Doorbraak in onderzoek plastic chips

Legaal de politie in elkaar slaan Cybergirl/3 En verder: Eerste tentamens nieuw vak Werktuigbouwkunde/5 Juweeltjes uit Iran/6

Studentenleven/7

Eindhovense School/8 14 oktober 1999 / jaargang 42

Score TUE in Keuzegids/11

Informatie- en opinieblad van de Technische Universiteit Eindhoven Redactie telefoon 040 247 29 61 fax 040 245 60 33 e-mail [email protected]

Doorbraak in onderzoek plastic chips Publicatie TUE onderzoekers in Nature Onderzoekers van de groep Macromoleculaire en Organische Chemie van de faculteit Scheikundige Technologie zijn erin geslaagd om een polymeer te ontwikkelen waarmee plastic chips gemaakt kunnen worden. De resultaten van dit onderzoek worden vandaag gepubliceerd in het Engelse wetenschappelijke tijdschrift Nature. Het betreft het artikel ‘Two-dimensional charge transport in self-organized, high-mobility conjugated polymers’. In het artikel wordt aangetoond dat hoge snelheden van ladingen in poly(3-hexylthiofeen) verkregen kunnen worden door de chemische structuur en de oriëntatie van de polymeerketen nauwkeurig te controleren. Het gepubliceerde onderzoek is een gezamenlijk resultaat van onderzoekers uit Engeland, Denemarken en Nederland, waarbij de TU Eindhoven de materialen maakt en Philips Research toepassingsmogelijkheden onderzoekt. Aan de TUE werken dr. Bea Langeveld, Jolanda

Spiering, dr.ir. René Janssen en prof.dr. Bert Meijer aan het onderzoek. Polymeren zijn de bouwstenen van plastics. Een polymeer is een molecuul met een lange keten van koolstofatomen. Hoewel de meeste polymeren geen elektriciteit geleiden, zijn er een aantal die dat wel kunnen. Dit maakt ze geschikt als grondstof voor chips. Plastic chips werken hetzelfde als silicium chips, maar kunnen stukken goedkoper zijn. Daar staat tegenover dat plastic elektronica de rekensnelheid van silicium chips niet kan evenaren. Het onderzoek van de TUE-groep richt zich met name op het optimaliseren van het polymeer zodat de elektrische ladingen zich zo snel mogelijk door het materiaal kunnen bewegen. “Een polymeer is te vergelijken met een kralenketting”, zegt Bea Langeveld. “Door de koolstofatomen, de kralen, zo regelmatig mogelijk te rangschikken krijg je een optimaal transport van ladingen over de keten zelf. Maar omdat het materiaal gebruikt wordt voor schakelingen, moeten de ladingen ook op andere

Minister Hermans geeft TeMa en Bedrijfskunde vijfde jaar Minister Loek Hermans geeft de opleidingen TeMa en Technische Bedrijfskunde een vijfde jaar. Dat betekent dat studenten die aan deze studies beginnen, ook vijf jaar aanspraak kunnen maken op studiefinanciering. De minister meldt dit in een brief aan de Tweede Kamer die hij afgelopen dinsdag verzonden heeft. De beslissing van de minister heeft tot gevolg dat de Tweede Kamer een wetswijziging moet goedgekeuren.

Hermans is tot zijn beslissing gekomen na een positief advies te hebben ontvangen van de Tijdelijke Commissie Veltman. Deze commisie heeft onderzocht of de Eindhovense opleidingen aan de criteria voor vijfjarigheid voldoen die in 1993 voor de andere ingenieursopleidingen zijn opgesteld. Behalve de opleidingen aan de TUE zijn er ook nog twee andere opleidingen aan de technische universiteiten van Delft en Twente die een vijfde jaar ontvangen./

.

ketens overspringen. Om dat te optimaliseren moet je dus ook zorgen dat de verschillende ketens zo goed mogelijk tegen elkaar aanliggen. Wij zijn daar aardig in geslaagd. Het transport van ladingen in het plastic dat wij ontwikkeld hebben, is veel sneller dan bestaande halfgeleidende plastics.” Omdat de snelheid van een plastic chip het voorlopig niet kan opnemen tegen een exemplaar van silicium is het niet waarschijnlijk dat de plastic chip op korte termijn in pc’s zal belanden. Bij minder rekenintensieve toepassingen is echter een grote rol weggelegd voor plastic-elektronica. Langeveld: “Plasticelektronica is dun en flexibel. Wanneer plastic elektronica verwerkt wordt in etiketten van winkelproducten, zou het de streepjescode en op termijn zelfs de caissière kunnen vervangen. De kassa ‘leest’ de etiketten van de producten en weet wat er af moet worden gerekend.” Langeveld verwacht dat het nog wel even zal duren voordat de eerste plastic chips van de band zullen rollen./

.

Geslaagde dag Onder de 7.000 bezoekers aan de publiekszondag waren deze twee kinderen, voor wie de wetenschap nog veel geheimen heeft. De dag is een onderdeel van de Wetenschap- en TechniekWeek aan de TUE. Coördinator ir. Mariken Althuizen: “Het liep perfect dankzij de inzet van de faculteiten en de diensten. Ook achter de schermen is er keihard gewerkt door de collega’s van de ca-

tering, de schoonmaak en de servicediensten.” Ook het College van Bestuur toonde zich tevreden. “Onze dank en complimenten gaan uit naar alle medewerkers die er ook dit jaar weer voor gezorgd hebben dat de TUE zich van haar beste kant kon laten zien”, aldus secretaris ir. Harry Roumen. Foto: Bram Saeys

Elektronisch communiceren zonder kabels TUE doet als eerste in Europa mee aan proefproject De TUE wordt als eerste onderwijsinstelling in Europa proefterrein voor het Bluetooth concept. Hiermee is het mogelijk elektronisch te communiceren zonder kabels via radiogolven. Zo is inloggen met een notebook op Internet straks geheel kabelloos mogelijk door deze technologie.

Welke vorm het proefproject krijgt, is nog niet

duidelijk. Herman van de Kuit, hoofd Notebook Service Centrum van de TUE gaat hierover in conclaaf met faculteiten. “Ik zie nu alleen het voordeel dat studenten veel flexibeler kunnen werken, bijvoorbeeld bij een practicum. Dan hoeven ze niet op en neer te lopen van notebook naar proefopstelling. En je hebt geen uitgebreide infrastructuur van kabels nodig.” De firma Intel, een van de ini-

tiatiefnemers van Bluetooth, ziet bij monde van Reiner Krepin van de afdeling ‘mobile products’ genoeg mogelijkheden: “Via je notebook kun je bijvoorbeeld instrumenten in het laboratorium besturen. Ik weet zeker dat studenten hier heel creatief zijn in toepassingen van Bluetooth in het onderwijs.” Alles wat elektronisch is, kan in principe worden aangesloten op het Bluetooth

systeem. Van de Kuit geeft aan dat draadloze technologie in het onderwijs problemen kan geven: “Als je tentamens afneemt via de laptop, is niet te controleren of iemand ondertussen op Internet informatie zoekt. Het is fraudegevoeliger. Nu is te zien als iemand online is, omdat er kabels lopen.”

Zie verder pagina 15

14 oktober 1999 Cursor 2/ Mensen

/Wageningse student wint halve marathon

Jeroen Zijnstra van de Wageningse atletiekvereniging Tartletos heeft afgelopen zondag in Eindhoven het Nederlands studentenkampioenschap halve marathon gewonnen. Hij liep de halve marathon in 1:11:21. De broers Colin en Dave Bekers uit Eindhoven wonnen respectievelijk zilver en brons bij de heren. Bij de dames sleepte Asterix-lid Marja Houben het goud in de wacht. Op een vierde plek bij de dames eindigde Christiane Vriens, eveneens van Asterix. Het kampioenschap werd dit jaar georganiseerd door atletiekvereniging Asterix in samenwerking met de stichting Marathon Eindhoven. Beide wedstrijden waren geïntegreerd waardoor deelnemers aan de studentenwedstrijd automatisch mededen aan de stadsmarathon. Uit het eindklassement van de stadsmarathon blijkt dat de studenten het uitstekend gedaan hebben. Zijnstra eindigde als negende, de broertjes Bekers als dertiende en veertiende van de 3927 deelnemers.

Alex van Herk “Van jongs af aan dol op proefjes doen” Brigit Span Foto: Bram Saeys Hij is inmiddels een volleerd showman, maar onderzoek doen op het gebied van polymeren blijft de hoofdmoot voor dr. Alex van Herk van Scheikundige Technologie. Tijdens de open dag afgelopen zondag liet hij zijn ‘kunstjes’ zien aan het nieuwsgierige publiek tijdens de Chemieshow. “Ik vind het heel leuk om shows te geven, daarom word ik er ook altijd voor ‘gepakt’”, lacht dr. Alex van Herk van de vakgroep Polymeren van Scheikundige Technologie. “Ik heb net een college gegeven met wat proefjes, altijd leuk”, verontschuldigt hij zich terwijl hij zijn tafel opruimt. Om vervolgens enthousiast te vertellen over scheikundige proeven. “Ik ben van jongs af aan al gek op proefjes doen, het liefst met rook en vuur. Ik had al snel een scheikundedoos, maar die vond ik

niet gevaarlijk genoeg. Bij de drogist kon je vroeger gewoon fosfor en magnesiumpoeder kopen. Mijn eerste vuurwerkbom was snel gemaakt.” Het enthousiasme dat Van Herk heeft voor scheikunde, wil hij met de Chemieshow overbrengen op mensen. “Je moet het een beetje populair presenteren; je woordkeus aanpassen. Af en toe is dat wel moeilijk.” De proeven die Van Herk doet, moeten toegankelijk zijn, maar het mag niet te gemakkelijk worden, vindt hij. “Er zitten altijd een paar whizzkids in de zaal die je een beetje moet prikkelen. Daarom doe ik meestal ook een proef die we zelf niet eens snappen.” Compleet met witte labjas en veiligheidsbril en Edwin Verlangen als aangever, heeft Van Herk afgelopen zondag heel wat scheikundige proeven de revue laten passeren. Zo liet hij schuim spuiten uit de ogen van een uitgeholde pompoen, maakte hij vuurwerk, lichtgevende vloeistoffen en liet hij

een suikerklontje branden. “Een van de simpelste dingen, maar dat vond het publiek het leukste. Als je een suikerklontje in een vlam houdt, brandt ie niet. Als je er echter as van een sigaret oplegt, brandt het klontje wel. De as werkt als een katalysator die de verbranding op gang brengt. Dat vonden veel kinderen heel fascinerend. Overigens zeg ik bij elke proef erbij dat kinderen dit thuis niet mogen nadoen”, lacht Van Herk, die zelf vroeger wel alles uitprobeerde. Alhoewel de scheikundige de Chemieshow heel leuk vindt, heeft hij ook een kritische kanttekening. “Op de een of andere manier lukt het hier op de TUE nooit de randvoorwaarden goed te regelen. Of de afzuiging is niet geregeld, het licht doet het niet, of de microfoon is kapot. De water-stofzuiger, die onder andere het schuim dat uit de pompoen spuit, moet opzuigen, ontbreekt ook regelmatig, hoewel ruim van tevoren wordt aangekondigd dat we ‘m nodig

Redactie Fred Gaasendam (hoofdredacteur), Gertjan Harberink, Han Konings, Estella Kuppens (eindredactie), Brigit Span, Gerard Verhoogt Aan dit nummer werkten verder mee Nienke van Maris, Maaike Slingerland, Dieter Wouters Foto’s Bart van Overbeeke, Bram Saeys Redactieraad mr.drs. Ben Donders (secretaris), prof.dr.ir. Jan de Graaf (voorzitter), drs. Maarten Pieterson, prof.dr. Frans Sluijter, A. Vianen Basisvormgeving Koos Staal bno Lay-out Esther Valk Druk Drukkerij E.M. de Jong B.V. Baarle Nassau Advertenties Van der Meulen Promotions, Postbus 413, 9200 AK, Drachten, tel. 0512 520936, Redactie-adres TUE, W-hal 1.25, postbus 513, 5600 MB Eindhoven, tel. 040 2472961/2472236, fax 040 - 2456033, e-mail: cursor @ cur.tue.nl, www.tue.nl/cursor Abonnement (fl. 105,-)

.

/Training Het Onderwijs Service Centrum biedt weer een korte training ‘Theatervaardigheden in het onderwijs’. Tijdens de training draait het vooral om theatrale aspecten van presenteren voor groepen. De training is bedoeld voor docenten die hun presentatievaardigheid willen vergroten. In praktische oefeningen komen zaken aan bod als vertelstijlen, het gebruik van stilte, mimiek, houding, gebaren, gebruik van de ruimte en gebruik van attributen. De training is op 19 en 26 november van 13.30 tot 17.00 uur. Nadere informatie: Gijs Meeusen (tst. 4237) of Toine Andernach (tst. 3478). Aanmelden: per telefoon (tst. 5060), per e-mail ([email protected]) of via Internet (www.osc.tue.nl).

De week van/Anneke

Cursor/Colofon © 1999. Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur. De redactie behoudt zich het recht voor om aangeboden artikelen te wijzigen

hebben.” Het enthousiasme waarmee Van Herk zijn vak brengt, werkt aanstekelijk. Om die reden wordt hij waarschijnlijk vaak gevraagd een show te geven op voorlichtingsdagen. Het doen van proeven beperkt zich bij Van Herk overigens niet tot open dagen en voorlichting voor scholieren. Tijdens zijn colleges maakt hij regelmatig gebruik van praktijkvoorbeelden en hij is op televisie geweest bij Wouters Wondere Wereld, een populair wetenschappelijk programma. Daar deed hij allerlei proeven. “Die proeven gingen goed, hoewel we niet hadden gerepeteerd. De presentator, Rolf Wouters, kreeg namelijk bij een andere repetitie een glassplinter in zijn gezicht en moest naar de EHBO. Maar alles is goed gegaan, al zien mensen het liefste dat er iets fout gaat. Dan zijn ze bij mij niet aan het juiste adres, want ik doe die proeven al sinds ik tien jaar was.”/

Anneke Michielsen werkt al veertien jaar bij de catering en sinds kort bij het onderdeel party-catering op de TUE. Maandag: Het wordt een relatief rustig weekje. Overdag in het Auditorium gestaan. Hartstikke leuk om bij mijn maatje Loes te staan. Het is er wel druk, dus ook veel afwas en troep. Om 15.00 uur zijn we door de afwas heen. Om 16.00 uur het buffet klaarzetten op vloer zes voor een zelfbedieningslunch en borrel. Daarna ga ik weer naar de Senaatszaal om mee te helpen bij een dubbele promotie. Om 19.45 uur mag ik lekker naar huis, want het was een drukke dag. Dinsdag: Dit wordt een heerlijke dag, want ik hoef pas om vier uur te beginnen. (Dit is zeer uitzonderlijk.) Buffet opgebouwd samen met Gerdien en Moniek voor de neighbourhood-bijeenkomst waar dertien kinderen bij zullen zijn. Dat hebben we

geweten. Ze hebben ons zeer goed ‘geholpen’ met de afwas. In opdracht van Moniek plaagden ze mij. Dit was een gezellige avond, mede door al die kleine dabbertjes van verschillende nationaliteiten. Om half elf moe maar voldaan naar huis. Woensdag: Om 08.00 uur op TNO begonnen. Diverse rondes met koffie gemaakt. Deze worden op bestelling in de kamers en vergaderzalen afgegeven. Om half drie als een speer naar het Auditorium gelopen om de borrel klaar te zetten voor de maandelijkse bijeenkomst van het Twinningcenter. Om 19.15 lekker vroeg naar huis. Donderdag: Dit wordt een lange dag voor de meeste van ons. Vroeg (08.30 uur) begonnen om tot ‘s avonds half tien een symposium te verzorgen voor het Stan Ackermans Instituut.

Vrijdag: Om 09.00 uur ‘s ochtends vergadering met drie andere partyleidsters, de managers en de grote baas. Daarna met Moniek naar Oirschot geweest om nieuwe spulletjes in te kopen voor de buffetten. 14.30: Joepie! Weekend. Dit was een relatief kort weekje want normaal werken we langer en meer. Dit is niet erg omdat ik drie gezellige collega’s heb en het werk afwisselend is. Je ontmoet veel verschillende mensen. Soms is het rennen tegen de klok, maar het is kicken als iedereen tevreden is op de party en niemand iets gemerkt heeft van de stress achter de coulissen.

Cursor 14 oktober 1999 Nieuws /3

Grootste WKOinstallatie van Nederland op TUE campus Op de campus van de TUE wordt de grootste centrale Warmte- en Koude Opslag installatie (WKO) van Nederland gebouwd. Het betreft een systeem waarop alle gebouwen van de TUE aangesloten worden. De installatie ontrekt grondwater aan een watervoerende zandlaag en pompt later het opgewarmde koelwater weer terug in de bodem. Dit warme water kan later gebruikt worden voor verwarming van gebouwen. Vooralsnog wordt voor de koeling van gebouwen en procesinstallaties op grote schaal gebruik gemaakt van kwalitatief goed grondwater. Dit grondwater wordt opgepompt, gebruikt als koelwater, en vervolgens geloosd op het oppervlaktewater in de rivier de Dommel. De infrastructuur van dit bronwatersysteem is inmiddels zeer verouderd en grotendeels aan vervanging toe. Bovendien is het provinciale grondwaterbeleid er op gericht om het laagwaardig gebruik van grondwater zoveel mogelijk te beperken.

In ‘t kort

Virtueel en toch echt

Nobelprijs voor twee Nederlanders

Daarnaast wil de TUE het gebruik van grondwater zoveel mogelijk te verminderen. Er zullen twee distributiesystemen aangelegd worden. Het ene distributiesysteem levert koelwater van 8 graden. Het andere levert warm verwarmingswater met een temperatuur van 15 graden. De WKO installatie biedt de mogelijkheid gedurende het gehele jaar gelijktijdig zowel koude als warmte af te nemen. Verwacht wordt dat er ongeveer drieduizend kubieke meter grondwater per uur zal worden rondgepompt. Hiervoor zullen dertig warme bronnen en dertig koude bronnen nodig zijn. Deze bronnen worden in clusters van telkens tien bronnen verdeeld over de hele campus. De voorbereidingen voor de bouw van de WKO installatie starten nog dit jaar, de daadwerkelijke aanleg begint eind 2000. Omstreeks 2003 zouden alle gebouwen aangesloten moeten zijn. Wat het project gaat kosten is niet bekend./

Alert

.

’Telematic dreaming’ heet de installatie van Paul Sermon die in het hoofdgebouw al menig toeschouwer aangenaam heeft verrast. Bezoekers kunnen contact maken met een virtuele vrouw, die in een speciaal gebouwde kamer op haar eigen wijze reageert op bezoekers.

Trappende bewegingen zijn even goed mogelijk als strelen of handje schudden. Het hangt ervan af hoe u zich gedraagt. ’Telematic dreaming’ is met ‘I/eye’ van Bill Spinhoven en ‘Leaves’ van Arthur Elsenaar onderdeel van ‘I/eye’, een (mini)tentoonstelling van inter-

OV-kaart voor studenten na het jaar 2002

90.000 studenten lenen geld

Het kabinet heeft besloten op korte termijn gesprekken te voeren met de bedrijven in het openbaar vervoer over een mogelijk nieuw collectief contract voor het vervoer van studenten vanaf het jaar 2003. Daarvoor is hetzelfde budget beschikbaar als nu het geval is. Er zijn diverse mogelijkheden: de weekweekendkaart, maar ook een kortingskaart in combinatie met geld teruggave. De prijs-kwaliteitverhouding van de week-wekendkaart en daarmee ook de meerwaarde die aan studenten kan worden geboden bepaalt in hoge mate tot welke reisvoorziening voor de periode na 2003 wordt besloten. Het huidige contract voor de ov-kaart loopt 31 december 2002 af. In het Regeerakkoord is aangekondigd dat het kabinet een notitie zal maken met opties voor een vervoersvoorziening na 2002. Bij het definitieve besluit zal het mogelijk zijn om de meerwaarde van een collectief contract af te wegen tegen het eventueel teruggeven van geld./

.

Ongeveer 90.000 studenten met studiefinanciering in het beroeps- en hoger onderwijs hebben een lening. Dit staat in een brief van minister Loek Hermans van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen in het rapport ‘De leenmotieven van studenten bij banken’ van Research voor Beleid. De Tweede Kamer had om een onderzoek gevraagd naar de leenmotieven en het leengedrag van studenten bij banken. De kredietfaciliteiten die banken aan studenten bieden zijn: het ‘rood’ staan (maximaal 2000 gulden per maand) en het studentenkrediet (max. 12.000 gulden). Het studentenkrediet wordt opgenomen voor grote uitgaven of voor de vakantie of een stage in het buitenland. Ook wordt een krediet gebruikt om andere leningen af te lossen. Het aflosgedrag van studenten uit het hoger onderwijs wijkt volgens de banken niet af van de gewone particulieren (ongeveer 5 procent). Bij studenten uit

actieve kunst. Op drie plaatsen tussen het auditorium en de kantine van Werktuigbouwkunde zijn de opstellingen van Studium Generale nog tot 22 oktober te zien. Foto: Bram Saeys

het beroepsonderwijs gaat het aflossen van de schuld soms moeilijker. Studenten die lenen bij de IB-Groep doen dat voornamelijk voor structurele uitgaven zoals studiekosten en levensonderhoud. Sommige studenten lenen bij de bank, omdat ze denken dat bij de IB-Groep niet geleend kan worden. Daarnaast zijn er studenten die niet op de hoogte zijn van de voorwaarden. Studenten denken dat de rente bij de IB-Groep ongeveer 10 procent is, terwijl dat in werkelijkheid 4,89 procent is. Ook vinden studenten dat het maximale leenbedrag te laag is. Sommige studenten willen in een keer een groot bedrag lenen en dat is bij de IBGroep niet mogelijk. Opmerkelijk is dat studenten de lening van de IBGroep niet als alternatief zien voor het maandelijks ‘rood’ staan. Het ‘rood’ staan wordt namelijk niet als lening ervaren door de studenten./

.

Overleg vakantie- en ADVdagen Het College van Bestuur en de vakorganisaties zijn in onderhandeling om de huidige regeling voor de vakantiedagen te veranderen. Het blijkt dat het aantal vrije dagen erg groot is en dat medewerkers ze

nauwelijks op kunnen maken of ze opschuiven. “De TUE loopt een risico van circa 25 miljoen gulden, hebben we berekend”, vertelt drs.ing. Jos Hermus, hoofd van P&O. “In de toekomst gaan

we over naar een privaatrechtelijke CAO en dan gelden de regels van het Burgerlijk Wetboek. Dat kan betekenen dat vakantiedagen bij ontslag of pensionering uitbetaald moeten worden.”/

.

De Nederlandse natuurkundigen Gerard ‘t Hooft en Martinus Veldtman hebben de Nobelprijs voor Natuurkunde gewonnen. Het tweetal krijgt de prijs voor hun gezamelijke bijdragen op het gebied van quantummechanica. Veltman en ‘t Hooft ontwierpen in ’71 een wiskundig standaardmodel om fundamentele krachten op het kleinste niveau te beschrijven. Nu bijna dertig jaar later is dit werk nog altijd de belangrijkste theorie voor het berekenen van fundamentele krachten. Hun werk heeft onderzoekers een goed werkende ‘theoretische machine’ gegeven die gebruikt kan worden om, ondermeer, de eigenschappen van nieuwe deeltjes te voorspellen. De prijs, waar een bedrag van 1,8 miljoen gulden aan verbonden is, wordt op 10 december uitgereikt. ‘t Hooft is leraar theoretische natuurkunde aan de Universiteit van Utrecht. Veltman is eveneens verbonden geweest aan deze universiteit. Tot zijn pensionering werkte Veltman aan de universiteit van Michigan.

FT-hal heet Matrix De FT-hal heeft een nieuwe naam: Matrix (afkorting MA). Tot 1 september volgend jaar worden beide namen nog gebruikt. In navolging van de naam Cascade voldoet Matrix aan de nieuwe richtlijnen voor de naamgeving van gebouwen. Afkortingen zijn niet toegestaan als eigennaam. De naam van een gebouw koppelen aan die van de gebruiker is niet wenselijk. Zo is de oude naam van de hal Fysische Technologie te veel gericht op de faculteit die er gebruik van maakte. Als het gebouw nu een andere functie krijgt, hoeft de naam niet gewijzigd te worden De verbouwing van de oude FT-hal is inmiddels afgerond en de faculteit Scheikunde en het Universitair Technologisch Instituut Eindhoven hebben er hun intrek in genomen. Van de onderwijszalen kunnen verschillende faculteiten gebruik maken.

14 oktober 1999 Cursor 4/ Opinie

Cursief Binnen enkele weken zijn alle universiteiten de maat genomen waar het de kwaliteit van hun onderwijs betreft. Enige weken geleden was er de enquête van Elsevier/NIPO, en vorige week werd de Keuzegids Hoger Onderwijs gepubliceerd, een lijvig boekwerk dat alle opleidingen in het wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs op een rijtje zet en van een kwaliteitsmerk voorziet. De Technische Universiteit Eindhoven heeft bepaald geen reden om zich te schamen. Uit het Elsevier-onderzoek bleek dat de TUE volgens professoren de beste was van de drie technische universiteiten. Uit de Keuzegids is op te maken dat de TUE sterk stijgende is. Stond de universiteit vorig jaar in het oordeel van de student nog op de negende plaats, nu stijgt ze naar de vijfde plaats. Concurrent Delft blijft daarmee ver achter (vorig jaar een tiende plaats, nu weer). Twente, vorig jaar vierde, staat nu weer op de vierde plaats en dus nog een plaatsje voor Eindhoven. Kwaliteitstesten als die van Elsevier en de Keuzegids dienen serieus te worden genomen. Niet omdat het van die geweldig doorwrochte, wetenschappelijke onderzoeken zijn -dat zijn ze namelijk niet-, maar omdat een belangrijk deel van de aankomende studenten nota neemt van dit soort testen en naar de bevindingen van de samenstellers zal handelen. En, ondanks dat er sprake is van soms wel erg kleine steekproeven, kunnen er toch ook trends gesignaleerd worden. Het gaat er met andere woorden niet om om in een juichstemming te geraken vanwege het feit dat Elektrotechniek volgens de Keuzegids de nummer een is in zijn soort. De opleiding staat met een 7,34 bovenaan, gevolgd door de Twentse opleiding met 7,33. Delft volgt met 7,22. Met een dergelijke foto-finish, zoals er overigens veel zijn in de Keuzegids, zijn er geen

redenen om vreselijk opgewonden te raken. Veel belangrijker is het feit dat er een omhooggaande trend is bij Elektrotechniek. Vorig jaar scoorde de opleiding een 7,01 in de oordelen van de studenten. Er is dus een duidelijke progressie, die belangrijker is dan de score in een hitlijstje. Zo’n omhooggaande trend is er ook bij Technische Informatica. De inhoud en samenhang van de studie blijkt opeens veel beter te scoren dan in het afgelopen jaar. Het onderdeel ‘Bibliotheek en Computers’ stijgt, zeker in de statistieken van de Keuzegids, significant van 7,4 naar 7,9. Jammer genoeg blijken de docenten het weer een stuk slechter te doen dan vorig jaar. Een andere trend die duidelijk zichtbaar wordt in de Keuzegids, is de positieve uitwerking van de notebooks. De opleidingen aan de TUE scoren onveranderd hoog op het onderdeel ‘Bibliotheek en Computers’. In de statistieken van de Keuzegids tellen deze onderdelen echter niet zo zwaar mee, hetgeen maar goed is ook; er zou eens onterecht de indruk kunnen worden gewekt dat de opleidingen in Eindhoven scoren door hun faciliteiten, en niet door de inhoud en samenhang van de studie. Met die laatste scores is gelukkig niets mis, alhoewel de TUE op dit punt niet erg tevreden hoeft te zijn: in de studentenoordelen van 1999 scoort Wiskunde relatief laag, Informatica is laagste, TeMa gemiddeld, Elektrotechniek hoogste, Werktuigbouwkunde gemiddeld en Technische Bedrijfskunde hoog. De andere opleidingen worden beoordeeld met oude gegevens, een zwakte van de Keuzegids. Het zou natuurlijk mooi zijn als alle studies aan de TUE op dit onderdeel hoog scoren. Hoge punten scoren met notebooks is relatief simpel; scoren op inhoud een stuk moeilijker.

Fred Gaasendam

Frauderen Ruim eenvijfde van alle ouderejaars op de Universiteit Maastricht fraudeert wel eens bij het maken van een toets of schriftelijke opdracht, zo blijkt uit een enquête. Daaronder vallen afkijken, het maken van aantekeningen in boeken die tijdens het examen mogen worden gebruikt, spiekbriefjes en het (gedeeltelijk) overschrijven van werkstukken. Hoe zit het met fraude op de TUE?

P. Renders docent Deze hoge aantallen verbazen mij. Zelf heb ik maar één keer een geval van fraude meegemaakt en ik werk hier al sinds 1964. Er werd een briefje doorgegeven en dat heb ik onderschept. ‘Als ik dit nog eens zie, vlieg je eruit’, heb ik toen gezegd. Of een werkstuk is overge schreven is veel moeilijker te beoordelen. Fraude komt hier volgens mij veel minder vaak voor. Maar laten we elkaar niets wijsmaken, ook hier wordt gespiekt. Al hoor ik van stu denten dat ze de surveillanten, meestal oud-mederwerkers, heel streng vinden. Ik denk dat de TUEstudenten er meer over praten dan dat ze het daadwerkelijk doen.

Bart van Campen vijfdejaars werktuigbouwkunde Spieken heeft bij deze studie richting weinig zin. Je moet de stof kunnen toepassen en dan heb je niets aan een spiekbriefje met een formule. Het gebeurt wel dat er exa menvragen naar buiten worden ge smokkeld. Of je schrijft na het examen snel de vragen op die je nog hebt onthouden. Zo komen oude vragen in omloop en dat is vooral handig bij docenten die vaak dezelfde vragen gebruiken voor een examen.

Paul Wingelaar

NIZA

DJE

BEL

RON

vijfdejaars electrotechniek Eén keer heb ik gezien dat iemand tijdens een examen werd wegge stuurd omdat hij een spiekbriefje gebruikte. De betreffende capaci teitsgroep heeft deze student een jaar lang geschorst. Zelf spiek ik

nooit. Waarom zou ik? Ik ga alleen naar een examen als ik de stof ken.

Paul Bezembinder voorlichter Natuurkunde De afgelopen drie jaar hebben wij twee gevallen van fraude gehad. Een student had een practicum verslag gekopieerd en enkele nieuwe getallen ingevuld. Dat kwam hem op een reprimande van de opleidingsdirecteur te staan. Het practicum moest hij het jaar daarop overdoen. Tijdens een tentamen wiskunde ging een meisje naar het toilet. Meteen daarna controleerde een surveillant de wc en vond een spiekbriefje. Het moest wel van haar geweest zijn, want zij was het enige meisje dat aan het tentamen meedeed. Ook zij moest het tentamen opnieuw maken en ze werd ernstig toegesproken door de decaan.

Ritske van der Meer eerstejaars TeMa Er zijn rekenmachines waarmee je ook tekstuele informatie kan opslaan. Zolang die niet verboden worden, werken docenten fraude zelf in de hand. Zelf bekijk ik oude werkstukken, het zou dom zijn als je dat niet doet.

Een studente bedrijfskunde Je kunt wel proberen af te kijken, maar vaak kun je toch niets zien. Ik ken studenten die tijdens het tentamen naar de wc gaan en dan nog snel wat opzoeken. Maar dat durf ik niet. Handig zijn oude werk stukken, die schrijf ik wel eens over.

En ik vind...

SOBU

Cursor vroeg een aantal prominenten van de TU om een reactie naar aanleiding van de oprichting van de Hub van Doorneleerstoel. De algemene teneur van die reacties was: “Prima dat de familie van Doorne dat geld ter beschikking stelt, maar de TU moet wel zelf kunnen beslissen over de invulling van die leerstoel.” En wat dat betreft was er dus geen reden tot bezorgdheid. Maar dat is niet overal op de TU het geval. In de faculteit TM bevinden zich twee hoogleraren, op de benoeming waarvan de TU naar mijn inlichtingen volstrekt geen beslissende invloed heeft gehad, te weten de professoren Schuurman en Derkse, die filosofie-colleges geven, en die betaald worden door respectievelijk de stichting voor reformatorische wijsbegeerte o.i.d. en de Radboudstichting. Deze twee heren verdelen onder elkaar de basiscolleges filosofie op dit instituut.

De studenten weten niet beter dan dat deze heren ‘de’ tegenwoordig gangbare filosofie in de volle breedte presenteren, maar niets is minder waar. Deze heren worden betaald om EEN bepaald standpunt uit te dragen, en van professor Schuurman heb ik ervaren dat hij dat ook met veel enthousiasme en eenzijdigheid doet. Studenten die bij hen colleges volgen krijgen zo een heel verkeerd beeld van de filosofie en er staat op deze zogenaamde universiteit daar niets tegenover dat dat beeld enigszins corrigeert. Het is mooi dat de door Cursor geraadpleegde heren zo sterk de onafhankelijkheid van de universiteit voorop stellen, maar laat uw lezers daardoor niet de indruk krijgen dat dat overal in dezelfde mate het geval is. Pim Lemmens

Cursor 14 oktober 1999 Nieuws /5

ISO-norm bamboe positief ontvangen

Eerste tentamens nieuw vak Werktuigbouwkunde Eerstejaars Werktuigbouwkunde hebben de eerste tentamens van het nieuwe vak ‘inleiding in de Werktuigbouwkunde’ net achter de rug. Het resultaat is bemoedigend, laat decaan prof. dr. ir. Jeu Schouten weten, die het nieuwe vak bedacht waarin praktijkvoorbeelden centraal staan. De cijfers liggen gemiddeld hoger dan bij andere vakken. “Een inleiding in wat Werktuigbouwkunde precies is, was er nog niet”, zo legt decaan Jeu Schouten de noodzaak van de door hem geschreven lesstof voor eerstejaars uit.

In negen weken tijd krijgen eerstejaars inzicht in wat Werktuigbouwkunde is en wat het doel van de andere basisvakken in het opleidingsprogramma hierbij is. Schouten werkt met veel praktijkvoorbeelden. Zo wordt de constructie van het Mercedes A-model (Baby Benz) uit de doeken gedaan. Deze wagen is 20 centimeter hoger dan de andere autotypes in deze klasse. Er is veel publiciteit rond de auto geweest, omdat deze de zogenoemde Elandtest niet doorstond. Bij deze test mag een auto niet omslaan bij het nemen van scherpe bochten. De Baby Benz deed dat in eerste instantie

Een illustratie van een Baby Benz die Schouten gebruikt bij zijn colleges ‘inleiding in de Werktuigbouwkunde’.

wel. Andere onderwerpen die met kleurensheets en videomateriaal worden ontleed, zijn onder meer een snelvuurkanon en een röntgenscanner. “Mensen in de zaal hebben wel eens het idee dat ze nooit alles kunnen snappen, omdat er een oneindig aantal producten bestaat waar Werktuigbouwkunde iets mee te maken heeft. Bij dit vak leren studenten de om systematisch naar dingen te kijken. Als ze op deze manier vijf apparaten hebben geanalyseerd, lukt dat ook met de zesde en zevende”, denkt de decaan. Schouten hoopt dat studenten door het nieuwe vak meer met open ogen en oren rondlopen. “Je kunt je bij bijna alles wat je ziet afvragen hoe het werkt in de praktijk. Ik heb derdejaars studenten een keer gevraagd hoe het klikmechanisme van een pen precies werkt. Niemand kon me het juiste antwoord vertellen.” Na het lesprogramma van negen weken moeten studenten weten hoe je de werking en opbouw van constructies moet analyseren, hoe de energiestroom er doorheen gaat, wat voor functies erin zitten en wat de rol is van andere vakken die ze in het eerste jaar tegenkomen./

.

Bijeenkomst over universitair auteursrecht Je ziet het meer en meer: onderzoekers verkopen hun auteursrecht om maar in een befaamd tijdschrift te mogen publiceren. Willen universiteiten dan onderzoeken van hun eigen medewerkers gebruiken, dan moet dit in geldelijke afspraak met de uitgever. Onder meer daardoor komen de kerntaken ‘onderzoek en onderwijs’ steeds meer in de knel. Het IWI, de landelijke Stuurgroep Innovatie Wetenschappelijke Informatievoorziening, houdt hierover op 1 november een informatiebijeenkomst. Wetenschappelijke uitgeverijen geven steeds meer en duurdere tijdschriften

uit. Universiteitsbibliotheken kampen echter met geldgebrek. Ze zien zich gedwongen het aantal abonnementen te verminderen. Ook de Centrale Bibliotheek van de TUE schrapte onlangs 250 titels vanwege geldgebrek. Zo ontstaat een rare situatie: universiteiten betalen de salarissen van onderzoekers en bieden hen de benodigde faciliteiten, maar kunnen de onderzoeksresultaten niet nalezen in hun bibliotheken. De universiteiten besloten hun krachten te bundelen en nu ligt er een plan, opgesteld door de Open Universiteit Nederland in opdracht van het IWI. De kern van het plan is dat uni-

In ‘t kort

versiteiten de publicaties van hun eigen medewerkers gratis moeten kunnen gebruiken, met name in digitale vorm. Met de medewerker moet overeen gekomen worden dat de instelling een gratis gebruiksrecht krijgt ten behoeve van onderzoek en onderwijs.

Het hout-comité van de ISO (International Standard Organisation) heeft positief gereageerd op de voorstellen van de INBAR, het internationale netwerk voor bamboe. Sinds 1998 is dr.ir. Jules Janssen van de capaciteitsgroep Constructief Ontwerpen van de faculteit Bouwkunde, bezig geweest met het schrijven van deze voorstellen. Eind deze week vertrekt Janssen naar de Filippijnen voor

Programmeer wedstrijd

een vergadering met vertegenwoordigers van de normalisatie-instituten van twintig landen waar bamboe groeit. De voorstellen betreffen twee concepten: een over het doen van proeven in laboratoria, de ander over een model voor nationale bouwverordeningen. De omzet van bamboe varieert jaarlijks tussen de 10 en 15 miljard dollar, maar kent nog steeds geen internationale standaardnorm./

.

Tegenvallende belangstelling open dag SAI Nieuwe brochures, nieuwe T-shirts en een nieuwe directeur. Het Stan Ackermans Instituut was er klaar voor. Vorige week donderdag vond in het auditorium de open dag van de ontwerpersopleidingen plaats. De opkomst viel echter wat tegen. Waar normaal zo’n 80 à 100 belangstellenden verwacht worden, bleef de teller nu steken op 70 geïnteresseerden. Volgens managing director dr.ir. Marloes van Lierop had dit onder meer te maken met een verlate verzending van de uitnodigingen. Van Lierop: “De mensen die er waren kwamen over als zeer serieuze kandidaten.” Overigens is een van de ontwerpersopleidingen, Computational Mechanics, tijdelijk stopgezet. Volgens Van Lierop heeft dit te maken met enerzijds de geringe belangstelling voor de opleiding en anderzijds is de faculteit Werktuigbouwkunde niet in staat gebleken voor deze opleiding een behoorlijk

opleidingsmanagement op poten te zetten. Donderdag stak ook de nieuwe directeur, ir.drs. P.D. van der Koogh, zijn ‘maidenspeech’ af. Van der Koogh volgt prof.dr. Jack van Lint op en is nog tot mei volgend jaar werkzaam bij TNO Wegtransportmiddelen in Delft. Bij het SAI is hij officieel twee dagen per week te vinden. Van der Koogh wees zijn toehoorders erop dat de markt steeds meer vraagt om afgestudeerden met ontwerpervaring. “De markt is tegenwoordig vraaggestuurd. De consument bepaalt het aanbod. Producten hebben een steeds kortere looptijd en producenten moeten steeds feller de concurrentie met elkaar aangaan. Dat vraagt om technici die snel een probleem kunnen doorgronden en er een oplossing voor kunnen bedenken.” Tevens benadrukte Van der Koogh het feit dat afgestudeerde SAI’ers ook de titel Master of Technological Design mogen voeren./

Op de informatiebijeenkomst, 1 november in de Jaarbeurs te Utrecht, zal ondermeer gesproken worden door wetenschappers en uitgevers. Voor verdere informatie surf je naar: www.surf.nl/bijeenkomsten.htm of mail je naar: [email protected]./

.

Ir.drs. P.D. van der Koogh, de nieuwe directeur van het Stan Ackermans Instituut. Foto: Bart van Overbeeke

.

Wereldwijd worden van september tot en met december voorrondes gehouden voor de ‘ACM International Collegiate Programming Contest’, ook op de TUE. Op zaterdag 23 oktober is er van 11.00 tot 16.00 uur een programmeerwedstrijd in HG 8.61. Dit is een voorronde ter selectie van TUE teams die mee mogen doen aan de ‘NW European Regional Programming Contest’ in Den Bosch op 13 en 14 november. Daar worden finalisten geselecteerd voor de wereldfinale in 2000. Deze wordt gehouden in Orlando, Florida, in de week van 15 tot 19 maart 2000. De wereldfinale van dit jaar was afgelopen april aan de TUE. Een team mag uit drie TUE-studenten bestaan. Er mag ook een AIO bij zitten als deze maar niet langer dan drie jaar in opleiding is. Inschrijven kan bij de Wiskunde en Informatica Studievereniging GEWIS, HG 8.79. Voor meer informatie:http://acm.ba ylor.edu/acmicpc/

IPO zoekt vrijwilligers Het IPO, center for UserSystem Interaction, is op zoek naar vrijwilligers die mee willen werken aan een onderzoek naar bediening van computers door middel van spraak. Een belangrijke vraag waar IPO zich mee bezig houdt, is of spraakgestuurde bediening van pc’s een verbetering is ten opzichte van het bedienen met muis en toetsenbord. Er wordt gedacht aan aio’s en postdocs met een gemiddelde ervaring in het gebruik van pc’s. Zij testen de gebruiksvriendelijkheid van twee verschillende spraaksystemen gedurende tweeënhalve dag. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Liesbeth Verhelst via 5220.

14 oktober 1999 Cursor 6/ Cultuur

/EXPO 2000

Juweeltjes uit Iran bij Studium Generale Iran is een filmland. Iran filmland? Jazeker. Hoe vreemd het misschien ook moge klinken, Iran is zeker een land waar al een aantal jaren prachtige films vandaan komen. Tot de grote en internationaal bekende regisseurs horen namen als Abbas Kiarostami en Moshen Makhmalbav en sinds kort ook diens 20-jarige dochter Samira. Studium Generale draait vanavond (14 oktober) twee Makhmalbav’s: ‘Moment of innocence’ (1996) van vader en ‘De appel’ van zijn dochter.

Vooral vader Makhmalbav heeft een imposant en intelligent oeuvre op zijn naam staan. Kritiek op de Iraanse maatschappij gaat hij bepaald niet uit de weg, getuige zijn film ‘Once upon a time in the cinema’. Die film gaat over de censuur in Iran. Makhmalbav (1957) werd in 1974 neergeschoten en gearresteerd toen hij als politiek activist betoogde tegen het bewind van de sjah waarbij hij een politieman aanviel. Hij werd in de gevangenis gemarteld, kwam vrij, een politieke illusie armer

Foto: extern

en stortte zich op de film. Zijn eerste films waren zwaar religieus, gevolgd door keiharde, realistische films over de oorlog tegen Irak. In de derde fase, dat wil zeggen de laatste acht jaar, maakt hij psychologische film over film. Ook ‘Moment of innocence’ hoort daarbij. Hierin reconstrueert Makhmalbav de boven beschreven gebeurtenissen met dezelfde politieman die hem arresteerde, alleen speelt Makhmalbav de politieman en vice versa. De agent, zo vertelt Makhmalbav in allerlei interviews, heeft hij weer leren kennen bij zijn voorafgaande film, ‘The Actor’. Makhmalbav vroeg mensen om auditie te komen doen voor zijn nieuwe film, gaf ze allerlei opdrachten als ‘Huil nu’. Daarna bleek dat de opnames van de auditie de eigenlijke opnamen voor de film waren. Niet dat hij een spelletje met ze wil spelen. Met zijn films wil hij zijn publiek wl meegeven dat de ene waarheid de andere niet is en dat die twee naast elkaar (be)staan. Of zoals hij in een interview met de Filmkrant zei: “Je moet mensen een beetje in verwarring brengen om ze duidelijk te maken dat ze de waarheid niet als een eenduidig iets op moeten vatten. Dat is het enige dat ik met mijn films wil uitdragen: verschillende standpunten kunnen in gelijke mate de waarheid vertegenwoordigen. Of zoals een Iraanse dichter zei: ‘God had de waarheid als een spiegel in handen, maar de spiegel brak en viel in duizend

stukken. Iedereen pakte een scherf, keek erin en zei ‘Ik heb de waarheid in handen’.”

Gestoord Dochter Samira maakte twee haar geleden haar eerste film, ‘De appel’, die grotendeels op de werkelijkheid is gebaseerd. Ze kwam erachter dat een man zijn 12-jarige tweelingdochters sinds hun geboorte thuis had opgesloten: omdat hun moeder blind was durfde hij ze niet de straat op te laten gaan. De man was zich van geen kwaad bewust en was dan ook razend dat zijn buren hem hadden aangegeven. Intussen waren de kinderen wel motorisch gestoord en achter in hun intellectuele ontwikkeling. Samira Makhmalbav benaderde de kinderen en speelde met hen, de ouders en buurtgenoten een aantal gebeurtenissen na. Andere situaties van de film zijn er naderhand bijbedacht, zoals de sociaal werkster die de vader opsluit om te laten voelen wat het is om opgesloten te zijn. Samira Makhmalbav kocht voor de tweeling een aantal cadeaus, waaronder spiegeltjes zodat ze zichzelf konden ontdekken, een horloge omdat de kinderen bezeten waren van Samira’s horloge en een appel: het symbool van de kennis en de wil om te leven. ‘Moment of Innocence’ is op 14 oktober om 20.00 uur te zien in de Blauwe Zaal van het auditorium; ‘De Appel’ begint daar om 22.00 uur./

.

The Blair Witch Project is het verzinsel van twee filmstudenten die samen voor duizend gulden een HI8-videocamera kochten en een 16mm-camera leenden om vervolgens een horrorfilm te maken. Daniel Myrick en Eduardo Sanchez namen drie jonge acteurs in dienst en met z’n allen trokken ze naar Maryland. Heather Donahue, Joshua Leonard and Michael Williams werden in het Black Forest door de twee regisseurs aan hun lot overgelaten. Met enkel het basisgegeven dat ze op zoek zijn naar de Blair Witch, werden de drie door Myrick en Sanchez in angstaanjagende situaties geplaatst. Acht dagen filmden Heather, Joshua en Michael elkaar full-time en uit hun improvisaties is later een 82 minuten durende film ontstaan. De Amerikaanse pers plaatst ‘The Blair Witch Project’ in het rijtje van cultfilms zoals ‘Pulp

Fiction’ en ‘Trainspotting’. Als het begrip ‘cultfilm’ betekent dat hij vernieuwend is, het publiek enigszins geschokt achterlaat en vooral voor jongeren erg aantrekkelijk is, dan voldoet deze film aan de eisen. Maar als het modewoord ‘cult’ ook staat voor een sterk verhaal dan valt deze ‘mockumentary’ buiten de boot. Maar hoe sterk kan een verhaal zijn als het volledig opgebouwd is uit suggestieve feiten? Toch is het juist dat suggestieve karakter dat de film zo spannend maakt. Hoe een zwak punt een film sterk kan maken...

Hekserij De twee regisseurs hadden niet enkel het plan om een horrorfilm te maken, ze wilden ook het geheel mystificeren via Internet. Op die manier werd een mythe gecreëerd die de film groter maakt dan hij is. Reeds in juni 1988 openden de twee een website waarin de voorgeschiedenis van het verhaal uit de doeken werd gedaan. Volgens het Internetverhaal werd in 1785 in Blair, Maryland, een vrouw van hekserij beschuldigd en de bossen ingejaagd. Een jaar later begonnen er kinderen te verdwijnen. In 1825 verdween opnieuw een kind spoorloos en in 1941 onthulde een kluizenaar dat hij zeven vermiste kinderen

Hij was al een paar keer op de TUE te zien, nam zijn vorige cd live op in de AOR en nu is Kees Meerman terug. Hij presenteert zijn nieuwe, tweede show ‘Smaad’ in theater Het Klein. Meerman woont alweer enige jaren in Antwerpen en is een v a n d e w e i n i g e N e d e r l a n d s e angry young men . Zo maakte hij rond de Dutroux-affaire een speciale show die bij onze Zuiderburen het nodige stof deed opwaaien. Het lijkt sowieso of kwaadheid en veront waardiging zijn drijfveer zijn en ook ‘Smaad’ zit er weer vol mee. Maar zoals het betaamt is Meerman een begenadigd en vooral creatief schelder, die ook zeer romantisch kan zijn, getuige zijn prachtige vrijage in zijn vorige programma ‘Welkom in het paradijs’. Theater Het Klein aan de Paradijslaan, 20.30 uur en voor studenten geldt een verlaagde entree van fl. 12.50.

Omstreden en tevens beste Canadese film van vorig jaar is ‘The hanging Garden’ met veel gef.ck, seks en drugs. De film is te zien op dinsdagavond 19 oktober, Caf Onderdruk, 20.30 uur. Zondag 17 oktober (zelfde tijd, zelfde plaats) draait de Oscarwinnaar ‘Shakespeare in love’. In die film krijgt de schrijver een groot wri tersblock door zijn verliefdheid.

ritueel had vermoord, in naam van een oude heks. In oktober 1994, zo vertelt de blairwitchsite, begint de studente Heather Donahue samen met een camera- en geluidsman aan een documentaire over het heksenverhaal. Het drietal ging op pad, was na een week spoorloos verdwenen en acht maanden later werd hun zaak als onopgelost terzijde gelegd. Vier maanden daarna werden het filmmateriaal en het dagboek van Heather gevonden. Haar moeder brengt twee jaar later het filmmateriaal naar Haxan Films die vervolgens de film in 1999 uitbrengen.

/Rockjazz Corrie van Binsbergen is al jaren een prima groove-gitariste. Haar prettig gestoorde rockjazz, met een vette knipoog naar Frank Zappa, brengt ze maandag 18 oktober bij jazzcafé Wilhelmina (vanaf 21.00 uur), begeleid door Anton Goudsmit (gitaar), Gerry Arling (bas) en Harry Arling (drum).

Twijfel Het verhaal klinkt ongeloofwaardig maar als je site bekijkt, begin je te twijfelen. Fotomateriaal, het gevonden dagboek, politierapporten en nieuwsbeelden over hun verdwijning voeden de mythe die rond deze film is ontstaan. Mensen bellen naar het politiebureau in Maryland om te vragen wat er waar van is, honderden sites discussiëren over de echtheid van dit alles,... Kortom ‘The Blair Witch Project’ is een simpele horrorfilm op geniale wijze tot stand gebracht. Het unieke ervan ligt in het feit dat de makers van de film de

/Kees Meerman

/Omstreden

Suggestiviteit troef in The Blair Witch Project Dieter Wouters Een week geleden stond in de landelijke kranten dat ‘The Blair Witch Project’ in Nederland geen hype was en ook niet zou worden. Laat ik je één raad geven: reserveer je kaartje! Mensen staan wel degelijk in de rij om deze pseudodocumentaire te zien. En terecht.

Dr Paul van Wesemael spreekt op 20 oktober over de geschiedenis van De wereldtentoonstelling. Daarna licht ir. Jacob van Rijs van het Rotterdamse MVRDV, het booming bureau voor architectuur en stedenbouw, het spectaculaire ontwerp voor de EXPO 2000 in Hannover toe. Het ontwerp, dat begon als een onmogelijk te rea liseren idee, bevat alle elementen van natuur en cultuur, gevangen in een gebouw van vier etages. De le zingen zijn van 11.45 tot 13.00 uur in de Blauwe Zaal van het audi torium. Aanmelden voor een (inter facultair) project ter voorbereiding op een bezoek aan de EXPO die in juni 2000 begint, kan vanaf 20 oktober bij Leopold Manche van Studium Generale ([email protected] of 3492).

/Tweemaal Albee

Foto’s: extern

hype volledig via het Internet orchestreren. Een film die je gezien moet hebben, al is het dan alleen maar om te weten waar iedereen het over heeft./

.

Een opdringerige man die het leven van een nette huisvader steeds meer bedreigt en het on vermogen van communicatie. Daarover gaan ‘The Zoo Story’, het debuut van toneelschrijver Edward Albee en zijn latere ‘Old Friends’. Gerard Reve schreef een van de ver talingen, het spel is van Victor Löw en Leslie de Gruyter, de regie van Albee himself. Stadsschouwburg, 19 oktober, 20.30 uur.

Cursor 14 oktober 1999 Studentenleven /7 In ‘t kort

Door beperkt budget zwembad nog niet vernieuwend

AEGEE wint Now or Neverland Een zestal leden van de Europese studentenvereniging AEGEE heeft megedaan aan het SBS6programma ‘Now or Neverland’. Zij hebben het spel gewonnen en verdienden hiermee zo’n vijftienduizend gulden. Aanstaande zaterdag is de aflevering met het AEGEE-team te zien op de televisie.

Door een beperkt budget wordt het zwembad, dat in december 2000 klaar moet zijn, niet zo innovatief als gewenst was. Binnen de bouw wordt wel veel ruimte gelaten voor innovaties in de toekomst. Door de technische toepassingen die nu in het ontwerp staan, kan wel al 35 tot 37 procent energie bespaard worden ten opzichte van een standaard zwembad. De TUE heeft gekozen voor een zwembad dat niet zo vernieuwend is als was gewenst, maar veranderingen zijn wel goed in te voeren. Een voorbeeld daarvan zijn de waterreservoirs, die nu al gebouwd zullen worden. Zij zijn later mogelijk te gebruiken om water op te vangen en te hergebruiken, in het kader van de energiebezuinigingen. Het zwembad wordt 35 tot 37 procent energiezuiniger dan een standaard

zwembad, onder meer door aansluiting op de Centrale Aquifer, het warmte- en koude-opslagsysteem van de TUE. Dit systeem biedt de mogelijkheid om zowel op bronwatergebruik als op energieverbruik te besparen. Behalve de water- en energiebesparing biedt de aquifer ook een besparing op onderhoudskosten van de koelmachines. In plaats van mechanische koelmachines zijn er namelijk twee onderhoudsarme pompen per gebouw. Deze techniek wordt nog nergens anders voor zwembaden toegepast. Verder zijn er aanwezigheidsschakelaars voor de verlichting; dat is niet zozeer innovatief, als wel handig en energiebesparend. Er komt een speciale regeling voor de verlichting, waarbij de lichtsterkte wordt aangepast aan het daglicht. Deze verlichting is ook nog hoogfrequent; er wordt een

ander soort lamp gebruikt, die ook een besparing op de energie oplevert. Daarnaast zijn er plannen om het chloor in het zwemwater te vervangen door waterstofperoxide. Dit wordt nog nader onderzocht. De achterliggende gedachte hierbij is dat bezoekers van het zwembad dan minder chemicaliën binnenkrijgen. Waterstofperoxide geeft minder irritatie aan de ogen, de huid en de luchtwegen. Het bad, een wedstrijdbad van vijftien bij vijfentwintig meter, zal een gedeeltelijk beweegbare vloer krijgen, om het beter toegankelijk te maken voor lichamelijk gehandicapte studentensporters en medewerkers. Deze beweegbare vloer wordt ook gebruikt voor aquajoggen en aquarobics, sporten die anders niet mogelijk zijn in een bad dat 2.20 meter diep is./

.

Legaal de politie in elkaar slaan Je gedragen als een beest en je woede koelen op een stel politieagenten. Voor dergelijk gedrag ga de gevangenis in, maar enkele TUE-studenten hoefden dat niet. Op 6 oktober deden ze mee aan een politie-oefening in het Philipsstadion als voorbereiding op het EKvoetbal in 2000. Het zijn studenten van de Chemiewinkel die zich tijdens de jaarlijkse politieoefening kunnen botvieren op een stel ordehandhavers. Dat ze zelf ook klappen krijgen, lijkt hen niet te deren. “Als je eenmaal in het spel zit en opgefokt geraakt, dan voel je het niet meer”, aldus Martijn van Gerwen, PRverantwoordelijke van de Chemiewinkel. Bij voorgaande oefeningen werden ze uit een huis

gezet of als demonstranten uit elkaar gedreven. Nu moesten ze zich gedragen als voetbalsupporters. “De oefening begon op het vliegveld van Eindhoven waar we naar een bus begeleid werden. We moesten ons nog rustig gedragen, omdat we toch de wedstrijd wilden zien.” Van het vliegveld ging het met de bus naar het stadion waar ze in een apart vak moesten plaatsnemen. “Daar werden we eerst uit gehaald in de wetenschap dat we gewonnen hadden, dus geen ruzie zochten. Daarna hadden we zogenaamd verloren en verspreidden we ons over verschillende vakken. We weigerden weg te gaan.” Toen kwamen de 125 politieagenten in actie en begonnen erop los te slaan. Dat het niet nep is, getuigt Martijn. “Sommigen slaan echt wel hard, ze vergeten

soms dat het niet echt is.” Toch is het geen eenrichtingsverkeer. “Nee, zij slaan echt, maar wij ook. Als er eentje alleen staat, dan springen we er met z’n tienen bovenop.” De Chemiewinkelstudenten vinden het blijkbaar zo leuk dat ze afgesproken hebben meerdere malen per jaar mee te doen aan een oefening. Maar dan niet met z’n vijfentwintigen zoals dat nu het geval was. “We zouden eigenlijk overal op de universiteit posters moeten hangen en dan echt met veel mensen gaan”, aldus Martijn. Dat hij zelf nooit tussen de voetbalrellen verzeild zal raken, daar is hij zeker van. “Ik hou helemaal niet van voetbal, dus mij zien ze daar niet.”/

.

Het spel wordt gespeeld door twee teams, een Nederlands team en een Belgisch. Zij krijgen drie uitdagende testen te doen. Je valt af als je er een niet haalt. Het team dat de meeste leden overhoudt wint een groot geldbedrag. Het AEGEE-team bestond uit vier jongens en twee meisjes, waarvan er vier aan de TUE studeren of hebben gestudeerd. Op woensdag 15 september werden de zes opgehaald in hun stamcafé ‘le squale’ in Eindhoven. Geblinddoekt werden ze meegevoerd naar Gorinchem voor de eerste test. Het was de bedoeling in een bak met haaien, variërend in lengte van een halve tot tweeënhalve meter, te springen. En dan onder water naar een buis aan de overkant van de bak te zwemmen om hier een visje uit te grabbelen en dan weer terug te zwemmen. Wie eerder boven water kwam was af, evenals diegene zonder visje. “Het geeft een heel speciaal gevoel, zo met z’n zessen”, vindt Nicole Kamphuis, een van de delneemsters. “Het is heel emotioneel op dat moment. En ook wel eng,

maar je bent echt gemotiveerd om het met -en voor- je eigen groep te doen.” Ze werden in het ongewisse gelaten over de prestaties van hun tegenstanders om de spanning op te voeren. Het was tegelijkertijd ook de reden dat ze de Belgen nog niet hadden ontmoet. Deze overnachtten dan ook in een ander, minder luxe, hotel. Het AEGEE-team verbleef in een vier sterren hotel in het Vlaamse Lanaken. Nicole: “Het hotel had zelfs een sauna en een zwembad. Deze drie dagen waren net een relaxte vakantie.” ‘s Avonds kwam de groep, na een lekker biefstukje te hebben verorberd, bij met een heerlijke cocktail.

Hoogtevrees De volgende twee dagen moest de groep nog twee testen doen. Ze moesten een pijl zien te breken tussen hun hals en een wand. En op zestig meter hoogte heen en weer lopen op een lange, smalle plank die ronddraaide. Vooral dit eindspel vond Nicole eng: “De sfeer eromheen was een drama. Ik heb enorme hoogtevrees, maar ik heb niet meer gedacht aan de hoogte en ben gewoon gegaan. Alleen was de weg omlaag niet meer beveiligd. Toen weigerde ik nog een stap te zetten. Een beer van een veiligheidsman heeft me er toen vanaf gehaald.” “Op Emile, Michel en een Belg na had niemand het gehaald”, vertelt Nicole. De AEGEE-groep had het spel hiermee gewonnen../

.

Nieuwe borrelruimte voor Scheikunde klaar De nieuwe borrelruimte voor scheikunde in de FTHal is klaar. Op maandag 18 oktober wordt de ruimte officieel geopend. Een jaar geleden werd de oude F.O.R.T., Faculteit OntmoetingsRuimte T, gesloten. De studenten Scheikunde konden tijdelijk terecht in de kantine.

De F.O.R.T.commissie, die sinds 1987 borrels organiseert, heeft het nieuwe lokaal helemaal zelf gebouwd. Met een begroting van 17.500 gulden is van een kaal stukje gebouw een gezellige plek

gemaakt. In de week van 18 oktober zijn elke dag feestelijkheden gepland. Op maandag zal de borrelruimte officieel geopend worden tijdens de ‘boboopening’, dinsdag is het aan de faculteit scheikunde om de F.O.R.T. officieel in te wijden. De dag daarna is het ‘s middags de beurt van de andere borrelcommissies van de TUE om de nieuwe ruimte te testen, chinees te eten en ‘s avonds enkele biersoorten te proeven. De vaste borreldag is donderdag en op vrijdag is er een reünie van ex-tappers en commissieleden./

.

Don Quishoot De Eindhovense Studenten Hockey Vereniging Don Quishoot heeft eindelijk haar eigen veld. Het nieuwe kunstgrasveld, geschonken door de Stichting Steunfonds Eindhovense Studenten Sport, wordt vrijdag 22 oktober officieel geopend. De Don Quishootleden, die voorheen het veld van hockeyclub Racing gebruikten, kunnen nu terecht bij het Studentensportcentrum van de TUE. De openingsceremonie is om 16.30 uur. Aansluitend wordt er de hele avond gefeest in het hockeypaviljoen.

Virusfestival op 21 mei Het Virusfestival zal volgend jaar plaatsvinden op 21 mei. Dit is de enige datum die mogelijk bleek te zijn. Zaterdag 20 mei is de congreszaal gereserveerd voor een congres. De week daarna, 27 en 28 mei, is het ‘Buitenboel’ in de Witte Dame en de gemeente Eindhoven wil geen twee culturele evenementen in één weekend. Drie en vier juni was ook niet mogelijk omdat de TU dan dicht is. Bovendien is Dynamo waarschijnlijk ook dat weekend. op tien en elf juni is het Pinkpop en tijdens het weekend van 17 en 18 juni is het parkpop. De gemeente wil vanaf tien juni geen andere evenementen dan het EK-voetbal in de stad, omdat ze denkt te weinig ME’ers te zullen hebben.

AEGEE viert lustrum De Europese studentenvereniging AEGEE bestaat tien jaar. Zo’n honderdvijftig studenten uit Europa komen volgende week naar Eindhoven om dit te vieren. AEGEE Eindhoven verzorgt een programma met excursies, workshops fietsen en lezingen op de TUE. Verder zijn er natuurlijk kroegentochten en feesten georganiseerd. Surf voor meer informatie naar http://www.aegee.tue.nl/ lustrum/

14 oktober 1999 Cursor 8/ Achtergrond

De Eindhovense School ken

Ralph Brodrück - Installatie in de Dominicanerkerk, Maastricht (1992).

Na meer dan tien jaar acht het Architectuur Centrum Eindhoven de tijd rijp om weer een tentoonstelling en een boekwerkje te wijden aan de Eindhovense School. Onder de titel ‘Het verlangen naar architectuur’ belicht men vier generaties architecten die sinds de oprichting van de faculteit Bouwkunde in 1967 tot heden aan de Technische Universiteit Eindhoven (TUE) gestudeerd hebben. Van nationaal en internationaal bekende TUE-architecten is werk te zien: Wiel Arets, Wim van den Bergh, Ralph Brodrück, Jo Coenen, Bert Dirrix, Pascal Grosfeld, Martien Jansen, Annette Marx & Ady Steketee, Sjoerd Soeters, Bert Staal en Rudy Uytenhaak. Maar wat is nu zo kenmerkend voor de Eindhovense School en mag de jongste generatie architecten er ook nog toe gerekend worden? Volgens prof.dr.ir. Gerard van Zeijl, hoogleraar architectuurgeschiedenis en theorie, is bij de Eindhovense School nooit sprake geweest van een ‘school’ in de oude betekenis van het woord. “Men was er niet op uit om een nieuw centrum te vormen, maar richtte de blik duidelijk naar buiten toe. Ook heeft men niet te maken met een groep architecten die duidelijke stilistische overeenkomsten vertonen, of die naar buiten treden met een vastomlijnd beginselprogramma, zoals bijvoorbeeld bij de Amsterdamse School en de Delftse School.” Pascal Grosfeld - Kantoor Karma Design, Breda (1996-’97). Foto: Rien van Rijthoven

Balans In de beginjaren van de opleiding wilde men volgens Van Zeijl tegenwicht bieden aan hetgeen in Delft aan de bouwkundefaculteit gebeurde. Dat milieu werd betiteld als te artistiek, er werd zelfs gesproken over elite-onderwijs. In Eindhoven zou het onderwijs gestoeld worden op een rationele grondslag. Van Zeijl laat weten dat deze stringente opvatting gelukkig weer snel verlaten werd. “Op architectuurgebied

ontstond al snel een evenwicht tussen een artistieke aanpak en een reflectief bewustzijn. Er vond een oriëntatie plaats op de culturele grondslagen van de architectuur, waarbij die architectuur ook duidelijk werd geponeerd als onderzoeksobject. Men zocht naar een balans tussen techniek en culturele notie.” Volgens Bart Lootsma, oud-student, architectuurcriticus en medeorganisator van de tentoonstelling, is het werk van de architecten uit Eindhoven te divers om van een school te spreken. Wel hebben ze met elkaar gemeen dat ze het belangrijk vinden om op een theoretische wijze met de architectuur om te gaan en dat ze waarde hechten aan architectuur met een uitgesproken karakter. Dat zou dan niet alleen blijken uit hun gebouwde werk en de toelichting daarop, maar ook uit de functies die zij bekleden aan onderwijsinstellingen in Nederland en daarbuiten. Ook vindt een aantal Eindhovense architecten het belangrijk om artikelen en boeken te publiceren. Van Zeijl wijst erop dat er binnen de faculteit ook altijd een grote behoefte bestond om nieuwe perspectieven te verkennen. “Zo zette men zich duidelijk af tegen het zogeheten Nieuwe Bouwen. Dat was enkel nog bouwen om het bouwen zelf en cultureel volledig uitgehold. Alles uit het verleden werd daarbij afgewezen. In Eindhoven vond een heroriëntatie op het vakgebied plaats en werd de historische achtergrond van de architectuur in ogenschouw genomen, zowel de technische als de culturele aspecten daarvan. Ook steden werden vanuit een ander perspectief bekeken. De stad was een opengeslagen boek, met daarin vele pagina’s en teksten.” De Eindhovense architectuuropleiding probeerde ook aansluiting te vinden bij de internationale discussie die op dit gebied werd gevoerd. Want wat in Eindhoven gebeurde was volgens Van Zeijl zeker niet origineel. Toch spreekt hij met een gevoel van trots over een tentoonstelling van de Eindhovense School aan de Technische Hogeschool in Zürich in 1991. De expositie in Zwitserland viel in goede aarde volgens Van Zeijl. “De technische component werd gecombineerd met een civiele discipline, met de architectuur. Dat maakte het Eindhovense klimaat

Eindhovense School/Han K Elf jaar geleden vond in Antwe de Eindhovense School. Werk culteit Bouwkunde werd voor h presenteerd. Vanaf zondag 17 centrum de Witte Dame weder besteed aan dit moeilijk te de de Eindhovense School nu eig van een

Martien Jansen – Universiteitsbibliotheek KU Brabant,

meerduidiger en opener. Er vond geen polarisatie plaats tussen techniek en cultuur, maar men koos voor het beste van twee werelden.” In Zürich was onder meer werk te zien van Wiel Arets, John Körmeling, Bert Staal, Jo Coenen en Rudy Uytenhaak. Een klein jaar daarvoor had het architectuurblad Forum al een

Cursor 14 oktober 1999 Achtergrond /9

nmerkt zich door diversiteit

Konings en Gerard Verhoogt erpen een expositie plaats over k van oud-studenten van de fahet eerst onder deze noemer ge7 oktober wordt in het cultuurrom voor drie weken aandacht finiëren fenomeen. Waar staat genlijk voor en is er wel sprake school?

Tilburg (1987-’91). Foto: René de Wit

nummer grotendeels aan de Eindhovense stroming gewijd.

Kijken Rudy Uytenhaak, is een vertegenwoordiger van de eerste generatie architecten van de Eindhovense School, en onlangs verscheen van zijn hand op het TUEterrein het nieuwe gebouw van Warmte & Stroming. Het werd alom geprezen en begin dit jaar stond het nog op de nominatie voor de Architectuurprijs van de gemeente Eindhoven. Uytenhaak, ooit hoogleraar in Eindhoven, schreef een essay voor het boekwerk dat wordt gepresenteerd op de openingsdag van de tentoonstelling. Daarin laat hij weten dat architectuur, zoals hij het aan de TUE leerde, een kwestie van onbeperkt kijken was. Uytenhaak: “Waar gekeken is en ontdekkingen zijn gedaan omtrent het fenomeen dat ons in de ban heeft, laait het vuur op. Misschien dat die benadering de school van Eindhoven maakt, niet gebonden aan een standpunt, maar aan een onvoorwaardelijke toewijding aan ons vak, in de breedte, ongecensureerd door een voorbeeldige meester.” Overigens wijst hij er ook op dat de stad Eindhoven en de TUE nu niet bepaald de meest inspirerende omgevingen zijn voor de architect in spe. “De vraag is wat de invloed is van het onderwijs op architectuurstudenten die vijf of zes jaar rondlopen op deze campus, met zijn gangen met tl-plafonds, waar slechts de bonkige buis van de airconditioning als ruimtelijk houvast dient.” Dat architecten van de jongere generaties ook tot de Eindhovense School gerekend mogen worden, is volgens prof.dr. Harry Timmermans, decaan van de faculteit Bouwkunde, zeker het geval. Volgens hem vormen integratie en theoretische reflectie nog steeds de essentiële ingrediënten van het huidige onderwijs-aanbod van de faculteit. Ook Lootsma is van mening dat er nog steeds sprake is van een vruchtbare voedingsbodem.

Voorkeuren Ralph Brodrück, die in 1990 afstudeerde en nu parttime doceert aan de TUE, glimlacht als de Eindhovense School ter sprake komt. “De Eindhovense School? Ik heb er wel eens van gehoord en ik lees er wel eens iets over.” Op een serieuzere toon vervolgt hij: “De betekenis ervan ligt niet vast, iedereen interpreteert dat anders of ziet er zijn eigen nut in.” Volgens Brodrück werkte zijn lichting, hij begon in 1983 en studeerde in 1990 af, heel zelfstandig. “We formuleerden onze eigen werkopgaven. Je kon veel verschillende dingen be-

Rudy Uytenhaak – Cascade, gebouw Warmte & Stroming, TU Eindhoven (1997-’99). Foto: Bram Saeys

denken, waarbij je je eigen ambitie en vorkeuren ontwikkelde. Dat leidde tot een eigen interpretatie van architectuur.” Of theoretische reflectie daarbij zo’n belangrijk rol speelt, weet hij niet. “Dat zal voor sommigen wel zo geweest zijn. Ik moet bij wijze van spreken het eerste boek nog lezen, ik was meer gericht op het maken.” Voor de oud-student is de Eindhovense School niet één stijl, maar meer een mooi concept waarin iedereen zijn eigen weg kan vinden. “Als je hier klaar bent moet je weten wat je wil en wat je kunt. Als dat samenvalt is het prachtig.” Enige jaren terug dreigde de sectie Architectuur in het slop te raken. Volgens Van Zeijl was er al een aantal jaren een pas op de plaats gemaakt. Oud-studenten, die inmiddels naam gemaakt hadden, schoten te hulp om de zaak weer op de rails te krijgen en er ook zelf de schouders onder te zetten. Die onderlinge band en loyaliteit is volgens Van Zeijl ook een kenmerk van de Eindhovense School. “Binnen de faculteit werd toen de vraag gesteld: ‘Wat hebben we gemeenschappelijk?’. Het is een misverstand om te denken dat alleen architecten ontwerpen en dat alle andere vakdisciplines enkel maar dienstbaar moeten zijn aan de architectuur. Ieder moet gewaardeerd worden voor de wijze waarop met zijn of haar vak een bijdrage

geleverd kan worden aan een succesvolle synthese. Daarbij komt ook nog dat de positie van de architect tegenwoordig minder dwingend is. Eigenlijk moet hij er voor zorgen dat ook anderen binnen hun vakdiscipline de grenzen gaan opzoeken.” Volgens Van Zeijl richt de Eindhovense School zich momenteel op het multiraciale en multiculturele in de samenleving. “Jongere generaties hebben andere doelen, dus moet je als opleiding je aanpak ook voortdurend aanpassen. Dat maakt zo’n school enerzijds ongrijpbaar en ondefinieerbaar, maar anderzijds betekent het wel een assertief omgaan met de werkelijkheid.”/

.

De tentoonstelling is van 17 oktober tot en met 7 november te zien in het Architectuur Centrum Eindhoven, gevestigd in de Witte Dame. Van maandag t/m vrijdag open van 10.00-18.00 uur, zaterdag van 11.00-17.00 uur, zondag van 13.00-17.00 uur. Het boek ‘Het verlangen naar architectuur’ (redactie Bart Lootsma en Mariëtte van Stralen, uitgeverij Thoth, fl. 44,50), dat verschijnt op de openingsdag van de tentoonstelling, bevat documentatie van verschillende projecten van de twintig geselecteerde architecten. Het wordt vooraf gegaan door een inleiding, gevolgd door vier essay’s die geschreven zijn door Rudy Uytenhaak, Bart Lootsma, Arthur Wortmann en Joost Ector, allen oud-studenten van

De Eindhovense School en de TUE Op het terrein van de TUE is van vier architecten van de Eindhovense School werk te bewonderen of zal dat binnen afzienbare tijd het geval zijn. Bert Dirrix

Herhuisvesting van de faculteit Bouwkunde in het oude gebouw van de faculteit Scheikundige Technologie (‘98-…) Martien Janssen Nieuwbouw voor de faculteit Scheikundige Technologie, i.s.m. Roy Lim (‘93-‘97) Bert Staal Verbouwing/inrichting van het Auditorium (‘95-’97) Verbouwing/inrichting van het MultiMediaPaviljoen (‘97-’98) Verbouwing/inrichting toegang TNO Industrie (’98) Rudy Uytenhaak Cascade, gebouw W&S (‘97-’99) Technologievleugel (‘99-…)

14 oktober 1999 Cursor 10/ Onderwijs

“Notebook kan meer dan emailen en tekstverwerken” Onderwijs/Brigit Span Er wordt niet genoeg geoefend met de theorie op universiteiten. Ook binnen de TUE ontbreekt het hier nogal eens aan, zegt ir. Ruud van Vliet van het Onderwijs Service Centrum. Hij pleit voor het gebruik van computers voor het toetsen van kennis en voor het geven van feedback aan zowel student als docent. Op deze manier hoopt hij dat minder studenten na het eerste jaar al afhaken.

“Het meest simpele onderwijsmodel is kennis oplepelen voor studenten, die nemen de kennis in zich op en er volgt een toets. Pas als studenten daarvoor aan het leren zijn, blijkt dat ze de stof toch niet helemaal snappen. Dat blijkt uit de lage cijfers bij de tentamens. Russische leerpsychologen zijn al jaren geleden naar aanleiding hiervan met de theorie gekomen dat er iets ontbreekt tussen het oriënteren op informatie (wanneer een student iets hoort van bijvoorbeeld een docent) en het reproduceren ervan bij tentamens. “Lang geleden moesten we wel eens dommig rijtjes uit het hoofd leren. Met deze laagste vorm van kennisbeheersing red je het op de universiteit niet”, aldus Van Vliet. “We willen een hoger kennisniveau dat stu-

denten ook kunnen toepassen in de praktijk. Er is nog een fase nodig tussen oriëntatie en toetsing en die noemen we de oefenfase.” Natuurlijk is oefenen met de lesstof niet nieuw. “Oefententamens zijn een prima gereedschap hiervoor, maar er moet feedback zijn. Je moet niet snel tentamens over de muur naar studenten gooien en dan maar zien. Studenten moeten worden begeleid naar het juiste oplossingpad. Zo leren ze kennis toe te passen. Nakijken van oefenopgaves is echter heel arbeidsintensief voor docenten. Je moet alles controleren, maar ook de student een bepaalde richting opduwen met opmerkingen. Die feedback is belangrijk, maar neemt te veel tijd in beslag.” Gedurende zijn tijd als docent Meettechniek aan de TUE heeft Van Vliet gemerkt dat studenten soms de meest elementaire zaken niet weten. “Je bent als docent geneigd de grondbeginselen van je vak snel te behandelen en dan over te gaan naar de interessantere onderdelen. Het gaat wel eens te snel, want uit tentamens blijkt dan dat veel studenten die kennis niet goed beheersen. Er worden bijvoorbeeld zelf verzonnen tekens voor eenheden gebruikt, puur omdat ze de

juiste niet kennen. Hameren op die basiskennis is heel belangrijk, maar hoe doe je dat goed? Het lijkt vaak kinderachtig en het is iets waar je een docent eigenlijk niet mee lastig moet vallen.” Hier komt het interactieve systeem om de hoek kijken: via de notebooks kunnen studenten toetsen met vragen over grondbeginselen maken. Via het programma Question Mark worden vragen beantwoord en krijgt de student respons op zijn antwoorden via de computer. “De docent hoeft maar één keer goede toetsvragen en reacties op te verwachten antwoorden en misvattingen formuleren. Bij Scheikunde is dit al volop uitgeprobeerd. “De studenten waren heel positief”, aldus de ouddocent. Een ander voordeel volgens Van Vliet is dat docenten snel inzicht krijgen in het kennisniveau van de studenten. Het grote voordeel van de TUE is dat vrijwel alle studenten een notebook hebben en met dezelfde programma’s werken. Het is dus vrij gemakkelijk om toetsen te maken via de laptop. Steeds meer faculteiten binnen de TUE gaan over op de zogenoemde diagnostische toetsen. “Maar er is nog veel werk aan de winkel. In september 2001 komt de eerste lichting nieuwe

vwo’ers naar de universiteit. Zij hebben in het nieuwe onderwijsmodel geleerd zelfwerkzaam te zijn en niet alles voor zoete koek aan te nemen. Daar moeten wij rekening mee houden.” Hiernaast hoopt Van Vliet meer eerstejaars binnen de TUE te houden. “We raken elk jaar nogal wat studenten kwijt. We kunnen een aantal van die potentiële afhakers met interactief onderwijs motiveren.” Onderwijs via de computer is echter meer dan het overhevelen van een dictaat naar de computer. “Je moet er meer mee doen; een vertaalslag maken van papier naar het Web. Daar zit meteen het grote probleem: dat is heel moeilijk.” En dat is niet het enige praktische probleem waar interactief computeronderwijs op stuit, zegt Van Vliet. “Je moet grote databases maken, maar wie gaat die vullen? En hoe ga je de toetsen afnemen? Zet je alle studenten in een grote zaal neer of laat je ze het thuis maken, wat weer fraudegevoelig is? Naarmate studenten met hun studie vorderen, komen ze ook steeds complexere problemen tegen die niet meer eenduidig op te lossen zijn. Er moet over gefilosofeerd worden en dat kan de computer nog niet. Die kan eigenlijk alleen heel gedefinieerde vragen beantwoorden.

Ernst & Young

Intelligentie kunnen we nog niet inbouwen. Er zijn wel kennissystemen, maar het gevaar blijft dat studenten creatiever zijn dan de systemen. Kennis moet nog altijd in de computer worden gestopt door mensen.” Van Vliet waarschuwt voor te veel optimisme: “Links en rechts halen we wel wat succesjes, maar we kunnen niet achterover leunen. De onderwijsvernieuwing is nog lang niet klaar, dat duurt nog jaren. Langzaamaan moeten we de studenten ervan doordringen dat hun notebook meer kan dan emailen en tekstverwerken. Iedereen moet daar mee om leren gaan. Je zou bijvoorbeeld bonuspunten kunnen geven aan studenten als ze toetsen oefenen op de laptop. Zo hou je ze een vette worst voor, maar je krijgt ook een goed overzicht van het niveau van de studenten.” Van Vliet noemt Teleknijp, een programma waarmee een docent op een gemakkelijke manier het kennisniveau van zijn studenten kan testen door multiple choicevragen te stellen aan studenten via de laptop, een typisch succesnummer in dit verband. “Studenten doen actiever mee met de colleges. Want je arm in de lucht steken als je een antwoord weet, vraagt meer durf dan anoniem een antwoord tikken en verzenden.”/

.

Cursor 14 oktober 1999 Academie /11

Elektrotechniek scoort goed in Keuzegids Ook Technische Informatica behoort tot de snelle stijgers De TUE is in de hitlijst van de universiteiten aanzienlijk gestegen: van de negende naar de vijfde plaats. Dat blijkt uit de vorige week verschenen Keuzegids Hoger Onderwijs, een kwaliteitstest voor opleidingen in het wetenschappelijk en beroepsonderwijs. Deze gids, die jaarlijks in oktober verschijnt, is voor veel aankomende studenten een belangrijk hulpmiddel bij het kiezen van een studie. Cursor duikt wat dieper in de statistieken. De Keuzegids geeft informatie over alle WO- en HBO-opleidingen. Bijna alle opleidingen die aan de TUE te volgen zijn, worden in de Keuzegids beordeeld. Alleen Biomedische Technologie acht de redactie van de Keuzegids nog te jong hiervoor. De voortekenen zijn echter gunstig, zo meldt de redactie van de Keuzegids. Immers, het programma is opgezet samen met Maastricht, bekend om de moderne onderwijsopzet. Het slagingspercentage van de eerste propedeuselichting was opmerkelijk hoog en ook de moederfaculteit (Werktuigbouwkunde) scoort goed. De werktuigbouwers doen het in landelijk opzicht inderdaad heel aardig. De studenten vinden Werktuigbouwkunde aan de TUE de beste in zijn soort in Nederland. Vorig jaar was dat ook al zo. De studie scoort dit jaar op vijf van de negen onderdelen het hoogst (in totaal 7,32), en laat daarmee de studies in Enschede (7,25) en Delft (6,94) achter zich. In Eindhoven scoort het zelfstandig leren denken hoog. Ook is de studeerbaarheid ten opzichte van de andere opleidingen goed en scoren roosters en tentamens hoog. Faciliteiten als de bibliotheek, computers en lesruimtes krijgen ook een positief oordeel. Werktuigbouwkunde, zo kan geconcludeerd worden, heeft zijn koppositie van vorig jaar geconsolideerd. De Keuzegids laat verder zien dat twee opleidingen aan de TUE hard stijgen, namelijk Elektrotechniek en Technische Informatica.

Mentoraat Vorig jaar stond Elektrotechniek nog op de derde plaats van de drie opleidingen; dit jaar zijn de elektrotechnici opgeschoven naar de eerste plaats. Het is niet zo dat Elektrotechniek met een straatlengte voorsprong is geëindigd: Eindhoven scoort 7,34, de opleiding in Enschede 7,33 en Delft 7,22. De opleidingen bij de verschillende faculteiten verschillen qua kwaliteit niet zo veel, vindt de redactie van de

Keuzegids. De verschillen zitten meer in het aanbod. Eindhoven is vooral sterk in informatietechniek, in Delft is bijvoorbeeld een richting als avionica (werktuigbouwkunde voor de luchtvaart) mogelijk. Niettemin vindt de Keuzegids de studie Elektrotechniek in Eindhoven een aanrader, zeker vanwege de invoering van het mentoraat, waardoor elke docent ongeveer zes studenten begeleidt. Technische Informatica stijgt van de negende naar de vijfde plaats in de hitlijst van informatica-opleidingen, een flinke stijging ten opzichte van vorig jaar. Toch is het hier niet alles goud dat er blinkt. In Eindhoven blijkt de studie zwaarder en theoretischer gevonden te worden dan verwacht. Vooral het eerste jaar valt studenten in Eindhoven erg tegen. En alhoewel de docenten deskundig zijn, blijken ze niet erg inspirerend. In Eindhoven althans krijgen ze, net als in Delft en Leiden, een onvoldoende voor boeiend lesgeven. Eindhoven scoort met betrekking tot de docenten het laagst van alle opleidingen. Het onderwijs zelf vinden de studenten in het algemeen bij de informatica-opleidingen wel interessant, in Eindhoven echter weer wat minder. De Eindhovense opleiding scoort wel hoog wat betreft faciliteiten. Dat is vooral te danken aan de notebooks. Overigens scoort de opleiding in Enschede in dit opzicht nog hoger dan de opleiding in Eindhoven.

Saai Behalve deze twee stijgers zijn ook de andere opleidingen in de Keuzegids opgenomen. De gegevens over de andere oplei-

dingen zijn echter voor een deel gedateerd. Van de studies Scheikundige Technologie, Technische Natuurkunde en Bouwkunde zijn de gegevens van vorig jaar gepresenteerd, hetgeen geen actueel beeld oplevert. In de begeleidende tekst staan echter wel actuele ontwikkelingen. De Keuzegids vermeldt ten aanzien van de studies Bouwkunde in Delft en Eindhoven dat ze elkaar in kwaliteit niet veel ontlopen. Met betrekking tot Technische Natuurkunde in Eindhoven meldt de Keuzegids nog dat de propedeuse in Enschede, Nijmegen en Eindhoven vrij zwaar is. Het onderscheidend kenmerk van Scheikundige Technologie is volgens de Keuzegids de ongeveer vierduizend aansluitingen in het Scheikundegebouw in Eindhoven. Daardoor kan er op elke denkbare plek ingelogd worden op het netwerk. Bij de chemiestudies klagen de studenten nergens echt over de docenten. Ze zijn deskundig en altijd bereid je te helpen. Wel is de manier van lesgeven soms wat saai, vooral in Eindhoven. De Eindhovense docenten krijgen in de enquête van 1998 van alle opleidingen het laagste cijfer.

denten nog steeds te vinden dat ze bij de Eindhovense opleiding zelfstandig leren denken. Alleen is de opleiding nu voorbijgestreefd door Wiskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ook de goede voorzieningen waren in 1996 aanleiding voor een -gedeelde- hoogste score. In 1999 blijken de VU, Twente en Nijmegen op dit punt beter te scoren. De opleiding TeMa blijkt in de Keuzegids redelijk goed te scoren. De studie staat op een tweede plaats in een rijtje van vier. Het verschil met de koploper van de UvA is gering (Eindhoven 7,35, Amsterdam 7,36). Het verschil met de nummer drie uit Delft is groter (6,99). De Eindhovense opleiding scoort vooral met zelfstandig leren denken. De studenten bij TeMa werken veel met projectonderwijs en ze vinden dat ze daardoor een kritische instelling krijgen. Ook de faciliteiten (lees de notebooks) scoren hoog. TeMa komt wat betreft de studeerbaarheid iets boven het landelijk gemiddelde uit. De samenhang binnen de studie belonen de studenten met een 6,9. Dat is een stuk lager dan in Amsterdam (7,6) en bijna hetzelfde als Delft (6,8). Technische Bedrijfskunde verdient haar derde plaats in het rijtje bedrijfskundige opleidingen onder meer met de hoogste score aan positieve antwoorden op de vraag of studenten deze studie een volgende keer weer zouden kiezen. Ook de faciliteiten en de roosters en tentamens scoren goed. De opleiding Technische Bedrijfskunde heeft volgens de Keuzegids het meest exacte karakter van de bedrijfskunde-opleidingen./

Van de opleiding Technische Wiskunde zijn wel actuele gegevens beschikbaar. De opleiding neemt de zesde plaats in, op een lijst van negen opleidingen. In de keuzegids van 1996 stond de Eindhovense opleiding nog bovenaan. Een paar jaar geleden scoorde Technische Wiskunde vooral hoog met het onderdeel ‘zelfstandig leren denken.’ In 1999 blijken stu-

.

TUE-studies in de Keuzegids 1999-2000 Studie

Oordeel student

Eerdere peiling Plaats in 99

Wiskunde TeMa Elektrotechniek Werktuigbouwkunde Scheikunde Bedrijfskunde Informatica Natuurkunde Bouwkunde

7,38 7,35 7,34 7,32 7,18 7,17 7,14 7,12 6,78

3 1 5 3 8 7 4

(1998)

(1998) (1998)

(uit 3) (uit 7*) (uit 10) (uit 7) (uit 9) (uit 9) (uit 4**)

6 2 1 1 3 5 -

(uit (uit (uit (uit

9) 4) 3) 6*)

(uit 7) (uit 9)

*-Bij de vergelijking zijn ook verwante studies als lucht- en ruimtevaarttechniek en industrieel ontwerpen betrokken. **-Bij de vergelijking zijn ook de studies Civiele Techniek (Delft) en Civiele Technologie en Management (Twente) betrokken.

/Promoties Op maandag 18 oktober om 16.00 uur promoveert drs. M.P. Timmer (TM) in promotiezaal 4 van het auditorium op zijn proefschrift ‘The Dynamics of Asian Manufacturing. A Comparative Perspective, 19601963’. Eveneens op 18 oktober om 16.00 uur verdedigt ir. R. van der Pluijm (B) in promotiezaal 5 van het auditorium zijn proefschrift met de titel ‘Out-Of-Plane Bending of Masonry, Behaviour and Strenght’. De promotie van drs. E.M.S. van Hamersveld (ST) vindt plaats op dinsdag 19 oktober om 16.00 uur in promotiezaal 4 van het auditorium. De titel van zijn proefschrift luidt: ‘Oil-Acrylic Hybrid Latexes’. ‘Atomic and Molecular Excitation Processes in Microwave Induced Plasmas; A Spectroscopic Study’. Op dit proefschrift hoopt ir. E.A.H. Timmermans (N) op dinsdag 19 oktober te promoveren. Aanvang 16.00 uur in promotiezaal 5 van het auditorium. Woensdag 20 oktober om 16.00 uur promoveert ir. N. van de Wouw (W) in promotiezaal 4 van het auditorium op zijn proefschrift ‘Steady State Behaviour of Stochastically Excited Nonlinear Dynamic Systems’. M. Slawinski (ST) verdedigt op woensdag 20 oktober om 16.00 in promotiezaal 5 van het auditorium haar proefschrift ‘Strategic Aspects of the Incorporation of Acrylic Acid in Emulsion Polymers’.

/Eindvoordracht De eindvoordracht van drs. B. van Wijngaarden (ontwerpersopleiding wiskunde voor de industrie) is op dinsdag 19 oktober om 14.00 uur in collegezaal 12 van het auditorium. De titel luidt: ‘Aspects of surface shape reconstruction of a moving rigid object from a video sequence’.

/Middag voor ‘ambassadeurs’ Voor alle studenten die in het kader van hun studie naar het buitenland gaan, wordt iedere maand een bijeenkomst georganiseerd. Het accent van deze bijeenkomst ligt vooral op de ambassadeursrol die de student voor de TUE in het buitenland vervult. Het geeft in een nutshell inzicht in TUE aangelegenheden waarnaar men in het buitenland regelmatig vraagt. Om te voorkomen dat je het antwoord volledig schuldig bent, wordt iedere TUE student geacht voor vertrek hieraan deel te nemen. De eerstvolgende gelegenheden voor deelname zijn op woensdag 20 oktober in de Winzaal HG 6.01 en woensdag 17 november in TR 3.35 (beide van 15.30-17.30 uur). Aanmelding bij voorkeur via e-mail: [email protected]. Andere geïnteresseerden zijn uiteraard ook welkom.

14 oktober 1999 Cursor

win je eigen cleanroom Open Dag - 26 oktober

zeker nog nooit een cleanroom gezien! ✁

kom dan naar de open dag van asml, bezoek onze cleanroom en maak kans op een

Ja, ik wil graag naar de Open Dag van ASML.

werkster. Je bent een gedreven student, je wilt alles leren wat er te leren valt binnen je vakgebied. Je bent geïnteresseerd om straks samen te werken met toptalent

naam

binnen diverse disciplines. Om samen de grenzen van de wetenschap te verleggen. Is dit jouw toekomstbeeld, kom dan naar de Open Dag van ASML. Zie hoe het er in

adres

de praktijk bij ASML aan toe gaat, ontmoet president-directeur Doug Dunn en krijg een goed beeld van onze internationale hightech omgeving waar het werk nooit

postcode/woonplaats

standaard is. In kleine groepen krijg je de kans om onze cleanroom van binnen te zien en vragen te stellen over de daar opgestelde wafersteppers en scanners. Maak

telefoon

hands-on kennis met de submicron wereld waar elke dag weer de fysische grenzen getart worden. Leer de dynamische werkomgeving kennen, waar de race om steeds

Mijn studierichting is

snellere en betere chips te maken iedere dag gelopen wordt. Bij ASML eisen we op

m elektronica

m informatica

m meet & regeltechniek

alle niveau’s het uiterste van onszelf. Als een van de grootste wafer stepper en

m mechatronica

m natuurkunde

m werktuigbouw

scanner producenten van de wereld is ASML voortdurend op zoek naar jonge afs-

m wiskunde

✁

(kruis aan wat van toepassing is)

tuderende mensen met een hbo- of universitaire opleiding. Om gedreven studenten een steuntje in de rug te geven, verloten we per universiteit een werkster die jouw

Stuur deze coupon met een overtuigende motivatie en

kamer omtovert tot een hoogstpersoonlijke cleanroom (aanrader: ruim zelf je scrip-

vergezeld van c.v. in een envelop naar:

tie op). Durf je de uitdaging aan ? Stuur de Open Dag coupon, vergezeld van een

ASML, Afdeling Human Resources Management,

overtuigende motivatie en c.v. naar ASML. Emailen kan ook: [email protected] (attach-

mw. I. van Erve, De Run 1110, 5503 LA Veldhoven.

ments graag in Word). Voor actuele vaca-

Telefoon: (040) 230 42 66

tures kun je inloggen op onze internetsite http://www.asml.nl

(Per universiteit wordt voor de bovengenoemde studierichtingen één werkster beschikbaar gesteld)

Cursor 14 oktober 1999 Reportage /13

Kunstenaarswerkplaats Beeldenstorm ontwikkelt nieuwe mogelijkheden Het begon allemaal een kleine tien jaar geleden toen beeldend kunstenaar Harrie Storms het voor gezien hield en zijn gieterij van de hand wilde doen. Op één voorwaarde: het moest ten goede komen aan een groep kunstenaars, dan konden ze zijn apparatuur zo meenemen. Zo begonnen de Eindhovense kunstenaars Jan Wils, Leo van Vegchel, Jos Blersch en Hans van Eerd met de bronsgieterij Beeldenstorm. Omdat alle beschikbare locaties in Eindhoven óf bezet waren, óf onbetaalbaar, kwamen ze bij de TUE terecht. Inmiddels werken de vier initiatiefnemers niet meer bij Beeldenstorm, maar zijn weer voor zichzelf begonnen en leggen nu weer het accent op het maken van beelden. In de loop der jaren groeide Beeldenstorm danig uit zijn voegen door de grote aanloop van (inter)nationale kunstenaars en de vele cursussen die werden gegeven. Niet alleen daardoor groeide de behoefte aan een nieuwe werkplaats, ook omdat het huurcontract afliep. Omdat ook het EUtechpark fors groeide eiste die de ruimte van Beeldenstorm op en begon de zoektocht naar een nieuwe locatie. Die werd uiteindelijk gevonden in de Arubahal, die voor dit doel verbouwd werd. Speciale aandacht, tevens grootste kostenpost, ging uit naar de afzuigingfaciliteiten voor alle gassen die vrijkomen, de bouw van de schoorstenen van de ovens in verband met de brandveiligheid en milieueisen.

Een beeld van wol in brons gieten, of experimenteren met gieten in aluminium. Het kan bij Kunstenaarswerkplaats Beeldenstorm. De werkplaats, op het terrein van de TUE, is inmiddels uitgegroeid tot een van de belangrijkste gieterijen voor kunstenaars in Nederland.

weinig geld voor bronsgieten of voor de aankoop van dure apparatuur, zeker niet nu de ARBO- en milieueisen steeds strenger worden. Maar er is ook weinig kennis aanwezig op kunstacademies omdat docenten er in hun opleiding niet veel mee te maken kregen. Veldhuizen: “Men vond toen ook dat het vooral ging om de in houd en de vrijheid van de kunstenaar en zijn werk, en aandacht voor de vorm en techniek was helemaal ‘fout’. Daar komen velen nu op terug.”

Neukend brons Tijdens de opening van de nieuwe werkplaats twee weken geleden noemde CvBvoorzitter dr. Henk de Wilt het Europees Keramisch Werkcentrum in Den Bosch als lichtend voorbeeld. Veldhuizen: “De vergelijking gaat (nog) niet op wat betreft grootte en financiën. Het Keramisch Centrum heeft zijn internationale positie pas in de loop der tijd verworven. Maar onze intentie is hetzelfde: kunstenaars begeleiden om de technische moge-

lijkheden en daarmee de kunst verder te ontwikkelen. Dat komt ten goede aan de kunstenaars én aan ons, zodat onze medewerkers het weer over kunnen dragen aan anderen.” Een goed voorbeeld is het contact met de internationaal beroemde beeldhouwer Shinkichi Tajiri. Er staat al een beeld van hem op de TUE voor de faculteit Elektrotechniek, door sommigen plastisch ‘neukend brons’ genoemd. Tajiri wil teruggrijpen op een oude techniek, het gieten van metaal in water. Voor het nieuwe jaar werd in Oost Europa lood gesmolten in water. Dat leverde een sliertvorm op, waarmee men voorspellingen deed. Zoiets wil Tajiri doen met brons, maar dat zakt in water onmiddellijk naar beneden en levert alleen een ‘platte vlek’ op. Veldhuizen: “De vraag is hoe je die sliertvorm wel kunt maken. Ik weet niet of wij er zelf uitkomen, maar we denken er ook aan om contact op te nemen met de faculteiten Technische Scheikunde of

Natuurkunde. Bovendien moeten we een veilige manier vinden. Als je bij het gieten maar één zweetdruppel morst in vloeibaar brons, en gieten is zwaar weetwerk heb ik gemerkt, krijg je hetzelfde effect als een druppel water in een gloeiend hete frietpan.” In het verleden gaf Beeldenstorm speciale cursussen als Cire Perdu Retrouve. Behalve de workshop over deze oude gietvorm, waren er lezingen en een grote tentoonstelling. Nu is een totaal nieuwe techniek actueel, de Ceramic Shell methode, afkomstig uit de ruimtevaart. Hiermee kan men zeer dun gieten, tot 1 à 2 millimeter en bovendien is het veel minder bewerkelijk. Maar dit onderzoek staat nog in de kinderschoenen. Beeldenstorm wil ook met aluminium gaan gieten en de mogelijkheden daarvan onderzoeken en uitbouwen. Heeft Veldhuizen momenteel nog wensen voor de toekomst? “Wat wel heel fijn zou zijn is een buitenruimte waar we alle mallen en dergelijke schoon kunnen spuiten, maar waar kunstenaars ook echt kunnen beeldhouwen. En we kijken natuurlijk uit naar de komst van Grafisch Atelier Daglicht, waar we mee samen willen gaan werken.” /

.

Experimenteren Wie in brons wil werken is meestal aangewezen op een gieterij omdat de aanschaf van de benodigde apparatuur erg duur is. De belangrijkste activiteit van Beeldenstorm is dan ook het facilitair ondersteunen van kunstenaars bij het maken van mallen, het gieten en de nabewerking. Regelmatig komen er ook kunstenaars naar Beeldenstorm omdat een commerciële gieterij hun project afwijst: wat ze willen is te moeilijk. Bas Veldhuizen, coördinator van Beeldenstorm: “Vaak moeten we dan experimenteren, iets dat de meeste gieterijen niet doen. Laatst wilde iemand een beeld van wol in brons gieten. Dan heb je een probleem, al was het alleen al omdat je daar geen giettap of ontluchtingskanaal op kunt zetten zonder dat de originele vorm verloren gaat. Na veel experimenten lukte ons dat niettemin. Daarom hebben we vorig jaar ook cursussen aan niet-kunstenaars terzijde geschoven omdat we aan professionele kunstenaars maatwerk willen leveren, zodat hun individuele eisen alle aandacht krijgen.” Een tweede hoofdactiviteit van Beeldenstorm is dus het geven van cursussen aan professionele kunstenaars en studenten van kunstacademies. Daar is

Nieuwe oven en geluidsvrije ruimte voor Beeldenstorm

Een kijkje in de werkplaats van Beeldenstorm met v.l.n.r. Lies Vaas, Jeroen van Halder (invalkracht), Dirk de Wit en Jan van Duijnhoven; coördinator Bas Veldhuizen en Niko de Wit waren afwezig. Foto: Bram Saeys.

Beeldenstorm begon bij het huidige Eutechpark, maar heeft nu een eigen werkplaats van 500 vierkante meter in de Arubahal. Jan van Duijnhoven, een van de werkplaatsbegeleiders: ‘We hebben nu twee keer zo veel ruimte als vroeger en daardoor kunnen we veel efficiënter werken. De werkplaats is logistiek gezien veel beter ingericht in vergelijking met vroeger. We kunnen nu een logische ordening aanbrengen in de opstelling van alle apparatuur, terwijl voorheen alles door elkaar stond omdat

de ruimte veel kleiner was. En nu is er de mogelijkheid om een afgescheiden, geluidsvrije ruimte te maken. Het werken met pneumatische apparatuur, een compressor of het schuren en slijpen van brons maakt een enorme herrie en dat stoort anderen ontzettend. Bovendien kunnen kunstenaars nu echt monumentale beelden maken.” Dirk de Wit heeft een nieuwe oven gebouwd, er is een heus kantoor en een kleedkamer. In 1997 bezochten 165 kunstenaars Beeldenstorm, met een redelijk

hoog aantal werkdagen. Vorig jaar kwamen er maar 83 kunstenaars omdat Beeldenstorm minder cursussen gaf en een tijd dicht was in verband met de verhuizing. Momenteel zijn er vijf medewerkers: Bas Veldhuizen (coördinator), Lies Vaas (administratieve en organisatorische ondersteuning), Jan van Duijnhoven en Dirk de Wit (werkplaatsbegeleiders), Jeroen van Halder (invalkracht), en Niko de Wit (beeldend kunstenaar, cursusbegeleider en pr-functionaris).

14 oktober 1999 Cursor 14/ Advertentie

Technoshow

Studenten van verschillende middelbare scholen deden dinsdag mee aan een technoshow op de TUE. Onder het thema ‘tijd’ stelde een ‘overenthousiaste’ showmaster zes teams van elk twee leerlingen vragen. De school Dendron, vertegenwoordigd door twee meisjes, won het spel. Zij kregen een scanner mee voor hun schoolmediatheek.

Foto: Bart van Overbeeke

Philips

Cursor 14 oktober 1999 Achtergrond /15

Bluetooth: inpluggen wordt verleden tijd De nieuwste technologie in draadloos communiceren heet Bluetooth. Voor het eind van het jaar wordt op de TUE een proef gedaan met wat al de nieuwste wereldwijde standaard in elektronische, draadloze communicatie wordt genoemd.

Wat is Bluetooth? Het principe is gebaseerd op een korte golf radiotransmissie, die werkt op de 2,45 GHz ISM band en wereldwijd aanwezig is. Omdat het hier om radiotransmissie gaat, is het niet alleen mogelijk data, maar ook stemgeluiden te versturen.

Hoe werkt Bluetooth? Bluetooth is ‘gevangen’ in een chip van 9 bij 9 millimeter en kan contact leggen met allerlei apparaten, zoals een mobiele telefoon, desktop, notebook, digitale camera, hoofdtelefoon, projector, printers en scanners waar dezelfde technologie is ingebouwd. Binnen een straal van tien meter kunnen apparaten die van een radiomodule zijn voorzien met elkaar commu-

niceren, zonder dat er een stekker aan te pas komt.

De naam Bluetooth is gekozen door de Special Interest Group (SIG) die in 1998 startte met onderzoek naar een nieuwe elektronische communicatietechnologie. Het zijn niet de minste namen die aan dit ‘avontuur’ begonnen: Intel, Toshiba, IBM, Ericsson en Nokia. Meer dan duizend gerenommeerde bedrijven hebben zich later aangesloten bij de SIG en doen nu ook onderzoek naar Bluetooth. De naam is ontleend aan koning Harald Blaatand de tweede, die regeerde over Denemarken van 940 tot 981. Hij had de bijnaam ‘Blauwtand’, omdat hij vaak blauwe bessen at waardoor zijn tanden blauw kleurden.

Enkele voorbeelden: •De mobiele telefoon krijgt meer mogelijkheden. Op kantoor doet ie dienst als (kostenloze) intercom. Thuis is het een draadloze telefoon tegen vast tarief en onderweg is de mobiele telefoon tegen mobiel tarief te gebruiken. •Met je laptop kun je altijd surfen op Internet via de mobiele telefoon of via de normale kanalen zoals ISDN of LAN. Zonder in te hoeven pluggen! •Allerlei bestanden kunnen draadloos worden verzonden, zoals presentaties. Ook is het mogelijk draadloos presentaties te geven met een projector. •Met een draadloze headset via Bluetooth heb je altijd je handen vrij; op het werk of in de auto. •Je kunt email gebruiken terwijl de laptop nog gewoon in de koffer zit. Via de mobiele telefoon krijg je een seintje als er email binnenkomt en kun je die op de display aflezen.

Toepassingen

Wat kost het?

Er zijn veel dingen mogelijk met Bluetooth. Als er een radioeenheid wordt ingebouwd, kan bijna elk apparaat aan worden gesloten op het Bluetooth systeem.

Het inbouwen van Bluetooth ligt nu nog rond de twintig dollar, maar dat moet naar vijf dollar per chip zakken in de toekomst als het massaal wordt geproduceerd.

Waar komt Bluetooth vandaan?

VNU

“TUE goede omgeving voor proef” Vervolg van pagina 1

Hoe snel gaat het? Draadloos is leuk, maar het versturen van data moet wel snel kunnen. De SIG werkt nog hard aan het verbeteren van de snelheid via Bluetooth, die nu nog maar rond 1Mb per seconde ligt. Het doel ligt op 10 tot 12 Mb per seconde.

Toekomst Bluetooth Bluetooth is nu nog volop in ontwikkeling bij de verschillende bedrijven. De proef op de TUE is de eerste testcase in Europa. De verwachting is dat de eerste producten met de standaard midden 2000 op de markt komen. De Special Interest Group verwacht dat binnen afzienbare tijd bijna alle zakelijke en consumentenapparatuur deze technologie krijgt./

.

“De TUE zit in een super-unieke situatie die het gunstig maakt voor beide partijen om zo’n proef te doen”, zegt Gerlach Latour, corporate accountmanager bij Fujitsu/Siemens. Deze firma leverde dit jaar de notebooks voor de eerstejaars en is een van de ruim duizend bedrijven die zich bezighoudt met de ontwikkeling van draadloze technologie. “Kabels zijn een probleem voor de TUE en dat kan met Bluetooth verholpen worden. Van de andere kant is een technische universiteit een goede omgeving om dit te testen. Hier lopen 4000 mensen rond met een notebook en technische achtergrond.” Bluetooth is nog niet op de markt. In de eerste helft van 2000 worden de eerste producten met deze technologie op de markt verwacht. Wie er binnen de TUE meedoet aan de proef wordt half november duidelijk./

.

14 oktober 1999 Cursor 16/ Ruis

Cybergirl brengt jongenshoofden op hol “Zou ze echt zijn, volgens mij is het gewoon een film. Nee eikel, kijk dan je ziet toch dat ze reageert als je wat doet. Waar zou ze eigenlijk zitten? Ze vindt het niet leuk als je haar tieten

aanraakt, dan loopt ze weg. Maar volgens mij wil ze best wel eeh ... Je moet het nou weer goedmaken hoor. Wat wil ze nou weer? Oh, ze wil dat we handen klappen. Het is maar goed

dat Cybergirl niet alles hoort wat er gezegd wordt of voelt wat ze met haar (willen) uithalen. Zo hebben een paar studenten haar al op het bed besprongen. Op schrif-

telijke vragen als “What’s your name?” “What is your telephonenumber?” reageert ze beleefd, al moeten de ontvangers uiteraard afwachten of ze de waarheid spreekt. Hoe dan ook, de installatie ‘Telematic Dreams’ van Paul Sermon spreekt de TUE-bevolking duidelijk aan en lijkt al een aantal vaste fans te hebben verzameld. Vooral de boys stromen in drommen naar de hal van het hoofdgebouw toe om Cybergirl te bewonderen, aaien, betasten, kietelen, mee te kaarten of dansen. Soms durft er niemand op het bed te gaan zitten als ze met een groepje zijn. Maar even later komt er iemand

in zijn eentje terug als de anderen weg zijn. Het leukste dat Cybergirl overkwam, zo laat ze ons weten, was dat ze op haar zij lag te slapen en dat er een jongen heel stilletjes naast haar kwam liggen, die na verloop van tijd weer even stil wegging. Iemand vroeg haar of ze verkering met hem wilde en van een ander kreeg ze een heuse virtuele, maar lieve, massage. Minder aangenaam zijn de ‘graaiers’, zeker als ze bezig blijven. Daar heeft Cybergirl diverse oplossingen voor, beginnend met een vermanend wijsvingertje. Daarna volgen rake trappen en als het te

gortig wordt verdwijnt ze, of in het niets, of naar haar cybermountain. Dat ook een Cybergirl gewicht in de schaal legt bleek dinsdag, toen haar bed het begaf na een koprol. Geen nood, het is weer gerepareerd. In het echt. ‘Telematic Dreams’ is nog te zien tot 22 oktober, evenals de andere installaties die tussen het auditorium en de kantoren van Virus en de ESVB, richting W-kantine staan. Het zijn ‘Leaves’ van Arthur Elsenaar en ‘I/Eye’ van Bill Spinhoven. Die laatste staat ook in De Hal, waar iemand hem blijkbaar zo storend vond dat hij de monitor uit heeft gezet.

Effe zeuren Max van de Kamp

Bits Hoe Internet een gewone film tot hype kan maken. Dat is het verhaal van ‘The Blair Witch Project’. Tien jaar voor de film uit kwam, was de site er al en kon de mythe beginnen. En dat het werkt bewijzen de vele nevensites die sindsdien ontstaan zijn. Als je bij www.Altavista.com het woord ‘blairwitch’ intypt, krijg je niet minder dan 385 verschillende webpages. Laat het duidelijk zijn dat ze niet allemaal even leuk zijn, slechts enkelen komen verrassend uit de hoek. Zo heb je www.moviejuice.com/1999/waltwitchproject.htm Hier vind je een filmpje dat het verhaal vertelt over een tweede groepje filmstudenten die in 1994 op mysterieuze wijze verdwijnt. Het verschil met de echte film ligt in het feit dat deze studenten niet verdwalen in een angstaanjagend, behekst bos maar op de leukste plek ter wereld: Disneyland. Met alles wordt de spot gedreven: zo komen de studenten aan hun einde na contact met Pluto... Op diezelfde site vind je ook bewerkingen van andere kaskrakers zoals ‘Starwars’ (Not necessarily the Star Wars Phantom Menace Trailer), ‘Entrapment’ (an

interview with the vamp Catherina Zeta Jones) en ‘I still know what you did last summer’, waar George Lucas het op de borsten van de hoofdrolspeelster gemunt heeft. Terug naar de Blairwitchsites: clerkswitch.freeservers.com is het verhaal van drie bedienden die het laatst gezien werden toen ze hockeyden op het dak van de kruidenierswinkel in Red Bank, New Yersey. Politierapporten en persberichten proberen je van hun waarheid te overtuigen. Een laatste site die het waard is om te vernoemen is negativeslope.aaahosting.net/blair/index.htm Een perfecte kopie van de officiële Blairwitchsite. Het verhaal gaat dat de drie bandleden van Negative Slope verdwenen zijn. Hun auto, een gloednieuwe Volkswagen Beetle, wordt teruggevonden aan de kant van een bosweggetje. Verder worden alleen nog de elektrische gitaren van de bandleden teruggevonden... Vind je deze sites een onderwaardering van de film, dan kun je nog altijd je hartje luchten op de talloze fansites die de film de hemel inprijzen.

Er is kort geleden in Nederland een nieuw ondersoort van de mens ontstaan, die de laatste jaren ons landje steeds dichter bevolkt: de Khebzoietsfant. De khebzoietsfant is nauw verwant aan de Homo Sapiens, maar heeft een belangrijk verschil: hoewel hij een even grote herseninhoud heeft, is hij zich daar niet van bewust. Hij is wel in staat om te denken, maar weet zelf niet dat hij denkt. Wanneer zich een gedachte, gevoel, of mening vormt in zijn binnenste, en hij wil deze uitdrukken, zegt hij niet, zoals de homo sapiens: “ik denk ...”, maar: “ik heb zoiets van ...”. Wat hij nou eigenlijk heeft, weet hij niet; alleen nog waar het ongeveer over gaat, en dat het van hemzelf is. De khebzoietsfant is zich er dan ook niet van bewust dat hij een mening heeft. In vergelijkbare gevallen waarin homo sapiens zijn mening kenbaar maakt, door te zeggen “ik vind...”, zegt de khebzoietsfant: “ik heb zoiets van...”. Hij geeft weliswaar zijn mening, maar doet dat zo vaag mogelijk, en ontkent feitelijk dat het überhaupt een mening is. De khebzoietsfant ontneemt zich daarbij vrijwillig het recht op vrije meningsuiting. De steeds maar teruglopende opkomstcijfers bij verkiezingen van de laatste jaren houden waarschijnlijk verband met deze ontwikkeling. Er is dan ook weinig reden om rekening te houden met iemand die

niets denkt of vindt, maar alleen “zoiets heeft van”. Volgens Darwins theorie heeft de evolutie er tot nu toe steeds toe geleid dat uit levensvormen ‘hogere’ levensvormen ontstonden, die meer en meer in staat waren zelfstandig belissingen te nemen. De mens was daarbij de eerste levensvorm die zich bewust was van zijn eigen identiteit en denkvermogen. De khebzoietsfant, die zich niet meer van zijn eigen denkvermogen bewust is, is een duidelijke stap in de omgekeerde richting. Een mogelijke oorzaak voor deze plotselinge omslag in ontwikkeling zou kunnen zijn: God vond de mens de laatste tijd té eigenwijs worden, en besloot de ontwikkeling van ons denkvermogen maar eens terug te draaien. Een andere verklaring kan zijn: het heelal is gestopt met uitdijen en begonnen met inkrimpen, waardoor de evolutie ook gedwongen wordt de hele weg terug af te leggen. Hoe het ook zij, waarschijnlijk kunnen we binnenkort, wanneer de homo sapiens geheel is vervangen door de khebzoietsfant, ons democratisch stelsel opheffen: er is dan niemand meer die nog bewust iets ‘denkt’ of een ‘mening’ heeft. Maar tot die tijd blijven wij, de laatsten der Mohikanen, de zaken waarnemen. Ik heb niet ‘zoiets van’, nee: ik besta, dus ik DENK!