COMMUNICERENDE VATEN Hoe kunnen we het handelsapparaat aan de Steenweg op Gierle laten samenwerken met het winkel kerngebied in het centrum van Turnhout zodanig dat ze elkaar versterken in plaats van beconcurreren? 1 CENTRALE MOBILITEITSKNOOP VOOR DE STADSREGIO TURNHOUT Misschien is de tijd gekomen om eens ernstig na te denken over een grondige herschikking van het openbaar vervoer in de regio Turnhout. Het vraagt een andere manier van denken en de bereidheid om sommige zaken in vraag te stellen. Het gaat dan vooral over de spoorontsluiting van NMBS, de bussen van De Lijn en het aanleunend netwerk van wegen die beheerd worden door de Afdeling Wegen & Verkeer van het Vlaamse Gewest. Het voorstel dat volgt, kost de lokale besturen geen cent. De investeringen worden gedragen door de NMBS – Infrabel en het Vlaams Gewest. Aan de lokale besturen wordt enkel gevraagd een duidelijke langetermijnvisie op tafel te leggen. Een visie die zich niet enkel beperkt tot het grondgebied van de stad Turnhout maar die op z’n minst uitgaat van de stadsregio Turnhout (inclusief Vosselaar, Beerse, Oud-Turnhout) en desgewenst het verzorgingsgebied dat ondertussen meer dan 160.000 inwoners herbergt. Wat volgt is een voorstel. Er zijn er andere, maar ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de visie van Parkstad Turnhout niet alleen rekening houdt met het aspect mobiliteit maar op z’n minst de betrachting heeft om de toekomstige mobiliteit af te stemmen op het nieuwe kader: ‘de stadsregio Turnhout’, en de bijhorende stedelijke ontwikkeling.
Mogelijk zou de vorming van deze visie een project kunnen zijn dat kan worden uitgewerkt in de schoot van de reeds bestaande stadsregionale samenwerking.
EEN ‘AORTA’ VOOR DE STADSREGIO De ‘stadsregio Turnhout’ telt ondertussen 83.800 inwoners en heeft een verzorgingsgebied van 165.500 inwoners. Ze omvat 4 gemeenten en er zijn dus ook 4 bestaande centra. Deze 4 centra staan met elkaar in verbinding door enkele historische wegen die samen fungeren als 1 netwerk; de Antwerpse Steenweg, de Ring R13 en de aanleunende N-wegen (steenwegen).
Dit netwerk van wegen vormt als het ware een soort ‘aorta’ of ‘lifeline’ die al deze bestaande kernen met elkaar verbindt. Dit netwerk staat in voor het grootste gedeelte van het intern stadsregionaal verkeer, privaat of openbaar.
In de visie van Parkstad Turnhout is voorzien dat deze wegen worden ontdaan van het doorgaand bovenlokaal verkeer zodat ze optimaal kunnen worden ingezet als kwalitatieve drager voor de mobiliteit binnen de stadsregio Turnhout zelf. Ze zouden kunnen worden uitgewerkt als een ‘stadsboulevard’ zoals de binnenring in Hasselt.
De ‘aorta’ of de ‘lifeline’ zou beschouwd kunnen worden als de PRIMAIRE DRAGER van de mobiliteit in onze stadsregio.
1 GEINTEGREERDE MOBILITEITSKNOOPPUNT VOOR DE STADSREGIO Het station van de NMBS Holding in Turnhout, dat in het historische centrum van de stad gelegen is, is van het type ‘TERMINUS’, wat het een speciaal statuut geeft. Na de halte ‘Turnhout’ is er geen verderzetting – de voormalige verbinding met Tilburg (NL) werd in de loop der jaren gesupprimeerd en men kan zich de vraag stellen of het nog wel opportuun is deze lijn op termijn terug te activeren. Wanneer men het geheel van spoorverbindingen op ‘macro’schaal bekijkt zijn er immers andere mogelijkheden.
Mobiliteit in het algemeen en het openbaar vervoer in het bijzonder worden gevormd door een geheel van operatoren die instaan voor de diverse vormen van vervoer. Dat een station van de NMBS hierin de belangrijkste plaats inneemt is voor iedereen duidelijk – je plaatst een station niet waar je wil. Een locatie voor een station ligt dus best binnen het profiel van de bestaande sporen, als je tenminste de kosten wil beperken.
De positie van het station bepaalt vervolgens waar het regionaal busvervoer zal worden afgehandeld, men moet immers vlot kunnen overstappen. Momenteel bevindt zich dit regionaal busknooppunt in het historisch centrum van Turnhout wat een negatief effect heeft op de leefbaarheid in de binnenstad.
Men kan zich verder de vraag stellen of het tijdverlies, dat de regionale bussen van De Lijn oplopen tijdens de doorkruising van het centrum van Turnhout bijdraagt tot de efficiëntie van het openbaar vervoer. Zeker wanneer men rekening houdt met het feit dat de bussen regelmatig worden opgehouden door de gesloten binnenstedelijke spoorovergangen.
1 centraal station voor de stadsregio OP de ‘aorta’.
Vertrekkende van de ondertussen benoemde PRIMAIRE DRAGER - de ‘lifeline’ of ‘aorta’ - zou het niet onlogisch zijn het station van de NMBS OP deze aorta te plaatsen.
Op die manier is het station van de NMBS in ieder geval vlot bereikbaar voor ALLE inwoners van de stadsregio, dus ook de inwoners van Vosselaar, Beerse en Oud-Turnhout en ver daarbuiten. De bestaande brug over het spoor op de Ring R13 kan verdwijnen wegens ‘niet meer nodig’. Van zodra het station is verplaatst naar de bestaande Ring R13 kan ook het knooppunt van de regionale bussen naar daar worden verplaatst. Het centrum van Turnhout wordt daardoor ontdaan van het regionaal busvervoer, wat de leefbaarheid in ieder geval enorm ten goede zal komen.
Door de tijdswinst die de regionale bussen zullen realiseren, kan men zich de vraag stellen of de daardoor bespaarde financiële middelen niet kunnen worden ingezet voor het opzetten van een netwerk van stadsbusjes die het centrum van Turnhout – binnen de ring – kunnen bedienen waardoor het nieuwe station vlot bereikbaar wordt voor alle inwoners die binnen de Ring R13 wonen.
Ter compensatie van het vertrek van het bestaande station in het centrum van Turnhout: Introductie van een netwerk van elektrische of hybride stadsbusjes die ALLE inwoners woonachtig binnen de ring op een vlotte manier naar het nieuwe station aan de Ring R13 brengen.
HET CENTRUM VAN DE TURNHOUT BREEKT UIT Een stad is permanent in beweging. Dit is zeker van toepassing voor een stad die is geëvolueerd van een stad naar een stadsregio.
Wie kan nog zeggen waar Turnhout overgaat in Oud-Turnhout, of Beerse in Vosselaar?
Het stedelijk weefsel tracht de wijzigingen in het socio-economisch leven op te vangen. De kleinhandel evolueert meer en meer naar grotere entiteiten in combinatie met speciaalzaken. Voor grotere handelsvloeren zijn er in het historisch centrum van Turnhout, net zoals in veel andere steden, niet voldoende grote winkelvloeren beschikbaar. Weinig aanbod met hoge huurprijzen tot gevolg. Sinds decennia verplaatsten verschillende handelszaken zich naar de Steenweg op Gierle. Als eerste kwamen de showrooms voor voertuigen aan de beurt. Sinds het in voege treden van het ‘Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan - Gierlesteenweg’ voor groothandelszaken is er geen houden meer aan. Op termijn zullen alle groothandelszaken er dan ook worden gebundeld. Dit is een gegeven waarmee dient rekening gehouden te worden, niet alleen op vlak van mobiliteit maar zeker ook op vlak van stedelijke ontwikkeling. Anderzijds geeft deze nieuwe ontwikkeling ook aanleiding tot nieuwe opportuniteiten.
‘If you can’t beat them, join them….!!’
EEN NIEUWE STADSREGIONALE AS VAN ACTIVITEITEN We kunnen volgende elementen onderscheiden (zie tekening): 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Het historische hart van de stad Turnhout Het winkelkerngebied van Turnhout Het bestaande station dat kan worden omgebouwd tot een regionaal fietsknooppunt De nieuwe geplande innovatiezone voor zorg die voorzien is op de voormalige bedrijventerreinen aan het bestaande station De bestaande kantorenzone (RVA – Financiën – VDAB…) Een schakelprojectzone in het kader van wonen Het nieuwe station NMBS en het regionaal busknooppunt voor de stadsregio Turnhout De zone voor grote winkels langs de Steenweg op Gierle
Een ‘stadsesplanade’ in de bedding van de voormalige binnenstedelijke sporen als groene as die het groen uit het noorden en het nieuwe park in het noorden van de binnenstad in verbinding brengt met het bestaande Stadspark van Turnhout.
Op deze manier ontstaat er een nieuwe NOORD-ZUID AS van activiteiten die het centrum van Turnhout verbindt met de handelsactiviteiten in het zuiden. Op deze as vinden we kantoor- en woonzones. Alles wordt met elkaar verbonden via een netwerk van mobiliteit overgoten met een saus van groen. Deze NOORD-ZUID AS staat loodrecht op de OOST-WEST AS (‘lifeline’ – ‘aorta’) die onze stadsregio met elkaar verbindt.
Een geïntegreerde uitbouw van mobiliteit gekoppeld aan stedelijke Ontwikkeling geeft de komende decennia nieuwe vooruitzichten en groeipotentieel op maat van de stadsregio Turnhout.
We onderscheiden dan 3 belangrijke dragers die de mobiliteit en de stedelijke ontwikkeling met elkaar verbinden op het niveau van de stadsregio:
• De ‘life-line’ – ‘aorta’ van de stadsregio – stadsboulevard – OOST/WEST • De groene ‘stadsesplanade’ in de oude spoorwegbedding NOORD/ZUID (links – rechts) • De stedelijke activiteitenas NOORD/ZUID (rechts – links)
COMMUNICERENDE VATEN
Momenteel worden de handelszaken aan de Steenweg op Gierle aanzien als een gevaar, een bedreiging voor de kleinhandelszaken in het centrum van Turnhout. Terecht! Beide werken voorlopig nog niet als communicerende vaten.
Handelszaken trekken weg uit het centrum van Turnhout en de bezoekers van de handelszaken aan de Steenweg op Gierle doen niet meer de moeite om door te stoten tot het centrum van Turnhout, wegens…. slecht bereikbaar.
Langs de Steenweg op Gierle vinden we vooral handelszaken die een regionale uitstraling hebben. Ze richten zich tot alle +160.000 inwoners van het verzorgingsgebied, dus niet enkel tot de inwoners van de stadregio Turnhout.
Architects in Motion was betrokken bij de bouw van het ‘Tuincentrum Pelckmans’ in Lommel, aan de rand van Lommel. Een studie heeft aangetoond dat ongeveer 30% van de bezoekers van Pelckmans Lommel, na hun bezoek, doorstoten tot het centrum van Lommel. Pelckmans Lommels ontvangt per jaar ongeveer 1.000.000 bezoekers. 30% is nog steeds 300.000.
Het is dus een kwestie van de klanten van de Steenweg op Gierle op een efficiënte en gastvrije manier tot in het centrum van Turnhout te brengen door de introductie van een geïntegreerde visie op mobiliteit en stedelijke ontwikkeling. Met de nieuwe NOORD-ZUID AS is de basis gelegd voor een optimale verbinding, zowel voor auto-, busvervoer als voetgangers en fietsers.
Op deze manier vormt de ‘Steenweg op Gierle’ GEEN bedreiging meer voor het centrum van Turnhout. Indien de Steenweg op Gierle in staat is mensen uit de ruimere regio aan te trekken is het een kwestie deze te motiveren om door te stoten tot het centrum van Turnhout. Vanaf dat moment werken beide handelsapparaten als communicerende vaten, de ene versterkt de andere. Iedereen wint.
Ik herhaal: ‘If you can’t beat them, join them….!!’
Turnhout 7 februari 2013 Luc Vanhout, architect Parkstad Turnhout
