ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

INHOUDSOPGAVE 1.

Voorwoord

pag. 4

2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Inleiding Het fonds Doel van deze nota Nagestreefde mate van detaillering Algemene beleidsuitgangspunten Organisatie en intern beheersingssysteem

pag. 5

3. 3.1 3.2 3.3

Algemene overwegingen Continuïteit van de onderneming Omvang van het deelnemersbestand Verwachte salaristrend

pag. 12

4.

Inhoud van de pensioenregeling

pag. 13

5.

Toeslagbeleid

pag. 15

6.

Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen

pag. 17

7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7

Beleggingsbeleid Algemeen Strategisch beleid en risicokaders Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille Tactisch beleid Risicobeheersing Risico’s financiële instrumenten Evaluatie van resultaten

pag. 18

8. 8.1 8.2 8.3

Premiebeleid Algemeen Deelnemersbijdrage Werkgeversbijdrage

pag. 26

9. 9.1 9.2

Waarderingsgrondslagen van de balans Balanswaardering van de beleggingen Overige voorzieningen en reserves

pag. 29

10. 10.1 10.2 10.3 10.4

Weerstandsvermogen en sturingsmiddelen Risico’s bij bereiken doelstellingen Omvang weerstandsvermogen Jaarlijkse toetsing Inzet en effectiviteit van sturingsmiddelen

pag. 32

ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 2

11. 11.1 11.2

Administratieve organisatie en interne controle Administratie Vermogensbeheer

pag. 36

12. 12.1 12.2 12.3 12.4

Risicobeheersing Systematiek van risicobeheersing Algemene beheersingsmaatregelen Specifieke beheersingsmaatregelen Rapportage inzake risicobeheersing

pag. 37

13. 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7 13.8 13.9 13.10 13.11

Financieel crisisplan pag. 40 Inleiding Beschrijving crisissituatie Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen Maatregelen die ter beschikking staan Mate van inzetbaarheid van de maatregelen Indicatie financiële effect van de maatregelen Evenwichtige belangenafweging Beleid inzake ongedaan maken van crisismaatregelen Aanpak van crisissituaties Communicatie met belanghebbenden Beoordeling actualiteit

14.

Slotopmerkingen

pag. 48

Overzicht bijlagen Bijlage 1: Bijlage 2:

Actuariële grondslagen en onderstellingen Verdeling over de beleggingscategorieën


pag. 49 pag. 51

pag. 3

1.

Voorwoord

Dit is de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) van de Stichting Pensioenfonds Randstad, zoals vastgesteld in de bestuursvergadering van 25 april 2012. Wijzigingen in deze nota zullen zo spoedig als mogelijk door het bestuur worden vastgesteld, waarna de toezichthouder DNB hiervan in kennis zal worden gesteld. Aldus vastgesteld te Diemen op 25 april 2012.

R.T.M. Berendsen Plaatsvervangend voorzitter


E.J. Adam - Smolders Secretaris

pag. 4

2.

Inleiding

2.1

Het fonds

De Stichting Pensioenfonds Randstad (hierna te noemen: het fonds) is een ondernemingspensioenfonds. Het fonds verzekert pensioenaanspraken voor de werknemers van Randstad Groep Nederland bv en de met name door haar aangewezen ondernemingen die met haar in een groep zijn verbonden. Deelnemers aan het fonds zijn die leden van het personeel van een aangewezen onderneming die door het bestuur als zodanig is toegelaten, een en ander zoals nader statutair is geregeld. Het betreft in Nederland werkzame dochterondernemingen van Randstad Holding n.v. en ondernemingen die organisatorisch en / of financieel verbonden zijn met Randstad Holding n.v. Het bestuur van het fonds kan besluiten of en onder welke voorwaarden een onderneming die niet langer deel uit maakt van de groep, aan het fonds verbonden kan blijven.

2.2

Doel van deze nota

Het doel van deze nota is om het bestuursbeleid te omschrijven dat wordt gevoerd om de pensioenovereenkomsten zoals afgesloten door de aangesloten werkgevers en deelnemers van het fonds, te kunnen nakomen. In overeenstemming met artikel 145 van de Pensioenwet omschrijft de nota de wijze waarop het fonds de middelen beheert en de pensioenregeling uitvoert. Met name wordt aangegeven op welke wijze het fonds uitvoering geeft aan het bepaalde in de artikelen 25, 95, 126 tot en met 137 en 143 van de Pensioenwet.

2.3

Nagestreefde mate van detaillering

In deze actuariële en bedrijfstechnische nota wordt een beschrijving gegeven van de verplichtingen, de risico’s, de financiële opzet, de sturingsmiddelen en de organisatie van het fonds. Het beleid zal zoveel mogelijk in strategische zin omschreven worden. Alleen indien het bestuur meent dat het strategische beleid bijstelling behoeft, zal deze nota dienovereenkomstig aangepast worden. 2.4.

Algemene beleidsuitgangspunten

Het algemene uitgangspunt van het te voeren beleid is om de pensioentoezegging na te komen en wel tegen zo laag mogelijke, maar stabiele premies en uitvoeringskosten. De pensioentoezegging kan worden gekwalificeerd als een uitkeringsvereenkomst in de zin van artikel 1 en 118 van de Pensioenwet. De pensioenregeling is een zogenaamde middelloonregeling waarbij de toeslagverlening (‘winstbijschrijving’) voorwaardelijk plaats vindt op basis van de financiële positie van het fonds. De financiële positie wordt voornamelijk gestuurd via de middelen uit beleggingsopbrengsten. Het risico van niet toereikende beleggingsopbrengsten, waardoor de ingegane pensioenen en pensioenaanspraken verlaagd zouden kunnen worden, ligt volledig bij de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. Hierdoor zijn ook negatieve pensioenaanpassingen mogelijk.


pag. 5

Het beleid van het fonds is echter zodanig ingericht dat onder een breed scala van omstandigheden op lange termijn een zo hoog mogelijk pensioen wordt uitgekeerd terwijl de kans op verlaging in enig jaar zoveel als redelijkerwijs mogelijk wordt beperkt.

2.5

Organisatie en intern beheersingssysteem

Het doel van het fonds is ten bate van de deelnemers en hun na te laten betrekkingen uitkering van pensioen te verzekeren alsmede alle handelingen te verrichten die daartoe bevorderlijk zijn. Het fonds heeft om dat doel te kunnen bereiken een organisatie opgezet waarbinnen de uitvoering van de pensioenregeling en het beheer van het vermogen op een adequate en gecontroleerde manier kan plaatsvinden. Het intern beheersingssysteem berust op de verantwoordelijkheden, de bevoegdheden en de onderlinge verhoudingen van de volgende bij het fonds betrokken organen en instellingen:

          

Bestuur Beleggingsadviescommissie Auditcommissie Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Pensioenbureau Randstad Holding n.v. Fiduciaire vermogensbeheerder Kempen Capital Management N.V. Herverzekeraar Accountant Adviserend actuaris Certificerend actuaris

In onderstaand organogram zijn de verhoudingen tussen diverse organen en instellingen binnen en buiten het fonds schematisch weergegeven. Vervolgens worden de relaties en rollen kort toegelicht.


pag. 6

Aangesloten werkgevers Randstad Groep Nederland bv Bestuur Stichting Pensioenfonds Randstad Beleggingsadviescommissie

Verantwoordingsorgaan

Audit commissie

Visitatiecommissie

Geschillencommissie

Accountant

Adviserend actuaris

Certificerend actuaris

Pensioenbureau Randstad Holding nv

Kempen Capital Management B.V.

Bestuur Binnen de stichting is het bestuur verantwoordelijk voor het bepalen van het beleid en het verrichten van bestuurshandelingen ten behoeve van het fonds. Het bestuur bestaat uit acht personen en is paritair samengesteld. De leden namens de actieve deelnemers en gepensioneerden worden rechtstreeks verkozen door de actieve deelnemers en gepensioneerden, die zich hiertoe verkiesbaar kunnen stellen. Eens per twee jaar vindt een referendum plaats waarin twee bestuursleden worden benoemd voor een termijn van vier jaar. De bestuursleden namens de werkgever worden eens per vier jaar benoemd door de directie van Randstad Groep Nederland bv. De voorzitter van het fonds wordt benoemd door de aangesloten ondernemingen. De bestuursleden wijzen uit hun midden een secretaris en een plaatsvervangend voorzitter en plaatsvervangend secretaris aan.

Aangesloten werkgevers Randstad Groep Nederland bv De groep van aangesloten ondernemingen bestaat uit in Nederland werkzame werkgevers binnen Randstad Holding nv, inclusief Randstad Holding nv zelf, die werknemers in dienst hebben die zich bezig houden met de ondersteuning en uitvoering van de bedrijfsactiviteiten van de betreffende ondernemingen (‘vast’ personeel). Werknemers die ter beschikking gesteld worden van opdrachtgevers (zoals uitzendkrachten en gedetacheerd personeel) zijn niet in dienst bij de aangesloten werkgevers van het fonds. Door middel van een uitvoeringsovereenkomst tussen Randstad Groep Nederland bv en het fonds zijn de wederzijdse afspraken vastgelegd.


pag. 7

Ten behoeve van de uitvoering van de administratieve processen wordt door het overgrote deel van de aangesloten werkgevers gebruik gemaakt van de administratieve dienstverlening van het centrale administratieve onderdeel van Randstad Holding nv; E-Bridge. Het fonds heeft ten behoeve van de administratieve werkprocessen afspraken vastgelegd met E-Bridge.

Beleggingsadviescommissie Het fonds heeft ten aanzien van het onderdeel vermogensbeheer een adviserende commissie ingesteld die bestaat uit drie bestuursleden, twee externe deskundigen en de directie van het fonds. Deze commissie kent een eigen Reglement Beleggingsadviescommissie en vormt een onderdeel van de structuur van het fonds. De externe deskundigen in de Beleggingsadviescommissie worden op basis van het verrichten van diensten op uurbasis ingehuurd.

Auditcommissie Het fonds heeft een auditcommissie ingesteld die het bestuur ondersteunt ten aanzien van de administratieve organisatie en interne controle, het risicomanagement en de verslaglegging van het fonds. De auditcommissie bestaat uit twee bestuursleden (één namens iedere geleding) en de directie van het fonds.

Geschillencommissie Het fonds heeft een geschillencommissie ingesteld die het bestuur adviseert ten aanzien van de besluiten inzake geschillen die ontstaan zijn tussen belanghebbenden en het pensioenfonds. De geschillencommissie bestaat uit een externe voorzitter en twee bestuursleden (één namens iedere geleding).

Visitatiecommissie Het fonds heeft voor de uitvoering van het intern toezicht in het kader van Pension Fund Governance gekozen voor de instelling van een visitatiecommissie. Het bestuur heeft vastgesteld dat visitaties in beginsel eenmaal per kalenderjaar plaatsvinden, tenzij praktische omstandigheden dit verhinderen. De visitatiecommissie wordt ad hoc samengesteld met behulp van externe aanbieders van dergelijke dienstverlening. Per visitatie wordt hiertoe een gerichte opdracht met de betreffende aanbieder afgesloten.

Verantwoordingsorgaan Het fonds kent sinds 2008 een verantwoordingsorgaan dat tripartite is samengesteld uit afgevaardigden namens deelnemers, gepensioneerden en de werkgever. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit zes leden en is statutair ingesteld. Leden van het verantwoordingsorgaan worden afgevaardigd door de Centrale Ondernemingsraad van Randstad Groep Nederland waar het leden namens de actieve deelnemers betreft, worden voorgedragen door de Vereniging van Gepensioneerden Randstad Groep Nederland waar het de leden namens de gepensioneerden betreft en worden afgevaardigd door de directie van Randstad Groep Nederland bv waar het leden namens de werkgever betreft. De voordracht van leden namens de gepensioneerden vindt uitsluitend plaats door de Vereniging van Gepensioneerden indien en voor zover deze vereniging ten minimale 25% van het totale aantal gepensioneerden vertegenwoordigt. Getracht wordt om in het verantwoordingsorgaan een goede afspiegeling van de diverse aangesloten ondernemingen te verkrijgen.


pag. 8

Accountant Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een registeraccountant die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft PricewaterhouseCoopers te Amsterdam.

Adviserend actuaris Ten behoeve van de doorlopende advisering inzake de actuariële en organisatorische aspecten van de van pensioenregeling maakt het fonds gebruik van de diensten van een actuarieel adviseur. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de diensten van Mercer te Amstelveen. Afspraken inzake de dienstverlening van de adviserend actuaris zijn vastgelegd in een uitbestdingsovereenkomst.

Certificerend actuaris Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een certificerend actuaris die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft Mercer Certificering B.V. te Amstelveen.

Pensioenbureau Randstad Holding nv Het fonds heeft de taken op gebied van administratieve en beleidsmatige ondersteuning uitbesteed aan Randstad Holding nv. Het pensioenbureau van Randstad Holding is verantwoordelijk voor uitvoering van de pensioenadministratie, het verzorgen van de communicatie met alle belanghebbenden en de excasso van de uitkeringen. Daarnaast verzorgt het pensioenbureau de beleidsvoorbereiding ten behoeve van het bestuur, draagt het pensioenbureau zorg voor de verslaglegging van het fonds en onderhoudt het pensioenbureau de contacten met externe partijen. Het fonds heeft een overeenkomst van uitbesteding afgesloten met Randstad Holding nv inzake deze dienstverlening. Tevens is tussen partijen een Service Level Agreement (SLA) overeengekomen waarin de prestatie-afspraken nader zijn vastgelegd. De leiding van het pensioenbureau is in handen van een tweehoofdige directie aan wie door het pensioenfonds een aantal uitvoerende taken is gedelegeerd. Dit is vastgelegd in een directiestatuut.

Herverzekeraar Zwitserleven. Het fonds heeft een overeenkomst inzake risicoherverzekering op stoploss basis afgesloten bij Zwitserleven. Deze verzekering treedt effectief in werking indien de schade uit hoofde van arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisico’s over een periode van vijf jaren groter blijkt dan het vastgestelde eigen behoud van het fonds.

Fiduciaire vermogensbeheerder Kempen Capital Management Ten behoeve van de uitvoering van het vermogensbeheer maakt het fonds sinds 2008 gebruik van de dienstverlening van een fiduciaire vermogensbeheerder, te weten Kempen Capital Management (hierna: KCM). De afspraken tussen het fonds en KCM zijn vastgelegd in een overeenkomst van uitbesteding. KCM voert het beleggingsbeleid uit binnen de kaders van het jaarlijks door het bestuur vast te stellen Beleggingsplan. De praktische werkafspraken tussen beide partijen zijn vastgelegd in een SLA.


pag. 9

Deskundigheid en integriteit Het fonds beschikt met betrekking tot het bestuur over een deskundigheidsplan in de zin van de Beleidsregels beleidsbepaling en toetsing pensioenfondsen. Daarnaast is er voor het bestuur en alle bij het pensioenfonds betrokken medewerkers een gedragscode opgesteld ter voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het fonds aanwezige informatie. Het fonds heeft een compliance officer benoemd. De compliance officer is verantwoordelijk voor de inhoud, de uitvoering en het onderhoud van de compliancewerkzaamheden. Het fonds heeft de doelstelling van compliance gedefinieerd als het bevorderen van de naleving van de interne en externe regelgeving die dient ter waarborging van de integriteit van de bestuursleden, medewerkers en andere verbonden personen van het fonds. De compliance officer oefent toezicht uit op de naleving van de hiervoor bepaalde gedragscode.

Uitbesteding van taken Het fonds beschikt over een Beleidsplan Uitbesteding waarin het beleid inzake uitbesteding van taken en activiteiten is weergegeven. Uitbesteed aan externe partijen zijn de volgende taken:

     

Pensioenadministratie Bestuursondersteuning en beleidsvoorbereiding Vermogensbeheer Bewaarneming van effecten en aanvullende dienstverlening Beleggingsadministratie en performance- en risicorapportage Actuariële advisering

Administratieve processen en procedures De pensioenadministratie wordt door het pensioenbureau van Randstad Holding nv uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde systemen. De processen die leiden tot de input in de systemen en de processen die de verwerking van de output en de informatieverstrekking behandelen, zijn vastgelegd in beschrijvingen. In deze procesbeschrijvingen zijn alle deelprocessen tot op mutatieniveau beschreven, waaronder de periodieke controleprocedures die een correcte en tijdige afhandeling dienen te waarborgen. De basis van de interne controlemaatregelen in deze processen wordt gevormd door de essentiële functiescheidingen tussen uitvoerende en controlerende functionarissen binnen het pensioenbureau. De definitie en de opvolging van de administratieve procedures worden – voor zover van belang voor de jaarrekening – gecontroleerd door de accountant van het pensioenfonds. De correcte werking van de gehanteerde systemen wordt op systeemniveau vastgesteld. Bij de bewaking van de administratieve processen geldt de beveiliging van de informatie en systemen als een belangrijk aandachtspunt. Beveiliging omvat de fysieke en logische toegangsbeveiliging, het veilig stellen en beschikbaar hebben van informatie (backup, recovery) en het beschikbaar hebben van het administratiesysteem in geval van calamiteiten. Hiertoe zijn door het pensioenbureau nadere afspraken gemaakt en vastgelegd met de leverancier van het administratiesysteem. De informatieverwerkende systemen zijn gedocumenteerd en worden door de accountant in het kader van de jaarwerkcontrole periodiek gecontroleerd. Daarnaast worden door en in opdracht van het pensioenfonds audits uitgevoerd


pag. 10

ter controle van de beveiliging van de informatiesystemen, zowel met als buiten medeweten van de leveranciers van de betreffende systemen. Ten aanzien van de programatuur en gegevens geldt dat het pensioenbureau gebruik maakt van een gescheiden testen acceptatieomgeving. Deze staat volledig los van de productieomgeving. Transport tussen deze twee omgevingen vindt uitsluitend plaats op basis van formele accordering door bevoegde functionarissen. De vaststelling van de pensioenverplichtingen vindt periodiek plaats aan de hand van de geautomatiseerde administratie. Toegekende aanspraken worden in de administratie vastgelegd. Per kwartaal worden op basis van deze administratie de voorziening pensioenverplichtingen en de uitkeringsstromen van het fonds vastgesteld en door de adviserend actuaris gecontroleerd. In het kader van de jaarwerkcontrole vindt deze controle eveneens door de certificerend actuaris plaats. De accountant vormt zich een oordeel over de juistheid van de aan de berekeningen ten grondslag liggende gegevens.

Rapportages De fiduciaire vermogensbeheerder rapporteert maandelijks aan de Beleggingsadviescommissie en ten minste eenmaal per kwartaal aan het bestuur over de uitvoering van het beleggingsbeleid. Daarnaast verzorgt de custodian ten behoeve van het bestuur en de Beleggingsadviescommissie een maandelijkse rapportage ten aanzien van beleggingsrisico’s en performance. Ieder kwartaal rapporteert het pensioenbureau aan het bestuur over de voortgang van de administratieve uitvoering en over bijzonderheden. Tevens wordt per kwartaal door het pensioenbureau een rapportage verzorgd inzake de ontwikkeling van alle voor het fonds relevante statistische gegevens. De (financiële) jaarverslaglegging van het fonds wordt, met ondersteuning van de accountant en de actuaris, voorbereid door het pensioenbureau in samenwerking met de auditcommissie. Periodiek controleert het bestuur aan de hand van de rapportages de tijdigheid, juistheid en volledigheid van de pensioenen beleggingsadministratie, inclusief de verrekening van premies en uitkeringen met de herverzekeraar.

Calamiteiten en continuïteit uitvoerende werkzaamheden Het fonds heeft getracht om in de diverse overeenkomsten van uitbesteding dusdanige afspraken te treffen dat de uitvoering van de werkzaamheden in geval van calamiteiten en andere onvoorziene omstandigheden gewaarborgd is. Dit vindt plaats door middel van backup procedures, uitwijkfaciliteiten en escrowovereenkomsten, waarmee een continuïteit van de beschikbaarheid van de stamgegevens van de gebruikte systemen gewaarborgd is.


pag. 11

3.

Algemene overwegingen

Bij het vaststellen van de toe te passen actuariële technieken, het beleggingsbeleid en de balanswaardering heeft het bestuur zich laten leiden door de volgende algemene verwachtingen ten aanzien van de onderneming, het deelnemersbestand en de algemene economische omstandigheden.

3.1

Continuïteit van de onderneming

Gezien de historie van de onderneming - waaronder het geheel van aangesloten ondernemingen wordt verstaan - en de ontwikkeling van de markten waarin deze opereert is de continuïteitsverwachting hoog. Naast de traditionele activiteiten binnen de uitzendsector is in toenemende mate sprake van verbreding van het dienstenaanbod naar andere terreinen van personeelsvoorziening. Ten gevolge van deze ontwikkelingen is de verwachting dat de continuïteit van de onderneming voor langere tijd gewaarborgd zal blijven.

3.2

Omvang van het deelnemersbestand

Er wordt voor de komende jaren een min of meer gelijkblijvende omvang van het personeelsbestand verwacht. In de loop der jaren is gebleken dat de omvang van het deelnemersbestand afhankelijk is van de conjunctuurbeweging. Over een langere horizon is de laatste tien jaren echter sprake van een stabiele omvang van het deelnemersbestand, die ook in de nabije toekomst naar verwachting niet zal wijzigen. Ten gevolge van maatschappelijke ontwikkelingen en een gedeeltelijke verschuiving van de bedrijfsactiviteiten zal naar verwachting sprake zijn van een geleidelijke veroudering van het deelnemersbestand. Bij het beleid van het fonds is overigens rekening gehouden met zowel toe- als aflopende scenario’s betreffende de omvang van het deelnemersbestand.

3.3

Verwachte salaristrend

Het gemiddelde loonniveau zal naar verwachting meegroeien met de algemene loonontwikkeling in Nederland.


pag. 12

4.

Inhoud van de pensioenregeling

De pensioenregeling is gebaseerd op de pensioenovereenkomst zoals vastgelegd in de CAO voor Vaste Medewerkers van Uitzendondernemingen en heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst. De pensioenregeling is vastgelegd in een pensioenreglement en geeft de (gewezen) deelnemers aanspraken op: ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 65 jaar; verzekering van nabestaandenpensioen op risicobasis ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van tijdelijk nabestaandenpensioen (ANW-hiaat) ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van wezenpensioen ten behoeve van de kinderen van de deelnemer; inkomensaanvullingen in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid; premievrije voortzetting van pensioenopbouw in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. Het deelnemerschap vangt aan op de datum van indiensttreding. Wachttijden of toetredingsleeftijden zijn niet van toepassing. Het deelnemerschap eindigt uiterlijk op de ingangsdatum van het ouderdomspensioen, welke gebruikelijk ligt op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer de leeftijd van 65 jaar bereikt. Voor de berekening van de pensioenaanspraken wordt een pensioengrondslag vastgesteld. De pensioengrondslag is gelijk aan het pensioensalaris verminderd met de franchise. Het pensioensalaris is gelijk aan het vaste overeengekomen bruto jaarsalaris, bepaald op 12 maal het geldende voltijds maandloon plus 8,5% vakantietoeslag en is ongemaximeerd. In geval van salarisaanpassingen wordt de pensioengrondslag op datzelfde moment aangepast. De franchise voor het jaar 2012 is gelijk aan € 13.062,- en wordt jaarlijks op 1 januari aangepast.

Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer de leeftijd van 65 jaar bereikt en wordt uitgekeerd tot en met de maand van overlijden. Het reglementaire ouderdomspensioen bedraagt per deelnemersjaar 2,25% van de voor ieder jaar vastgestelde pensioengrondslag, vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde deeltijdfactor. Voor het jaar 2012 heeft het bestuur besloten tot een eenmalige verlaging van het opbouwpercentage naar 2,20% op grond van de ontoereikende premiestelling van het fonds.

Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen gaat in op de eerste dag van de maand volgend op die waarin de deelnemer overlijdt en wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de nabestaande overlijdt. Het nabestaandenpensioen bedraagt 70% van het bereikbare ouderdomspensioen. Er is sprake van een risiconabestaandenpensioen waarop na ontslag of het bereiken van de pensioendatum geen recht bestaat, behoudens de wettelijke uitzondering gedurende een WW-periode. Tot 1 januari 2001 was er sprake van een nabestaandenpensioen op basis van kapitaaldekking. Deze aanspraak is gehandhaafd en wordt tijdens de deelnemersperiode in mindering gebracht op het risiconabestaandenpensioen. ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 13

Tijdelijk nabestaandenpensioen Het tijdelijk nabestaandenpensioen bedraagt 100% van de franchise die geldt in het jaar van overlijden. Ten maximale bedraagt het tijdelijk nabestaandenpensioen 8/7 maal de Anwuitkering.

Wezenpensioen Het wezenpensioen bedraagt per kind 14% van het bereikbaar ouderdomspensioen op het moment van overlijden van de deelnemer. In geval van overlijden van beide ouders wordt het wezenpensioen verdubbeld. De uitkering van het wezenpensioen loopt tot de maand waarin het kind de leeftijd van 25 jaar bereikt.

Inkomensaanvullingen bij arbeidsongeschiktheid Voor deelnemers aan de pensioenregeling is een inkomensaanvulling verzekerd. Deze aanvulling is uitsluitend van toepassing naar rato van de mate van arbeidsongeschiktheid en voorziet in een aanvulling van de IVA-uitkering, de loongerelateerde uitkering dan wel loonaanvullingsuitkering in het kader van de WGA tot een niveau van 70% van het laatstverdiende salaris.

Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid In geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid vindt (gedeeltelijke) voortzetting van de pensioenopbouw plaats op basis van de laatstelijk geldende pensioengrondslag op het moment waarop de arbeidsongeschiktheidsuitkering van kracht wordt. Voor deelnemers met een parttime dienstverband, worden premievrijstelling naar evenredigheid van het arbeidsongeschiktheidspercentage verleend.

Regeling Vrijwillige Bijdragen Het fonds kent naast het voor alle deelnemers geldende reglement tevens een Regeling Vrijwillige Bijdragen op grond waarvan de deelnemers op eigen kosten kunnen “bijsparen” binnen de fiscaal toegestane grenzen waarmee het ouderdomspensioen en/of het nabestaandenpensioen kunnen worden verhoogd. Deze regeling is naar haar aard een premieovereenkomst. De ingelegde premies worden direct na ontvangst tegen door het fonds reglementair vastgelegde tarieven omgezet in aanspraken op ouderdomspensioen of nabestaandenpensioen, waarop alle bepalingen uit de pensioenregeling van toepassing zijn.


pag. 14

5.

Toeslagbeleid

De ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers en gewezen deelnemers kunnen jaarlijks per 1 januari worden aangepast. De aanpassing vindt plaats op basis van in het reglement vastgelegde regels. Een eenmaal toegekende aanpassing van ingegane pensioenen en premievrije aanspraken is een verplichting van het fonds en de contante waarde van de aanpassingen wordt direct aan de voorziening pensioenverplichtingen toegevoegd. Uitgangspunt voor de hoogte van de aanpassing van aanspraken en uitkeringen vormt de financiële positie van het fonds. Als maatstaf voor de financiële positie van het fonds wordt de dekkingsgraad van het fonds gehanteerd. Bij de berekening van de dekkingsgraad worden zowel de bezittingen als de verplichtingen van het fonds tegen actuele waarde gewaardeerd. Afhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds worden ten aanzien van de aanpassing van de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken de volgende mogelijkheden onderscheiden: Indien de dekkingsgraad lager is dan het vereist vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken niet aangepast; Indien de dekkingsgraad gelijk aan of hoger is dan het vereist vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden alle ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken in gelijke mate verhoogd met een nader vast te stellen percentage. Bij de vaststelling van de jaarlijkse aanpassing zal het bestuur zich in beginsel laten leiden door de onderstaande staffel. Het bestuur is echter bevoegd om bij de vaststelling van de aanpassing af te wijken van de onderstaande staffel indien onvoorziene ontwikkelingen of advisering hiertoe aanleiding geven. Per 1 januari 2010 is de volgende staffel vastgelegd die dient als uitgangspunt voor de vaststelling van de winstbijschrijving: Hoogte dekkingsgraad

Winstbijschrijving

Van 0% tot 115%

0,0%

Van 115% tot 125% Van 125% tot 134%

0,5% 1,0%

Van 134% tot 144%

1,5%

Van 144% tot 153%

2,0%

Van 153% tot 163%

2,5%

Vanaf 163% (maximum)

3,0%

In de situatie waarin de dekkingsgraad van het fonds ligt beneden het niveau van het minimaal vereist vermogen, hiertoe gesteld op 105%, zal het fonds gedurende de in artikel 140 lid 2 van de Pensioenwet genoemde termijn van drie jaar trachten om de dekkingsgraad te doen herstellen tot het niveau van het minimaal vereist eigen vermogen.


pag. 15

Indien duidelijk is dat het herstel van de dekkingsgraad binnen de wettelijk gestelde termijn ontoereikend is gebleven, zal het bestuur op basis van een beoordeling van alle relevante criteria in het uiterste geval kunnen besluiten om over te gaan tot een verlaging van alle pensioenrechten en opgebouwde aanspraken, zodanig dat door afname van de waarde van de verplichtingen de dekkingsgraad wordt vastgesteld op 105%. Indien wettelijk toegestaan dan wel vereist, kan het bestuur besluiten van de genoemde termijn van drie jaar af te wijken. In geval van de noodzaak tot een verlaging van pensioenrechten en opgebouwde aanspraken zal het bestuur een dergelijke verlaging toepassen op een wijze die tegemoet komt aan de belangen van alle betrokkenen. In het beleid van het pensioenfonds ligt de nadruk op communicatie, waarin expliciet wordt medegedeeld dat de opgebouwde aanspraken en pensioenrechten niet onder alle omstandigheden gegarandeerd zijn. Bij ingang van het pensioen hebben gepensioneerden in beginsel de keuze om een pensioen aan te kopen bij een verzekeringsmaatschappij, waarmee eventuele toekomstige pensioenverlagingen uitgesloten kunnen worden. De staffel is zodanig vastgesteld, dat slechts winstbijschrijving plaatsvindt indien het fonds beschikt over het Vereist Vermogen (zie hoofdstuk 8, sub b). Voorts is uit prognoseberekeningen gebleken, dat indien op enig moment minder vermogen aanwezig is dan het Vereist Vermogen, bij deze staffel de herstelcapaciteit zodanig is dat naar verwachting binnen 15 jaar het Vereist Vermogen wordt overschreden. Uitgangspunten bij het ontwerp van de staffel voor de winstbijschrijving zijn dat: a. niet vooruit wordt gelopen op toekomstige rendementen, voor zover deze niet risicoloos behaald kunnen worden en b. het aanwezig vermogen voor winstbijschrijving qua jaarlijks percentage gelijkmatig wordt verdeeld over alle toekomstige jaren. Voor de financiering van de jaarlijkse aanpassing van ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken wordt geen premie geheven. De aanpassingen worden derhalve in beginsel uitsluitend gefinancierd uit de beleggingsrendementen. Indien er sprake is van een eventueel overschot in de kostendekkende premie, zal dit overschot benut worden voor het versterken van de financiële positie van het fonds. De winstbijschrijvingsmethodiek voor het gehele deelnemersbestand is te typeren conform categorie C2 van de toeslagenmatrix zoals gepubliceerd door DNB en het ministerie van SZW.


pag. 16

6. Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de contante waarde van de per de balansdatum reglementair opgebouwde pensioenaanspraken, gewaardeerd tegen marktwaarde op basis van de door DNB vast te stellen rentetermijnstructuur. Bij toekenning van een pensioen ten gevolge van een overlijden wordt de contante waarde van het ingegane pensioen direct toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen. Voor de arbeidsongeschikte deelnemers wordt de contante waarde van de toekomstige pensioenopbouw in de voorziening pensioenverplichtingen opgenomen. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is rekening gehouden met sterftekansen en een intrestverwachting. Een specificatie van deze en andere grondslagen en veronderstellingen wordt gegeven in Bijlage 1. Aanpassing van de grondslagen vindt in principe plaats nadat nieuwe overlevingstafels beschikbaar zijn gekomen, dan wel indien de ontwikkelingen bij het fonds daar aanleiding toe geven. Jaarlijks wordt door de adviserend actuaris aan het bestuur een advies ter zake verstrekt. Door de hantering van prudente grondslagen, wordt het risico van verzekeringstechnische risico’s (langlevenrisico) beperkt. Daarnaast is in de beleggingsreserve een component toegerekend aan het verzekeringstechnische risico van het fonds.


pag. 17

7.

Beleggingsbeleid

7.1

Algemeen

De beschikbare gelden van het fonds dienen op een solide wijze te worden belegd. De belangrijkste doelstelling voor het fonds is te kunnen voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen. Het fonds streeft voorts naar verlening van toeslagen, voor zover de financiële positie van het fonds dit mogelijk maakt. Het fonds hanteert een beleggingsbeleid dat gericht is op de lange termijn. Het bestuur van het fonds stelt het strategische beleid vast. Deze strategische keuzes worden jaarlijks vertaald naar een beleggingsplan dat, naast de strategische lange termijn doelstellingen en verwachtingen, tevens rekening houdt met de verwachte economische ontwikkelingen en andere relevante omstandigheden voor het fonds. Het bestuur heeft voor de uitvoering van het beleggingsbeleid een fiduciaire vermogensbeheerder aangesteld. De taakverdeling tussen het bestuur en de fiduciaire vermogensbeheerder is als volgt: Het bestuur stelt het strategische beleggingsbeleid en de op basis hiervan te omschrijven beleggingsmandaten vast; Jaarlijks stelt het bestuur een beleggingsplan vast, waarin het mandaat van de fiduciaire vermogensbeheerder op basis van een beschikbare risicoruimte wordt vastgelegd; De fiduciaire vermogensbeheerder beheert het vermogen binnen de omschrijving van het verstrekte mandaat en rapporteert daarover; Het bestuur controleert de uitvoering van het beleggingsbeleid aan de hand van de rapportages van de fiduciaire vermogensbeheerder en van de custodian, echter zonder daarmee de verantwoordelijkheid van de fiduciaire vermogensbeheerder te verminderen; Het bestuur wordt bij het bepalen van het strategisch beleggingsbeleid en eventuele tactische inzichten ondersteund door de Beleggingsadviescommissie. De fiduciaire vermogensbeheerder maakt ten behoeve van het feitelijk beleggen van de gelden gebruik van de diensten van externe vermogensbeheerders, die op grond van een zorgvuldig proces zijn geselecteerd op basis van de specifieke capaciteiten in een bepaalde beleggingscategorie. Indien en voor zover mogelijk wordt het beheer van de gelden ondergebracht in de vorm van een participatie in een institutioneel beleggingsfonds, waarin de waarden conform de gekozen strategie worden beheerd. Indien de specifieke wensen en eisen van het fonds aan het beleggingsbeleid de participatie in een institutioneel beleggingsfonds onmogelijk maken, wordt een separaat mandaat met een vermogensbeheerder overeengekomen. Het is aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestaan om ten behoeve van het beheer gebruik te maken van interne beleggingsfondsen, doch uitsluitend indien er een gelijkwaardig extern alternatief wordt geboden, waarna het bestuur van het fonds de keuze kan maken tussen de aangeboden alternatieven. In de overeenkomst met de fiduciaire vermogensbeheerder zijn de beleggingsrichtlijnen opgenomen. Jaarlijks bespreken partijen de mandaatomschrijving en de behaalde resultaten. Het bestuur stelt op advies van de fiduciaire vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie jaarlijks een beleggingsplan op, rekening houdend met de verwachte ontwikkeling van de portefeuille en de vooruitzichten op de beleggingsmarkten. Het beleggingsplan omvat de algemene beleggingsdoelstelling alsmede normen en bandbreedtes wat betreft:


pag. 18

de verdeling van het belegd vermogen over beleggingscategorieën; het valutabeleid; de samenstelling van de matchingportefeuille; de samenstelling van de rendementsportefeuille; het gebruik van derivaten; rebalancing tussen beleggingscategorieën; de inhoud en frequentie van rapportages. De fiduciaire vermogensbeheerder rapporteert maandelijks over de samenstelling van de beleggingsportefeuille, de performance, de risico’s in de portefeuille, de exposures ten opzichte van de afgesproken neutrale strategische posities en de bandbreedtes die zijn opgenomen in het beleggingsjaarplan.

7.2

Strategisch beleid en risicokaders

Het fonds hanteert een beleggingsbeleid dat is beginsel gericht is op de lange termijn. Centraal in dit beleid staat de sturing op dekkingsgraad om primair te kunnen voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen van het fonds. Indien mogelijk streeft het fonds naar verlening van toeslagen, voor zover de financiële positie van het fonds dit mogelijk maakt. Het bestuur van het fonds stelt periodiek met behulp van een externe ALM-adviseur het gewenste strategische beleid vast. Op basis van de uitkomsten van de ALM-studie worden risicokaders vastgesteld die aangeven welk verwacht extra rendement boven de verplichtingen op basis van het beleggingsbeleid kunnen worden verondersteld. De risicokaders worden vastgesteld om duidelijk te maken welke mate van risico door het fonds aanvaardbaar wordt geacht. De mate van risico reflecteert de mate waarin de dekkingsgraad (onder normale omstandigheden) bij het gekozen beleid mag fluctueren. Het risicokader is gericht op bescherming van de financiële positie van het fonds en bestaat uit de volgende twee onderdelen: 1. Maximale fluctuatie beleggingen versus (nominale) verplichtingen (risicobudget) 2. Bandbreedtes voor tactisch/dynamisch beleid (beleggingsrestricties) De maximale fluctuatie van de beleggingen versus de ontwikkeling van de (nominale) verplichtingen is belangrijk om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad expliciet te maken. Door middel van het vaststellen van een risicobudget wordt getracht om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad te begrenzen. Het risicobudget wordt (ex-ante) weergegeven als de standaarddeviatie van het beleggingsrendement ten opzichte van het rendement van de verplichtingen. In bijlage 2 worden de technische achtergronden van deze berekening weergegeven. Met deze standaarddeviatie wordt de beweeglijkheid van het relatieve rendement gemeten. Deze risicomaatstaf sluit aan bij de doelstelling van het fonds om de dekkingsgraad te besturen en om invloed uit te oefenen op de volatiliteit van de dekkingsgraad. De beperking van het risicobudget is dat de standaarddeviatie wordt vastgesteld op basis van een zogenaamde normaalverdeling, hetgeen betekent dat de veronderstelde sturing van de dekkingsgraad niet onder alle omstandigheden effectief is. In minder voorkomende marktomstandigheden kunnen afwijkingen (zowel positief als negatief) voorkomen die leiden ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 19

tot grotere fluctuaties van de dekkingsgraad dan verondersteld op basis van het risicobudget. Om de gevoeligheid voor dergelijke ontwikkelingen te testen, worden de aannames van het fonds naast de hantering van de normaalverdeling getest door middel van doorrekening van extreme scenario’s en de gevoeligheid van de dekkingsgraad voor dergelijke omstandigheden. In de periodieke rapportages die van de fiduciaire vermogensbeheerder worden ontvangen, wordt aandacht besteed aan de effecten van zogenaamde ‘stressscenario’s’. Bij beleidsaanpassingen wordt eveneens getoetst tot welke resultaten het nieuw voorgestelde beleid in stressscenario’s zou leiden. Het fonds heeft bepaald dat de mate van risicotolerantie in beginsel onafhankelijk is van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. Het langetermijnbeleid van het fonds en de wens om optimaal gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden die markten in verschillende omstandigheden bieden, leiden er toe dat het risicobudget in beginsel onafhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad wordt vastgesteld. De referentiemix van het beleggingsbeleid correspondeert met een gemiddeld risico van 8% over een langere periode en een verwacht langetermijnrendement boven de verplichtingen van 1,8%. Dit rendement is globaal de jaarlijkse procentuele stijging van de dekkingsgraad exclusief binnenkomende premies en uitkeringen. Het fonds heeft ervoor gekozen dat de dekkingsgraad geen automatisch signaleringsniveau is, om cyclisch beleggen te voorkomen. In de praktijk is de dekkingsgraad een belangrijke signaleringsfactor, maar het leggen van een automatische relatie tussen de hoogte van de dekkingsgraad en de hoogte van het risicobudget zou het fonds te weinig ruimte bieden om het beoogde langetermijnbeleid te kunnen voeren. Het bestuur heeft geen ‘harde ondergrens’ voor de dekkingsgraad vastgesteld. Het bestuur heeft ervoor gekozen om deze ‘harde ondergrens’ niet te expliciteren, mede ingegeven door een langetermijnvisie: gegeven de lange beleggingshorizon (de duratie van de verplichtingen bedraagt ongeveer 29 jaar) is het rationeel te verwachten dat zakelijke waarden een positieve risicopremie over deze looptijd zullen hebben. Voor de langetermijnbelegger is het niet rationeel om tussentijdse risico’s af te dekken omdat dit zeer kostbaar is. Daarnaast is het ook praktisch gezien onmogelijk om een perfecte afdekking van een ‘ondergrens’ te implementeren, aangezien in het verleden reeds aangetoond is dat onder extreme marktomstandigheden de beoogde beschermingsconstructies slechts gedeeltelijk functioneren. Het bestuur is zich bewust dat het fonds met genoemde langetermijnvisie het risico loopt om op de korte termijn geconfronteerd te worden met aanzienlijke tekorten ten opzichte van het (minimaal) vereist eigen vermogen en de daarbij behorende noodzakelijke herstelmaatregelen, zoals een mogelijke korting van de opgebouwde pensioenen. Indien het bestuur van mening is dat de kortetermijnrisico’s voor het fonds onacceptabel worden, kan het bestuur besluiten om, in weerwil van het bovenstaande, risico’s te verminderen. Het bestuur is van mening dat de lange termijn doelstellingen van het fonds uitsluitend haalbaar zijn door op de lange termijn bewust en overwogen beleggingsrisico’s te nemen en de daarmee beoogde rendementen te realiseren. Het opnemen van een ‘harde ondergrens’ zou op grond van de dekkingsgraad en de marktomstandigheden ultimo 2011 leiden tot een beleid dat uitsluitend gericht zou kunnen zijn op behoud van nominale aanspraken. Gelet op de kenmerken van de populatie en de doelstellingen van het fonds, zou de hantering van een ‘harde ondergrens’ onder de huidige omstandigheden niet in het belang van de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden zijn.


pag. 20

Dekkingsgraad (signaleringsniveau)

Risicogebruik (gemiddeld)

Risicobudget (maximum)

n.v.t.

8%

10%

Verwacht rendement t.o.v. verplichtingen 1,8%

Referentiemix (vastrentend/ aandelen) 60% / 40%

Naast het risicobudget (nominaal FTK-kader), gebaseerd op historische metingen, wordt binnen het beleggingsbeleid ook aandacht besteed aan andere risico’s, zoals liquiditeit, en financiering (leverage). Het fonds heeft een aantal signaleringniveaus gedefinieerd die gebruikt worden om het beleid aan te passen indien omstandigheden sterk wijzigen. De bandbreedtes rondom de strategische beleidsmix worden gebruikt om in aanvulling op het risicobudget te voorkomen dat er te eenzijdige allocaties naar beleggingscategorieën ontstaan. De bandbreedtes worden in bijlage 2 volledig weergegeven. De belangrijkste restrictie voor de fiduciaire vermogensbeheerder is het risicobudget van de portefeuille t.o.v. de verplichtingen. Dit risicobudget bepaalt het totale risico dat de fiduciaire vermogensbeheerder voor het fonds mag nemen, waaronder de omvang van de portefeuille die gebruikt wordt om het renterisico af te dekken (matchingportefeuille) en de omvang van de portefeuille om extra rendement (rendementsportefeuille) te generen. Voor de totale beleggingsmix gelden dus geen expliciete bandbreedtes maar is sturing op risicobudget leidend. Bijlage 2 geeft de verdeling weer van het belegde vermogen over de diverse beleggingscategorieën per 1 mei 2012.

Strategie matchingportefeuille Het primaire doel van de matchingportefeuille is om een aanzienlijk deel van de rentegevoeligheid van de beleggingsportefeuille ten opzichte van de pensioenverplichtingen van het fonds te neutraliseren. De rentegevoeligheid van de verplichtingen van het fonds wordt aan het einde van ieder kwartaal vastgesteld en op basis van de karakteristieken zoals duratie, convexiteit en curtosis, vertaald in een portefeuille van rentederivaten. Binnen de matchingportefeuille wordt getracht om de duratie van de daarin opgenomen vastrentende waarden en derivaten een zo groot mogelijke gelijkenis te laten vertonen met de kenmerken van de verplichtingen van het fonds. De benodigde duratie wordt bereikt door staatsleningen van hoge kwaliteit (langlopend Nederlands, Duits en Frans staatspapier) en rentederivaten (interest rate swaps) in te zetten. Bij de vaststelling van de matchingportefeuille wordt onder andere rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de fiduciaire vermogensbeheerder.

Strategie rendementsportefeuille Het primaire doel van de rendementsportefeuille is om waarde toe te voegen door middel van inzet van zakelijke waarden, waaronder beleggingen in aandelenfondsen, fondsen die in onroerend goed beleggen fondsen die in vastrentende waarden beleggen zoals credits, high yield en Emerging Market Debt en fondsen die in alternatieve strategiëen beleggen zoals hedge funds en tactische allocatiestrategieën. Bij de vaststelling van het te nemen risico is de fiduciaire vermogensbeheerder gebonden aan de omvang van het risicobudget, waarin is aangegeven hoeveel risico er binnen de totale portefeuille kan worden genomen ten opzichte ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 21

van de verplichtingen van het fonds. Daarnaast zijn er bandbreedtes vastgesteld waarin de maximale en minimale gewichten van de diverse onderdelen van de rendementsportefeuille zijn vastgelegd. Toevoeging van nieuwe alternatieve beleggingscategoriëen vindt uitsluitend plaats na verleende goedkeuring door de Beleggingsadviescommissie. Bij de samenstelling van de rendementsportefeuille wordt rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de fiduciaire vermogensbeheerder.

7.3

Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille

Als gevolg van de verschillende doelstellingen tussen de matchingportefeuille en de rendementsportefeuille is er geen sprake van vaste verhoudingen tussen de omvang van beide portefeuilles. De waardeontwikkeling van de matchingportefeuille wordt hoofdzakelijk bepaald door de renteontwikkeling en de mate van leverage die het fonds wenselijk acht. De waarde van de rendementsportefeuille wordt hoofdzakelijk bepaald door de rendementsontwikkeling van de onderliggende beleggingscategorieën. Er vindt uitsluitend herbalancering tussen beide portefeuilles plaats op basis van het totale risicobudget.

7.4

Tactisch beleid

Het strategisch beleggingsbeleid is met name bepalend voor het resultaat. De toegevoegde waarde van dynamisch / tactisch beleid is beperkt en wordt binnen zekere restricties ingezet, met name om gedisciplineerd in te kunnen spelen op grote dislocaties op de financiële markten. Het tactische beleid inzake de beleggingen is binnen de tevoren in het beleggingsplan bepaalde grenzen gedelegeerd aan de fiduciaire vermogensbeheerder. Op basis van de tactische overwegingen en marktverwachtingen van de fiduciaire vermogensbeheerder wordt deze binnen de grenzen van het risicobudget in staat gesteld om outperformance te genereren ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. Dit door met name binnen de rendementsportefeuille te variëren tussen beleggingscategorieën en per categorie in de weging van verschillende beheerders, regio’s, landen, sectoren en debiteuren. De fiduciaire vermogensbeheerder is daarbij gebonden aan het maximale risicobudget dat over de gehele portefeuille wordt berekend en daarnaast aan de in het beleggingsjaarplan vastgelegde bandbreedtes. Indien noodzakelijk geacht kan het bestuur in incidentele gevallen besluiten om op basis van de adviezen van de Beleggingsadviescommissie tijdelijk in te grijpen in het tactisch beleid van de fiduciaire vermogensbeheerder.

7.5

Risicobeheersing

Als integraal onderdeel van het beleggingsbeleid wordt beoogd de risico’s die verbonden zijn aan het voorgenomen en uitgevoerde beleggingsbeleid in beeld te brengen en te monitoren. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de systematiek zoals gehanteerd door toezichthouder De Nederlandsche Bank in het Financieel Toetsingskader, waarin een aantal risicobronnen ten aanzien van de beleggingen wordt onderscheiden. Onderstaand wordt per risicobron aangegeven in welke mate sprake is van het betreffende risico.


pag. 22

Renterisico Het renterisico wordt binnen het beleggingsbeleid grotendeels geneutraliseerd door middel van de matchingportefeuille. Deze afdekking van het renterisico wordt bereikt door het gebruik van participaties in beleggingsfondsen die in langlopende staatsobligaties van hoge kwaliteit en interest rate swaps beleggen. De samenstelling van de portefeuille wordt gebaseerd op het kasstromenprofiel dat voortvloeit uit de actuele verplichtingen van het fonds. Uitgangspunt voor de samenstelling van de matchingportefeuille is dat het kasstromenprofiel van de verplichtingen voor een groot deel wordt gerepliceerd door middel van beleggingen in vastrentende producten die een gelijkwaardig profiel kennen. Na afloop van ieder kwartaal wordt het kasstromenprofiel geactualiseerd en wordt, indien nodig, de afdekking van het renterisico aangepast aan het nieuwe kasstromenprofiel. Gezamenlijk heeft deze portefeuille een vergelijkbaar profiel qua duratie als de verplichtingen van het fonds. Afhankelijk van de actuele rentestand en de marktverwachtingen kan het bestuur besluiten om de mate van afdekking van het renterisico aan te passen. Daarnaast is het aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestaan om binnen zekere bandbreedtes de mate van afdekking van het renterisico te verkleinen dan wel te vergroten. Een verlaging van de mate van afdekking van het renterisico zal ten koste gaan van het resterende risicobudget. Zakelijkewaarden risico Het zakelijkewaarden risico is aanwezig bij de beleggingen in de rendementsportefeuille. Door middel van spreiding van het zakelijke waardenrisico over verschillende categoriëen wordt getracht dit risico te beheersen. Indien de marktomstandigheden hiertoe aanleiding geven, kan een afdekking van het risico op aandelen. De relevante marktomstandigheden en de prijsstelling van deze bescherming worden continu gemonitord. Valutarisico Het valutarisico wordt ten aanzien van de drie meest voorkomende valuta (US dollar, UK Sterling en Japanse Yen) in beginsel volledig afgedekt. De afdekking van het valutarisico vindt plaats door het gebruik van valutatermijncontracten. Commoditiesrisico De beleggingen van het fonds in commodities zijn van zeer beperkte omvang, hierop worden geen specifieke beheersingsmaatregelen toegepast. Kredietrisico Het kredietrisico speelt een rol ten aanzien van de beleggingen in vastrentende waarden, welke voor een gemaximeerd deel plaatsvinden in risicodragende vastrentende waarden. Actief risico In de rendementsportefeuille is aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestaan om tot zekere hoogte actief risico te nemen. Door beperkingen te stellen aan de omvang van het actief beheerde deel van de portefeuille, wordt getracht dit risico te beheersen. Het uitgangspunt van het fonds is dat passief beheer de ‘default’ keuze is, waarvan uitsluitend wordt afgeweken indien er een sterke convictie bestaat omtrent de toegevoegde waarde van actief beheer.


pag. 23

Concentratierisico Ondanks een adequate risicospreiding in de rendementsportefeuillle, vormt het concentratierisico een belangrijke risicobron in de matchingportefeuille. Als gevolg van een gebrek aan passende instrumenten ter beheersing van het renterisico, met name in het zeer langlopende segment, is toepasselijkheid van concentratierisico, met name op specifieke landen, onontkoombaar. Tegenpartijrisico Tegenpartijrisico speelt met name een rol bij de instrumenten die ten behoeve van de afdekking van het renterisico in de matchingportefeuille worden gehanteerd. Ter beheersing van dit risico vindt op dagbasis uitwisseling van kwalitatief hoogwaardig onderpand met de betreffende tegenpartijen plaats. Tevens is er sprake van spreiding over meerdere tegenpartijen. Leveragerisico Het risico van leverage ofwel financiering is aan de orde binnen de matchingportefeuille. Als gevolg van de zeer lange duratie van de pensioenverplichtingen van het fonds, is het fonds bij een hoog niveau van afdekking van renterisico gedwongen om leverage in de matchingportefeuille op te bouwen. Dit risico wordt beheerst door maximale grenzen te stellen aan de leveragefactor binnen deze portefeuille. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is met name van belang bij de afwikkeling van beleggingstransacties en derivatentransacties. Door het aanhouden van een portefeuille waarin het overgrote deel van de beleggingen op korte termijn te gelde kan worden gemaakt, wordt dit risico geminimaliseerd. Risico van mismatch afdekking renterisico Dit risico heeft betrekking op de situatie dat de gekozen wijze van afdekken van renterisico niet tot het beoogde resultaat leidt als gevolg van een afwijkend gedrag van de gehanteerde instrumenten ten opzichte van de gehanteerde rentetermijnstructuur. Dit risico wordt, voor zover mogelijk in samenhang met andere risico’s, beheerst door uitsluitend hoogwaardige instrumenten op te nemen in de matchingportefeuille. Gelet op het strategische beleid van het fonds zijn de afdekking van het renterisico, het zakelijkewaardenrisico en het risico van een mismatch in de afdekking van het renterisico de grootste risico’s van het fonds. Indien de positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft, kunnen de risico’s worden beperkt door meer renterisico af te dekken, door de beleggingen in zakelijke waarden te verlagen of andere maatregelen te nemen die gericht zijn op de beheersing van dit risico en eventuele andere risico’s.

7.6

Risico’s financiële instrumenten

Het kredietrisico van vastrentende waarden wordt beoordeeld op basis van de rating die aan deze beleggingen is toegekend. Binnen het Beleggingsplan zijn beperkingen gesteld ten aanzien van de verdeling en het gemiddelde niveau van de ratings. De gemiddelde rating, de laagste rating in de portefeuille en de verdeling over de ratings blijven daardoor voortdurend ten minste op het niveau dat is vastgelegd in het Beleggingsplan. Jaarlijks wordt door het bestuur besloten in hoeverre de bepaalde restricties aanpassing behoeven. ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 24

Het valutarisico is beperkt door de strategische afdekking van dit risico ten aanzien van zakelijke waarden. Ten aanzien van vastrentende waarden heeft de vermogensbeheerder de mogelijkheid om valutabeleid te voeren binnen de door de bandbreedte van de portefeuilles bepaalde grenzen. Derivaten vormen als afgeleide beleggingsinstrumenten geen aparte beleggingscategorie. De vermogensbeheerders mogen uitsluitend van derivaten gebruik maken indien daarmee de risicograad van de portefeuille niet wordt verhoogd. Een waardedaling van de aanwezige middelen kan naar verwachting worden opgevangen door het aanwezige weerstandsvermogen. In hoofdstuk 9 onder b staat beschreven welke omvang van het weerstandsvermogen het bestuur beoogt.

7.7

Evaluatie van resultaten

Iedere maand controleert de Beleggingsadviescommissie ten behoeve van het bestuur of het vermogensbeheer wordt uitgevoerd conform de richtlijnen. Daarbij worden ook de risico’s van het uitgevoerde beleid geëvalueerd en wordt eveneens gekeken naar de tijdigheid en de volledigheid van de beleggingsrapportages. Tenminste eenmaal per jaar evalueert het bestuur de resultaten van het strategisch en tactisch beleggingsbeleid en het risicobeheersingsbeleid. Het bestuur baseert zich daarbij op de rapportages van de custodian, de raportages en adviezen van de fiduciaire vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie.


pag. 25

8.

Premiebeleid

8.1

Algemeen

In het premiebeleid wordt uitgegaan van een kostendekkende premie. Deze kostendekkende premie wordt jaarlijks door de adviserend actuaris per 1 januari van het boekjaar bepaald als de som van: a.

b.

De jaarinkoop benodigd voor de in het boekjaar te verkrijgen aanspraken op (tijdelijk) ouderdomspensioen, als bedoeld in de pensioenreglementen, vermeerderd met de risicopremies voor het nabestaandenpensioen, wezenpensioen en het arbeidsongeschiktheidsrisico. De solvabiliteitsopslag. Deze opslag wordt zodanig vastgesteld, dat het wettelijk vereiste pensioenvermogen van het fonds, binnen de hiervoor gestelde wettelijke termijn wordt bereikt of gehandhaafd. Deze opslag is gelijk aan het de hoogte van het Vereist Eigen Vermogen.

In de kostendekkende premie is geen opslag opgenomen ten behoeve van de uitvoeringskosten van het fonds. De uitvoeringskosten verbonden aan de pensioenregeling worden rechtstreeks en volledig gedragen door de werkgever en vormen derhalve geen component in de bepaling van de kostendekkende premie. Alle kosten verbonden aan het beheer en de uitvoering van de beleggingen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het belegd vermogen en komen daarmee ten laste van het beleggingsresultaat van het fonds. Aangezien de te verlenen winstbijschrijvingen volledig worden gefinancierd vanuit de te realiseren beleggingsrendementen van het fonds, vindt evenmin premieheffing ten behoeve van winstbijschrijving plaats. De grondslagen voor vaststelling van de kostendekkende premie worden door het bestuur van het pensioenfonds vastgesteld. Voor de berekening van de kostendekkende premie wordt met het oog op demping (conform artikel 4 van het besluit FTK) niet uitgegaan van de actuele rentetermijnstructuur, maar van het 36-maands rekenkundig gemiddelde, berekend tot en met 30 september voorafgaand aan het boekjaar en gebaseerd op publicaties van DNB. Voor het overige worden bij de kostendekkende premie de actuariele veronderstellingen gehanteerd, die ook bij de bepaling van de technische voorziening worden gebruikt. Indien blijkt dat de vastgestelde bijdragen van werkgever en deelnemers in enig jaar niet toereikend zijn voor de premie sub a, verhoogd met de vereiste solvabiliteitsopslag, zullen alle in te kopen en te verzekeren pensioenrechten naar evenredigheid worden verlaagd. Wanneer deze situatie zich voordoet, deelt het fonds dit onverwijld schriftelijk mede aan degenen, wier pensioen of aanspraak op pensioen daardoor wordt getroffen. Voor het jaar 2012 is genoemde situatie van toepassing. Op basis van de toepassing van de bovenvermelde gedempte premiesystematiek is gebleken dat de geheven premie slechts toereikend was voor een opbouw van ouderdomspensioen van 2,20%. Derhalve zijn de in 2012 in te kopen en verzekeren pensioenrechten verlaagd naar dit niveau. Naast genoemde aanpassing heeft het bestuur besloten om in 2012 gebruik te maken van de door de toezichthouder geboden mogelijkheid van een zogenaamde ‘adempauze’ in het kader ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 26

van het herstelplan van het fonds. De kostendekkende premie, gecombineerd met een minimale solvabiliteitsopslag ter hoogte van het minimaal vereist eigen vermogen, berekend op basis van de actuele rentetermijnstructuur, ligt in 2012 hoger dan de geheven premie. Deze situatie is gedurende de toepasselijkheid van een dekkingstekort in beginsel niet toegestaan. Het gebruik van de ‘adempauze’ is slechts toegestaan voor één jaar. Jaarlijks vindt per 1 januari van het boekjaar toetsing plaats van de geïncasseerde premie en de premiesom sub a en b, van het voorgaande boekjaar. Indien de geïncasseerde premie meer bedroeg dan de premiesom sub a en b wordt het meerdere toegevoegd aan de Beleggingsreserve dan wel de Winstbijschrijvingsreserve van het fonds. Periodiek wordt de ontwikkeling van de kostendekkende premie op basis van de rentetermijnstructuur gevolgd door het bestuur. De deelnemersbijdrage is vastgelegd in het pensioenreglement. De werkgeversbijdrage is vastgelegd in de uitvoeringsovereenkomst met de werkgever die per 1 januari 2008 voor een periode van vijf jaar is overeengekomen. De vaststelling van de genoemde bijdragen is gebaseerd op uitgevoerde prognoseberekeningen die rekening houden met een wijzigende samenstelling van het deelnemersbestand en diverse ontwikkelingen van de rentestand. De werkgever betaalt een per deelnemer vast te stellen leeftijdsafhankelijke premie, welke uitgesplitst kan worden in een deelnemersbijdrage en een werkgeversbijdrage. In dit hoofdstuk worden de door de deelnemers en de werkgever verschuldigde premies nader omschreven.

8.2

Deelnemersbijdrage

De jaarlijkse deelnemersbijdrage aan de pensioenvoorziening is op doorsneebasis vastgesteld en bedraagt 7,5% van de pensioengrondslag. De deelnemersbijdrage wordt jaarlijks door het bestuur vastgesteld. Het beleid van het bestuur is gericht op een zo gering mogelijke fluctuatie van de deelnemersbijdrage van jaar tot jaar. Eventuele bijdragen in het kader van de “Regeling Vrijwillige Bijdragen” komen volledig voor rekening van de desbetreffende deelnemers.

8.3

Werkgeversbijdrage

De bijdrage van de werkgever aan de pensioenregeling wordt bepaald op basis van de leeftijd van de individuele deelnemer en wordt geformuleerd als een percentage van de pensioengrondslag van de betreffende deelnemer conform onderstaande tabel.


pag. 27

Leeftijd deelnemer

Premie als percentage van pensioengrondslag

15 jaar tot en met 19 jaar

4,0%


5,5%


6,5%


8,0%

35 jaar tot en met 39 jaar 40 jaar tot en met 44 jaar

10,0% 12,0%


15,0%


20,0%


25,0%


30,0%

Op basis van de samenstelling van het deelnemersbestand per 1 januari 2012, leidde deze staffel tot een gemiddelde werkgeversbijdrage van 11,6% van de som van de pensioengrondslagen. De werkgever is uitsluitend gehouden tot voldoening van hierboven omschreven bijdrage. In geen geval kan de werkgever verplicht worden om additionele bijdragen te doen. De werkgever kan nimmer enige aanspraak doen gelden op de middelen van het fonds. Van terugstorting van premies of verlaging van premies op grond van de financiële situatie van het fonds kan derhalve nooit sprake zijn. Ten gevolge van de leeftijdsafhankelijke vaststelling van de werkgeversbijdrage wordt het effect van mogelijke veroudering van het deelnemersbestand grotendeels financieel ondervangen. Indien de toe te passen rekenrente op de nieuw te financieren pensioenverplichtingen structureel beneden een niveau van 3,55% ligt, belandt de geheven premie onder kostendekkend niveau. Indien het premieniveau op grond van ontwikkelingen van de rentestand of andere onvoorziene omstandigheden structureel ontoereikend blijkt te zijn, kan het fonds bij het aflopen van de uitvoeringsovereenkomst in onderhandeling treden met de werkgever teneinde een aanpassing van de werkgeversbijdrage overeen te komen.


pag. 28

9.

Waarderingsgrondslagen van de balans

9.1

Balanswaardering van de beleggingen

De beleggingen zijn op de balans als volgt gewaardeerd: Activa en passiva worden voor zover niet anders vermeld gewaardeerd tegen nominale waarde. De waardering van onroerende zaken geschiedt op actuele waarde en wel tegen marktwaarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren worden gewaardeerd op actuele waarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Obligaties en andere vastrentende waardepapieren worden gewaardeerd op actuele waarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Deposito’s e.d. worden gewaardeerd op nominale waarde. Vorderingen, overlopende activa en overige activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde, rekening houdend met een voorziening wegens oninbaarheid. Liquide middelen worden tegen nominale waarde opgenomen. Overige schulden en Overlopende passiva worden tegen nominale waarde opgenomen.

9.2

Overige voorzieningen en reserves

Het fonds kent naast de voorziening pensioenverplichtingen de volgende passiva: Algemene reserve Beleggingsreserve Winstbijschrijvingsreserve De genoemde balansposten worden hieronder toegelicht.

Algemene reserve Deze reserve heeft ten doel het opvangen van niet expliciet gekwantificeerde risico’s zoals het algemene uitvoeringsrisico, het kostenrisico en het risico van aanpassing van de gehanteerde actuariële grondslagen. De omvang van de algemene reserve wordt jaarlijks gesteld op 5% van de voorziening pensioenverplichtingen. Indien sprake is van een overschot dan wel een tekort in de Algemene Reserve ten gevolge van autonome ontwikkelingen zal het meerdere dan wel het mindere gesaldeerd worden met de Beleggingsreserve en / of de Winstbijschrijvingsreserve van het fonds.


pag. 29

Beleggingsreserve De Beleggingsreserve heeft ten doel het opvangen van de risico’s verbonden aan de beleggings- en verzekeringstechnische risico’s van het fonds, welke vastgesteld worden aan de hand van de hiertoe door De Nederlandsche Bank voorgeschreven methodiek. De normering voor de Beleggingsreserve wordt zodanig vastgesteld, dat samen met de algemene reserve, het zogenaamd Vereist Vermogen aanwezig is. Het Vereist Vermogen is het vermogen dat behoort bij de evenwichtssituatie van het pensioenfonds (voor nominale aanspraken). In die evenwichtsituatie is het vermogen zodanig vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zekerheidsmaat van 97,5% wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar beschikt over minder middelen dan de hoogte van de technische voorzieningen voor de pensioenverplichtingen. De vaststelling van de benodigde omvang van de Beleggingsreserve vindt jaarlijks op het einde van het kalenderjaar plaats en bedraagt in beginsel 10% van de voorziening pensioenverplichtingen. Beleggingsresultaten en eventuele overwaarde van de algemene reserve worden toegevoegd aan de Beleggingsreserve, tot het vereiste niveau. Indien de omvang van de reserve ontoereikend blijkt, is sprake van een reservetekort in de zin van het Financieel Toetsingskader. In een voorkomend geval zal door het bestuur van het fonds een herstelplan worden opgesteld dat voorziet in een herstel van de Beleggingsreserve tot het vereiste niveau binnen een tijdsbestek van uiterlijk vijftien jaar. Indien sprake is van een reservetekort zal er geen sprake zijn van winstbijschrijvingen op grond van de financiële positie van het fonds.

Winstbijschrijvingsreserve De Winstbijschrijvingsreserve heeft ten doel de toekomstige winstbijschrijvingen aan de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden te waarborgen. De omvang van de Winstbijschrijvingsreserve is gelijk aan de overwaarde van het fonds buiten de voorziening pensioenverplichtingen, de algemene reserve, de Beleggingsreserve. De winstbijschrijvingsreserve wordt gevoed door de toevoeging van beleggingsresultaten en technische resultaten voor zover deze niet benodigd zijn ten behoeve van de omvang van de Beleggingsreserve. De bepaling van de jaarlijks vast te stellen winstbijschrijving vindt plaats op basis van besluitvorming door het bestuur en wordt mede bepaald op basis van de actuele dekkingsgraad van het fonds. De omvang van de Winstbijschrijvingsreserve is in beginsel onbeperkt.


pag. 30

10.

Weerstandsvermogen en sturingsmiddelen

10. Risico’s bij bereiken doelstellingen De belangrijkste risico’s die de onverminderde uitvoering van de reglementaire bepalingen in het algemeen bedreigen zijn de risico’s in verband met: Beleggingen Sterfte en arbeidsongeschiktheid De beleggingsrisico’s zijn uiteindelijk voor rekening van de deelnemers. Door de vorming van de Beleggingsreserve en de Winstbijschrijvingsreserve, welke als buffer fungeren, komt het beleggingsresultaat ter beschikking voor pensioenaanpassingen in positieve dan wel negatieve zin. In beginsel wordt getracht om door een beheersing van het beleggingsrisico de kans op negatieve pensioenaanpassingen zo klein mogelijk te maken. De technische risico’s op sterfte en arbeidsongeschiktheid worden in principe gedekt uit een adequate bijdrage van de deelnemers en de werkgever. Voor excessieve schade uit hoofde van overlijden en arbeidsongeschiktheid is een risicoherverzekeringscontract gesloten. Als buffer voor technische risico’s is de Algemene reserve beschikbaar.

10.2

Omvang weerstandsvermogen

Omdat uiteindelijk het beleggingsrisico voor rekening van de deelnemers komt, heeft het weerstandsvermogen bij het fonds een andere betekenis dan bij andere fondsen. Het aanwezige weerstandsvermogen heeft niet tot doel om garanties te bieden, maar om de kans dat de deelnemers met de negatieve aspecten van de risico’s geconfronteerd zullen worden, zo beperkt mogelijk te houden. Door middel van een studie met een ALM-model is vastgesteld dat de kans dat in enig jaar opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen daadwerkelijk verlaagd moeten worden op termijn op 10% tot 20% van de mogelijke berekende scenario’s ligt. Daarbij dient opgemerkt te worden dat genoemde resultaten zijn gebaseerd op een situatie waarin sprake was van een uitgangspositie met een dekkingsgraad rond de 130%. Gelet op de structurele daling van de dekkingsgraad sedertdien, zijn de kansen op verlaging van pensioenen aanmerkelijk toegenomen.

10.3

Jaarlijkse toetsing

De toetsing in hoeverre het gevoerde beleid tot het gewenste resultaat leidt zal ten minste jaarlijks plaatsvinden aan de hand van de door het fonds en adviseurs uitgebrachte rapportages. Rapportages over de samenstelling van de beleggingsportefeuille en over de beleggingsresultaten zullen bovendien per kwartaal plaatsvinden.


pag. 31

10.4

Inzet en effectiviteit van sturingsmiddelen

Jaarlijks laat het bestuur door de actuaris een analyse maken van de voornaamste winst- en verliesbronnen van het fonds. Het bestuur beschikt in principe over het beleggingsbeleid als sturingsmiddel. In beginsel zal eens per drie jaar zal een ALM-studie worden uitgevoerd om het optimale beleggingsbeleid vast te stellen bij een zeer geringe kans op pensioenvermindering. Onderstaand wordt nader ingegaan op de sturingsmiddelen die het fonds ten dienste staan om in een situatie van een dekkingstekort en / of reservetekort de financiële positie van het fonds te versterken.

Algemeen De inhoud van de pensioenovereenkomst van de deelnemers van Stichting Pensioenfonds Randstad wordt in beginsel bepaald door de inhoud en bepalingen van het pensioenreglement. Dit betekent dat het bestuur van het pensioenfonds in principe de beschikking heeft over alle beleidsinstrumenten en zonder afhankelijkheid van sociale partners kan overgaan tot het nemen van de maatregelen die noodzakelijk geacht worden om het herstel van de financiële positie van het pensioenfonds te bewerkstelligen.

Herstelkracht zonder inzet van beleidswijzigingen Uitgaande van de uitgangspunten van het premie- en beleggingsbeleid zal in geval van een dekkings- of reservetekort zonder wijziging van beleidsuitgangspunten reeds een zekere mate van herstel langs ‘natuurlijke weg’ plaatsvinden. Daarbij zijn de bronnen voor herstel met name te vinden in het premie-effect en in het verwachte overrendement op de beleggingen.

Premiebeleid Gegeven de aard van de pensioenovereenkomst tussen werkgever en werknemer is de bijdrage van de werkgever in de pensioenregeling vastgelegd en kan deze in beginsel niet als beleidsinstrument door het pensioenfonds worden ingezet. Indien in het kader van het herstel een verhoging van de premie benodigd zou zijn, zou dit derhalve uitsluitend een verhoging van de deelnemersbijdrage betekenen. De deelnemersbijdrage aan de pensioenregeling bedraagt 7,5% van de pensioengrondslag. Een verhoging van de deelnemersbijdrage aan de pensioenregeling met één procentpunt zou, afhankelijk van de rentestand, naar schatting leiden tot een verbetering van de dekkingsgraad met 0,2 procentpunt tot 0,4 procentpunt per jaar. Een verhoging van de deelnemerspremie zou kunnen worden overwogen door het bestuur indien het vereiste herstel dit noodzakelijk zou maken.

Toeslagbeleid Stichting Pensioenfonds Randstad kent een systematiek van winstbijschrijving, waarbij de hoogte van de jaarlijkse winstbijschrijving wordt vastgesteld aan de hand van de dekkingsgraad van het pensioenfonds per ultimo jaar. Indien de dekkingsgraad zich onder de grens van het vereist eigen vermogen bevindt, vindt er geen toeslagverlening plaats.


pag. 32

Beleggingsbeleid In het Beleggingsplan is de strategische beleggingsmix van het fonds voor het betreffende jaar vastgesteld. Het Beleggingsjaarplan 2012 kent als uitgangspunt een stabiel risicobudget dat aan de fiduciaire vermogensbeheerder ter beschikking staat om binnen vastgelegde bandbreedtes, tactisch beleid te voeren. Daarbij is het aantal beleggingscategorieën vastgelegd en beschreven in het Beleggingsplan. De fiduciaire vermogensbeheerder zal, afhankelijk van de marktomstandigheden en verwachtingen, dit risicobudget inzetten. Indien zou blijken dat een gewenst of vereist herstel van de dekkingsgraad niet volgens het vereiste traject zou verlopen, is een aanpassing van het beleggingsbeleid in beginsel niet automatisch aan de orde. Verhoging of verlaging van risico worden op de lange termijn niet noodzakelijkerwijs in het voordeel van de deelnemers gezien.

Pensioenbeleid Gegeven de omstandigheid dat de inhoud van de pensioenovereenkomst van de deelnemers aan het pensioenfonds grotendeels wordt bepaald door middel van de vaststelling van de inhoud van het pensioenreglement, heeft het bestuur van het pensioenfonds in beginsel ook de mogelijkheid om bijsturing te geven aan de financiële positie van het pensioenfonds door bijstelling van het pensioenbeleid. Als meest voor de hand liggende maatregel geldt daarin een (tijdelijke) versobering van de pensioenregeling die bereikt zou kunnen worden door een verlaging van het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen onder handhaving van een gelijkblijvende premiestelling. Op deze wijze wordt vanuit een aldus te bereiken premieoverschot additionele herstelcapaciteit bereikt die het herstel kan bespoedigen. Een verlaging van het opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen met 0,50% (van de huidige 2,25% opbouw naar 1,75% opbouw) zou, afhankelijk van de rentestand, leiden tot een extra herstel van de dekkingsgraad van 0,50 procentpunt tot één procentpunt dekkingsgraad per jaar. Afhankelijk van de juridische mogelijkheden zou bij inzet van een dergelijke maatregel een voorwaardelijke opbouw van genoemde 0,50% opbouw toegezegd kunnen worden, die uitsluitend wordt toegekend indien en zodra het pensioenfonds uit de herstelfase is geraakt.

Korten van aanspraken en ingegane pensioenen Anders dan veel andere pensioenfondsen kent Stichting Pensioenfonds Randstad de reglementair vastgelegde mogelijkheid om de pensioenaanspraken en -rechten te korten indien de financiële positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft. Dit betekent echter niet dat dit middel lichtvaardig zal worden ingezet. Indien er sprake is van een noodzaak tot het treffen van additionele maatregelen, zal de inzet van de kortingsbepaling worden afgewogen in het kader van de evenwichtige belangenbehartiging versus de inzet van de andere beleidsinstrumenten die hiertoe beschikbaar zijn. Het korten van pensioenaanspraken en – rechten zal uitsluitend plaatsvinden indien het bestuur van mening is dat op grond van de solvabiliteitspositie van het fonds er sprake is van een strikte noodzaak tot korten. Bij de beoordeling van de solvabiliteit zal het bestuur zich baseren op de voor het fonds relevante verhoudingen tussen bezittingen en verplichtingen.


pag. 33

Afhankelijk van de specifieke situatie en omstandigheden waarin een mogelijke kortingsmaatregel overwogen zou worden, zal het bestuur in een dergelijke wijze de mogelijkheden onderzoeken om de effecten van een korting van pensioenaanspraken en – rechten voor gepensioneerde en oudere deelnemers op zodanige wijze vorm te geven dat ook bij inzet van een kortingsmaatregel de belangen van deze groep in evenwichtige mate behartigd worden. Het bestuur wenst zich niet op voorhand vast te leggen ten aanzien van een bepaalde volgorde of prioritering inzake de in te zetten sturingsinstrumenten. Het oordeel omtrent de inzet van de diverse instrumenten zal op basis van de ontstane situatie na ampele overweging door het bestuur plaatsvinden, met inachtneming van alle relevante factoren. Daarbij dient gedacht te worden aan de te overbruggen omvang van het tekort, de financiële positie van het fonds, de actuele economische situatie en de vooruitzichten voor economie en de aangesloten ondernemingen. Het bestuur acht het onwenselijk om reeds op voorhand een oordeel omtrent een dergelijke situatie verregaand vast te leggen in een beleidsdocument.


pag. 34

11.

Administratieve organisatie en interne controle

11.1

Administratie

De administratie van het pensioenfonds wordt uitgevoerd door het pensioenbureau van Randstad Holding nv. Een staf van zes personen onder leiding van een directeur houdt zich bezig met de praktische administratie en uitvoering van de pensioenregeling. Het toezicht op personeelsbeleid, huisvesting, aanschaf van hard- en software etcetera is door het bestuur van het fonds gelegd bij de Managing Director Group Social & Public Affairs van Randstad Holding n.v. Binnen de werkzaamheden van de administratie zijn de volgende specifieke taken te onderscheiden: 1. het verzamelen, onderhouden en up-to-date houden van gegevens van individuele deelnemers, gewezen deelnemers en pensioentrekkenden (in samenwerking met de personeels- en salarisadministraties van de aangesloten ondernemingen); 2. de berekening van pensioenrechten uitgaande van de basisgegevens en van mutatiegegevens, en mededeling daaromtrent aan de deelnemers; 3. de verzorging van de herverzekering van risico’s (overlijden, arbeidsongeschiktheid); 4. voorlichting aan de deelnemers en gewezen deelnemers of hun nagelaten betrekkingen inzake hun individuele pensioenrechten en over de pensioenregeling in het algemeen; 5. excasso van pensioenuitkeringen en incasso van premiebijdragen; 6. boekhouding en verslaglegging, met dien verstande dat de volledige administratie van de beleggingen is uitbesteed aan een externe partij welke eveneens de hiertoe benodigde rapportages verzorgt. Uitvoering en controle zijn volledig gescheiden. In hoofdstuk 2 is beschreven hoe en met welke frequentie aan het bestuur wordt gerapporteerd over de administratieve werkzaamheden.

11.2

Vermogensbeheer

Het fonds heeft een externe vermogensbeheerder aangesteld als ficuciaire vermogensbeheerder. In hoofdstuk 7 is de taakverdeling tussen het fonds en de fiduciaire vermogensbeheerder beschreven, alsmede de rapportage en controle op hun werkzaamheden.


pag. 35

12.

Risicobeheersing

12.1

Systematiek van risicobeheersing

Voor de beheersing van de risico’s die betrekking hebben op de uitvoering van de pensioenregeling en de werkzaamheden van het pensioenfonds, is aansluiting gezocht bij de FIRM-methode van risico-identificatie zoals die wordt toegepast door De Nederlandsche Bank. In dit model worden relaties gelegd tussen de in wetten vastgelegde doelstellingen van toezicht, te weten: Solvabiliteit; Liquiditeit; Beheer; Organisatie. Het risicomodel van FIRM geeft ten aanzien van pensioenfondsen met uitbestede werkprocessen een tiental risicocategorieëen, die onderverdeeld zijn in financiële en nietfinanciële risico’s. Financiële risico’s Matching- en renterisico Marktrisico Kredietrisico Verzekeringstechnisch risico

Niet-financiële risico’s Omgevingsrisico Uitbestedingsrisico Integriteitsrisico Juridisch risico Operationeel risico IT-risico

Bij het beoordelen van risico’s wordt een inschatting gemaakt van het bruto risico, de beheersingsmaatregelen die kunnen worden ingezet om het risico te beheersen, en het daarna resterende netto risico. 12.2

Algemene beheersingsmaatregelen

Om een goed inzicht te krijgen in de risico’s die het fonds loopt, worden onder andere de volgende instrumenten ingezet: Minimaal eenmaal per drie jaar uitvoeren van een ALM-studie; Jaarlijkse actuariële analyse; Frequent uitvoeren van scenario-analyses en stresstests om bestendigheid van beleid te toetsen; Jaarlijkse vaststelling beleidsdoelstellingen; Jaarlijkse vaststelling Beleggingsplan; Gedegen risico-analyse bij mogelijke opneming nieuwe beleggingsproducten; Integriteitsbeleid, gedragscode en compliance functie; Adequate uitwerking van taken en verantwoordelijkheden, besturingsmodel en naleving beleggingsmandaat.


pag. 36

12.3

Specifieke beheersingsmaatregelen

Het fonds heeft ten aanzien van een aantal van de gesignaleerde risico’s beheersingsmaatregelen getroffen, die onderstaand worden toegelicht.

Matching- en renterisico, marktrisico en kredietrisico Deze drie vormen van financiële risico’s zijn mede bepalend voor de vormgeving van het Beleggingsplan en het daaruit voortvloeiende mandaat van de fiduciaire vermogensbeheerder. Door het bepalen van een totaal risicobudget en het vaststellen van onderliggende bandbreedtes, maximale exposures, minimale ratings en andere limieten, is een complex van maatregelen getroffen met als doel om de inzet van beleggingsrisico’s te laten conformeren aan het beleid van het fonds. Risico’s die als ongewenst worden beschouwd, zoals valutarisico worden volledig geneutraliseerd door middel van beleggingsinstrumenten. Over de inzet en onderbouwing van het risicobudget wordt maandelijks zowel door de fiduciaire vermogensbeheerder als door de custodian aan het fonds gerapporteerd.

Verzekeringstechnisch risico Binnen het Vereist Eigen Vermogen van het fonds is een buffer opgenomen ten behoeve van deze risico’s. Met behulp van de stoploss risicoherverzekering en het gebruik van actuele sterftegrondslagen en leeftijdsterugstellingen wordt getracht deze risico’s te minimaliseren.

Omgevingsrisico Door middel van de jaarlijkse vaststelling van beleidsdoelstellingen wordt getracht om omgevingsrisico’s zo zorgvuldig mogelijk in kaart te brengen en, waar mogelijk, tot beïnvloeding hiervan te komen.

Uitbestedingsrisico Het fonds heet een groot deel van de uitvoerende en ondersteunende taken uitbesteed aan externe partijen. De risicobeheersing begint bij een zorgvuldige selectie van de betreffende partijen, waarbij indien mogelijk gebruik wordt gemaakt van de deskundigheid van externe consultants. Met uitvoerende partijen zijn strikte overeenkomsten en service level agreements afgesloten die de wederzijdse rechten en verplichtingen duidelijk weergeven. In deze overeenkomsten zijn alle bepalingen vastgelegd inzake geheimhouding, scheiding van bestanden, toegang va de toezichthouder tot de gegevens en andere wettelijke vereisten. Indien mogelijk en relevant wordt gestreefd naar een door de uitvoerder te hanteren certificering van de werkprocessen. Periodieke rapportages dienen een adequaat inzicht te verschaffen in de werkzaamheden van de betreffende partij. Jaarlijks vindt een evaluatie van de uitbestede werkzaamheden plaats.

Integriteitsrisico Het fonds heeft een integriteitsbeleid en een gedragscode vastgesteld en heeft voorzien in de aanstelling van een compliance officer.

Juridisch risico Door het nauwlettend volgen van de uitbestede werkprocessen en de inschakeling van externe consultants bij vaststelling van fondsdocumenten wordt getracht het jurisiche en aansprakelijkheidsrisico voor het fonds te minimaliseren.


pag. 37

Operationeel risico Als gevolg van de uitbesteding van de uitvoerende en ondersteunende taken kent het fonds strikt gezien zeer beperkte operationele risico’s. Om de bewaking van de operationele risico’s te ondervangen wordt getracht om bij de selectie en aansturing van externe uitvoerders door de uitbestedingsrelatie ‘heen te kijken’ en te komen tot een inhoudelijke inventarisatie en beheersing van de operationele risico’s. Waar mogelijk wordt getracht om door middel van certificering van werkprocessen door de te selecteren externe uitvoerder (zoals ISAE-3402 certificering) te komen tot een inhoudelijke beoordeling en beheersing van de inherente risico’s.

IT-risico Net als voor het operationeel risico geldt ten aanzien van het IT-risico dat ook de betreffende risico’s worden meegenomen in de selectie, aansturing en besoordeling van externe uitvoerders. Ten aanzien van vitale taken worden met externe uitvoerders afspraken gemaakt inzake bedrijfszekerheid, backupprocedures, uitwijkmogelijkheden en worden escrow overeenkomsten afgesloten waarmee de beschikbaarheid van de gebruikte programmatuur wordt gewaarborgd.

12.4

Rapportage inzake risicobeheersing

Binnen de auditcommissie van het fonds wordt periodiek aandacht besteed aan de integrale risicobeheersing van het fonds. Op basis van een uitgebreide en integrale analyse van alle mogelijke risico’s heeft het bestuur een risicomatrix samengesteld, waarin op basis van de waarschijnlijkheid en de mogelijke impact van het betreffende risico is vastgesteld welke relevante risico’s het fonds onderkent. Vervolgens zijn per risico de te hanteren beheersingsmaatregelen benoemd en heeft een waardering van het aldus resterende risico plaatsgevonden. De analyse en rapportage over de direct kwantificeerbare risico’s die verbonden zijn aan de beleggingen, vindt plaats door de custodian. De overige risico’s worden door de auditcommissie en het bestuur vastgesteld en gewaardeerd. De conclusies van deze analyses worden periodiek gedeeld binnen het bestuur en kunnen de aanleiding vormen voor inzet van aanvullende beheersingsmaatregelen.


pag. 38

13.

Financieel crisisplan

13.1

Inleiding

In de hoofdstukken 10 en 12 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) zijn de risico’s waaraan het pensioenfonds blootstaat beschreven. Deze risico’s kunnen ertoe leiden dat de statutaire doelstelling, het uitkeren van pensioenen, nu of op langere termijn in gevaar komt. Het bestuur is in dat geval genoodzaakt aanvullende maatregelen te nemen, aan te duiden als crisismaatregelen. Dit crisisplan bevat een beschrijving van de maatregelen die het bestuur binnen de gegeven kaders op korte termijn effectief zou kunnen inzetten indien in korte tijd de dekkingsgraad zich zeer snel beweegt richting kritische waarden waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Dit crisisplan is bedoeld voor het geval zich in de toekomst dergelijke situaties voordoen waarbij crisismaatregelen genomen moeten worden. Het plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen communicatie- en besluitvormingsprocessen aan.

13.2

Beschrijving crisissituatie

Het bestuur onderkent dat marktwaardering van de pensioenverplichtingen en de bezittingen met onzekerheid is omgeven. De toekomstige marktrente is een onzekere factor, evenals de toekomstige levensverwachting. De onzekerheid hieromtrent heeft het bestuur doen besluiten pas crisismaatregelen te treffen als naar oordeel van het bestuur sprake lijkt van een structurele en significante crisissituatie. Het bestuur voert immers een langetermijnbeleid en wenst in het beleid naar alle betrokkenen niet op dagelijkse volatiliteit van rekenrentes en waarderingen te reageren. Dit crisisplan treedt in werking op het moment dat de statutaire doelstelling tot het uitkeren van pensioenen in gevaar komt. Naar het oordeel van het bestuur is er sprake van het intreden van een crisis(situatie), indien het Minimaal Vereist Vermogen (vastgesteld op 104,7%) niet meer volledig aanwezig is. Het crisisplan ziet toe op de maatregelen die op dat moment door het bestuur genomen kunnen worden teneinde de gevolgen van de crisis te beperken. Indien het fonds vervolgens in een langer durende situatie belandt waarin het Minimaal Vereist Vermogen niet meer volledig aanwezig is, zullen de maatregelen zoals beschreven in dit crisisplan niet van toepassing zijn. Het fonds heeft als ambitie om nominale pensioenen te garanderen en, indien de mogelijkheden dit toestaan, winstbijschrijving te verlenen over de opgebouwde aanspraken. Indien de dekkingsgraad lager is dan het Vereist Vermogen (hiertoe afgerond op 115%) is er op grond van het beleidskader geen winstbijschrijving mogelijk. Een dekkingsgraad lager dan 115% wordt om deze reden als voorstadium van een crisis aangemerkt. Dit crisisplan richt zich met name op maatregelen in een crisissituatie. In het communicatiebeleid zal al wel rekening worden gehouden met het voorstadium van een crisis, zijnde de situatie waarin geen winstbijschrijving verleend kan worden.


pag. 39

Een ander voorstadium van een crisis is de situatie dat de dekkingsgraad binnen een week met minstens 5% daalt. In dit geval zal de Beleggingsadviescommissie direct overleggen met de fiduciaire vermogensbeheerder en nadere maatregelen voorstellen aan het bestuur. Dit crisisplan is met name gericht op het behoud van nominale pensioenaanspraken. In het geval dat de inflatie sterk oploopt, zullen reële pensioenaanspraken (gericht op koopkracht) meer maatgevend zijn voor de beleving van de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. In het huidige crisisplan wordt deze situatie niet ondervangen. Via de jaarlijkse actualisering van dit plan (zie paragraaf 9) zal bezien worden of aanpassing van grenzen en maatregelen, door meting in het reële kader noodzakelijk is.

13.3

Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen

Wanneer de dekkingsgraad zich op enig moment onder het Minimaal Vereist Vermogen bevindt, stelt het pensioenfonds een kortetermijnherstelplan op waarin wordt aangegeven hoe het pensioenfonds binnen de wettelijk gestelde termijnen een dekkingsgraad boven het Minimaal Vereist Vermogen zal bereiken. Het bestuur heeft als onderdeel van dit crisisplan daarnaast een zogenaamde “kritische dekkingsgraad” vastgesteld. Dit is de dekkingsgraad waarbij het fonds er niet langer in slaagt om binnen de wettelijk gestelde maximale termijnen de technische voorzieningen en het Minimaal Vereist Eigen Vermogen van waarden te voorzien, zonder de belangen van deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en andere aanspraakgerechtigden of de werkgever onevenredig te schaden en tot het korten van pensioenaanspraken over te moeten gaan. Het niveau van de kritische dekkingsgraad is onder andere afhankelijk van de rentetermijnstructuur en de verwachte meerrendementen op enig moment. Het verwachte meerrendement hangt vervolgens weer af van het op dat moment gevoerde beleggingsbeleid. Als regel geldt dat het bestuur een beleggingsmix aanhoudt, die in beginsel onafhankelijk is van de actuele hoogte van de dekkingsgraad. Op basis van de huidige omstandigheden wordt dit meerrendement ingeschat op circa 1,8%. Er kunnen echter ook scenario’s zijn dat het meerrendement lager wordt bepaald. In dat kader is ten behoeve van dit crisisplan ook het scenario van 1% meerrendement berekend. In de volgende tabel is de kritische dekkingsgraad voor een aantal scenario’s opgenomen (uitgaande van een wettelijke hersteltermijn naar het Minimaal Vereist Vermogen van drie jaar).

Scenario A B C D E F

Rekenrente (gemiddelde rentetermijnstructuur) 2,0% 2,0% 3,0% 3,0% 4,0% 4,0%

Verwacht meerrendement op rentetermijnstructuur

Kritische dekkingsgraad

1,0% 1,8% 1,0% 1,8% 1,0% 1,8%

100% 97% 99% 97% 96% 93%


pag. 40

Bij de berekening is uitgegaan van betaling van een kostendekkende premie, tegen de op dat moment actuele rekenrente. In geval van een crisissituatie zal, afhankelijk van de rekenrente en het meerrendement, bezien worden welke kritische dekkingsgraad van toepassing is.

13.4

Maatregelen die ter beschikking staan

Het bestuur is in het geval van een crisissituatie genoodzaakt maatregelen te nemen, aan te duiden als crisismaatregelen. Een belangrijk aandachtspunt bij de crisismaatregelen is de beperkte rol van de werkgever ten aanzien van de pensioenregeling. Er is in de uitvoeringsovereenkomst tussen pensioenfonds en werkgever vastgelegd dat er sprake is van een zogenaamde collectieve DC-regeling (beschikbare premieregeling). Dit betekent dat de werkgever een vaste bijdrage betaalt, als percentage van de pensioengrondslagsom. Het percentage hangt af van de leeftijd van de deelnemer. De werkgever is onder geen enkele omstandigheid gehouden meer te betalen dan deze overeengekomen bijdrage, waar tegenover staat dat premiekorting of terugstorting van premiegelden ook is uitgesloten. De werkgever heeft hiermee een rol van “facilitator” van de pensioenregeling, maar zal in principe geen financiële bijdrage leveren voor het treffen van crisismaatregelen. Het bestuur heeft alle mogelijke crisismaatregelen onderzocht en besproken. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de inzet van mogelijke crisismaatregelen beperkt kan worden door de aard van de pensioenregeling, toepasselijke weten regelgeving, de geldende CAO binnen de sector en andere relevante omstandigheden. Op basis hiervan komt het bestuur tot de volgende bevindingen: 1. Premieverhoging Op grond van de huidige reglementen en uitvoeringsovereenkomst is de werkgever, zoals bovenstaand gesteld, nimmer een aanvullende bijdrage verschuldigd. Wel kan de deelnemersbijdrage worden verhoogd. Gegeven de geringe impact hiervan op de dekkingsgraad, zal het bestuur slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden van deze maatregel gebruik maken. 2. Bijstorting door de werkgever Zoals toegelicht kan deze maatregel niet als crisismaatregel worden ingezet door het bestuur. 3. Het beperken of niet toekennen van toeslagen (winstbijschrijving) Het geheel of gedeeltelijk achterwege laten van de voorwaardelijke toeslagverlening aan de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden wordt niet als crisismaatregel aangemerkt, maar als een regulier onderdeel van de pensioenregeling. In beginsel worden uitsluitend toeslagen verleend indien en voor zover het pensioenfonds zich niet in een crisissituatie bevindt. 4. Toepassen gesplitste kortingsregeling (zonder premie te verlagen) De gesplitste kortingsregeling houdt in dat de opbouw in enig jaar wordt beperkt, indien de betaalde premie niet toereikend mocht zijn voor de volledige opbouw in dat jaar. Op grond van artikel 19, lid 5 van het pensioenreglement kan de gesplitste kortingsregeling worden ingezet, indien de premie niet kostendekkend is. Het uitgangspunt is in dit geval dat de opbouw slechts zodanig wordt beperkt, dat de premie exact weer kostendekkend wordt.


pag. 41

5. Versoberen pensioenregeling (zonder premie te verlagen) In eerste instantie zal bij een tekort op de kostendekkende premie de maatregel als beschreven onder 4 worden toegepast. Pas indien dit structureel niet toereikend mocht zijn, zal de regeling structureel worden versoberd. Deze versobering wordt niet als crisismaatregel aangemerkt. Het uitgangspunt van de versoberde regeling zal blijven dat de verschuldigde premie geheel wordt aangewend voor pensioeninkoop (inclusief solvabiliteits- en kostenbijdrage) en geen extra herstelcomponenten bevat. 6. Aanpassen beleggingsbeleid In het geval van een crisissituatie zal nader naar het beleggingsbeleid worden gekeken. In principe blijft het uitgangspunt dat een gelijk beleggingsrisico genomen wordt, zoals beschreven in paragraaf 2. Het bestuur voert immers een lange termijn beleid. Een vermindering van het beleggingsrisico in een crisissituatie zou ertoe leiden dat mogelijke herstelkracht van het fonds wordt verminderd, hetgeen op de langere termijn in het nadeel van de belanghebbenden zou uitpakken. Wel kan het bestuur, gegeven de concrete marktverwachtingen en risico’s binnen het beleggingsbeleid, besluiten om het risicobudget tijdelijk te verlagen of risicoverlagende maatregelen te implementeren. 7. Korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten De pensioenaanspraken en pensioenrechten van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden kunnen worden gekort conform artikel 18, lid 4 van het pensioenreglement. De pensioenaanspraken en pensioenrechten van eenieder worden in beginsel procentueel gelijkelijk gekort. Er wordt niet meer gekort dan strikt nodig is om voldoende te kunnen herstellen. In het kort kan dus gesteld worden dat als eerste een beroep wordt gedaan op het beperken van toeslagen van de deelnemers, zoals gesteld onder punt 3. Indien dit niet voldoende is voor herstel, zal de korting als gesteld onder punt 7 worden ingezet. De gesplitste kortingsregeling wordt feitelijk niet als crisismaatregel ingezet, maar waarborgt dat de premie in alle gevallen kostendekkend blijft (ook bij lage rente en dekkingsgraad).

13.5

Mate van inzetbaarheid van de maatregelen

De mogelijkheid tot het korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten is expliciet opgenomen in het huidige artikel 18, lid 4 van het Pensioenreglement en de eerdere reglementen van het fonds. Het bestuur verwacht dat het deze maatregel ook daadwerkelijk zal kunnen inzetten. Ook in 2003 heeft het fonds een korting op de opgebouwde aanspraken toegepast vanwege een toenmalige crisissituatie. Ook de gesplitste kortingsregeling zoals beschreven onder punt 3 van de voorgaande paragraaf is inmiddels daadwerkelijk ingezet (in 2012 is het opbouwpercentage verlaagd van 2,25% naar 2,20% in verband met de kostendekkendheid van de geheven premie).


pag. 42

13.6

Indicatie financiële effect van de maatregelen

De premie is, met de hantering van de actuele levensverwachtingen zoals vastgelegd in de actuariële grondslagen van het fonds, kostendekkend bij een renteniveau tot gemiddeld circa 3,55%. Indien het renteniveau lager ligt dan 3,55%, is toepassing van de gesplitste kortingsregeling noodzakelijk. Tot dit renteniveau komt dan uitsluitend de solvabiliteitsbijdrage beschikbaar voor herstel, hetgeen tot een jaarlijks herstel van circa 0,7%-punt (bij 3,4%) dekkingsgraad leidt. Bij een hogere rente dan 3,55% draagt de premie meer bij aan herstel. Zo is de jaarlijkse herstelbijdrage bij een renteniveau van 4% bijna 2%-punt dekkingsgraad per jaar. Een verhoging van de deelnemersbijdrage van 1% van de pensioengrondslag draagt uitgaande van een dekkingsgraad van 100% jaarlijks als volgt bij aan herstel:

Scenario A B C

Rekenrente (gemiddelde rentetermijnstructuur) 2,0% 3,0% 4,0%

Bijdrage (in miljoenen)

Stijging dekkingsgraad

1,5 1,5 1,5

0,2% 0.25% 0,3%

Een uniforme korting van pensioenaanspraken en pensioenrechten van 1% voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden betekent bij een dekkingsgraad van 100% een stijging van de dekkingsgraad met circa 1%. Bij een lagere dekkingsgraad daalt de sturingskracht van de kortingsmaatregel evenredig. Bij een 80% dekkingsgraad bijvoorbeeld, stijgt de dekkingsgraad met 0,8% bij een uniforme korting van 1%.

13.7

Evenwichtige belangenafweging

Het bestuur maakt voor wat betreft de korting van pensioenaanspraken en pensioenrechten in beginsel geen onderscheid tussen de verschillende groepen binnen het fonds. Naar mening van het bestuur is een evenwichtige verdeling van de lasten vereist om het draagvlak voor een collectieve en solidaire pensioenregeling ook in de toekomst te kunnen garanderen Het bestuur realiseert zich dat pensioengerechtigden in beginsel geen verdiencapaciteit meer hebben en hierdoor in eerste instantie mogelijk zwaarder getroffen worden dan de deelnemers en gewezen deelnemers. Het uitsluiten of beperken van korting voor pensioengerechtigden zou echter een te zwaar beslag leggen op de solidariteit, aangezien dit een hogere korting voor de overige groepen zou impliceren. Voor wat betreft de toepassing van de gesplitste kortingsregeling en versobering van de pensioenopbouw in het geval van een crisissituatie is de overweging dat een verdere beperking van de pensioenopbouw weliswaar tot sneller herstel van de dekkingsgraad zou leiden, maar dat dit middel naar het oordeel van het bestuur een te zware bijdrage van de deelnemers vraagt. Het is immers niet duidelijk hoe lang de crisissituatie zal aanhouden of mogelijk nog zal verergeren. In deze gevallen zullen de al lager vastgestelde nieuwe aanspraken van de deelnemers nog verder onder druk komen te staan.


pag. 43

In geval van een toepassing van de gesplitste kortingsregeling (indien de kosten voor de nieuwe pensioenopbouw hoger zijn dan de geheven premie) leveren de deelnemers een bijdrage in de vorm van een gekorte opbouw in het betreffende jaar. Het bestuur is van mening dat dit in een voorkomend geval uitlegbaar is, daar de gestegen prijs van nieuwe pensioenopbouw niet ten laste van de dekkingsgraad en daarmee ten laste van eerdere generaties mag komen. Het niet toekennen van winstbijschrijving (toeslagverlening) raakt, net als een eventuele korting, alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in gelijke mate. Naar het oordeel van het bestuur is hiermee sprake van evenwichtigheid. Weliswaar zijn de pensioengerechtigden de enige partij waarvoor het niet toekennen van winstbijschrijving direct het besteedbaar inkomen zal raken, maar het uitsluiten van deze groep speculeert naar het oordeel van het bestuur teveel op onzeker toekomstig herstel. Ook als dit herstel niet optreedt, dient het pensioenfonds aantrekkelijk te blijven voor deelname van (jongere) deelnemers.

13.8

Beleid inzake ongedaan maken van crisismaatregelen

Het pensioenfonds heeft geen specifiek beleid opgenomen in de beleidsstaffel voor het (gedeeltelijk) ongedaan maken van een toegepaste korting van de pensioenaanspraken en pensioenrechten. Het bestuur is van mening dat de prioriteit van een mogelijke reparatie afhangt van het tijdstip waarop de korting is toegepast. Hoe meer tijd er is verstreken sinds de korting is toegepast, hoe lager de prioriteit tot reparatie zal zijn. De afwegingen hiertoe zijn: Bij reparatie van een recente korting hebben vrijwel alle betrokkenen in het fonds rechtstreeks profijt van deze reparatie. Indien een reparatie veel later zou plaatsvinden, zal er gebruikelijk sprake zijn van een grote groep nieuwe deelnemers die persoonlijk geen baat heeft bij deze reparatie. Dit maakt reparatie in het kader van solidariteit lastiger uitlegbaar. Hoe rigoureus een kortingsmaatregel ook is, het bestuur verwacht dat gewenning aan het lagere niveau zal plaatsvinden, waardoor een herstelmaatregel lagere prioriteit hoeft te hebben naarmate de korting langer geleden heeft plaatsgevonden Het richtsnoer voor reparatie is hiermee als volgt bepaald: Wanneer de dekkingsgraad het niveau van Vereist Vermogen (hiertoe bepaald op 115%) heeft overschreden, zal de toegepaste korting van de pensioenaanspraken (gedeeltelijk) ongedaan worden gemaakt. De pensioenaanspraken en pensioenrechten van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden worden in dit geval procentueel evenveel (uniform) gecompenseerd. Bij de compensatie zal ervoor worden gezorgd dat de dekkingsgraad de grens van het Vereist Vermogen niet zal onderschrijden. Er wordt maximaal eenmaal per jaar gecompenseerd. De compensatie van de toegepaste korting krijgt voorrang op een eventuele indexatie. Een korting kan uitsluitend worden gecompenseerd indien deze ten hoogste 5 jaar geleden is toegepast. Bij een langere periode sinds de toepassing van de korting zal geen compensatie meer plaatsvinden, anders dan reguliere toeslagverlening. Bovenstaand beleid is de bestuurlijke leidraad. Het bestuur beslist evenwel jaarlijks over het al dan niet compenseren van een toegepaste korting.


pag. 44

13.9

Aanpak van crisissituaties

In geval van een financiële crisis zal volgens het hieronder beschreven stappenplan worden gehandeld. 1. Signalering Zodra er sprake is van een (dreiging van) een situatie van een financiële crisis zoals omschreven in dit plan, zal door de voorzitter en secretaris van het fonds, dan wel hun respectievelijke plaatsvervangers, op zeer korte termijn worden vastgesteld of er daadwerkelijk sprake is van een financiële crisis. 2. Besluitvorming in crisissituaties In geval van een crisissituatie zal een ‘crisisteam’ worden samengesteld dat ten minimale zal bestaan uit de volgende personen: Voorzitter en secretaris van het fonds Directie van het fonds Vertegenwoordiger van de fiduciaire vermogensbeheerder Adviserend actuaris Externe beleggingsadviseur De voorzitter van het fonds geeft leiding aan het crisisteam. Het crisisteam is er voor verantwoordelijk dat alle overige bestuursleden aangesloten blijven bij de ontwikkelingen en de (voorgenomen) besluiten van het crisisteam. Voorgenomen besluiten van het crisisteam zullen via e-mail ter goedkeuring worden voorgelegd aan de overige bestuursleden, waarbij de bestuursleden een beperkte termijn gelaten zal worden om hierop te reageren. Indien er van enig bestuurslid geen reactie wordt ontvangen binnen de gestelde termijn, wordt het betreffende bestuurslid geacht ingestemd te hebben met het voorgestelde besluit. 3. Analyse actuele situatie Het crisisteam heeft als eerste taak om de oorzaken en de omvang van de situatie en de urgentie van eventuele maatregelen in kaart te brengen en te beoordelen. Het crisisteam kan daarbij de hulp inschakelen van externe adviseurs binnen of buiten het crisisteam. 4. Uitwerking en besluitvorming oplossingsrichtingen Het crisisteam werkt op basis van de eerder uitgevoerde analyse de in dit crisisplan omschreven mogelijke maatregelen nader uit en legt deze vervolgens voor aan het bestuur. Het bestuur weegt de door het crisisteam uitgewerkte alternatieven en besluit over de toepassing van beleidsmaatregelen. De door het bestuur gekozen oplossingsrichting wordt direct uitgevoerd door het crisisteam of daartoe ingeschakelde functionarissen. Desgewenst kan het bestuur besluiten om het crisisteam een mandaat te verlenen voor het opstellen en uitwerken van een oplossingsrichting.


pag. 45

13.10 Communicatie met belanghebbenden Het bestuur van het fonds vindt het van groot belang dat alle belanghebbenden op een volledige, tijdige en duidelijke wijze worden geïnformeerd over het bestaan van het crisisplan en de maatregelen die door het bestuur zullen worden ingezet tijdens een financiële crisis. Indien er geen sprake is van een financiële crisis, zal het bestuur van het fonds het crisisplan actief met alle belanghebbenden delen met behulp van de website van het pensioenfonds en de communicatie-uitingen naar de deelnemers. Indien het fonds zich in een situatie van financiële crisis bevindt, is een transparante communicatie met alle belanghebbenden van vitaal belang. De eindverantwoordelijkheid voor alle communicatie uitingen wordt gedragen door het bestuur. In het geval van een crisis zoals gedefinieerd onder paragraaf 1 zal het bestuur met de toezichthouder communiceren op de daarvoor voorgeschreven wijze en met inachtneming van de daarvoor voorgeschreven termijnen. Indien een korting noodzakelijk is, zal iedereen binnen het fonds hiervan schriftelijk op de hoogte worden gesteld, uiterlijk een maand voordat deze wordt toegepast. Het verantwoordingsorgaan zal vóór de toepassing van maatregelen uit het crisisplan op de hoogte worden gesteld. In onderstaande tabel is het communicatietraject na vaststelling van een crisissituatie weergegeven (zoals bovenstaand beschreven): Belanghebbende partij Toezichthouder Werkgever Verantwoordingsorgaan Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

Communicatievorm Brief Mondeling Mondeling Brief Brief Brief

Tijdstip Onverwijld Binnen twee weken Binnen twee weken Binnen zes weken Binnen zes weken Binnen zes weken

In geval dat een korting feitelijk doorgevoerd dient te worden, zullen voorlichtingsbijeenkomsten voor alle betrokkenen worden georganiseerd. 13.11 Beoordeling actualiteit Het bestuur zal het crisisplan opnemen als vast agendapunt voor de jaarlijkse bestuursvergadering in januari. In deze vergadering zal het crisisplan worden besproken en zal een toetsing aan de actualiteit plaatsvinden. Voorts zal bij tussentijdse beleidswijzigingen de actualiteit van het crisisplan getoetst worden en indien nodig zal aanpassing plaatsvinden.


pag. 46

14.

Slotopmerkingen

Deze actuariële en bedrijfstechnische nota beschrijft het fonds naar de situatie per 1 mei 2012. Wijzigingen vinden plaats door middel van een wijzigingsblad of door het vervangen van een bijlage, tenzij het bestuur meent dat vaststelling van een volledig nieuwe actuariële en bedrijfstechnische nota noodzakelijk is.


pag. 47

Bijlage 1: Actuariële grondslagen en onderstellingen (Naar de situatie per 1 mei 2012) De berekening van de Voorziening Pensioenverlichtingen wordt uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen:

Sterftegrondslagen

Per 1 januari 2012: AG Prognosetafel 2010-2060 Starttafel 2012 Leeftijdsafhankelijke correctiefactoren conform bijlage

Leeftijdsverschil man – vrouw

3 jaar.

Rekenrente

DNB-rentetermijnstructuur.

Voorziening voor uitgesteld wezenpensioen

5% van de voorziening van uitgesteld nabestaandenpensioen bij uitgesteld ouderdomspensioen.

Voorziening voor toekomstige pensioenopbouw arbeidsongeschikten

De contante waarde van de vrijgestelde pensioenopbouw is opgenomen in de technische voorziening.

Opslag voor excassokosten

2,0% (onderdeel van de voorziening).

Overlijdensrisico

Herverzekerd middels een stoploss herverzekering.

Arbeidsongeschiktheidsrisico

Herverzekerd middels een stoploss herverzekering.


pag. 48

Leeftijdsafhankelijke correctiefactoren Schaalfactor Schaalfactor Leeftijd mannen vrouwen 0 0,432 0,727 1 0,432 0,727 2 0,432 0,727 3 0,432 0,727 4 0,432 0,727 5 0,432 0,727 6 0,432 0,727 7 0,432 0,727 8 0,432 0,727 9 0,432 0,727 10 0,432 0,727 11 0,432 0,727 12 0,432 0,727 13 0,432 0,727 14 0,432 0,727 15 0,432 0,727 16 0,432 0,727 17 0,432 0,727 18 0,432 0,727 19 0,432 0,727 20 0,432 0,727 21 0,432 0,727 22 0,432 0,727 23 0,432 0,727 24 0,432 0,727 25 0,432 0,727 26 0,432 0,727 27 0,432 0,727 28 0,432 0,727 29 0,432 0,727 30 0,432 0,727 31 0,432 0,727 32 0,432 0,727 33 0,432 0,727 34 0,432 0,727 35 0,432 0,727 36 0,432 0,727 37 0,432 0,727 38 0,432 0,727 39 0,432 0,727 40 0,432 0,727 41 0,432 0,727 42 0,432 0,727 43 0,432 0,727 44 0,432 0,727 45 0,432 0,727 46 0,439 0,731 47 0,445 0,735 48 0,452 0,740 ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

Leeftijd 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97

Schaalfactor Schaalfactor mannen vrouwen 0,459 0,744 0,466 0,748 0,473 0,753 0,481 0,757 0,488 0,762 0,496 0,766 0,503 0,770 0,511 0,775 0,519 0,779 0,527 0,784 0,535 0,788 0,543 0,793 0,551 0,798 0,560 0,802 0,569 0,807 0,577 0,812 0,586 0,816 0,595 0,821 0,604 0,826 0,614 0,831 0,623 0,836 0,633 0,840 0,642 0,845 0,652 0,850 0,662 0,855 0,672 0,860 0,683 0,865 0,693 0,870 0,704 0,875 0,715 0,880 0,726 0,885 0,737 0,891 0,748 0,896 0,760 0,901 0,771 0,906 0,783 0,911 0,795 0,917 0,808 0,922 0,820 0,927 0,833 0,933 0,845 0,938 0,858 0,944 0,872 0,949 0,885 0,955 0,899 0,960 0,913 0,966 0,927 0,971 0,941 0,977 0,955 0,983 pag. 49

Bijlage 2: verdeling over de beleggingscategorieën (Naar de situatie per 1 mei 2012)

Doelstelling & strategische beleggingsmix per 1 mei 2012 Binnen het vermogensbeheer wordt onderscheid gemaakt tussen een tweetal portefeuilles, de matchingportefeuille en de rendementsportefeuille. De totale beleggingsmix 2012 is hieronder vertaald naar benchmarks voor deze twee portefeuilles. De belangrijkste restrictie is het risicobudget van de portefeuille t.o.v. de verplichtingen. Dit risicobudget bepaalt het totale risico dat de fiduciaire vermogensbeheerder voor het fonds mag nemen, waaronder de omvang van de portefeuille die gebruikt wordt om het renterisico af te dekken (matchingportefeuille) en de omvang van de portefeuille om extra rendement (rendementsportefeuille) te generen. Voor de totale beleggingsmix 2012 gelden dus geen expliciete bandbreedtes maar is sturing op risicobudget leidend. Het is niet mogelijk om bandbreedtes voor de totale beleggingsmix te definiëren, aangezien de renteafdekking gebaseerd is op een percentage van de verplichtingen i.p.v. de totale beleggingsmix. Op portefeuille niveau (matching en rendementsportefeuilles) zijn de beleggingsmixen 2012 en bandbreedtes bepaald. Tevens is gedefinieerd hoeveel leverage (matchingportefeuille financiering) gebruikt mag worden voor het afdekken van het renterisico.


pag. 50

Strategische wegingen Bandbreedte subportefeuille

Normweging Strategische weging per 1 mei 2012 Totaal Verplichtingen Rente afdekking (in PV01 termen) Leverage/financiering matching

Sub Portefeu ille

100% 82,5%* 27,5%*

Min

Max

72,5%* 0%

92,5%* 35%*

100%

30% 0% 0% 0% 0%

70% 100% 100% 100% 30%

Matching portefeuille (MP) LDI producten Staatsobligaties Liquiditeiten Financiering matching

50%

Rendementsportefeuille (RP) Vastrentende waarden Staatsobligaties Vastrentende waarden Inflatiegerelateerd Vastrentende waarden Bedrijfsobligaties Vastrentend Hoogrentend

50% 2,5% 0% 7,5% 5%

100% 5% 0% 15% 10%

30% 2,5% 0% 7,5% 5%

70% 7,5% 10% 22,5% 15%

Hoogrentende bedrijven Emerging market debt

3,3% 1,7%

6,7% 3,3%

2,5% 0%

10% 6,7%

Aandelen ontwikkelde landen

10%

20%

10%

30%

3% 4% 3% 0%

6% 8% 6% 0%

3% 4% 3% 0%

9% 12% 9% 5%

Wereld Europa US Japan Aandelen opkomende landen

20%

7,5%

15%

7,5%

22,5%

Wereld Azië ex Japan

5,6% 1,9%

11,2% 3,8%

5% 2%

15% 7,5%

Onroerend goed

7,5%

15% 5% 0%

0%

22,5%

0% 10% 0%

2,5% 0% 0% 5% 0%

7,5% 7,5% 0% 15% 0%

2,5% 5% 0%

5% 10% 0%

2,5% 5% 0%

7,5% 15% 5%

0% 0% 0%

0% 0% 0%

0% 0% 0%

5% 5% 5%

Beursgenoteerd OG Europa Beursgenoteerd OG US Beursgenoteerd OG Wereld Niet-beursgenoteerd OG (indirect) Niet-beursgenoteerd OG (direct) Allocatiestrategieën Absoluut rendement producten Alternatieve beleggingen

Grondstoffen Private Equity Infrastructuur

2,5% 0% 0% 5% 0%

Liquiditeiten 5% 10% 0% 20% * Met ingang van 31 mei 2012 zal de normweging voor de rente-afdekking verlaagd worden van 82,5% naar 75,0%, binnen een bandbreedte van minimaal 65% en maximaal 85%. Tegelijkertijd zal de norm voor leverage verlaagd worden naar 20% met een maximum van 30%. ABTN 2012 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 51

Gehanteerde benchmarks Categorie Matchingportefeuille (MP) Verplichtingen > 10 jr -/Financieringskosten Opbrengsten onderpand12 Rendementsportefeuille (RP) Vastrentende waarden Staatsobligaties Vastrentende waarden Bedrijfsobligaties

Benchmark

Bloomberg Ticker

DNB Swap curve -/Euribor 6 mnd ML EUR AAA Gvt 0-1 jaar3

DNB curve – LEC6

ML EMU Direct Government AAA10 50% Iboxx Corporate TR 50% Iboxx Euro Corporates Non-Financials TR

EG10

ML Master II High Yield Index JPM EMBI Global Diversified JPM GBI-EM Global Diversified

H0A0 JPGCCOMP JGENVUUG

MSCI MSCI MSCI MSCI

NDDUWI NDDUE15 NDDUUS NDDLJN

EG1C

QW5A QW51

Vastrentend Hoogrentend

Hoogrentende bedrijven Emerging market debt(U$) Emerging market debt(Loc) Aandelen ontwikkelde landen

Wereld Europa US Japan

Wereld TR ND Europe TR ND US TR ND Japan TR ND

Aandelen opkomende landen

Wereld Azië ex Japan

MSCI Emerging markets TR ND MSCI Asia ex Japan TR ND

NDUEEGF NDUECAXJ

GPR 250 Europe TR ND MSCI US REIT Index In lijn met portefeuille In lijn met portefeuille Euribor 3 mnd + 3% Euribor 3 mnd + 3%

GPR250 RMSN

DJ-UBS Commodity Index TR In lijn met portefeuille In lijn met portefeuille Eonia Net Total Return Index

DJUBSTR

Onroerend goed

Beursgenoteerd OG Europa Beursgenoteerd OG Wereld Niet-beursgenoteerd OG (indirect) Niet-beursgenoteerd OG (direct) Allocatiestrategieën Absoluut rendement producten Alternatieve beleggingen

Grondstoffen Private Equity Infrastructuur Liquiditeiten

LEC3 + 3% (jr) LEC3 + 3% (jr)

DBDCONIN

Omvang komt overeen met omvang Matching portefeuille (ieder kwartaal te heralloceren). De benchmark wordt gecorrigeerd voor kredietrisico, omdat dit risico bij voorkeur in de Rendementsportefeuille wordt gelopen. 3 In het geval dat Nederland en/of Duitsland door rating downgrade niet langer deel uit zullen maken van deze benchmark, wordt in overleg met de cliënt een nieuwe benchmark afgestemd. 1

2


pag. 52

Herallocatie benchmarkwegingen Ten aanzien van de herallocatie van benchmarkwegingen tussen en binnen portefeuilles worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: De verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille wordt niet geheralloceerd naar de normweging. De benchmarkwegingen binnen de matchingportefeuille worden met een maand vertraging op kwartaalbasis geheralloceerd De benchmarkwegingen binnen de rendementsportefeuille worden op maandbasis geheralloceerd naar de normweging.

Berekening ex-ante risicobudget Bij het bepalen van het risicobudget worden de volgende risico parameters gebruikt.

Brongegevens

Risicobudget Marktbenchmarks en swapcurve

Gebruikte periode

Voortschrijdend 10-jaars gemiddelde, 120 waarnemingen

Frequentie

Maandelijks

Decay*

Nee

Onderliggende verdeling

Normaal

* Iedere waarneming wordt gelijkgewogen.


pag. 53

ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

Recommend Documents