Dit kwartaal. Dit kwartaal in vogelvlucht 3. Stem- en engagementactiviteiten uitgelicht 4. Stemmen in cijfers Q1 9. Engagement in cijfers Q1 10

11 V E R A N T WOORD BE L EGGE N Kwartaalverslag Actief Aandeelhouderschap Eerste kwartaal 2011

Dit kwartaal Dit kwartaal in vogelvlucht

3

Stem- en engagementactiviteiten uitgelicht

4 4 4 5 6 7 8

1

Verhoging agenderingsdrempel Randstad en Wereldhave

2

Invoeren elektronisch stemmen

3

Klimaatdiscussie in Brussel voortgezet

4

Say on Pay U.S.A. in de praktijk

5

Meer transparantie over olielekkages door Shell in Nigeria

6

Proxy contest bij MMC Norilsk Nickel

Stemmen in cijfers Q1

9

Engagement in cijfers Q1

10

PGGM en verantwoord beleggen

11

6 1 2 4

5

2

Kwartaalverslag Actief Aandeelhouderschap W Eerste kwartaal 2011

3

Dit kwartaal in vogelvlucht

Dit kwartaal sprak PGGM weer een groot aantal onder

Daarnaast zette IIGCC, het samenwerkingsverband van

nemingen en marktpartijen over hun beleid en a ctiviteiten

Europese institutionele beleggers op het gebied van

op het gebied van milieu, sociale zaken en onder

klimaatverandering, mede namens PGGM de klimaat

nemingsbestuur. Ook stemden wij op aandeelhouders

discussie voort in Brussel. Ook had de proxy contest bij

vergaderingen, waarvan dit kwartaal bijna 50% in Azië

MMC Norilsk Nickel onze aandacht, net zoals eerder al

plaats vond. In dat kader brachten wij een bezoek aan

de grote milieuvervuiling in het noorden van Rusland.

Azië waar wij spraken met verschillende ondernemingen en toezichthouders over corporate governance in

In dit verslag kunnen wij niet alle activiteiten van dit

Singapore, Indonesië, Thailand, en Maleisië. In sommige

kwartaal toelichten, soms uit vertrouwelijkheid en soms

markten constateerden wij progressie wat ons aan

omdat wij nog geen resultaten kunnen beschrijven. In dit

moedigde om de dialoog voort te zetten en bij te dragen

verslag worden een aantal voorbeelden waarbij dat wel

aan verdere corporate governance verbeteringen in deze

mogelijk is uitgelicht.

landen.

Vooruitblik Ook bezochten wij de Verenigde Staten waar wij s praken

In het volgende kwartaal is het aandeelhouders

met Amerikaanse ondernemingen over de nieuwe

vergaderingenseizoen in volle gang. Meerdere aandeel

say-on-pay regels. Ondernemingen moeten nu een

houdersvergaderingen in Nederland zullen wij persoonlijk

Compensation Discussion and Analysis (CD&A) toe

bezoeken. Ook krijgen aandeelhoudersvoorstellen op het

voegen aan de vergadermaterialen waarin zij het totale

gebied van milieu en sociale zaken extra aandacht van

beloningspakket behandelen. In het eerste kwartaal

PGGM. In het volgende kwartaal zullen wij daar verslag

stemden wij daardoor op 76 say-on-pay voorstellen,

van doen.

waarbij wij tegen acht voorstellen stemden. Uiteindelijk is een van deze voorstellen (van Hewlett Packard) niet door de vergadering aangenomen. Uiteraard waren wij ook in Nederland actief. Zo spraken wij Randstad en Wereldhave over de agenderingsdrempel. Dit is een drempel voor het plaatsen van onderwerpen op de aandeelhoudersvergadering. Beide ondernemingen wilden deze drempel verhogen waardoor een verslechte ring optreedt voor kleine aandeelhouders. Ons project om elektronisch stemmen in te voeren bracht succes. Randstad en Wereldhave kondigden beide aan om elektronisch stemmen in te voeren. Hierdoor stemmen aandeelhouders op de vergadering met een stemkastje in plaats van per acclamatie. Hierdoor is een meer neutrale stemming geregeld.

3



Nederland Verhoging agenderingsdrempel Randstad en Wereldhave

waarmee voorkomen is dat de rechten van kleine

Op 31 maart vond de jaarlijkse aandeelhouders

Invoeren elektronisch stemmen

vergadering van Randstad Holding N.V. plaats. Een van

In het eerste kwartaal van 2011 zijn de eerste succes

de agendapunten was een statutenwijziging waarmee

sen geboekt in het project om elektronisch stemmen

de drempel voor het agenderen van voorstellen voor

in te voeren op aandeelhoudersvergaderingen. Eind

aandeelhouders werd aangepast. Tot de vergadering was

2010 hebben wij dit project opgestart. Hoewel een grote

deze drempel 1% of aandelen ter waarde van

meerderheid van de AEX ondernemingen inmiddels

€ 50 miljoen. De onderneming stelde voor om deze

standaard de stemming op aandeelhoudersvergaderingen

bepaling te schrappen en zich te conformeren aan de

elektronisch (via stemkastjes) laat geschieden waren er

criteria zoals de wetgever deze zal stellen. Omdat de

nog een aantal ondernemingen waar dit niet het geval

wetgever naar alle waarschijnlijkheid deze drempel

was. Bij deze ondernemingen stemden de aandeel

hoger zal zetten, betekent dit een grote verslechtering

houders bij acclamatie. Dit houdt in dat stemmen tegen

voor kleinere aandeelhouders om voorstellen te kunnen

en onthoudingen tijdens de vergadering mondeling

agenderen. Wij zijn daar tegen. Hoewel wij met Randstad

kenbaar dienden te worden gemaakt. De ondernemingen

over dit onderwerp in gesprek zijn gegaan en onze

in kwestie zijn hierover aangeschreven door PGGM waarin

onvrede kenbaar hebben gemaakt, heeft de onderneming

wij onze bezwaren over deze manier van stemming

toch besloten vast te houden aan deze wijziging. PGGM

mededeelden.

aandeelhouders verder verslechterd zouden worden.

heeft ter vergadering tegen dit voorstel gestemd maar helaas heeft de meerderheid van de vergadering, mede

PGGM is van mening dat het stemmen bij acclamatie

door de invloed van de grootaandeelhouder die meer dan

niet verenigbaar is met artikel 120, lid 5, sub d,

30% van de aandelen controleert, toch besloten om dit

boek 2 BW waarin wordt vereist dat ondernemingen voor

voorstel, met 67% van de stemmen, goed te keuren. Alle

elk genomen besluit het aantal stemmen vaststellen

overige voorstellen zijn eveneens aangenomen.

dat voor en tegen het besluit (op de aandeelhouders vergadering) is uitgebracht, alsmede het aantal

In dit eerste kwartaal van 2011 waren wij ook in dialoog

onthoudingen. Verder vinden wij dat het uitgangspunt bij

met Wereldhave. Bij Wereldhave speelde hetzelfde als

iedere stemming neutraal moet zijn. Bij het stemmen bij

bij Randstad. Ook zij stelden een statutenwijziging voor

acclamatie is dit niet het geval, want zwijgen b etekent in

waarmee de drempel voor het agenderingsrecht van

de praktijk instemmen. Een elektronische stemming geeft

1 procent vervalt en er daardoor aan de wettelijke

de onderneming tevens de mogelijkheid om e envoudig

drempel wordt voldaan, die waarschijnlijk hoger zal

op de vergadering zelf en kort na afloop, de resultaten

komen te liggen. Mede naar aanleiding van ons bezwaar

van de stemming te publiceren.

heeft Wereldhave inmiddels op haar website laten weten dat: ‘Gehoord hebbende de afwijzende reactie van enkele

Naar aanleiding van onze brieven en gesprekken die

grootaandeelhouders betreffende één onderdeel van de

PGGM met de ondernemingen heeft gevoerd h ebben

voorgestelde statutenwijziging, het aanpassen van de

twee van de aangeschreven AEX ondernemingen

agenderingsdrempel, heeft de Prioriteit van Wereldhave

(Randstad Holding en Wereldhave) besloten om met

besloten het voorstel aan te passen, in dier voege dat

ingang van de aandeelhoudersvergadering van dit jaar

artikel 27 lid 4 van de statuten niet wordt gewijzigd’.

een elektronische stemming in te voeren.

Kortom, Wereldhave heeft ons verzoek ingewilligd

4



Europa Klimaatdiscussie in Brussel voortgezet

Concreet vroeg IIGCC om ambitieuze middellange en

PGGM voert, zowel individueel als met IIGCC, het samen

plannen en concrete wetgeving over duurzame e nergie en

werkingsverband van Europese institutionele beleggers

energie efficiëntie. Bovendien werd het belang b enadrukt

lange termijn doelstellingen, regionale en nationale actie

op het gebied van klimaatverandering, een dialoog met

van een hoge CO2 prijs als stuwende kracht voor ‘groene’

politici en beleidsmakers in Brussel. Wij voeren deze

investeringen.

dialoog om meer stabiliteit en voorspelbaarheid van het energiebeleid in Europa te creëren en behouden. Vooral

De Commissie gaf te kennen dat klimaatbeleid nog

beleid ten aanzien van stimulering van duurzame energie

steeds hoog op de agenda staat, en dat een actieve

en energie efficiency hebben hierbij onze aandacht.

dialoog met private partijen belangrijk is. De financiële crisis is echter wel een tijdelijk belemmering voor snelle

Als universeel belegger heeft PGGM baat bij stabiliteit op

ontwikkelingen op dit vlak.

dit vlak. Zo beleggen wij direct in duurzame energie. Maar ook indirect kan klimaatbeleid het risico-rendement van

Later in het kwartaal presenteerde de Commissie

onze beleggingen beïnvloeden. Bijna alle economische

haar ‘Roadmap for moving to a competitive low-carbon

activiteiten zorgen voor emissie van broeikasgassen en

economy in 2050’, een visiedocument waarin wordt

een wettelijke beperking van deze uitstoot kan dan ook

uitgelegd uit Europa een klimaatvriendelijk ontwikkeling

vele beleggingen raken.

kan doormaken in de komende jaren die zal leiden tot een CO2 reductie van 80% in 2050. In december

Eerder organiseerden wij in Brussel een discussie

van 2010 heeft IIGCC in de consultatiefase reeds

bijeenkomst voor beleidsmakers, politici en beleggers.

commentaar geleverd over deze roadmap. PGGM was

Dit kwartaal heeft medeorganisator IIGCC, de hand

hier nauw bij betrokken.

schoen opgepakt en zich opnieuw nadrukkelijk gemengd in de beleidsdiscussies die in Brussel worden gevoerd

Na publicatie van de roadmap heeft IIGCC ook

over klimaatverandering.

publiekelijk – met een persbericht – commentaar geleverd. Dit commentaar bevatte, naast de boven

Aan de hand van IIGCC’s position paper over EU klimaat-

genoemde meer algemene beleidsaanbevelingen, een

en energiebeleid (ontwikkeld in samenwerking met onder

oproep voor meer aandacht voor grensoverschrijdende

andere PGGM) hebben discussies plaatsgevonden met

infrastructuurprogramma’s en voor energie efficiency in

de voorzitter van de Europese Commissie (Barroso) en de

bestaande bouw. Beide zijn noodzakelijk om institutionele

Europese Commissaris voor klimaatactie (Hedegaard).

beleggers te betrekken bij het realiseren van deze

IIGCC heeft in deze gesprekken nogmaals benadrukt

ambitieuze doelen.

waaraan goed klimaatbeleid volgens institutionele beleggers zou moeten voldoen:

• • •

Duidelijkheid die beleggers vertrouwen geeft, ook in de toekomstige richting waarop beleid zal bewegen

Transparantie en geloofwaardigheid Gericht op waarborging financiële belangen; aantrekkelijk risico-rendementsprofiel van klimaat vriendelijke beleggingen

5



Verenigde Staten Say on Pay U.S.A. in de praktijk In de VS zijn sinds januari dit jaar grote ondernemingen (met een free float van $ 75 miljoen of meer) verplicht om voorstellen inzake say-on-pay te agenderen. Hierdoor krijgen aandeelhouders de mogelijkheid een adviserende stem uit te brengen over de beloning van de uitvoerende bestuurders. In tegenstelling tot de Nederlandse situatie wordt niet gevraagd om een goedkeuring van het remuneratiebeleid van de onderneming maar om een goedkeuring van de beloning zelf en de structuur volgens welke deze beloningen tot stand komen. Dit heeft een sterk retrospectief karakter. Say-on-pay bestaat uit drie elementen:

•

De remuneratie van uitvoerende bestuurders

goedkeuren van een remuneratiebeleid waarbij de niet-

(dit varieert van het vaste salaris en variabele

uitvoerende bestuurders verantwoordelijk zijn voor de

beloning tot elementen als privé gebruik van het

uitvoering hiervan en hierop kunnen worden afgerekend

zakenvliegtuig en de levensverzekering)

(via een dechargeverlening of herbenoeming). Dit ideaal

De vergoedingen die worden uitgekeerd na

is in de VS helaas nog ver weg en op korte termijn niet

• •

beëindiging van de arbeidscontract in het kader van

haalbaar.

een fusie of overname

De frequentie waarin dergelijke voorstellen worden geagendeerd (1, 2 of 3 jaar)

Gezien de complexiteit van deze materie heeft PGGM besloten extra bronnen te gebruiken om say-on-pay voorstellen goed te kunnen beoordelen. Daarnaast is

In de afgelopen jaren heeft PGGM aandeelhouders

besloten om een aantal criteria te formuleren waar

voorstellen die vroegen om de invoering van say-on-pay

say-on-pay voorstellen minimaal aan moeten voldoen

consequent gesteund. De reden hiervoor was dat er

(zoals transparantie, meetbaarheid en een duidelijke

bij veel ondernemingen nauwelijks een correlatie was

correlatie tussen de beloning en prestaties van de

tussen de beloning van de bestuurders en de prestaties

onderneming). Ook is recentelijk gekozen voor een

van de onderneming. Behalve (waar mogelijk) een stem

driejaarlijkse frequentie (omdat dit het meest overeen

tegen de herbenoeming van de leden van de remuneratie

komt met de Nederlandse situatie waar het belonings

commissie hadden aandeelhouders geen formele

beleid normaliter voor meerdere jaren van toepassing is).

mogelijkheden tot inspraak voor wat betreft beloningen. Van de 76 say-on-pay voorstellen waar PGGM in het Met de introductie van de Management Say on

eerste kwartaal op heeft kunnen stemmen hebben wij

Pay (MSOP) in het kader van de Dodd-Frank Wall

bij acht voorstellen tegen gestemd. Uiteindelijk is een

Street Reform and Consumer Protection Act is deze

van deze voorstellen (van Hewlett Packard) niet door de

mogelijkheid er wel gekomen. Ondernemingen dienen

vergadering aangenomen.

een Compensation Discussion and Analysis (CD&A) toe te voegen aan de vergadermaterialen waarin zij het totale beloningspakket behandelen. Ons ideaal is het 6



Nigeria Meer transparantie over olielekkages door Shell in Nigeria

In ons gesprek gaf Shell aan dat het aantal lekkages

PGGM is al enige tijd in dialoog met Shell over zijn

verdere verbetering van de veiligheidssituatie in 2010

activiteiten in Nigeria. Tijdens deze gesprekken hebben

weer een groot aantal lekkagelokaties heeft kunnen

wij Shell erop aangedrongen meer openheid te geven

schoonmaken. De uiteindelijke cijfers hierover worden in

over de olielekkages en de schoonmaak hiervan in

april bekend gemaakt.

over 2010 en het aandeel van de operationele lekkages hierin weer verminderd is. Ook gaf Shell aan dat zij door

Nigeria. In ons laatste gesprek met Shell c onstateerden wij dat zij op dit gebied een belangrijke stap vooruit

In april zetten wij de dialoog met Shell voort en zullen wij

hebben gemaakt. Sinds het begin van dit jaar staat op

onder andere vragen stellen over de voortgang van het

de website van Shell in Nigeria een database, waarin zij

programma om het affakkelen van gas terug te brengen

steeds de recentste informatie over nieuwe olielekkages

en over de effectiviteit van de nieuwe aanpak om lokale

vanuit Shell faciliteiten weergeven.

gemeenschappen te ondersteunen.

In de database staan gegevens met betrekking tot de lekkages, zoals locatie, omvang en oorzaak. Ook zijn foto’s bijgevoegd. Dit laatste is van groot belang, omdat Shell er nog wel eens van werd beschuldigd de oorzaak van een lekkage als sabotage te betitelen. In tegen stelling tot bij een operationele lekkage, hoeft Shell bij sabotage geen compensatie aan de lokale bevolking te betalen. De foto’s spreken in de meeste gevallen echter voor zich. In de database zijn ook de onderzoeksrapporten van de zogeheten Joint Investigations (JIV) terug te vinden. In een JIV team zitten naast vertegenwoordigers van Shell, verschillende overheidsinstanties en de politie, ook leden van de lokale bevolking uit de buurt van de locatie van de lekkage. Zij tekenen allen het uiteindelijke onderzoeks rapport, waarin onder andere omvang en oorzaak worden vastgesteld. Tenslotte wordt in de database aangegeven wat de status is van de schoonmaakactiviteiten en wanneer deze formeel zijn afgerond.

7



Daarom heeft PGGM de benoemingen van vier onafhankelijke kandidaten gesteund. Uiteindelijk zijn twee van deze kandidaten daadwerkelijk door de vergadering verkozen (de heren Mills en Bebchuk). Wij verwachten dat zij, gezien hun brede ervaring op de gebieden van mijn bouw (Mills) en Corporate Governance (Bebchuk), van toegevoegde waarde zullen zijn voor de onderneming. Naast deze interne machtsstrijd, heeft Norilsk Nikkel ook te maken met grote milieuvervuiling in het noorden van Rusland, waarover PGGM zich eveneens zorgen maakt. Namens PGGM is de onderneming in de afgelopen jaren dan ook diverse malen aangesproken over beheersing van milieuschade en verbetering van veiligheid van werk nemers en omwonenden.

Rusland Proxy contest bij MMC Norilsk Nickel

De onderneming heeft een plan ontvouwd dat voor

Op verzoek van grootaandeelhouder UC Rusal Investment

significante reductie van schadelijke emissies in 2015

Management LLC vond op 11 maart een proxy contest

moet zorgen. Ook zijn enkele resultaten bereikt op het

(zie voor uitleg van dit begrip PGGM Kwartaalverslag

gebied van verbetering van veiligheid. Desalniettemin

Actief Aandeelhouderschap eerste kwartaal 2008,

zal de onderneming ook op deze onderwerpen in de

blz. 9) plaats van het Russische mijnbouwbedrijf MMC

komende jaren kritisch worden gevolgd en zal worden

Norilsk Nickel. Binnen Norilsk Nickel speelt zich al

aangedrongen op verdere verbetering van beheersing van

enige tijd een machtsstrijd af tussen twee grootaandeel

de milieuschade.

houders (Rusal en Interros) die in korte tijd heeft geleid tot meerdere aandeelhoudersvergaderingen waarbij Rusal heeft geprobeerd om meer invloed binnen de board of directors te krijgen. Rusal heeft echter, naast directe vertegenwoordigers die de belangen van Rusal zullen behartigen, ook kandidaten voorgedragen die voor meer onafhankelijkheid zullen zorgen. Omdat het onafhankelijk toezicht binnen Norilsk Nickel vrijwel afwezig was, vindt PGGM dit een stap in de goede richting.

8


Stemmen in cijfers Q1 aandeelHouderSVergaderingen

Verdeling Van aandeelHouderSVergaderingen naar regio

Gestemd

Nederland

Niet gestemd wegens blokkering

Europa (excl. Nederland)

Niet gestemd overig

Noord-Amerika

95%

1%

5%

13%

0%

23% Azië

46% Rest van de Wereld

17% Verdeling managementVoorStellen

(per categorie)

Beschermingsconstructie

26

Bestuurdersbenoemingen

2.046

Verdeling aandeelHouderSVoorStellen Beloningen

10

Corporate governance

4

Kapitaaluitbreiding

277

Bestuurdersbenoemingen

Beloningen

436

Gezondheid en milieu

130

Sociale omstandigheden

Fusies en overnames Overig

1.167

(per categorie)

98 4 1

Overig

26

Verdeling SteminStructieS Voor

82% Tegen

15% Onthouden

3% StemcijferS

Q1

cumulatief (Q1)

Aantal vergaderingen

525

525

Aantal gestemde vergaderingen

522

522

3

3

Aantal gestemde vergaderpunten

4.225

42.225

Percentage gestemd (doel 2010 ≥ 95%)

99,4%

99,4%

0,6%

0,6%

Aantal niet-gestemde vergaderingen

Percentage niet-gestemd Vergaderpunten gestemd conform managementaanbeveling Vergaderpunten gestemd tegen managementaanbeveling totaal aantal vergaderpunten

3.441 784 4.225

Aandeelhoudersvoorstellen voor gestemd

53

Aandeelhoudersvoorstellen tegen gestemd

85

Aandeelhoudersvoorstellen onthouden van stemming totaal aantal aandeelhoudersvoorstellen

9


5 143

Engagement in cijfers Q1 Verdeling van engagementactiviteiten naar regio

Verdeling engagementmijlpalen naar regio

Nederland

Nederland



Noord-Amerika

Noord-Amerika

Azië

Azië

Rest van de Wereld

Rest van de Wereld

7%

9%

36%

39%

29%

30%

22%

16%

8%

Verdeling lopende engagementprojecten naar onderwerp

6%

Verdeling engagementmijlpalen naar onderwerp



Mensenrechten

Mensenrechten

Klimaatverandering

Klimaatverandering

Gezondheid

Gezondheid

Andere onderwerpen

Andere onderwerpen

19% 12% 11% 4%

54%

24% 7% 3% 3%

63%

Engagementactiviteiten en mijlpalen cumulatief over 2011 Gezondheid

4 mijlpalen* 20 projecten

Klimaatverandering

3 mijlpalen 48 projecten

Mensenrechten




Andere onderwerpen**


* Mijlpalen zijn positieve ontwikkelingen bij ondernemingen die (mede) kunnen worden toegeschreven aan de gevoerde dialoog. ** Andere onderwerpen zijn corruptie, milieumanagement, transparantie en biodiversiteit.

10 Kwartaalverslag Actief Aandeelhouderschap W Eerste kwartaal 2011

PGGM en verantwoord beleggen

PGGM houdt bij het geheel van beleggingsactiviteiten

Daarnaast gaan wij regelmatig een constructieve dialoog

bewust rekening met de invloed van milieu-, sociale en

(engagement) aan met ondernemingen in portefeuille en

ondernemingsbestuur factoren (ESG). Dat noemen wij

met marktpartijen. Wij zien het als onze verantwoordelijk

verantwoord beleggen. Voor PGGM is dit een manier om

heid om ondernemingen en markten aan te spreken op

onze verantwoordelijkheid naar de maatschappij en onze

hun beleid en activiteiten. Dit noemen wij engagement en

klanten invulling te geven. Voor ons gaan namelijk een

wij proberen hiermee verbeteringen op milieu-, sociaal, en

hoog en stabiel rendement en verantwoord beleggen heel

ondernemingsbestuur gebied te realiseren vanuit de visie

goed samen.

dat dit uiteindelijk bijdraagt aan een beter maatschap pelijk en/of financieel rendement van onze beleggingen.

PGGM integreert verantwoord beleggen in het algemene

Specifiek kijken wij bij engagement naar voor ons belang

beleggingsbeleid. Verantwoord beleggen draait voor ons

rijke thema’s als mensenrechten, klimaatverandering en

om een scala van beleggingsactiviteiten. Zo gaat het om

gezondheid die uiting geven aan onze identiteit en die

zaken die wij wel doen, zoals de financiële impact van

van onze klanten.

ESG factoren meenemen bij onze beleggingsanalyses, het aanspreken van ondernemingen, en het stemmen

Openheid in kwartaalrapportage

op aandeelhoudersvergaderingen. Ook gaat het om

PGGM hecht veel waarde aan transparantie over onze

beleggingen die wij vanuit onze identiteit en die van onze

uitgangspunten en activiteiten. Met dit verslag w illen

klanten niet doen door middel van het uitsluiten van

wij geïnteresseerde partijen informeren over onze stem-

ondernemingen.

en engagementactiviteiten. Wij streven ernaar zoveel als mogelijk openheid te geven over onze s pecifieke

Actief aandeelhouderschap en PGGM

activiteiten. In sommige gevallen stellen wij ons terug

In dit verslag rapporteren wij specifiek over onze stem-

houdend op in verband met vertrouwelijkheid van

en engagementactiviteiten. Het stemrecht is een van de

informatie, bijvoorbeeld bij engagementprojecten met

belangrijkste rechten van een aandeelhouder. Daarom

ondernemingen.

stemmen wij namens onze fondsen en klanten op basis van een eigen oordeel op aandeelhoudersvergaderingen. Hierdoor dragen wij bij aan het bereiken van goed ondernemingsbestuur. Ook letten wij op voorstellen op milieu- of sociaal gebied. Wij zijn van mening dat het gebruik maken van deze rechten bijdraagt aan het creëren van aandeelhouderswaarde op de korte en lange termijn.

11 Kwartaalverslag Actief Aandeelhouderschap W Eerste kwartaal 2011

Colofon Dit verslag is een uitgave van PGGM Vermogensbeheer B.V. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Dr. Marcel Jeucken Hoofd Responsible Investment PGGM Vermogensbeheer B.V. Noordweg Noord 150 3704 JG Zeist Postbus 117 3700 AC Zeist Telefoon: 030 277 13 77 E-mail: [email protected] Grafisch ontwerp: PI&Q, Zeist

Disclaimer PGGM biedt deze rapportage aan als een vorm van dienstverlening voor haar cliënten en overige geïnteresseerden. Hoewel PGGM de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht neemt bij de samenstelling van deze rapportage op grond van diverse in- en externe bronnen die betrouwbaar mogen worden geacht, kan PGGM niet garanderen dat deze informatie resultaten en/of dat de informatie geschikt is voor specifieke doeleinden. PGGM kan derhalve nimmer verantwoordelijk worden gesteld voor onder andere – maar niet uitsluitend – eventuele onvolkomenheden, onjuistheden en/of op een later tijdstip aangebrachte wijzigingen. Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van PGGM is het gebruik van deze rapportage niet toegestaan anders dan het specifieke doel waarvoor PGGM deze rapportage heeft opgesteld.

PGGM Vermogensbeheer B.V. Noordweg Noord 150 Postbus 117, 3700 AC Zeist www.pggm.nl K.v.K. 30228490

11-4261 april 2011

altijd volledig, juist, en/of tijdig is. Evenmin garandeert PGGM dat het gebruik ervan leidt tot de juiste analyses en/of

Dit kwartaal. Dit kwartaal in vogelvlucht 3. Stem- en engagementactiviteiten uitgelicht 4. Stemmen in cijfers Q1 9. Engagement in cijfers Q1 10

Recommend Documents