Editie nr 155, juni 2012
Hello! Goodbye!
PSSSSS..... Het thema van deze Parera Society is ook heel toepasselijk op ons als redactie. We zeggen goodbye tegen Suzanne van de Biezen, Liesbeth Tuynman, Diana Meijers en Harrie Bols, zij zijn druk bezig met hun terug verhuizing naar Nederland, al dan niet vooraf gegaan door een heerlijke vakantie. Wij wensen hen heel veel geluk en hopen dat zij nog lang met ons mee blijven lezen. Ook zeggen we goodbye tegen Tineke Idema. Zij blijft nog wel op Curaçao, maar heeft al een tijdje een leuke en drukke baan. Om wat meer tijd over te houden voor vele andere leuke dingen heeft zij er voor gekozen te stoppen als redactielid. Gelukkig blijft zij nog wel stukjes voor ons schrijven, dus we raken haar niet helemaal kwijt. Behalve goodbye’s gelukkig ook hello’s. Elly Biesters, Sasja Grefen, Bianca van Vuuren, Monica van Dijk, Annie Eerhart, Debbie Kuyp en Marc van de Brug hebben zich in de afgelopen paar maanden aangemeld als nieuwe redactieleden. En Anne‐Marieke Prins wil graag stukken voor ons schrijven. Een bijna compleet nieuw team dus. Maar minstens net zo enthousiast dus dat moet goed komen. Dan hebben we ook nog Frans Kerklaan en Henk Hortensius die al een tijdje in de redactie zitten en ook nog wel even blijven. En natuurlijk onze lieve Sharon Winklaar die al jaren klaarstaat voor alle redactieleden en die altijd zorgt voor de nodige input. Zo ook deze keer, maar liefst 4 stukken ontvingen we van haar hand. Suzanne, Liesbeth, Diana, Harrie en Tineke bedankt voor jullie inzet wij zullen er alles aan doen om jullie mooie werk voort te zetten. De redactie 1
In dit nummer PSSSSS..... In dit nummer Hello! Even voorstellen… Ansicht uit Aruba; De voors en de tegens 10 vragen aan nieuwkomers Familie Donker Repatfeestje hier, repatfeestje daar… Voor u gekeken: de film, Cast Away Repat Checklist Liefde voor het eiland Voor u gelezen: Bon Bini Beach Nieuws van de wijkwachtmeester Voor u gekeken: de serie, Game of Thrones Ik wil ook! Bestellen in Amerika Hello, maar ook goodbye You say goodbye, I say hello Repat, nu is het echt bijna zover….. Welkom of afscheid, tijd voor een cocktail UN TIKI DI PAPIAMENTU Goodbye youth….hello life Tien vragen aan een repatter: Mirjam Gans. Wennen, gaat dat ooit lukken? Bon dia! En andere dingen van Curaçao Waar is thuis? Binnenkijken Wist u dit? BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Bijlage Activiteitenkalender Kleurplaat 2
1 2 3 4 6 10 13 14 18 21 22 25 26 28 30 32 36 39 42 44 46 48 52 56 58 60 61
Hello! Even voorstellen…
In de vorige editie van de PS zag ik de oproep staan voor een nieuw redactielid. Ik houd van schrijven en na even twijfelen heb ik gemaild en ik kon de volgende dag al aanschuiven bij de redactievergadering. Hartstikke leuk! Er werd mij gevraagd om een stukje te schrijven waar in ik mijzelf voorstel, dus bij deze. Mijn naam is Monica van Dijk, ik ben 24 jaar oud en woon sinds drie maanden op Dushi Korsou. Tussen alle repatters in dit nummer dus ook een “nieuwkomer”, hoewel dat voor ons al niet meer zo voelt. Mijn partner (zoals dat zo sjiek heet) is Tamboer bij de Tamboers & Pijpers van het Korps Mariniers en is ook als Tamboer geplaatst op Parera, voor een jaar. Omdat er minder ceremonieel werk is op Curaçao dan in Nederland, werkt hij bij Transport. Als er ceremonieel werk te doen is, gaat dat voor. Zelf ga ik binnenkort aan de slag als orthopedagoog, wat een moeilijk woord is voor gedragsdeskundige voor kinderen en opvoeding. Ik heb zin om te gaan werken, omdat ik het luie leventje een beetje zat word. Ongelofelijk, maar waar. Ook heb ik er zin in om naast mijn werk bezig te zijn met de PS. Ik vind het een erg leuk blad om te lezen en ik hoop dat ik mijn steentje kan bijdragen. Voorlopig genieten we erg van ons leven op Curaçao. De eerste salsales is geweest en het duikbrevet is gehaald. Het verlanglijstje wordt er alleen niet korter op… Er komen alleen maar meer dingen bij! Dus een jaar zal voor ons te kort zijn. Maar daar denken we nog niet aan. Monica van Dijk 3
Ansicht uit Aruba
De voors en de tegens De zomer nadert, de tijd van afscheid nemen is gekomen. Maar ook de tijd van nieuwe gezichten verwelkomen. Terwijl velen van ons plannen maken voor de komende vakantie zijn vele anderen bezig met plannen maken voor hun aanstaande vertrek naar Nederland. Al dan niet via een afscheidsfeest, de USA en IJsland zal het eindpunt van de zomervakantie voor de repatters Schiphol‐Amsterdam zijn. De één verheugt zich er op haar kinderen weer te zien, weer aan het werk te gaan, weer in een huis zonder beestjes te wonen. De ander zal de eerste maanden, en misschien wel jaren vol heimwee terugkijken op een term in de West en direct bij thuiskomst in Nederland het verzoek voor een nieuwe term de deur uit doen. Maar waar komt die heimwee vandaan? We weten toch dat het gras alleen maar groener lijkt aan de overkant? Ik heb aan den lijve ondervonden hoe verlammend een gevoel van heimwee werkt. Door met je lijf in Aruba (of Curaçao) en met je hart heel ergens anders te zijn ontneem je jezelf de mogelijkheid je verder te ontwikkelen. Waarom blijven roepen dat je niet sportief bent en er zo dus pas na een jaar achter komt dat je best wel behoorlijk een bal over het tennisnet kan slaan. En waarom die cursus in de kast laten liggen als je, na eenmaal in het studieritme te zitten, je huiswerkopdrachten sneller instuurt dan de leraar ze na kan kijken? De vrijheid die we hier als partner hebben geeft ons zoveel mogelijkheden ons leven totaal anders in te richten dan dat we in 4
Nederland gewend waren. Alleen al door het feit dat de meeste partners geen (betaalde) baan hebben en zich volledig op hun eigen ontwikkeling kunnen richten. Studeren, nieuwe hobby’s ontdekken, juist hier hebben we er alle tijd voor. We hoeven alleen maar actie te ondernemen. Niet zo lang geleden kreeg ik een tip van iemand die na een term op Curaçao haar leven weer voortzette in Den Helder. Het kostte haar moeite in het Nederlandse ritme te komen. En omdat de mens van nature geneigd is alle vervelende dingen zo snel mogelijk te vergeten en alleen de goede dingen te onthouden was niks in Nederland goed en verlangde ze hevig terug naar de tijd op Curaçao. Maar ze had een lijstje gemaakt met alle voor‐ en nadelen van een term in de West, om tijdens die klamme herfstavonden in Nederland op haar gemak eens door te nemen. En wat bleek, ook op Curaçao waren dingen waar ze erg aan had moeten wennen, dingen die ze mistte, dingen waar ze zich aan irriteerde. Dingen die ze allemaal al weer vergeten was. Het hielp haar om in te zien dat Nederland en Curaçao 2 hele verschillende werelden zijn. Het hielp haar juist die dingen die ze gemist had weer te waarderen. Ook al mag ik nog een jaar op Aruba blijven, ik ben maar vast met mijn eigen lijstje begonnen, er zal tenslotte een dag komen dat ook ik terug moet. Dan kan ik maar beter voorbereid zijn. Chantal van den Oever 5
10 vragen aan… Familie Donker Voor onze vaste rubriek 10 vragen aan zochten we deze keer naar nieuwkomers op het eiland. Voordat wij hierheen kwamen had mijn man ongeveer 2 jaar gevaren met Reinier Donker. Zij hebben contact met elkaar gehouden en zodoende wisten we ook dat hij, zijn vrouw en zijn zoontje, die maar een paar dagen jonger is dan de onze, deze zomer naar Curaçao zouden komen. Even mailen of ze mee wilde werken aan dit interview en het was geregeld.
1) Willen jullie je kort aan de lezers voorstellen? Wij zijn familie Donker, bestaande uit: Reinier (humanistisch raadsman, 36 jaar), Duifje (juf, 35 jaar) en Jonathan (lief, 7 maanden) uit Sneek. Voor drie jaar gaan wij dit fantastische avontuur aan met heel veel zin. Wandelen doen we veel, Duif schrijft met plezier brieven, Reinier zeilt daarnaast ook graag. Lezen doen we te weinig maar vinden we wel heerlijk. We genieten van het leven als jong gezin. Jonathan is een vrolijk mannetje dat gek is op geluidjes en net bezig is met zitten. 2) Waarom Curaçao? Waarom niet?! Het is een prachtkans om in een andere omgeving samen te leven en te werken. We hebben wel gedacht: ‘oh, wat een gedoe om alles te regelen’, maar we zijn gelukkig niet de eerste familie die dit doet en al met al was het veel, maar wel goed te doen. We houden van het avontuur en van de horizon verbreden. Nieuwe kleuren, geuren en taal: kom maar op! 3) Waar kijken jullie het meest naar uit? We kijken vooral uit naar nieuwe ervaringen. Nieuwe dingen ontdekken, nieuw ritme ontdekken. Reinier wil leren duiken (Duif
6
houdt het bij snorkelen, vanwege een trommelvliesprobleem). Duif wil leren slenteren en Jonathan gunnen we het buitenleven. 4) Waar kijken (of keken) jullie het meest tegen op? We zagen tegen al het geregel op. Veel zaken konden pas vrij laat worden geregeld, denk aan geboorteaktes, auto uitschrijven e.d.. Uiteindelijk zagen we ook op tegen de Schiphol‐scene, die er wel bij hoort (vinden wij) maar die natuurlijk ook gaat schuren. Onze ouders zijn verschrikkelijk blij met Jonathan; en al is er Skype, over een paar maanden, wanneer ze langs komen is hij natuurlijk heel veel groter. Toch hebben ook zij gezegd: doen, pak die kans! 5) In welke wijk komen jullie straks te wonen? Wij gaan in Julianadorp wonen. Wij hebben ons eerder georiënteerd op wijken en dit was een favoriete wijk voor ons. Er zitten enige scholen en een peuterspeelzaal, een supermarkt vlakbij: dat leek ons handig. 6) Gaat (of wil) Duifje hier straks (gaan) werken? In Nederland heb ik altijd gewerkt in het onderwijs. Ik begon in het basisonderwijs en ben uiteindelijk in het voortgezet speciaal onderwijs gaan werken als mentor van leerlingen met autisme, in Lelystad. Toen ik met zwangerschapsverlof ging, heb ik ook mijn ontslag ingediend, zodat ik alle rust had voor het nieuwe leven als verse moeder en zaken kon gaan regelen voor Curacao. Tot nu toe vind ik het zo leuk om moeder te zijn, dat ik in eerste instantie niet ga werken op Curacao. Ik heb daarvoor wel enige normen van mijzelf opzij gezet. Lange tijd dacht ik: ik ben hoogopgeleid, ik kan meer dan voor een kind zorgen en ik moet mijzelf kunnen bedruipen. Echter, ik haal zoveel voldoening uit het ‘er zijn’ met en voor Jonathan en voor rust in huis zorgen dat ik dit eerst voortzet. Ook weet ik van mijzelf dat ik wel tijd kan gebruiken om goed te acclimatiseren in zo’n totaal nieuwe omgeving waar ik dan ook nog zorg draag voor onze zoon. 7
Misschien ga ik na verloop van tijd nog werken, dat kan in het onderwijs zijn, dat kan ook in het vrijwilligerswerk zijn in andere sectoren. 7) Zijn jullie van plan Papiaments te gaan leren? Jazeker! Wij houden er sowieso van om enkele woorden te leren van het (vakantie)land waar we heen gaan. Nu is het anders, we blijven hier drie jaar en dan vinden we het des te leuker om ons ook verstaanbaar te kunnen maken in zinnen. We zijn dapper begonnen aan een cursus maar hebben die niet goed bijgehouden. Het is dus bij veel woordjes gebleven, tellen, goedendag, lichaamsdelen, de inrichting van een huis. We pakken de draad zeker weer op en vermoeden dat het sneller zal gaan nu je je echt omringd weet door de taal. 8) Verwacht Reinier verschillen in zijn werkzaamheden hier ten opzichte van zijn werkzaamheden in NL? Mijn werk blijft voor een groot gedeelte hetzelfde, het ondersteunen van mensen. De context is natuurlijk wel tropisch, daarnaast zijn er nu ook de gezinnen waar je als geestelijk verzorger zorg voor draagt. Tot nu toe heb ik vooral voor Marinemensen gewerkt, nu krijg ik te maken met mensen van andere krijgsmachtdelen. De compagnie van de Land‐ en Luchtmacht en de mensen van de Marechaussee. Dus niet alleen nieuwe culturen van het eiland, maar ook binnen het werk. 9) Wat/ wie gaan jullie missen in Nederland? (en wat niet?) We hebben beide ervaring met lange periodes van afwezigheid en tot nu toe hadden we gelukkig niet veel last van heimwee. Wat we hebben gehoord is dat je echt twee auto’s nodig hebt, dat je niet makkelijk even ergens heen fietst of loopt. Nu lopen wij vrij makkelijk even naar dit en naar dat in Sneek, dat zullen we wel missen. Duif is benieuwd naar het gemis van enig ander weer. Zou 8
drie jaar zomer niet saai gaan worden?! Wat we niet gaan missen? We hebben werkelijk geen idee. De laatste vraag kunnen jullie nu nog niet beantwoorden dus het antwoord daarop mogen jullie ons nu verschuldigd blijven. In september is er een welkomsbijeenkomst voor alle nieuwkomers op het eiland. Op deze bijeenkomst zal er een special van de PS worden uitgedeeld. Deze zal bestaan uit de van toepassing zijnde stukken uit deze PS met enkele aanvullingen waaronder dus dit interview aangevuld met het antwoord op de laatste vraag. 10) Inmiddels zijn jullie een paar weken op het eiland. Hoe bevalt dat jullie tot nu toe en zal je nu andere antwoorden geven op de eerder gestelde vragen, die jullie vlak voor vertrek beantwoord hebben? Bianca van Vuuren
Jonathan die van een lekker stukje meloen smult
9
Repatfeestje hier, repatfeestje daar… Elk jaar rond deze tijd krijg ik zo’n weemoedig gevoel over mij heen. Je weet dat er mensen zullen vertrekken en je weet dat er altijd mensen bij zijn die wat voor je zijn gaan betekenen in de afgelopen jaren. Op school merk je het bij de kinderen maar ook de repatfeestjes zeggen je dat de tijd van afscheid nemen weer aangebroken is. Met een knoop in mijn buik realiseer ik me dat deze tijd weer voor de deur staat. Een behoorlijk aantal gezinnen zal hun boeltje weer oppakken om terug naar Nederland te verhuizen. Ook wij behoren tot deze groep en ook wij hebben zo’n feestje al in de agenda gepland staan. Drie jaar terug kon ik me dit moment echt niet indenken en je knippert vervolgens 3 keer met je ogen en de jaren zijn om gevlogen. Het voelt zo dubbel. Aan de ene kant vind ik het erg leuk om weer het nieuwe avontuur aan te gaan en in Nederland weer een leuk leven op te bouwen maar aan de andere kant weet ik ook dat ik Curaçao, en daarbij al die lieve, leuke, mooie mensen zo vreselijk ga missen. Ik realiseer me heel goed dat het straks allemaal anders zal worden. 10
Mijn kinderen hebben een leeftijd waarin zij veel meer vrijheid nodig hebben en niet zitten te wachten op een moeder die steeds op hun nek zit. Vriendschappen zullen weer nieuw leven in geblazen moeten worden of misschien ook juist niet. We moeten weer aan een andere manier van leven gaan wennen, gehaaster, gestrester. We gaan het niet uit de weg maar het zal zeker even anders zijn. Waar we ook aan moeten wennen is het “in huis leven” in plaats van altijd maar lekker buiten zijn. Ramen en deuren dicht anders staat de kachel voor niets te branden…. Voorlopig hoop ik op een hele warme zomer in Nederland! Gelukkig is het nog niet zo ver en hebben we nog even de tijd om van dit mooie cadeautje dat Curaçao heet te genieten. Het mooie weer, de wind die door je haren strijkt, eten met je voeten in het zand. Ja, we gaan het missen. Er zijn ook dingen die we absoluut niet zullen missen. Neem nou de muggen! Of de kakkerlakken en de mieren niet te vergeten. Laat ik me dat maar voor houden dan zal het afscheid misschien iets makkelijker zijn. Ook moeten wij afscheid nemen van onze band waar 3 jaar ons hart en ziel in ligt. We hebben een super tijd gehad en optredens meegemaakt waar we in Nederland alleen maar van konden dromen. Dat afscheid nemen gaan we niet doen zonder er nog één keer een knalfeest van te maken bij café Old Dutch. Nog één keer met alle muzikanten waar we de afgelopen jaren mee hebben samen gewerkt.
11
Denk aan Eric Jan, Maarten en Mirjam van de Sleeves, George de Goede van The Charming Basterds en Fernandito van Third Rock. Maar ook aan onze oud bandleden, Frank Nijhuis en misschien ook wel Peter Bouw! Natuurlijk zijn de bandleden van nu ook aanwezig. José, Antoin, Russel en Dirk. Op zaterdag 23 juni is het zo ver! Ons aller laatste optreden met VIBE and friends!!!! Ik heb al een paar containers papieren zakdoekjes laten aanrukken want ik zal het zeker niet droog houden maar het is goed zo. Nederland; we zijn er weer klaar voor en muziek kan je op elke plek van de wereld maken alleen helaas niet met deze bijzondere mensen…. Via deze weg wil ik iedereen bedanken die onze tijd op Curaçao mede tot een succes heeft gemaakt. Heel veel liefs en we gaan elkaar vast weer tegen komen! Suzanne van der Biezen NB het laatste optreden van Vibe is ten tijde van het uitkomen van deze PS helaas al geweest.
12
Voor u gekeken: de film, Cast Away Tom Hanks speelt Chuck Noland, werkzaam voor FedEx, die vlak voor Kerst, tot grote teleurstelling van zijn verloofde Kelley (Hellen Hunt), op zakenreis moet naar Rusland. Op de terugreis komt zijn vliegtuig in een vreselijke storm terecht en stort neer in zee. Cuck spoelt als enige overlevende aan op een onbewoond eiland. In afwachting van zijn redding probeert Chuck een nieuw bestaan op te bouwen door zich te verzoenen met de natuur. Chucks visie op het leven verandert ingrijpend, tijd speelt geen rol meer, slechts zijn hoop op redding en de moed om te overleven. Cast Away is een indrukwekkende film met een evenzo indrukwekkende vertolking van Tom Hanks, die een uur lang een soloprestatie neerzet als Chuck Noland op het onbewoonde eiland. De eenzaamheid in de film wordt nog eens goed benadrukt door de afwezigheid van de altijd zo aanwezige muziek. Een goede zet van regisseur Robert Zemeckis. Cast Away is opgebouwd uit twee delen. In het eerste deel speelt Tom Hanks zijn karakter dat net gestrand is. De man is nog weldoorvoed en ziet er nog welvarend uit. Het tweede deel speelt zich vier jaar later af. Toms karakter is dan al vier jaar eenzaam op het eiland. Diana Meijers
13
Repat Checklist Zowel bij een uitzending als bij de terugkeer naar huis moeten er een heleboel praktische zaken geregeld worden. De Global Connection Special ‘Verhuizen’ en de ‘Expat & Partner Gids’ bevatten een uitgebreide checklist, samengesteld op basis van informatie van leden, verhuisbedrijven, verhuisspecialisten en relocatiebureaus. Dit is een goede houvast voor de planning en voorbereiding van de verhuizing. Daarnaast moet je bij repatriëring met een aantal specifieke zaken rekening houden: Heb je je huis in jouw thuisland verhuurd: check per wanneer je het contract kan beëindigen. Misschien heb je wel tijdelijke woonruimte nodig voordat je weer in je eigen huis kan intrekken. Veel expats wonen in het buitenland ruimer dan ze thuis gewend waren. Die ruimte is vaak snel weer opgevuld met nieuwe spullen. Check tijdig of alles nog wel in je nieuwe huis past. Zo niet: let bij het inpakken van de boedel goed op wat direct naar de opslag kan. Maak een lijst van de lokale dingen die je graag mee wilt nemen naar huis. Nu kan het nog in de container, als je straks thuis bent en je realiseert je hoe geweldig die mooie bamboe tuinset op je terras had gestaan is het te laat. Verzamel (email)adressen en telefoonnummers van vrienden die je tijdens de uitzending hebt gemaakt. Probeer alvast wat informatie (internet, kranten, tijdschriften) te krijgen over de huidige situatie in je land van herkomst, zodat je bij thuiskomst niet voor al te grote verassingen komt te staan. Informeer bij de douane welke goederen je wel en niet mag invoeren. Tips Vóór de terugkeer Maak voor de kinderen een fotoboekje van hun leven: de schoolbus, de school, de sportclub. Voor meer ‘kinder‐tips’: zie de tiplijst in de Global Connection Special over Expat Kids (ISBN 978‐90811751‐3‐5) Benader de repatriëring als een ‘nieuwe’ uitzending, maar dan naar je eigen land.
14
Mocht je de kans hebben: plan een (korte) vakantie in je eigen land, om alvast te wennen. Neem goed afscheid. Niet alleen van de vrienden die je tijdens de uitzending hebt gemaakt (afscheidsfeest), maar ook van de plaatsen die je graag bezocht, het eten dat je zo lekker vond, etc., zodat je op weg naar huis niet het gevoel hebt dat je iets gemist hebt. Maak foto’s van de alledaagse dingen die je achter moet laten. Je huis, de auto, jouw winkeltjes, de markt, je werkplek, de club waar je lid van bent, je favoriete restaurantje. Nu lijkt het misschien niet bijzonder, maar als je straks ‘thuis’ bent zijn het waardevolle herinneringen. Beschrijf je verwachtingen. Ga bij jezelf na hoe je thuisomgeving veranderd kan zijn: wat verwacht je precies aan te treffen bij thuiskomst, wat zul je missen als je weer terug bent en wat zul je niet missen? Doe dit voor elk gezinslid: zo heb je ook inzicht in de verwachtingen van je partner, van je kinderen. Gebruik je de terugkeer om een nieuwe woonplaats te zoeken: kies voor een plek waar meer ex‐expats wonen. Zo maak je de kans op gelijkgestemde vrienden groter. Neem de tijd om te overdenken hoe je zelf veranderd bent, wat je geleerd hebt in het buitenland en wat kan je daarmee thuis kunt doen Schrijf een mission statement waarin je vastlegt wat je wilt bereiken. Laat elk gezinslid van elke plaats in het buitenland waar je bent geweest een souvenir mee naar huis nemen. Dat wordt ‘de heilige collectie’. Bespreek je aanstaande repatriëring met vrienden in het gastland; zij kunnen je wellicht handige tips geven. Eenmaal thuis Zoek contact met andere repats. In de meeste landen hebben zijn er clubs van repats. Overweeg je aan te sluiten bij een repatclub. Bijvoorbeeld bij ‘Rexpats’. Houd de nieuwe taal bij die je geleerd hebt. Gun jezelf de tijd om te wennen. Het duurt even voordat je je weer helemaal thuis voelt. Voor expat partners: ga, indien mogelijk, niet meteen weer een baan of een andere bezigheid zoeken, maar zorg eerst dat je je draai weer gevonden hebt.
15
Voor pensionado’s: stort je niet meteen in allerlei (vrijwilligers)activiteiten. Geef jezelf de kans om te wennen aan het feit dat je nu geen werktijd en vrije tijd meer hebt, maar gewoon ‘tijd’. Wees terughoudend met je verhalen over het expatleven en vooral met klachten over hoe saai het leven thuis is. Voor mensen die nooit in het buitenland hebben gewoond, zijn deze verhalen soms moeilijk te begrijpen. Vergeet niet dat je gewend bent aan veranderingen. Misschien ben je nooit eerder gerepatrieerd, maar je hebt in het buitenland wél geleerd met veranderingen om te gaan. Van deze ervaring kun je ook in eigen land goed gebruik maken. Treur niet teveel over wat je nu mist, uit het oude expat leven, maar geniet van de dingen die je tijdens je uitzending van ‘thuis’ zo hebt gemist. Dit artikel is geschreven door Global Connection. Heb je vragen of opmerkingen kan je contact met hen opnemen.
16
Gemaakt door Diana Jansen zie artikel Binnenkijken op pagina 56
17
Liefde voor het eiland
We schrijven 1981. Ik ben 9 jaar oud en logeer bij oma Mimi in haar huis op Curaçao. Oma Mimi is mijn overgrootmoeder en mijn oma en opa logeren ook bij haar. Ik heb vrijstelling van school om over de schoolvakantie heen weg te blijven, want zowel opa als oma zijn gepensioneerd onderwijzers, opa zelfs voormalig inspecteur van het onderwijs, dus dat zit wel snor. Degene wiens wil in huis echter wet is, is oma Mimi. Zij zit met haar eeuwige waaier in haar eeuwige schommelstoel zich ritmisch koelte toe te wuiven. Ondanks zonnevlekken is zij blanker dan blank met spierwitte haren en priemende, ondeugende blauwe ogen. Haar benen zijn enorm dik, opgezet door vocht, haar voeten opgezwollen. Ik kan me nauwelijks herinneren of ze kon lopen en hoe dat dan ging. Waarschijnlijk met een stok, moeizaam. Maar vanuit haar stoel regeerde zij het hele huis. Ze had de allerzachtste huid van de hele wereld, nog zachter dan die van mijn oma. Ze was spinnend tevreden als ik haar ’s avonds ‘bon nochi’ wenste en gaf me een knipoog als opa wat al te gewichtig deed en ik een snedige repliek gaf. Maar haar stem kon hard en bevelend klinken, vooral als zij en haar bediende Bibi het niet met elkaar eens waren, wat bijna altijd het geval was. Bibi was waarschijnlijk even oud als Mimi en natuurlijk mager en pezig en had de kleur van pure chocolade. Zij waren net de Dikke en de Dunne samen, maar dan in de schrijnende setting van blank – zwart, bediende – meesteres. Ik kon de conflicten niet verstaan, ze werden in rap Papiaments gehouden. Maar Bibi’s stem was even 18
hard als die van Mimi en het was me duidelijk dat niemand won, een status quo van met elkaar vergroeid zijn. Niet meer met elkaar kunnen en niet meer zonder elkaar. Ik ben niet bijzonder gecharmeerd van de Curaçaose keuken, maar pompoena’s, de kleine pannenkoekjes van dezelfde vrucht die Bibi bakt, eet ik met smaak. Ook vind ik het heel leuk als er een kampvuur is in de tuin waarop we gaan barbequen met familie (iedereen die komt is altijd wel ergens familie in een voor mij onbegrijpelijke veelheid aan verbanden). Funchi ziet er elke keer weer misleidend lekker uit met zijn mooie gele kleur, en valt elke keer weer even vies tegen als smakeloze klonterige drab die zich maar niet in een keer weg laat slikken, hoe hard je ook je best doet. Oma Mimi vindt het leuk dat ik zo duidelijk een eigen smaak heb. Opa en oma geven me de bijnaam ‘Lust Niet’. Een dagelijkse traktatie is icecream‐soda, een drankje van priklimonade en een bolletje roomijs, dat een spectaculair bruisend effect geeft. Op zondag mag het met echte cola. Ik voel mij thuis bij oma Mimi. Ik was me in de badkuip door met een halve kalebas (een grote, dus niet ‘native’ hier op het eiland) koud water over me heen te scheppen. Ik geniet van de koele bries van de kleine fan naast mijn bed. Ik loop op blote voeten of op slippers over de altijd stoffige, ongeasfalteerde weg, of ik kweek eelt door over het hete asfalt elders te lopen ‘net als echte Curaçaose kindjes’. Het liefst zou ik elke dag uren in het water zijn in de kleurrijke wereld van de tropische vissen, maar er is eerst altijd verplicht siësta. 19
In oma Mimi’s tuin is het ook stoffig en zanderig. Wel krijgen de Tuturutu en Hibiscus trouw elke dag water met de gieter. Er staat een groot ongebruikt hondenhok van gaas, waar ik een keer een leguaan in vang, die prompt zijn staart achter laat. Troepialen en Suikerdiefjes komen kruimels van tafel pikken. Ik wijs oma die lieve grote muis aan op de keukenplank, met zijn prachtig glimmend zwarte kraaloogjes, en oma zegt dat het een rat is en dat ik er niets over tegen oma Mimi mag zeggen, want dat die dat een heel vies beest vindt. Het leven op Curaçao dat ik heb leren kennen is ongecompliceerd, een feest voor de zintuigen. Ik voel mij onvoorwaardelijk welkom bij mijn Curaçaose oma Mimi en draag de dushi herinneringen aan dit eiland voor altijd mee. Ik hoop dat mijn eigen kinderen ook zo’n liefde voor het eiland met zich mee kunnen nemen als wij in 2013 weer naar Nederland zullen terugkeren. Anne‐Marieke Prins
NB de afbeeldingen die bij dit artikel zijn geplaatst zijn afkomstig uit Anne‐ Marieke’s poëziealbum.
20
Voor u gelezen: Bon Bini Beach Geweldig, de nieuwe Suzanne Vermeer komt eraan. Ik kan bijna niet wachten. Eerlijk gezegd had ik geen boek meer verwacht. De schrijver Suzanne Vermeer is een man, Paul Goeken, en hij is helaas vorig jaar overleden. Toch mogen wij nog gaan genieten van een mooi boek. De thrillers van Suzanne Vermeer lezen makkelijk weg, zo makkelijk dat je er voor moet waken het niet in een ruk uit te lezen want daarna baal je als een stekker dat je het al uit hebt. Ik heb het boek nog niet gelezen want het is nog niet uit maar de achterflap vertelt het volgende: Lilian en Dominique, twee Nederlandse studentes, gaan met vakantie naar Aruba waar de vader van Dominique een huisje heeft. Het belooft een geweldige tijd te worden, met veel feesten, luieren en shoppen. Maar niets is minder waar. Tijdens een heftige avond uitgaan, verliest Dominique haar vriendin uit het oog… Als ze de volgende morgen met een kater wakker wordt, is Lilian nog steeds niet terug. Waarschijnlijk is ze met iemand meegegaan en Dominique wacht het rustig af. Pas als ze ’s avonds nog niets van Lilian heeft gehoord en steeds haar voicemail krijgt, begint Dominique zich echt zorgen te maken. Het lijkt erop dat Lilian is verdwenen… Ik ga dit boek alvast reserveren bij Bol.com voor €17,50. Het boek komt uit op 19 juni 2012. Veel leesplezier! Suzanne van der Biezen 21
Nieuws van de wijkwachtmeester Het is alweer eventjes geleden dat ik een bijdrage heb geleverd voor de Parera Society. Door vakantieverlof, dienstreizen en drukte kwam ik helaas niet toe aan het schrijven van mijn column. Graag zou ik een verslag maken van al mijn avonturen van de afgelopen tijd maar toch ga ik weer van de gelegenheid gebruik maken, u te informeren over een aantal actuele zaken welke op Curaçao spelen. Al voor mijn verlof werden we geconfronteerd met een grote toename met betrekking tot “skimmen”, het kopiëren van bankpasgegevens. In Nederland zijn de banken, politie en justitie en de overige ketenpartners al wat verder in de bestrijding van deze criminaliteit. Hier op Curaçao staat het nog in de kinderschoenen. Hierdoor kan het soms voorkomen dat mensen die geskimd zijn geen aangifte kunnen doen. Sommige banken in Nederland eisen dat de rekeninghouder zelf aangifte doet. Bij andere banken wordt deze aangifte door een medewerker van de betreffende bank gedaan. Mocht u geskimd zijn en uw aangifte wordt niet opgenomen door de politie dan kunt u zich wenden tot de Koninklijke Marechaussee. Graag willen wij dan weten welke politiemedewerker u heeft medegedeeld dat u geen aangifte kon doen en de reden daarvan. Alleen dan neemt de KMar uw aangifte op en zal deze doorzetten naar de betreffende politieafdeling. U ontvangt van deze aangifte een kopie t.b.v. de bank. Ook wil ik graag u waarschuwen voor de Atrako’s (overvallen), welke steeds gewelddadiger lijken te worden. In veel gevallen werden slachtoffers vanaf de uitgaansgelegenheden gevolgd tot het huisadres en daar overmeesterd en beroofd. Mocht u vermoeden hebben dat u gevolgd word: 22
Blijf rustig en zorg dat u blijft rijden (stop niet) Rijd niet naar huis maar naar een veilige locatie: bijv. een politiebureau, militaire kazerne of een andere plaats waar veel mensen aanwezig zijn bijvoorbeeld een tankstation of uitgaansgelegenheid met bewaking. Bel de politie tel: 911 Geef uw locatie door en zoveel mogelijk gegevens m.b.t. tot de volger(s) (kenteken, type auto, kleur, signalementen, aantal personen etc). Zorg dat u het alarmeringskastje van de CVD (voorheen AVD) alarmcentrale bij u draagt. Mocht u bij uw woning aankomen en daar een verdachte/bedreigende situatie aantreffen activeer dan de paniekknop.
De laatste tijd word er steeds vaker aangifte gedaan van diefstal/vermissing van artikelen welke via de Militaire Post Organisatie van Nederland naar Curaçao worden verstuurd. Omdat het lastig is gebleken hier adequaat tegen op te treden en zendingen via MPO slechts beperkt verzekerd zijn, wil ik u aanraden om duurdere artikelen met name elektronica, computerspellen en dure kleding niet via de MPO te laten verzenden. De grote postbedrijven werken allemaal met een track‐ and tracesyteem dat ervoor zorgt dat u op ieder moment kunt zien waar uw zending zich bevindt. Wanneer u uw zending aangetekend laat versturen is de waarde van uw zending in de meeste gevallen verzekerd. Het is duurder maar u krijgt er zekerheid voor terug. Het zomerverlof zit er aan te komen en velen zullen voor vakantie naar Nederland of elders gaan. De KMar heeft veel positieve reacties ontvangen met betrekking tot de afwezigheidpatrouilles. De patrouilles kunnen door de KMar worden gereden wanneer u van het eiland bent. Mocht u van het eiland af gaan en u wenst extra toezicht op uw woning dan kun u het afwezigheidformulier downloaden van de intranet site: 23
http://intranet.mindef.nl/kmar/district_lbe/organisatie/eenheden_di recties/brigade_carib/index.aspx U kunt het volledig ingevulde formulier naar mij e‐mailen (
[email protected]) maar u mag het formulier ook uitprinten en tijdens kantooruren afgeven op de KMar brigade. Ik wil iedereen die dit jaar met repat gaat veel succes wensen met de voorbereidingen. Vergeet niet even uit te rouleren bij mij! Iedereen die binnenkort met verlof gaat wens ik een goede tijd toe. Voor degene die hier blijven: het wijkbureau zal tijdens de zomerverlofperiode gewoon bemand zijn. Mocht u nog vragen hebben, loop dan gerust binnen op het wijkbureau. Ku saludo Kordial, Tom van Kempen Wijkwachtmeester Ook
de redactie gaat even met vakantie. De volgende Parera Society kunt u begin oktober weer verwachten. Het thema van de volgende Parera Society is BEELD EN GELUID Zelf een goed verhaal of een goede tip passend bij dit thema? Mail dat dan naar
[email protected]. NB: De redactie behoudt zich het recht ingezonden stukken aan te passen en of in te korten
24
Voor u gekeken: de serie, Game of Thrones Deze keer behalve een film review ook een serie. Het gaat hier om de serie “Game of Thrones”, met daarin onder andere Sean Bean die ook bekend is uit de “Lord of the Rings” trilogie en uit de verfilming van het Andy McNab boek “Bravo Two Zero”. Het verhaal speelt zich af in een fictieve wereld die bestaat uit 7 koninkrijken, in een setting die doet denken “ Lord of the Rings.” Het karakter van Sean Bean is een landheer in een van deze koninkrijken, die samen met zijn vrouw en kinderen in betrekkelijke rust leeft. Dit verandert op het moment dat de koning, een oude vriend, met zijn gevolg op bezoek komt. Vanaf dat moment verandert er heel veel. De serie volgt van dat moment de diverse personen in de serie. Aan de ene kant hebben we de koning die met zijn problemen worstelt, maar ook de landheer en zijn gezin krijgen te maken met tegenslagen en verdriet. Op diverse momenten in de serie zijn er verrassende elementen opgenomen die ervoor zorgen dat je blijft kijken. De serie boeit van het eerste moment en blijft spannend tot het laatste moment. Op het moment van schrijven is serie 1 al afgelopen en serie 2 zit nu in aflevering 7. Ikzelf heb nu de hele serie 1 gezien en kan niet wachten om met serie 2 te beginnen. Wat mij betreft een absolute aanrader voor iedereen die houdt van films/series in het genre van “ Lord of the Rings ” Marc van de Brug
25
Ik wil ook! Nog 1 jaar, 11 maanden 3 weken en 4 dagen… En dan zit onze term hier erop en gaan we weer naar huis. Met een beetje jaloezie kijk ik naar de vele repatters om ons heen. Wetende dat zij vaak met dezelfde jaloezie terugkijken omdat zij nog zo graag even zouden blijven. De meeste mensen begrijpen dan ook helemaal niet dat ik zo terug verlang naar Holland. Curaçao is toch fantastisch? Ja in vele opzichten wel. En ik begrijp heel goed waarom vele hier willen blijven of zo snel mogelijk weer naar toe terug willen. Maar wat zij hier vinden, vind ik hier zelf niet. Toen we iets langer dan een jaar geleden vertrokken naar dit Paradijs in de zon, heb ik alles ingepakt en meegenomen, maar 1 ding liet ik in Holland…. Mijn hart. We wonen hier in een fijn huis. Met de luxe van een dubbele badkamer en een eigen oprijlaan. Heel wat anders dan ons rijtjeshuis in Nederland waar we soms wel een half uur op zoek waren naar een parkeerplaats. Altijd mooi weer, klinkt geweldig en heeft ook zeker zo zijn voordelen. Maar toch mis ik de herfstbuien, de winterse sneeuwstormen en het zwakke lente zonnetje. Wat ik vooral mis is “frisse lucht”. Diep inademen en je longen vullen met de koude lucht van buiten. Heerlijk vind ik dat en dat is dan ook het eerste wat ik deed toen wij in maart op vakantie waren in Nederland. Op vakantie in Nederland. Zo zeggen we dat. Maar voor mij was het gewoon even thuiskomen na een hele lange vakantie in Curaçao. Want zo voelt het nog steeds. Ik ben hier te gast, ik ben op vakantie. Maar ik ben niet thuis. Ben ik dan ongelukkig? Welnee. Ik geniet met grote teugen van het samenzijn met mijn gezin, van het altijd kunnen zwemmen wanneer 26
we maar willen en van de vele strandbezoeken. Ook de luxe van het niet hoeven werken en fulltime kunnen moederen maakt het allemaal goed te doen. Bovendien is een knuffel, een kus of slechts een glimlach van mijn kind voldoende om te beseffen: Wat zijn we rijk en wat hebben we een geluk! Ik heb geleerd om gelukkig zijn en heimwee hebben met elkaar te verenigen. Klinkt als een onmogelijkheid, maar dat is het echt niet. Ik ben voor 90% heel erg gelukkig en tevreden en zolang we nog te gast zijn in het mooie en warme Curaçao zal ik altijd voor 10% ons leven in Nederland missen. Deze combinatie kan ik in stand houden door 2x per jaar naar Nederland te gaan. Van ons voornemen om vakanties in deze regio door te gaan brengen komt dus niets terecht. Maar daar heb ik me maar snel bij neergelegd. Door 2x per jaar het gevoel van thuis zijn te ervaren en weer even 100% gelukkig te zijn kan ik de 90‐10 situatie vol houden. En dat is goed, zeker omdat man en kind hier voor wel 110% gelukkig zijn. Met zijn allen zijn we dus goed in evenwicht. Ideaal is anders, maar alleen op deze wijze kan ik mijn kind dat bieden wat ik hem graag wil geven. Volledige aandacht van zijn moeder, een vader die er ook iedere dag voor hem is, vader en zoon kunnen nu een band opbouwen die dan straks sterk genoeg is om een vaarperiode te overbruggen. Verhuizen naar Curaçao is een hele bewuste keuze geweest. En ik heb er ook echt geen spijt van. Maar 3 jaar is voor mij wel meer dan genoeg. Foto ©Caroline Castendijk Nog 1 jaar,11 maanden 3 weken en 3 dagen…… Bianca van Vuuren 27
Bestellen in Amerika Wat zou het toch makkelijk zijn als je vanuit Amerika net zo makkelijk spullen op zou kunnen sturen als vanuit Nederland. Heel even familie of vrienden vragen om wat op te sturen, een schoenendoos te vullen, opsturen naar het NAPO adres en een kleine week verder heb je de spulletjes binnen. Sterker nog, er is zelfs een aantal bedrijven die al bekend zijn met de post procedure die wij hanteren en men kan zorgeloos online bestellen (zoals Bol.com en Bart Smit). Het enige nadeel is dat het maar maximaal 2 kg mag zijn en de afmetingen mogen niet al te groot zijn. Een flink auto‐onderdeel gaat dus niet lukken via het NAPO adres, en het rechtstreeks versturen duurt een eeuwigheid. Als het al aankomt….. Het bestellen van spullen uit Amerika is net zo makkelijk als het bestellen van spullen vanuit Nederland. Sterker nog, het is wellicht makkelijker omdat je niet gebonden bent aan de limieten die post verzending via het NAPO adres met zich meebrengt. In plaats van een familielid, vriend of kennis als tussenpersoon maak je nu simpelweg gebruik van een vrachtafhandelaar. Hoe gaat het dan in zijn werk? 1. Je zoekt op internet/telefoongids (of onderaan dit artikel) het telefoonnummer van een vrachtafhandelaar die zaken doet in Miami; 2. Je neemt contact op met de vrachtafhandelaar, gewoon hier op Curacao en geeft een indicatie wat er opgestuurd gaat worden. Daarna vraag je een prijsindicatie; 3. Vraag aan de vrachtafhandelaar het adres in Miami waar de goederen afgeleverd kunnen worden; 4. Bestel de goederen in de States en geef het afleveradres door van de vrachtafhandelaar; 5. Stuur de bevestigingsmail van de bestelling door naar de vrachtafhandelaar zodat hij op de hoogte is dat de goederen eraan komen en wat het precies is; 6. Heel even geduld hebben; 7. Freight Forwarder vanaf Curacao belt op dat de goederenin goede orde zijn ontvangen en afgehaald kunnen worden bij de vrachtafhandelaar; 8. Goederen ophalen en de afhandelingskosten betalen.
28
TIP 1: Het loont om van tevoren na te gaan wat de invoerbelastingen zijn van de te importeren goederen. Zo is het bijvoorbeeld goedkoper om auto/motor‐onderdelen te importeren dan een complete auto/motor. Laat die nieuwe Harley Davidson dusbafleveren in een frame, motor en 2 wielen en monteer hem hier op Curaçao, dat scheelt weer in de invoerbelasting. TIP 2: De vrachtafhandelaar regelt alle zaken met douane, invoerbelastingen en OB. Dit wordt betaald over het bedrag van aanschaf INCLUSIEF de transportkosten. Voor meer info over invoerrechten zie: http://www.belastingdienst.an/Nieuws/notas/fiscaalbullapril2004.pdf http://www.douane.an/nl/definitielijst.php TIP 3: Omdat de goederen uit de States geexporteerd worden, hoeft men geen state‐tax te betalen (op nieuwe artikelen), indien je contact opneemt met de leverancier, vraag naar de mogelijkheden. Meestal als er rechtstreeks naar een vrachtafhandelaar verzonden wordt, wordt de state tax niet doorberekend. Op het moment dat je hier niet om vraagt zal deze de tax wel in rekening brengen en in zijn eigen zak stoppen. ‐ Vraag: Soms als ik wat wil bestellen in de States, krijg ik de melding dat ze alleen in de USA leveren. Is dit een probleem? Nee, dit levert geen enkel probleem op. Bij het bestellen van de goederen, geef je het adres op van de gekozen vrachtafhandelaar. Dit is een gewoon adres in de USA en het leveren zal geen probleem zijn. ‐ Vraag: Ik heb ook wel eens gehoord dat mensen een P.O. box aanmaken in Amerika en daar de goederen naartoe sturen, is dit niet veel makkelijker? Om in Amerika een P.O. box aan te maken, zal je daar in de meeste gevallen zelf langs moeten gaan, dat is hindernis 1. Als je wat laat afleveren op je P.O. box (niet alle bedrijven leveren aan een P.O. box), moet het daar nog wel opgehaald worden. Er is dus een fysiek persoon benodigd om je goederen op te halen en door te sturen.
29
‐ Vraag: Kan dit ook vanuit andere landen? In principe kan dit van over de hele wereld. Er zijn verschillende vrachtafhandelaars op het eiland die zaken doen met afhandelaars in de rest van de wereld. Het schijnt zelf zo te zijn dat het transport vanuit het midden oosten/Azië goedkoper is dan vanuit de USA. Gewoon even opzoeken op internet, Freight Forwarder Curaçao. Andere vraag? Gewoon even bellen met een van de vrachtafhandelaars, zij kunnen als geen ander uitleggen hoe deze procedure verloopt en al uw vragen beantwoorden. Je kan ook altijd even langsgaan bij Florida Xpress, zij leggen helemaal netjes wat je wanneer moet doen. Suggesties voor vrachtafhandelaars welke filialen hebben te Miami ‐ Florida Xpress, Caracasbaaiweg 99, Tel 4655277, GSM 5626766; ‐ Caribbean Cargo Services, Jan Thiel z/n, Tel 7672588.
DE NIEUWSTE PS IS WEER UIT! NOOIT MEER EEN UITGAVE MISSEN? STUUR DAN JE E-MAIL ADRES NAAR
[email protected] EN WIJ STUREN ELKE PS ZO SNEL MOGELIJK NAAR JE TOE! NB De special die in september uitgereikt wordt aan de nieuwkomers zal grotendeels bestaan uit artikelen uit deze uitgave met een paar kleine aanvullingen. Deze special zullen wij daarom wel online zetten maar niet rond sturen per e-mail.
30
Hello, maar ook goodbye Een zeer toepasselijke tekst voor de situatie waarin wij momenteel zitten. Deze zomer zitten wij ruim halverwege onze term van 3 jaar. Voordat ik hier naar toe kwam, heb ik, behoudens 4 jaartjes op kamers in Amsterdam vanwege mijn studie, mijn hele leventje in mijn geboortestad gewoond. Ook mijn man is geboren en getogen in dezelfde plaats. Met andere woorden. Het merendeel van onze familie, vrienden en sowieso ons sociale leven heeft zich altijd daar afgespeeld. Vertrekken naar Curaçao was dan ook een heel avontuur. Op dat moment was ik zelf 51 en mijn man 52. Onze kinderen bleven in Nederland wonen. Hier aangekomen, werden we ontvangen door collega’s, waarvan we enkele al kenden, maar ook gelijk wat nieuwe gezichten. Voor ons vertrek waren we al enkele keren op het eiland op vakantie geweest en het ressort waar we kwamen wonen was ook niet onbekend. Dus voor wat dat betreft viel de start mee. Maar het opbouwen van een nieuw sociaal leven is toch wel andere koek. Gelukkig zijn wij geen mensen om thuis te blijven zitten en via de nieuwe kennissen leer je gaandeweg de tijd ook weer anderen kennen. Het afscheid nemen blijft echter een groot item hier. Met sommige mensen houdt je contact en deze ga je ook zeker weer terugzien in Nederland. Anderen gaan hun eigen weg, maar ook met hen hebben we gedurende hun verblijf op het eiland een leuke tijd gehad. Er komen natuurlijk ook altijd weer nieuwe mensen. Omdat wij uit een grote marinestad komen, zijn daar voor ons vaak bekenden bij. En om het maar eens met de woorden van Johan Cruyff te onderstrepen “ieder voordeel heeft ook zijn nadeel”. Wat dat betreft, maakt het niet uit waar je woont. Gezelligheid moet je zelf maken. Debbie Kuyp 31
You say goodbye, I say hello You say "Yes", I say "No". You say "Stop" and I say "Go, go, go".Oh no.You say "Goodbye" and I say "Hello, hello, hello". I don't know why you say "Goodbye", I say "Hello, hello, hello". I don't know why you say goodbye, I say hello. (Hit van The Beatles van 1967) Er breekt een spannende tijd aan! Een tijd van afscheid, wat ik vreselijk vind, maar ook een tijd van spannende afwachting van het nieuwe dat komen gaat. Nieuwe mensen, wennen aan uiteenlopende karakters, wennen aan nieuwe ideeën, soms word ik een beetje moe als ik er aan denk. Maar bij de pakken neerzitten en mij zorgen maken over wie wel en niet gaat komen en over het feit of ik wel of niet ermee om zal kunnen gaan, hè u kent me toch: “ Dat doen we gewoon niet!!” De titel van de nieuwe PS deed me meteen denken aan dat liedje (zie boven) van The Beatles, een lekker meezingertje en ik kon als 12‐ jarige als geen ander zingen en kende ook nog de Engelse tekst uit mijn hoofd, tot het genot en soms een beetje ongeloof van mijn omgeving. Ik heb op mijn 14de meegedaan aan een Radio wedstrijd. De beller moest een gedeelte van een lied zingen, vijf liedjes om exact te zijn en ik had er geen een fout. De prijs? Een plaat van The Beatles, was ik daar even blij mee! Maar ja, als gewoonlijk draaf ik door. Een tijd van veranderingen dus, en dan op mijn leeftijd! Want laten we heel eerlijk zijn, of ze worden alsmaar jonger, of ik word ouder. Helaas, is het laatste het geval en daar heb ik geen moeite mee. 32
Er zijn wel grenzen. Soms denken jongere mensen dat zij het altijd beter weten en hoewel ik altijd netjes blijf, probeer ik toch aan hen duidelijk te maken dat mijn gevorderde leeftijd niet betekent dat ik totaal ben afgeschreven en dat de dingen op de ouderwetse manier doen ook zijn voordelen kent. Ik heb vooral problemen met personen die het altijd beter schijnen te weten en die dan automatisch denken, oh het is maar een secretaresse, en dan ook nog van een klein eiland, zal wel niets voorstellen. Fout, fout, fout, het is bewezen. Men heeft geen murenvol diploma’s nodig om intelligent te zijn en om communicatieve/ sociale vaardigheden te hebben. Zo, een hele mond vol? Hopelijk trekken nu allen die de schoen past hem ook aan! Over het algemeen kan ik heel goed met jongere mensen omgaan en begrijp ik ze ook, tenslotte ben ik ook met een veel jongere man getrouwd, die mij op de hoogte houdt (soms tot vervelens toe) van de veranderende levensopvattingen. Dus kom op nieuwe mensen ik ben op uw komst voorbereid en samen maken wij er een prima tijd van. Maar deze tijd brengt ook afscheid met zich mee, en dat is voor niemand leuk, maar vooral voor mij, heel erg moeilijk. Ik neem al 16 jaar dat ik op de marinebasis Parera zit afscheid. Afscheid van fijne mensen, waarmee ik niet alleen een goede werkrelatie had, maar die ook hele goede vrienden zijn geworden, vrienden voor het leven. Deze vrienden komen vanuit alle hoeken van de Krijgsmacht: van de Marine, het Korps Mariniers, Luchtmacht en nu natuurlijk ook de Landmacht. Voor mij zijn het altijd allemaal mensen, de kleur van hun uniform en de strepen hierop spelen bij mij geen rol, het zijn mensen, vaak mensen die mij accepteren zoals ik 33
ben, uitgesproken, een geen blad voor de mond nemende Curaçaose vrouw, die haar meningen niet onder stoelen of banken steekt. Stoelen en banken zijn om op te zitten en meningen zijn om uitgesproken te worden, of in elk geval opgeschreven te worden. Een gouden regel, verlies nooit het respect voor de ander, dat is en zal altijd mijn motto zijn. In al die jaren op deze basis zou je wel denken dat ik heb leren afscheid nemen. Niets is minder waar. Sterker nog mijn collega’s moeten mij bijna vastbinden, om andere collega’s uit te gaan zwaaien. Ik moet vooral mijn zakdoek niet vergeten want de waterlanders komen vanzelf! Dit jaar neem ik ook afscheid van een hele lieve collega en zijn fantastische gezin. Het jaar begon voor ons met een drama, waarover veel gezegd is en geschreven. Dankzij de steun, elke dag weer, van deze collega heb ik dit drama een plekje kunnen geven. Alleen dat al, schept een onvergetelijke band, die geen tijd en geen afstand kent. Ik kan dit natuurlijk zeggen van heel veel van mijn directe collega’s, maar die blijven nog eventjes bij mij. Harrie, jij gaat weg, en je neemt van mij een stukje mee naar Nederland, ik denk wel dat jij weet welk stukje. Gelukkig dat wij elkaar nog op Facebook kunnen stalken en pesten! Natuurlijk is er ook weer iets goeds aan afscheid nemen, en dat zijn de vele feestjes, waar het altijd even gezellig is. Maar het blijft een hele spannende maar ook een beetje trieste periode in mijn leven die ik nu al 16 jaar meemaak. 34
Aan de nieuwe mensen wil ik zeggen:”Laat u niet misleiden door vooroordelen over dit eiland”. Kom met een “open mind”en verwacht niet het tempo dat u gewend bent. Denk liever aan de gemoedelijkheid en de rust van een klein dorpje waar iedereen elkaar kent, want dat is in een notendop wat u hier aan gaat treffen. Voor de vertrekkers, een hele dikke Curaçaose BRASA en een hartelijk TE AWERO. Uit het oog is niet uit het hart, klinkt als een cliché, maar is in mijn geval pure realiteit. Denk op mooie avonden aan dat kleine eilandje waar u te gast was en die voor altijd in uw hart zal blijven als een hele mooie herinnering. En als u dat oude Beatles liedje weer hoort, denk dan ook eens een beetje aan mij. Tot ziens. Sharon Rosario Placido‐Winklaar
Voor zowel de nieuwkomers als de vertrekkers geldt:
35
Repat, nu is het echt bijna zover….. Is het echt alweer 3 jaar geleden dat we in Nederland druk waren met de laatste voorbereidingen?? Nog een laatste foto in de tuin in Bergen. Onvoorstelbaar, wat is de tijd snel gegaan. En wat ben ik blij dat we destijds de stap hebben genomen om het te doen, 3 jaar naar de West! Na 10 weken in tijdelijke opvang, eindelijk naar ons nieuwe huis in onze eigen spulletjes.
En dan bijna 3 jaar verder, druk bezig met de voorbereidingen om terug te gaan. De stempels zijn binnen, alleen nog naar Kranshi in de laatste week en dan ons laatste stempel voor het paspoort halen bij de immigratiedienst. Het huis wordt inmiddels al wat leger omdat er al wat spullen verkocht zijn, Marktplaats.an is daar een goede hulp bij! De terugreis gaan we via Miami, New York en als laatste nog een overnachting op IJsland. Lijkt me een mooie afsluiting van een mooie tijd.
36
De zin om terug te gaan is bij mij zeker aanwezig er zijn zoveel dingen in Nederland waar ik met plezier weer voor terug ga. En natuurlijk zal ik heel veel van hier missen! Niet meer elke week naar het Marnix college naar ‘mijn kinderen’ om te gaan tutorlezen, geen wekelijkse ritjes meer met DolfijnFM magazine en dan mijn bakkie koffie in de studio. En wat denk ik met veel plezier terug aan de jaarlijkse actie “ieder kind een kerstcadeau”. Geen Curaçao North Sea Jazz….en zo kan ik nog wel even doorgaan, het lekkere weer. En wat te denken van alle nieuwe kennissen die ik heb opgedaan, sommigen zal ik in Nederland misschien nog wel eens gaan zien, maar er zijn er ook waar ik toch echt even voor terug naar Curaçao moet! Ik ga ervan uit dat dat ook zeker zal gaan gebeuren in de toekomst. Misschien nog eens voor het werk en anders toch zeker voor vakantie! Wat bij ons een schaduw over de repat werpt is het feit dat onze oudste dochter verkering heeft, en nu is de verkering geen schaduw, want het is een leuk stel met elkaar, maar het feit dat ze uit elkaar moeten! Dat is iets wat je natuurlijk niet van tevoren kunt bedenken. Geen idee hoe dat verder zal gaan verlopen maar ik kan wel melden dat ik daar als moeder niet naar uitkijk. De kinderen zijn bezig met de laatste week gewoon school, dan nog een proefwerkweek, en dan zit de schooltijd voor hier er op. We hebben nog een afscheidsfeestje met 4 andere stellen bij het marine zwembad, en dan worden we over 2 weken ‘ingepakt’. De eerste dozen staan al klaar.
37
Hierna nog even genieten op Livingstone Jan Thiel, en dan zit het er echt op! Te awero dushi Korsow! Liesbeth Tuynman
Marine Sport Vereniging Curaçao MSV biedt de mogelijkheid aan defensie medewerkers en hun gezinsleden om actief bezig te zijn met sport in verenigingsverband. Hiervoor mag MSV, na scheepstijd, gebruik maken van de sportaccommodatie bij czmcarib. MSV biedt sporten aan in diverse takken van Sport: • Tennis • Aerobics/steps/kidsdance • Karate - Judo • Badminton • Volleybal • Zwemmen (zwemles ABC en vervolgopleidingen) • Duiken (incl. duikshop voor diverse cursussen en verhuur) MSV is ook op internet te vinden http://www.msv-curacao.com Hier is informatie te vinden over de diverse sporten en kan een inschrijfformulier gedownload worden. Een info bulletin / inschrijfformulier van de MSV zijn ook verkrijgbaar bij bureau sport 38
Welkom of afscheid, tijd voor een cocktail Welkom op ons mooie eiland! Of misschien neemt u afscheid ervan? Beiden zijn de perfecte gelegenheid voor een feestje! En bij feestjes hoort drinken en aangezien u op Curaçao bent, waarom niet gevaarlijk leven en een cocktail proberen? Wat betekent het woord cocktail eigenlijk? Het woordenboek geeft als betekenis: Een mengsel van twee of meer alcoholische dranken. Maar waar komt dat vreemde woord toch vandaan? Ik heb even op het internet gekeken en het meest geloofwaardige verhaal was deze: “Leve de staart van de haan!” Door die uitroep zou het woord cocktail in 1779 zijn ontstaan. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog zat de kroeg van Betsy Flanagan vol Amerikaanse en Franse soldaten, die samen tegen de Engelsen streden. Flanagan had zelf een alcoholisch mengdrankje verzonnen: de Bracer. Op een avond versierde Betsy de populaire Bracer met kleurige hanenveertjes, afkomstig van de hanen van haar Engelse buurman. Met des te groter enthousiasme dronken de soldaten het. 'Vive le cock's tail!', toastte een Franse officier. 'Leve de staart van de haan! Voilà de cocktail was officieel geboren. Maar er zijn ook andere verhalen over, dus zeker weten doe je het nooit. James Bond heeft in zijn films cocktails nog beroemder gemaakt door zijn lijfzin: “Shaken NOT stirred” En dan bedoelt hij zijn favoriete cocktail Vodka Martini met 2 olijven! Over de hele wereld en ook op ons eiland zijn er cocktailwedstrijden: barmannen en vrouwen komen om hun allermooiste cocktails te presenteren, de nadruk is vooral op kleur. Wij wonen op een (meestal) zonnig eiland, cocktails na een drukke werkweek gaan er bij mij in elk geval wel in. Hierbij de recepten van drie beroemde Caribische cocktails. 39
De recepten komen van mijn favoriete Happy Hour plek het Iguana Café. Omdat ik zelf uit de hotelwereld kom, heb ik er mijn eigen draai aan gegeven( meer alcohol!) Door het gebruik van 2 of 3 (soms zelfs meer) drankjes is een cocktail duur. Op de Happy Hours krijgt u hem voor de helft van de prijs. Let op: kijk altijd naar de combinatie: als u vindt dat er teveel zware alcohol gebruikt wordt, dan is dat ook zo, daar kan ik en mijn happy hour‐vriendin over meespreken! Vorige week vrijdag hadden we de Bananarama besteld. Later, onderweg naar huis, zongen wij luid alsmaar liedjes over bananen, zoals waarom zijn de bananen krom enz. enz. Volgende keer dan toch maar iets minder sterk? Er zit wel Baileys in, mijn favoriet aller tijden! Mijn Bananarama: 40 ml Baileys 40 ml Bacardi ‐ wit 40 ml Crème de Cacao ‐ bruin 40 ml Crème de Bananas 2 lepels vanille ijs Blend alle ingrediënten ongeveer 15 tot 20 seconden in een blender. Schenk de cocktail direct in een groot cocktailglas. Garneer met een parasolletje (voor het zweet) en een schijfje banaan aan de rand van het glas.
40
Sex on the beach my way 20ml Perzik juice 40ml Vodka 40 ml Amaretto 40ml Cranberry Juice 40ml Sinaasappelsap (eventueel vers fruitsap) Alles samen in de cocktailshaker met ice. Stevig schudden en zeven. Serveer in een highball glas met ijsblokken. Garneer met een schijfje sinaasappel. Et voilà ‐ één Sex on the Beach cocktail. Wat na het drinken hiervan gebeurt, is strikt voor uw eigen rekening en op uw eigen risico! En als laatste mijn absolute favoriet (met Baileys natuurlijk!) de: I love you cocktail! 30 ml Baileys 30 ml Kahlua 30 ml Amaretto 3 lepels vanille ijs Ijsblokjes (naar keuze) Blend alle ingrediënten ongeveer 15 tot 20 seconden in een blender. Serveer met een hart van chocola, erop, erin, of eronder. Maakt het wat uit??? Na uw tweede glas zeker niet!!!! Proost!!! Sharon Rosario Placido‐Winklaar 41
UN TIKI DI PAPIAMENTU Op de Benedenwindse eilanden wordt Nederlands gesproken, maar het wordt zeer gewaardeerd als men een paar woorden Papiamentu kent. Daarom deze woordenlijst, om u alvast een klein beetje op weg te helpen. Goedemorgen Bon dia Goedemiddag Bon tardi Goedenavond Bon nochi Aanvullende begroeting op maandag waarmee men elkaar een goede week wenst Bon siman Tot ziens Ayo Fijne dag verder Pasa bon dia / Pasa bon Van hetzelfde Igualmente Hoe gaat het? Kon ta bai? / Kumbai? / Kon ta? Goed Bon Heel goed Masha bon / Hopi bon Met mij gaat het goed Mi ta bon Mag ik een biertje Un serbes (Polar / Amstel) por favor Hoe heet je? Kon yama bo? Ik heet … Mi yama … Ik weet het niet Mi no sa Ik kan het niet Mi no por Ik wil het niet Mi no ke Gaan we zwemmen? Nos ta ban landa? Waar is een leuke kroeg? Na unda tin un bon snek? Waar kan ik lekker eten? Unda mi por kome dushi? Kunt u mij helpen? Bo por yuda mi? 42
Mag ik 2 kipfilets?
Ik zoek de melk Een beetje meer Rustig aan Wat? Geld Wat kost het? Krijg ik korting? Apotheek Bakker Juwelier Schoenenwinkel Slager Ik hou van jou Wil je wat drinken? Hou je van dansen? Ik ben moe Ik ga naar huis Vriend Papiamentu is niet moeilijk! U spreekt te snel!
Mi por haña dos filet de galiña? Mi ta buska lechi Un tiki mas Trankil / poko poko Ablief? Plaka Kuanta ta kosta? Mi ta haña deskuento? Botika Panaderia Hoyero Sapateria Karniseria Mi stima bo Bo ke algu di bebe? Bo ta gusta baila? Mi ta kansa Mi ta bai kas Swa Papiamentu no ta difísil! Bo ta papia muchu purá!
Het leven is goed hier ! Bidatabonaki !
43
Goodbye youth….hello life Ik houd er al heel lang niet van om mijn verjaardag te vieren. Weer een jaar ouder, weer een jaar verder richting de aftakeling. Maar dit jaar spande de kroon. Nog nooit voelde ik zo duidelijk dat het afgelopen was. Lichamelijk voel ik me beter dan ooit tevoren en van vergeetachtigheid of andere psychische ouderdomskwalen heb ik ook nog geen last, maar een simpel rekensommetje vanaf mijn geboortedatum, geeft nu toch echt een middelbare leeftijd aan. En dat hakte er in. Ik was dagenlang chagrijnig en kon zelfs geen (geforceerd) glimlachje meer om mijn lippen toveren. Mijn collega’s zongen op mijn verjaardag uit volle borst en ik: ik kon wel huilen. Foto’s in tijdschriften met daarin afbeeldingen van vrouwen die veel jonger zijn dan ik, maakten me ook niet echt vrolijk. Als zij er op hun 35e al uitzien als oude vrouwen, hoe moet ik er dan volgens anderen uitzien? De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik ook een foto van een 45‐jarige Ellen ten Damme zag, die me weer een sprankje hoop gaf. Ook zijn er tal van (beroemde) vrouwen die er ook na hun 40e nog prachtig uitzien. Ik heb alleen wel het idee dat hun foto’s (met uitzondering die van Ellen) wel heel veel gefotoshopt zijn. Ik kijk ’s ochtends pas na het ontbijt in de spiegel. Eerder heeft toch geen zin, omdat mijn ogen even op moeten starten. Zo wordt mij in ieder geval wat extra leed bespaard, want na een bepaalde leeftijd komt niemand meer kreukloos het bed uit. Na het ontbijt is mijn gezicht in ieder geval weer enigszins in model gezakt. En oh, wat ik ben ik blij met de potjes en crémetjes, speciaal bedoeld voor de rijpere huid. Ook qua kleding en schoenen kun je nog heel lang een jongere look creëren Gelukkig leven we in 2012 en niet meer in 1950. Maar dat neemt niet weg, dat ik toch echt niet meer behoor tot de categorie “meisje”. Ik ben al een aantal jaren een vrouw en er gaat
44
een dag komen, dat ik zal worden aangeduid als senior of erger nog als bejaarde. Volgens mij ligt dat voor de meeste mannen anders. Alhoewel, er zijn er toch zat die in een midlife‐crisis belanden en toch ook niet lekker in hun vel zitten nadat ze de 45 gepasseerd zijn. Zou dat het zijn? Zit ik als vrouw gewoon in een midlife? Dit moeten de feministen toch niet bedoeld hebben toen ze vochten voor gelijkwaardigheid? Ik ga toch echt geen motor kopen (levensgevaarlijk met mijn agressieve rijstijl) en een jongere lover zie ik ook niet zitten. Ik ben veel te blij met de man die ik heb. Maar ja, wat dan? Shoppen, kapper, schoonheidsspecialiste, sporten en er maar het beste van hopen? Inmiddels zijn we drie weken verder en er zit een stijgende lijn in het acceptatieniveau. Ik kan mijn leeftijd niet veranderen. Ik ben wie ik ben, voel me soms 18 maar meestal 32. Ik heb een super leven, ik ben gezond, ik heb een leuke man en een mooie, slimme, lieve dochter. Voordeel van wat ouder zijn is dat je veel levenservaring hebt, beter kunt relativeren en weet hoe en waarvan je moet genieten. Het leven lacht me toe, dus wat heb ik eigenlijk te zeuren? Goodbye youth ………… LIFE HERE I AM! Anoniem
45
10 vragen aan repatter Mirjam Gans.
1.Wat ga je missen aan Curaçao? Het gevoel van vrijheid, het buitenleven, en het lekkere weer. 2. wat neem je mee terug? Mijn vijf hondjes (Bobbie, senor, Chikitu, Polar en Broer) en veel souvenirtjes zoals blikken hagedissen en gipsen Chichi’s (dikke vrouwenpoppetjes) 3 Ook iets dat niet tastbaar is? Een levensles? De mensen hier oordelen niet zo snel, je mag zijn wie je bent en erbij lopen hoe je wilt!! In Nederland wordt je daar nog wel eens snel op beoordeeld. Daarnaast het rustige leven, hoe druk en hectisch het soms ook kan zijn.. 4. Heb je een (levens)motto? Geniet van elke dag, want voor je ‘t weet is het voorbij! 5. Waar verheug je, je het meest op straks in Nederland? Om mijn vrienden en familie weer te zien! Gewoon weer op de fiets stappen en zonder van tevoren te bellen kijken of ze thuis zijn. Daarnaast lopend of fietsend naar de winkel gaan. En natuurlijk lekker met mijn hondjes lopen.
46
6. Heb je een paar tips voor de nieuwkomers die nu naar het eiland komen? Geniet ervan, voor je ‘t weet is het voorbij! En... neem alleen een hond als je hem ook mee terugneemt naar Nederland! Er zijn hier al genoeg zwerfhonden. Er wordt zo makkelijk gezegd dat je een hond nodig hebt voor de bewaking maar vervolgens wordt het beestje achtergelaten als mensen weer naar Nederland terug gaan. Of zo’n dier gaat van huis naar huis. Ik vind dat als je kiest voor een huisdier, je er gewoon altijd voor moet zorgen en niet alleen die drie jaar hier. 7. Wat is de leukste herinnering die je hebt aan Curacao? Pfoeh, dat zijn er wel heel veel. Ik denk aan bbq‐en op het strand, in een Eendje rijden, wandelen op Boka Sami 8. Zeg es iets in het Papiaments? Haha….bon dia? Contabai… 9 Wat is het grootste verschil tussen de Curaçaoënaar en de Nederlander? Dat je zijn mag zoals je bent. Daarnaast zijn de mannen erg charmant, haha. In het verkeer wordt je er veel makkelijker tussen gelaten dan in Nederland. Iedereen is eigenlijk veel relaxter hier. 10. Als het vliegtuig opstijgt zeg jij zachtjes terwijl je uit het raampje naar beneden kijkt...? Waarschijnlijk ben ik dan mijn tranen aan het wegslikken! Dag allemaal! Ik heb jullie en het eiland in m’n hart gesloten. Elly Biesters
47
Wennen, gaat dat ooit lukken? (Alles speelt zich af tegen een decorum van armoedige huisjes, protserige villa’s, gelikte beach clubs, broodmagere zwerfhonden langs de straat of platgereden op de straat, schattige kindjes met smetteloze kleertjes, blonde bezonnebrilde dames in omvangrijke auto’s, omvangrijke donkere dames met krulspeld kapsel, nonchalante caissières met eindeloos onpraktische nagels –ik hoef geen handarbeid te verrichten en dat zal ik laten zien ook!‐ ,in de brandende zon ploeterende kantenmaaiers, een vrijwel overal voelbare doch officieel niet bestaande rassensegregatie, bumperstickers met ‘stop dutch apartheid’, krantenstukken waarin politici ongegeneerd hun corrupte connecties etaleren, een vegetatie vol stekeligheden en onschuldig uitziende loofbomen die met huidcontact brandwonden kunnen veroorzaken, een azuurblauwe kustlijn langs knusse witte strandjes, vissen in de meest exotische kleurstelling, vogels die steevast je wasgoed en je bankstel onderschijten… afijn, alles dat ik de lezer welbekend veronderstel) Als ik terug denk aan onze eerste maanden op het eiland, zie ik mezelf als een op hol geslagen Bridget Jones proberen orde op zaken te stellen, waar nog nooit orde geweest is. Muggenbulten, warmte uitslag, luieruitslag… Moet ik de kindjes nou lange broeken aantrekken vanwege de muggen, of zo bloot mogelijk laten vanwege de warmte? Evengoed een torenhoge eerste rekening van Aqualectra omdat we met behulp van de airco het hoofd nog enigszins koel hielden.
48
Een wandelingetje maken met de kinderwagen om 9 uur ’s ochtends… oogverblindend licht en straaltjes zweet. Niet voor herhaling vatbaar. Overgaan van het vaste merk babymelk naar wat voor merk dan ook dat op het moment voorradig is. Er zijn keren geweest dat we onze handen dichtknepen dat we na de lege schappen bij AH of Centrum, toch nog een paar potten vonden bij een drogist. Je leert na verloop van tijd hamsteren en voorraden aanleggen. Het lijkt hier nog Westers en vertrouwd genoeg om niet direct in een grote cultuurshock te belanden. Maar juist daardoor bleef ik langer vasthouden aan een innerlijk verwachtingspakket van hoe de wereld zou moeten draaien. Ik weet, dat er mensen zijn die dit andersom beleven, maar ik heb er enorm aan moeten wennen om gewoon alles in dezelfde vuilnisbak te kieperen, die dan nog een bedrieglijk groen recycle kleurtje heeft. Had ik maar meteen met alle rommel mijn ingesleten goede burgerschap kunnen weggooien, dat had instant rust gegeven. Nog zo’n dilemma: hoeveel gif ben ik bereid op mijn lijf of dat van de kinderen te spuiten om de muggen op afstand te houden? Uiteindelijk zijn we gesettled op de oranje Off meerdere keren per dag voor onszelf. In theorie zou ik dan eerst een bodylotion willen aanbrengen, zodat de deet aan de oppervlakte blijft en niet lekker de poriën in trekt. In de praktijk spuit ik gewoon. Curaloe heeft die combinatie van huidverzorging met deet al ingebouwd. Ik sprak iemand die daar heel blij mee was, vooral nadat ze had gezien hoe de Off de lak van haar houten tafeltje moeiteloos aantastte.
49
Uiteindelijk maak je een keus en denk je er niet meer elke keer over na. Horren voor de ramen en een klamboe boven het bed en je backhand oefenen met een elektrisch racket houden het goed leefbaar. De wierookspiraaltjes zijn niet meer in huis gekomen nadat de baby het brandende uiteinde een keer in haar mond had gestopt. Autorijden. Na twee jaar weet ik welke afslagen ik moet hebben, maar bij aankomst zijn alle namen nieuw, en de verbleekte borden helpen niet om je op tijd de weg te wijzen. Het is ook fijn dat in de tussentijd de lijnen en haaientanden bij de rotondes nog eens zijn bijgewerkt. Nu ze weer vervaagd zijn, weet ik net als iedereen (!) hoe het werkt. Ook weet ik inmiddels uit ervaring dat ik niet eventjes hoffelijk iemand moet voorlaten, tenzij ik bereid ben ook de andere twintig auto’s erachter te laten passeren. Op het ressort waar wij nu wonen heb ik een buurvrouw, die binnenkort gaat verkassen. Ze heeft zich net iets te druk gemaakt over de termieten en een kleine lekkage in een verder prachtig huis, Duitse perfectie en service verwachtend voor de flinke huur. Ik denk dat Duitsers het wat dat betreft nog lastiger hebben dan wij, maar allemaal worden we ontgroend. De reparaties aan je auto kosten minder, maar zijn evenredig minder doeltreffend dan ‘thuis’. Meerdere mensen op een klus of in de bediening of in een supermarkt, betekent minder efficiëntie. Het is handig als je zelf een beetje handig bent, want dan kun je het geheid zelf sneller en beter. De Napa was een blije Kwikfit‐ achtige uitzondering en zo zijn er zeker meer te vinden en ook in Nederland loopt het klusjesgebeuren en de service van KPN niet op rolletjes, maar het verschil in effectiviteit hier op het eiland blijft shocking voor velen. 50
De uitdaging is steeds je ingesleten gewoontes te leren kennen, een kans die je in een vertrouwde omgeving niet zo snel krijgt. Daar kun je soepeler van worden. Jezelf wat minder serieus nemen, de dingen wat minder zwaar nemen. Minder hard rennen in de hitte en meer ontspannen. Meer tijd met het gezin hebben, een jaar lang zwoele zomeravonden en het jaar erop weer, nooit meer koude voeten hebben en heel veel weekends en zelfs de kerstdagen op het strand in plaats van op bezoek bij (schoon)familie. Foto ©Caroline Castendijk Na drie jaar is er dan weer de uitdaging om te ontwennen en naadloos in te voegen aan de andere kant. Ik heb een vriendin die vertelde dat ze na vertrek uit Zimbabwe als kleuter, nog een jaar lang weigerde om schoenen en sokken te dragen binnenshuis, of in winkels, of waar dan ook… ik ben benieuwd wat ons te zijner tijd te wachten staat. Anne‐Marieke Prins
51
Bon dia! En andere dingen van Curaçao U bent net op Curaçao, tussen het uitpakken en het geregel, krijgt u vast te maken met de lokale bevolking. In de winkel of supermarkt, bij Aqualectra of UTS. Voelt u zich misschien een vreemde eend in de bijt? Het valt allemaal reuze mee. Het enige wat u moet hebben om een hele fijne tijd mee te maken op een klein eiland met meestal veel zon en leuke dingen om te doen, is een “open mind” Gaat u eerst even rustig zitten, laat al die dozen maar, dat kan morgen toch ook? En zo niet dan blijven dingen die u toch niet nodig hebt gewoon in de doos, voor als u weer vertrekt. Kijk, dit is nou de instelling die u moet hebben om lekker te wonen op Curaçao. Vergeet, dat gehaast maar, wij hebben daar niet het weer voor, en u zult het gauw genoeg merken, wij doen het “poko poko”! Vrij vertaald: ons tempo is per definitie wat langzamer. Nu merk ik daar niets van, als ik op kantoor zit. Daar vlieg ik heen en weer, menig Nederlandse zou het me niet nadoen! Maar thuis gekomen, word ik weer puur Curaçaos en zakt het tempo vanzelf. Mocht u toch dringende zaken te regelen hebben, neem dan vooral een potje ouderwets Nederlands GEDULD mee. U kent het spreekwoord: Geduld is een schone zaak? Op een eiland van maar 60 kilometer is geduld even noodzakelijk als water. Ik geef een voorbeeld; alle scholen beginnen om half acht (lokale scholen) dat weet iedereen die hier leeft. Toch gaat niemand eerder van huis weg dan 07:00 uur. Gevolg: alle wegen langs de scholen zijn overbezet, en je staat dus ruim een half uur in 52
de rij. U kunt zich hierover gaan opwinden, want een half uur in de rij staan in de hitte is net iets anders dan in de rij staan in Nederland. Bovendien mag men in Nederland niet gaan toeteren, hier mag dat wel en het getoeter en het geluid is soms oorverdovend. Geduld hebben dus!! Geduld komt ook goed van pas als u, uw stroom en waterrekeningen gaat betalen, of wanneer u dringend geld moet ovemaken via de bank. Die instellingen zien er allemaal heel efficiënt uit en de dames achter de balie doen altijd of zij het heel erg druk hebben. Als u de gesprekken kon volgen dan wist u beter! Meestal gaat het over de allerlaatste nagelverftrend, of die leuke nieuwe mannelijke collega. Ook hier geduld dus! Maar niet alleen geduld is belangrijk, u moet vooral proberen om net te doen alsof u het allemaal begrijpt, en een goede tip daarbij is om vriendelijk naar de juffrouw achter de balie te groeten in haar eigen taal. Een “bon dia”(goede morgen) met een glimlach doet wonderen en opent deuren die anders hardnekkig gesloten blijven. Mocht u dezelfde dame ergens anders tegenkomen, misschien wel dezelfde dag, zeg dan toch weer “bon dia”. Dat is heel normaal hier, al kom je dezelfde persoon tig aantal keren tegen op dezelfde dag! Het is een trots volk, dus iets leuks zeggen over het haar en de nagels gaat er ook altijd in. Zeg nooit, wat u er werkelijk van vindt! Een leugentje om bestwil is in dit geval het beste advies. Ik heb een keer een dame gevraagd hoe zij kon werken met van die lange nagels, ze heeft me niet alleen de deur uitgekeken, maar vroeg aan een andere collega of ik wel van hier was. Ik praatte zogenaamd zo raar Papiaments. Ik zal u een ding zeggen: hier geboren en
53
getogen en mijn Papiaments is helemaal niet raar, mijn ideeën zijn anders! Maar ik draaf door. Geduld, een goedemorgen en kleine witte leugens dus! Daar kom je het hele eiland mee rond, zonder probleem. En als u achter het stuur zit en er wordt ongeduldig naar u getoeterd, toeter dan terug en zwaai, de rest van de dag hebt u iemand ongelukkig gemaakt, en u zelf een boost gegeven. Alleen hier op Curaçao doen, niet meenemen naar Nederland, daar krijgt u een boete voor onbehoorlijk rijgedrag! Het eiland kent veel gebruiken en gewoontes, eentje er van bestaat al sinds mannen de deur uitgaan naar hun werk, Het (bijna) elke dag bij een snack hangen. Thuis hebben zij ook een TV, maar de flatscreen en vooral de Polar is veel beter bij de snack. Elke Curaçaose vrouw die hierin verandering denkt te kunnen brengen, vergist zich. U als Nederlandse echtgenote/partner moet er vooral op letten dat uw mannen dit gedrag niet teveel gaan nadoen. Helemaal voorkomen lukt toch niet, berusting is de enige oplossing. En had u het nou over roddelen? Bij vrouwen? Vergeet het maar, beiden maken zich hieraan schuldig, alleen heet het bij de mannen anders. Het heet werk, voetbal of social networking, klinkt bekend? Op Curaçao is het namelijk zo, dat als er niet over je geroddeld wordt ben je ook niet belangrijk genoeg. “Wak esei” “kijk die eens” hoor je de vrouwen vaak zeggen als ze een andere, vaak slankere vrouw, tegenkomen. Heeft ze soms liefdesverdriet, ze is zo mager! Natuurlijk komt dat omdat de doorsnee Curaçaose vrouw een wat ruimer middel en een heel wat ruimere zitoppervlakte heeft. Maar men kijkt ook naar je haar, naar je kleding enz. enz. en overal waar er een hoop lokale dames bij elkaar zitten, wordt er over andere lokale dames gesproken ( we noemen het even niet wat het is, dus “redu”of 54
“roddel”). En altijd is er wel een dame bij die het onderwerp van gesprek, de andere dame, kent en al haar “selashi” zoals dat in het Papiaments heet kent. Selashi is vrij vertaald: het levensverhaal (eigenlijk alle slechte dingen, nooit de goede) Natuurlijk kent het eiland ook leuke gewoontes. Wij zijn bekend om onze gastvrijheid en wanneer u als vreemdeling uitgenodigd wordt in een Curaçaose huishouding, dan maakt men er altijd een feestje van. Over het algemeen zijn het mensen die veel van gezelligheid houden. Hoe meer zielen hoe meer vreugd is een gezegde waarmee ik in mijn ouderlijk huis ben opgegroeid. We waren al met ons vijven, en als elk maar een vriendje mee naar huis nam was het al een compleet festijn. Mijn ouders vonden het nooit erg. Sterker nog ik ken bijna geen een Curaçaose huismoeder die het erg vindt of erover gaat klagen wanneer iemand spontaan voor de deur verschijnt, zonder eerst te bellen. Dat wij alles vieren is ook een normale gewoonte, er is altijd groot feest bij huwelijken, dopen, eerste heilige communie enz. Mocht u een uitnodiging krijgen, ga dan rustig, want het wordt vast gezellig, als u eventjes zegt dat u de taal nog niet zo goed begrijpt, dan doet men hun best om indruk op u te maken met hun beste Nederlands. Al met al blijft het een gemoedelijk volkje, mijn volk. Curacao is te vergelijken met een dorp waar bijna iedereen elkaar kent. Wees daarom niet verbaasd als u een of twee keer dezelfde persoon in een supermarkt ontmoet dat die dan bij de derde ontmoeting vraagt hoe het met u gaat of heel vriendelijk naar u zwaait. Geniet van de huiselijke sfeer van het eiland, ga op alles af met een potje gezond verstand, welgezindheid, opgewektheid en zoals ik boven al zei, met heel veel geduld! Ik zie u straks misschien op de weg! Sharon Rosario Placido‐Winklaar 55
Waar is thuis? Thuis is waar mijn bed staat, thuis is waar ik met de ogen dicht naar toe kan rijden, thuis is waar mijn gezin is, thuis is waar ik de mensen ken, thuis is waar ik me veilig voel, thuis is de vertrouwde plek op deze aarde. Voor mij kan er maar een thuis zijn. Niet twee. Vier jaar geleden vertrok ik vanuit Groningen. Mijn thuis. Het vertrek naar Curaçao vier jaar geleden was toch een beetje een sprong in het onbekende. Een onbekend eiland waar ik bijna niemand kende waarbij ik kwam te werken in een nieuwe wereld die marine heet. Ik herinner me dat het niet gemakkelijk was om Groningen los te laten. Het is het vertrekken uit het vertrouwde en er op hopen dat het nieuwe na een tijdje net zo vertrouwd gaat worden. Dat tijdje was achteraf een langere periode dan ik vooraf had verwacht. Misschien was het zelfs een jaar later toen het huis, de buurt en het eiland als ‘thuis’ begon te voelen. Het huis in Groningen was vanaf dat moment een plek ver weg. En nu sta ik op het punt om mijn vertrouwde huis, mijn thuis, te verlaten. Curaçao is mijn thuis geworden. Vier jaar. Als een vloek en een zucht. Onvermijdelijk ben ik deze weken aan het terugkijken. Al pratende met anderen zijn er gelijke ervaringen. Het ervaren van een gevoel van rust, van een zekere ontspannenheid in het leven, het meer leven bij de dag. Hoe heerlijk is het dat we als gezin zoveel tijd samen doorbrengen. Dat zijn dingen die ik wil vasthouden als ik terug ben in Nederland. Want zeg zelf, wat goed is moet je behouden. 'Vergeet het', zei iemand vorige week, 'het is een kwestie van een paar weken. Dan zul je weer in het Nederlandse ritme zitten. De rust zal voorbij zijn en je gaat mee met de stroom.' Ik protesteerde voorzichtig. Ik weet dat Groningen snel mijn nieuwe thuis zal worden. 56
Maar ik wil er nog niet aan. Ik hoop iets van de Curaçaose manier van leven mee te nemen, bij me te kunnen houden. Ik kwam Mirjam tegen. ‘Harrie, vergeet niet, je kunt je eigen agenda bepalen. Na een eerdere plaatsing heb ik in Nederland heel bewust het besluit genomen om een dag in de week vrij te houden. Dat gaf rust in mijn leven en dat gaf ruimte om onverwacht mensen op te zoeken. Dat gaf me een gevoel van vrijheid die ik op Curaçao zo koesterde.’ Dank je Mirjam! Je woorden sterken me in mijn overtuiging dat er ook in deze periode van overgang van thuis naar thuis keuzemogelijkheden te over zijn. Want, een tijd weg zijn uit Nederland geeft de mogelijkheid om dingen eens anders te doen dan ik altijd gewend was. Het doorbreekt de vanzelfsprekendheden in het leven, de vastgeroeste patronen. Vier jaar geleden zijn we met een open blik op Curaçao geland. Het waren rijke jaren, vooral omdat ik me heb laten verleiden om iets van de Curaçaose levensstijl in mijn eigen leven op te nemen. Veel ervan zal ik onvermijdelijk moeten loslaten omdat het leven in Nederland planning, stiptheid en vooruitkijken eist. Om met dat loslaten een begin te maken, ben ik vorige week tijdens de laatste partnerochtend weer gaan jongleren. Jarenlang heb ik met een vriend in Nederland jongleerlessen gegeven. Vier jaar lang lagen mijn jongleerballetjes in de kast. Op Curaçao had ik ze niet nodig. Jongleren is de kunst van het loslaten. Vanaf nu pak ik het weer op. Als voorbereiding op Nederland. Harrie Bols, humanistisch raadsman 57
Binnenkijken Uitgezonden naar de West belanden we in marinewijken, oude ‘Shellwoningen’ in Julianadorp of een particulier huis ergens in Jongbloed, Jan Thiel of Coral Estate. Omdat de gordijnen hier doorgaans niet potdicht gaan, gluren we ongegeneerd naar binnen. Met toestemming, dat wel. Deze keer bij Diana en Norman Jansen Snel gewend aan een nieuwe plek Kleine zwarte zandsporen….dat was het eerste wat Diana alarmeerde in haar huis in Julianadorp. Na enig speurwerk bleek hun heerlijke huis op instorten te staan door miljoenen termieten die zich in het hout hadden genesteld. Toen het dak ook naar beneden dreigde te komen was de maat vol. De familie werd gedwongen op zoek te gaan naar een ander huis. In Matancia wonen ze nu, en met veel plezier. Diana werkt er vlijtig in haar atelier (’t is gewoon een washok , hoor’) aan haar Double Dushi’s: karakteristieke kleipoppetjes met dikke billen die allemaal in minuscule kleurige bikini’s gekleed gaan. Haar creativiteit is overal zichtbaar in het zonnige huis: er hangen schilderijen van de kinderen Daan, Thijs en Sanne van haar hand, maar ook enkele van de gewilde halve kalbassen, waar Diana haar Double Dushi’s op schildert. De kalbassen fleurt ze verder op met sponsjes, zeeappeltjes en drijfhoutjes: vondsten die tijdens struintochten op ‘houtjesbaai’ en ‘zeeappeltjesbaai’ worden opgeduikeld. Tegen het huis staat inmiddels een verzameling van drijfhoutjes waar ze haar poppetjes al liggend of zittend op boetseert. ‘Ik ben er mee begonnen nadat ik een chichi‐poppetje van Serena had gekocht. Ik dacht bij mezelf: ‘ Dat ga ik ook proberen!’ 58
In de Goisco vond Diana geschikte klei en ze ging aan de slag. Het resultaat stelde niet teleur. Inmiddels worden de sculptuurtjes verkocht bij Watch This in het Kura Hulanda‐complex en binnenkort ook bij landhuis Habaai. Diana is getrouwd met Norman, die hier voor de Koninklijke Marechaussee werkt. Al drie jaar geniet het gezin van Curaçao, en ze mogen er nog eens minimaal 2 jaar aan vast plakken. Heimwee naar Nederland heeft ze totaal niet. Sterker nog, toen het gezin vorig jaar in Nederland op vakantie was, wilden ze alle vijf na een paar dagen maar al te graag terug naar Curaçao. In Nederland woonde het gezin in Rutten, een dorpje onder Lemmer in Friesland. Maar of ze daar ooit terugkeren is maar de vraag. ‘ We zien het wel’ , zegt Diana. De toekomst ligt dus helemaal open. Maar eerst nog een paar jaren genieten van de tropen en Double Dushi’s maken met hond Rakker aan haar voeten. ‘Heerlijk toch?’, zegt Diana, en kneedt een groen kleipopje. ‘Ik wen wel weer op een andere plek!’ Tekst: Elly Biesters foto’s: Sasja Grefen
59
Wist u dit? Curaçao heet in het Papiamento: Korsou Het is met een oppervlakte van 444 vierkante kilometer het grootste eiland van de voormalige Nederlandse Antillen. Er wonen ruim 140.000 mensen op Curaçao met meer dan 100 verschillende nationaliteiten. De hoofdstad is Willemstad wat tevens de enige stad op het eiland. De overige plaatsjes kun je vergelijken met dorpen. De vroegste sporen van menselijke bewoning zijn te vinden te Rooi Rincon en dateren van tussen 3480 en 2325 voor Christus. Het hoogste punt op het eiland is de Christoffelberg, deze is 375 meter hoog. Dat lijkt mee te vallen tot je deze berg beklimt. Het klimaat op Curaçao is semi‐aride (droog klimaat), de gemiddelde regenval bedraagt jaarlijks 553 mm, waarvan het meeste valt tussen oktober en januari; het regenseizoen. De gemiddelde temperatuur is overdag 31.2 ͦC. en ’s nachts 25.6 ͦC. De koudste maand is januari met een gemiddelde temperatuur van 26.5 ͦC. De warmste maand is september met een gemiddelde temperatuur van 28.9 ͦC. De hoogste temperatuur ooit gemeten was 38.3 ͦC. en de laagste ooit was 20.3 ͦC. Het orkaanseizoen loopt van juni tot en met november. Het eiland wordt nauwelijks aangedaan door tropische stormen of orkanen. De laatste tropische storm was Thomas. Deze trok in 2010 over ons eiland. Andere tropische stormen en orkanen die over het eiland raasden waren Omar in 2008, Felix in 2007, Caesar in 1996 en Joan in 1988.
60
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS
Kinderoppas: Yvette Coster, Kaya Grote Berg 12 (05‐10‐1952) 864‐8717 Edna Carlo, George Maduroweg 7 868‐3900 Yacintha Veentjer, Grenenweg 20 (09‐08‐1994) 869‐5451 oppascentrale Curaçao 6621216 (contactpersoon: Rosemarie) Algemeen telefoon: St. Elisabeth Ziekenhuis 910 Politie en Brandweer 911 Ambulance 912 Kustwacht 913 868‐1719 Hato inlichtingen Aqualectra 0800‐0135 Marinebasis Parera telefoon: Commandant der Zeemacht Caribisch gebied 463‐7400 Chef Staf 463‐7403 Bureau Operaties (24/7) 463‐7432 Telefooncentrale 463‐7100 Commandant MB Parera 463‐7125 Hoofd Facilitair 463‐7126 Officier van de wacht (07.00 – 15.00 uur) 463‐7130 Wachtcommandant MBK 463‐7149 Koninklijke Marechaussee (kantooruren) 463‐7839 Koninklijke Marechaussee (noodgevallen) 560‐1020 KMAR Tom van Kempen 463‐7040 Medische Dienst (alarmnummer 24/7) 463‐7222 Receptie Ziekenboeg 463‐7223 / 463‐7225 Verbandkamer 463‐7218 Apotheek 463‐7229 Tandarts 463‐7230 Bureau Geestelijke Verzorging 463‐7140 VLOP 463‐7141
61
VLAM 463‐7142 VLORA 463‐7136 DC BMW 463‐7451 Bureau OS&O 463‐7162 Reisbureau Parera Passage 463‐7090 / 7091 / 7092 Videotheek / Bibliotheek 463‐7161 Bureau Sport 463‐7165 Zwembad Bubi Blou 463‐7163 MWC Brakkeput 767‐2221 Landhuis Ascension 864‐1950 De redactietelefoon: 463‐7140 Sharon Rosario Placido ‐ Winklaar Frans Kerklaan 513‐0342 Henk Hortensius 513‐0393 Elly Biesters 660‐9340 Marc van de Brug 511‐5126 Monica van Dijk 698‐3646 522‐1968 Annie Eerhart Sasja Grefen 510‐6618 Bianca van Vuuren 519‐4508 Debbie Kuyp 690‐3444
62
www.parerasociety.webklik.nl www.pscur.hyves.nl www.facebook.com/parerasociety
Activiteitenkalender juli en augustus 2012 Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
1 10.00 uur Kerkdienst en Opendag Ascencion
2 Dag van de Vlag
3
4
5
6
8
9
10
11
12
13
7 Amnesia Beach Festival Curaçao, Cocomobeach 14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26 Curaçao Day 27
28
29
30
31
1
2
4 Claudia de Breij
3
Brakkeput Mei Mei
(2dagen) 5 10.00 uur Kerkdienst en Opendag Ascencion
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17 Dag van de Vrijheid
18
19 10:00 uur Kerkdienst Noachkapel 26 Gratis concert
20
21
22
23
24
25
27 Gratis concert
28
Kirk Franklin & The Family
Richie Ray & Bobby Cruz
29 Concert Alain Clarck Mambobeach
30 Concert Gregory Porter
31 North Sea Jazz Festival WTC
1 North Sea Jazz Festival WTC
op het Brionplein
op het Brionplein
Brakkeput Mei Mei
Let op er zijn voorlopig geen rondleidingen op Ascencion. Van 6 augustus tot 3 oktober is Ascencion zelf helemaal gesloten vanwege restauratie werkzaamheden.