Editie 2/2009
DE DAKBEGROENER Het actuele dakbegroeningsmagazine
Pagina 2 . Editie 2/2009 DE DAKBEGROENER Het actuele dakbegroeningsmagazine Uitgegeven door
Omslagfoto Podium Amersfoort Optigroen-Systeemoplossing: natuurdak / verkeersdak Boujaar: 2007 Dakoppervlak: 7.000 m ² Opdrachtgever: Waal Bouw BV Ontwerper: TIB Architecten (http://www.vantilburgenpartners.nl/) Partnerbedrijf: ISS Landscaping Services
THEMA:
Pagina 4–9 schEEpSbegroeIing – Dakbegroeiingsgolf op volle zee
Introductie project:
Impressum DE DAKBEGROENER Het actuele dakbegroeningsmagazine Uitgever: DUITSLAND Optigroen international AG Am Birkenstock 19 72505 Krauchenwies Telefoon +49 (0) 7576 / 772-0 Fax +49 (0) 7576 / 772-299
[email protected] www.optigruen.de NEDERLAND Optigroen Dak- en Gevelbegroeiing Nijverheidsweg Noord 60.85 3812 PM AMERSFOORT Telefoon +31 (0) 33 / 463 56 81 Fax +31 (0) 33 / 463 56 82 www.optigroen.nl
[email protected] Oplage: 5.500; 1e jaargang Verschijning: Tweemaal per jaar Redactie: Dr. Gunter Mann Optigroen international AG Samenstelling: einmaleins - Büro für Gestaltung www.einmaleins.net
Pagina 10–13 Architectuur & dakbegroening
RECHT EN RICHTLIJN:
§
Pagina 14–15 Test voor wortelvastheid - FLL vs. DIN EN 13948
SCHADEGEVAL DEEL 2:
Pagina 16–17 „Gone with the wind ...“
Pagina 3 . Editie 2/2009
EDITORIAL: ... Een korte terugblik op 2009 ... Beste lezers, In de eerste editie van dit jaar waren wij vol goede moed dat de crisis het segment dakbegroeiing niet zou raken. Gelukkig is dit juist gebleken. De dakbegroeiingsmarkt is stabiel gebleken en heeft zich zelfs nog verder ontwikkeld – en dat zowel in het binnenland als in het buitenland. Ook het komende jaar zou net zo succesvol kunnen verlopen – tot dusverre zijn er geen prognoses die het tegendeel beweren, zodat de dakbegroeners gesterkt door deze gedachte en vol optimisme de toekomst tegemoet treden. Wij willen u met het hoofdthema „Begroeiing op een cruiseschip“ laten zien, wat er allemaal mogelijk is op het „dak“ en bij „Recht & regels“ gaan wij in op „Windbelasting en windbestendigheid“. En uiteraard presenteren wij u ook weer twee fraaie referentieobjecten die smaken naar meer …! Veel leesplezier!
D r. G u n t e r M a n n
Pagina 4 . Editie 2/2009
HOOFDTHEMA: Dakbegroeningsgolf op volle zee D r. G u n t e r M a n n
Eind vorig jaar liep de „Celebrity Solstice“, het grootste cruiseschip dat ooit in Duitsland gebouwd werd van stapel in de scheepswerf van Meyer Werft in Papenburg, Duitsland. Niet alleen de gigantische afmetingen van het luxepassagiersschip zijn grensverleggend, maar ook de opzienbarende recreatievoorziening in de vorm van een natuurlijke en bespeelbare golfbaan van gras met een oppervlak van 1.500 m² op het hoogst gelegen dek („The Lawn Club“) op 36 meter hoogte. Volgens de eigenaar van het schip is deze dakbegroening of beter gezegd „dekbegroening“ wereldwijd de allereerste begroening van een schip van deze omvang en op deze wijze. Celebrity Cruises heeft dit groene idee geïntroduceerd als attractie voor iedereen die ook op zee echt gras onder de voeten wil voelen – golf, jeu-de-boules, crocket en picknicken op echt gras voor nog meer afwisseling aan boord tussen Florida en de Bahama’s.
1
Eisen aan de „dakbegroeningsopbouw“ Toen de verantwoordelijke ontwerpers uit Amerika ongeveer een jaar geleden de firma Green Roof Service bezochten, was het nog geheel niet duidelijk of en hoe de wensen van de opdrachtgever vorm konden worden gegeven. Jörg Breuning pakte de zaak op en gebruikte hiervoor zijn eigen jarenlange ervaring als Optigroen-professional en de ondersteuning
van de toepassingstechnieken van de firma Optigrün international AG. De eisen lijken bij een „“dekbegroening“ veel op die voor een „dakbegroening“, maar er zijn ook aanvullende, verzwarende eisen: • Continue functionele en loopvaste laagopbouw • Zo licht en laag mogelijke opbouw • Functionaliteit bij verschillende klimaat - en weersomstandigheden • Afwisselend dakafschot afhankelijk van de weersomstandigheden en zeegang van onge veer 2 % tot 27 % • Bestendigheid van de grassoorten tegen zout water, goed functionerende drainage en vol doende doorlatend substraat • Windvaste laagopbouw • Onderhoudsplan • Bevloeiingsplan
2
Nieuwe systeemoplossing type „gazondek“ In navolging op de beproefde Optigroen-dakbegroeiingssysteemoplossingen werd de nieuwe systeemoplossing type „gazondek“ ontwikkeld. De klassieke meerlaags opbouw met een vegetatiedraaglaag en een afzonderlijke drainage vormen hiervoor de basis. • Optigroen-bescherm- en absorptievlies type RMS • Optigroen-drainagebufferplaat type FKD 40 spec • Optigroen-filtervlies type 105
Pagina 5 . Editie 2/2009
Afb. 1 De drainage, hier middels FKD 40 spec.
Afb. 1
Afb. 2 Aanbrengen van het speciale substraat type „R extra licht“ Foto‘s: „Ingrid Fiebak/Green Roof Services/Optigroen“
Afb. 3 Aanleg van speciale graszoden
Pagina 6 . Editie 2/2009
Pagina 7 . Editie 2/2009
Afb. 4 De „Celebrity Solstice“ in volle glorie – meer dan 300 meter lang, 16 verdiepingen hoog
Pagina 8 . Editie 2/2009
Afb. 5 Het luxe passagiersschip is van groen voorzien en wacht op haar gasten Foto‘s: „Ingrid Fiebak/Green Roof Services/Optigroen“
Afb. 6 Spel en plezier op het „gazondek“
Pagina 9 . Editie 2/2009
• Optigroen-gazonsubstraat type „R extra licht“ • Georoosters • Graszoden „Golfgreen“ in grote rollen
www.greenroofservice.com www.meyerwerft.de www.optigroen.nl
Medebepalend voor een succesvolle en onderhoudsvriendelijke begroeiing is een goede beregeningsinstallatie. Green Roof Service gebruikt hiervoor een kunstmatige waterstand onder het gazon welke tevens van bovenaf bespoeit word.
3
Aanleg op het scheepsdek en de eerste testen De aanleg van de „dekbegroeiing“ werd door Optigroen-partneronderneming Borchers uit Surwold op de scheepswerf van de firma Meyer uitgevoerd. Al het materiaal werd voor aanvang van de bouw aangeleverd en door de werf van Meyer ter plaatse gecoördineerd. Hiervoor waren twee zware kranen op rails de klok rond beschikbaar. De aanlegtijd bedroeg 14 dagen met drie onderbrekingen. Bij de scheepsbegroening waren er gemiddeld vijf werknemers aan het werk. De graszoden waren zonder aarde aangeleverd en twee weken later bij eerste vaart waren ze al op de ondergrond vastgeworteld. Tijdens de eerste vaartochten op volle zee bleek, dat het ontwerp en de aanleg de moeite loonden. „Zelfs testen op een maximale snelheid van meer dan 26 knopen, „noodstops“ en slagzij tot ongeveer 15º doorstond het gazon met vlag en wimpel“, vertelt Jörg Breuning. Conclusie Dit bijzondere project toont eens te meer, dat bij de begroening van „gebouwen“ er geen of bijna geen grenzen zijn – door goede ideeën, een dosis moed en competente partners is veel mogelijk.
Cruiseschip „Celebrity Solstice“ Bouwjaar: 2008 Opdrachtgever: Celebrity Cruises, Miami/Florida, USA Architect: Wilson Butler Architects, Bosten/MA, USA Scheepsbouw: Meyer Werft, Papenburg, Duitsland Technische details: Lengte schip: 315 m Breedte schip: 36,8 m Passagiershutten: 1.426 Passagiers: 2.852 Bemanning: 1.270 Diepgang: 8m Begroening: Dek 15 („The Lawn Club“) Afmeting: ca. 1.500 m² Hoofdaannemer: (ontwikkeling, design, projectleiding) Green Roof Service LLC, Forest Hill/Maryland, USA Toepassing: gazon voor recreatief gebruik: golf, jeu-de-boules, crocket, etc. Afdichting: speciale coating van Meyer scheepswerf Begroeiingsopbouw: Dakbegroeiingssysteem Optigrün international AG, Krauchenwies, Duitsland Uitvoering: Optigroen-partneronderneming Borchers GmbH, Surwold, Duitsland
Pagina 10 . Editie 2/2009
Introductie project 1 Architectuur & dakbegroeiing Venet-Haus Neu-Ulm
Een roestige boog wijst naar de hemel. De stalen sculptuur van 37 meter hoog, in de vorm van een boog van kunstenaar Bernar Venet, steekt bijna 3 meter boven het gebouw uit, golft over de gehele gevel en wijst hierlangs de hemel in. De boog verleent het kantoorcomplex van Schneider, Geiwitz & Partner het karakteristieke aanzien en is van verre zichtbaar. De beide terrassen zijn nauwgezet van groen voorzien middels plantenbakken, omlijst door een extensieve begroeiing en nodigen uit tot ontspanning en recreatie. www.nething-generalplaner.de
Afb. 1
Bouwjaar: 2007 Opdrachtgever: Schneider, Geiwitz & Partner Accountants, Belastingadviseurs, Advocaten www.schneidergeiwitz.de Architect: Nething Generalplaner Ulm/Neu-Ulm GmbH Garten Moser, Landschaftsarchitekten, Reutlingen Uitvoering dakbegroeiing: Optigroen-Partner Garten Moser, Reutlingen Dakoppervlak: 340 m2 Dachafdichting: bitumen 2-laags Dakbegroeiingsopbouw: Optigroen-systeemoplossing „Natuurdak“, beschermvlies, drainagebufferplaat FKD 40, filtervlies, 8 cm Optigroen-extensief substraat type E, vaste planten met compacte kluit sedum-kruiden Bijzonderheden: houten dek, houten banken, geïntegreerde plantenbakken met buxusbollen, balustrade-omlijsting.
Pagina 11 . Editie 2/2009 Afb. 2
Fotos: Optigroen
Afb. 3
Pagina 12 . Editie 2/2009
Introductie project 2 Architectuur & dakbegroeiing Daktuin De Grote Prins te Rotterdam
Afb. 1
Pagina 13 . Editie 2/2009
In 2008 is de daktuin op de hoek van de Prinsenlaan en de Koningslaan te Rotterdam gerealiseerd. Het project bestaat uit 3 gebouwen (Amalia, Alexia en Ariane), geïntegreerd met bestaande bedrijfsgebouwen. De gebouwen beschikken over een grote parkeergarage met deels berijdbare daktuin. De daktuin heeft diverse functies waaronder parkeren, een binnentuin voor bewoners, kijktuin voor hoger gelegen appartementen en de toegang tot de parkeergarage. De gebouwen van De Grote Prins zijn ontworpen door het Amerikaanse architectenbureau PKKS Architects. Het ontwerp is transparant en ruimtelijk, met grote glaspartijen waardoor er veel contact is met de groene binnentuin. De binnentuin en aangrenzende buitenruimte zijn ontworpen door Delta Vorm Groep uit Utrecht. De berijdbare bestrating is uitgevoerd met een glijfolie, drainageplaat, lava als vulmateriaal, filterdoek waarop uiteindelijk een betonzand is aangebracht en klinkerverharding is bestraat. De plantenvakken zijn omrand door middel van een corten stalen afscheiding. Doordat er geen afschot is aangebracht in de dakconstructie wordt het regenwater optimaal vastgehouden in het daktuinsysteem. Om verdroging te voorkomen in de zomerdag is een bewateringsysteem aangebracht in de plantvakken en de boombakken. Deze worden computergestuurd bewaterd. Het regenwater wat op de bestrating neer komt wordt afgevoerd door middel van ontwateringsysteem welke uitloopt in het open veld naast het dak.
Fotos Optigroen
Jaar van uitvoering daktuin: 2008 Opp daktuin: ca. 4.000 m2 Opdrachtgever: PWS Rotterdam Architect: Delta Vorm Groep Uitvoering dakbegroeiing: Binder Daktuinen te Poortugaal Daktuinconstructie t.p.v. berijdbare bestrating: - Optigroen glijfolie, Afb. 2 2-laags aangebracht - Optigroen FKD 10 drainagemat - Optigroen drainagemateriaal lava 2-32 - Optigroen filterdoek 150 gr - straatlaag van betonzand - klinkerverharding keiformaat Daktuin constructie t.p.v. beplanting: - Optigroen 300 gr doek - Optigroen drianageplaat FKD 40 - Optigroen filterdoek 150 gr - Optigroen intensief substraat - beplanting
Pagina 14 . Editie 2/2009
RECHT EN RICHTLIJN: Windbelasting en beveiliging tegen windvlagen Martin Henneberg, directie techniek en directeur technische toepassingen Optigrün international AG
DIN 1055-4 Windbelasting (2005) De versie van DIN 1055-4 „windbelasting“ die in 2007 is herzien, bevat berekeningsgrondslagen, om vastliggende platte daken te kunnen berekenen en aan te brengen. De volgende punten zijn opmerkelijk voor wat betreft de effecten ervan op dakbegroeiing ten opzichte van de oude norm 1055-4 (1986): • Situaties met gebouwen blootgesteld in open terrein: de nieuwe norm houdt met deze situaties rekening door vermelding in de dimensionering van vier verschillende soorten terreinformaties. Tevens bestaat echter de mogelijkheid tot „vereenvoudigde dimensionering“ tot een gebouwhoogte van 25 meter – weliswaar is windzone 4 aan de kust hiervan uitgesloten. • Het inschalen van buitendrukcoëfficiënten: ze zijn van wezenlijk belang voor de berekening van windbelastingen afhankelijk van de belastingsoppervlakken. De belastingsoppervlakken van groene daken zijn op hun beurt afhankelijk van de ouderdom van het oppervlak. Goed doorwortelde dakbegroeiing vormt over het oppervlak een geheel en ligt hierdoor goed vast en is bestand tegen wegwaaien. De dakbegroeiing kan derhalve worden vastgesteld op een belastingsoppervlak van 10 m2 c.q. Cpe 10 (volgens FLL 2008). Voor dakbegroeiing waarbij de vegetatie nog niet volgroeid is, bestaat de mogelijkheid volgens de norm rekening te houden met een verminderde snelheidsdruk. • Berekeningswijze van de windbelasting en andere dakzones: de verschillende toepassingscategorieën van de dakzones werden voor platte daken verhoogd van 3 naar 4 zones (F_G_H_I*). Deze wijziging valt vooral bij hoge gebouwen op door aanzienlijk bredere hoek- en randzones. In de praktijk vervalt om deze reden vooral zone I. Deze kan anders door de uniformering van de laagopbouwsoorten worden vervangen door de opbouw die voor zone H wordt toegepast. * F= hoekzone H= binnenzone 1 G= randzone I = binnenzone 2
FLL-dakbegroeiingsrichtlijn (2008) In hoofdstuk 6.8 „windbelasting“ wordt niet alleen verwezen naar de ZVDH/HDB-“richtlijnen voor daken met afdichting“, DIN 1055-4 en 1055-100, maar er worden ook enkele belangrijke aanwijzingen gegeven. Onder andere dat in het bijzonder de nok-, hoek- en randzones aan een hoge belasting worden blootgesteld en daarom door adequate maatregelen (storten van grind, tegelbestrating, grasbetonstenen) dienen te worden beveiligd. Dit geldt in het bijzonder voor los gelegde dakafdichtingen c.q. wortelwerende banen. Dakbegroeiing heeft in vergelijking tot grind en tegelbestrating bepaalde eigenschappen (ruwheid van de vegetatie, over een groot oppervlak vast doorwortelde fixatie van de gehele opbouw, winddoorlatendheid van de vegetatiedraaglaag) die voor een verlaging van de noodzakelijke verzwaring kunnen worden gebruikt. Bij een dimensionering volgens DIN 1055-4 kan voor een dakbegroeiing volgens FLL met een aerodynamische coëfficiënt voor de buitendruk Cpe 10 worden gerekend. In hoofdstuk 14 ‚bescherming tegen erosie‘ gaat de FLL nog gedetailleerder in op beveiliging en preventieve maatregelen: - Beveiliging van de opbouw tijdens de aanleg en in de groeifase - Toepassing van vaste lagen substraat - Gebruik van hydroseeding en vegetatiematten op risicovolle oppervlakken - Eventueel periodieke bevloeiing van steile daken die aan de zon worden blootgesteld Aanbevolen literatuur Richtlijn: Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en onderhoud van dakbegroeiing (dakbegroeiingsrichtlijn) - Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau e.V. Bonn Hrsg., 2008 Norm: DIN 1055-4 Effecten op draagconstructies – Windbelasting (2005)
Pagina 15 . Editie 2/2009
Möglichkeit zur Optimierung der Tragwerke Om de uitspraken van DIN en FLL te kunnen onderbouwen met concrete waarden voor de praktijk, werden er door Optigroen diverse ondermit Begrünung/ Last optimiert zoeken in een windtunnel uitgevoerd. W indsoglast A Onderzoeksresultaten Dakbegroeiing is doorgaans winddoorlatend, ofwel drukcompensatie tussen boven- en onderzijde Tragwerkauflast van een substraatlaag is mogelijk. Hoe doorlatender de substraatlaag is, des te groter is de drukcompensatie en des te geringer de windbelasting Trockenlast C > A x 1,44 x R op het dakbegroeiingspakket. Abdichtungsebene Op grond van deze feiten kan er bij berekening B van de windbelasting volgens DIN 1055 afhanAbdichtung, befestigt nach DIN kelijk van het dakbegroeiingssysteem een1055 ‚verlaB = (A x 1,5) - C gingsfactor R‘ worden toegerekend. Deze verlaBerechnung gingsfactor voor de windbelasting – ten aanzien trockene Auflast zur optimierten Windsogsicherung C van de windbelasting op dakbegroeiing – werd C = A x 1,44 x R voor verschillende Optigroen-substraatlagen experimenteel vastgesteld door simulatie van Notwendige Auflast: 0,63 kN/m² windvlagen in een windtunnel. wassergesättigt 0,82 kN/m² beg
red
red
Afb. 1: Afb. 1 Zonder optimalisatie belasting Afb. 2: Met optimalisatie belasting na vaststelling van de verlagingsfactor
beg
Afhankelijk van de Optigroen-systeemoplossing zijn de verlagingsfactoren R 0,4 – 0,6. Bijvoorbeeld bij een verlagingsfactor R = 0,5 heeft nog slechts de halve windbelasting invloed op de substraatlaag. Dientengevolge kan de dakbegroeiingsopbouw worden vastgesteld op de helft van het anders vereiste gewicht. De verlagingsfactor sorteert effect als de dakafdichting vast op de ondergrond bevestigd is (afb. 2). Bij een gefixeerde dakafdichting en een aantoonbare verlagingsfactor van de dakbegroeiing die afhankelijk is van het systeem, kan het dakbegroeiingspakket aanzienlijk lichter worden vormgegeven en de fixatie van de afdichtingslaag hoeft alleen nog te worden aangebracht om dat deel van de begroeiing dat met het drooggewicht is verminderd. Dit maakt de volgende besparingseffecten mogelijk: • Vermindering van het aantal bevestigingen afhankelijk van de noodzakelijke dakbegroei ingsverzwaring. • Verlaging van de laagdikte van de dakbeMöglichkeit zur Optimierung der Tragwerke groeiingsopbouw (zie afb. 2)
Afb. 2
mit Begrünung/ Last nicht optimiert
mit Begrünung/ Last optimiert
Windbelasting W indsoglast AA
Windbelasting W indsoglast A A
Verzwaring Tragwerkauflast draagconstructie
Verzwaring Tragwerkauflast draagconstructie droge belastingCC>>AA xx 1,5 1,5 Trockenlast
droge belastingCC>>AA xx 1,44 1,44 xx RR Trockenlast
Afdichtingslaag Abdichtungsebene
Afdichtingslaag Abdichtungsebene B
kein B Keine Befestigung der Abdichtung B=0
Abdichtung, befestigt nach DIN 1055
Berekening: Berechnung
trockene Auflast zur 1. Geen bevestiging vanoptimierten de afdichting Windsogsicherung C B = 0 x 1,5geoptimaliseerde C = Abegvoor 2. droge verzwaring beveiliging tegen windvlagen C Notwendige Auflast: C = 1,32 AbegkN/m² x 1,5
Berekening:
Resultaat:
Noodzakelijke verzwaring op los gelegde afdichting 1,32 kN/m2 (met water verzadigd 1,72 kN/m2)
Resultaat:
wassergesättigt 1,72 kN/m²
B =bevestigd (Abeg x 1,5) volgens -C 1. Afdichting, DIN 1055 Berechnung B = (Abeg x 1,5) - C 2. droge verzwaring voor geoptimaliseerde trockene Auflast zur optimierten Windsogsicherung Cred Cred beveiliging tegen windvlagen Cred =Cred Abeg x 1,44 x 1,44x xRR = Abeg
Noodzakelijke verzwaring op vast gelegde 2 Notwendige Auflast: afdichting 0,63 kN/m 0,63 kN/m² (met water verzadigd 0,82 kN/m2) wassergesättigt 0,82 kN/m²
Amet begroeiing = q (snelheidsdruk) x cp10 (buitendrukcoëfficiënt) Azonder begroeiing / met grind = q (snelheidsdruk) x cp1 (buitendrukcoëfficiënt) B = dimensioneringsbelasting voor bevestigingen van de afdichting R = verlagingsfactor volgens rapport C = droge belasting A = verzwaring
mit Begrünung/ Last nicht optimiert W indsoglast A
Pagina 16 . Editie 2/2009
Schadegeval deel 2: „Gone with the wind ...“ Martin Henneberg
Bij hoge gebouwen gebeurt het dagelijks, dat men zich afvraagt hoe de „beveiliging tegen windbelasting“ van begroeiing moet plaatsvinden. De noodzakelijke verzwaring voor een vaste ligging wordt berekend volgens DIN 1055-4. De dakbegroeiing wordt in deze gevallen statisch slechts gezien als een massa toevoegend geheel. Bovendien moet deze ook „windbestendig“ zijn, zodat het niet door de wind kan worden weggeblazen.
1
Definitie begrippen Een groen dak wordt als „vastliggend“ beschouwd, als de windbelasting die door het Bernoulli-effect worden veroorzaakt, kleiner is dan de belasting van de dakbegroeiing in droge toestand. Hierbij kan de windbelasting gedeeltelijk (afhankelijk van de luchtdoorlatendheid van de dakbegroeiingsopbouw) worden overgebracht op de afdichting die op de onderconstructie is bevestigd. De splitsing van deze windbelasting kan afhankelijk van het dakbegroeiingssysteem worden vastgesteld en door middel van een specifiek voor dit systeem geldende „verlagingsfactor“ worden beschreven. Het oppervlak van groene daken kan worden beschouwd als „beveiligd tegen wegwaaien“, als het meevoereffect van de wind niet in staat is om de korrelstructuur van grind of daksubstraat mee te voeren. De grenzen van de beveiliging tegen wegwaaien van oppervlakken kunnen in een windtunnel worden vastgesteld.
2
Schade door „windkracht“ Uit een enquête onder ongeveer 80 partnerondernemingen over schade door „windkracht“ is gebleken, dat niet alleen de begroeiingsopbouw op hoge gebouwen vanaf 20 meter door winderosie worden getroffen, maar zeker ook veel lager liggende dakoppervlakken. Er kan op alle hoogtes winderosie plaatsvinden, bij voorkeur op hoek- en randzones die aan de wind worden blootgesteld, maar ook op opgaande bouwconstructies en grotere dakdoorboringen (bijv. luchtpijpen). Hierbij kan niet alleen het substraat, maar ook de hieronder liggende lagen zoals filtervlies, drainage en beschermingslaag tot op de dakafdichting worden meegevoerd (zie afb. 2). Zelfs de grindstrook in randzones kan, als deze uit kleinere stenen bestaat (bijv. 8/16), worden meegevoerd. Meestal gaat het om kleinere weggewaaide delen die in het kader van opleveringsonderhoud moeten worden nabewerkt, toch vormt dit diverse potentieel gevaarlijke situaties voor de dakonderconstructie en het personenverkeer naast het gebouw. Iedere erosie vormt een aangrijpingspunt voor schade door windkracht. Uiteindelijk is naast een dakbegroeiingssysteem de geometrie van het gebouw en de exposie doorslaggevend en dienen deze in combinatie met naastliggende gebouwen en de gehele topografische situatie te worden beoordeeld.
Pagina 17 . Editie 2/2009
Afb. 1: Hoekzones, worden niet alleen bij schuine daken aan winderosie blootgesteld
Afb. 2: Wegwaaien in dit geval tot op de dakafdichting
Afb. 3 Opgaande bouwconstructies staan ook bloot aan windkracht
Pagina 18 . Editie 2/2009
Afb. 4 Praktijkvoorbeeld: Berekening volgens DIN 1055. Voorstel voor de geschikte dakbegroeiingopbouw afhankelijk van de dakzone bij gefixeerde dakafdichting. 5,85 m
29,18 m
5,85 m
2,29 m
1,17 m
2,29 m
1,17 m
1,17 m 5,85 m
1,17 m
29,18 m
5,85 m
F G
-1,10 KN/m2
- 6 cm grasbetonsteen gevuld met grind 16/32 - RMS 300
-0,79 KN/m2
-0,88 KN/m2
- Hydroseeding - 5 cm grind 16/32 - Grasbetonsteen gevuld - RMS 300 met Optigroen-sub straat M-licht - RMS 300
H/I -0,53 KN/m2
- Vegetatiemat - Optigroen- draina gebufferplaat FKD 25 gevuld met 60 liter Optigroen substraat M-licht - RMS 300
-0,31 KN/m2
- Hydroseeding - Optigroen-drainage bufferplaat FKD 25 gevuld met 60 liter Optigroen-substraat M-licht - RMS 300
> Vereiste gegevens voor berekening: geometrie gebouw, hoogte, ligging (zie www.optigroen.nl)
2,92 m
1,00 m
1,34 m 1,00 m
1,00 m
2,92 m
5,91 m
1,17 m
5,91 m
1,17 m
Pagina 19 . Editie 2/2009
Oplossingen De dakbegroeiing dient stevig vast te liggen en tegen wegwaaien bestand te zijn. Reeds in de ontwerpfase dienen de verantwoordelijke ontwerpers en bouwkundigen hierover na te denken en de volgende maatregelen in overweging te nemen: • Bescherming van dakbegroeiing in het eerste groeiseizoen. • Windveer, dakrand en nok bij hellende daken niet van groen voorzien. • Grindstroken (16/32 mm) in rand- en hoekzones. Gebouwen die extreem worden blootgesteld, tevens voorzien van grasroosters/grasbetonstenen tegen wegwaaien van het oppervlak. • Afhankelijk van ligging object: vooral in randzones (G) en hoekzones (F) van de begroeiing toepassen vooraf gecultiveerde vegetatiematten.
• Randzones (G) worden wegens verhoogde belastingseisen voornamelijk beveiligd door verzwaring met grind. Wanneer de grindstrook breder is dan een meter kan men daarna vegetatiematten toepassen. • In de binnenzones H en I is doorgaans vormgeving van het oppervlak middels hydroseeding voldoende als „beveiliging tegen wegwaaien“. Voor gebouwen van meer dan 10 meter hoog, in windzone 3 en 4 en bij blootgestelde posities wordt echter de toepassing van vegetatiematten geadviseerd. Onze service: Berekening volgens DIN 1055 en advies over de geschikte dakbegroeiingsopbouw (zie afb. 4), e-mail:
[email protected]
Afb. 5
Foto’s en afbeeldingen: Optigroen
Systeemoplossing “Retentiedak” Meandersysteem met hoge waterretentie
> Vermindering piekaf voer met meer dan 80 % > Waterbuffer in de meanderplaat van 32 l/m 2 > Extra waterbuffering in het Optigroen-substraat
NEDERLAND/BELGIë Optigroen Dak- en Gevelbegroeiing Nijverheidsweg Noord 60.85 3812 PM AMERSFOORT Telefoon +31 (0) 33 /463 56 81 Fax +31 (0) 33 /463 56 82
[email protected]
www.optigroen.nl www.optigroen.be