PROVINCIALE VAN OV6RUI88EL
Routing
^^, A
a.d. at
7 Cj MOV 9f
dd. 24 november 2004
AANWEZIG Ministerie EZ, Essent, leden GS en leden Statencommissie Economie en Bestuur en enkele ambtenaren DOEL Het dossier "splitsing energiebedrijven59 is zeer complex. De provincie heeft met EZ en Essent afgesproken dat zij beiden vanuit hun invalshoeken de standpunten tot op heden komen toelichten. De bijeenkomst is informatief, geen besluitvorming. Het traject van besluitvorming volgt de komende maanden. PRESENTATIES DG GJ. Lankhorst van EZ houdt namen de minister een presentatie over het standpunt van het Kabinet. Voorzitter Raad van Bestuur MAM. Boersma houdt namens RvB en RvC een presentie over standpunt Essent. Merbij gevoegd. KORTE IMPRESSIE VAN DE VRAGENRONDE (niet geheel volledig) Waarom u steeds lijnreeht tegenover en Is eompronils Lankhorst: Minister Brinkhorst richt zich met dit dossier op de langere termijn: Er zullen "reuzen" komen die de "kleintjes" gaan opslokken; de Nederlandse bedrijven kunnen niet zelf tot reuzen uitgroeien; het veilig stellen van de netwerken via splitsing en het houden van een meerderheidsbelang als overheden (51%) is van belang. Compromis EZ - Essent is moeilijk vanwege verschillen in 1. doelen (privatiseren van ongesplitste bedrijven is onmogelijk), 2. de verwaehtingen over toekomstige waarde van de bedrijven - gesplitst/ongesplitst - zijn verschillend, 3. de adviezen aan EZ en aan Essent zijn verschillend (adviseurs neigen kennelijk naar wat opdraehtgever wil horen)? 4. inschatting EZ is dat vroeg of laat de Nederlandse bedrijven een maatje te klein zijn en toch opgeslokt worden. Boersma: De minister beroept zich op een kamermeerderheid (macht) en is onvoldoende bereid naar onze inhoudelijke argumenten te luisteren. Wij hebben wel bestaanrecht, ook in de toekomst; opgeslokt worden hoeft niet, wij kunnen en willen weliswaar niet zelf anderen gaan overnemen, maar via slimme fusies kunnen wij de toekomst in. Zelfs de Energieraad heeft aan de minister gezegd: Wacht nog met verder beleid totdat de liberalisering - die nog maar net een half jaar op gang is - meer is uitgekristaliseerd. Waarom je bedrijven (netwerk + privatiseren Lankhorst: Dat leidt tot oneerlijke concurrence.
activiteiten)
Waarom nu Lankhorst: Als je als Kabinet de toekomstige richting hebt bepaald, dan is het onverstandig te wachten tot er al overnames vanuit buitenlandse reuzen gaan plaatsvinden. Wat moet er volgens de EU Boersma / Lankhorst: In Nederland voldoen we aan wat volgens EU moet; o.m. juridische spiltsing. De discussie die nu in Nederland plaatsvindt vindt niet plaats in een van de andere EUlanden. Lankhorst: Echter in de contacten met andere landen blijkt wel dat ook daar dezelfde discussie - op termijn - zal komen. Boersma: In landen als Denemarken, Portugal, Belgie is de lijn dat de bedrijven zo sterk mogelijk worden gemaakt. In Duitsland lachen ze om onze discussie. Lankhorst: In Duitsland lachen de Qnergiebedrijven om onze discussie, maar de consumenten klagen steen en been. Waar zit het consumentenvoordeel als er uiteindelijk enkele op de zijn Boersma: Consumentenvoordeel is er niet. Splitsen maakt het duurder voor de consument ( € 70,-- per jaar) en als er uiteindelijk enkele reuzen zijn dan is er weinig Consumentenvoordeel vwb de prijs van energie, want de marges zijn erg klein. Welke voor veraieuwing er optreden door de Boersma: Als het gaat om impulsen voor duurzame energie dan wordt de mogelijkheid kleiner door splitsing. Waarom het rijk de netwerkbedrijven voor 51% in Lankhorst: De minister van Financien wil niet te veel Staatsbezit. Hoe zit het de leveringszekerheid Boersma/Lankhorst: De leveringszekerheid in Nederland en die van Essent behoort tot de beste ter wereld. Wordt het na Lankhorst: In Engeland is eerst geprivatiseerd en daarna geliberaliseerd. Dat is wat ons betreft de verkeerde volgorde. Wat Is de aandeelhouderspositle van de provineie Overijssel in een geliberallseerde Lankhorst/Boersma: In zo'n situatie zul je als overheid de aandelen van de (te) risicovolle activiteiten willen vervreemden.
VERVOLG 1. De 2e Kamer debatteert op 8 december over dit dossier. 2. De aanwezige Statenleden stemmen ermee in dat in een eerstvolgende Commissiebijeenkomst na 8 december verder van gedachten wordt gewisseld met het college, zodat de uitkomsten van het Kamerdebat daarbij betrokken kunnen worden.
Bijlage bij
nr.
d.d.
EZ-beleid Splitsing Energiebedrijven Informatiebijeenkomst Provincie Overijssel 24 november 2004 Gertjan Lankhorst Directeur-Generaal Energie
Directoraat-generaal Energie
Inhoud presentatie 1. Achtergrond splitsing 2. Kabinetsplannen 3. Voordelen splitsing 4. Gevolgen aandeelhouders 5. Aandachtspunten 6. Vervolgstappen en Aanpak
Directoraat-generaal Energie
1. Achtergrond splitsing 1. Visie minister op toekomstige structuur energiemarkt 2.
Uitgangspunten: Afnemer staat centraal Borging publieke belangen Ontwikkelingen in EU
3. Doelstelling: Betrouwbare en duurzame energielevering tegen zo laag mogelijke prijs
4. yiddelen: Sterke markt: effectieve concurrentie Sterke overheid: duidelijke regels en scherp toezicht
Directoraat-generaaS Energie
2. Kabmetsplannen Noodzaak om publieke belangen bij energievoorziening adequaat en structureel te waarborgen, m.n. - economische efficientie - betrouwbaarheid en veiligheid netwerken
i
•ill
Splitsing tussen netbeheer en commerciele activiteiten tot op aandeelhoudersniveau uiterlijk 1 Januari 2007
Directoraat-generaa! Energie
3. Voordelen splitsing Eerlijke concurrentie op energienetwerken - Energienetwerken natuurlijk monopolie - Splitsing neemt concurrentieverstorende prikkels weg 2 3.
Efficienter toezicht door betere transparantie Onafhankelijkheid netbeheer structureel gewaarborgd - Netbeheerders kunnen zich beter op hun taken richten: beheren en onderhouden netwerken
irectoraat gerseraal nergie
4. Gevolgen aandeelhouders Uitgangspunt: splitsen moet, privatiseren mag 1. Na splitsing privatiseren commerciele deel energiebedrijf mogelijk 2. Herkapitaliseren van netwerkbedrijf 3. Voornemens toestaan minderheidsprivatisering netwerkbedrijf 4. In 2007 verder besluit over volledige privatisering netwerkbedrijf
srectoraat generaai nergie
5. Aandachtspunten 1. 2. 3. 4.
Aandeelhouderswaarde Gevolgen consument Leveringszekerheid Europees perspectief
irectoraat generaai nergie
5. Aandachtspunten Ad 1 Aandeelhouderswaarde Financiele instellingen: wegnemen bestaande dissynergieen leidt waarschijnlijk eerder tot waardeverhoging Wetgeving houdt rekening met leasecontracten: hoge kosten onwaarschijnlijk Onafhankelijk financieel advies Ad 2 Gevolgen consument Netwerktarieven gereguleerd: efficiencywsnst tegenover extra initiele kosten Scherpere concurrentie tussen leveranciers mogelijk
irectoraat generaal nergie
5. Aandachtspunten Ad 3 Leveringszekerheid - Betrouwbaarheid netten neemt toe - Jaarlijkse monitoring TenneT: voldoende productiecapaciteit Ad 4 Europees perspectief - Het ligt voor de hand dat ML energiebedrijven ook incl. netwerk op temnijn worden overgenomen - Door splitsing wordt Onafhankelijkheid ML netwerk ook gewaarborgd in toekomstige europese energiemarkt - Commissie onderzoekt eigendomssplitsing opnieuw serieus
irectoraat generaal nergie
6. Vervolgstappen en Aanpak 1.
Eind 2004 wetsvoorstel gereed voor MR
2.
Inwerkingtreding wetsvoorstel uiterlijk 1-1-2006
3.
Bedrijven uiterlijk gesplitst 1-1-2007
4.
16 december AO splitsing
5.
Regelmatig ambtelijk regulier overleg aandeelhouders
6.
Informatiebijeenkomsten aandeelhouders TenneT op 6 oktober
7.
Bestuurlijk overleg MEZ in november
8.
Informatiebijeenkomst aandeelhouders financiele aspecten begin december
Irectoraat generaa! nergie
Bijlage bij nr. d.d.
UNBUNDLING EN AANDEELHOUDERS VISIE ESSENT
Splitsing: Stand van Zaken 31 maart 2004: Minister publiceert voornemen tot splitsing I juli is de Implementatie & Interventiewet in werking getreden: - Regelt overdracht economisch eigendom - Verscherpt toezicht (boetes, onder curatele stelling) - Verdere onafhankelijkheid van de netbeheerder I1 oktober gaat het Plan van Aanpak naar Tweede Kamer - Nieuw: minderheidsaandeel netwerkbedrijf mag onder voorwaarden vervreemd worden 25 oktober sturen 4 grote Energiebedrijven een brief naar de minister en Tweede Kamer 4 november 2004 publiceert CDA mening: tegen gedwongen splitsing 12 november 2004 is de landelijke actiedag van het personeel tegen de voorgenomen splitsing Minister wil voor de Kerst met het wetsvoorstel naar Kabinet
Waar hebben we het over: De waardeketen
Volledige eigendo ssplitsing Minister geeft een aantal rationele arg enten - Voor o en an r iss sidie en oneigenli cone rrentie oordeel ia r isfinanciering - Voor o en it oiling netten - Toe ic t ordt a eli er i splitsing Te ens een aantal e otionele arg enten - Minister positioneert ic als crisis anager
Code Rood, fact reringspro le en, lac ten an cons enten, failiisse ent Energ S geeft et p lie ge oel an crisis. Minister er i st naar i n ti d i Land o aar i oo aar eeft ingegrepen. - Minister Nederlandse energie edri en e en toe geen toe o st in E ropa dan lie er de netten in Nederlandse anden.
Co
entaar Essent
Op de rationele argumenten: - Op zich eens met deze argumenten, maar splitsing is onnodig: * netwerk functioneert al geheel onafhankelijk • met nieuwe Interventiewet per 1-7-04 is regulering en toezicht maximaal aangescherpt - Nergens anders in Europa speelt deze discussie - Minister geeft in zijn plannen nergens een beeld van de toekomst Wat is 'het eindplaatje1 voor Nederland qua markt, qua regulering en qua spelers? Op de emotionele argumenten: - Inderdaad speelden die problemen toen, maar splitsing lost dit niet op, geeft eerder meer en nieuwe problemen - Splitsing lijkt op de ultieme straf van de Minister voor de matige performance van de afgelopen tijd richting klant - Ongesplitste Nederlandse energiebedrijven hebben wel degelijk een toekomst in Europa
De klant Aandeelhouder Medewerkers (regionale werkgelegenheid)
Splitsing al IN IEDER GEVAL leiden tot een osten er oging an EUR , Id in eerste i f aar Kostenstijgingen12)
Eenmalig Minimum
Jaarlijks
waarschijnlijk
Levering Herinrichting ICT
175mln
175mln
Afname kredietwaardigheid
30 mln
Dissynergie
50 mln
Productie Afname kredietwaardigheid Cross Border Leases
50 mln 200 mln
1.600 mln
Regulatory Risk
200 mln
Brandstof4
20 mln
Afname kredietwaardigheid 3
Netwerk
minimaal €73,- per jaar tot waarschijnlijk €170,- per jaar
p.m.
Dissynergie
1
De kostenstijging per huishouden:
Herinrichting ICT
175 mln
175 mln
Cross Border Leases
300 mln
2.400 mln
TOTAAL
850 mln
4.350 mln
350 mln
TOTAAL 5 jaar
850 mln
4.350 mln
1 .750 mln
> Kostenstijgingen voor Energiesector in NL > Analyse gebaseerd op de gedachte dat 100 mln concernbrede herstructureringskosten (herfinanciering, juridisch, fiscaai) op de aandeelhouders afgewenteld worden 3 > Tarieven voor netwerk zijn reeds gebaseerd op regulatory Wacc en zullen niet veranderen bij splitsing of herfinanciering 7 4) Brandstofkostenstijging alleen voor gesplitste bedrijven, dus exclusief E.On en Electrabel. 2
aarde ernietiging ooraandeel o ders Slechts het vrije markt deel van het bedrijf mag in eerste instantie worden verkocht Minderheidsaandeel in de netten mag worden verkocht, maar niet aan eigenaren vrije energie-activiteiten, waardoor opbrengst op belangrijkste assets sterk wordt beperkt Kostenverhogingen/dissynergieen hebben tevens een waardedrukkend effect Rijksoverheid kan compensatie aandeelhouders voor waardevermindering energiebelangen niet garanderen Daarnaast bestaat er een gerede kans op afroming fondsen (gemeentelijk/provinciaal) door Rijksoverheid na eventuele verkoop energiebelangen door aandeelhouders (ook Prof. Boorsma waarschuwt hiervoor)
8
aarde erlies ooraandeel o ders Op basis van splitsingskosten: - EBT (=EBST incl. financieringslasten) verlies per jaar: EUR 88 mln - Waardeverlies (EBT multiple 12x EBT/EV): EUR 1050 mln - Waardeverlies Provincie Overijssel (-18,7% aandelen): EUR 190 mln
Dit zal toenemen a/s Cross Border Leases niet hemnderhandeld kunnen worden (risico Essent - USD1,7 miljard)
Waardeverlies door beperkte opties tot vervreemding: -
-
Mogelijkheid tot beursgang is uitgesloten. Verkoop van geTntegreerd bedrijf is uitgesloten, terwijl dit de favoriete bedrijfstrategie is van potentiele kopers. Er wordt dus geen strategische premie betaald. Verkoop van minderheidsaandeel in de netten levert geen strategische premie op, omdat het geen controlerend belang is. Kopers worden gedwongen te kiezen: deelnemen in netwerken betekent niet (nooit) deelnemen in productie en leveringsactiviteiten. 9
HSBC s Vie Valuation multiples of comparable publicly traded companies illustrate that vertically integrated companies trade at a premium versus distribution/network or competitive businesses (generation and/or supply). This further supports our view that the sale of an integrated company will yield more than the separate sales of each of the unbundled businesses These valuation multiples do not reflect the additional loss of any possible negative financial and operational synergies
on t e riesland Report
04E
Integrated
Net or s
Co
e si nesses
Source: Datastream (5 November 2004)
10
Unbundling heeft ook regionaal grote gevolgen Nato ae evo e :
Duur ere e er e voor e eree (be r ve co sume te ) oe erne e ru o er ee e e sector: • Sector b e t ca 0 000 recte arbe s aatse e aar aast er e e e e toe evere e be r ve e e see tra • S ts a et verse ma e tusse ee arme e ou e sa er
e o ae evo e : sse t b e t ver sse rect er aa - 00 me se • e o er a aa ta e s re va vest e e verm ere : ost ba e maar oo rote oevee e e baa ver aats e aarce trae ee va et a • root r s co voor oae er eee e etaeeb er ebe r ve maar oo b toe evera c ers e re o
Visie op keu es aandeelhouders •
•
•
e eve at: De a te ( o ere r e ) e aa ee ou ers ( aar ever es) e be r ve ( a ere os t e) e e me e er ers (o ts a e ) u be a e esc aa or e aatsc a e e oste bate a a se eer e ate s raa aar ut e oo aa o bea t oor s S ts ur sc eert eac t s: str met uro ees er ra uro ees e e s ts e er ee avo r t e eve at: De e ster voet b stu ou t De amer oor voer ers er e meer er e ster ( D m e s et meer) re t o s b
e vo e
e vra e (vo e
e s e)
o ac ter e
Keu es aandeelhouders •
s mee aa met ster os t e voor aa aa ee ou ers aar e sse t e t: N
ee ou ers os t e e
•
ee aa met ster bete e t et acce tere va ee ctaat e re uceert e o t es voor aa ee ou ers tot : • ver es erne (s ts s oste ) • ver oo aa bute a se art va commercee ee ( s e e o ersmar t a t e eree moet a ver o e ) • er oo va m er e saa ee et er e aa oor ster ese ecteer e art (e ): bete e t o eu aar ever es « ee e e e ara t e voor com e sat e aar ever es e voor utb ve ca bac oor sover e v a emee te rov ce o s o ort o a ere s o se
Keu es aandeelhouders
«
s eersta be e aa sc a e vooro er a sse t e t: N
ster ooraa e s oste
ee ou ers
»
eersta b e e ver root u st et aa ta o t es ee acce tere maar same met over e e sta e o ers e aar be a e va ee e er om tot ee oe com rom s te ome Dee er evoor e s Ne era tebea r om vermee e rob erne met o oor ac te emoto ee o te
Essent kiest tegen splitsing •
sse t str t voor be a e va aa ee ou ers e a ere sta e o ers • sse t str t te e e o u ste ar ume te •
o crete actes oas: erorma ceverbeter e r c t e o e a t e ers o oe e e o a e steu ver are b o t e e a r t e e b ur sc eacte voorbere e
oc
s
tot com rom s
oo
e
amer e e
Ne era
sa
o
er vo ers
Mate van unbundling (1) Wetgeving stelt maximum 30% aandeel van netbeheerder in eigendom van leverings- en productiebedrijven. Werkelijke situatie is dat Electrabel nog 60% aandeel in locale distributiebedrijven heeft (2) Meest waarschijnlijke resultaat na implementatie Interventiewet Bron: Internationale benchmark privatisering; Deloitte en Touche
Doen we het nu o slecht Pri sontwikkeling 0 - 00
Euros per aar
I
I I 3" Q CD
I 2* 5'
I CO
§
CD
O
1 CD
S
a, CD i
oo
E <§ CO
D" (D
(D Q> JO-
O
CQ
en - gem. (200,24) NL-gem. (179,24)
UK- gem (151,
Kwaliteit
Storingsminuten per Want per jaar
200 i
200
Cash
Bron: Energiedata
150
100
/ klant (€, PPP gecorrigeerd)
