Fascinerende foto’s
14
Talen met pech
20
Kralen rijgen
24
Noorderlicht in het teken van de socialistische heilstaat Wat kunnen we doen aan de teloorgang van onze streektalen? B E S C H O U W E N D ,
B I N D E N D
E N
B E T R O K K E N
Sieradenontwerpster Anne-Jet de Jonge durft groots te denken
Relatiemagazine van NDC mediagroep
Doekle Terpstra: Noorden moet meer ambitie uitstralen Herman Sandman over leven in ‘het verre Noorden’ Wubbo Ockels krijgt hier meer voor elkaar
Nummer 5
|
september 2008
Bij de voorpagina
Duurzaam ‘Creatief wetenschapper’ Wubbo Ockels, die opgroeide in Groningen, heeft nog altijd een nauwe band met het Noorden. Wekelijks werkt hij in Groningen aan zijn energieneutrale zeiljacht Ecolution, zijn Superbus zal in Friesland een testrit maken én hij heeft plannen voor een tweede Afsluitdijk. Ockels ziet dan ook grote kansen voor duurzame ontwikkeling in onze regio: „Het Noorden is rijker dan het Westen.” Vanaf pagina 38 een interview.
Foto: Henk Veenstra
Nummer 5
|
september 2008
inhoud
BESCHOUWEND, BINDEND EN BETROKKEN
Nummer 5 | september 2008
Weids is het relatiemagazine van NDC mediagroep, dat viermaal per jaar verschijnt. Het blad wordt, in een oplage van 15.000 exemplaren, verspreid onder alle adverteerders en ‘beslissers’ in de drie noordelijke provincies en de Noordoostpolder. U kunt contact opnemen met de redactie via
[email protected] of surf naar www.weidsmagazine.nl.
6
De kracht van het Noorden Wat Doekle Terpstra betreft, mag het Noorden wel wat meer ambitie uitstralen. „En sterke punten moet je omzetten in klinkende munt.” Weids had een gesprek met de voorzitter van de HBO-raad.
14
Fascinerende foto’s
Hoofdredacteur: Holger Bakker (NDC
In 1989 viel de Berlijnse Muur. Fotomateriaal dat achter die scheidslijn
mediagroep, in- en externe communicatie) Eindredactie: Piet Prins (NDC mediagroep) en Rob de Vries (Castel Mediaproducties) Redactie: Castel Mediaproducties en Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar Projectcoördinatie: Geiske de Vries (NDC mediagroep) Fotografie: Castel Mediaproducties, Hoge Noorden en Leeuwarder Courant
tussen Oost en West is gemaakt, hangt dit najaar aan de muren van het
Voorwaarden: Onder voorbehoud van auteursrechten © NDC mediagroep bv. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of welke wijze dan ook.
Heel, heel lang geleden bepaalde een mediabedrijf zelf wat goed is voor zijn lezers, kijkers en luisteraars. Vandaag de dag praten we met elkaar en zoeken we elkaar op. Medium en publiek stemmen we goed op elkaar af, u als adverteerder weet dat ook.
Fries Museum tijdens de fotomanifestatie Noorderlicht.
26
Hightech mergpijpjes Met state-of-the-art machines slaagt hondensnackfabrikant Paragon Products erin concurrenten als Masterfoods af te troeven. De kauwproducten uit Veendam gaan inmiddels de halve wereld over.
Concept en art direction: Castel Communicatie Vormgeving: Media Producties & Vormgeving (NDC mediagroep) Advertentie-exploitatie: Rob Platteel, NDC mediagroep, Postbus 394, 8901 BD Leeuwarden (tel.: 06 - 224 518 80) Druk: Pijper Druk
Vooraf
Het medialand is roerig als nooit tevoren. Er staat een stevige bries die ook niet snel weer gaat liggen. Met koppen op het water slaagt NDC mediagroep er in om in een steeds veranderende mediawereld een bestendige koers te varen. Met onze kranten, bladen, sites, radio en vooral met partners, met u.
30
Virtueel vakmanschap Op internet is alles te koop. Noord-Nederland is goed vertegenwoordigd in de online handel. Maar wie als webondernemer goede zaken wil doen, komt er niet met ‘even een site opzetten’.
44
Noordelijk cabaretklimaat Bert Visscher, Seth Gaaikema, Jan Jaap van der Wal: het Noorden heeft nogal wat cabaretiers voortgebracht. Maar voor nieuw cabarettalent valt er weinig te lachen: zij kunnen zich vrijwel nergens presenteren.
47
Stevige bries
Elke uitgave is pas een succes wanneer uitgever, publiek en adverteerder elkaar goed weten te vinden. Samen werken en samen ontwikkelen. We moeten elkaar weten te vinden, maar elkaar ook weten te inspireren. Met weidse blik en open vizier. Door elkaar geraakt worden is immers de eerste stap op weg naar een lange goede relatie. In dit nummer van Weids bieden wij u als relatie van NDC mediagroep weer een mooie waaier aan inspirerende verhalen. Ze spelen zich af in het Noorden waarin wij samen leven, wonen en werken. Graag blijven wij met u in gesprek om samen business te ontwikkelen en uit te bouwen. Wij wensen u eerst veel inspiratie en leesplezier.
Cees Anceaux en Gijs Lensink directie NDC mediagroep
Bacteriën tegen vervuiling De klimaatverandering en toenemende belangstelling voor duurzaam ondernemen komen Paques goed uit. Vanuit Balk én Shanghai werkt het bedrijf aan waterzuiveringstechnieken van de toekomst.
Nummer 5
|
september 2008
Doekle Terpstra:
‘Het Noorden moet meer ambitie uitstralen’
‘Ik zou niet meer zo snel in het Noorden gaan wonen’
Fries zijn beschouwt hij als een geuzenkwalificatie, handen aan de ploeg is zijn credo. En wat hem betreft zou het Noorden wel wat meer ambitie mogen uitstralen. Sterke punten heeft onze regio genoeg. Die moet je benutten en omzetten in klinkende munt. Een gesprek met voorzitter van de HBO-raad Doekle Terpstra.
Tekst: Rob Broere; Foto’s: Hollandse Hoogte / Jiri Büller en HBO-raad
Nummer 5
|
september 2008
U woont al jaren niet meer in het Noorden, maar heeft u er nog een band mee?
die dat met zich meebrengt, zou de identiteit van de provincie
ontwikkelt, krijg je mensen die in de dorpen eromheen willen wo-
aangetast worden. Ik vind dat een kortzichtige gedachte. Vanuit
nen. Als je een aantrekkelijke economische omgeving voor jonge
„Zeker! De band met je roots raak je nooit meer kwijt. Je geboor-
economisch perspectief voor de langere termijn is het ronduit
mensen realiseert, gaan ze werken in de stad en wonen
tegrond blijft aan je trekken. Mijn vrouw komt uit Zeeland en
dramatisch dat die verbinding er niet komt.”
op het platteland. Zorg dat Groningen en Leeuwarden nieuwe
heeft iets met de zee en het strand. Ik heb iets met de horizon, de
bedrijvigheid ontwikkelen, en je creëert kansen. Maar ja, ik
weilanden, de meren en de stilte van Friesland. Ik vind het nog
Den Haag laat het Noorden links liggen…
steeds fantastisch om er te zijn. En Fries zijn beschouw ik als een
„Ja, maar je moet waken voor het calimerocomplex. Voor mijn
geuzenkwalificatie. Maar ik zou niet meer zo snel in het noorden
gevoel blijft men in het Noorden een beetje hangen in het gevoel
Hééft u politieke aspiraties?
dat het geld en de aandacht toch naar het Westen gaan. Waar het
„Nee. Ik ben meer iemand van de samenleving dan de politieke
volgens mij om gaat is dat het Noorden overtuigd moet raken van
arena. Ik zoek het contact met de mensen. Daarom verbind
zijn kracht, en die moet omzetten in klinkende munt. Het Noorden
ik me ook graag aan kleine activiteiten op lokaal niveau. Met
heeft veel te bieden. Maar je moet wel de guts hebben om nieuwe
mensen praten over de dingen die zij tegenkomen, over wat hen
bedrijvigheid te ontwikkelen en innovatief te zijn.”
drijft en raakt, vind ik erg inspirerend. Verbinding is een van de
‘Het Noorden moet overtuigd raken van zijn kracht’
sleutelwoorden in mijn leven. Ik geloof niet in het creëren van
van het land gaan wonen. Niet in mijn werkzame leven, in elk
Waar ligt de kracht van het Noorden?
kloven, maar in het dichten ervan. Mensen en organisaties dichter
geval. De meeste dingen waar ik mee bezig ben, concentreren
„In energie en toerisme, maar ook in het onderwijs. Het
bij elkaar brengen: daar ligt mijn kracht, mijn drijfveer en mijn
zich in het midden van het land. En dan is de afstand gewoon te
Noorden heeft vier prachtige hogescholen, die goed bezig
energie. En ik zit al genoeg in het bestuurlijke wereldje. Je moet
groot. Daar komt bij dat ik me hier erg prettig voel. Ik zit graag
zijn. Hogeschool Van Hall Larenstein zit bijvoorbeeld in een
uitkijken dat je niet los komt te staan van de praktijk van alledag.”
in een omgeving met veel energie en dynamiek.”
vruchtbare samenwerking met de universiteit van Wageningen. En de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden heeft een nieuwe
ben geen provinciaal bestuurder.”
‘Ik ben geen lintjesknipper, maar een Macher’
En het Noorden is niet zo dynamisch.
opleiding scheepsbouw opgezet, die veel potentie heeft. De
„Niet zo als het westen en midden van het land, nee. Dat is geen
fusie van de hogescholen van Friesland en Drenthe met de inter-
diskwalificatie. Maar ik voel me prettiger bij de energie die dit
nationale Stenden University biedt ook perspectief. Daarnaast
gebied met zich meebrengt. Wat ik wel eens een beetje mis in het
ben ik ervan overtuigd dat de dynamiek van de stad Groningen
Noorden, is ambitie. Ik ben iemand van: kom op jongens, handen
in belangrijke mate wordt gecreëerd door de Hanzehogeschool.
aan de ploeg, we gaan er iets moois van maken. Het Noorden zou
Steeds meer studenten blijven na het behalen van hun diploma
wel wat meer ambitie mogen uitstralen. Overigens moet ik
in de stad en starten er een bedrijf. Op het gebied van nieuwe
zeggen dat ik, als ik nu de stad Groningen binnenrijd, wel iets heb
creativiteit en innovatie zie je in Groningen mooi ondernemer-
van: wauw, hier gebeurt het. Al die nieuwe bedrijvigheid langs de
schap ontstaan. Daar moet je als provincie en gemeentebestuur
U bent gevraagd voor het burgemeesterschap van Leeuwarden en voor de functie van Commissaris van de Koningin in Friesland. Waarom heeft u geweigerd?
snelweg, daar word ik wel warm van. Groningen is zich op een
op inspelen. Je moet die scholen koesteren, aan je binden en
„Het lijkt me prachtig om die eervolle functies te vervullen. Maar
fantastische manier aan het manifesteren. Drive en energie, dat
maximaal faciliteren in hun ontwikkeling.”
ik zit nog te veel in de kracht van mijn leven. Ik moet de mouwen
zie ik graag.”
Doekle Terpstra (16 april 1956, Witmarsum) Opleiding: 1976-1980 Christelijke Sociale Academie De IJsselpoort (Kampen), afstudeerrichting Personeelswerk en Arbeidsverhoudingen Functies: 1980-1985 Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV): districtsbestuurder/-coördinator Industrieen Voedingsbond CNV (Rotterdam) 1989-1992 CNV, lid Dagelijks Bestuur Industrie-
kunnen opstropen, dingen kunnen realiseren. Ik ben geen lintjes-
Wat te doen tegen de leegloop van het platteland?
knipper, maar een Macher. Overigens ben ik onlangs wel ambas-
Wat vindt u van het afblazen van de Zuiderzeelijn?
„Daar wordt veel over gemopperd. Maar je kunt het ook zien
sadeur geworden van het Friese theatergezelschap Tryater. Ik krijg
„Die had er natuurlijk gewoon moeten komen. Punt. Ik vind ook
als een unique selling point. Het Noorden heeft veel aantrek-
heel veel verzoeken van lokale clubs om een verhaal te houden
dat het Noorden zich er niet bij neer moet leggen. Maar ik merk
kelijkheid te bieden op het gebied van wonen en zorg. Als je dat
of anderszins een bijdrage te leveren. Meestal moet ik vanwege
dat er ambivalentie heerst. Bij de burgers, maar ook op bestuur-
ontwikkelt, kun je misschien meer mensen van een gevorderde
tijdgebrek nee zeggen. Maar vragen uit het Noorden, en met name
lijk niveau. Sommige mensen vinden het helemaal niet zo erg dat
leeftijd naar het platteland halen. En die nemen hun geld mee!
Friesland, krijgen altijd een speciale afweging. Als ik iets voor het
de Zuiderzeelijn er niet komt. Want door de nieuwe bedrijvigheid
Maar het begint bij de stad. Als je de bedrijvigheid daar
Noorden kan betekenen, doe ik het graag.”
en Voedingsbond CNV (Rotterdam) 1993-1997 CNV, voorzitter Industrie- en Voedingsbond CNV (Rotterdam) 1998
CNV, voorzitter CNV BedrijvenBond en vice-voorzitter Vakcentrale CNV (Utrecht)
1999-2005 CNV, voorzitter Vakcentrale CNV (Utrecht) 2005-heden HBO-raad, voorzitter (Den Haag) Nevenfuncties: Bestuursvoorzitter ICCO (interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking); lid van de Raad van Toezicht van de Publieke Omroep; lid van de Raad van Commissarissen van Grontmij, Aegon, Unilever en Kamer van Koophandel Nederland; ambassadeur van Tryater.
Nummer 5
|
september 2008
(Advertentie)
EIGEN LEEFSTIJL, EIGEN WOONSTIJL!
Column Zegen noch lot
Toen Richard Krajicek in 2006 een playground opende in Groningen, verzuchtte de voormalige tennisster dat het toch wel ‘een eind’ was. Mijn collega van de sport bij de Gezinsbode vond dat een vreemde opmerking voor iemand die de hele wereld was overgevlogen. De Brinta-fabriek stond 55 jaar in Foxhol, maar oud-werknemer Gerrit Lever herinnerde zich dat vakantiekrachten op hun eerste werkdag meestal verbaasd rondkeken: „Hé, wordt hier ook Brinta gemaakt?” Waarop hij en zijn collega’s steevast reageerden met: „Ja, waar nog meer dan?”
Of u nu een jaren ’30-huis, een schippershuis, een nieuwbouwappartement of een Scandinavisch
Het weinige dat Krajicek en Oost-Groningse vakantiewerkers dus bindt zijn de hardnekkige gedachten dat a: Noord-Nederland ongelooflijk ver van de Randstad ligt, en b: dat daar dientengevolge met geen mogelijkheid iets goeds vandaan kan komen.
houten huis hebt, elk huis heeft z’n eigen stijl en karakter. En dat is met de bewoners net zo. Vesta weet dat, en is daarom in de loop der jaren uitgegroeid tot hét wooncentrum van het Noorden, gevestigd in het spraakmakende Woonforum.
Voor elke Leefstijl een Woonstijl
Het fenomeen ‘afstand’ heeft in de geschiedenis van het Noorden inderdaad een belangrijke rol gespeeld – zie bijvoorbeeld het proefschrift Groningen, een stad apart van Jan van den Broek – maar van de in Randstedelijke kringen nog steeds populaire lezing dat in deze regio louter onverstaanbare boeren wonen, moeten we eens af.
Bij Vesta beschikt u boven-dien over interieurstylistes, kleurspecialisten en binnenhuisarchitecten die uw (nieuwe) huis in kaart en in stijl met uw woonwensen brengen. Neem gerust uw plattegrond mee en laat u verrassen door Vesta. Want Vesta heeft voor elke leefstijl een woonstijl.
Herman Sandman Journalist bij de weekbladen van NDC mediagroep. Begin dit jaar won hij de eerste Groninger Persprijs voor zijn columns in de Groninger Gezinsbode.
Vesta Peizerweg 74 9727 AK Groningen Tel. (050) 520 42 80 www.vesta.nl
[email protected]
thuis bij Vesta
Openingstijden: Maandag 13.00-18.00 uur Dinsdag 09.30-18.00 uur Woensdag 09.30-18.00 uur Donderdag 09.30-21.30 uur Vrijdag 09.30-18.00 uur Zaterdag 09.30-17.00 uur Vesta is ook gevestigd in Heerenveen (bij Thialf)
Het is een volstrekt achterhaald idee, voor zover het ooit origineel was. Het Friese Stamboekvee schreef geschiedenis, evenals de Radio Telescoop in Dwingeloo. Generaties Nederlanders leerden lezen en schrijven met de schoolboeken van Wolters-Noordhoff en verslonden De Kameleon. Ellen ten Damme groeide op in Roden en vanuit Veendam bevoeren duizenden schepen de wereldzeeën. Het gasveld onder Slochteren bevatte bij ontdekking 2.700 miljard kubieke meter aardgas en Louis Van Heiden Reinestein uit Zuidlaren is een held in Griekenland, dankzij zijn rol in de Slag van Navarino in 1827. Need I say more?
11
Leven in ‘het verre Noorden’ is zegen noch lot. Het is wat je ervan maakt.
Machalke / Label / Pilat & Pilat / Gelderland / Leolux / De Sede / Rolf Benz / Montis / Artifort / Hülsta / Verardo / Jori / Molinari / Interstar / Topform / De Ploeg / Lema / Harvink / Gant / Mexx / Natuzzi / Schuitema Furniture / Fitform / Heldense / Frommholz / Baan / Auping / Pullman / Ligne Roset / Joop / Svedex / Esprit / VI Spring / Tempur / Vandyck / Suite S / Parade / Bonaparte / Desso / Danish Carpets / Luxaflex / Forbo / Novilon / Fat-boy
Nummer 5
|
september 2008
Dresscode
Mode is een belangrijk thema in de uitgaven van NDC mediagroep. Weids is daarop geen uitzondering en laat in deze rubriek bedrijven aan het woord over hun kledinggewoonten.
‘ Bij een calamiteit leer je deze kleding waarderen’ Tekst: Rob Broere; Foto: Hoge Noorden / Jeroen Horsthuis
Jan Hofman is drilling supervisor bij de NAM. Drieën-
draagt hij de standaard donkerblauwe broek, een blauw-
dertig jaar geleden begonnen als boorwerker, geeft hij nu
grijs overhemd en een donkerblauwe jas. Met dezelfde
leiding op locaties waar geboord wordt. In die tijd heeft
brandwerende en antistatische eigenschappen, natuurlijk.
hij de werkkleding zien veranderen. „Eerst hadden we
Verder behoren tot de ‘standaard persoonlijke bescher-
alleen overalls, die je over je gewone kleding aantrok. Nu
mingsmiddelen’ een witte helm, schoenen met een stalen
hebben we ook verplichte uniforme kleding voor onder
neus en een veiligheidsbril.
de overall. Brandwerend is onze kleding al heel lang. 12
Daarna werd het brandwerend én brandvertragend, en
Van overheidswege is antistatische kleding op een boor-
tegenwoordig is alles ook antistatisch.” Hij wijst naar het
locatie niet verplicht. Maar de veiligheidseisen bij de
signaaloranje kledingstuk van de verslaggever die, net als
NAM zijn streng. En dat vindt Hofman een goede zaak.
de NAM-medewerkers, de boorlocatie bij Munnekezijl
„Ik heb nog nooit een brand meegemaakt. Maar toen
niet zonder beschermende kleding mag betreden. „Zie je
drie jaar geleden een opslagtank ontplofte, heb ik het
die grijze naadjes door de stof lopen? Die maken de over-
effect van brandwerende overalls gezien. Bij een calami-
all antistatisch. Dat is nodig omdat statische elektriciteit
teit leer je beschermende middelen waarderen. En cala-
een vonkje kan veroorzaken, en daarmee een brand.”
miteiten kun je onder andere voorkomen door statische
13
elektriciteit buiten te houden. De mobiele telefoons, Omdat hij het grootste deel van de tijd op kantoor zit,
radio’s en andere apparaten die we hier gebruiken, zijn
heeft Hofman zelf geen overall aan. In plaats daarvan
ook antistatisch.”
Nummer 5
|
september 2008
Noorderlicht vertelt het verhaal van de wereld Het was eind jaren tachtig toen Ton Broekhuis voor het eerst fotografen in het buitenland belde. Met knikkende knieën, geeft hij toe. Dat was het begin van Noorderlicht. De organisatie beschikt onderhand over een netwerk van ruim 6.000 fotografen over de hele wereld. In het Fries Museum loopt nu de laatste tentoonstelling in een reeks niet-westerse fotografie: Behind Walls.
Tekst: Marieke Vinckers; Foto’s: Noorderlicht
14
15
‘ Noorderlicht geeft altijd stof tot nadenken’
Noorderlicht is niet alleen de grootste kunstinstelling van
voedingsbodem van contacten. Het is niet voor niets dat in
Nederland waarbij de meeste buitenlandse fotografen hun werk
de Randstad alle hotshots in de bancaire wereld nevenfuncties
presenteren, het is ook een van de meest gevraagde kunstorgani-
hebben in de kunstwereld. Het Noorden laat in dat opzicht
saties in het buitenland. Directeur Ton Broekhuis vindt het ver-
kansen liggen.”
bazingwekkend en jammer dat de beslissers in het Noorden vaak zo argwanend kijken naar de kunsten. „Waar het in het Noorden
De invloed van Noorderlicht
algemeen gedachtegoed is dat je netwerkt op de golfbaan, daar
In de vensterbank van Broekhuis ligt een klein papiertje met daar-
schudden zakenlieden in Amsterdam in de pauze van een klassiek
op zijn handschrift. Er staat: ‘Durf voorop te lopen en zorg dat je
concert of tijdens een tentoonstelling elkaar de hand. Dáár ligt de
gevolgd wordt.’ Een uitspraak die hij onlangs op de radio hoorde.
‘A School For Blind Children, Kaunas’ (1962) uit Behind Walls. Fotograaf: Antanas Sutkus (Litouwen). Nummer 5
|
september 2008
‘Group Portrait In A Wine Production Cooperative’ uit Behind Walls. Fotograaf: Svetlana Bahchevanova (Bulgarije).
Fascinerend beeld
Het zegt onbewust iets over Noorderlicht. Broekhuis vertelt over
invloed van Noorderlicht: met onze tentoonstellingen promoten
de tentoonstelling Nazar die vier jaar geleden in Leeuwarden te
we het Noorden en Nederland over de hele wereld.”
Noorderlicht wordt dit jaar voor de vijftiende keer gehouden.
manier van kijken. „Het was een expositie die zicht gaf op de
De filosofie van Noorderlicht
De jaarlijkse fotomanifestatie vindt beurtelings plaats in
Arabische wereld in een tijd waarin het Westen zeer achterdochtig
Hoewel Noorderlicht internationaal een steeds groter bereik
Groningen en Leeuwarden. In Leeuwarden beleeft het
was. De algemene gedachte dat met die wereld niet te spreken
heeft gekregen, is de organisatie an sich klein gebleven. Ook de
evenement momenteel zijn vijfde editie. De hoofdexpositie
viel, overheerste.”
filosofie van wat Noorderlicht moet betekenen voor bezoekers, is
zien was. Nazar is Arabisch voor zien, inzicht, overdenken; een
Behind Walls toont materiaal van fotografen uit het Oostblok, nog voor de val van de Berlijnse Muur (9 november 1989). Veel foto’s gaan voor het eerst over de grenzen. Het is werk dat in opdracht van het regime, zelfstandig of ondergronds door fotografen gedocumenteerd werd, en geeft een fascinerend beeld van leven en fotografie in de socialistische heilstaat. De nevententoonstelling Beyond Walls vertelt het
niet veranderd. „Noorderlicht vertelt het verhaal van de wereld.
‘ Ik denk bij elk bericht dat woede veroorzaakt, of iemand dat kan fotograferen’
Waar zijn we mee bezig? Wat gebeurt er? Wat verandert er? Een bezoeker van de manifestatie moet daarom zelf goed voor ogen hebben hoe hij die wereld ziet. Een tentoonstelling bevestigt of ontkracht dat beeld. Hoe het ook zij: Noorderlicht geeft altijd stof tot nadenken.” Welk verhaal de komende manifestaties zullen vertellen, weet Ton
verhaal van de verandering die plaatsvond nadat het IJzeren
Broekhuis nog niet: „Ik moet eerst weer kwaad worden over iets.”
Gordijn viel: de komst van democratie op een plek waar het
Hij pakt bij die uitspraak de Trouw en slaat de krant open bij een
communistisch gedachtegoed bijna vijftig jaar overheerste.
Noorderlicht gaf met deze manifestatie een nieuwe manier om
artikel dat over interim-managers gaat die meer dan vier ton per
te kijken naar de Arabische wereld en de mensen die daar leven.
jaar verdienen. „Ik denk bij elk nieuwsbericht dat innerlijk woede
Op deze pagina’s een aantal foto’s uit Behind Walls en
„Wij gilden niet mee met de Amerikanen, wij vertelden een ander
veroorzaakt, of iemand dat onderwerp kan fotograferen.” Hij
Beyond Walls. Dit en ander fotomateriaal dat achter de
verhaal. Uiteindelijk is die expositie over de hele wereld gegaan.
knikt in de richting van de ladekast die vol ligt met uitgescheurde
scheidslijn tussen Oost en West is gemaakt, hangt nog tot en
In Houston, New York, Singapore, Jakarta en in nog vijftien lan-
krantenberichten. „Daar zit mogelijk het nieuwe thema van de
met 26 oktober aan de muren van het Fries Museum.
den was Nazar te zien. Dat onderstreept direct de internationale
komende Noorderlichtmanifestatie tussen.”
16
17
‘Infrared Night Shots - Tätowierter vor Karussells’ (1981) uit Behind Walls. Fotograaf: Erasmus Schröter (DDR).
‘Transit Ukraine - Bus no. 6, Odessa’ (2005) uit Beyond Walls. Fotograaf: George Georgiou (Oekraïne).
‘Views From The Window Of My Flat - 9 January, 21:50’ (1984) uit Behind Walls. Fotograaf: Jíří Hanke (Tsjechoslowakije).
‘Neuland - Potsdamer Platz, Berlin’ (1989) uit Beyond Walls. Fotograaf: Claudio Hils (Duitsland). Nummer 5
|
september 2008
(Advertentie)
Het evenement
GO! evenementen & communicatie, onderdeel van NDC mediagroep, organiseert uiteenlopende evenementen. In deze rubriek lichten we er steeds enkele uit.
Ciao Bella Mooi zijn en mooi blijven. Er goed uitzien en je goed voelen. Blij zijn met jezelf, blij zijn met je lijf. In de Martinikerk in Groningen staat begin oktober de schoonheid van het lichaam centraal tijdens het mode- en beauty-event Ciao Bella. Hoofdthema’s zijn mode, schoonheid en verzorging.
Mode is speerpunt Ciao Bella heeft een duidelijk concept: mode, cosmetica, accessoires, verzorging en hairstyling zijn speerpunten van het event. Zo’n 40 procent van de exposanten richt zich op mode. Daarnaast zijn er kappers, stylistes, diverse klinieken (onder andere botox en laser), opticiens, schoen-, sieraden- en tassenwinkels, zaken voor grote maten, bruidsmode, een juwelier en een parfumerie.
Tekst: Fred Ootjers; Foto: archief Weids
Het event wordt verder omlijst met een Activiteitenplein, waar onder andere Kinki Kappers knipt,
Ciao Bella wordt georganiseerd door GO! evene-
een visagiste make-upadviezen geeft en styliste
menten & communicatie, dat ook verantwoorde-
Marije Gerdes (van Dagblad van het Noordens
lijk is voor de succesvolle woonbeurs Wonen&Co.
‘Pimp De Lezer’) spiegelreflecties van tien
De projectleiding is in handen van Leonie Reijers
minuten verzorgt. Ook kunnen vier lezers van
en Marloes Lok: „Bij GO! werken we graag
Dagblad van het Noorden middels voorinschrij-
vanuit merkextensies, zoals dat is gebeurd bij
ving een complete metamorfose (make-up, haar
Wonen&Co – de beurs. Ciao Bella is een spin-off
en kleding) van twee uur winnen.
19
van de modebijlage van Dagblad van het Noorden. Het zijn de adverteerders in die bijlage die zich op
Ciao Bella – mode & beauty event,
woensdag 8 en donderdag 9 oktober presenteren
8 en 9 oktober 2008, 14.00-22.00 uur,
in de Martinikerk. Bovendien zijn we als GO!
Martinikerk Groningen
altijd op zoek naar marktverbreding. Naar evenementen die op alle manieren toegankelijk zijn en een groot deel van de lezers van Dagblad van het Noorden aanspreken.”
Nummer 5
|
september 2008
Het Noorden spreekt zijn eigen taal. Toch? We communiceren wat af met z’n allen. Op nationaal niveau in het Nederlands, en veelal in het Engels als de context internationaal is. Regionaal bekeken komt daar nog een taal bij: de streektaal. Maar of die over een paar jaar nog bestaat, is maar zeer de vraag. Woorden als ‘gloepens’, ‘smûk’ en ‘diggelguod’ zijn in het Noorden straks mogelijk verleden tijd. Tekst: Irma Kleine; Foto’s: Jan Buwalda, Castel Mediaproducties / Hilbrand Hut
Nederland heeft drie officiële streektalen: het Limburgs, het Fries
moeten opvoeden. Streektaal is een taal als ieder ander, maar dan
en het overkoepelende Nedersaksisch dat bestaat uit een keur aan
wel eentje met pech. Het heeft een beperkte actieradius en je doet
Noord- en Oost-Nederlandse dialecten. Je zou dus mogen ver-
er geen examen in op school.”
wachten dat er in het Noorden regelmatig in een andere taal dan
wel. Ik denk dat het Fries over een paar generaties alleen nog als
Ook de Drentse dialecten zullen na verloop van tijd wegebben.”
cultuurtaal wordt gebruikt voor toneel en muziek.”
Toch wil dat volgens hem niet zeggen dat er in het Noorden straks
Voor de streektaal in Drenthe ziet de toekomst er evenmin
alleen Nederlands wordt gesproken. „Het zou goed kunnen dat
rooskleurig uit, aldus Jans Polling. In zijn werk als schrijver,
de dialecten van nu overgaan in dialecten die alleen in bepaalde 21
sociale contexten worden gebruikt. Zoals je dat nu al ziet met
‘ Streektaal is een taal met pech’
sms-taal en straattaal.”
het Nederlands wordt gesproken. Het tegendeel is echter waar. De
Veranderingen
Nederlandse standaardtaal heeft de streektaal door de jaren heen
Dat streektaal steeds minder wordt gesproken, constateert ook
Minder lezers
overvleugeld, vertelt Siemon Reker, hoogleraar Groningse Taal en
Piter Wilkens. Al dertig jaar houdt hij zich als singer-songwriter
Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. „Mensen behandelen
bezig met de Friese taal. „Het Fries vernederlandst. Vroeger
presentator en muzikant voert het Oostermoers – een van de
Uitgeverij Noordboek jaarlijks uitgeeft, zijn er zo’n twintig in
talen helaas niet gelijkwaardig. Degenen die kwaad zouden
zeiden we bijvoorbeeld ‘ûnderfining’ als we het hadden over
Drentse dialecten – de boventoon. „Sommigen willen streektaal
streektaal geschreven. Het merendeel in het Fries, een klein deel
worden als je een antidialectbeweging start, zeggen tegen hun
ervaring, maar dat woord wordt nu niet meer gebruikt. Dat soort
het liefst in een apart kastje bewaren. Maar zo werkt het niet.
in de Groningse en Drentse dialecten. En niet zonder succes.
kinderen dat ze de kleinkinderen liever maar in het Nederlands
taalontwikkelingen is niet tegen te houden. Maar jammer is het
Taal verandert nu eenmaal, bijvoorbeeld als gevolg van migratie.
„Vorig jaar kwam bijvoorbeeld ‘Woarhaid en kovvie’ uit van de
Behalve mondeling, worden streektalen uiteraard ook op schrift doorgegeven. Van de tachtig boektitels die de Friese Pers Boekerij/
Nummer 5
|
september 2008
Column Help! Ik ben mennudzjur (5) Hoe is het toch te verklaren dat vernieuwingen lang niet altijd ook
verbeteringen zijn? Waarom gaat vooruitgang meestal hinkelend en wekt de vernieuwer de indruk minstens één heel blinde vlek te hebben? De gedachten schoten de mennudzjur door het hoofd, terwijl hij aan tafel zat en zag hoe de directeur van een groot mediabedrijf uit het noorden des lands een pakje vleeswaren te lijf ging. Het krimpfolie – qua vers overduidelijk een verbetering ten opzichte van de papieren zakjes die de mennudzjur nog kent uit zijn prille jeugd – wist echter van geen wijken. Op zeker moment gromde de enigszins rood aangelopen directeur ‘Rosbief-Moet-Open!’ en scheurde het hele pakje pardoes doormidden.
Groningse schrijver Bert Uil, waarvan inmiddels al een derde
gebeurt vaak via het geven van premies. Kijk maar naar managers
druk is uitgebracht”, vertelt directeur Abe de Vries.
en voetballers. Ook kinderen zijn met geld positief te prikkelen.
Toch merkt ook hij dat de streektaal over de afgelopen jaren
Ik heb ooit een plan gelanceerd om een dialectexamen in te
minder lezers trekt. „De groep streektaallezers bestaat voor het
voeren op lagere scholen. Wie slaagt wordt beloond met bijvoor-
merendeel uit ouderen. Er is jonge aanwas nodig. Daarom zijn we ons voor een deel specifieker gaan richten op dertigers en veertigers. Bijvoorbeeld door jongere schrijvers aan te trekken en door onderwerpen te kiezen die deze doelgroep aanspreken.” Voor de toekomst verwacht De Vries dat het aantal streektaallezers
‘Stap niet zomaar over op het Nederlands’
desondanks langzaam verder zal dalen. „Commercieel gezien is dat 22
natuurlijk geen positief nieuws. Maar zolang we nog succesvolle
beeld 1.000 euro. Ik heb er toen niets meer van gehoord, maar
publicaties hebben, kunnen we tevreden zijn. Daar komt bij dat we
ik voorspel dat zo’n aanpak verrassend veel positieve effecten
niet puur bezig zijn met het zoveel mogelijk verkopen van boeken.
zal hebben.”
Onze uitgeverij heeft ook een ideologische insteek: we willen een
Ook Wilkens is van mening dat kinderen een belangrijke rol
broedplaats zijn voor nieuw talent.”
spelen in het behoud van de streektaal. „Ouders en scholen
Op tafel stonden meer verpakkingsmysteries. Neem de eierkoek, bezig aan een enorme opmars. Maar wel onappetijtelijk verkleefd samengeperst in een zakje en altijd aan elkaar. Waarom kan tussen elk plakje ham wel een cellofaantje en wil de eierkoekenbakker hier niets van weten? Of neem de Indische cake: steevast scheurt de verpakking veel te ver open en droogt de cake uit. En wanneer komt er eindelijk een fatsoenlijke, hersluitbare verpakking voor knäckebröd, zodat de mennudzjur ook verpakkingstech-
Maarten Pennewaard Projectmanager van Young Einstein, een projectgroep van NDC mediagroep die zich bezighoudt met het bedenken van mediaconcepten voor jongeren.
nisch gezien innovatief kan sonjabakkeren? Dezelfde dag kocht de mennudzjur een datakaartje van 2 gigabyte voor zijn digitale camera. Een wonder van vernuft, goed voor 1.000 foto’s op
23
een kaartje van 2 bij 3 centimeter. Maar verpakt in een bijkans onverwoestbaar hightech-plastic fort van pakweg 15 bij 20 centimeter. Zoals gebruikelijk kwam er een vlijmscherp mes en veel binnensmonds
hebben de belangrijke taak om de taal door te geven.” En voor
gevloek aan te pas om de datakaart te bevrijden. Pas deze
Kinderen
iedereen die een streektaal machtig is, heeft hij nog een advies:
verpakkingslogica voor de lol eens toe op een nieuwe lcd-tv of auto.
De streektaal verdwijnt dus langzamerhand. Maar zijn er nog
„Spreek die taal daar waar het kan. Als iemand anders de streek-
Garage en elektronicawinkel zouden worden bestormd door horden
mogelijkheden om deze ontwikkeling een halt toe te roepen – of
taal niet spreekt maar wel verstaat, stap dan niet zomaar over op
woedende burgers. Inclusief de mennudzjur – en zijn directeur.
op z’n minst te vertragen? Reker: „Het stimuleren van mensen
het Nederlands.”
Nummer 5
|
september 2008
Gouden greep
Sommige bedrijven doen een gouden greep: een ontdekking of keuze die z’n vruchten – op wat voor manier dan ook – afwerpt. In deze rubriek is het woord aan hen.
‘Als je niet groots durft te denken, dan wordt het sowieso niets’
Een sneeuwbaleffect. Zo omschrijft Anne-Jet de Jonge de opwaartse spiraal waarin ze de afgelopen drie jaar als ondernemer terechtkwam. Nog maar net begonnen als sieradenontwerper, werden haar kunsten ontdekt door parfumerieketen Ici Paris XL. Nu – twee collecties later – gaat de Hoogeveense haar eigen merk in de markt zetten. „Nu de bal aan het rollen is, wil ik doorpakken.”
Opwaartse spiraal van unieke sieraden Tekst: Irma Kleine; Foto: Castel Mediaproducties / Hilbrand Hut
In 2005 vatte De Jonge het plan op om – naast haar fulltime
collecties wilde maken voor de verkoop in twaalf filialen.” Ze aar-
moederschap – iets nieuws te ondernemen. „Het moest dicht bij
zelde geen moment. Aan de eerste collectie van 236 stuks werkte
mezelf liggen en ik moest er uniek mee zijn.” Zo ontstond het
ze twee weken dag en nacht. „Ik dacht: ‘Het is nu of nooit!’.
plan om exclusieve sieraden te gaan ontwerpen. Dus niet de
Tuurlijk was het best heftig, maar je krijgt er ook ongelooflijk
standaardkettingen en –armbanden die je in iedere winkelstraat
veel energie van.”
kunt kopen, maar unieke exemplaren van handgemaakte kralen, 24
Swarovski-kristallen en andere bijzondere materialen. „Een
Heftig of niet, de opgedane ervaring smaakte absoluut naar
sieraad is iets heel persoonlijks; het geeft je karakter weer.
meer. Samen met een zakelijk compagnon is De Jonge inmiddels
Dat vind je niet in massaproductie.”
bezig met een concept om EGGO als exclusief sieradenmerk in
25
de markt te zetten. Daarbij heeft ze een duidelijke visie over de
Op het hoofdkantoor
verkoopkanalen: „Díe winkels waar vrouwen in het middelpunt
Na de eerste ideeën ging het snel. De Jonge volgde een aantal
van de belangstelling staan en waar persoonlijke exclusiviteit de
cursussen, richtte haar bedrijf EGGO-Sieraden op en ging zelf
boventoon voert.” Ze aarzelt. „Dat is een hele mond vol, hè? Maar
workshops geven. Kort daarna kwam ze in beeld bij parfumerie-
ik heb gewoon een heel duidelijk beeld bij hoe we te werk moeten
keten Ici Paris XL: „Ik had in de Emmense vestiging gevraagd of
gaan. Inclusief mogelijkheden over de grens. Nu de bal aan het
ik daar reclame mocht maken voor mijn workshops. Dat mocht.
rollen is, wil ik doorpakken. Als je niet groots durft te denken,
Sterker nog, ik werd uitgenodigd op het hoofdkantoor. Of ik twee
dan wordt het sowieso niets.”
Nummer 5
|
augustus 2008
Vrolijk kwispelend komt Belzi het bezoek tegemoet. Commercieel manager Rita Viel van Paragon Products neemt haar Hongaarse Vizsla regelmatig mee naar kantoor en ze is niet de enige bij de Veendammer hondensnackfabrikant. „Voordat we onze producten op de markt brengen, testen we ze vaak op onze eigen honden”, grinnikt directeur Wim Pater. „Ook bij mij in de straat kennen alle honden m’n stem al.” Een interview met de winnaar van de Groninger Ondernemingsprijs 2008. Tekst: Rob de Vries; Foto’s: Castel Mediaproducties / Hilbrand Hut
Hightech hondenbotjes uit Veendam
27
Nummer 5
|
september 2008
Het oude fabriekscomplex van Avebe aan de Industrieweg in
40 procent op onze eindproducten. Als productiebedrijf is dat
Veendam, waar Paragon is gevestigd, oogt verlaten en vervallen.
fors. We moeten het immers helemaal zelf creëren, via kostbare
Het aftandse decor staat in schril contrast met de hypermoderne
investeringen in machines en het bedenken van nieuwe product-
apparatuur in de gebouwen. State-of-the-art machines met robot-
lijnen.” Sinds vorig jaar heeft de directeur 51 procent van de aan-
armen, bekend uit de auto-industrie, draaien hier volcontinu
delen in handen, het restant is verdeeld tussen een Oostenrijks en
gebitsverzorgende hondenkauwproducten in elkaar. In verschil-
Duits bedrijf in petfood. Paragon heeft 24 mensen op de loonlijst
lende vormen (krokodillen, egels, tandenborstels, mergpijpen,
staan, het inpakwerk (ruim 30 arbeidsplaatsen) is uitbesteed
varkensoren) en geheel plantaardig. „Technologisch liggen we
aan sociale werkplaatsen. „Natuurlijk heeft dat commerciële
mijlenver voor op onze concurrenten”, meent Pater. „We zijn
redenen, maar we doen ook graag wat voor de maatschappij”,
veel verder dan grote jongens als Nestlé (Bonzo) of Masterfoods
zegt Pater daarover.
(Pedigree, Royal Canin). Bijzondere vormen spuitgieten kunnen ze nog wel, maar het in twee kleuren doen, is een ander verhaal.
Gezonder
Als we over een paar maanden ons nieuwbouwpand in Veendam
De producten worden geëxporteerd naar ongeveer veertig landen,
betrekken, voldoen we bovendien aan de allerhoogste hygiëne-
voornamelijk in Europa en Azië. Rusland en Australië zijn de
eisen, die ook gelden voor de levensmiddelenbranche.’
nieuwste vlaggetjes op de kaart. „Afhankelijk van de grootte van
‘We liggen mijlenver voor op onze concurrenten’
het land werken we samen met één of twee distributiepartners, die aan supermarkten en dierenspeciaalzaken leveren. Exclusiviteit garandeert namelijk dat partners net wat harder voor je lopen”, zo is Paters ervaring. Hoewel de ontwikkeling van producten voor
machines waarvan ik denk dat het ons vroeg of laat gaat lukken.
dierenspeciaalzaken belangrijk blijft, maakt Paragon ook steeds
Paragon is gigantisch technologisch gedreven: de machines moe-
meer producten speciaal voor supermarkten. „We werken momen-
ten het werk doen, de mensen controleren en sturen bij. Zelf draai
Eerste hondenbotje
teel aan een nieuwe lijn functional foods. Dit zijn producten die
ik af en toe ook mee in de productie. Dat is kenmerkend voor
Paragon Products is voortgekomen uit een onderzoeksproject van
helpen om botten, vacht en gebit gezond te houden. We zien dat
onze bedrijfscultuur. We kijken niet eerst in onze functieomschrij-
Avebe naar het ontwikkelen van biologisch afbreekbare kunststoffen.
mensen ook voor hun huisdier steeds gezondere producten willen,
ving of het wel ons werk is. Als er iets moet gebeuren, zetten we
De Groningse aardappelzetmeelfabrikant maakte hiervoor het
bijvoorbeeld met Omega-vetzuren.”
gewoon de schouders eronder.”
ik de fabriek samen met mijn collega-manager Chiel Ribbens,
Durf
Schoenmaker…
die inmiddels met pensioen is, voor 90 procent van Avebe over-
Paters inspanningen zijn niet onopgemerkt gebleven: vorig jaar
Een ander belangrijk motto voor Pater is: schoenmaker, blijf bij je
genomen. Veel mensen verklaarden ons voor gek: waarom koop
werd hij gekozen tot Emerging Entrepeneur of the Year, dit jaar
leest. „Natuurlijk hebben we wel eens nagedacht over het maken
je een verliesgevend bedrijfsonderdeel? Maar wij geloofden er
ontving zijn bedrijf de Abel Tasmanpenning. Hij denkt dat zijn
van producten voor katten of konijnen. Paragon Pet Products, het
heilig in: van die korrel kon je behalve bioplastics ook plantaar-
succes vooral schuilt in zijn durf. „Ik denk dat ik meer risico
zou ook best lekker bekken. Maar we hebben het nooit serieus
dige hondensnacks maken. In januari 2004 hebben we ons eerste
neem dan de gemiddelde ondernemer. Maar ik wil de risico’s wél
overwogen. Ik ben ervan overtuigd dat je als ondernemer datgene
hondenbotje gemaakt.”
in eigen hand hebben. Als ik de stap waag, wil ik niet afhankelijk
moet doen en moet blíjven doen waarin je goed bent, en dat je je
zijn van de buitenwereld. Samenwerkingsverbanden zal ik daarom
niet moet laten afleiden. En áls je gaat verbreden, blijf dan altijd
Forse groei
niet snel sluiten. Financiële risico’s neem ik nóóit. Als ik een
kijken naar functionaliteit en naar technische en economische
Binnen twee jaar werd het verlies omgebogen in een kleine winst:
lening afsluit, dan speculeer ik niet op rentedaling, maar leg ik
haalbaarheid. Ik heb in mijn tijd bij Avebe vaak gezien dat men
„We zijn gestopt met de bioplastics, want met die grillige wereld
de rente voor de duur van de lening vast. Toch neem ik wel eens
overal achteraan holde, dat zich een soort bang-om-kansen-te-
hadden we weinig feeling.” Volgens Pater had Paragon vorig jaar
een gok: om je concurrenten voor te blijven, moet je je grenzen
missen-paniek meester maakte van de directie. Ik heb die angst
„tussen de 5 en 10 miljoen” omzet: „Jaarlijks groeien we 30 tot
durven verleggen. Ik durf veel geld te investeren in innovatieve
totaal niet: er is nog zoveel werk te doen voor de hond!”
Wim Pater (15 oktober 1965, Bennekom) Opleiding: 1986-1991 Hbo Chemische Laboratoriumtechniek (Wageningen)
halffabrikaat Paragon, een soort rijstkorrel. „In oktober 2003 heb
28
Functies: 1991-1997 Assistent-onderzoeker ATO-DLO, project bioplastics Avebe (Wageningen) 1997-2003 Projectleider/productontwikkelaar
29
bioplastics, Paragon-fabriek Avebe (Veendam) 2003-heden Directeur/partner/productontwikkelaar Paragon Products (Veendam)
Nummer 5
|
september 2008
Wie wel eens winkelt, weet ’t: grote ketens als C&A, Blokker, Etos, Miss Etam, V&D en HEMA domineren het straatbeeld. Nee, dan de shoppingmogelijkheden op internet. Daar slaat diversiteit de klok. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is virtueel te koop. Ook Noord-Nederland is goed vertegenwoordigd in de online handel. Maar wie als webondernemer goede zaken wil doen, komt er niet met ‘even een site opzetten’. Tekst: Irma Kleine; Foto’s: Ruud Ploeg
Online ondernemen vergt virtueel vakmanschap Nummer 5
|
31
september 2008
Bij de Kamer van Koophandel Noord-Nederland staan op dit
waardoor ze bij je kopen. In ons geval is dat de prijs. We zijn
evenknie is de tastbaarheid van producten. Online consumenten
partij als Wijnvoordeel.nl is daar wel voelbaar bij de gewone
moment 1.420 ondernemingen ingeschreven onder de noemer
35 tot 40 procent goedkoper dan gewone winkels.”
kunnen hun nog te kopen aanwinst niet van dichtbij zien, voelen
winkels, aldus Tulner. „Dat komt omdat we een breed assortiment
‘postorderbedrijf ’ (landelijk ligt dit getal op 11.024). Het over-
Bij de webshop van Nico Bebseler is het niet zozeer de prijs die
en eventueel ruiken. Tenzij ze zich eerst in een gewone winkel
hebben en een stuk goedkoper zijn dan slijterijen en supermark-
grote deel hiervan verkoopt zijn waren via internet: veel kinder-
klanten trekt. Samen met zijn vrouw runt hij Ekonn.nl, een web-
oriënteren om vervolgens het product via internet te bestellen.
kleding, hobbymaterialen en spullen voor huisdieren en paarden.
site die biologische producten van noordelijke telers en boeren
„Dat gebeurt natuurlijk vaak genoeg. In mijn branche zie je regel-
Ook wijn en elektronica zijn geliefde artikelen.
verkoopt. „De consument vindt bij ons iets wat gewone winkels
matig dat detaillisten er daarom een webshop bij openen”, vertelt
Uit een belronde van Weids langs diverse noordelijke webwinkels
niet bieden: een ruim assortiment aan verse, biologische pro-
Martijn Mulder. In 2000 begon hij met de online verkoop van mo-
blijkt echter dat je bij een online shop niet altijd daadwerkelijk
ducten die gratis aan huis worden bezorgd. Binnen 24 tot 36 uur
biele-telefoonabonnementen, om in 2003 over te stappen naar een
iets kunt bestellen. De eigenaar kan inmiddels gestopt zijn
van land naar klant: daar streven we naar.” In de drie noordelijke
breed elektronica-assortiment via zijn site Store.nl, die kantoor
(„O ja, inderdaad. De site moet nog offline.”) of de betreffende
provincies heeft Ekonn.nl nu zo’n vijfhonderd klanten. „In die
houdt in Groningen. „Toch denk ik dat het MKB in deze bedrijfs-
ondernemer heeft simpelweg geen tijd gehad om alles up-to-date
groep zijn mensen die wekelijks bestellen, maar ook die alleen
tak sterkere concurrentie heeft van grote, fysieke winkelketens
ten. Dan kan het niet anders dan dat je daar klanten weghaalt.”
te houden („Nee, bestellen wordt lastig. De prijzen kloppen niet
maandelijks producten inkopen.”
dan van online aanbieders. Landelijke zaken als Mediamarkt
Voor het feit dat klanten niet fysiek bij hem terechtkunnen, heeft
besteden veel geld aan hun marketing, en met succes.”
hij inmiddels iets bedacht: „We verkopen proefpakketten met
In de wijnbranche is het anders. De concurrentie van een virtuele
verschillende soorten wijn. Om uit te proberen.”
meer. Ik denk dat we er deze winter mee bezig gaan.”). Toch zijn er ook genoeg webshops die voldoen aan de verwach-
Concurrentie
tingen van de klant. Maar ja, waar vind je ze als ze niet meteen
Een belangrijk verschil tussen een webwinkel en zijn niet-virtuele
‘Op internet heb je niet het voordeel van de emotie’
via een zoekmachine komen bovendrijven? De vindbaarheid
‘Bestellen wordt lastig. De prijzen kloppen niet meer’ is iets waar succesvolle internethandel mee staat of valt, aldus René Tulner. Via de site Wijnvoordeel.nl verkoopt hij, vanuit zijn woonplaats Ruinerwold, wijn in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. „Ik heb twee mensen in dienst die fulltime met e-commerce bezig zijn. Zij zorgen ervoor dat onze webwinkel online goed zichtbaar is. Je kunt nog zo’n mooie site hebben: zonder 32
33
naamsbekendheid geen klanten. Daar moet je in investeren.”
Voordeel bieden Tulner startte in 1999 met Wijnvoordeel.nl. Verkocht hij in Nederland in het eerste jaar zo’n 350 flessen, inmiddels zijn dit er bijna 2,5 miljoen. Volgens hem is het belangrijk dat een webshop een bepaald voordeel biedt. „Normaalgesproken ontmoet je de klant. Je luistert, adviseert, maakt een grapje. Kortom: er komt emotie bij kijken die de verkoop beïnvloedt. Op internet heb je dat voordeel niet, dus moet je de consument iets anders bieden
Nummer 5
|
september 2008
Column Badgast op Vlieland
Zoals elk jaar was ik de afgelopen zomer op Vlieland present. Hoewel ik als reisauteur gewend ben om me met grote sprongen over de aardbol te bewegen, blijf ik dit Waddeneiland trouw. Waarom? Die vraag werd mij op de plaatselijke braderie, waar ik in de kraam van boekhandel Hommema mijn werken signeerde, voorgelegd door een jonge socioloog. In het kader van een studie over wat mensen nu precies aan een bepaalde plaats bindt was hij op zoek naar informanten. Volgens hem kende het eiland twee soorten vaste gasten: jonge gezinnen en oudere natuurminnaars. Hij rekende mij tot de laatste categorie. Met die indeling ging hij voorbij aan een opvallende subgroep: de langkampeerders van Stortemelk, de mooiste camping van Nederland, die zich vier tot zes weken lang terug laten zakken in een lagere versnelling en die ontspannen en routineus door de zomer heen vlinderen (bakje koffie, krantje, strandje, eindje fietsen, happy hour, hapje eten, nog een biertje, gevoelig gesprekje, valt er hier nog wat te versieren?). Daarnaast had je, zo zei mijn socioloog, nog de ‘echte’ Vlielanders, de import (vooral middenstand) en de eigenaren van een tweede huis.
34
Noordelijke regio
Nederland. Wijn bestellen via internet is in het Noorden nog niet
In tegenstelling tot de meeste online winkels heeft Store.nl een
zo vanzelfsprekend.”
afhaalpunt. Bij het centrale magazijn in Alkmaar kunnen Mulders klanten hun gekozen producten ophalen en betalen. Tot voor
In tegenstelling tot Tulner en Mulder richt Bebseler zich met
kort was er ook een afhaalpunt in Groningen. „Vandaar dat onze
zijn biologische webwinkel juist heel specifiek op de noordelijke
verkoop in het Noorden op dit moment net iets groter is dan in de
regio. „Bij verse producten draait het erom dat je alles zo snel
rest van het land. Je merkt dat mensen het soms prettig vinden om
mogelijk van de boer of teler bij de klant krijgt. Dat kan alleen als
hun nieuwe tv zelf op te halen in plaats van te laten bezorgen.”
je een goed logistiek netwerk opbouwt in de regio zelf. Zo houd
Op het gebied van wijn heeft de noordelijke consument echter
je de kosten zo laag mogelijk. Momenteel zijn we nog druk bezig
nog een achterstandje in te halen. Tulner: „Er wordt vanuit
om dit in de noordelijke provincies verder uit te bouwen. Zodat
Groningen, Friesland en Drenthe elke dag wijn besteld, maar
daar straks op ieder willekeurig adres kakelverse biologische
verhoudingsgewijs veel minder dan vanuit West- en Zuid-
producten bezorgd kunnen worden.”
Gerrit Jan Zwier Schrijver en criticus Leeuwarder Courant
Goed, hij mocht in mij best een natuurminnaar zien. Van meet af aan was mijn interesse in schelpen, vogels en planten een belangrijke reden om naar de Waddeneilanden te gaan. Daar kwamen aangaande Vlieland nog een paar gunstige factoren bij: de rust van een ‘autoluw’ eiland en de schoonheid van het kustlandschap. Later nam ik er mijn vrouw mee naartoe, zoals mijn kinderen nu op hun beurt met hun vrienden en geliefden de oversteek uit Harlingen maken.
35
Nog steeds kijk ik naar de lepelaars op het wad en zoek ik in duin en bos naar zeldzaamheden als het zonneroosje en het linnaeusklokje. Maar ik heb ook grote belangstelling voor het reilen en zeilen in het enige dorp. Bovendien meld ik me eind juli steevast aan voor de Open Vlielandse Tenniskampioenschappen. Als badgast ben ik niet zomaar in het vlindernetje van een socioloog te vangen.
Nummer 5
|
september 2008
Museumstuk
Welk collectiestuk heeft voor museummedewerkers een bijzondere betekenis? In deze rubriek komen zij aan het woord.
Dirk van der Meer, medewerker Stripmuseum Groningen:
‘Je krijgt zin bij Bommel aan te schuiven’ Tekst: Rob de Vries; Foto: Castel Mediaproducties / Hilbrand Hut
„Sinds de start in 2004 ben ik bij het Nederlands Stripmuseum
donker: je ziet als het ware het licht van de schemerlampen
betrokken. Ik geef onder meer workshops striptekenen aan scho-
in deze tekening. Ook was hij een meester in compositie
lieren. SpongeBob, van tv-zender Nickelodeon, is toch wel dé
en dieptewerking.”
stripheld van nu. Die willen ze allemaal natekenen! Zelf ben ik 36
opgegroeid met Olie B. Bommel van Marten Toonder. Ik las zijn
„Wat ik ook zo mooi vind aan Bommel: het zijn sprookjes-
stripverhalen – want dat waren het: strips én verhalen – altijd in
achtige verhalen met een dosis maatschappijkritiek. Geld en
de krant of op de achterpagina van de Donald Duck.”
macht keren steeds terug als thema’s. De dier-figuurtjes in
37
Rommeldam zijn echte archetypen, iedereen kent wel dat soort „Hier heb ik strook 7082 uit de serie ‘Tom Poes en de erfpach-
figuren. Tom Poes is ontzettend slim, commissaris Bulle Bas is
ter’ uit 1970/1971, een van mijn favorieten. Kenmerkend voor
een bromsnor, Terpen Tijn is de vrije kunstenaar. Mijn favoriet
de Bommelverhalen is dat ze allemaal afsluiten met een diner-
is levensgenieter Wammes Waggel. Tja, en dan hebben we het
scène, waarin Joost steevast ‘een eenvoudige doch voedzame
nog niet eens gehad over Toonders invloed op de Nederlandse
maaltijd’ serveert. Zo ook in deze tekening. Je krijgt gewoon
taal. Uitdrukkingen als ‘kommer en kwel’, ‘geld speelt geen
zin om aan tafel aan te schuiven. Het ziet er erg gezellig, bijna
rol’ en woorden als ‘minkukel’ hebben we allemaal aan hém
kneuterig, uit. Toonder had een groot gevoel voor licht en
te danken.’
Nummer 5
|
september 2008
Wubbo Ockels: 38
Tussen kunst en wetenschap
Toen Wubbo Ockels in 1985 in een spaceshuttle rond de aarde cirkelde, drong de kwetsbaarheid van de planeet pas écht tot hem door. Sindsdien is Ockels’ onvoorwaardelijke missie het bevorderen van duurzame ontwikkeling: „De aarde is ons ruimteschip, daar mogen we best wat voorzichtiger mee omgaan.” De hoogleraar aan de TU Delft, die in Groningen opgroeide en in Amsterdam woont, heeft nog altijd een nauwe band met het Noorden. Weids sprak hem op de Groningse scheepswerf waar hij zijn energieneutrale zeiljacht Ecolution laat bouwen. Nummer 5
|
39
september 2008
de veiligheid. Testrijden is testrijden, dat is iets anders dan een
Tekst: Rob de Vries; Foto’s: Henk Veenstra
demonstratie. Pas als aan de bus aan al onze eisen voldoet, laten
U werkt in Groningen aan uw zeilschip Ecolution, wilt uw snelle Superbus gaan testen tussen Harlingen en Leeuwarden, hebt plannen gelanceerd voor een tweede Afsluitdijk én hebt vorig jaar in Groningen een concert van Jan Akkerman georganiseerd waarbij de stroom werd opgewekt via een ‘laddermolen’, een keten van vliegers. Waarom is bij veel van uw projecten een link met Noord-Nederland aanwezig?
we ‘m zien. Een eerste indruk krijg je maar eens.”
Heeft u uw groot rijbewijs al gehaald? „Nee, maar ik hoop er nog wel de tijd voor te vinden. Busbedrijf Connexxion, een van de partners in Superbus, wil me daarbij graag ondersteunen. Natuurlijk ga ik die bus rijden!”
komt uit Friesland, ikzelf beschouw Groningen als mijn home-
Elke donderdagavond en vrijdag bent u in Groningen om aan uw zeilschip Ecolution te werken. U bent 62 – dit schip is alvast bedoeld voor de periode na uw werkzame leven?
town. Ik heb er vanaf mijn negende gewoond en gestudeerd, ben
„De Ecolution is ónderdeel van mijn werkzame leven, ik ga niet
er gepromoveerd. Maar het heeft ook een praktische kant: duur-
alleen varen voor mijn plezier! Ik zal straks ongetwijfeld weer
zame ontwikkeling zie ik het snelste gebeuren in de regio. Het
meedoen aan een wedstrijd, missie of expeditie. Veel mensen heb-
Noorden, en ook Zeeland, heeft de mogelijkheid om snel
ben me al gevraagd voor demonstratievaarten. Ik denk ook nog
autonoom op dat gebied te worden. Duurzame energie komt
lang niet aan mijn pensioen. Ik weet niet of ik straks als ik 65 ben
vooral van zon, water en wind. Als je meer ruimte hebt, heb je
bij de TU mag blijven, maar eigenlijk interesseert me dat ook niet.
ook meer zon en wind, en dus ben je als Noorden rijker dan het
Kijk, ik ontwikkel allerlei dingen en dat zal altijd wel zo blijven.”
„Mijn roots spelen zeker mee. Mijn familie van moederskant
Westen. De Waddeneilanden willen al in 2020 zelfvoorzienend zijn. Dat is een goede ontwikkeling: in de postindustriële revo-
‘Het Noorden is rijker dan het Westen’
lutie moeten we weer leren de natuur een plekje te geven.”
Ontmoet u hier ook een meer gewillige overheid? „Omdat ik veel in het Noorden doe, krijg ik hier wel meer voor elkaar. In juni was ik betrokken bij de Frisian Solar Challenge, de race van boten op zonne-energie. Het initiatief daarvoor kwam 40
van de provincie, ik kwam op het idee om de race langs de Friese
Bent u een fanatiek zeiler?
elfsteden te houden. Daarmee is iets fantastisch ontstaan. Daar-
„Ik vind zeilen héérlijk, maar ik doe het gemiddeld maar een
41
door draagt de provincie mij weer een warm hart toe. Dus als ik
verdienen. Een paar maanden geleden was ik met milieuminister Cramer in Kollum, waar twee volledig energieneutrale huizen zijn
zeelijn, gaat plaatsvinden tussen Leeuwarden en Harlingen?
weekje per jaar. Mijn vrouw is jaren geleden wel eens met een
vervolgens praat over de Superbus, vind ik meteen een luisterend oor. Dat is belangrijk, want als je nieuwe dingen doet, komt het
gebouwd. Prachtige woningen, waarin je heel luxe kunt leven.
„Nee, Geert Dales (toenmalig burgemeester van Leeuwarden,
ons één grote expeditie. We gaan straks een groot gedeelte van het
uiteindelijk altijd neer op vertrouwen.”
Zo’n initiatief komt meestal toch van het bedrijfsleven. Maar wat
red.) was meteen erg enthousiast. Hij zei: ik wil de primeur in
jaar op de Ecolution wonen, het wordt onze eerste woning. Het is
zeilschip de Atlantische Oceaan overgestoken. De Ecolution is voor
de gemeente Leeuwarden aan duurzame ontwikkeling doet, vind
Friesland. Dat hebben ze toen meteen geregeld, er ligt al een
heel spannend om het schip zo te maken als we het willen hebben.
Heeft het noordelijk bedrijfsleven ook voldoende aandacht voor duurzaamheid?
ik óók erg mooi.”
draaiboek. We hoeven maar een paar dagen van tevoren te bel-
De Ecolution wordt geheel zelfvoorzienend qua energie- en water-
len dat we willen testen. Dat is toch fantastisch? De bus staat
behoefte. Onder water komen twee speciaal ontwikkelde propellers
„Dat kan ik moeilijk beoordelen, daar sta ik te ver vanaf. Bedrij-
Het is dus geen toeval dat de hogesnelheidstest van de Superbus, uw alternatief voor de Zuider-
inmiddels op z’n wielen, maar wanneer we gaan testen houden
die stroom opwekken als je vaart. Een paar dagen varen betekent
we geheim. We willen er geen pottenkijkers bij – ook vanwege
dat je genoeg stroom hebt voor een maand.”
ven zien wel steeds meer in dat met duurzaamheid geld valt te
Nummer 5
|
september 2008
Aanvankelijk zou de Ecolution in september klaar zijn. Waarom is dat niet gelukt?
Hoe ontstaan de ideeën bij u?
carrière: mijn onderzoeken in de ruimtevaart heb ik meestal in
„Mijn missie is: jeugd, innovatie en duurzaam. Ik kijk altijd naar
opdracht van anderen uitgevoerd. Maar ik ben wel altijd creatief
„De Ecolution is een innovatief schip vol technische snufjes. Bij het
mogelijkheden en gelegenheden en die verbind ik, en vervolgens
geweest in hoe je experimenten opzet. En sinds vier jaar heb ik
ontwikkelen van nieuwe dingen zit het venijn ‘m altijd in de staart:
kom ik met nieuwe concepten. De Superbus is ontstaan toen ik
natuurlijk een eigen leerstoel voor duurzame ontwikkeling. Ik
je moet altijd meer dingen uitwerken dan je oorspronkelijk dacht.
met de trein van Amsterdam naar Groningen ging. Op de heenreis
vind zelf dat ik tussen de kunst en de wetenschap inzit. Ik begin
Voordat de boot in het water ligt, zijn we wel een jaar verder.”
deed ik er vier uur over, en terug vijf uur! Belachelijk natuurlijk.
met een creatieve gedachte en vervolgens ga ik wetenschappelijk
Toen ben ik in die treincoupé gaan nadenken hoe het meest
bewijzen dat het mogelijk is. Het is een beetje de omgekeerde
Veel systemen aan boord laat u dubbel uitvoeren. U neemt niet graag risico’s?
ideale vervoer eruit zou zien. Bij de Superbus heb ik de kennis
volgorde. Maar veel ontwerpers en uitvinders werken ook zo.”
„De Ecolution moet een zorgenvrij schip worden, we moeten het
energie. Door die Australische racerij had ik door wat je kunt
immers met twee personen kunnen bevaren. De architectuur is
doen met koolstofvezel, zonnecellen, accu’s en aerodynamica.
geënt op die van de spaceshuttle: fail ops, fail safe. We hebben
En door Superbus te doen, wist ik meer over elektromotoren. Die
bijvoorbeeld twee gescheiden machinekamers. Als in de ene
kennis gebruik ik vervolgens weer bij de ontwikkeling van de
machinekamer brand uitbreekt, hebben we nog een andere over.
Ecolution. Zo grijpt alles in elkaar. Datzelfde geldt voor het plan
Problemen op zee zijn vaak tijdkritisch, oftewel: je moet er nú
om een tweede Afsluitdijk te bouwen ter versterking van onze
iets aan doen. Bij Ecolution zijn alle mogelijke problemen waar
waterkering. Hierdoor ontstaat een valmeer dat je kunt gebruiken
ik aan heb kunnen denken niet tijdkritisch. Technische problemen
voor energieproductie uit zoet en zout water, energieopslag en het
‘De Ecolution is voor ons één grote expeditie’
gebruikt die ik had opgedaan met de Nuna, de auto op zonne-
Wubbo Ockels (28 maart 1946, Almelo) Opleidingen: 1965-1973 Wiskunde en natuurkunde (Rijksuniversiteit Groningen, cum laude) 1973-1978 Promotie kernfysica (Rijksuniversiteit Groningen) 1980-1981 Astronautenopleiding (NASA, Johnson Space Centre, Houston, VS)
‘Wetenschappelijk ben ik een vreemde eend in de bijt’
Functies: 1973-1978 Experimenteel onderzoeker Kernfysisch Versneller Instituut (Rijksuniversiteit Groningen) 1978-1980 Payloadspecialist, verbonden aan
spuien van rivierwater. Allemaal bestaande technieken, maar ik
Hoe slaagt u er steeds weer in zoveel mensen voor uw plannen te enthousiasmeren?
heb ze gecombineerd. Die synergie, en vervolgens de reacties van
„Ik denk dat ik ergens wel een talent heb om mensen te motiveren
belangstellenden, maken mij weer enthousiast en brengen mij op
mijn ideeën te realiseren. Prestaties in het verleden spelen daarbij
nieuwe ideeën.”
zeker mee. Los van de kennis en het inzicht dat je daarmee hebt verworven, wordt het daardoor makkelijker om mensen ‘mee’ te
Ziet u zichzelf als uitvinder, wetenschapper of ondernemer?
krijgen. Het is lang niet alleen mijn verdienste, ik ben meer een
zijn vervelend, maar mogen door bijkomende omstandigheden als
„Ik ben wel een ondernemend iemand. Maar geld verdienen met
vind ik heerlijk!”
slecht weer of een gebroken arm nooit levensbedreigend worden.
mijn bv’s, dat is me nog niet echt goed gelukt. Wetenschappelijk
Dat idee, dat je kunt wachten om een probleem op te lossen, is
ben ik ook een vreemde eend in de bijt, vinden ze me misschien
voor mij essentieel. Dat geldt voor alles wat ik bedenk.”
wel onnozel. Ik kan niet bogen op een grote wetenschappelijke
soort medium om het allemaal te laten gebeuren. En dat proces
Spacelab-1-programma (ESA) 1981-1985 Back-up payloadspecialist/ Groundcommunicator/Liaison-onderzoeker Spacelab-programma (ESA) 1985 Eerste Nederlandse astronaut tijdens missie met spaceshuttle Challenger (NASA/ESA) 1986-1996 Senior Technical Assistent ESTEC Noordwijk (ESA) 1992-2003 Deeltijd hoogleraar Lucht- en Ruimtevaarttechniek (Technische Universiteit Delft) 1998-2003 Head of Office Educational Projects Outreach Activities (ESA) 2003-heden Voltijd hoogleraar Duurzame Technologie
42
(Technische Universiteit Delft)
43
Nevenfuncties: Directeur Wubbo J. Ockels BV, partner Ecolutions BV, bijzonder hoogleraar Centrum voor Energie en Milieu (Rijksuniversiteit Groningen), technisch adviseur Nuna (zonneauto), ambassadeur Frisian Solar Challenge en naamgever Wubbo Ockels Prijs. De Superbus
Nummer 5
|
september 2008
Noordelijk cabaretklimaat:
Er valt weinig te lachen
Freek de Jonge, Bert Visscher, Seth Gaaikema, Brigitte Kaandorp, Rients Gratama, Jan Jaap van der Wal, Jaap Mulder, Arno van der Heyden: het Noorden heeft nogal wat cabaretiers voortgebracht. Of valt dat in verhouding met andere regio’s wel mee? Hoe is het eigenlijk gesteld met het cabaretklimaat in het Noorden? Weids vroeg het impresario Hans Lansink, voorzitter Brigitte Schneeberger van de Stichting Groninger Studenten Cabaret en de Friese cabaretier Ronald Smink, vorig jaar winnaar van het Groninger Studenten Cabaret Festival.
44
45
Tekst: Rob Broere Foto’s: Castel Mediaproducties / Hilbrand Hut Ronald Smink
Nummer 5
|
september 2008
Seth Gaaikema, Bert Visscher en Jan Jaap van der Wal zijn de
Weinig talent
enige noordelijke cabaretiers die landelijke bekendheid genieten.
Brigitte Schneeberger beaamt dat het westen van het land meer
Freek de Jonge is weliswaar in het Groningse Westernieland
mogelijkheden biedt voor cabaretiers. Het Groninger Studenten
geboren, maar woont al sinds zijn tienerjaren niet meer in
Cabaret Festival zoekt dan ook voornamelijk in de Randstad naar
het Noorden en kan dus nauwelijks een noorderling genoemd
nieuw talent. „In Groningen heeft alleen de USVA een open po-
worden. En datzelfde geldt voor de in Emmen geboren Brigitte
dium. En De Hyena’s, dat is opgezet door Ronald Smink en Anne
Kaandorp. De stelling dat er veel noordelijke cabaretiers zijn, wordt dus meteen ontkracht door Hans Lansink, impresario van onder andere Jochem Myjer, Arno van der Heyden en Vrouw Holland. Volgens hem zijn het zuiden van het land en de Randstad betere voedingsbodems voor cabaret. Daar kwamen, en komen, immers de meeste grootheden vandaan. „Toon Hermans, Fons Jansen,
‘In de Randstad heb je veel open podia, en hier niet’
Hans Teeuwen en Theo Maassen uit het Zuiden; Wim Kan, Wim Sonneveld, Paul van Vliet, Herman van Veen uit het Westen.”
Jan Toonstra, is bezig mogelijkheden te scheppen voor stand-up
Ook een groot deel van de jongere generatie stamt uit de
comedy. Maar ik denk dat zij het ook in de Randstad moeten gaan
Randstad: Sanne Wallis de Vries, Javier Guzman, Sara Kroos,
zoeken.” Is er dan zo weinig nieuw talent in het Noorden? „Blijk-
Najib Amhali, de Vliegende Panters. „En zo kan ik er nog wel
baar. Van de mensen die zich dit jaar ingeschreven hebben, komen
twintig noemen.”
er een paar oorspronkelijk uit Groningen. Maar ze wonen in de Randstad, waar we ze ook gescout hebben. Van de zes deelnemers
Klimaat
die geselecteerd zijn, komt dit jaar niemand uit het Noorden.”
Volgens Lansink is het klimaat voor cabaret in het Noorden helemaal niet zo gunstig. Het Groninger Studenten Cabaret
Mogelijkheden Ronald Smink, winnaar van de vorige editie van het Groninger
46
‘Van de zes deelnemers komt niemand uit het Noorden’
Studenten Cabaret Festival en medeoprichter van De Hyena’s, komt uit Joure en studeert in Groningen. Hij overweegt om naar Amsterdam te verhuizen, omdat het daar gebeurt, op het gebied
Hans Lansink
van cabaret en stand-up comedy. „Ik heb me onlangs aangesloten bij de Comedy Explosion en zit ook bij een Amsterdams impresariaat. Je hebt daar gewoon veel meer mogelijkheden om op te
wordt. Je krijgt een regisseur en een technicus, die met jou aan je
vallen dan in de andere en wijt dat aan streekgebonden anekdotes,
treden en verder te groeien.”
programma schaven. En in de aanloop naar het festival doe je ook
maar zou niet weten wat noordelijke humor precies is. En Smink
nog eens vijf try-outs door het hele land, wat goed is om ervaring
denkt dat er, als hij naar zichzelf en collega Toonstra kijkt, weinig
op te doen.”
sprake is van terughoudendheid. „Er zit bij ons niet echt een rem
Festival, een van de vier grote talentenjachten voor cabaret, zorgt
Festival
weliswaar dat er iets gebeurt en dat nieuw talent aan bod komt.
Ook Smink ziet dus voor cabaretiers meer toekomst in het westen
„Maar de schouwburgen hebben nooit initiatiefrijk geprogram-
des lands. Maar hij zegt veel gehad te hebben aan zijn deelname
Noordelijke humor?
meerd. Cabaret moet eerst een publiek gevonden hebben, wil het
aan het Groninger Studenten Cabaret Festival. „Niet alleen aan
Over de vraag of er zoiets als noordelijke humor bestaat, zijn de
aandacht krijgen. Dat is trouwens in het hele land zo. Maar in de
het winnen, wat me veel naamsbekendheid heeft opgeleverd,
meningen verdeeld. Lansink denkt dat noordelijke – en oostelijke
Het Groninger Studenten Cabaret Festival vindt plaats
Randstad heb je veel open podia en festivals waar nieuw talent
maar aan het hele meedoen. Wat dit festival onderscheidt van de
– humor onderkoelder en meer ingehouden is. Schneeberger ziet
van 29 tot en met 31 oktober in de Stadsschouwburg in Groningen.
zich kan presenteren, en hier niet.”
andere, is dat je er als beginnende cabaretier heel goed begeleid
tijdens de try-outs dat bepaalde grappen in de ene stad beter
Meer informatie: www.gscf.nl.
47
op. Als we iets grappig, cool en goed vinden, doen we het. Ook al is het hard en direct.”
Nummer 5
|
september 2008
Bacteriën in de strijd tegen milieuvervuiling
Donkere wolken pakken zich samen boven Balk. Verwoede pogingen van de zon om door het dikke wolkendek te breken worden beloond. Enkele felle stralen vallen op het kantoor van Paques, producent van milieuvriendelijke zuiveringssystemen voor water en gas. Toepasselijk, want het gaat goed met het bedrijf. In 2007 zijn uitstekende resultaten geboekt en de toekomst ziet er zonnig uit. „Natuurlijk maken we zuiveringsinstallaties om er aan te verdienen”, vertelt directeur Rob Heim, „maar we willen ook ons steentje bijdragen aan een schonere wereld.”
Tekst: Simone Postma; Foto’s: Hoge Noorden / Jacob van Essen
In de testhal van Paques ruikt het naar zwavel. Er staan grote
Groene energie
kasten met hoge plastic buizen waar water en donkere korrels
Vanaf dat moment raakte het bedrijf in een stroomversnelling.
bacteriën door elkaar borrelen. Hier gebeurt het, hier werken
De engineers, laboranten en technologen ontwikkelen doorlopend
onderzoekers aan de industriële zuiveringstechnieken van de toe-
nieuwe zuiveringstechnieken die internationaal aanslaan. Daarbij
komst. Een hoogstaand staaltje biotechnologie dat milieuproblemen
wordt, waar nodig, samengewerkt met externe partijen. „We
zoals water- en luchtvervuiling structureel kan oplossen. Paques is
werken met verschillende universiteiten, zoals de Technische
zich bewust van die verantwoordelijkheid en heeft het maatschap-
Universiteit Delft en Wageningen Universiteit, en onderzoeks-
pelijk verantwoord ondernemen dan ook hoog in het vaandel staan.
instituten zoals Wetsus. En met bedrijven als Shell, Siemens en
„Dat was een van de redenen waarom ik hier graag wilde werken”,
het Finse Outotec.” Om te ontdekken hoe nieuwe technieken in
vertelt de directeur, die anderhalf jaar geleden aantrad.
de praktijk uitpakken, plaatst Paques proefopstellingen, zoals bij tankcleaningbedrijf ITC uit het Brabantse Reek. Daar staat een
48
Het ontstaan van de Balkster onderneming ligt echter op een
anaëroob zuiveringssysteem dat vetten, afkomstig uit de tank-
heel ander terrein, namelijk het inrichten van stallen en bouwen
wagens, omzet in biogas, oftewel groene energie.
49
van silo’s. „In de jaren zestig is men daarmee begonnen”, weet Heim uit de overlevering. Toen deze markt verzadigd raakte,
„Anaëroob betekent dat we gebruik maken van natuurlijke
en oprichter/eigenaar Jos Paques begin jaren tachtig in contact
recyclingprocessen waarbij bacteriën biologische verontreiniging
kwam met de befaamde milieutechnoloog professor Gatze
uit industrieel afvalwater omzetten in biogas. Dat gebeurt in een
Lettinga van Wageningen Universiteit, werden de bakens verzet.
zuurstofloze omgeving.” Een proces dat niet alleen bedrijfseco-
Lettinga had een zuiveringstechniek ontwikkeld waarmee afval-
nomisch voordeel oplevert, maar ook het milieu spaart. Naast de
water bacteriologisch wordt gereinigd en er bruikbare stoffen
waterzuivering en een aanzienlijke reductie van de uitstoot van
vrijkomen, waaronder biogas. De ondernemer en de wetenschap-
schadelijke stoffen zoals koolstofdioxide, kan het vrijkomende
per vonden elkaar en het vernieuwde Paques BV was een feit.
biogas voor de (eigen) energievoorziening benut worden.
Nummer 5
|
september 2008
over de hele wereld. Om de verkoop in goede banen te leiden,
NDC mediagroep
werkt Paques met licentiehouders en professionele partners in
NDC mediagroep is uitgever van de dagbladen Dagblad van het
evenementen en interactieve producten, veelal als merkextensie
meer dan veertig landen. „Die ondersteunen we vanuit Balk. Ook
Noorden en de Leeuwarder Courant, uiteenlopende tijdschriften
van dag- of weekbladen. Neem bijvoorbeeld woon- en tuinbeur-
hebben we een team dat voortdurend op pad is om het transport
(waaronder het bekende lifestylemagazine Noorderland) en bijna
zen, online sportspellen, auto-occasionshows en familieberichten.
en het installeren van de installaties te begeleiden. Professionele
vijftig weekbladen. Het bedrijf is in bijna elke plaats in Gronin-
Ook de beide dagbladen zijn inmiddels meer dan alleen brengers
engineers en technologen van uiteenlopende nationaliteiten die de
gen, Friesland, Drenthe en de Noordoostpolder te vinden. Naast
van nieuws: als sponsor van talloze evenementen voelen de
hele wereld over reizen. Duitsland, India, Mexico, Venezuela, ze
gedrukte producten ontwikkelt NDC mediagroep ook
kranten zich sterk met hun lezers verbonden.
komen overal.” In 1997 opende Paques een vestiging in Shanghai. Een bloeiend kantoor met 165 medewerkers. „We kozen voor China vanwege de verwachte economische groei. Dat was goed gezien en is goed uitgepakt, China is booming business.” Ook in andere wereldAls voorbeeld noemt Heim een Nederlandse bierbrouwerij die
delen ziet Heim de vraag stijgen. „Landen in Noord- en
gebruik maakt van dit procédé. „De zuiveringslasten bij dit be-
Zuid-Amerika en Oost-Europa krijgen eveneens met strengere
drijf zijn afgenomen, terwijl ze met het biogas ook nog eens
milieueisen en regelgeving te maken. Er is dan ook interesse vanuit
8 procent van hun energiebehoefte dekken.” De opstelling leverde
Rusland, Brazilië en India, om een paar voorbeelden te noemen.”
Paques internationale aandacht op doordat het slechts een kleine 200 vierkante meter in beslag nam.
Stevige basis De toekomst voor Paques ziet er dus florissant uit. Discussies
50
Dagbladen Dagblad van het Noorden Redactie T 050 - 584 44 44 E
[email protected] I www.dvhn.nl Adverteren T 050 - 584 44 58 E
[email protected] Klantencontactcentrum T 088 - 8002000 Leeuwarder Courant Redactie T 058 - 284 56 55 E
[email protected] I www.leeuwardercourant.nl Adverteren T 058 - 284 55 77 E
[email protected] Klantencontactcentrum T 058 - 28 45 855
Radio Waterstad FM T 0515 - 532 360 E
[email protected] I www.waterstadfm.nl
Webwinkel Leeuwarder Courant T 058 - 284 56 70 E
[email protected] I www.lc-etalage.nl
Overig GO! evenementen & communicatie T 050 - 584 47 01 E
[email protected]
Online Internetredactie Dagblad van het Noorden T 050 - 584 47 87 E
[email protected] I www.dvhn.nl Internetredactie Leeuwarder Courant T 058 - 284 56 55 E
[email protected] I www.leeuwardercourant.nl Internetdesk/adverteren T 058 - 284 53 65 E
[email protected] Young Einstein T 06 - 246 900 11 E
[email protected] I www.youngeinstein.nl
Coach van het Jaar T 050 - 584 41 13 E
[email protected] I www.dvhn.nl/coachvanhetjaar
Contendor T 050 - 584 41 85 E
[email protected] I www.contendor.nl www.uitservice.nl www.regionalekrantenbank.nl
Stichting Digitaal Archief Leeuwarder Courant T 058 - 284 50 10 E
[email protected] I www.archiefleeuwardercourant.nl
Speurders T 088 - 800 40 00 E
[email protected] I www.speurderkrant.nl
Vacaturekrant T 0800 - 020 03 99 E
[email protected] I www.vacaturekrant.nl Dierz T 06 - 213 906 17 E
[email protected] I www.dierz.nl
NDC Print T 058 - 284 53 46 E
[email protected] MP&V (Media Producties & Vormgeving) T 088 - 800 50 88 E
[email protected] I www.ndcmediagroep.nl
Bier, papier en de Efteling
over klimaatverandering, hogere energieprijzen, het gebruik van
Door de positieve resultaten weten klanten uit alle geledingen van
biobrandstof en de toenemende belangstelling voor duurzaam
het Nederlandse bedrijfsleven en de overheid de weg naar Balk
ondernemen zijn koren op de molen van de Balkster onderneming
te vinden. De aardappelverwerkingsindustrie, metaalindustrie,
die vorig jaar een nettowinst van 1,9 miljoen euro noteerde. Ruim
petrochemie, waterschappen, een leerlooierij en zelfs de Efteling.
acht ton meer dan het jaar daarvoor. Ook de omzet steeg met
Toch ligt het zwaartepunt bij bierbrouwerijen, in de papiersector
een kleine 9 procent. „Er is een stevige basis voor verdere groei
en in de voedingsmiddelenindustrie. „In die bedrijfstakken
gelegd. Al hangt die natuurlijk ook af van het vinden van goede
wordt veel water gebruikt. Was het vroeger gewoon een kwestie
mensen. Goed opgeleide en gemotiveerde engineers, technologen
van de kraan open zetten, het water gebruiken en daarna lozen
en binnendienstmedewerkers kunnen we altijd gebruiken.”
– nu hangt daar een aanzienlijk prijskaartje aan in de vorm van
Aan het eind van het gesprek komt Heim terug op het gebruik van
lozingsheffingen. De keuze voor een installatie die naast een aan-
biobrandstof. Als voorbeeld haalt hij de enorme hoeveelheden
zienlijke kostenbesparing en waterzuivering ook nog een groene
palmolie aan die gebruikt worden en de problemen die dat veroor-
energiebron oplevert, is dan ook vrij logisch.”
zaakt, zoals voedselschaarste. „Ik ben er geen voorstander van,
Hoofdkantoor Leeuwarden
Hoofdkantoor Groningen
want er zijn genoeg alternatieven. Neem zevenhonderd van onze
Wereldwijd
Bezoekadres:
Bezoekadres:
zuurstofloze zuiveringsinstallaties. De bacteriën daarin genereren
Sixmastraat 15, 8932 PA in Leeuwarden
Lübeckweg 2, 9723 HE in Groningen
Ruim duizend installaties heeft Paques door de jaren heen geïn-
een hoeveelheid energie die gelijk staat aan de aardgasbehoefte
Postadres:
Postadres:
stalleerd. Toch ligt het zakelijke zwaartepunt niet in Nederland.
van 1,4 miljoen mensen.” Een optimale energievoorziening dus,
Postbus 394, 8901 BD in Leeuwarden
Postbus 60, 9700 MC in Groningen
„Ruim 90 procent van onze installaties gaat naar het buitenland,
zonder dat een ander daar nadeel van ondervindt. Daar is Paques
Telefoonnummer: 058 - 284 57 45
Telefoonnummer: 050 - 584 44 44
waarvan 60 procent naar Europese staten.” De rest vindt zijn weg
goed in en daar zijn ze in Balk ook nog lang niet klaar mee.
Weekbladen T 058 - 28 45 559 E
[email protected] Magazines Noorderland T 050 - 584 49 94 E
[email protected] I www.noorderland.nl
Webwinkel Dagblad van het Noorden T 058 - 284 58 45 E
[email protected] I www.dvhn.nl/webwinkel
AutoCircuit.nl T 058 - 284 55 53 E
[email protected] I www.autocircuit.nl
F1 Teammanager T 050 - 584 41 13 I www.dvhn.nl/f1teammanager www.leeuwardercourant.nl/ f1teammanager
Friese Pers Boekerij T 058 - 284 55 45 E
[email protected] I www.friesepersboekerij.nl Noordboek T 050 - 584 42 15 E
[email protected] I www.noordboek.nl
51
U kunt ons uiteraard ook vinden op internet: www.ndcmediagroep.nl Nummer 5
|
augustus 2008
De weidse blik van…
52
...Leeuwarder Courant-redacteur Gitte Brugman. Gitte, onlangs cum laude geslaagd aan Fotoacademie in Amsterdam, fotografeert voor haar krant en als freelancer. Ze exposeert tot en met 26 oktober in het Historisch Centrum Leeuwarden (HCL).
