"Don Rua" vroeger en nu blz. 1 Nr. 3 oktober 2006

"Don Rua" – vroeger en nu

blz. 1

Nr. 3 – oktober 2006

Kom, 'n taartje Commentaar: liever wat te zoet, dan te zuur of te bitter. Woorden kunnen hard aankomen, ook al zijn ze niet onvriendelijk bedoeld. Maar dat is altijd nog beter dan helemaal geen teken van leven. Deze nieuwsbrief wil genoegen doen, niet kwetsen. In het september-nummer van het Don Rua Nieuws meldt het bestuur: "Helaas is Ton Overtoom zijn eigen blad begonnen en missen wij zijn Carmina Ruana." Om met het laatste te beginnen: dat was een rubriek in Don Bosco Binnen-kort van 2004. Het "helaas" voel ik niet zo, want "een eigen blad" was niet mijn bedoeling, integendeel: zes jaar schreef ik in Don Bosco Binnen-kort, en in twee afleveringen van het Don Rua Nieuws ging ik op dezelfde voet verder. Er was geen derde. De website donruabond. nl leek me voor mijn stukjes geen goede plaats, DRN te onzeker. Zelf iets maken en rondsturen leek me een experiment dat de moeite waard kon zijn, zowel technisch (of en hoe het werkt) als inhoudelijk (projekten). Gelukkig zijn er ook reacties van instemming en waardering, b.v. over het pas afgeronde projekt 'Stijl en Visie', digitalisering van de lestekst Nederlandse literatuur van Jan Klein, en opname daarvan (als pdf-bestand) in homepage Origo. Veel van mijn bijdragen horen ook niet thuis in DBB-k of DRN, terwijl ze misschien toch voor menig lezer interessant zijn. Ik hoef me daar nu niet meer zo druk om te maken: niemand hoeft het te lezen en opzeggen kan immers ook. In deze derde aflevering een eerste stukje over 'De Kiem', huisperiodiek van 's-Heerenberg. Dat is een bron van informatie, herkenning en vermaak. Op de website zullen daar stukjes uit verschijnen. Kijk onder de link archief (die de link pdf vervangt). Op Origo de tekst van een werkstuk kerkelijk recht (codex-ajm.pdf), geschreven in 1963 in Oud-Heverlee, en een thema-artikel (Kerk en macht), waarin ik mijzelf rekenschap geef van mijn tegenwoordige mening daarover. Die is niet bepaald orthodoxrooms, maar hopelijk wel katholiek-christelijk.

Don Rua, Ugchelen (oliedruk)

Tam-tam berichten Op 29 augustus bezocht ik de website van de Don Rua Bond (www.donruabond.nl) en postte in de rubriek forum het volgende berichtje: "Dat Antoon van Wiggen overleden was hoorde ik, twee weken daarna, toen ik toevallig iemand belde. Dit soort informatie zou m.i. beter via de tam-tam, i.c. een emailbericht aan geïnteresseerden, kunnen worden verspreid, dan op deze website alleen. Kan de DRB zo'n lijst aanleggen en in dergelijke gevallen een email sturen? Dat zou natuurlijk ook meteen door de salesianen gedaan kunnen worden, zoals Herman Lieberom vroeger deed. Het gaat om mensen die we heel lang kennen en van wie we misschien afscheid willen nemen." Het was een poging, het oplaten van een vlieger om te zien of er leven in die website zit. Maar nu, ruim een maand later, heb ik er, noch van het DRB-bestuur noch van de delegatie (die deze site uiteraard met aandacht volgen) enige reactie op ontvangen. Als geen van beide het wil doen, dan ligt een privé-initiatief voor de hand. Nodig zijn drie dingen: informatie vanwege de delegatie, een adres-groep in een email-programma en iemand die overlijdensberichten onmiddellijk verstuurt, ook als de datum van de uitvaart nog niet vastligt. Is er in Soest niet iemand die dat met liefde op zich wil nemen? Kleine moeite, grote verdienste.

Cila Lausberg, keramiek

vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft


Klein-Dicht dozen Ton Overtoom In de kartonnen dozen op zolder vind ik allerlei uit het salesiaanse verleden, nog steeds niet goed gearchiveerd en opgeborgen. Behalve periodieke onzekerheid en bijna-wanhoop levert dat soms ook verrassingen op. Zo vond ik een geel vel met daarop gestencild een brief aan een directie, om een stukje te mogen plaatsen voor het werven van roepingen, gedateerd 19 maart 1960.

blz. 2


Zoals u kunt zien in de afdruk hieronder is er geen programma van het Don Bosco-feest van 1960 in mijn collectie. Wel van 1961, maar dat blijkt niet meer te zijn dan een gele omslag met een dubbelgevouwen blaadje erin, dus vier bladzijden, met alleen maar titels, geen teksten. Wie heeft die "Gezangen uit de Gemeenschapsmis t.e.v. Sint Jan Bosco" van Jan Klein? Ogen van Don Bosco: klare zonnegloed. Bleef een hart ooit duister in die blijde vloed? Zonde en angsten wijken voor Uw Christusoog: alles is vertrouwen, alles is geloof. Sluier van de tijden die nog komen gaan krijgt Gij weggeschoven en Gij ziet ons staan: aan de verste stranden zoon bij zoon bij zoon. Alles wordt U helder, alles wordt gewoon.

Maar er staat meer op: een tekening van don Bosco met een jongen, en een van een schip op zee en drie kolommen. De aankondiging van de film 'Slag om de V-1 (Hitler's meest geheime wapen onder de ogen van de Duitsers naar Londen gesmokkeld)'. En een don Bosco-gedicht van Jan Klein: Ogen van Don Bosco. In mijn database probeer ik dat dan terug te vinden.

Nachtelijke streken zijt Gij doorgegaan: langs de weg vol doornen ons al voorgegaan. Maar er bloeien rozen van Gods hemeljeugd. Alles is daar liefde, alles is daar vreugd. Jan Klein



blz. 3


De Kiem Frits Winter maakte mij attent op de Kroniek in het huisblad De Kiem, die hij een tijdlang heeft verzorgd. Van mijn broer Frans had ik een paar jaar geleden wat afleveringen van dat blad in bewaring gekregen. Opzoeken dus. En – zoals mijn gewoonte nu eenmaal is – inventariseren.

Pater Kool was moderator. In het julinummer van de tweede jaargang (1960-61) schreef hij, tot mijn aangename verrassing: "Mhr. Overtoom gaat ons verlaten [theologie], met een stel lamme armen van het draaien van de stencilmachine. Als wij hem niet hadden gehad... Dag Kiem!" Dank je Dirk, en se non è vero è ben trovato. De eerste aflevering verscheen in 1959, bij het eerste Inspecteursfeest na de verhuizing, met een omslagtekening van 'JR'. Het hoofdartikel was een interview met don Hannibale Bortoluzzi. Het volgende nummer in mijn archief is nr. 4 van maart 1960, met een omslag van Hans Voet.

De hand regeerde drie jaargangen lang, tot de voorraad van 5000 oranje exemplaren, bij een oplage van 450 stuks, na elf nummers op was. In die jaargangen staan, behalve de al genoemde Kroniek, heel leuke en interessante bijdragen en historische gegevens. Daar gaan we iets mee doen in deze nieuwsbrief. Dan vind ik twee hele jaargangen met een nieuwe gedrukte omslag, de bekende open hand, eerst op geel, vanaf februari 1962 op oranje papier. Het blad werd gedrukt op folio (21x33 cm), en dan dubbelgevouwen en van twee nietjes voorzien. Het aantal bladzijden bedroeg in het eerste jaar 10, het tweede jaar 16 en het derde jaar 20 pagina's.

In de vijfde jaargang kwam er, behalve een ander uiterlijk, ook een nieuwe redactie en was er sprake van 'heraktualisering' van het blad. Meer dan twee nummers daarvan heb ik niet, dus ik weet niet hoe lang het blad nog is verschenen. Wie oude Kiem-bladen heeft en ze kwijt wil: breng maar mee naar de reünie, er is altijd wel belangstelling voor.



blz. 4


een eigen plaats

II Er zijn teveel bomen. 't Is net als met mensen: Wie kan in elk komen zo als hij zou wensen?

Op zoek naar stof voor deze vijfde aflevering, liep (scrollde) ik door de agendagedichten die ik heb overgetypt uit de schriften van Henk Hendriks (zijn werk verdient een periodieke commemoratie). Zo kwam ik terecht bij donderdag 2 februari 1989, zo maar een midwinterse dag.

Pater Jan zit niet vast aan een enkel beeld: het verschuift moeiteloos van groot naar klein, van een grote boom naar 't kleinste mos. Maar overal ziet hij het leven in, en ook dat weer van kleinste 'ik' naar alomvattende natuur. Elkaar ontzien, dat is het geheim van deze schoonheid.

Ruimte t'Over Ton Overtoom

Wat ik vind, dat vind ik. Vraag me nooit waarom. 't Labyrint der Vinding krult van ouderdom. Niet 'maken', maar 'vinden' is wat de mens voor verstarring behoedt, en dat leert men door open te staan, zich niet af te sluiten voor het onbekende. Dat vinden is geen fundament voor gelijk hebben, maar wel voor wijsheid. En die wijsheid verdient respect, geen wijsneuzig tegenargument.

Mos is mooi en mos is kwetsbaar: hou je voet eraf! Eén vertreding en je hebt daar louter vieze draf. Van staan naar gaan, een stapje verder vandaag, en ook hier dilemma's: welke route neem je, ga je langs gebaande paden of zoek je – door bos en beemd – je eigen weg? Hebben je voorgangers de beste route gekozen, of zijn zij zelf vastgelopen in dicht en duister struikgewas?

Met minder hoofdhaar dan de rest leeft de oude knar zich uit in heel een tors vol twijgenpest: een pels, een berehuid.

Wie enkel langs de paden gaat raakt in een overladen staat en meent: Alleen waar' t Mensdom voet gezet heeft, is 't zo 't moet.

De monstereik kweekt, onder 't haar, een last van bult aan bult en ('t is een echte bultenaar) zijn eek-ris krijgt de schuld.

Zo'n landkaart is een fraude: niet goed gedetailleerd. Wie daarop inzicht bouwen zijn gemanipuleerd.

De ouder wordende mens, vaak sedentair, is als een oude eik, vol warrigheid en bulten. De groei in glad verband is eruit, maar er woekert nog van alles. Het kan de mens niet meer zoveel schelen hoe hij eruit ziet, wat men van hem denkt. 't Is hoogstens de schuld van z'n gade. I Iedere boom verweert zijn wezen tegen Machten van zijn Plek. Uit die Machten zelf verrezen staat hij standaard voor zijn Stek. Dat is het paradoxale van het menselijk bestaan op deze aarde: van de ene kant zijn we wat we zijn bij de gratie van de krachten die onze fysieke verschijning mogelijk maken en beheersen, maar van de andere kant moeten wij ons daar, in ons diepste wezen, schrap tegen zetten. Een extra probleem hierbij is dat we met velen zijn in een beperkte ruimte, lichamelijk zowel als geestelijk. We zijn sociale dieren, maar ook zeer individualistisch aangelegd. Daar een evenwicht in te vinden is een taak die ons een leven lang bezig houdt. Ieder zijn eigen plaats.

Dat is wat ik weten wilde: hoe Jan Klein zich op z'n oude dag ontwikkeld heeft. Het is duidelijk dat hij tot inzichten kwam die botsten met de gehoorzaamheidscultuur van blinde volgzaamheid. Zelf zoeken, openstaan voor het numineuze, vertrouwend op het eigen gevoel. Per C kon 'k zo wel gaan – die D-weg achterom – ... 't Is (A) een modderbaan. Mijn speurtijd (B) is om. Dat is niet altijd even makkelijk, want hoewel je een bepaalde weg per se zou kunnen nemen, zijn er wellicht argumenten waarom je dat liever niet doet, b.v. omdat je er vieze voeten krijgt. Leven is geen lolletje, maar wel een lot uit de loterij van het bestaan, met doorkijk: Bij Jullie. Zo opeens. Je roept mij veel te vaak dan dat 'k van m'n bezoek een plichtenpleging maak. Het eerste gedicht van deze dag als laatste citaat, het eeuwige refrein van Jan z'n bestaan: o Drie-ene.



blz. 5

Don Bosco's Oudste

Nr. 3 – oktober 2006 (deel 3)

Toen Don Bosco was gehemeld en half Turijn was voorbijgetrokken aan de baar van de geliefde dode – de deuren van de Basiliek van Maria Hulp der Christenen waren dicht – knielde Don Rua neer bij het lijk van zijn Vader, diep bedroefd en alleen en beangst. Tranen kwamen hem in de ogen en hij begon te bidden en te spreken met Don Bosco, vertrouwelijk, zoals hij duizenden malen had gedaan bij diens leven. Hij vertelde hem van zijn vrees voor de grote verantwoordelijkheid die hem stond te wachten. Hij zag Don Bosco weer dat handgebaar maken van de eerste keren dat zij elkaar ontmoetten, toen hij nog een jongen was, Michelino, en Don Bosco met zijn open rechterhand over zijn linker sneed, en zei: "Pak aan, Michelino, pak aan...." Maar een plaatje, zoals de andere jongens, dat kreeg Michelino niet. En veel later had Don Bosco uitgelegd: "Dat betekende, dat Don Bosco half om half met jou zou delen." Nu was die tijd gekomen, de tijd van de zware erfenis. Don Rua sprak er over met Don Bosco, een hele nacht. Met de morgen waren zijn zorgen verdwenen: toen hij opstond, voelde hij in zich de kracht om het kruis te dragen, waarvan Dienaar Gods, Don Rinaldi, Don Bosco's derde opvolger, eens zou zeggen: "Don Rua is de martelaar geworden van Don Bosco's erfenis." et moet Don Bosco zijn vergaan als Jezus met die jongeling: van het eerste ogenblik af, dat hij de nette, beleefde, slanke jongen van Rua ontmoette, "zag hij hem teder aan". De genegenheid kwam van twee kanten. Michiel, Rua, geboren 9 juni 1837, was acht jaar, toen hij zijn vader verloor en Don Bosco voor het eerst sprak, in dezelfde maand Augustus 1845. Moeder woonde nog in de wapenfabriek waar vader had gewerkt als controleur, en zij zag niet graag, dat haar fijngevoelige benjamin sindsdien zijn vertier ging zoeken bij het "rapalje" van Don Bosco. Maar evenmin als het "rapalje" was de welopgevoede Michelino bij Don Bosco weg te slaan en na zijn Eerste Communie – met negen jaar: vroeg voor die tijd; ook de Pastoor had blijkbaar veel met Michiel op – gaf Moeder hem dan ook maar verlof om lid te worden van de Compagnie van de H. Aloysius, in het Oratorium van Don Bosco. Daar bracht hij al de tijd door die hij vrij had van de middelbare school bij de Broeders. In heel het rumoerige en aanhankelijke gezelschap om Don Bosco heen was Michiel de aanhankelijkste en de stilste, en hij nam dan ook gretig het aanbod van Don Bosco aan, om Latijn te gaan studeren. Dat was 1850. Zijn repetitor, Reviglio 2), had even moeite met hem: Michiel was misschien helderder lessen gewend bij de Broeders van de Christelijke Scholen, en misschien was hij inderdaad wat lui. Maar één aansporing van Don Bosco volstond: hij werd de eerste van zijn klas en bleef dat tot het eind van zijn studiën: de gymnasiale bij twee privé-docenten, samen met de jonge adel van Turijn, en de hogere op het Aartsbisschoppelijk Seminarie. Nog na zijn priesterwijding haalde hij twee buitengewone akten M.O. en bracht een van zijn exarninatoren, de beroemde Turijnse geleerde Peyron, tot de verklaring: "Als ik zes Don Rua's had, begon ik een eigen Universiteit." Dit alles als "werkstudent"; vanaf zijn eerste jaren gymnasium maakte Don Bosco dankbaar gebruik van het prestige dat Michiel genoot om hem de zorg en de leiding van anderen toe te vertrouwen. Vooral na zijn inkleding in October 1852 kreeg Michiel de handen vol met "bijwerk": assistentie (d.i. de Salesiaanse surveillantie), lessen, copiëren van manuscripten, leiding van de Conferentie van St. Vincentius en van de Compagnie van de Onbevlekte, jeugdwerk in het moeilijke Oratorium van Vanchiglia enz. enz. Don Bosco was van mening, dat dergelijk "bijwerk" de studieijver van de betrokkenen slechts stimuleerde, en de resultaten gaven hem gelijk, waartoe niet weinig bijdroeg de voorbeeldige orde en regelmaat, die reeds toen een heel eigen kenmerk van de jonge Rua vormden. Zijn spaarzame tijd wist hij zo uit te buiten, dat hij nog kans zag zich bijzonder te bekwamen in Grieks en Hebreeuws. 2)Het

is de "Reviglio" uit DUIZEND JONGENS EN EEN MAN, door J. Klein.

tekst: Jan Klein – ill.: Wim Saris

wordt vervolgd



Bladel bezoek Zoals intussen gewoonte is, hebben Riet en ik ook dit jaar een bezoekje gebracht aan Wim Gubbels en zijn vrouw Ger. Zij zijn intussen opa en oma geworden van een kleinzoon, Chris. Dat schept nog meer banden dan er al waren. Riet is met Ger nog even wezen kijken naar een bouwprojekt waar Ger architektonisch de hand in heeft. Onze zoon Ton en zijn vrouw zijn beiden interieurarchitekt en zijn aanleg daarvoor komt in hoge mate van zijn moeder Riet. Wim en ik hebben uren zitten praten, want onze gespreksstof raakt nooit op. Tussen die/dat stof zitten uiteraard heel veel oude vrienden, die we telkens met liefde gedenken. Hij wist trouwens nog niet dat Toon van Wiggen overleden was.

blz. 6


Toezending kosten toezending per email of post gratis (op papier per post kost me ± € 1 per exemplaar) vrijwillige bijdragen op girorekening

454400 t.n.v. A. Overtoom

aanmelding/opzegging per email per brief

[email protected] redactie-adres

Bijdragen De bijdragen gestort op postrekening 454400 zijn aangegroeid tot € 175. Hartelijk dank!

Redactie naam A.J.M. Overtoom straat Hofakkers 6 plaats 9468 EE Annen telefoon 0592 - 271 586 email [email protected] website http: //members.home.nl /ajm.overtoom

sculptuur W. Gubbels

Colofon De tekst is opgemaakt in twee kolommen, in het lettertype Garamond 11 pt, koppen (meestal) in Comic Sans MS 14 pt.

Op 7 november a.s. wordt Wim 94 jaar oud, in goede gezondheid al wordt hij wat geplaagd door zijn ogen. Deze foto heb ik die dag (donderdag 14-09-06) in hun ruime tuin van hem gemaakt. Ze wonen daar fijn op Franse Hoef nummer 17, 5531 PD in Bladel, 0497 - 381 427.

Digitale weergave per aflevering in pdf-formaat, op de homepage en per email. Gratis lezers zijn: Acrobat Reader en FoxitReader (kijk voor info en download op: www.foxitsoftware.com).

Deze oude vriendschap, eeuwig jong, doet hem en ons goed. Wim, van harte gefeliciteerd, samen met Ger en de anderen: ad multos annos...

Lemma de waardigheid van een mens is niet afhankelijk van zijn of haar stand of status, laat staan functie.


"Don Rua" vroeger en nu blz. 1 Nr. 3 oktober 2006

Recommend Documents