ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD 2015

INHOUDSOPGAVE 1.

Voorwoord

pag. 4

2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10

Inleiding Het fonds Doel van deze nota Nagestreefde mate van detaillering Algemene beleidsuitgangspunten Organisatie en intern beheersingssysteem Deskundigheid en integriteit Uitbesteding van werkzaamheden Administratieve processen en procedures Rapportages Beveiliging, calamiteiten en continuïteit uitvoerende werkzaamheden

pag. 5

3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Beleidsuitgangspunten en algemene overwegingen Misie, visie en strategie Risicohouding Opdrachtaanvaarding Continuïteit van de onderneming Omvang van het deelnemersbestand

pag. 14

4.

Inhoud van de pensioenregeling

pag. 17

5.

Toeslagbeleid

pag. 19

6.

Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen

pag. 21

7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10

Beleggingsbeleid Algemeen Beleggingsprincipes Strategisch beleid en risicokaders Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille Tactisch beleid en actief beheer Hantering van signaleringsvariabelen Risicobeheersing Risico’s financiële instrumenten Maatschappelijk verantwoord beleggen Evaluatie van resultaten

pag. 22

8. 8.1 8.2 8.3

Premiebeleid Algemeen Deelnemersbijdrage Werkgeversbijdrage

pag. 35

ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 2

9. 9.1 9.2

Waarderingsgrondslagen van de balans Balanswaardering van de beleggingen Overige voorzieningen en reserves

pag. 38

10. 10.1 10.2 10.3 10.4

Weerstandsvermogen en sturingsmiddelen Risico’s bij bereiken doelstellingen Omvang weerstandsvermogen Jaarlijkse toetsing Inzet en effectiviteit van sturingsmiddelen

pag. 40

11. 11.1 11.2

Administratieve organisatie en interne controle Administratie Uitbestedingsbeleid

pag. 43

12. 12.1 12.2 12.3 12.4

Risicobeheersing Systematiek van risicobeheersing Algemene beheersingsmaatregelen Specifieke beheersingsmaatregelen Rapportage inzake risicobeheersing

pag. 47

13. 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7 13.8 13.9 13.10

Financieel crisisplan pag. 51 Inleiding Beschrijving crisissituatie Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen Maatregelen die ter beschikking staan Mate van inzetbaarheid van de maatregelen Evenwichtige belangenafweging Beleid inzake ongedaan maken van crisismaatregelen Aanpak van crisissituaties Communicatie met belanghebbenden Beoordeling actualiteit

14.

Slotopmerkingen

pag. 59

Overzicht bijlagen Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3:

Actuariële grondslagen en veronderstellingen Leeftijdsafhankelijke correctiefactoren Verdeling over de beleggingscategorieën en benchmarks


pag. 60 pag. 61 pag. 62

pag. 3

1.

Voorwoord

Dit is de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) van de Stichting Pensioenfonds Randstad, zoals vastgesteld op 1 juli 2015. Wijzigingen in deze nota zullen zo spoedig als mogelijk door het bestuur worden vastgesteld, waarna de toezichthouder DNB hiervan in kennis zal worden gesteld.


pag. 4

2.

Inleiding

2.1

Het fonds

De Stichting Pensioenfonds Randstad (hierna te noemen: het fonds) is een ondernemingspensioenfonds. Het fonds verzekert pensioenaanspraken voor de werknemers van Randstad Groep Nederland bv en de met name door haar aangewezen ondernemingen die met haar in een groep zijn verbonden. Deelnemers aan het fonds waren tot en met 30 juni 2015 die leden van het personeel van een aangewezen onderneming die door het bestuur als zodanig was toegelaten, een en ander zoals nader statutair is geregeld. Het betreft in Nederland werkzame dochterondernemingen van Randstad Holding nv en ondernemingen die organisatorisch en / of financieel verbonden zijn met Randstad Holding nv Het bestuur van het fonds kan besluiten of en onder welke voorwaarden een onderneming die niet langer deel uit maakt van de groep, aan het fonds verbonden kan blijven. Als gevolg van de opzegging van de uitvoeringsovereenkomst door de werkgever is de uitvoering van de pensioenregeling ten behoeve van het grootste deel van de genoemde personeelsleden met ingang van 1 juli beëindigd. Gedurende de periode van 1 juli 2015 tot en met 31 december 2015 vindt binnen het pensioenfonds uitsluitend nog pensioenopbouw plaats ten behoeve van een groep van maximaal 100 werknemers van wie het dienstverband in het kader van een reorganisatietraject gedurende deze periode zal worden beëindigd. Voorts vindt binnen het fonds uitsluitend de premievrije voortzetting van de pensioenopbouw van (gedeelelijk) arbeidsingeschikte deelnemers plaats. Deze premievrije voortzetting van pensioenopbouw zal in beginsel ook in 2016 en verder binnen het fonds plaatsvinden. De uitvoering van de pensioenregeling van de overige werknemers vindt vanaf 1 juli 2015 plaats bij ABN AMRO Pensioenen. Het fonds heeft als gevolg van deze ontwikkelingen met ingang van 1 juli 2015 de facto de status van een ‘gesloten pensioenfonds’.

2.2

Doel van deze nota

Het doel van deze nota is om het bestuursbeleid te omschrijven dat wordt gevoerd om de in het verleden geldende pensioenovereenkomsten zoals destijds afgesloten door de aangesloten werkgevers en (gewezen) deelnemers van het fonds, te kunnen nakomen. In overeenstemming met artikel 145 van de Pensioenwet omschrijft de nota de wijze waarop het fonds de middelen beheert en de pensioenregeling uitvoert. Met name wordt aangegeven op welke wijze het fonds uitvoering geeft aan het bepaalde in de artikelen 25, 95, 126 tot en met 137 en 143 van de Pensioenwet.

2.3

Nagestreefde mate van detaillering

In deze actuariële en bedrijfstechnische nota wordt een beschrijving gegeven van de verplichtingen, de risico’s, de financiële opzet, de sturingsmiddelen en de organisatie van het fonds. Het beleid zal zoveel mogelijk in strategische zin omschreven worden. Alleen indien het


pag. 5

bestuur meent dat het strategische beleid bijstelling behoeft, zal deze nota dienovereenkomstig aangepast worden.

2.4.

Algemene beleidsuitgangspunten

Het algemene uitgangspunt van het te voeren beleid is om de pensioenovereenkomst na te komen met behulp van de voor het fonds beschikbare sturingsmiddelen. De in het verleden uitgevoerde pensioenovereenkomst kan worden gekwalificeerd als een uitkeringsovereenkomst in de zin van artikel 1 en 118 van de Pensioenwet. De pensioenregeling is een zogenaamde middelloonregeling waarbij de toeslagverlening (‘winstbijschrijving’) voorwaardelijk plaats vindt op basis van de financiële positie van het fonds. De financiële positie wordt volledig gestuurd via de middelen uit beleggingsopbrengsten. Het risico van niet toereikende beleggingsopbrengsten, waardoor de ingegane pensioenen en pensioenaanspraken verlaagd zouden kunnen worden, ligt volledig bij de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. Hierdoor zijn ook negatieve pensioenaanpassingen mogelijk. Het beleid van het fonds is zodanig ingericht dat onder een breed scala van omstandigheden op lange termijn naar verwachting een zo hoog mogelijk pensioen wordt uitgekeerd terwijl de kans op verlaging in enig jaar zoveel als redelijkerwijs mogelijk wordt beperkt.

2.5

Organisatie en intern beheersingssysteem

Het doel van het fonds is ten bate van de deelnemers en hun na te laten betrekkingen uitkering van pensioen te verzekeren alsmede alle handelingen te verrichten die daartoe bevorderlijk zijn. Het fonds heeft om dat doel te kunnen bereiken een organisatie opgezet waarbinnen de uitvoering van de pensioenregeling en het beheer van het vermogen op een adequate en gecontroleerde manier kan plaatsvinden. Het intern beheersingssysteem berust op de verantwoordelijkheden, de bevoegdheden en de onderlinge verhoudingen van de volgende bij het fonds betrokken organen en instellingen:

             

Bestuur Beleggingsadviescommissie Auditcommissie Communicatiecommissie Geschillencommissie Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Pensioenbureau Randstad Holding nv Fiduciair vermogensbeheerder Kempen Capital Management N.V. Custodian en beleggingsadministrateur KAS Bank N.V. Herverzekeraar Zwitserleven Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Adviserend actuaris Mercer B.V. Certificerend actuaris Mercer B.V.


pag. 6

In onderstaand organogram zijn de verhoudingen tussen diverse organen en instellingen binnen en buiten het fonds schematisch weergegeven. Vervolgens worden de relaties en rollen kort toegelicht.

Bestuur Binnen de stichting is het bestuur verantwoordelijk voor het bepalen van het beleid en het verrichten van bestuurshandelingen ten behoeve van het fonds. Het bestuur bestaat uit acht personen en is paritair samengesteld. De samenstelling van het bestuur is als volgt: 2 1 3 2

leden namens de (gewezen) deelnemers; lid namens de pensioengerechtigden; leden namens de werkgever; externe deskundigen.

De leden namens de actieve deelnemers en het lid namens de pensioengerechtigden worden benoemd op basis van een bindende voordracht op grond van een referendum onder hun respectievelijke achterban. De bestuursleden namens de werkgever worden voorgedragen door de directie van Randstad Groep Nederland bv. Het bestuur heeft een voorzitter, een secretaris en voor beide functionarissen zijn er plaatsvervangers benoemd.De bestuursleden wijzen uit hun midden de functionarissen aan. Bij het samenstellen van het bestuur wordt gestreefd naar een goede afspiegeling naar leeftijd en geslacht van de kenmerken van de belanghebbenden bij het fonds. Het bestuur van het fonds heeft het principebesluit genomen om de inrichting van het bestuursmodel met ingang van 1 januari 2016 te wijzigen naar een onafhankelijk bestuursmodel. Deze keuze wordt ingegeven door de wens om de besturing van het gesloten pensioenfonds op een effectieve en professionele wijze vorm te geven. De belangen van de betrokkenen bij het fonds (gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en werkgever) zullen ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 7

dan worden behartigd binnen het in te stellen belanghebbendenorgaan. In het tweede half jaar van 2015 zal de inrichting van het onafhankelijk bestuursmodel worden voorbereid.

Beleggingsadviescommissie Het fonds heeft ten aanzien van het onderdeel vermogensbeheer een adviserende commissie ingesteld die bestaat uit drie bestuursleden, één externe deskundige en de directie van het fonds. Deze commissie kent een eigen Reglement Beleggingsadviescommissie en vormt een onderdeel van de structuur van het fonds. De externe deskundige in de Beleggingsadviescommissie wordt op basis van het verrichten van diensten op uurbasis ingehuurd.

Auditcommissie Het fonds heeft een auditcommissie ingesteld die het bestuur ondersteunt ten aanzien van de administratieve organisatie en interne controle, het risicomanagement en de verslaglegging van het fonds. De auditcommissie bestaat uit twee bestuursleden (één namens iedere geleding) en de directie van het fonds.

Communicatiecommissie De communicatiecommissie bereidt het communicatiebeleid van het fonds voor, beoordeelt het brievenboek van het fonds en ontplooit activiteiten betreffende de communicatie-uitingen van het fonds, waaronder die voor het beheer en onderhoud van de website. De communicatiecommissie bestaat uit twee bestuursleden (één namens iedere geleding), de adjunct-directeur en een senior medewerker van het Pensioenbureau van Randstad Holding.

Geschillencommissie Het fonds heeft een geschillencommissie ingesteld die het bestuur adviseert ten aanzien van de besluiten inzake geschillen die ontstaan zijn tussen belanghebbenden en het pensioenfonds. De geschillencommissie bestaat uit een externe voorzitter en twee bestuursleden (één namens iedere geleding).

Visitatiecommissie Het fonds heeft voor de uitvoering van het intern toezicht in het kader van Pension Fund Governance gekozen voor de instelling van een visitatiecommissie. Visitaties vinden op grond van de Pensioenwet eenmaal per kalenderjaar plaats. De visitatiecommissie wordt ad hoc samengesteld met behulp van externe aanbieders van dergelijke dienstverlening. Per visitatie wordt hiertoe een gerichte opdracht met de betreffende aanbieder afgesloten.

Verantwoordingsorgaan Het fonds kent een verantwoordingsorgaan dat tripartite is samengesteld uit afgevaardigden namens deelnemers, gepensioneerden en de werkgever. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit zes leden en is statutair ingesteld. Leden van het verantwoordingsorgaan namens de deelnemers worden verkozen op basis van een referendum onder de deelnemers van het pensioenfonds. . Leden namens de pensioengerechtigden worden voorgedragen door de Vereniging van Gepensioneerden Randstad Groep Nederland en leden namens de werkgever worden afgevaardigd door de directie van Randstad Groep Nederland bv. De voordracht van leden namens de gepensioneerden vindt uitsluitend plaats door de Vereniging van Gepensioneerden indien en voor zover deze vereniging ten minimale 25% van het totale aantal gepensioneerden vertegenwoordigt. Getracht wordt om in het verantwoordingsorgaan een goede afspiegeling van de diverse aangesloten ondernemingen te verkrijgen.


pag. 8

Aangesloten werkgevers Randstad Groep Nederland bv De groep van aangesloten ondernemingen bestaat uit in Nederland werkzame werkgevers binnen Randstad Holding nv, inclusief Randstad Holding nv zelf, die werknemers in dienst hebben die zich bezig houden met de ondersteuning en uitvoering van de bedrijfsactiviteiten van de betreffende ondernemingen (‘vast’ personeel). Werknemers die ter beschikking gesteld worden van opdrachtgevers (zoals uitzendkrachten en gedetacheerd personeel) zijn niet in dienst bij de aangesloten werkgevers van het fonds. Door middel van een uitvoeringsovereenkomst tussen Randstad Groep Nederland bv en het fonds zijn de wederzijdse afspraken vastgelegd. Ten behoeve van de uitvoering van de administratieve processen wordt door het overgrote deel van de aangesloten werkgevers gebruik gemaakt van de administratieve dienstverlening van het centrale administratieve onderdeel van Randstad Holding nv; E-Bridge. Het fonds heeft ten behoeve van de administratieve werkprocessen afspraken vastgelegd met E-Bridge.

Accountant PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een registeraccountant die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft PricewaterhouseCoopers te Amsterdam.

Adviserend actuaris Mercer B.V. Ten behoeve van de doorlopende advisering inzake de actuariële en organisatorische aspecten van de van pensioenregeling maakt het fonds gebruik van de diensten van een actuarieel adviseur. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de diensten van Mercer B.V. te Amstelveen. Afspraken inzake de dienstverlening van de adviserende actuaris zijn vastgelegd in een overeenkomst van dienstverlening.

Certificerend actuaris Mercer B.V. Ten behoeve van de vaststelling van de jaarrekening en de staten ten behoeve van de toezichthouder maakt het fonds jaarlijks gebruik van de diensten van een certificerend actuaris die per verslagjaar hiertoe wordt ingehuurd. Dit betreft Mercer B.V. te Amstelveen.

Pensioenbureau Randstad Holding nv Het fonds heeft de taken op gebied van administratieve en beleidsmatige ondersteuning uitbesteed aan Randstad Holding nv. Het pensioenbureau van Randstad Holding is verantwoordelijk voor uitvoering van de pensioenadministratie, het verzorgen van de communicatie met alle belanghebbenden en de excasso van de uitkeringen. Daarnaast verzorgt het pensioenbureau de beleidsvoorbereiding ten behoeve van het bestuur, draagt het pensioenbureau zorg voor de verslaglegging van het fonds en onderhoudt het pensioenbureau de contacten met externe partijen. Het fonds heeft een overeenkomst van uitbesteding afgesloten met Randstad Holding nv inzake deze dienstverlening. Tevens is tussen partijen een Service Level Agreement (SLA) overeengekomen waarin de prestatie-afspraken nader zijn vastgelegd. De leiding van het pensioenbureau is in handen van een tweehoofdige directie aan wie door het pensioenfonds een aantal uitvoerende taken is gedelegeerd. Dit is vastgelegd in een directiestatuut.


pag. 9

Herverzekeraar Zwitserleven. Het fonds heeft een overeenkomst inzake risicoherverzekering op stoploss basis afgesloten bij Zwitserleven. Deze verzekering treedt effectief in werking indien de schade uit hoofde van arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisico’s over een periode van vijf jaren groter blijkt dan het vastgestelde eigen behoud van het fonds.

Fiduciair vermogensbeheerder Kempen Capital Management B.V. Ten behoeve van de uitvoering van het vermogensbeheer maakt het fonds sinds 2008 gebruik van de dienstverlening van een fiduciaire vermogensbeheerder, te weten Kempen Capital Management (hierna: KCM). De afspraken tussen het fonds en KCM zijn vastgelegd in een overeenkomst van uitbesteding. KCM voert het beleggingsbeleid uit binnen de kaders van het jaarlijks door het bestuur vast te stellen Beleggingsplan. De praktische werkafspraken tussen beide partijen zijn vastgelegd in een SLA. Daarnaast zijn er tussen het fonds, KCM en KAS Bank werkafspraken vastgelegd in een drie-partijenovereenkomst.

Custodian en beleggingsadministrateur KAS Bank N.V. De bewaarneming van de beleggingen is ondergebracht bij KAS Bank N.V. Naast bewaarneming van de beleggingen verzorgt KAS Bank ten behoeve van het fonds de afwikkeling van de beleggingstransacties, de controle op de waarden en de performance van de beleggingsportefeuille, de administratie van de beleggingen en de rapportages aan de toezichthouder. De afspraken tussen het fonds en KAS Bank zijn vastgelegd in een overeenkomst van uitbesteding. De praktische werkafspraken tussen beide partijen zijn vastgelegd in een SLA. Daarnaast zijn er tussen het fonds, KCM en KAS Bank werkafspraken vastgelegd in een drie-partijenovereenkomst.

2.6

Deskundigheid en integriteit

Het fonds beschikt met betrekking tot het bestuur over een deskundigheidsplan in de zin van de Beleidsregels beleidsbepaling en toetsing pensioenfondsen. Continue ontwikkeling van kennis is een belangrijk aandachtspunt. Dit wordt ondervangen door gezamenlijke kennissessies, waarbij ook de leden van het Verantwoordingsorgaan kunnen worden betrokken. Daarnaast is er voor het bestuur en alle bij het pensioenfonds betrokken medewerkers een gedragscode opgesteld ter voorkoming van belangenconflicten en van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bij het fonds aanwezige informatie. Deze gedragscode is in 2015 aangepast. Jaarlijks ondertekenen de personen die onder de werking van deze gedragscode vallen voor de naleving van de hierin vervatte regels. Het fonds beschikt over een integriteitsplan en ziet toe op een correcte naleving ervan. Alle nevenfuncties van de leden van het bestuur en het externe lid van de Beleggingsadviescommissie zijn in kaart gebracht. Mogelijke aspecten van belangenverstrengeling vormen een onderwerp van gesprek bij visitatie en bij de zelfevaluatie door het bestuur. De zelfevaluatie door het bestuur vindt jaarlijks aan het einde van het kalenderjaar plaats, waarbij deze om het jaar wordt begeleid door een externe partij. De resultaten van de zelfevaluatie vormen het uitgangspunt voor de beleidsvoornemens in het daarop volgende kalenderjaar. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 10

Om de melding van mogelijke misstanden en incidenten op een adequate manier mogelijk te maken heeft het fonds een klokkenluidersregeling en een incidentenregeling vastgesteld. De klokkenluidersregeling richt zich met name op de mogelijkheid voor betrokkenen om misstanden binnen het fonds (anoniem) te kunnen melden. De incidentenregeling heeft betrekking op de wijze waarop het fonds omgaat met incidenten die zich voordoen en die een gevaar kunnen vormen voor de integere bedrijfsuitoefening van het fonds. Daarbij kan gedacht worden aan gebeurtenissen waarbij directe of indirecte financiële schade kan ontstaan door ontoereikende of falende interne processen of zaken als fraude en diefstal. Deze incidenten kunnen zowel aan de orde zijn bij de Verbonden personen binnen het fonds als bij de partijen aan wie het fonds werkzaamheden heeft uitbesteed. Partijen aan wie werkzaamheden zijn uitbesteed zijn gehouden om eventuele incidenten direct te rapporteren, waarna het bestuur in samenspraak met de betreffende uitvoerder de gepaste maatregelen kan treffen. Mogelijke integriteitsrisico’s worden door het bestuur jaarlijks beoordeeld aan de hand van een self-assessment. De risico’s ten aanzien van witwassen, terrorismefinanciering en sanctiewetgeving worden besproken met de partijen aan wie werkzaamheden zijn uitbesteed. Het bestuur ziet toe op de hantering van toereikende procedures door de betreffende uitvoerders. Het fonds heeft een compliance officer benoemd. De compliance officer is verantwoordelijk voor de inhoud, de uitvoering en het onderhoud van de compliancewerkzaamheden. Het fonds heeft de doelstelling van compliance gedefinieerd als het bevorderen van de naleving van de interne en externe regelgeving die dient ter waarborging van de integriteit van de bestuursleden, medewerkers en andere verbonden personen van het fonds. De compliance officer oefent toezicht uit op de naleving van de hiervoor bepaalde gedragscode.

2.7

Uitbesteding van werkzaamheden

Het fonds beschikt over een Beleidsplan Uitbesteding waarin het beleid inzake uitbesteding van taken en activiteiten is weergegeven. Uitbesteed aan externe partijen zijn de volgende taken:

    

Pensioenadministratie Bestuursondersteuning en beleidsvoorbereiding Vermogensbeheer Bewaarneming van effecten en aanvullende dienstverlening Beleggingsadministratie en performance- en risicorapportage

Het gevoerde beleid inzake uitbesteding is nader toegelicht in hoofdstuk 11 van deze ABTN.


pag. 11

2.8

Administratieve processen en procedures

De pensioenadministratie wordt door het pensioenbureau van Randstad Holding nv uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde systemen. De processen die leiden tot de input in de systemen en de processen die de verwerking van de output en de informatieverstrekking behandelen, zijn vastgelegd in beschrijvingen. In deze procesbeschrijvingen zijn alle deelprocessen tot op mutatieniveau beschreven, waaronder de periodieke controleprocedures die een correcte en tijdige afhandeling dienen te waarborgen. De basis van de interne controlemaatregelen in deze processen wordt gevormd door de essentiële functiescheidingen tussen uitvoerende en controlerende functionarissen binnen het pensioenbureau. De definitie en de opvolging van de administratieve procedures worden – voor zover van belang voor de jaarrekening – gecontroleerd door de accountant van het pensioenfonds. De correcte werking van de gehanteerde systemen wordt op systeemniveau vastgesteld. Bij de bewaking van de administratieve processen geldt de beveiliging van de informatie en systemen als een belangrijk aandachtspunt. Beveiliging omvat de fysieke en logische toegangsbeveiliging, het veilig stellen en beschikbaar hebben van informatie (backup, recovery) en het beschikbaar hebben van het administratiesysteem in geval van calamiteiten. Hiertoe zijn door het pensioenbureau nadere afspraken gemaakt en vastgelegd met de leverancier van het administratiesysteem. De informatieverwerkende systemen zijn gedocumenteerd en worden door de accountant in het kader van de jaarwerkcontrole periodiek gecontroleerd. Daarnaast worden door en in opdracht van het pensioenfonds audits uitgevoerd ter controle van de beveiliging van de informatiesystemen, zowel met als buiten medeweten van de leveranciers van de betreffende systemen. Ten aanzien van de programmatuur en gegevens geldt dat het pensioenbureau gebruik maakt van een gescheiden testen acceptatieomgeving. Deze staat volledig los van de productieomgeving. Transport tussen deze twee omgevingen vindt uitsluitend plaats op basis van formele accordering door bevoegde functionarissen. De vaststelling van de pensioenverplichtingen vindt periodiek plaats aan de hand van de geautomatiseerde administratie. Toegekende aanspraken worden in de administratie vastgelegd. Maandelijks worden op basis van deze administratie de voorziening pensioenverplichtingen en de uitkeringsstromen van het fonds vastgesteld. Ieder kwartaal worden deze gegevens door de adviserende actuaris gecontroleerd. In het kader van de jaarwerkcontrole vindt deze controle eveneens door de certificerend actuaris plaats. De accountant vormt zich een oordeel over de juistheid van de aan de berekeningen ten grondslag liggende gegevens.

2.9

Rapportages

De fiduciaire vermogensbeheerder rapporteert maandelijks aan de Beleggingsadviescommissie en ten minste eenmaal per kwartaal aan het bestuur over de uitvoering van het beleggingsbeleid. Daarnaast verzorgt de custodian ten behoeve van het bestuur en de Beleggingsadviescommissie een maandelijkse rapportage ten aanzien van beleggingsrisico’s en performance.


pag. 12

Ieder kwartaal rapporteert het pensioenbureau aan het bestuur over de voortgang van de administratieve uitvoering en over bijzonderheden. Tevens wordt per kwartaal door het pensioenbureau een rapportage verzorgd inzake de ontwikkeling van alle voor het fonds relevante statistische gegevens. De (financiële) jaarverslaglegging van het fonds wordt, met ondersteuning van de accountant en de actuaris, voorbereid door het pensioenbureau in samenwerking met de auditcommissie. Periodiek controleert het bestuur aan de hand van de rapportages de tijdigheid, juistheid en volledigheid van de pensioenen beleggingsadministratie, inclusief de verrekening van premies en uitkeringen met de herverzekeraar.

2.10

Beveiliging, calamiteiten en continuïteit uitvoerende werkzaamheden

Het fonds heeft getracht om in de diverse overeenkomsten van uitbesteding dusdanige afspraken te treffen dat de uitvoering van de werkzaamheden in geval van calamiteiten en andere onvoorziene omstandigheden gewaarborgd is. Dit vindt plaats door middel van backup procedures, uitwijkfaciliteiten en escrowovereenkomsten, waarmee een continuïteit van de beschikbaarheid van de stamgegevens van de gebruikte systemen gewaarborgd is. De partijen aan wie werkzaamheden zijn uitbesteed worden periodiek gevraagd om bewijsvoering te geven van de werking van de continuïteitsmaatregelen. Ook heeft het fonds bedongen dat er aanvullende werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd en gevraagd om de werking van de maatregelen te toetsen. Naast de aspeccten op het gebied van continuïteit van activiteiten, wordt ook uitgebreide aandacht besteed aan de beveiliging van en toegang tot de geautomatiseerde systemen, met name die waarin gegevens van individuele deelnemers en gepensioneerden van het fonds terug te vinden zijn. De beveiligingsmaatregelen die getroffen zijn door de partij aan wie de betreffende werkzaamheden zijn uitbesteed worden periodiek onderzocht. Voor de beoordeling van de risico’s maakt het fonds gebruik van de inzet van gespecialiseerde ondernemingen, waarbij door middel van tests het beveiligingsniveau van de voorzieningen wordt vastgesteld.


pag. 13

3.

Beleidsuitgangspunten en algemene overwegingen

Bij het vaststellen van het te voeren beleid heeft het bestuur zich laten leiden door de volgende uitgangspunten en verwachtingen ten aanzien van de onderneming, het deelnemersbestand en de algemene economische omstandigheden.

3.1

Missie, visie en strategie

Als gevolg van de vrijwel volledige beëindiging van de actieve pensioenopbouw binnen het fonds, dient het fonds zich te herbezinnen op de misie, visie en strategie van het fonds. Om die reden heeft het bestuur de formulering van de missie, visie en strategie van het fonds, die zal plaatsvinden in overleg met de belanghebbenden in het verantwoordingsorgaan, nog niet geformaliseerd. Wel is duidelijk dat voor het gesloten pensioenfonds het waarborgen van de opgebouwde pensioenen van het grootste belang is, waarbij indien en voor zover mogelijk getracht zal worden om te komen tot toeslagverlening. Tegelijkertijd zal het fonds zich dienen te oriënteren op de mogelijkheden om de uitvoering van de pensioenregeling op enig moment in de toekomst over te dragen aan een andere pensioenuitvoerder. Hoewel een in 2014 uitgevoerde kwetsbaarheidsanalyse ten aanzien van de verwachte ontwikkeling van het gesloten pensioenfonds heeft uitgewezen dat het fonds ook in gesloten situatie voldoende omvang heeft en levensvatbaar genoeg is om meerdere jaren zelfstandig voort te kunnen bestaan, is de aandacht van het bestuur tevens gericht op het verkennen van mogelijkheden om de bezittingen en verplichtingen van het fonds op enig momente op een verantwoorde wijze over te dragen naar een derde partij. Bij het beoordelen van de mogelijkheden hiertoe staat een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregeling centraal. De te formuleren missie en visie van het fonds zal de als voornaamste pijlers genoemde twee elementen bevatten. Enerzijds de zorg voor de opgebouwde pensioenen binnen het fonds zelf, anderzijds het doorlopend beoordelen van de mogelijkheden om het fonds op enig moment op verantwoorde wijze te liquideren. De visie, missie en strategie zullen voor 1 oktober 2015 defniitief worden vastgelegd in een nieuwe versie van de ABTN.

3.2

Risicohouding

Als gevolg van de situatie van het gesloten fonds, dient het bestuur zich eveneens opnieuw te oriënteren op de daarbij passende risicohouding. Hiertoe heeft het bestuur in het voorjaar van 2015 een aanvang gemaakt met de uitvoering van een ALM-studie. In deze ALM-studie is aan de hand van het bestaande beleggingsbeleid, de nieuwe parameters en voorwaarden van het nFTK, alsmede de populatie van het gesloten fonds een doorrekening gemaakt van de verwachte ontwikkeling van het pensioenfonds in de komende jaren. Hierbij is uitgegaan van behoudende aannames ten aanzien van de verwachte rendementen en zijn diverse scenarioanalyses gemaakt om de gevoeligheid voor extreme marktgebeurtenissen vast te kunnen stellen. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 14

Vanwege het ontbreken van de premiecomponent is de financiële positie van het gesloten fonds volledig afhankelijk van de ontwikkeling van de beleggingsrendementen en de wijze van toeslagverlening en eventueel korting. Bij de doorrekening van het beleid is verder relevant dat, ongeacht het gesloten karakter, het fonds de komende jaren nog altijd gekwalificeerd dient te worden als een ‘jong fonds’. Pas na een periode van vijftien jaar zal de duratie van de pensioenverplichtingen op het niveau van de duratie van een gemiddeld pensioenfonds belanden. In de ALM-studie zijn diverse alternatieven onderzocht voor het beleggings- en toeslagbeleid. Daarbij zijn als concrete ondergrenzen door het bestuur de volgende uitgangspunten gehanteerd: 

 

De ondergrens qua dekkingsgraad ligt op een niveau van 90%. Vanaf dit niveau wordt het fonds geacht om over voldoende herstelvermogen te beschikken om zonder aanvullende kortingen tjidig te kunnen herstellen tot het niveau van het Vereist Eigen Vermogen; De kans op kortingen dient zeer beperkt te zijn, waarbij bewust is nagelaten om hieraan in deze fase een kwantificering toe te voegen; Een te verlenen kortingsmaatregel zou (indien onverhoopt noodzakelijk) een maximale omvang van 1,0% per jaar mogen hebben.

Met inachtneming van deze uitgangspunten heeft het bestuur diversie beleidsalternatieven beoordeeld en is vervolgens tot de volgende besluitvorming gekomen: 

 

De te hanteren staffel inzake toeslagverlening wordt aangepast in de zin dat er pas vanaf een dekkingsgraad van 115% toeslagen worden verleend en dat de toeslagen vaste percentages zijn, derhalve niet afhankelijk van de ontwikkeling van een index; De te nemen risico’s op het gebied van rente en zakelijke waarden blijven ongewijzigd; De ‘uitstmeerperiode’ voor eventuele kortingen in het kader van een herstelplan wordt gesteld op 10 jaren.

Als vervolg van de ALM-studie zal op basis van het bovenomschreven beleid voor 1 oktober 2015 de berekening van de aanvangshaalbaarheidstoets worden uitgevoerd. De resultaten van deze toets, alsmede de eerder genoemde uitgangspunten zullen vervolgens worden besproken met het verantwoordingsorgaan en vastgelegd in de beschrijving van de risicohouding van het fonds. 3.3

Opdrachtaanvaarding

Aangezien het fonds vanaf 1 juli 2015 in formele zin geen uitvoerder meer is van de pensioenovereenkomst die door sociale partners is vastgesteld, is het de vraag in hoeverre de vastlegging van de opdrachtaanvaarding nog aan de orde is. Anderzijds heeft de toekomstige ontwikkeling van de pensioenen grote relevantie voor zowel werknemers als de werkgever van de voormalig aangesloten ondernemingen. Om die reden streeft het bestuur ernaar om de beschrijving van de risicohouding te toetsen en zo mogelijk ook vast te leggen in enige vorm van opdrachtaanvaarding.


pag. 15

3.4

Continuïteit van de onderneming

Op grond van de situatie van het –vrijwel- gesloten pensioenfonds met ingang van 1 juli 2015 zijn de situatie en toekomstige ontwikkeling van de werkgever voor het pensioenfonds niet langer relevant. Wel heeft de werkgever aangegeven een belang te stellen in de voortzetting van de deelname in de besturing van de pensioenregeling. Dit vanwege de relevantie van de opgebouwde pensioenen voor het werknemersbestand. Ook bij de voorgenomen overgang naar een onafhankelijk bestuursmodel per 1 januari 2016 zal de werkgever binnen dat bestuursmodel een rol blijven vervullen.

3.5

Omvang van het deelnemersbestand

De actieve deelnemerspopulatie is met ingang van 1 juli 2015 teruggebracht tot ongeveer 100 actieve deelnemers. Vanaf 1 januari 2016 zullen er binnen het fonds geen actieve deelnemers meer aanwezig zijn. Het fonds kent sinds 1 juli 2015 circa 15.000 gewezen deelnemers en ruim 500 pensioengerechtigden. Het fonds is voornemens om aan ruim 4.300 gewezen deelnemers de mogelijkheid van een waardeoverdracht aan te bieden naar de nieuwe pensioenuitvoerder ABN AMRO Pensioenen. Deze waardeoverdracht kan mogelijk in 2015 gevolgen hebben voor het aantal gewezen deelnemers. Voor het overige voorziet het bestuur een geleidelijke veroudering en langzame uitstroom van het bestand van gewezen deelnemers. In de uitgevoerde kwetsbaarheidsanalyse en ALM-studie zijn deze ontwikkelingen voorzien en zijn ook doorrekeningen gemaakt van alternatieve scenario’s. .


pag. 16

4.

Inhoud van de pensioenregeling

De pensioenregeling zoals uitgevoerd tot en met 30 juni 2015 (en vervolgens tot en met 31 december 2015 voor een selecte groep van deelnemers) was gebaseerd op de pensioenovereenkomst zoals vastgelegd in de CAO voor Vaste Medewerkers van Uitzendondernemingen en heeft het karakter van een uitkeringsovereenkomst. De pensioenregeling is vastgelegd in een pensioenreglement dat laatstelijk is vastgesteld per 1 januari 2015 en geeft de (gewezen) deelnemers aanspraken op:   

  

ouderdomspensioen met ingangsleeftijd 65 jaar; verzekering van nabestaandenpensioen op risicobasis ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van tijdelijk nabestaandenpensioen (ANW-hiaat) ten behoeve van de huwelijkspartner of de partner waarmee de deelnemer een notarieel verleden samenlevingscontract heeft; verzekering van wezenpensioen ten behoeve van de kinderen van de deelnemer; inkomensaanvullingen in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid; premievrije voortzetting van pensioenopbouw in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid.

De genoemde verzekeringen en inkomensaanvullingen zijn uitsluitend van toepassing indien de deelnemer op het moment van intreden van de relevante omstandigheid nog als actief deelnemer van het pensioenfonds gold. Voor de berekening van de pensioenaanspraken werd een pensioengrondslag vastgesteld. De pensioengrondslag was gelijk aan het pensioensalaris verminderd met de franchise. Het pensioensalaris was gelijk aan het vaste overeengekomen bruto jaarsalaris, bepaald op 12 maal het geldende voltijds maandloon plus 8,5% vakantietoeslag en was in 2015 gemaximeerd op € 100.000 bij een voltijds dienstverband. Voor 2015 was er geen maximering van het pensioengevend jaarsalaris van toepassing. In geval van salarisaanpassingen werd de pensioengrondslag op datzelfde moment aangepast. De franchise voor het jaar 2015 was gesteld op € 13.545,-.

Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer de leeftijd van 65 jaar bereikt en wordt uitgekeerd tot en met de maand van overlijden. Het reglementaire ouderdomspensioen bedroeg in 2015 per deelnemersjaar 1,606% van de voor dat jaar vastgestelde pensioengrondslag, vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde deeltijdfactor. Tot en met 2011 was het reglementaire opbouwpercentage voor het ouderdomspensioen vastgesteld op 2,25%. In verband met de eisen die gesteld worden aan de kostendekkendheid van de geheven premie is het opbouwpercentage in 2012 tijdelijk verlaagd naar 2,20%, met ingang van 2013 structureel verlaagd naar 1,92% en in 2014 structureel verlaagd naar 1,84%.

Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen ging in op de eerste dag van de maand volgend op die waarin de deelnemer overlijdt en wordt uitgekeerd tot en met de maand waarin de nabestaande overlijdt. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 17

Het nabestaandenpensioen bedroeg 70% van het bereikbare ouderdomspensioen. Tot 1 januari 2001 was er sprake van een nabestaandenpensioen op basis van kapitaaldekking. Voorts kunnen deelnemers op grond van vrijwillige pensioenbijdragen sinds 2001 aanspraken op nabestaandenpensioen hebben opgebouwd en kunnen aanspraken op nabestaandenpensioen zijn ontstaan ten gevolge van uitruil van pensioenaanspraken op het moment van einde deelneming. Genoemde aanspraken zijn gefinancierd op basis van kapitaaldekking en zullen worden uitgekeerd in geval van overlijden van de gewezen deelnemer of pensioengerechtigde.

Tijdelijk nabestaandenpensioen Het tijdelijk nabestaandenpensioen bedroeg 100% van de franchise die gold in het jaar van overlijden. Ten maximale bedroeg het tijdelijk nabestaandenpensioen 8/7 maal de Anwuitkering. Deze risicoverzekering is vanaf 1 juli 2015 uitsluitend nog van toepassing voor de actieve deelnemers van het fonds.

Wezenpensioen Het wezenpensioen bedroeg per kind 14% van het bereikbaar ouderdomspensioen op het moment van overlijden van de deelnemer. In geval van overlijden van beide ouders werd het wezenpensioen verdubbeld. De uitkering van het wezenpensioen loopt tot de maand waarin het kind de leeftijd van 25 jaar bereikt.

Inkomensaanvullingen bij arbeidsongeschiktheid Voor deelnemers aan de pensioenregeling was een inkomensaanvulling verzekerd. Deze aanvulling was uitsluitend van toepassing naar rato van de mate van arbeidsongeschiktheid en voorzag in een aanvulling van de IVA-uitkering, de loongerelateerde uitkering dan wel loonaanvullingsuitkering in het kader van de WGA tot een niveau van 70% van het laatstverdiende salaris.

Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid In geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid vond (gedeeltelijke) voortzetting van de pensioenopbouw plaats op basis van de laatstelijk geldende pensioengrondslag op het moment waarop de arbeidsongeschiktheidsuitkering van kracht wordt. Voor deelnemers met een parttime dienstverband, werd deze premievrijstelling naar evenredigheid van het arbeidsongeschiktheidspercentage verleend. Vanaf 1 juli 2015 behouden de op grond van deze regeling premievrij gestelde deelnemers hun recht op premievrije voortzetting van de pensioenopbouw binnen het pensioenfonds.

Regeling Vrijwillige Bijdragen Het fonds kende naast het voor alle deelnemers geldende reglement tevens een Regeling Vrijwillige Bijdragen op grond waarvan de deelnemers op eigen kosten konden “bijsparen” binnen de fiscaal toegestane grenzen waarmee het ouderdomspensioen en/of het nabestaandenpensioen kon worden verhoogd. Deze regeling was naar haar aard een premieovereenkomst. De ingelegde premies werden direct na ontvangst tegen door het fonds reglementair vastgelegde tarieven omgezet in aanspraken op ouderdomspensioen of nabestaandenpensioen, waarop alle bepalingen uit de pensioenregeling van toepassing zijn.


pag. 18

5.

Toeslagbeleid

De ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers en gewezen deelnemers kunnen jaarlijks per 1 januari worden aangepast. De aanpassing vindt plaats op basis van hiertoe vastgelegde regels. Een eenmaal toegekende aanpassing van ingegane pensioenen en premievrije aanspraken is een verplichting van het fonds en de contante waarde van de aanpassingen wordt direct aan de voorziening pensioenverplichtingen toegevoegd. Uitgangspunt voor de hoogte van de aanpassing van aanspraken en uitkeringen vormt de financiële positie van het fonds. Als maatstaf voor de financiële positie van het fonds wordt de dekkingsgraad van het fonds gehanteerd. Deze dekkingsgraad wordt bepaald op basis van de zogenaamde ‘beleidsdekkingsgraad’, zijn de het gemiddelde van de 12 maandelijks vastgestelde dekkingsgraden in het voorafgaande kalenderjaar, met inachtneming van de door De Nederlandsche Bank (DNB) vastgestelde rentetermijnstructuur (RTS). Het bestuur heeft ten behoeve van de toeslagverlening een beleidsstaffel vastgesteld, die ruimschoots voldoet aan de door de wetgever gestelde eis van ‘toekomstbestendige toeslagverlening’. Dit houdt in dat een toeslag van de vermelde omvang uitsluitend wordt toegekend indien de financiële positie van het fonds toereikend is om het betreffende niveau van toeslagverlening te kunnen waarborgen. Afhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds worden ten aanzien van de aanpassing van de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken de volgende mogelijkheden onderscheiden:  

Indien de dekkingsgraad lager is dan het Vereist Eigen Vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden de ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken niet aangepast; Indien de dekkingsgraad gelijk aan of hoger is dan het Vereist Eigen Vermogen, hiertoe gesteld op 115%, worden alle ingegane pensioenen en opgebouwde aanspraken in gelijke mate verhoogd met een nader vast te stellen percentage.

Bij de vaststelling van de jaarlijkse aanpassing zal het bestuur zich in beginsel laten leiden door de onderstaande beleidsstaffel. Het bestuur is echter bevoegd om bij de vaststelling van de aanpassing af te wijken van de onderstaande staffel indien onvoorziene ontwikkelingen of advisering hiertoe aanleiding geven. Per 1 juli 2015 is de volgende beleidsstaffel vastgelegd die dient als uitgangspunt voor de vaststelling van de winstbijschrijving:


pag. 19

Hoogte dekkingsgraad

Winstbijschrijving

Van 0% tot 115%

0,0%

Van 115% tot 120%

0,35%

Van 120% tot 125%

0,70%

Van 125% tot 130%

1,00%

Van 130% tot 135%

1,35%

Van 135% tot 140%

1,70%

Van 140% tot 145% Van 145% tot 150%

2,00% 2,35%

Van 150% tot 155%

2,70%

Vanaf 155% (maximum)

3,00%

In de situatie waarin de dekkingsgraad van het fonds ligt beneden het niveau van het minimaal vereist vermogen, hiertoe gesteld op 105%, zal het fonds op basis van een op te stellen herstelplan bepalen hoe het hersteltraject dient te verlopen om binnen een periode van 10 jaar de financiële positie minimaal weer terug te brengen naar het niveau van het Vereist Eigen Vermogen. Omdat het fonds primo 2015 kampte met een reservetekort, heeft het fonds een herstelplan opgesteld. Hieruit blijkt dat het fonds zich langs ‘natuurlijke weg’ kan herstellen en dat naar verwachting ultimo 2021 het reservetekort zal zijn opgeheven. Indien bij aanvang of gedurende de uitvoering van het herstelplan duidelijk wordt dat het vereiste herstel niet binnen de wettelijk gestelde termijnen zal plaatsvinden, zal het bestuur op basis van een beoordeling van alle relevante criteria overgaan tot het toepassen van een kortingsmaatregel. Deze kortingsmaatregel zal over een periode van tien jaren worden gespreid. Indien het fonds onafgebroken gedurende een periode van vijf jaren in de situatie van een dekkingstekort zit (een beleidsdekkingsgraad onder de 105%), zal het fonds eveneens overgaan tot het toepassen van een kortingsmaatregel. Ook deze korting zal over een periode van tien jaren worden gespreid In het beleid van het pensioenfonds ligt de nadruk op communicatie, waarin expliciet wordt medegedeeld dat de opgebouwde aanspraken en pensioenrechten niet onder alle omstandigheden gegarandeerd zijn. De beleidsstaffel voor toeslagverlening is zodanig vastgesteld, dat slechts winstbijschrijving plaatsvindt indien het fonds beschikt over het Vereist Vermogen en indien het fonds op basis van de situatie op het moment van toeslageverlening geacht wordt in staat te zijn om een permanente toeslagverlening van dezelfde hoogte te realiseren Het fonds kent geen beleid inzake ‘inhaalindexatie’. De maximale mate van toeslagverlening die plaatsvindt vanaf een dekkingsgraad van 155% en hoger, is de maximale toeslag die in enig jaar kan worden toegekend. De toeslagverlening wordt, mede gezien het gesloten karakter van het pensioenfonds, uitsluitend gefinancierd uit de beleggingsrendementen.


pag. 20

De winstbijschrijvingsmethodiek voor het gehele deelnemersbestand is te typeren conform categorie C2 van de toeslagenmatrix zoals gepubliceerd door DNB en het ministerie van SZW.


pag. 21

6.

Berekening van de voorziening pensioenverplichtingen

De voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de contante waarde van de per de balansdatum reglementair opgebouwde pensioenaanspraken, gewaardeerd tegen marktwaarde op basis van de door DNB vast te stellen rentetermijnstructuur. Bij toekenning van een pensioen ten gevolge van een overlijden wordt de contante waarde van het ingegane pensioen direct toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen. Voor de arbeidsongeschikte deelnemers wordt de contante waarde van de toekomstige pensioenopbouw in de voorziening pensioenverplichtingen opgenomen. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is rekening gehouden met sterftekansen en een intrestverwachting. Een specificatie van deze en andere grondslagen en veronderstellingen wordt gegeven in Bijlage 1. Aanpassing van de grondslagen vindt in principe plaats nadat nieuwe overlevingstafels van het Actuarieel Genootschap beschikbaar zijn gekomen, dan wel indien de ontwikkelingen bij het fonds daar aanleiding toe geven. Jaarlijks wordt door de adviserende actuaris aan het bestuur een advies ter zake verstrekt. In aanvulling op de overlevingstafels worden door het fonds leeftijdsafhankelijke correctiefactoren op de levensverwachting gehanteerd. Deze correctiefactoren die zijn opgenomen in Bijlage 2 van deze ABTN zijn gebaseerd op de zogenaamde ‘postcodemethodiek’. In deze methodiek wordt een correctie op de algemene levensverwachting toepgepast aan de hand van de (veronderstelde) welstand van de deelnemer. Deze mate van welstand wordt afgeleid uit de postcodegegevens van de deelnemers, waarbij de waarde van de woning leidend is. In het najaar van 2015 zal een nieuwe analyse van deze postcodemethodiek plaatsvinden. Door de hantering van de genoemde prudente grondslagen worden verzekeringstechnische risico’s (langlevenrisico) beperkt. Daarnaast is in de beleggingsreserve een component toegerekend aan het verzekeringstechnische risico van het fonds. In de Voorziening Pensioenverplichtingen is een ‘voorziening stop-loss’ opgenomen. Jaarlijks vindt aan deze voorziening een toevoeging plaats van de risicopremies voor overlijden en arbeidsongeschiktheid en worden de onder het stop-loss contract vallende schades onttrokken. Deze voorziening is gemaximeerd op en in principe gelijk aan twee maal de laatste vastgestelde risicopremie voor arbeidsongeschiktheid, ter dekking van het uitlooprisico. In geval van grote schades tijdens de contractperiode (met een claim op de herverzekeraar) kan de voorziening stop-loss lager zijn vastgesteld, rekening houdend met de claim. De voorziening kan echter nooit negatief zijn.


pag. 22

7.

Beleggingsbeleid

7.1

Algemeen

De beschikbare gelden van het fonds dienen op een solide wijze te worden belegd. De belangrijkste doelstelling voor het fonds is te kunnen voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen. Het fonds streeft voorts naar verlening van toeslagen, voor zover de financiële positie van het fonds dit structureel en volgende de normen van de wetgeving mogelijk maakt. Het fonds hanteert een beleggingsbeleid dat gericht is op de lange termijn. Het bestuur van het fonds stelt het strategische beleggingsbeleid vast. Deze strategische keuzes worden jaarlijks vertaald naar een beleggingsplan dat, naast de strategische lange termijn doelstellingen en verwachtingen, tevens rekening houdt met de verwachte economische ontwikkelingen en andere relevante omstandigheden voor het fonds. Het bestuur heeft voor de uitvoering van het beleggingsbeleid een fiduciaire vermogensbeheerder aangesteld. De taakverdeling tussen het bestuur en de fiduciaire vermogensbeheerder is als volgt:  Het bestuur stelt het strategische beleggingsbeleid vast;  Jaarlijks stelt het bestuur een beleggingsplan vast, waarin het mandaat van de fiduciaire vermogensbeheerder op basis van de tevoren bepaalde risicoruimte wordt vastgelegd;  De fiduciaire vermogensbeheerder beheert het vermogen binnen de omschrijving van het verstrekte mandaat en rapporteert daarover;  Het bestuur controleert de uitvoering van het beleggingsbeleid aan de hand van de rapportages van de fiduciaire vermogensbeheerder en van de custodian, echter zonder daarmee de verantwoordelijkheid van de fiduciaire vermogensbeheerder te verminderen;  Het bestuur wordt bij het bepalen van het strategisch beleggingsbeleid, het jaarplan en eventuele tactische inzichten ondersteund door de Beleggingsadviescommissie. De fiduciaire vermogensbeheerder maakt ten behoeve van het feitelijk beleggen van de gelden gebruik van de diensten van externe vermogensbeheerders, die op grond van een zorgvuldig proces zijn geselecteerd op basis van de specifieke capaciteiten in een bepaalde beleggingscategorie. Indien en voor zover mogelijk wordt het beheer van de gelden ondergebracht in de vorm van een participatie in een institutioneel beleggingsfonds, waarin de waarden conform de gekozen strategie worden beheerd. Indien de specifieke wensen en eisen van het fonds aan het beleggingsbeleid de participatie in een institutioneel beleggingsfonds onmogelijk maken, wordt een separaat mandaat met een vermogensbeheerder overeengekomen. Het is aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestaan om ten behoeve van het beheer gebruik te maken van eigen productaanbod, doch uitsluitend indien er een gelijkwaardig extern alternatief wordt geboden, waarna het bestuur van het fonds de keuze maakt tussen de aangeboden alternatieven. In de overeenkomst met de fiduciaire vermogensbeheerder zijn de beleggingsrichtlijnen opgenomen. Jaarlijks bespreken partijen de mandaatomschrijving en de behaalde resultaten. Het bestuur stelt op advies van de fiduciaire vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie jaarlijks een beleggingsplan op, rekening houdend met de verwachte ontwikkeling van de portefeuille en de vooruitzichten op de beleggingsmarkten. Het beleggingsplan omvat de algemene beleggingsdoelstelling alsmede normen en bandbreedtes wat betreft: ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 23

        

de verdeling van het belegd vermogen over beleggingscategorieën; het valutabeleid; de samenstelling van de matchingportefeuille; de samenstelling van de rendementsportefeuille; het gebruik van derivaten; rebalancing tussen beleggingscategorieën; de liquiditeitseisen; het beleid inzake securities lending; de inhoud en frequentie van rapportages.

De fiduciaire vermogensbeheerder rapporteert maandelijks over de samenstelling van de beleggingsportefeuille, de performance, de risico’s in de portefeuille, de exposures ten opzichte van de afgesproken neutrale strategische posities en de bandbreedtes die zijn opgenomen in het beleggingsjaarplan.

7.2

Beleggingsprincipes

In het kader van de vaststelling van het beleggingsbeleid heeft het fonds een aantal zogenaamde ‘Beleggingsprincipes’ gedefinieerd. Het fonds heeft beleggingsprincipes vastgesteld die de leidraad vormen voor het opstellen en uitvoeren van het (langetermijn)beleggingsbeleid. Deze principes vormen de overtuigingen van het fonds en laten zien hoe het fonds tegen beleggen en vermogensbeheer aankijkt. i. De beleggingen staan in relatie tot de verplichtingen van het pensioenfonds

Afdekking van het renterisico van de verplichtingen is het uitgangspunt. ii. Beleggingsrisico nemen wordt beloond en is nodig om extra rendement ten opzichte van de verplichtingen te behalen

Het te nemen risico is vastgelegd in een risicobudget en in een strategische beleggingsmix. iii. Het ‘verslaan’ van de markt lukt doorgaans niet. Passief beheer vormt het uitgangspunt voor het nemen van beleggingsrisico ten behoeve van extra rendement (t.o.v. de verplichtingen). Markten zijn nagenoeg efficiënt iv. Diversificatie over verschillende beleggingscategorieën loont, maar diversificatie is geen doel op zich v. Het strategische beleid is bepalend voor het realiseren van de beleggingsdoelstellingen. Tactisch beleid wordt beperkt ingezet

Tactisch beleid wordt ingezet in geval van grote ‘dislocaties’ op de financiële markten vi. Goede beleggingsprocessen, waaronder risicomanagement, zijn een voorwaarde voor het bereiken van resultaat

Het vermogensbeheer is uitbesteed aan een fiduciair manager. De keuze van benchmarks is van groot belang. Risicomanagement maakt beleggingsrisico’s inzichtelijk.


pag. 24

vii. Complexe structuren worden vermeden. Governance en beleggingsstrategie moeten bij elkaar aansluiten

We beleggen niet in iets wat we niet begrijpen. viii. Transparantie en kostenbewustzijn dragen bij aan het resultaat ix. Maatschappelijk verantwoord beleggen is belangrijk

Engagement is hierbij het uitgangspunt. Het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan worden doorlopend getoetst aan de weergegeven Beleggingsprincipes.

7.3

Strategisch beleid en risicokaders

Het fonds hanteert een beleggingsbeleid dat is beginsel gericht is op de lange termijn. Centraal in dit beleid staat de sturing op dekkingsgraad om primair te kunnen voldoen aan de nominale pensioenverplichtingen van het fonds. Indien mogelijk streeft het fonds naar verlening van toeslagen, voor zover de financiële positie van het fonds dit mogelijk maakt. Het bestuur van het fonds stelt periodiek met behulp van een externe ALM-adviseur het gewenste strategische beleid vast. Op basis van de uitkomsten van de ALM-studie worden risicokaders vastgesteld die aangeven welk verwacht extra rendement boven de verplichtingen op basis van het beleggingsbeleid kunnen worden verondersteld. Het fonds heeft als doelstelling voor de lange termijn een verwacht rendement van circa 2% per jaar boven de nominale verplichtingen geformuleerd. Deze doelstelling vloeit voort uit de volgende uitgangspunten: > > >

Een bepaalde mate van toeslagverlening wordt als wenselijk beschouwd; Langlevenrisico leidt tot onzekerheid omtrent de uitkeringsstromen; Het fonds zorg dient te dragen voor de aanwezigheid van voldoende buffers (Dekkingsgraad < Vereist Eigen Vermogen).

De risicokaders worden vastgesteld om duidelijk te maken welke mate van risico door het fonds aanvaardbaar wordt geacht. De mate van risico reflecteert de mate waarin de dekkingsgraad (onder normale omstandigheden) bij het gekozen beleid mag fluctueren. Het risicokader is gericht op bescherming van de financiële positie van het fonds en bestaat uit de volgende twee onderdelen: 1. Maximale fluctuatie beleggingen versus (nominale) verplichtingen (risicobudget); 2. Bandbreedtes voor tactisch/dynamisch beleid (beleggingsrestricties). De maximale fluctuatie van de beleggingen versus de ontwikkeling van de (nominale) verplichtingen is belangrijk om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad expliciet te maken. Door middel van het vaststellen van een risicobudget wordt getracht om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad te begrenzen. Het risicobudget wordt (ex-ante) weergegeven als de standaarddeviatie van het beleggingsrendement ten opzichte van het rendement van de verplichtingen. Met deze standaarddeviatie wordt de beweeglijkheid van het relatieve rendement gemeten. Deze risicomaatstaf sluit aan bij de doelstelling van het fonds om de


pag. 25

dekkingsgraad te besturen en om invloed uit te oefenen op de volatiliteit van de dekkingsgraad. Het risicobudget geeft de aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestane tracking error van de beleggingen versus de verplichtingen op basis van de swapcurve weer. Onderstaande tabel geeft de daarbij behorende risicogetallen weer. Risicogebruik (strategisch)

Minimum risico (signalering)

Risicobudget (signalering)

9,0%

8%

11,0%

Verwacht rendement t.o.v. verplichtingen 2,2%

Het fonds heeft bepaald dat de mate van risicotolerantie in beginsel onafhankelijk is van de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds. Het langetermijnbeleid van het fonds en de wens om optimaal gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden die markten in verschillende omstandigheden bieden, leiden er toe dat het risicobudget in beginsel onafhankelijk van de hoogte van de dekkingsgraad wordt vastgesteld. De beperking van het risicobudget is dat de standaarddeviatie wordt vastgesteld op basis van een zogenaamde normaalverdeling, hetgeen betekent dat de veronderstelde sturing van de dekkingsgraad niet onder alle omstandigheden effectief is. In minder voorkomende marktomstandigheden kunnen afwijkingen (zowel positief als negatief) voorkomen die leiden tot grotere fluctuaties van de dekkingsgraad dan verondersteld op basis van het risicobudget. Om de gevoeligheid voor dergelijke ontwikkelingen te testen, worden de aannames van het fonds naast de hantering van de normaalverdeling getest door middel van doorrekening van extreme scenario’s en de gevoeligheid van de dekkingsgraad voor dergelijke omstandigheden. In de periodieke rapportages die van de fiduciaire vermogensbeheerder en van de custodian worden ontvangen, wordt aandacht besteed aan de effecten van zogenaamde ‘stressscenario’s’. Bij beleidsaanpassingen wordt eveneens getoetst tot welke resultaten het nieuw voorgestelde beleid in stressscenario’s zou leiden. Omdat het risicobudget niet uitsluitend maatgevend kan zijn voor de te nemen risico’s, is het daarnaast van belang om ook rekening te houden met andere risico-indicatoren zoals:  De gevolgen van nieuwe systematiek van het spreiden van kortingen op grond van het nFTK (minder korte termijn focus);  De inzet van scenario analyses als een beter alternatief om toekomstige risico’s in te schatten;  De bepaling van een risicohouding vooraf die essentieel is en toestaat om minimaal af te wijken van het lange termijn beleid als markten tegenzitten. Onderdeel van het lange termijn beleid is een allocatie naar illiquide categorieën om spreiding van risico’s te realiseren en extra rendement te kunnen realiseren. Hierbij wordt een maximum van 20% van het belegd vermogen gehanteerd. De voordelen van illiquide categorieën zijn als volgt:  Dragen bij aan spreiding op aandelen en renterisico;  Bieden interessante lange termijn rendementen;  Een veronderstelde illiquiditeitspremie van circa 1,0% per jaar.


pag. 26

Het bestuur heeft op grond van de bevindingen in de ALM-studie van voorjaar 2015 een ‘ondergrens’ voor de beleidsdekkingsgraad van 90% vastgesteld. Daarbij is het bestuur zich ervan bewust dat het in praktische zin onmogelijk is om een perfecte afdekking van een ‘ondergrens’ te implementeren, aangezien in het verleden reeds aangetoond is dat onder extreme marktomstandigheden de beoogde beschermingsconstructies slechts gedeeltelijk functioneren. Het bestuur is zich bewust dat het fonds met genoemde langetermijnvisie het risico loopt om op de korte termijn geconfronteerd te worden met tekorten ten opzichte van het (Minimaal) Vereist Eigen Vermogen en de daarbij behorende noodzakelijke herstelmaatregelen. Gegeven de herstelsystematiek zoals bepaald in het nFTK, acht het bestuur de genomen risico’s aanvaardbaar. Indien noodzakelijk is het bestuur bereid om kortingsmaatregelen door te voeren. Indien het bestuur van mening is dat de kortetermijnrisico’s voor het fonds onacceptabel worden, kan het bestuur besluiten om, in weerwil van het bovenstaande, risico’s te verminderen. Naast het risicobudget (nominaal FTK-kader), gebaseerd op historische metingen, wordt binnen het beleggingsbeleid ook aandacht besteed aan andere risico’s, zoals liquiditeit, en financiering (leverage). Het fonds heeft een aantal signaleringniveaus gedefinieerd die gebruikt worden om het beleid aan te passen indien omstandigheden sterk wijzigen. De bandbreedtes rondom de strategische beleidsmix worden gebruikt om in aanvulling op het risicobudget te voorkomen dat er te eenzijdige allocaties naar beleggingscategorieën ontstaan. De bandbreedtes worden in Bijlage 3 van deze ABTN volledig weergegeven.

Strategie matchingportefeuille Het primaire doel van de matchingportefeuille is om een aanzienlijk deel van de rentegevoeligheid van de beleggingsportefeuille ten opzichte van de pensioenverplichtingen van het fonds te neutraliseren. De rentegevoeligheid van de verplichtingen van het fonds wordt aan het einde van ieder kwartaal vastgesteld en op basis van de karakteristieken zoals duratie, convexiteit en curtosis, vertaald in een portefeuille van rentederivaten. Binnen de matchingportefeuille wordt getracht om de duratie van de daarin opgenomen vastrentende waarden en derivaten een zo groot mogelijke gelijkenis te laten vertonen met de kenmerken van de verplichtingen van het fonds. Sinds de introductie van het zogenaamde ‘Septemberpakket’ in september 2012 wordt door de toezichthouder een zogenaamde Ultimate Forward Rate ofwel UFR gehanteerd voor de vaststelling van een deel van de pensioenverplichtingen. Het gebruik van deze UFR heeft tot gevolg dat de waardering van de langer lopende verplichtingen niet meer overeenstemt met de karakteristieken van risicovrije beleggingen met een vergelijkbare looptijd. Het fonds heeft ervoor gekozen om de toezichtscurve op basis van de UFR-rente leidend te laten zijn voor het beleid inzake afdekking van renterisico. De mate van afdekking ten opzichte van de toezichtscurve bedraagt in beginsel 80%, wat overeenkomt met een afdekking ten opzichte van de marktcurve van ongeveer 63%. Voor de vermogensbeheerder wordt deze opdracht vertaald naar een afdekkingspercentage ten opzichte van de swaprente, aangezien de toezichtscurve inclusief UFR in de markt niet te koop is.


pag. 27

In onderstaande tabel is de renteafdekking per looptijdsegment opgenomen met betrekking tot het beleid voor 2015, uitgedrukt in een percentage van de rentegevoeligheid (PV01) van de verplichtingen in het betreffende looptijdsegment. De afdekkingspercentages behorende bij de toezichtscurve zijn slechts ter indicatie vermeld in onderstaande tabel en zullen als gevolg van de renteontwikkeling fluctueren gedurende het jaar. Looptijden

Swapcurve Toezichtscurve

Totaal

<15 jaar

63% 81%

81% 81%

16-25 jaar 79% 81%

26-35 jaar 67% 81%

36-80 jaar 51% 81%

Bij de berekening van de bovenstaande percentages is uitgegaan van een parallelle verschuiving van de rentecurve. Met de keuze voor een parallelle verschuiving worden zowel swap- als toezichtscurve elementen meegenomen. De benodigde duratie in de matchingportefeuille wordt bereikt door staatsleningen van hoge kwaliteit (langlopend Nederlands, Duits en Frans staatspapier) en rentederivaten (interest rate swaps) in te zetten. Daarbij is van belang dat een adequate spreiding over de verschillende beleggingsmogelijkheden wordt aangehouden om concentratierisico zoveel als mogelijk te voorkomen. De maximale mate van leverage binnen de matchingportefeuille is begrensd op 30% van de portefeuille en wordt doorlopend gemonitord. Binnen de matchingportefeuille wordt rekening gehouden met een dynamisch rentebeleid. Dit houdt in dat de mate van afdekking van nominaal renterisico in beginsel afhankelijk is van de hoogte van de rentestand. Het fonds gelooft namelijk dat op de lange termijn de rente zich naar haar evenwichtsniveau zal bewegen. Dit niveau wordt bepaald door de lange termijn groei en inflatie. Indien de rente lager is dan dit evenwichtsniveau, is de kans groter dat de rente gaat stijgen en omgedraaid. Dit uitgangspunt heeft zich vertaald naar het volgende afdekkingsbeleid van het fonds wat is vastgelegd in een dynamische rente staffel. Met deze staffel kan het fonds gedurende het jaar actief inspelen op renteontwikkelingen en de renteafdekking o.b.v. de hierboven genoemde overwegingen aanpassen. Dynamische rentestaffel (30-jarige swaprente) 4,0% 3,6% 3,2% 2,8% 2,4% 2,0%

Renteafdekkingnorm (toezicht)

Indicatief strategisch risico

100% 95% 90% 85% 80%

6,0% 6,5% 7,5% 8,0% 9,0%

1,6%

70%

10,5%

1,2% 0,8% 0,4%

60% 45% 25%

12,0% 14,0% 17,0%

0%

0%

21,0%


pag. 28

Bij de vaststelling van de matchingportefeuille wordt onder andere rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de fiduciaire vermogensbeheerder.

Strategie rendementsportefeuille Het primaire doel van de rendementsportefeuille is om waarde toe te voegen door middel van inzet van zakelijke waarden, waaronder beleggingen in aandelenfondsen, fondsen die in onroerend goed beleggen fondsen die in vastrentende waarden beleggen zoals credits, high yield, hypotheken en Emerging Market Debt en fondsen die in alternatieve strategiëen beleggen zoals hedge funds. Bij de vaststelling van het te nemen risico is de fiduciaire vermogensbeheerder gebonden aan de omvang van het risicobudget, waarin is aangegeven hoeveel risico er binnen de totale portefeuille kan worden genomen ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. Daarnaast zijn er bandbreedtes vastgesteld waarin de maximale en minimale gewichten van de diverse onderdelen van de rendementsportefeuille zijn vastgelegd. Toevoeging van nieuwe alternatieve beleggingscategoriëen vindt uitsluitend plaats na verleende goedkeuring door het bestuur. Bij de samenstelling van de rendementsportefeuille wordt rekening gehouden met adviezen en rapportages van de Beleggingsadviescommissie en de fiduciaire vermogensbeheerder.

7.4

Verhouding tussen matching- en rendementsportefeuille

Er is een vaste weging voor de matchingportefeuille en de rendementsportefeuille vastgesteld. Bij aanvang van ieder kalenderjaar wordt het aanwezige Vermogen geheralloceerd naar de onderstaande wegingen. Gedurende het jaar wordt de verhouding tussen de matching- en rendementsportefeuille in principe niet (terug) aangepast naar de onderstaande wegingen. Weging sub-portefeuilles 2015 Matchingportefeuille (MP)

1

Rendementsportefeuille (RP)

Weging 55% 45%

7.5 Tactisch beleid en actief beheer Het strategische beleggingsbeleid is met name bepalend voor het resultaat. De toegevoegde waarde van dynamisch / tactisch beleid is beperkt en wordt binnen zekere restricties ingezet, met name om gedisciplineerd in te kunnen spelen op grote dislocaties op de financiële markten. Het tactische beleid inzake de beleggingen is binnen de tevoren in het beleggingsplan bepaalde grenzen gedelegeerd aan de fiduciaire vermogensbeheerder. Op basis van de tactische overwegingen en marktverwachtingen van de fiduciaire vermogensbeheerder wordt deze binnen de grenzen van het risicobudget in staat gesteld om binnen de matchingportefeuille outperformance te genereren ten opzichte van de verplichtingen van het fonds. Dit door de verhoudingen tussen staatobligaties en swaps aan te passen en door inflatiegerelateerde instrumenten in te zetten als alternatief voor minder dekking. De fiduciaire vermogensbeheerder heeft geen tactische ruimte binnen de rendementsportefeuille. Indien noodzakelijk geacht kan het bestuur in incidentele gevallen besluiten om op basis van de

1. De samenstelling van de Matchingportefeuille wordt bepaald op basis van de renteafdekkingsrichtlijnen en de invulling van de Rendementsportefeuille.


pag. 29

adviezen van de Beleggingsadviescommissie tijdelijk in te grijpen in het tactisch beleid van de fiduciaire vermogensbeheerder. De ruimte voor actief beheer is met name aanwezig binnen de rendementsportefeuille. Dit actieve beheer kan op twee manieren worden vormgegeven; te weten enerzijds via tactische allocatie en anderzijds via managerselectie. Tactische allocatie biedt aan de fiduciaire vermogensbeheerder de ruimte om met (beperkte) over- en onderwegingen waarde toe te voegen. Het fonds heeft de beheerder de ruimte gegeven om binnen strikte kaders deze ruimte te gebruiken en haar korte termijn visie door fysieke over- en onderwegingen te implementeren en hier adequaat over te rapporteren. Managerselectie wordt gehanteerd als instrument bij de portefeuille-invulling, waarbij een onderscheid gemaakt kan worden tussen actieve en passieve beleggingsstrategieën en alternatieve indexmethoden. Bij passieve strategieën is het risico op afwijking van de benchmark zeer beperkt, maar blijft het rendement vaak achter bij de benchmark als gevolg van de beheerkosten. Daarnaast zijn niet voor alle beleggingscategorieën passieve producten beschikbaar. Bij actieve beleggingsstrategieën is de doelstelling de benchmark te verslaan door het innemen van afwijkende posities ten opzichte van de benchmark conform een bepaalde beleggingsfilosofie of stijl. Dit type beheer kenmerkt zich doorgaans door een grotere tracking error. Alternatieve indexmethoden hebben als doelstelling om de gekozen (of vergelijkbare) benchmark zo nauw mogelijk te volgen, waarbij de gekozen benchmark wordt samengesteld op basis van een andere wegingsmethodiek dan marktkapitalisatie; bijvoorbeeld op basis van fundamentele factoren. Het fonds hanteert als uitgangspunt dat er passief belegd dient te worden, tenzij er overtuigende redenen zijn om actief te beleggen. De keuze voor actief versus passief richt zich met name op de liquide beleggingscategorieën aandelen, beursgenoteerd onroerend goed en vastrentende waarden bedrijfsobligaties in de rendementsportefeuille. De overige beleggingscategorieën zijn echter onlosmakelijk verbonden met actief beheer omdat hierbij de nadelen van passief beheer groot zijn of omdat er geen passende benchmarks voor de betreffende categorie voor handen zijn. Dit geldt met name voor niet-beursgenoteerd onroerend goed, (fund-of-) hedgefunds, alternatieve beleggingen, hypotheken en voor hoogrentende vastrentende waarden. In een tabel in de Beleggingsrichtlijnen is voor 2015 de verdeling over de actieve en passieve beleggingen in de liquide categorieën van de rendementsportefeuille vastgelegd.

7.6

Hantering van signaleringsvariabelen

Het fonds is van mening dat marktomstandigheden kunnen wijzigen met als gevolg dat er situaties zijn die niet passen binnen de hiervoor beschreven kaders. In een dergelijk geval zal het fonds evalueren of de uitgangspunten nog valide zijn en of er tussentijds beleidswijzigingen doorgevoerd dienen te worden. Het fonds heeft daarom een aantal signaleringsvariabelen benoemd die, naast input voor overleg tijdens de reguliere besprekingen van de Beleggingsadviescommissie, ook actief worden gebruikt om het ingezette beleggingsbeleid te evalueren en wellicht aan te passen.


pag. 30

Door het actief volgen van de onderstaande signaleringsvariabelen is het fonds instaat om snel te handelen bij gewijzigde marktomstandigheden. Het gaat hierbij om de volgende variabelen: Signaleringsvariabelen Renteafdekking

Ticker / bron EUSA30

Verwachte inflatie

EUSWI20

Financieringskosten

EONIA vs Euribor 6 mnd

Tactische visie fiduciaire vermogensbeheerder

Impact beheerder

Toelichting Bij lage renteniveaus wellicht renteafdekking reduceren Bij lage breakeven-inflatie is ILB mogelijk een aantrekkelijk alternatief voor nominale obligaties Indien de kosten voor financiering (leverage) snel stijgen is het te overwegen de financiering in de portefeuille terug te brengen Relatieve aantrekkelijkheid van beleggingscategorieën is input voor overleg over percentage beleggingscategorieën

Het gebruik van bovenstaande signaleringsvariabelen leidt niet automatisch tot een strategiewijziging, maar introduceert een discipline die vooraf wordt afgesproken om sneller te kunnen handelen om in te kunnen spelen op actuele marktomstandigheden. Het fonds zal tevens beoordelen of er voor de verschillende variabelen ook niveaus dienen te worden vastgesteld die – wanneer deze niveaus behaald worden – dienen als aanleiding voor een discussie inzake het te voeren beleid.

7.7

Risicobeheersing

Als integraal onderdeel van het beleggingsbeleid wordt beoogd de risico’s die verbonden zijn aan het voorgenomen en uitgevoerde beleggingsbeleid in beeld te brengen en te monitoren. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van de systematiek zoals gehanteerd door toezichthouder De Nederlandsche Bank in het Financieel Toetsingskader, waarin een aantal risicobronnen ten aanzien van de beleggingen wordt onderscheiden. Onderstaand wordt per risicobron aangegeven in welke mate sprake is van het betreffende risico. Renterisico Het renterisico ten opzichte van de verplichtingen wordt binnen het beleggingsbeleid in beginsel grotendeels geneutraliseerd door middel van de matchingportefeuille. Deze afdekking van het renterisico wordt bereikt door het gebruik van participaties in beleggingsfondsen die in langlopende staatsobligaties van hoge kwaliteit en interest rate swaps beleggen. De samenstelling van de portefeuille wordt gebaseerd op het kasstromenprofiel dat voortvloeit uit de actuele verplichtingen van het fonds. Uitgangspunt voor de samenstelling van de matchingportefeuille is dat het kasstromenprofiel van de verplichtingen voor een groot deel wordt gerepliceerd door middel van beleggingen in vastrentende producten die een gelijkwaardig profiel kennen. Maandelijks wordt het kasstromenprofiel geactualiseerd en wordt, indien nodig, de afdekking van het renterisico aangepast aan het nieuwe kasstromenprofiel. Gezamenlijk heeft deze portefeuille een vergelijkbaar profiel qua duratie als de verplichtingen van het fonds.


pag. 31

Zakelijkewaardenrisico Het zakelijkewaardenrisico is aanwezig bij de beleggingen in de rendementsportefeuille. Door middel van spreiding van het zakelijke waardenrisico over verschillende categoriëen wordt getracht dit risico te beheersen. Indien de marktomstandigheden hiertoe aanleiding geven, kan een afdekking van het risico op aandelen plaatsvinden door middel van de inzet van opties. De relevante marktomstandigheden en de prijsstelling van deze bescherming worden continu gemonitord. Valutarisico Het valutarisico wordt ten aanzien van de drie meest voorkomende valuta (US dollar, UK Sterling en Japanse Yen) in beginsel voor 75% afgedekt. De afdekking van het valutarisico vindt plaats door het gebruik van valutatermijncontracten. Commoditiesrisico De beleggingen van het fonds in commodities zijn van zeer beperkte omvang, hierop worden geen specifieke beheersingsmaatregelen toegepast. Kredietrisico Het kredietrisico speelt een rol ten aanzien van de beleggingen in vastrentende waarden, welke voor een gemaximeerd deel plaatsvinden in risicodragende vastrentende waarden. Actief risico In de rendementsportefeuille is aan de fiduciaire vermogensbeheerder toegestaan om tot zekere hoogte actief risico te nemen. Door beperkingen te stellen aan de omvang van het actief beheerde deel van de portefeuille, wordt getracht dit risico te beheersen. Het uitgangspunt van het fonds is dat passief beheer de ‘default’ keuze is, waarvan uitsluitend wordt afgeweken indien er een sterke convictie bestaat omtrent de toegevoegde waarde van actief beheer. Concentratierisico Ondanks een adequate risicospreiding in de rendementsportefeuillle, vormt het concentratierisico een belangrijke risicobron in de matchingportefeuille. Als gevolg van een gebrek aan passende instrumenten ter beheersing van het renterisico, met name in het zeer langlopende segment, is toepasselijkheid van concentratierisico, met name op specifieke landen, onontkoombaar. Tegenpartijrisico Tegenpartijrisico speelt met name een rol bij de instrumenten die ten behoeve van de afdekking van het renterisico in de matchingportefeuille worden gehanteerd. Ter beheersing van dit risico vindt op dagbasis uitwisseling van kwalitatief hoogwaardig onderpand met de betreffende tegenpartijen plaats. Tevens is er sprake van spreiding over meerdere tegenpartijen. Leveragerisico Het risico van leverage ofwel financiering is aan de orde binnen de matchingportefeuille. Als gevolg van de zeer lange duratie van de pensioenverplichtingen van het fonds, is het fonds bij een hoog niveau van afdekking van renterisico gedwongen om leverage in de matchingportefeuille op te bouwen. Dit risico wordt beheerst door maximale grenzen te stellen aan de leveragefactor binnen deze portefeuille. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 32

Illiquiditeitsrisico Het illiquiditeitsrisico is met name van belang bij de afwikkeling van beleggingstransacties en derivatentransacties. Door het aanhouden van een portefeuille waarin het overgrote deel van de beleggingen op korte termijn te gelde kan worden gemaakt, wordt dit risico geminimaliseerd. Binnen de rendementsportefeuille is een maximum van 20% gesteld aan illiquide beleggingen. Het fonds toetst periodiek wat de liquiditeitsbehoefte is voortvloeiend uit (netto) pensioenuitkeringen en de potentiële onderpandbehoefte uit hoofde van rente- en valuta-afdekking. Als gevolg van de potentiële onderpandbehoefte dient met name de matchingportefeuille voldoende liquide te zijn om een sterke rentestijging op te kunnen vangen. Het fonds hanteert hierbij een norm van 2% rentestijging die de matchingportefeuille minimaal moet kunnen opvangen, alvorens middelen uit de rendementsportefeuille dienen te worden vrijgemaakt. Verder kijkt het fonds tevens naar het totale percentage illiquide beleggingen in de portefeuille om inzicht te krijgen in de mate van illiquiditeit. Risico van mismatch afdekking renterisico Dit risico heeft betrekking op de situatie dat de gekozen wijze van afdekken van renterisico niet tot het beoogde resultaat leidt als gevolg van een afwijkend gedrag van de gehanteerde instrumenten ten opzichte van de gehanteerde rentetermijnstructuur. Dit risico wordt, voor zover mogelijk in samenhang met andere risico’s, beheerst door uitsluitend hoogwaardige instrumenten op te nemen in de matchingportefeuille. Gelet op het strategische beleid van het fonds zijn de afdekking van het renterisico, het zakelijkewaardenrisico en het risico van een mismatch in de afdekking van het renterisico de grootste risico’s van het fonds. Indien de positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft, kunnen de risico’s worden beperkt door meer renterisico af te dekken, door de beleggingen in zakelijke waarden te verlagen of andere maatregelen te nemen die gericht zijn op de beheersing van dit risico en eventuele andere risico’s.

7.8

Risico’s financiële instrumenten

Het kredietrisico van vastrentende waarden wordt beoordeeld op basis van de rating die aan deze beleggingen is toegekend. Binnen het Beleggingsplan zijn beperkingen gesteld ten aanzien van de verdeling en het gemiddelde niveau van de ratings. De gemiddelde rating, de laagste rating in de portefeuille en de verdeling over de ratings blijven daardoor voortdurend ten minste op het niveau dat is vastgelegd in het Beleggingsplan. Jaarlijks wordt door het bestuur besloten in hoeverre de bepaalde restricties aanpassing behoeven. Het valutarisico is beperkt door de strategische afdekking van dit risico ten aanzien van zakelijke waarden. Ten aanzien van vastrentende waarden heeft de vermogensbeheerder de mogelijkheid om valutabeleid te voeren binnen de door de bandbreedte van de portefeuilles bepaalde grenzen. Derivaten vormen als afgeleide beleggingsinstrumenten geen aparte beleggingscategorie.Het fonds is terughoudend met het gebruik van derivaten. In de portefeuille wordt enkele direct in derivaten belegd met als doel om risico’s te beperken (bijvoorbeeld renterisico en/of valutarisico) of om bij te sturen in een financiële noodsituatie. Bij het gebruik van derivaten ontstaan een aantal specifieke risico’s zoals tegenpartijrisico en financieringsrisico. Het fonds neemt verschillende maatregelen om deze risico’s verder te beperken. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 33

Ten behoeve van de renteafdekking bepaalt het fonds het gewenste beleid en het gewenste gebruik van derivaten zoals renteswaps. Hieraan wordt invulling gegeven door te beleggen in een aantal LDI fondsen. Het renterisico van de verplichtingen kan niet uitsluitend worden afgedekt met staatsobligaties aangezien de looptijd en rentegevoeligheid van de verplichtingen groter is dan de looptijd van een breed gespreide lange staatsobligatieportefeuille. Ook is de koersbeweging van staatsobligaties niet gelijk aan de swaprentes die DNB publiceert. Daarom wordt binnen de LDI fondsen belegd in een combinatie van renteswaps en staatsobligaties met financiering om de gewenste mate van renteafdekking te bereiken. De restricties die het fonds oplegt voor de invulling van de renteafdekking en het gebruik van derivaten zijn opgenomen in de beleggingsrichtlijnen. Binnen de matchingportefeuille gelden deze restricties op basis van lookthrough. Dit betekent dat de beheerder ervoor moet zorgen dat zowel de directe als de indirecte beleggingen in de matchingportefuille binnen de geldende restricties vallen. Daarnaast voert het fonds periodiek een aantal specifieke controles uit op het beheer en de risico’s binnen de LDI fondsen.

7.9 Maatschappelijk verantwoord beleggen Het fonds streeft ernaar om op verantwoorde wijze te beleggen. Dit doet het fonds bij voorkeur door de dialoog aan te gaan om omstandigheden te verbeteren. Daarnaast kiest het fonds voor uitsluiting door niet te beleggen in financiële instrumenten van ondernemingen die internationale sociale, milieu- of governancecriteria structureel en fundamenteel schenden. Het pensioenfonds hanteert daarvoor een aantal criteria die ook door de Verenigde Naties worden gehanteerd. Periodiek worden de bedrijven waarin het pensioenfonds belegt, gecontroleerd op controle wordt onderzocht of er ondernemingen in de portefeuille aanwezig zijn die met hun bedrijfsactiviteiten in meer of mindere mate in conflict zijn met de criteria. In dat geval spreekt het pensioenfonds (eventueel via haar vermogensbeheerders) deze ondernemingen aan. Door middel van een dialoog, ofwel ‘engagement’, wil het fonds positieve verandering bewerkstelligen en ondernemingen stimuleren om maatregelen te nemen om schendingen in de toekomst te voorkomen. Het aangaan van de dialoog heeft de voorkeur boven uitsluiting, omdat het fonds met uitsluiting feitelijk geen invloed meer kan uitoefenen op de betreffende situatie en de kans op positieve verandering dus niet toeneemt. Het fonds is bijvoorbeeld in dialoog met een multinational die via haar toeleveranciers betrokken is bij kinderarbeid in de cacao sector, met een mijnbouwbedrijf dat zijn afval direct in de rivier loost, en met fondsmanagers die deze ondernemingen in de portefeuille hebben. Indien ondernemingen en/of fondsmanagers niet aan de criteria kunnen voldoen, worden deze uitgesloten van belegging. Op deze uitsluitingslijst staan voornamelijk ondernemingen die betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens, zoals clustermunitie en kernkoppen.


pag. 34

7.10

Evaluatie van resultaten

Iedere maand controleert de Beleggingsadviescommissie ten behoeve van het bestuur of het vermogensbeheer wordt uitgevoerd conform de richtlijnen. Daarbij worden ook de risico’s van het uitgevoerde beleid geëvalueerd en wordt eveneens gekeken naar de tijdigheid en de volledigheid van de beleggingsrapportages. Ten minste eenmaal per jaar evalueert het bestuur de resultaten van het strategische en tactische beleggingsbeleid en het risicobeheersingsbeleid. Het bestuur baseert zich daarbij op de rapportages van de custodian, de raportages en adviezen van de fiduciaire vermogensbeheerder en de Beleggingsadviescommissie.


pag. 35

8.

Premiebeleid

8.1

Algemeen

Als gevolg van de situatie van het –vrijwel- gesloten pensioenfonds per 1 juli 2015 is het premiebeleid vrijwel niet relevant voor het fondfs als geheel. De onderstaande beschrijving van het premiebeleid heeft vanaf 1 juli 2015 uitsluitend betrekking op de beperkte en eveneens gesloten groep van circa honderd deelnemers die in het kader van de lopende reorganisatiemaatregelen binnen de onderneming een dienstverband hebben dat uiterlijk op 31 december 2015 zal worden beëindigd. Vanaf 1 januari 2016 zal er in het geheel geen sprake meer zijn van te ontvangen premies. In het premiebeleid wordt uitgegaan van een kostendekkende premie. Deze kostendekkende premie wordt jaarlijks door de adviserende actuaris per 1 januari van het boekjaar bepaald als de som van: a.

b.

De jaarinkoop benodigd voor de in het boekjaar te verkrijgen aanspraken op (tijdelijk) ouderdomspensioen, als bedoeld in de pensioenreglementen, vermeerderd met de risicopremies voor het nabestaandenpensioen, wezenpensioen en het arbeidsongeschiktheidsrisico. De solvabiliteitsopslag. Deze opslag wordt zodanig vastgesteld, dat het wettelijk vereiste pensioenvermogen van het fonds, binnen de hiervoor gestelde wettelijke termijn wordt bereikt of gehandhaafd. Deze opslag is gelijk aan het de hoogte van het Vereist Eigen Vermogen.

Voor de berekening en vaststelling van de diverse onderdelen van de actuele kostendekkende premie wordt uitgegaan van de rentetermijnstructuur (RTS) zoals vastgesteld per 30 september van het voorgaande kalenderjaar. In de kostendekkende premie is worden de werkelijke uitvoeringskosten verbonden aan de pensioenregeling van het fonds meegenomen. Deze uitvoeringskosten worden rechtstreeks en volledig gedragen door de werkgever. Alle kosten verbonden aan het beheer en de uitvoering van de beleggingen worden rechtstreeks ten laste gebracht van het belegd vermogen en komen daarmee ten laste van het beleggingsresultaat van het fonds. Aangezien de te verlenen winstbijschrijvingen volledig worden gefinancierd vanuit de te realiseren beleggingsrendementen van het fonds, vindt er geen premieheffing ten behoeve van winstbijschrijving plaats. De grondslagen voor vaststelling van de kostendekkende premie worden door het bestuur van het pensioenfonds vastgesteld. Voor de berekening van de kostendekkende premie wordt met het oog op demping (conform artikel 4 van het besluit FTK) niet uitgegaan van de actuele rentetermijnstructuur, maar van het 36-maands rekenkundig gemiddelde, berekend tot en met 30 september voorafgaand aan het boekjaar en gebaseerd op publicaties van DNB. Voor het overige worden bij de kostendekkende premie de actuariele veronderstellingen gehanteerd, die ook bij de bepaling van de technische voorziening worden gebruikt. Indien blijkt dat de vastgestelde bijdragen van werkgever en deelnemers in enig jaar niet toereikend zijn voor de premie sub a, verhoogd met de vereiste solvabiliteitsopslag, zullen alle in te kopen en te verzekeren pensioenrechten naar evenredigheid worden verlaagd. Wanneer ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 36

deze situatie zich voordoet, deelt het fonds dit onverwijld schriftelijk mede aan degenen, wier pensioen of aanspraak op pensioen daardoor wordt getroffen. Jaarlijks vindt per 1 januari van het boekjaar toetsing plaats van de geïncasseerde premie en de premiesom sub a en b, van het voorgaande boekjaar. Indien de geïncasseerde premie meer bedroeg dan de premiesom sub a en b wordt het meerdere toegevoegd aan de Beleggingsreserve dan wel de Winstbijschrijvingsreserve van het fonds. Periodiek wordt de ontwikkeling van de kostendekkende premie op basis van de rentetermijnstructuur gevolgd door het bestuur. De deelnemersbijdrage is vastgelegd in het pensioenreglement. De werkgeversbijdrage is vastgelegd in de uitvoeringsovereenkomst met de werkgever die per 1 januari 2015 voor een periode van één jaar is verlengd. De vaststelling van de genoemde bijdragen is gebaseerd op uitgevoerde prognoseberekeningen die rekening houden met een wijzigende samenstelling van het deelnemersbestand en diverse ontwikkelingen van de rentestand. De werkgever betaalt een per deelnemer vast te stellen leeftijdsafhankelijke premie, welke uitgesplitst kan worden in een deelnemersbijdrage en een werkgeversbijdrage. In de volgende paragrafen worden de door de deelnemers en de werkgever verschuldigde premies nader omschreven.

8.2

Deelnemersbijdrage

De jaarlijkse deelnemersbijdrage aan de pensioenvoorziening is op doorsneebasis vastgesteld en bedraagt 7,5% van de pensioengrondslag. De deelnemersbijdrage wordt jaarlijks door het bestuur vastgesteld. Het beleid van het bestuur is gericht op een zo gering mogelijke fluctuatie van de deelnemersbijdrage van jaar tot jaar. Eventuele bijdragen in het kader van de “Regeling Vrijwillige Bijdragen” komen volledig voor rekening van de desbetreffende deelnemers.

8.3

Werkgeversbijdrage

De bijdrage van de werkgever aan de pensioenregeling wordt bepaald op basis van de leeftijd van de individuele deelnemer en wordt geformuleerd als een percentage van de pensioengrondslag van de betreffende deelnemer conform onderstaande tabel.


pag. 37

Leeftijd deelnemer

Premie als percentage van pensioengrondslag

15 jaar tot en met 19 jaar

4,0%


5,5%


6,5%


8,0%

35 jaar tot en met 39 jaar 40 jaar tot en met 44 jaar

10,0% 12,0%


15,0%


20,0%


25,0%


30,0%

Op basis van de samenstelling van het deelnemersbestand per 1 januari 2015, leidde deze staffel tot een gemiddelde werkgeversbijdrage van 12,9% van de som van de pensioengrondslagen. De werkgever is uitsluitend gehouden tot voldoening van hierboven omschreven bijdrage. In geen geval kan de werkgever verplicht worden om additionele bijdragen te doen. De werkgever kan nimmer enige aanspraak doen gelden op de middelen van het fonds. Van terugstorting van premies of verlaging van premies op grond van de financiële situatie van het fonds kan derhalve nooit sprake zijn. Ten gevolge van de leeftijdsafhankelijke vaststelling van de werkgeversbijdrage wordt het effect van mogelijke veroudering van het deelnemersbestand grotendeels financieel ondervangen. Indien de toe te passen rekenrente op de nieuw te financieren pensioenverplichtingen structureel beneden een niveau van 3,00% ligt, belandt de geheven premie onder kostendekkend niveau. In de uitvoeringsovereenkomst met de werkgever en in het pensioenreglement is vastgelegd dat de werkgever uitsluitend verplicht is tot de betaling van de overeengekomen premies, zoals hierboven gespecificeerd, en de uitvoeringskosten van de pensioenregeling (met uitzondering van de kosten verbonden aan de beleggingen). In geen geval kan de werkgever verplicht worden om aanvullende premiebetalingen of bijstortingen te doen. Ook kan de werkgever nimmer enige aanspraak doen gelden op de middelen van het fonds, ongeacht de financiële positie van het fonds.


pag. 38

9.

Waarderingsgrondslagen van de balans

9.1

Balanswaardering van de beleggingen

De beleggingen zijn op de balans als volgt gewaardeerd:  





   

Activa en passiva worden voor zover niet anders vermeld gewaardeerd tegen nominale waarde. De waardering van onroerende zaken geschiedt op actuele waarde en wel tegen marktwaarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren worden gewaardeerd op actuele waarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Obligaties en andere vastrentende waardepapieren worden gewaardeerd op actuele waarde. Ongerealiseerde waardestijgingen worden in de staat van lasten en baten verwerkt. Deposito’s e.d. worden gewaardeerd op nominale waarde. Vorderingen, overlopende activa en overige activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde, rekening houdend met een voorziening wegens oninbaarheid. Liquide middelen worden tegen nominale waarde opgenomen. Overige schulden en Overlopende passiva worden tegen nominale waarde opgenomen.

9.2 Overige voorzieningen en reserves Het fonds kent naast de voorziening pensioenverplichtingen de volgende passiva:   

Algemene reserve Beleggingsreserve Winstbijschrijvingsreserve

De genoemde balansposten worden hieronder toegelicht.

Algemene reserve Deze reserve heeft ten doel het opvangen van niet expliciet gekwantificeerde risico’s zoals het algemene uitvoeringsrisico, het kostenrisico en het risico van aanpassing van de gehanteerde actuariële grondslagen. De omvang van de algemene reserve wordt bepaald op grond van de methodiek van de vaststelling van het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en kortheidshalve gesteld op 5% van de voorziening pensioenverplichtingen. Indien sprake is van een overschot dan wel een tekort in de Algemene Reserve ten gevolge van autonome ontwikkelingen zal het meerdere dan wel het mindere gesaldeerd worden met de Beleggingsreserve en / of de Winstbijschrijvingsreserve van het fonds.


pag. 39

Beleggingsreserve De Beleggingsreserve heeft ten doel het opvangen van de risico’s verbonden aan de beleggings- en verzekeringstechnische risico’s van het fonds, welke vastgesteld worden aan de hand van de hiertoe door De Nederlandsche Bank voorgeschreven methodiek. De normering voor de Beleggingsreserve wordt zodanig vastgesteld, dat samen met de algemene reserve, het zogenaamd Vereist Eigen Vermogen aanwezig is. Het Vereist Eigen Vermogen is het vermogen dat behoort bij de evenwichtssituatie van het pensioenfonds (voor nominale aanspraken). In die evenwichtsituatie is het vermogen zodanig vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zekerheidsmaat van 97,5% wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar beschikt over minder middelen dan de hoogte van de technische voorzieningen voor de pensioenverplichtingen. De hoogte van het Vereist Eigen Vermogen is op basis van het gevoerde beleggingsbeleid met inachtneming van de bepalingen van het nFTK vastgesteld op 13,6% ten opzichte van de voorziening pensioenverplichtingen. De vaststelling van de benodigde omvang van de Beleggingsreserve vindt jaarlijks op het einde van het kalenderjaar plaats en bedraagt in beginsel 10% van de voorziening pensioenverplichtingen. Beleggingsresultaten en eventuele overwaarde van de algemene reserve worden toegevoegd aan de Beleggingsreserve, tot het vereiste niveau. Indien de omvang van de reserve ontoereikend blijkt, is sprake van een reservetekort in de zin van het Financieel Toetsingskader. In een voorkomend geval zal door het bestuur van het fonds een herstelplan worden opgesteld dat voorziet in een herstel van de financiële positie van het fonds tot het vereiste niveau binnen een tijdsbestek van uiterlijk tien jaar. Indien sprake is van een reservetekort zal er geen sprake zijn van winstbijschrijvingen op grond van de financiële positie van het fonds.

Winstbijschrijvingsreserve De Winstbijschrijvingsreserve heeft ten doel de toekomstige winstbijschrijvingen aan de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden te waarborgen. De omvang van de Winstbijschrijvingsreserve is gelijk aan de overwaarde van het fonds buiten de voorziening pensioenverplichtingen, de algemene reserve en de Beleggingsreserve. De winstbijschrijvingsreserve wordt gevoed door de toevoeging van beleggingsresultaten en technische resultaten voor zover deze niet benodigd zijn ten behoeve van de omvang van de Beleggingsreserve. De bepaling van de jaarlijks vast te stellen winstbijschrijving vindt plaats op basis van besluitvorming door het bestuur en wordt mede bepaald op basis van de dekkingsgraad van het fonds en het daartoe bepaalde beleid zoals beschreven in hoofdstuk 5 van deze ABTN. De omvang van de Winstbijschrijvingsreserve is in beginsel onbeperkt.


pag. 40

10.

Weerstandsvermogen en sturingsmiddelen

10.1

Risico’s bij bereiken doelstellingen

De belangrijkste risico’s die de onverminderde uitvoering van de reglementaire bepalingen in het algemeen bedreigen zijn de risico’s in verband met:  

Beleggingen Sterfte en arbeidsongeschiktheid

De beleggingsrisico’s zijn uiteindelijk voor rekening van de deelnemers. Door de vorming van de Beleggingsreserve en de Winstbijschrijvingsreserve, welke als buffer fungeren, komt het beleggingsresultaat ter beschikking voor pensioenaanpassingen in positieve dan wel negatieve zin. In beginsel wordt getracht om door een beheersing van het beleggingsrisico de kans op negatieve pensioenaanpassingen zo klein mogelijk te maken. De technische risico’s op sterfte en arbeidsongeschiktheid worden in principe gedekt vanuit de daartoe aanwezige voorzieningen. Voor excessieve schade uit hoofde van overlijden en arbeidsongeschiktheid is een risicoherverzekeringscontract gesloten. In deze overeenkomst is voorzien in de verzekering van het zogenaamde ‘uitlooprisico’ waarvoor het fonds uit hoofde van de uitvoering van de arbeidsongeschiktheidsdekkingen nog tot twee jaar na beëindiging van het actieve deelnemerschap verantwoordelijk is. Als buffer voor technische risico’s is de Algemene reserve beschikbaar.

10.2

Omvang weerstandsvermogen

Omdat uiteindelijk het beleggingsrisico voor rekening van de deelnemers komt, heeft het weerstandsvermogen bij het fonds een andere betekenis dan bij veel andere pensioenfondsen. Het aanwezige weerstandsvermogen heeft niet tot doel om garanties te bieden, maar om de kans dat de deelnemers met de negatieve aspecten van de risico’s geconfronteerd zullen worden, zo beperkt mogelijk te houden. De ondergrenzen zoals omschreven in hoofdstuk 3.4 ten aanzien van de risicohouding geven aan welke mate van risicobereidheid door het bestuur is vastgelegd. De beoogde omvang van het weerstandsvermogen is hiermee in overeenstemming.

10.3

Jaarlijkse toetsing

De toetsing in hoeverre het gevoerde beleid tot het gewenste resultaat vindt jaarlijks plaats aan de hand van de door het fonds en adviseurs uitgebrachte rapportages. Rapportages over de samenstelling van de beleggingsportefeuille en over de beleggingsresultaten en risico’s vinden per kwartaal plaats.


pag. 41

10.4

Inzet en effectiviteit van sturingsmiddelen

Jaarlijks laat het bestuur door de actuaris een analyse maken van de voornaamste winst- en verliesbronnen van het fonds. Het bestuur beschikt in principe over het beleggingsbeleid als sturingsmiddel. In beginsel voert het fonds eens per drie jaar een ALM-studie uit om het optimale beleggingsbeleid vast te stellen bij een acceptabele kans op korting van opgebouwde pensioenen. Onderstaand wordt nader ingegaan op de sturingsmiddelen die het fonds ten dienste staan om in een situatie van een tekort de financiële positie van het fonds te versterken.

Algemeen Als gevolg van de situatie van het – vrijwel – gesloten pensioenfonds per 1 juli 2015 is er in principe geen koppeling meer tussen de inhoud van de pensioenovereenkomst van de werknemers van de voormalig aangesloten ondernemingen en het reglement van Stichting Pensioenfonds Randstad. Dat betekent dat het bestuur in beginsel zelfstandig kan besluiten omtrent eventuele toekomstige wijzigingen in het pensioenreglement. Wijzigingen hebben echter geen invloed op reeds opgebouwde pensioenaanspraken en uitkeringen. Uitsluitend besluitvorming over onderwerpen als toeslagverlening en korting van aanspraken kunnen gevolgen hebben voor de in het verleden opgebouwde rechten van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Indien noodzakelijk kan het bestuur van het pensioenfonds in principe overgaan tot aanpassing van het pensioenreglement indien dat noodzakelijk wordt geacht om het herstel van de financiële positie van het pensioenfonds te bewerkstelligen.

Herstelkracht zonder inzet van beleidswijzigingen Uitgaande van de uitgangspunten van het beleggingsbeleid zal in geval van een tekortsituatie zonder wijziging van beleidsuitgangspunten reeds een zekere mate van herstel langs ‘natuurlijke weg’ plaatsvinden. Daarbij zijn de bronnen voor herstel met name te vinden in het verwachte overrendement op de beleggingen. Op grond van de in het voorjaar van 2015 uitgevoerde ALM-studie wordt het fonds geacht om vanaf een dekkingsgraad van 90% binnen de wettelijke termijn van 10 jaar te kunnen herstellen tot het niveau van het Vereist Eigen Vermogen. Indien een dergelijke tekortsituatie zich voordoet, zal het bestuur op basis van de op dat moment verwachte rendementen een doorrekening van de herstelkracht en de daarmee te bereiken resultaten doen uitvoeren.

Premiebeleid Gegeven de aard van de pensioenovereenkomst tussen werkgever en werknemer is de bijdrage van de werkgever in de pensioenregeling vastgelegd en kan deze niet als beleidsinstrument door het pensioenfonds worden ingezet. Daarenboven is de ‘sturing van het premie-instrument’ sinds 1 juli 2015 marginaal aangezien de premiebetaling uitsluitend betrekking heeft op ongeveer 100 actieve deelnemers. Vanaf 1 januari 2016 kent het fonds geen actieve deelnemers meer. Om die reden wordt het premiebeleid buiten beschouwing gelaten als sturingsmiddel.

Toeslagbeleid Stichting Pensioenfonds Randstad kent een systematiek van winstbijschrijving, waarbij de hoogte van de jaarlijkse winstbijschrijving wordt vastgesteld aan de hand van de beleidsdekkingsgraad van het pensioenfonds per ultimo jaar. Indien de beleidsdekkingsgraad ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 42

zich onder de grens van 115% bevindt, vindt er geen toeslagverlening plaats. Als zodanig vormt het toeslagbeleid derhalve geen sturingsinstrument in geval van tekorten.

Beleggingsbeleid In het Beleggingsplan is de strategische beleggingsmix van het fonds voor het betreffende jaar vastgesteld. Het Beleggingsplan 2015 kent een aantal uitgangspunten die in hoofdstuk 7 van deze ABTN nader zijn omschreven. Daarbinnen wordt aan de fiduciaire vermogensbeheerder enige ruimte gegeven om binnen vastgelegde bandbreedtes, beleid te voeren. Daarbij is het aantal beleggingscategorieën vastgelegd en beschreven in het Beleggingsplan. De fiduciaire vermogensbeheerder zal, afhankelijk van de marktomstandigheden en verwachtingen, deze risicoruimte inzetten. Indien zou blijken dat een gewenst of vereist herstel van de dekkingsgraad niet volgens het vereiste traject zou verlopen, is een aanpassing van het beleggingsbeleid in beginsel niet automatisch aan de orde. Een verlaging van het beleggingsrisico beperkt het herstelvermogen van het fonds en wordt om die reden op de lange termijn niet noodzakelijkerwijs in het voordeel van de deelnemers gezien. Wel wordt bij de bepaling van de hoeveelheid te nemen beleggingsrisico gekeken naar de aanwezige buffers en de gevolgen van mogelijke schokken.

Pensioenbeleid Gegeven de omstandigheid dat er binnen het fonds vanaf 1 juli 2015 nauwelijks meer opbouw van aanspraken plaats vindt, is ook de sturingskracht van het pensioenbeleid marginaal. Om deze reden wordt het pensioenbeleid door het bestuur niet als sturingsmiddel aangemerkt.

Korten van aanspraken en ingegane pensioenen Stichting Pensioenfonds Randstad kent als uitvoerder van een zogenaamde ‘CDC-regeling’ reeds jaren de reglementair vastgelegde mogelijkheid om de pensioenaanspraken en -rechten te korten indien de financiële positie van het fonds hiertoe aanleiding geeft. In 2013 en 2014 heeft de inzet van kortingsmaatregelen in het kader van een herstelplan ook daadwerkelijk plaatsgevonden. Gegeven het gebrek aan andere sturingsmogelijkheden is er in geval van een tekort en een ontoereikend herstel uit hoofde van het beleggingsbeleid voor het bestuur geen andere keuze dan het kortingsinstrument toe te passen om de beoogde financiële positie binnen de termijnen van het herstelplan te bereiken. Indien het kortingsinstrument op enig moment wordt toegepast, zal een te verdelen korting met inachtneming van de bepalingen van het nFTK verspreid worden over een periode van 10 jaren. Door gebruik te maken van deze ‘uitsmeertermijn’ van 10 jaren zullen de directe gevolgen van een korting voor met name de pensioengerechtigden naar verwachting beheersbaar en acceptabel zijn. De bovengrens die het bestuur daartoe aan de maximale jaarlijkse korting heeft gesteld, bedraagt 1,0%. Het bestuur is van mening dat het hanteren van een periode van 10 jaren, gelet op de ‘jonge’ kenmerken van het gesloten pensioenfonds, de komende jaren niet zal leiden tot het ‘doorschuiven’ van de slechte resultaten naar toekomstige generaties. Ten eerste kent het fonds vanaf 1 juli 2015 geen nieuwe toetreders meer, ten tweede is het overgrote deel van de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden nog dusdanig (relatief) jong dat een termijn van 10 jaren door de meeste van deze personen volledig binnen het fonds zal worden doorgebracht.


pag. 43

11.

Administratieve organisatie en interne controle

11.1

Administratie

De administratie van het pensioenfonds wordt uitgevoerd door het pensioenbureau van Randstad Holding nv. Een staf van zes personen onder leiding van een directeur houdt zich bezig met de praktische administratie en uitvoering van de pensioenregeling. Het toezicht op personeelsbeleid, huisvesting, aanschaf van hard- en software et cetera is door het bestuur van het fonds gelegd bij de Managing Director Group Social & Public Affairs van Randstad Groep Nederland B.V. Binnen de werkzaamheden van de administratie zijn de volgende specifieke taken te onderscheiden: 1. het verzamelen, onderhouden en up-to-date houden van gegevens van individuele deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden (in samenwerking met de personeels- en salarisadministraties van de aangesloten ondernemingen); 2. de berekening van pensioenrechten uitgaande van de basisgegevens en van mutatiegegevens, en mededeling daaromtrent aan de deelnemers; 3. de verzorging van de herverzekering van risico’s (overlijden, arbeidsongeschiktheid); 4. voorlichting aan de deelnemers en gewezen deelnemers of hun nagelaten betrekkingen inzake hun individuele pensioenrechten en over de pensioenregeling in het algemeen; 5. excasso van pensioenuitkeringen en incasso van premiebijdragen; 6. boekhouding en verslaglegging, met dien verstande dat de volledige administratie van de beleggingen is uitbesteed aan een externe partij welke eveneens de hiertoe benodigde rapportages verzorgt. Uitvoering en controle zijn volledig gescheiden. In hoofdstuk 2 is beschreven hoe en met welke frequentie aan het bestuur wordt gerapporteerd over de administratieve werkzaamheden.

11.2

Uitbestedingsbeleid

Het fonds heeft nagenoeg haar gehele bedrijfsprocessen uitbesteed aan derde partijen. Aan uitbesteding is voor het fonds een aantal risico’s verbonden. Het bestuur van het fonds heeft daarom beleid vastgesteld met betrekking tot de beheersing van risico’s die samenhangen met uitbesteding van (delen van) bedrijfsprocessen. Het bestuur van het fonds is en blijft te allen tijde verantwoordelijk voor de beheersing van het door het fonds te voeren beleid, ook voor het gedeelte van de werkzaamheden dat is uitbesteed. Het uitbestedingsbeleid van het fonds is bepaald in overeenstemming met hetgeen daarover in weten regelgeving is vastgelegd. Voorgenomen nieuwe of gewijzigde uitbestedingen komen volgens dit beleid tot stand.


pag. 44

Voorafgaand aan enige uitbesteding vindt een zorgvuldige analyse plaats van de relevante risico’s en de wijze waarop deze beheerst (kunnen) worden. Met inachtneming van deze risicoanalyse vindt de selectie van de beoogde uitvoerder plaats. Ten aanzien van lopende vormen van uitbesteding vindt ten minste eens per twee jaar een gestructureerde analyse plaats van de inherente risico’s en de beheersingsmaatregelen, mede op basis van de ervaringen met de betreffende partij en de mogelijke incidenten die zich gedurende de periode van uitbesteding hebben voorgedaan. In de uitvoering van haar kernactiviteiten, het administreren en beheren van de pensioenrechten en het vermogensbeheer, staan zowel vertrouwelijkheid als maximale kwaliteit van dienstverlening voorop. De belangen van (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en overige belanghebbenden mogen geen gevaar lopen doordat het fonds delen van zijn werkzaamheden heeft uitbesteed aan derden. Het doel van het uitbestedingsbeleid is het waarborgen van continuïteit en constante kwaliteit van dienstverlening. Hiermee blijven de reputatie en integriteit van het fonds gewaarborgd. Het uitbestedingsbeleid is van toepassing op alle naar het oordeel van het bestuur uitbestede kritische of belangrijke activiteiten en processen van het fonds. Het uitbestedingsbeleid is van toepassing op alle bestaande en/of nieuwe uitbestedingsovereenkomsten gedurende de gehele looptijd van deze overeenkomsten. Binnen het bestuur is een Werkgroep Uitbesteding ingesteld. In deze werkgroep hebben twee bestuursleden zitting. Deze werkgroep bereidt in samenwerking met de directie de evaluatie van uitbestedingen ten behoeve van het voor en buigt zich over de uitbestedingsovereenkomsten en Service Level Agreements die in het kader van uitbestedingen worden overeengekomen.

Uitgangspunten uitbestedingsbeleid Het fonds hanteert de volgende uitgangspunten in het kader van het uitbestedingsbeleid: a) Het bestuur van het fonds blijft eindverantwoordelijk voor de uitbestede activiteiten of processen. b) Het bestuur van het fonds houdt zorgvuldig toezicht op de uitbestede activiteiten en processen. c) Het bestuur van het fonds leeft het uitbestedingsbeleid na, zoals dat door het bestuur is opgesteld op basis van weten regelgeving en uitlatingen van DNB. d) Het bestuur van het fonds selecteert onafhankelijke uitvoerders op basis van kwaliteit, prijs en marktconformiteit. e) Bij de keuze van de uitvoerder wordt rekening gehouden met toekomstige ontwikkelingen van het fonds. f) De uitkomst van het selectieproces wordt, waar relevant, getoetst door een extern adviesbureau. g) De uitvoerders worden, waar nodig, vooraf en periodiek getoetst op hun beleid ten aanzien van integriteit, beloning en compliance. h) Het bestuur is zich bewust van de afhankelijkheid die mogelijk kan ontstaan bij het uitbesteden van activiteiten en processen. Het bestuur monitort de grenzen van de afhankelijkheid en zorgt dat een onafhankelijke partij erop toeziet dat de grenzen gehandhaafd blijven. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 45

i)

Het bestuur van het fonds wenst transparantie in haar contacten met de uitvoerders. Tevens wordt naast de formele contacten informeel gewerkt aan de onderlinge relatie met de uitvoerders. j) Het uitbestedingsbeleid wordt ieder jaar door het bestuur geëvalueerd. k) In iedere uitbestedingsovereenkomst dienen afspraken te worden vastgelegd over de wijze waarop de overeenkomst wordt beëindigd, en over de wijze waarop wordt gewaarborgd dat het fonds de werkzaamheden na beëindiging van de overeenkomst weer zelf kan uitvoeren of door een andere derde kan laten uitvoeren. l) Bij het afscheid van een uitvoerder wordt een exitgesprek gevoerd. Alvorens activiteiten of processen worden uitbesteed voert het bestuur van het fonds een risicoanalyse uit waarin is opgenomen: a) b) c) d)

Een beschrijving van de uit te besteden activiteiten of processen. De te verwachten impact van uitbesteding van de activiteiten of processen. Een kostenbaten-analyse van de uitbesteding van die activiteiten of processen. Een analyse van de uitvoerder, bijvoorbeeld door een site visit, referentenonderzoek of boekenonderzoek. e) De afspraken over de wijze waarop de uit te besteden activiteiten of processen worden uitgevoerd. f) Een analyse van de financiële, operationele en reputatiegerelateerde risico’s en de vereiste toezichtsmaatregelen. De uitvoerder die de of het uit te besteden activiteit of proces gaat uitvoeren, voldoet aan de volgende eisen: a) De uitvoerder is aantoonbaar financieel gezond. b) De uitvoerder beschikt over de vereiste operationele en technische vaardigheden, kwaliteitsnormen, goede naam en competentie. c) De uitvoerder waarborgt continuïteit van dienstverlening. d) De uitvoerder beschikt over een ISAE-3402-verklaring of een gelijkwaardige certificering of een gelijkwaardige zekerheid. Deze dient van toepassing te zijn op de uitbestede processen. e) De uitvoerder beschikt, indien van toepassing, over de benodigde vergunningen. f) De uitvoerder voldoet aan de algemene kwaliteitsnormen geldend voor de specifieke beroepsgroep. g) De uitvoerder informeert het bestuur regelmatig over toekomstige marktontwikkelingen die zij (voor)zien en de consequenties hiervan voor de uitvoering. h) De uitvoerder informeert het bestuur regelmatig over de door haar ingeschakelde hulppersonen en onderaannemers. i) De verplichting voor de uitvoerder om het fonds in staat te stellen blijvend te voldoen aan het bij of krachtens de Pensioenwet bepaalde. j) Op verzoek van de toezichthouder(s) van het fonds worden relevante gegevens ter beschikking gesteld aan deze toezichthouder(s) en informeert de uitvoerder het bestuur van het fonds hierover. k) De mogelijkheid voor de toezichthouder om onderzoek ter plaatse te doen of te laten doen bij de uitvoerder.


pag. 46

Van alle uitvoerders wordt verlangd dat zij een adequate eigen integriteitsregeling of een eigen gedragscode kennen die voldoet aan de eisen van het fonds en deze opvolgen. Bij de beoordeling van het beloningsbeleid van de uitvoerders worden de “Principes voor beheerst beloningsbeleid” (publicatie DNB en Autoriteit Financiële Markten, d.d. 6 mei 2009) betrokken. Hierbij geldt het “pas toe of leg uit”-principe. Ook worden er waarborgen verkregen van de uitvoerende organisatie dat deze maatregelen treft inzake fraudepreventie. Naast een zorgvuldige selectie van de uitvoerder die dient te voldoen aan de hiervoor beschreven eisen, dient het uitbestedingsproces gedurende de periode van uitbesteding, te worden gecontroleerd, zodat kwaliteit en continuïteit zijn gewaarborgd. Waarborging van het proces vindt plaats door het gelijktijdig met het afsluiten van de uitbestedingsovereenkomst opstellen van een uitbestedingsovereenkomst met de uitvoerder, waarin specifieke taken, bemensing, op te leveren producten, kwaliteits- en serviceniveau, tijdsafspraken en eventuele boetebedingen zijn beschreven. In deze overeenkomst worden onder andere, waar mogelijk, onderstaande voorwaarden opgenomen: a) vertrouwelijke gegevens, waaronder persoonsgegevens, worden conform wettelijke voorschriften gewaarborgd. b) informatieverstrekking naar verschillende opdrachtgevers vindt gescheiden plaats. c) gegevens en bestanden van het fonds worden beveiligd en toegangsrechten en autorisaties worden op adequate wijze aan betrokken medewerkers verstrekt. d) De inrichting van de systemen is zodanig dat de continuïteit van de dienstverlening niet in gevaar komt en dat bij onvoorziene omstandigheden een adequaat noodsysteem in werking treedt. e) Indien de overeenkomst niet nagekomen wordt door één van de partijen treedt een procedure in werking met betrekking tot de niet-nakoming van de overeenkomst, zoals in het contract of de uitbestedingsovereenkomst is vastgelegd. f) De omstandigheden waaronder de overeenkomst beëindigd kan worden en de financiële en uitvoeringstechnische waarborgen van die beëindiging.

Controle op uitbestedingsprocessen Het bestuur van het fonds toetst regelmatig of de manier waarop de uitbestede activiteiten of processen worden uitgevoerd in overeenstemming is met de gemaakte afspraken. Het bestuur heeft hiertoe een ‘Werkgroep Uitbesteding’ aangesteld. Deze werkgroep voert zijn taken uit door de diverse uitbestedingsrelaties stuk voor stuk te beoordelen. Deze beoordeling vindt plaats aan de hand van: a) het monitoren van de uitvoerders via het laten uitvoeren van periodieke audits bij de uitvoerder of te laten rapporteren over de stand van zaken met betrekking tot de aanbevolen verbeteringen in de ISAE 3402 verklaring of een daarmee vergelijkbare verklaring; b) kritisch doornemen van periodieke rapportages van en overleg met de uitvoerder, waarin naast de gebruikelijke informatie, ook wordt gerapporteerd over klachten, incidenten en uitzonderingen; c) het actuarieel rapport van de certificerende actuaris; d) rapportages van de accountant; e) periodiek overleg en evaluatie met de uitvoerder over de uitvoering van de (bijgestelde) processen. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 47

12.

Risicobeheersing

12.1

Systematiek van risicobeheersing

Voor de beheersing van de risico’s die betrekking hebben op de uitvoering van de pensioenregeling en de werkzaamheden van het pensioenfonds wordt een systematiek gehanteerd die aansluit bij de diverse werkprocessen die binnen het fonds worden onderscheiden. Dit betreft de volgende werkprocessen:      

Facturatie en premie-inning Administratie Beleggen Verzekeren Communicatie Besturen

Per werkproces worden periodiek de belangrijkste risico’s door het bestuur en directie in kaart gebracht. Vervolgens worden per risico de bestaande beheersingsmaatregelen beschreven en wordt een inschatting gemaakt van de resulterende restrisico’s met de bijbehorende consequenties. Aan de hand van een inschatting van de kansen dat het restrisico zich feitelijk zal voordoen en de veronderstelde impact van het risico wordt vervolgens bepaald welke prioriteiten er gelden ten aanzien van de gesignaleerde restrisico’s. De deelrisico’s worden gekwalificeerd op basis van de door DNB (in het verleden) gehanteerde FIRM-methode van risico-identificatie. Hierbij worden relaties gelegd tussen de in wetten vastgelegde doelstellingen van toezicht, te weten:    

Solvabiliteit; Liquiditeit; Beheer; Organisatie.

Het risicomodel van FIRM geeft ten aanzien van pensioenfondsen met uitbestede werkprocessen een tiental risicocategorieëen, die onderverdeeld zijn in financiële en nietfinanciële risico’s. Financiële risico’s Matching- en renterisico Marktrisico Kredietrisico Verzekeringstechnisch risico


Niet-financiële risico’s Omgevingsrisico Uitbestedingsrisico Integriteitsrisico Juridisch risico Operationeel risico IT-risico

pag. 48

12.2

Algemene beheersingsmaatregelen

Om een goed inzicht te krijgen in de risico’s die het fonds loopt, worden onder andere de volgende instrumenten ingezet:        

12.3

Eens per drie jaar uitvoeren van een ALM-studie; Jaarlijkse actuariële analyse; Frequent uitvoeren van scenario-analyses en stresstests om bestendigheid van (beleggings)beleid te toetsen; Jaarlijkse vaststelling beleidsdoelstellingen; Jaarlijkse vaststelling Beleggingsplan; Gedegen risico-analyse bij mogelijke opneming nieuwe beleggingsproducten; Integriteitsbeleid, gedragscode en compliance functie; Adequate uitwerking van taken en verantwoordelijkheden, besturingsmodel en naleving beleggingsmandaat.

Specifieke beheersingsmaatregelen

Het fonds heeft ten aanzien van een aantal van de gesignaleerde risico’s beheersingsmaatregelen getroffen, die onderstaand worden toegelicht.

Matching- en renterisico, marktrisico en kredietrisico Deze drie vormen van financiële risico’s zijn mede bepalend voor de vormgeving van het Beleggingsplan en het daaruit voortvloeiende mandaat van de fiduciaire vermogensbeheerder. Door het bepalen van een totaal risicobudget en het vaststellen van onderliggende bandbreedtes, maximale exposures, minimale ratings en andere limieten, is een complex van maatregelen getroffen met als doel om de inzet van beleggingsrisico’s te laten conformeren aan het beleid van het fonds. Risico’s die als ongewenst worden beschouwd, zoals rente- en valutarisico, worden volledig of grotendeels geneutraliseerd door middel van beleggingsinstrumenten. Over de inzet en onderbouwing van het risicobudget wordt maandelijks zowel door de fiduciaire vermogensbeheerder als door de custodian aan het fonds gerapporteerd.

Verzekeringstechnisch risico Binnen het Vereist Eigen Vermogen van het fonds is een buffer opgenomen ten behoeve van deze risico’s. Met behulp van de stoploss risicoherverzekering en het gebruik van actuele sterftegrondslagen en leeftijdsafhankelijke correctiefactoren wordt getracht deze risico’s te minimaliseren.

Omgevingsrisico Door middel van de jaarlijkse vaststelling van beleidsdoelstellingen wordt getracht om omgevingsrisico’s zo zorgvuldig mogelijk in kaart te brengen en, waar mogelijk, tot beïnvloeding hiervan te komen.


pag. 49

Uitbestedingsrisico Het fonds heet een groot deel van de uitvoerende en ondersteunende taken uitbesteed aan externe partijen. De risicobeheersing begint bij een zorgvuldige selectie van de betreffende partijen, waarbij gebruik wordt gemaakt van een voorafgaande risicoanalyse en de deskundigheid van externe consultants. Met uitvoerende partijen zijn strikte overeenkomsten en service level agreements afgesloten die de wederzijdse rechten en verplichtingen duidelijk weergeven. In deze overeenkomsten zijn alle bepalingen vastgelegd inzake geheimhouding, scheiding van bestanden, toegang va de toezichthouder tot de gegevens en andere wettelijke vereisten. Indien mogelijk en relevant, wordt gestreefd naar een door de uitvoerder te hanteren certificering van de werkprocessen. Periodieke rapportages dienen een adequaat inzicht te verschaffen in de werkzaamheden van de betreffende partij. Jaarlijks vindt door het bestuur een evaluatie van de uitbestede werkzaamheden plaats. De bestuurlijke Werkgroep Uitbesteding heeft hierin een voortrekkersrol.

Integriteitsrisico Het fonds heeft een integriteitsbeleid en een gedragscode vastgesteld en heeft voorzien in de aanstelling van een compliance officer.

Juridisch risico Door het nauwlettend volgen van de uitbestede werkprocessen en de inschakeling van externe consultants bij vaststelling van fondsdocumenten wordt getracht het jurisiche en aansprakelijkheidsrisico voor het fonds te minimaliseren.

Operationeel risico Als gevolg van de uitbesteding van de uitvoerende en ondersteunende taken kent het fonds strikt gezien zeer beperkte operationele risico’s. Om de bewaking van de operationele risico’s te ondervangen wordt getracht om bij de selectie en aansturing van externe uitvoerders door de uitbestedingsrelatie ‘heen te kijken’ en te komen tot een inhoudelijke inventarisatie en beheersing van de operationele risico’s. Waar mogelijk wordt getracht om door middel van certificering van werkprocessen door de te selecteren externe uitvoerder (zoals ISAE-3402 certificering) te komen tot een inhoudelijke beoordeling en beheersing van de inherente risico’s.

IT-risico Net als voor het operationeel risico geldt ten aanzien van het IT-risico dat ook de betreffende risico’s worden meegenomen in de selectie, aansturing en beoordeling van externe uitvoerders. Ten aanzien van vitale taken worden met externe uitvoerders afspraken gemaakt inzake beveiliging van gegevens, bedrijfszekerheid, backupprocedures, uitwijkmogelijkheden en worden escrow overeenkomsten afgesloten waarmee de beschikbaarheid van de gebruikte programmatuur wordt gewaarborgd.


pag. 50

12.4

Rapportage inzake risicobeheersing

Binnen de auditcommissie van het fonds wordt periodiek aandacht besteed aan de integrale risicobeheersing van het fonds. Op basis van een uitgebreide en integrale analyse van alle mogelijke risico’s heeft het bestuur een risicomatrix samengesteld, waarin op basis van de waarschijnlijkheid en de mogelijke impact van het betreffende risico is vastgesteld welke relevante risico’s het fonds onderkent. Vervolgens zijn per risico de te hanteren beheersingsmaatregelen benoemd en heeft een waardering van het aldus resterende risico plaatsgevonden. De analyse en rapportage over de direct kwantificeerbare risico’s die verbonden zijn aan de beleggingen, vindt plaats door de custodian. De overige risico’s worden door de auditcommissie en het bestuur vastgesteld en gewaardeerd. De conclusies van deze analyses worden periodiek gedeeld binnen het bestuur en kunnen de aanleiding vormen voor inzet van aanvullende beheersingsmaatregelen.


pag. 51

13.

13.1

Financieel crisisplan

Inleiding

In de hoofdstukken 10 en 12 van deze Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) zijn de risico’s waaraan het pensioenfonds blootstaat beschreven. Deze risico’s kunnen ertoe leiden dat de statutaire doelstelling, het uitkeren van pensioenen, nu of op langere termijn in gevaar komt. Het bestuur is in dat geval genoodzaakt aanvullende maatregelen te nemen, aan te duiden als crisismaatregelen. Dit crisisplan bevat een beschrijving van de maatregelen die het bestuur binnen de gegeven kaders op korte termijn effectief zou kunnen inzetten indien in korte tijd de dekkingsgraad zich zeer snel beweegt richting kritische waarden waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Dit crisisplan is bedoeld voor het geval zich in de toekomst dergelijke situaties voordoen waarbij crisismaatregelen genomen moeten worden. Het plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen communicatie- en besluitvormingsprocessen aan.

13.2

Beschrijving crisissituatie

Het bestuur onderkent dat marktwaardering van de pensioenverplichtingen en de bezittingen met onzekerheid is omgeven. De toekomstige marktrente is een onzekere factor, evenals de toekomstige levensverwachting. De onzekerheid hieromtrent heeft het bestuur doen besluiten pas crisismaatregelen te treffen als naar oordeel van het bestuur sprake lijkt van een structurele en significante crisissituatie. Het bestuur voert immers een langetermijnbeleid en wenst in het beleid naar alle betrokkenen niet op dagelijkse volatiliteit van rekenrentes en waarderingen te reageren. Dit crisisplan treedt in werking op het moment dat de statutaire doelstelling tot het uitkeren van pensioenen in gevaar komt. Naar het oordeel van het bestuur is er sprake van het intreden van een crisis(situatie), indien het Minimaal Vereist Vermogen (hiertoe vastgesteld op 105%) niet meer volledig aanwezig is. Het crisisplan ziet toe op de maatregelen die op dat moment door het bestuur genomen kunnen worden teneinde de gevolgen van de crisis te beperken. Indien het fonds vervolgens in een langer durende situatie belandt waarin het Minimaal Vereist Vermogen niet meer volledig aanwezig is, zullen de maatregelen zoals beschreven in dit crisisplan niet van toepassing zijn. Het fonds heeft als ambitie om nominale pensioenen te garanderen en, indien de mogelijkheden dit toestaan, winstbijschrijving te verlenen over de opgebouwde aanspraken. Indien de dekkingsgraad lager is dan het Vereist Eigen Vermogen (hiertoe afgerond op 115%) is er op grond van het beleidskader geen winstbijschrijving mogelijk. Een dekkingsgraad lager dan 115% wordt om deze reden als voorstadium van een crisis aangemerkt. Dit crisisplan richt zich met name op maatregelen in een crisissituatie. In het communicatiebeleid zal al wel rekening worden gehouden met het voorstadium van een crisis, zijnde de situatie waarin geen winstbijschrijving verleend kan worden.


pag. 52

Een ander voorstadium van een crisis is de situatie dat de actuele dekkingsgraad binnen een week met minstens 5% daalt. In dit geval zal de Beleggingsadviescommissie direct overleggen met de fiduciaire vermogensbeheerder en nadere maatregelen voorstellen aan het bestuur. Dit crisisplan is met name gericht op het behoud van nominale pensioenaanspraken. In het geval dat de inflatie sterk oploopt, zullen reële pensioenaanspraken (gericht op koopkracht) meer maatgevend zijn voor de beleving van de (gewezen) deelnemers en gepensioneerden. In het huidige crisisplan wordt deze situatie niet ondervangen. Via de jaarlijkse actualisering van dit plan (zie paragraaf 9) zal bezien worden of aanpassing van grenzen en maatregelen, door meting in het reële kader noodzakelijk is.

13.3

Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen

Wanneer de actuele dekkingsgraad zich op enig moment onder het Minimaal Vereist Vermogen bevindt, stelt het pensioenfonds een analyse op waarin wordt aangegeven hoe het pensioenfonds binnen de wettelijk gestelde termijnen een dekkingsgraad boven het Vereist Eigen Vermogen zal bereiken. Het bestuur heeft als onderdeel van dit crisisplan daarnaast een zogenaamde “kritische dekkingsgraad” vastgesteld. Dit is de dekkingsgraad waarbij het fonds veronderstelt niet in staat te zijn om binnen de wettelijk gestelde maximale termijn de op het niveau van het Vereist eigen Vermogen te brengen, zonder tot het korten van pensioenaanspraken over te moeten gaan. Deze kritische dekkingsgraad is door het bestuur vastgesteld op 90%.

13.4

Maatregelen die ter beschikking staan

Het bestuur is in het geval van een crisissituatie genoodzaakt maatregelen te nemen, aan te duiden als crisismaatregelen. Gegeven de situatie van het gesloten fonds vanaf 1 juli 2015 zijn de te nemen crisismaatregelen beperkt. Deze worden onderstaand toegelicht. 1. Premieverhoging Aangezien er geen sprake meer is van actieve premiebetaling, is deze maatregel niet van toepassing. 2. Bijstorting door de werkgever Zoals toegelicht kan ook deze maatregel niet als crisismaatregel worden ingezet door het bestuur. 3. Het beperken of niet toekennen van toeslagen (winstbijschrijving) Het geheel of gedeeltelijk achterwege laten van de voorwaardelijke toeslagverlening aan de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden wordt niet als crisismaatregel aangemerkt, maar als een regulier onderdeel van de pensioenregeling. In beginsel worden uitsluitend toeslagen verleend indien en voor zover het pensioenfonds zich niet in een crisissituatie bevindt. 4. Aanpassen beleggingsbeleid In het geval van een crisissituatie zal nader naar het beleggingsbeleid worden gekeken. In principe blijft het uitgangspunt dat een gelijk beleggingsrisico genomen wordt. Het bestuur voert immers een lange termijn beleid. Een vermindering van het beleggingsrisico in een crisissituatie zou ertoe leiden dat mogelijke herstelkracht van het fonds wordt verminderd, hetgeen op de langere termijn in het nadeel van de belanghebbenden zou uitpakken. Wel kan het bestuur, gegeven de concrete marktverwachtingen en risico’s binnen het ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 53

beleggingsbeleid, besluiten om het risicobudget tijdelijk te verlagen of risicoverlagende maatregelen te implementeren. 5. Korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten De pensioenaanspraken en pensioenrechten van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden kunnen worden gekort conform artikel 18, lid 4 van het pensioenreglement. De pensioenaanspraken en pensioenrechten van een ieder worden in beginsel procentueel gelijkelijk gekort. Er wordt niet meer gekort dan strikt nodig is om voldoende te kunnen herstellen. Kortingen worden gespreid over een periode van tien jaren. In het kort kan dus gesteld worden dat als eerste een beroep wordt gedaan op het beperken van toeslagen van de deelnemers, zoals gesteld onder punt 3. Indien dit niet voldoende is voor herstel, zal de korting als gesteld onder punt 5 worden ingezet. Het korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten vindt plaats conform de voorschriften van het nFTK.

13.5

Mate van inzetbaarheid van de maatregelen

De mogelijkheid tot het korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten is expliciet opgenomen in het huidige artikel 18, lid 4 van het Pensioenreglement en de eerdere reglementen van het fonds. Het bestuur verwacht dat het deze maatregel ook daadwerkelijk zal kunnen inzetten. Ook in 2003 en 2014 heeft het fonds een korting op de opgebouwde aanspraken toegepast vanwege een toenmalige crisissituatie.

13.6

Evenwichtige belangenafweging

Het bestuur maakt voor wat betreft de korting van pensioenaanspraken en pensioenrechten in beginsel geen onderscheid tussen de verschillende groepen binnen het fonds. Naar mening van het bestuur is een evenwichtige verdeling van de lasten vereist om het draagvlak voor een collectieve en solidaire pensioenregeling te kunnen garanderen. Het bestuur realiseert zich dat pensioengerechtigden in beginsel geen verdiencapaciteit meer hebben en hierdoor in eerste instantie mogelijk zwaarder getroffen worden dan de gewezen deelnemers. Het uitsluiten of beperken van korting voor pensioengerechtigden zou echter een te zwaar beslag leggen op de solidariteit, aangezien dit een hogere korting voor de gewezen deelnemers zou impliceren. Het niet toekennen van winstbijschrijving (toeslagverlening) raakt, net als een eventuele korting, alle gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in gelijke mate. Naar het oordeel van het bestuur is hiermee sprake van evenwichtigheid. Weliswaar zijn de pensioengerechtigden de enige partij waarvoor het niet toekennen van winstbijschrijving direct het besteedbaar inkomen zal raken, maar het uitsluiten van deze groep speculeert naar het oordeel van het bestuur teveel op onzeker toekomstig herstel.


pag. 54

13.7

Beleid inzake ongedaan maken van crisismaatregelen

Het pensioenfonds heeft geen beleid opgenomen in de beleidsstaffel voor het (gedeeltelijk) ongedaan maken van een toegepaste korting van de pensioenaanspraken en pensioenrechten.

13.8

Aanpak van crisissituaties

In geval van een extreme financieel-economische omstandigheid kan het noodzakelijk zijn snel te handelen om de realisatie van de doelstellingen van het pensioenfonds te beschermen. In een dergelijke ‘noodsituatie’ moeten op zeer korte termijn de beleggingen aangepast kunnen worden, In deze paragraaf is beschreven hoe in een dergelijke noodsituatie de besluitvormingsprocedure verloopt en welke voorwaarden aan het proces en de uitvoering worden gesteld. Reguliere besluitvormingsprocedure Indien het bestuur besluit tot het uitvoeren van beleggingshandelingen die buiten de door het pensioenfonds gestelde beleggingsrichtlijnen vallen, dient het gehele bestuur vooraf goedkeuring te geven voor dergelijke handelingen. In geval van een noodsituatie kan de vertraging die een bestuursbesluit met zich meebrengt echter onwenselijk zijn of er zelfs voor zorgen dat het pensioenfonds haar verplichtingen op (langere) termijn niet meer kan nakomen. Het is daarom van groot belang om in een noodsituatie op zeer korte termijn adequaat te kunnen handelen buiten de normale kaders om. Definitie van een noodsituatie Ten behoeve van de identificatie van een noodsituatie in de zin van deze paragraaf hanteert het bestuur de volgende definitie:

Er is sprake van een noodsituatie wanneer financieel-economische ontwikkelingen zonder direct ingrijpen in het beleggingsbeleid naar het oordeel van de fiduciaire manager een grote daling van de dekkingsgraad dreigen te veroorzaken. Een daling van de dekkingsgraad kan optreden:  

door een sterke daling van de waarde van de beleggingen; door een sterke stijging van de waarde van de verplichtingen, bijvoorbeeld als gevolg van een sterk dalende rente.

Het kan gewenst zijn om direct in te grijpen wanneer een grote daling van de dekkingsgraad dreigt op te treden – óók wanneer de dekkingsgraad royaal boven het niveau van het vereist vermogen ligt en er dus geen crisissituatie in termen van de ABTN aan de orde is. Onder direct wordt verstaan een ingreep in het beleggingsbeleid binnen 24 uur. Bij noodsituaties valt te denken aan bijvoorbeeld de ondergang van Lehman, waarbij de aandelenmarkten sterk dalen of aan een break-up van de eurozone.


pag. 55

Monitoring marktontwikkelingen Aangezien het lastig is om een noodsituatie tevoren op een sluitende wijze te herkennen, zullen het pensioenbureau, de Beleggingsadviescommissie en de fiduciaire vermogensbeheerder de markten monitoren. De vier belangrijkste manieren om risico’s van een noodsituatie tijdig te signaleren zijn:  De fiduciaire vermogensbeheerder informeert het pensioenbureau regelmatig over de marktontwikkelingen en/of er redenen zijn om het beleid te wijzigen;  De fiduciaire vermogensbeheerder informeert de Beleggingsadviescommissie indien gedefinieerde signaleringniveau ’s worden overschreden;  In de bestuursrapportage is een overzicht toegevoegd met de belangrijkste marktindicatoren;  De fiduciaire vermogensbeheerder informeert de Beleggingsadviescommissie wanneer de kosten van bescherming tegen potentiële risico’s laag zijn. Crisisteam en vaststellen van noodzaak tot inzet van noodprocedure Het bestuur heeft uit haar midden en de directie een crisisteam ingesteld. Het crisisteam heeft het mandaat om vast te stellen dat sprake is van een noodsituatie die inzet van de noodprocedure noodzakelijk maakt. Het crisisteam bestaat uit vier leden, zijnde de directeur van het fonds, de voorzitter van het fonds en twee bestuursleden uit de Beleggingsadviescommissie. Voor ieder van de leden van het crisisteam is een plaatsvervanger benoemd voor het geval het betreffende lid van het crisisteam niet bereikbaar is. Het crisisteam besluit of er sprake is van een noodsituatie op basis van de volgende aspecten:  analyse van de financieel economische situatie;  verwachte impact van de noodsituatie op de beleggingen/ dekkingsgraad;  onderbouwing van de verwachte ontwikkeling en mate van (on)zekerheid; Het besluit door het crisisteam dat daadwerkelijk sprake is van een noodsituatie dient unaniem te zijn. Bepalen van de vervolgactie bij een noodsituatie Het bestuur mandateert het crisisteam om in geval van een noodsituatie de vervolgactie te bepalen in afwijking van de vastgestelde beleggingsrichtlijnen. Elementen die het crisisteam hierbij dient mee te wegen:  de alternatieve beleidsacties die door het fonds genomen kunnen worden;  de uitvoerbaarheid van de alternatieve beleidsacties;  de verwachte impact van deze acties op het bruto risicogebruik;  de verwachte kosten van een beleidsactie, inclusief het eventueel terugdraaien van deze actie;  uitlegbaarheid van de te ondernemen actie aan de deelnemers en de toezichthouder. Voor wat betreft dit laatste punt geldt dat het crisisteam zich altijd moet afvragen hoe mogelijke acties zich verhouden tot de (realisatie van de) lange termijn doelstellingen van het fonds. Het bestuur heeft het crisisteam gemandateerd om de uitvoerders te instrueren eventuele vervolgacties in afwijking van de beleggingsrichtlijnen uit te voeren. De termijn waarvoor de maatregelen gelden wordt expliciet benoemd c.q. begrensd. Bij het uitvoeren van de actie zal primair gekeken worden op welke wijze het risico zo effectief en efficiënt mogelijk kan worden gemitigeerd. Er kan gebruik gemaakt worden van derivaten, maar ook de aan- of verkoop van fysieke beleggingen is mogelijk.


pag. 56

Een noodsituatie betekent niet automatisch minder risico nemen. Een noodsituatie kan namelijk ook worden gebruikt om extra risico te gaan nemen met als belangrijke reden om vanuit een lange termijn perspectief een hoger pensioen te realiseren voor de deelnemers. Bij een sterk dalende rente kan de dekkingsgraad snel dalen bij minder dan 100% renteafdekking. Vanuit een lange termijn perspectief kan het dan juist wenselijk zijn om extra dekkingsgraadrisico te nemen door de renteafdekking te verlagen en het risico op een daling van de portefeuillewaarde te verminderen. Beperkingen aan de vervolgactie De vervolgactie dient in ieder geval aan de volgende criteria te voldoen. Bij afwijking van deze criteria dient het crisisteam alsnog vooraf toestemming van het bestuur te verkrijgen: 



Indien een noodsituatie is vastgesteld, is de voorwaarde voor de daarop te ondernemen actie dat iedere afwijking van de beleggingsrichtlijnen slechts ingezet mag worden ter beperking van het aanwezige risico. De te treffen maatregelen kunnen ertoe leiden dat andere, nieuwe risico’s worden geïntroduceerd. Deze nieuwe risico’s mogen op basis van de gemaakte inschattingen de bestaande risico’s echter niet overtreffen.

De Beleggingsadviescommissie vindt het niet effectief om op voorhand restricties op te leggen in termen van de omvang van de uitvoeringskosten of (de reductie van) het risicogebruik. Processtappen 1. De fiduciaire vermogensbeheerder, het pensioenbureau of een lid van het bestuur of de Beleggingsadviescommissie neemt een (markt)situatie waar die mogelijk als noodsituatie geclassificeerd kan worden. 2. Indien de situatie wordt gesignaleerd door iemand buiten de fiduciaire vermogensbeheerder neemt hij/zij telefonisch contact op met het pensioenbureau en/of de fiduciaire vermogensbeheerder. 3. De fiduciaire vermogensbeheerder stuurt per email een analyse van de noodsituatie. 4. Het pensioenbureau voert zo snel mogelijk doch uiterlijk binnen vier uur de eerste toets uit. Waar mogelijk vindt ook afstemming plaats tussen pensioenbureau en de externe deskundige in de Beleggingsadviescommissie. Indien het pensioenbureau de analyse deelt, neemt het bureau telefonisch contact op met het crisisteam. 5. Indien na verloop van vier uur géén reactie van het pensioenbureau is ontvangen, dan neemt de fiduciaire vermogensbeheerder telefonisch contact op met een lid van het crisisteam. 6. Het crisisteam besluit binnen vier uur of er inderdaad sprake is van een noodsituatie waarin inzet van de noodprocedure is gewenst en bepaalt in overleg met de fiduciaire vermogensbeheerder de vervolgactie(s). 7. Het crisisteam instrueert de fiduciaire vermogensbeheerder om de vastgestelde vervolgactie uit te voeren, waarbij alle drie de leden afzonderlijk akkoord dienen te geven (telefonisch, via handtekening of per email). 8. Het crisisteam (dan wel het pensioenbureau namens het crisisteam) informeert het bestuur zo snel mogelijk dat er sprake is van een noodsituatie, over de inzet van de noodprocedure en over de vervolgactie(s). 9. De fiduciaire vermogensbeheerder voert de vervolgactie(s) zo spoedig mogelijk uit. 10. De fiduciaire vermogensbeheerder informeert het crisisteam en de Beleggingsadviescommissie inzake de uitgevoerde vervolgacties, de gevolgen hiervan op het risico en de portefeuillesamenstelling en de kosten. ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

pag. 57

11. Het crisisteam legt zo spoedig mogelijk verantwoording af aan het bestuur inzake de besluitvorming (noodsituatie, inzet noodprocedure en vervolgacties) en de impact van de vervolgacties op hoofdlijnen. De complete verantwoording wordt geagendeerd voor de eerstvolgende bestuursvergadering. 12. Het bestuur stelt vast of de besluitvorming conform de richtlijnen van dit document heeft plaatsgevonden en of de vervolgactie aan de voorwaarden heeft voldaan. De doelstelling is dat in het geval van een noodsituatie dit stappenplan binnen 24 uur tot concrete beslissingen en vervolgacties leidt. Samenstelling crisisteam Het crisisteam is als volgt samengesteld. Functie Voorzitter Bestuurslid Bestuurslid Directeur

13.9

Naam Sieto de Leeuw Mark Poort Bart Gianotten Raimond Schikhof

Plaatsvervanger Hans de Ruiter Hans de Ruiter Hans de Ruiter Ronald Ganzeboom

Communicatie met belanghebbenden

Het bestuur van het fonds vindt het van groot belang dat alle belanghebbenden op een volledige, tijdige en duidelijke wijze worden geïnformeerd over het bestaan van het crisisplan en de maatregelen die door het bestuur zullen worden ingezet tijdens een financiële crisis. Indien er geen sprake is van een financiële crisis, zal het bestuur van het fonds het crisisplan actief met alle belanghebbenden delen met behulp van de website van het pensioenfonds en de communicatie-uitingen naar de deelnemers. Indien het fonds zich in een situatie van financiële crisis bevindt, is een transparante communicatie met alle belanghebbenden van vitaal belang. De eindverantwoordelijkheid voor alle communicatie uitingen wordt gedragen door het bestuur. In het geval van een crisis zal het bestuur met de toezichthouder communiceren op de daarvoor voorgeschreven wijze en met inachtneming van de daarvoor voorgeschreven termijnen. Indien een korting noodzakelijk is, zal iedereen binnen het fonds hiervan schriftelijk op de hoogte worden gesteld, uiterlijk een maand voordat deze wordt toegepast. Het verantwoordingsorgaan zal vóór de toepassing van maatregelen uit het crisisplan op de hoogte worden gesteld. In onderstaande tabel is het communicatietraject na vaststelling van een crisissituatie weergegeven (zoals bovenstaand beschreven): Belanghebbende partij Toezichthouder Werkgever Verantwoordingsorgaan Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

Communicatievorm Brief Mondeling Mondeling Brief Brief


Tijdstip Onverwijld Binnen twee weken Binnen twee weken Binnen zes weken Binnen zes weken

pag. 58

In geval dat een korting feitelijk doorgevoerd dient te worden, zullen voorlichtingsbijeenkomsten voor alle betrokkenen worden georganiseerd.

13.10 Beoordeling actualiteit Het bestuur zal het crisisplan opnemen als vast agendapunt voor de jaarlijkse bestuursvergadering in januari. In deze vergadering zal het crisisplan worden besproken en zal een toetsing aan de actualiteit plaatsvinden. Voorts zal bij tussentijdse beleidswijzigingen de actualiteit van het crisisplan getoetst worden en indien nodig zal aanpassing plaatsvinden.


pag. 59

14.

Slotopmerkingen

Deze actuariële en bedrijfstechnische nota beschrijft het fonds naar de situatie per 1 juli 2015. Wijzigingen vinden plaats door middel van een wijzigingsblad of door het vervangen van een bijlage, tenzij het bestuur meent dat vaststelling van een volledig nieuwe actuariële en bedrijfstechnische nota noodzakelijk is.

Aldus vastgesteld en ondertekend op 2 juli 2015 te Diemen,

S. de Leeuw Voorzitter

S.M. Overeijnder - Schalker Secretaris

(origineel ondertekend)


pag. 60

Bijlage 1: Actuariële grondslagen en veronderstellingen (Naar de situatie per 1 juli 2015) De berekening van de Voorziening Pensioenverlichtingen wordt uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen:

Sterftegrondslagen

Per 1 juli 2015: AG Prognosetafel 2014-2064 Starttafel 2014 Leeftijdsafhankelijke correctiefactoren conform bijlage 2

Leeftijdsverschil man – vrouw

3 jaar

Rekenrente

DNB-rentetermijnstructuur.

Voorziening voor uitgesteld wezenpensioen

5% van de voorziening van uitgesteld nabestaandenpensioen bij uitgesteld ouderdomspensioen

Voorziening voor toekomstige pensioenopbouw arbeidsongeschikten

De contante waarde van de vrijgestelde pensioenopbouw is opgenomen in de technische voorziening

Opslag voor excassokosten

2,0% (onderdeel van de voorziening)

Overlijdensrisico

Herverzekerd middels een stoplossherverzekering

Arbeidsongeschiktheidsrisico

Herverzekerd middels een stoploss herverzekering


pag. 61

Bijlage 2: Leeftijdsafhankelijke correctiefactoren Schaalfactor Schaalfactor Leeftijd mannen vrouwen Leeftijd 0 0,432 0,727 1 0,432 0,727 2 0,432 0,727 3 0,432 0,727 4 0,432 0,727 5 0,432 0,727 6 0,432 0,727 7 0,432 0,727 8 0,432 0,727 9 0,432 0,727 10 0,432 0,727 11 0,432 0,727 12 0,432 0,727 13 0,432 0,727 14 0,432 0,727 15 0,432 0,727 16 0,432 0,727 17 0,432 0,727 18 0,432 0,727 19 0,432 0,727 20 0,432 0,727 21 0,432 0,727 22 0,432 0,727 23 0,432 0,727 24 0,432 0,727 25 0,432 0,727 26 0,432 0,727 27 0,432 0,727 28 0,432 0,727 29 0,432 0,727 30 0,432 0,727 31 0,432 0,727 32 0,432 0,727 33 0,432 0,727 34 0,432 0,727 35 0,432 0,727 36 0,432 0,727 37 0,432 0,727 38 0,432 0,727 39 0,432 0,727 40 0,432 0,727 41 0,432 0,727 42 0,432 0,727 43 0,432 0,727 44 0,432 0,727 45 0,432 0,727 46 0,439 0,731 47 0,445 0,735 48 0,452 0,740 ABTN 2015 Stichting Pensioenfonds Randstad

49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97

Schaalfactor Schaalfactor mannen vrouwen 0,459 0,744 0,466 0,748 0,473 0,753 0,481 0,757 0,488 0,762 0,496 0,766 0,503 0,770 0,511 0,775 0,519 0,779 0,527 0,784 0,535 0,788 0,543 0,793 0,551 0,798 0,560 0,802 0,569 0,807 0,577 0,812 0,586 0,816 0,595 0,821 0,604 0,826 0,614 0,831 0,623 0,836 0,633 0,840 0,642 0,845 0,652 0,850 0,662 0,855 0,672 0,860 0,683 0,865 0,693 0,870 0,704 0,875 0,715 0,880 0,726 0,885 0,737 0,891 0,748 0,896 0,760 0,901 0,771 0,906 0,783 0,911 0,795 0,917 0,808 0,922 0,820 0,927 0,833 0,933 0,845 0,938 0,858 0,944 0,872 0,949 0,885 0,955 0,899 0,960 0,913 0,966 0,927 0,971 0,941 0,977 0,955 0,983 pag. 62

Bijlage 3: verdeling over de beleggingscategorieën en benchmarks (Naar de situatie per 1 julii 2015)

Binnen het vermogensbeheer wordt onderscheid gemaakt tussen een tweetal portefeuilles, de matchingportefeuille en de rendementsportefeuille. De totale beleggingsmix 2015 is hieronder vertaald naar benchmarks voor deze twee portefeuilles. Weging sub-portefeuilles Voor het jaar 2015 is een weging voor de Matchingportefeuille en Rendementsportefeuille vastgesteld. Gedurende het jaar wordt de verhouding tussen de Matching- en Rendementsportefeuille in principe niet (terug) aangepast naar de onderstaande wegingen. Weging sub-portefeuilles 2015 Matchingportefeuille (MP)

2


Weging 55% 45%

Normwegingen en bandbreedtes Hieronder worden voor de Rendementsportefeuille per beleggingscategorie de normwegingen (Benchmark) en bijbehorende bandbreedtes weergegeven.

2. De samenstelling van de Matchingportefeuille wordt bepaald op basis van de renteafdekkingsrichtlijnen en de invulling van de Rendementsportefeuille.


pag. 63

Strategische weging 2015 Rendementsportefeuille (RP) Aandelen ontwikkelde landen

Wereld Europa US Aandelen opkomende landen

Wereld Azië ex Japan Genoteerd onroerend goed

Europa Wereld Niet-genoteerd onroerend goed3

Europa4 (Fund-of-) Hedgefunds Vastrentende waarden hypothecaire leningen5 Vastrentende waarden bedrijfsobligaties Vastrentend hoogrentend

Hoogrentende bedrijven Emerging market debt Liquiditeiten

6

Normweging (Benchmark) 100% 24,4%

Bandbreedte Min

Max

15%

35%

4,9% 14,7% 4,9%

0% 10% 0%

10% 20% 10%

8,9%

4%

14%

4,4% 4,4%

0% 0%

9% 9%

0%

0%

15%

0% 0%

0% 0%

15% 15%

11,1%

0%

15%

11,1%

0%

15%

11,1% 16,7%

6% 5%

16% 25%

16,7%

5%

25%

5,6%

0%

10%

0% 5,6%

0% 0%

5% 10%

5,6%

0%

15%

Bij het vaststellen van bovenstaande bandbreedtes en bij de monitoring ervan wordt niet door Beleggingsinstellingen heen gekeken.

3. Indien de feitelijke weging van de categorie Niet-genoteerd onroerend goed meer dan 0,5% afwijkt van de normweging, dan zal het verschil gecompenseerd worden via een allocatie naar genoteerd onroerend goed 4. Enkel Nederlands niet-genoteerd onroerend goed is toegestaan 5. Indien de feitelijke weging van de categorie vastrentende waarden hypothecaire leningen meer dan 0,5% afwijkt van de normweging, dan zal het verschil gecompenseerd worden door beleggingen in vastrentende waarden bedrijfsobligaties 6. Tijdelijke debetstanden voor de afwikkeling van transacties zijn toegestaan, zowel in euro als in vreemde valuta. Creditstanden zijn ook in vreemde valuta toegestaan. Onder liquiditeiten vallen ook geldmarktfondsen.


pag. 64

Gehanteerde benchmarks

Categorie

Weging

Benchmark

Bloomberg Ticker

Swapcurve -/- Euribor 6 mnd

Swapcurve – LEC6

ML EUR AAA Gvt 0-1 jaar EUR

EG1C

Matchingportefeuille (MP) 7 normpercentage Verplichtingen > 15 jaar -/- Financieringskosten 40% Verplichtingen =< 15 jaar -/Financieringskosten Opbrengsten onderpand


100%

Aandelen ontwikkelde landen Wereld

4,9%

MSCI Wereld TR ND USD

NDDUWI

Europa

14,7%

MSCI Europe TR ND USD

NDDUE15

US

4,9%

MSCI US TR ND USD

NDDUUS

4,4%

MSCI Emerging markets TR ND

NDUEEGF

Aandelen opkomende landen Wereld

USD Azië ex Japan

4,4%

MSCI Asia ex Japan TR ND USD

NDUECAXJ

Onroerend goed Genoteerd onroerend goed Europa

0%

FTSE/EPRA Europe net Index

NEPRA

Genoteerd onroerend goed Wereld

0%

FTSE/EPRA Global Developed

RNGL

11,1%

Portefeuillerendement

11,1%

HFRX Global Hedge Fund EUR

Index Niet-beursgenoteerd onroerend goed (Fund-of-) Hedgefunds

(met een maand vertraging) Vastrentende waarden hypothecaire leningen Vastrentende bedrijfsobligaties

waarden

HFRXGLE

8

Portefeuillerendement

16,7%

Iboxx Corporate TR EUR

16,7%

QW5A

Vastrentend Hoogrentend Hoogrentende bedrijven Emerging market debt

0%

BofA ML Global HY USD

HW00

2,8%

50% JPM EMBI Global

JPGCCOMP

2,8%

50% JPM GBI-EM Global

5,6%

Eonia Net Total Return Index EUR

Diversified USD JGENVUUG

Diversified USD Liquiditeiten

DBDCONIN

7. De invulling van de Matchingportefeuille is gebaseerd op de normafdekking. Bij de percentages is rekening gehouden met de rentegevoeligheid in de Rendementsportefeuille en de samenstelling van de pensioenverplichtingen 8. Zowel de koers van de belegging als de index worden met een maand vertraging gerapporteerd


pag. 65

ACTUARIËLE EN BEDRIJFSTECHNISCHE NOTA VAN STICHTING PENSIOENFONDS RANDSTAD

Recommend Documents