DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. HART & BLOEDVATEN

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ HET AD. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID.

Nr.4/mei 2010

Leven met hart- en vaatproblemen

HART & BLOEDVATEN

3

FOTO: MARK NETTENBREIJERS

TIPS

MIJKE ONDERGING EEN TRANSPLANTATIE, THOMAS NIET Natuurlijk is er de medische reden, maar welke factoren spelen nog meer mee in de keuze voor een nieuw hart?

Preventie Investeer op tijd in je gezondheid en laat een risicobepaling doen

Gezond eten Vette vis, groente en fruit... als het maar goed is voor cholesterol en bloeddruk

Hypertensie Stille sluipmoordenaar als veroorzaker van ernstige hart- en vaatziekten

Femke heeft al een enorm netwerk van hoogopgeleiden. Femke is pas 4 jaar , maar ze kent nu al tientallen artsen, wetenschappers en doctorandussen. En zij kennen haar. Want ze heeft cardiomyopathie.

Een kleine 1.000 kinderen in Nederland lijdt aan cardiomyopathie, een ernstige hartspierziekte. Een te groot deel van hen sterft op jonge leeftijd. Er is helaas nog weinig bekend over kindercardiomyopathie. Stichting Hartedroom wil dit veranderen en financiert wetenschappelijk onderzoek naar deze ziekte. Kijk op www.hartedroom.nl voor meer info en donaties. Steun ons. Elke bijdrage telt. Echt.

Steun onderzoek naar cardiomyopathie: rek.nr. 24.93.33.333 t.n.v. Hartedroom

www.hartedroom.nl

2 · mei 2010

de uitdaging Het gevaar van hart- en vaatziekten is dat er vaak geen symptomen zijn. “Je moet dus niet wachten tot je klachten hebt”, zegt de Utrechtse cardioloog prof. Leo Hofstra.

Wij raden aan Arend Mosterd Cardioloog in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort

Pagina 13

Niet wachten op klachten

A

cute problemen, zoals een CVA (beroerte, red.) of een hartinfarct, voel je meestal niet aankomen. In de helft van de gevallen ìs een hartinfarct het eerste symptoom. Dan kan het dus te laat zijn. Ik adviseer mensen daarom om het risico op hart- en vaatziekten in kaart te laten brengen. Daar is niet veel voor nodig: een bloedonderzoek, het meten van de bloeddruk en het beantwoorden van vijf vragen over de familie, roken, leeftijd, geslacht en suikerziekte.Dat geeft een heel redelijke schatting van het risico op een hartinfarct in de komende tien jaar. Eigenlijk zou iedereen dit moeten doen, vind ik. Zodat iedereen het risico weet, als een soort ‘harttemperatuur’. Deze risicobepaling kan gebeuren bij de huisarts. Maar eigenlijk wil ik nog een stap vóór de huisarts. Bijvoorbeeld een verpleegkundige in een wijkcentrum. Zij kan bij mensen het risico op hart- en vaatziekten bepalen, mensen doorverwijzen en ook adviezen geven om de leefstijl te verbeteren. Een slechte leefstijl is ver-

schade het lichaam oploopt.

antwoordelijk voor meer dan 50 procent van alle hartziekten. Het is goed om vanaf je dertigste regelmatig, bijvoorbeeld iedere vijf jaar, een risicobepaling te laten doen. Want dan begint het risico te versnellen.Het effect daarvan merk je meestal pas twintig jaar later. Dus als je op latere leeftijd problemen wilt voorkomen, moet je vroeg in je gezondheid investeren.

Reanimeren

Ook bij anderen

De plotselinge gevolgen van hart- en vaatziekten kunnen niet alleen jezelf overkomen, maar ook anderen. Weet daarom wat je moet doen als iemand in je omgeving onwel wordt, of plotseling hartklachten of zelfs een hartstilstand heeft. Ik vind het heel goed dat er voorlichtingscampagnes zijn, zoals over het herkennen van een beroerte. Wat mij betreft zou de boodschap zelfs nog wel sterker gebracht kunnen worden. Bijvoorbeeld meer spotjes op televisie, of ‘verborgen’ voorlichting in een populaire televisieserie. Hoe meer mensen weten wat je moet doen, hoe beter. Het is belangrijk dat iemand met acute hartklachten snel wordt geholpen. Hoe sneller je ingrijpt, des te minder

Leo Hofstra Cardioloog Cardiologie Centra Nederland

“Weet wat je moet doen als iemand in je omgeving onwel wordt, of plotseling hartklachten of zelfs een hartstilstand heeft.”

Via teleconsultatie krijgen huisartsen binnen 3 dagen deskundig advies van een specialist zonder dat de patiënt naar het ziekenhuis gaat. Teleconsultatie vermindert de wachttijd, is effectief, efficiënt en kostenbesparend. TeleMC: het breed medisch centrum voor teleconsultatie, wordt gebruikt door ruim 4000 artsen en meer dan 75% van de ziekenhuizen en biedt de volgende teleconsultatie diensten aan: cardiologie

dermatologie

nefrologie

oogheelkunde

spirometrie

Het aantal telecardiologie consulten neemt sterk toe. Hierbij stuurt de huisarts een ECG via beveiligd internet naar de cardioloog. Deze antwoordt binnen 1 werkdag met een beoordeling en een advies. Meer informatie? Tel. 0513 – 683 542

“Mensen met hartfalen en nierfalen hebben een heel slechte prognose. We kunnen wel proberen het hartfalen zo goed mogelijk te behandelen. Dat gebeurt met medicijnen en met adviezen over een gezonde leefwijze.”

www.telemc.nl

Onder de naam TeleMC breidt TCCN haar teleconsultatie diensten uit.

[email protected]

Op vele plaatsen in het land, bijvoorbeeld bij GGD’en en in wijkcentra, worden cursussen gegeven om te leren reanimeren.Soms wordt dat al op de middelbare school aangeboden. Dat is de sleutel. Het is goed om het zo vroeg mogelijk te leren. In feite zou iedereen moeten kunnen reanimeren. Als je het in een cursus hebt geleerd, dan kun je alerter reageren als het een keer echt gebeurt. In veel openbare ruimten, bijvoorbeeld winkelcentra of bibliotheken, hangt tegenwoordig een zogeheten AED: een Automatische Externe Defibrillator. In geval van een hartstilstand kan daarmee een stroomstoot worden gegeven om het hart van het slachtoffer weer op gang te brengen. Mensen die al reanimatie-vaardigheden hebben, kunnen ook een AED-certificaat halen. Een AED kan ook een diagnose geven en ziet zelf wat ‘ie moet doen. Maar voor de meeste omstanders zal het een enge situatie zijn. Daarom pleit ik voor meer educatie op dit gebied,want het is belangrijk dat er voldoende getrainde mensen zijn.

We make our readers succeed! hart & bloedvaten vierde editie, mei 2010 Country Manager: Kristiina Kansen Editorial Manager: Birte van Ouwerkerk Business Development Manager: Lot van Brakel Sub-editors: Amber van Delft Colin Wilson Project Manager: Jenny Meijer Telefoon: 020-7077014 E-mail: [email protected] Gedistribueerd met : AD, mei 2010 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: 020-7077000 Fax: 020-7077099 E-mail: [email protected] Dit is een bijlage bij het AD. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het AD.

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar.

Cholesterol-Check® - Totaal, HDL én LDL Zelftest Zelf meten is eerder weten

Te hoog Cholesterol? Een te hoog cholesterol kan mede erfelijk zijn bepaald. Men spreekt dan van familiale hypercholesterolemie. Daarnaast kunnen leefgewoonten als (te) vet eten, drinken en roken het cholesterolgehalte negatief beïnvloeden. In de westerse maatschappij komt een te hoog cholesterol veel voor. Veel mensen zijn zich hier echter niet van bewust aangezien een te hoog cholesterol niet direct op korte termijn tot klachten hoeft te leiden. Op de lange termijn echter zijn de gevolgen vaak ernstig te noemen. Cholesterol-Check® - Totaal en HDL Met de introductie van deze snelle en betrouwbare thuistest, is het voor het eerst mogelijk om niet alleen het Totaal Cholesterol te meten, maar ook het HDL. Beide metingen kunnen in één keer worden verricht. Via een vrijwel pijnloze vingerprik kunt u aan de hand van een kleine bloeddruppel zelf nu eenvoudig thuis uw totaal cholesterol en HDL betrouwbaar meten. Cholesterol-Check® - LDL Wat Cholesterol-Check echter uniek maakt is de zeer snelle – en via klinische onderzoeken aangetoonde – methode om het LDL te bepalen. Nadat Totaal Cholesterol en HDL is gemeten, kunt u eenvoudig en binnen enkele tellen uw LDL bepalen. De test geeft de resultaten weer in mmol/l (Nederland) en mg/dl (België en Duitsland). Cholesterol-Check® (voorzien van uitgebreide Nederlands- en Franstalige bijsluiter) is speciaal ontwikkeld voor thuisgebruik. Bij een te hoog cholesterol kan er direct contact opgenomen worden met een huisarts of medisch specialist. Samen dient er dan besproken te worden welke vervolgstappen nodig zijn. De test is verkrijgbaar via de G&W drogist en gezondheidswinkel of alle DIO drogisterijen.

Voor uitgebreide informatie over de test kunt u terecht op: www.cholesterol-check.nl Groothandels kunnen contact opnemen met de exclusieve distributeur voor de Benelux: Dutch Diagnostics BV Zutphen

www.dutch-diagnostics.nl tel: 0575-512300

D AY 4 L I F E designed around you

4 · mei 2010

inspiratie Vraag: Wat gebeurt er met een mens voor en na een harttransplantatie? Antwoord: Een harttransplantatie is een zeer ingrijpende gebeurtenis. Lichamelijk, maar ook psychisch vraagt het om een enorme inspanning.

Het leven voor en na een harttransplantatie de verandering ■■De bijna twintigjarige Thomas Gruiters staat op een kruispunt in zijn leven. Hij heeft een aangeboren hartafwijking, HCM (Hypertrofische Cardiomyopathie). “Dat betekent dat ik een verdikte tussenwand en achterschot van het hart had.Nu is de hele hartwand aan het verdikken en vergroten. Ik heb er lange tijd niets van gemerkt, maar vanaf mijn twaalfde is het erger geworden. Vermoeidheid is een van de voornaamste klachten, sporten zit er niet of nauwelijks in. Verder kan ik me een beperkte tijd concentreren. Ik heb moeten stoppen met werken en school.”

Wachtlijststress

Een harttransplantatie is Thomas’ enige kans. Desondanks heeft hij het daar moeilijk mee. “Ik heb zes maanden op de wachtlijst gestaan. Dat leverde heel veel stress op. Omdat het beter ging, ben ik van de wachtlijst afgegaan.” Thomas zou inmiddels weer op de lijst thuishoren. Het eindeloze wachten en het idee elke dag gebeld te kunnen worden, vrat aan Thomas. “De hele dag wachten en de gedachte dat je elk moment gebeld kunt worden: het beheerste mijn hele leven.

Op dit moment hoeft het nog niet van mij. Psychisch is het heel zwaar. Ik weet dat ik heel bewust een risico neem, maar dat heb ik geaccepteerd. Over het verloop van mijn ziekte is niet heel veel bekend, dus het is echt wachten totdat het slecht gaat. Maar als ik nu achteruit zou gaan en het zou te laat zijn, dan is dat mijn eigen schuld. Ja, het is waar dat ik met een transplantatiehart misschien een leven zou kunnen leiden dat ik nog niet eens ken, maar dan moet ik daar wel klaar voor zijn.”

Uitgerekt elastiek

■■Acht jaar geleden - ze was toen dertig werd bij Mijke Smit de diagnose hartfalen gesteld. “De oorzaak is onduidelijk gebleven. Aanvankelijk had ik vage klachten: hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid. De huisarts hield het op stress. Hij adviseerde me lekker uit te rusten op wintersport, maar door de hoogte ging het daar juist mis. In het universitair ziekenhuis werd hartfalen vastgesteld.” De diagnose zette Mijke’s leven op z’n kop. “Dan zakt alles onder je weg. Het was een schok. Mijn hart was vergelijkbaar met een uitgerekt stuk elastiek, het kon nauwelijks meer samenknijpen.” Een transplanta-

Profiel

Thomas Gruiters ■■ Leeftijd: Bijna 20 jaar ■■ Heeft een aangeboren hartafwijking. Zou op een wachtlijst voor een transplantatie kunnen staan, maar ziet daar momenteel van af.

Mijke Smit ■■ Leeftijd: 38 jaar ■■ Kreeg op haar dertigste te horen dat ze hartfalen had en onderging een harttransplantatie.

20100420_advertorial_ad:Opmaak 1 20-04-10 11:18 Pagina 1

tie bleek Mijke’s enige uitweg om in leven te blijven. Een proces dat haar leven veranderde. “Mijn werk heb ik moeten opgeven. Ook sociaal verandert er veel, je wordt kritischer met vriendschappen. Wat dierbaar was,is nog dieper geworden. Ik ben ontzettend blij en dankbaar dat ik een transplantatiehart heb gekregen, maar tegelijkertijd kun je niet zomaar verder gaan waar je gebleven was. Conditioneel heb ik ingeleverd ten opzichte van mijn gezonde periode,aan de andere kant ben ik veel gelukkiger dan voorheen.Mijn kijk op het leven is veranderd,op zich best verhelderend.”

Zestig pillen

Kort na de transplantatie had Mijke naar eigen zeggen haast een dagvullend programma met het slikken van medicijnen. “Ik slikte er zo’n zestig,verdeeld over vijf lange momenten. Daar waren ook grote pillen bij en ik ben blij dat de wetenschap daar ook vooruitgang boekt: tegenwoordig zijn ze veel kleiner. En alles went. De geur en smaak van sommige pillen uit het begin staan me nog wel bij, maar de hoeveelheid werd snel afgebouwd. Ik ben het slikken wel trouw gebleven. Het moest wel.” Last van bijwer-

Meldpunt med ic ijnen wi l ook uw er va r ing Oproep aan medicijngebruikers en hun zorgverleners Het digitale Meldpunt Medicijnen van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) verzamelt ervaringen van medicijngebruikers. Wat hebben zij daaraan? Els Dik van het IVM: "Eigen ervaringen kunnen helpen het medicijngebruik te verbeteren."

Els Dik, apotheker

Els Dik werkte bij het IVM toen zij gevraagd werd projectleider van het Meldpunt Medicijnen te worden. "Die handschoen pakte ik als apotheker graag op. Het belang van de patiënt staat bij mij altijd voorop. Bij het Meldpunt Medicijnen gaat het om niets anders. Hiermee kunnen we de ervaringen van patiënten veel beter benutten."

kingen had Mijke ook, al vindt ze dat ze er goed vanaf is gekomen. “Ik ben gezegend met een fijn lijf, maar ik heb wel nare dingen bij medepatiënten gezien. Zelf kreeg ik direct last van spierdystrofie, zodat ik tijdelijk in een rolstoel heb gezeten. Die pillen werden gelukkig vervangen en tegenwoordig ski ik vrolijk van steile pistes af. Vlak na de transplantatie herkende ik mezelf niet meer in de spiegel. Nu slik ik nog minimaal en nauwelijks belastend. Twee keer per dag, maar dat went en ik heb geen bijwerkingen meer.”

Houdbaarheidsdatum

Het leven is weer zo normaal mogelijk geworden. “In het begin had ik het gevoel dat ik een sticker met een houdbaarheidsdatum opgeplakt kreeg, maar dat voel ik nu helemaal niet meer. Ik ben positief, er zijn wat kleine dingen, maar het gaat hartstikke goed met mij. Het record staat dacht ik op dertig jaar leven na een transplantatie en ik ben vastbesloten dat te verbeteren.”

cor dol [email protected]

Soms kan je arts je in overleg overzetten op een ander medicijn, of iets aan de dosering veranderen." Bij meldingen over bijwerkingen werkt het IVM samen met het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, dat deze meldingen nader onderzoekt. Maar, zegt Els Dik, we zijn niet alleen geïnteresseerd in negatieve, maar ook in positieve ervaringen. "Het is goed om te weten dat mensen tevreden zijn over hun medicijnen, ondanks mogelijke bijwerkingen. Medicijnen zijn voor veel mensen een zegen, zo kunnen ze nog met beide benen in het leven staan."

Heeft u ervaringen met een geneesmiddel? Meld het op Meldpuntmedicijnen.nl

Doen de medicijnen wat ze moeten doen? Geven ze bijverschijnselen of leiden ze tot problemen? Zijn ze onhandig in het gebruik? Worden ze vergoed? Al deze ervaringen zijn belangrijke signalen. Inmiddels heeft het Meldpunt Medicijnen meer dan 10.000 meldingen ontvangen en elke dag komen er nieuwe bij. Alle meldingen zijn in te zien op www.meldpuntmedicijnen.nl.

Bij nieuwe medicijnen is de balans tussen werking en bijwerking vaak nog onduidelijk. Neem bijvoorbeeld de nieuwe antistollingsmiddelen die naar verwachting op korte termijn voor een groot aantal patiënten op de markt komen. Bij deze middelen hoef je als patiënt niet meer naar trombosedienst om je bloed te laten controleren. Els Dik: "Juist omdat mensen die deze medicijnen gaan gebruiken dan niet meer onder controle van de trombosedienst staan, is het belangrijk om de werking, bijwerkingen en eventuele problemen op een andere manier te monitoren. Patiënten, of hun zorgverlener, kunnen hun ervaringen melden op het Meldpunt Medicijnen."

Ongeveer de helft van alle meldingen gaat over bijwerkingen. Ernstige of vervelende bijwerkingen zijn voor veel mensen aanleiding om met hun medicijn te stoppen. Of dat verstandig is? Els Dik: "Doe dat in ieder geval nooit op eigen houtje, maar bespreek het met je arts of apotheker.

www.medicijngebruik.nl

MEI 2010 · 5

VRAAG & ANTWOORD Albert Oosterom Verpleegkundig specialist harttransplantaties bij het UMC in Utrecht

■ Hoe is het om je werk te doen? “Wie doorverwezen wordt naar onze afdeling heeft een relatief korte levensverwachting. We onderzoeken of patiënten op een wachtlijst kunnen worden geplaatst en dan is het hopen dat ze tijdig een donorhart krijgen. Tussen leven en dood is hier een heel dunne lijn. Het gaat bij ons heel snel heel goed, of heel snel heel fout. Je moet je werk blijven doen voor de eerste groep. Voor mensen die hier komen is een harttransplantatie de laatste strohalm. We moeten ons realiseren dat het ook fout kan gaan, maar als het goed gaat levert het zo’n hoge kwaliteit van leven op. Ze kunnen met de dood voor ogen toch hun leven weer oppakken.Dat is fantastisch.”

HARTTRANSPLANTATIE

Aantrekken of afstoten? Voor 1980 kreeg 75 procent van de patiënten een afstotingsreactie van het transplantaat, soms zo ernstig dat het verloren ging,waardoor één jaar na de transplantatie nog maar 50 procent functioneerde. Toen in 1980 cyclosporine op de markt kwam, daalde het percentage afstotingsreacties tot 40 procent en steeg de eenjaarsoverleving tot 80 procent. Midden jaren 90 verschenen tacrolimus en mycofenolzuur,waarmee het percentage afstotingen verder daalde tot 15 à 20 procent en de eenjaarsoverleving verbeterde tot 90 procent. Er zijn wel verschillen tussen het voorkomen van afstotingsreacties tussen de verschillende organen. Deze combinatie wordt nu veel gebruikt en hiermee worden nog betere resultaten verkregen, mits de juiste doseringen worden toegepast. Niet altijd is duidelijk waarom een transplantaat wordt afgestoten. De kans op acceptatie is groter bij eerste transplantaties, transplantatie na levende donatie (kan alleen bij nier en lever), therapietrouw, medicatie combinaties en bij vrouwen die nog niet zwanger zijn geweest.

KEUZE Thomas en Mijke hebben beide de beslissing moeten nemen: wel of geen transplantatiehart. Thomas is er psychisch nog niet klaar voor. Mijke is blij dat ze het heeft gedaan. “Mijn kijk op het leven is veranderd.” FOTO: MARK NETTENBREIJERS

Hij wil ook gewoon in zee spelen

■ Gepokt en gemazeld na ruim twaalf jaar? “Wij zien relatief weinig nieuwe patiënten, per jaar zo’n 45. Twintig worden getransplanteerd en bij hen ben je heel intensief betrokken. Als ze uit het ziekenhuis ontslagen worden, blijven ze op de polikliniek komen. Je leert ze kennen in een heel intense periode en blijft ze volgen.Deze patiënten zijn nooit standaard, geen massa waardoor je gehard wordt.” ■ Neem je je werk mee naar huis? “Deze patiënten blijven altijd bij je, dus al ben ik op vakantie, dan wil ik wel een sms’je ontvangen als iemand getransplanteerd is. Maar het gaat verder dan de veertig uur die er voor staat.”

Bovenarm bloeddrukmeter BPA100PLUS

Aanbevolen door de European Society of Hypertension Automatische bloeddruk- en hartslagmonitor Klinisch gevalideerd (BHS protocol) Geheugen voor 200 metingen Groot LCD display Inclusief manchet maat M Wordt geleverd met draagtas en batterijen 5 jaar garantie

Giro 4312688 www.hartekind.nl

Kind zijn, hart nodig.

Van € 109,95 - Nú

€ 89,95

Bestel op www.microlifeshop.nl of bel 030 - 267 16 97 (tijdens kantooruren)

Werken bij Meander In Meander Medisch Centrum delen we met elkaar de ambitie om elke dag de best mogelijke zorg te leveren. Iedere patiënt kan bij ons rekenen op klantvriendelijke, deskundige en betrouwbare zorg. Wij investeren voortdurend in de kwaliteit en deskundigheid van onze medewerkers. Meander Medisch Centrum is lid van de Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Meander levert zorg op vijf locaties in Amersfoort, Baarn, Soest en Nijkerk. Vanaf 2013 zullen wij onze zorg in Amersfoort aanbieden vanuit een geheel nieuw ziekenhuis. Wij zijn voortdurend op zoek naar nieuwe, enthousiaste collega’s. Ben jij de betrokken professional die wij zoeken? Kijk dan op www.werkeninmeander.nl voor de actuele vacatures.

Gew oon be te r! www.werkeninmeander.nl

MEI 2010 · 7

1 TIP

NIEUWS

LET OP DE HOEVEELHEID EN HET SOORT VOEDSEL

5

TIPS

Inge de Kok Diëtiste

Hoeveel en wat u eet, heeft invloed op uw gewicht, bloeddruk, het cholesterolen glucosegehalte in uw bloed. Het is belangrijk om minder verzadigd vet en meer vis, groente en fruit te eten. BEWEGING Cardioloog Jan-Paul Ezechiels adviseert veel te bewegen. Dit is niet alleen goed om af te vallen, maar vooral om medische klachten te voorkomen of te verminderen.

De open deur van voeding ■ Vraag: Welke rol speelt ons voedsel in het voorkomen van hart- en vaatziekten? ■ Antwoord: Een grote. Zout, cholesterol en verzadigde vetten hebben een directe relatie met hart- en vaatziekten. Hoe minder hoe beter dus. “Als we praten over hart- en vaatziekten, dan kijken we vaak naar het risico op dichtslibben van de bloedvaten. Aderverkalking, zoals de volksmond het noemt. Door het dichtslibben kan uiteindelijk een hart- of herseninfarct ontstaan.Het voorkomen van hart- en vaatziekten is daarom vaak een kwestie van voorkoming van aderverkalking. Dat is een ingewikkeld proces, waarin veel factoren een rol spelen.” Cardioloog Jan-Paul Ezechiels is verbonden aan het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp/Heemstede. Hij noemt vijf factoren die van invloed zijn. Drie ervan hebben een relatie met voeding.

Risicofactoren

■ “Allereerst spelen de genen een rol. Sommige mensen hebben nu eenmaal meer aanleg om aderverkalking te krijgen. Dat heb je niet in de hand. Een factor die je wel in de hand hebt, is roken. Verder spelen cholesterol,suikerziekte en hoge bloeddruk mee. Die laatste drie zijn direct aan voeding gekoppeld”, somt Ezechiels op. Grote winst valt te halen op het voorkomen van suikerziekte (‘ouderdomssuiker’) en een hoge bloeddruk. “Suikerziekte is funest voor je bloedvaten. Het ontstaat vaak door te weinig beweging en te slecht eten. Ja, daar is de open deur weer.”

Bewegen en bewegen

■ Ook voor hoge bloeddruk geldt een relatie met een te hoog lichaamsgewicht. Ezechiels: “Het gevaar van hoge bloeddruk wordt over het algemeen onderschat. Overigens is de relatie met zout tegen-

woordig een discussiepunt. Een patiënt met hoge bloeddruk kreeg voorheen een zoutarm dieet voorgeschreven. Tegenwoordig is het eerste devies meer bewegen. Veel bewegen heeft effect op het lichaamsgewicht en ook direct op de bloeddruk.” Extra oppassen voor de lief-

FEITEN ■ Vet is niet per se slecht, maar kies wel voor de goede vetten. Chocola en chips bevatten geen goede vetten. Frituurvet is evenmin voeding om over naar huis te schrijven. ■ Zout wordt vaak in verband gebracht met hoge bloeddruk. Mensen met een hoge bloeddruk doen er goed aan een zoutarm dieet aan te houden. Studie heeft aangetoond dat zoutgebruik meestal niet de oorzaak is van hoge bloeddruk. Zout heeft invloed, maar is geen oorzaak.

hebbers van drop: het bevat een stof die de bloeddruk flink opvoert, plus een grote dosis zout. In de praktijk ziet Ezechiels veel patiënten die klagen dat ze, ondanks weinig voedsel, toch te dik blijven. “Het is niet verstandig om maaltijden over te slaan. Uiteindelijk is het toch optellen en aftrekken: als je meer beweegt, verbruik je meer calorieën. Als je meer verbruikt dan dat je tot je neemt, moet je gaan afvallen.”

Cholesterol

■ Cholesterol is een stof die het lichaam nodig heeft. “Maar dat hoeft maar heel weinig te zijn. Het is al snel te veel. Waar veel cholesterol in zit? Als stelregel zeg ik altijd: ‘alles wat stolt in de koelkast’. Weinig cholesterol zit in een mediterraan dieet: vis, groenten en olijfolie.” COR DOL [email protected]

Gezond? Vette vis, abrikozen en noten Er zijn genoeg voedingsmiddelen die een bijdrage leveren aan een gezond hart en dito bloedvaten. Voedingsdeskundige Ineke van Dis geeft voorbeelden. “Vette vis als makreel of zalm is prima”, licht Van Dis toe. “Het bevat veel omega 3-visvetzuren. Haring is ook rijk aan deze vetzuren, maar bevat vaak weer veel zout.” Variatie is het devies. Veel groente en fruit en producten die weinig verzadigde vetzuren bevatten zijn goed. “Bananen en

abrikozen bevatten veel kalium, dat gunstig is voor de bloeddruk.”

Cholesterol

Cholesterol is een stof die het lichaam nodig heeft. Een teveel is echter niet goed en kan bij een beschadiging van een bloedvat ter plekke een vernauwing veroorzaken. Vezels uit havermout, sojaproducten en noten kunnen het cholesterol verminderen, maar noten zijn wel dikmakers. Ze bevatten de plantaardige vorm van omega 3-vetzuren (ALA).” De omega 3-visvetzuren EPA en DHA

lijken het risico op hart- en vaatziekten, met name hartritmestoornissen, te verlagen. Ook ALA heeft mogelijk een beschermend effect tegen coronaire hartziekten.

Antioxydanten

Antioxydanten in bijvoorbeeld thee, appels, uien en cacao, hebben een gunstige werking op hart en bloedvaten. Van Dis: “Bij cacao moet je denken aan pure chocolade, een paaseitje per dag. Melkchocola heeft die gunstige stoffen niet en bevat veel vet en suiker.” De ethanol in rode

Ineke van Dis Voedingsdeskundige

Vetten Er zijn verzadigde vetten (verkeerd) en onverzadigde vetten (goed).Verzadigd vet verhoogt het slechte LDL-cholesterolgehalte en komt voor in roomboter, harde margarines, vet vlees en vette vleeswaren,48+ kaas, volle melkproducten, koffiecreamer, snacks, gebak, chocolade en koekjes. U kunt beter kiezen voor onverzadigde vetten, in dieetmargarine, vloeibare bak- en braad, olie, noten en vis.

1

Vis Het is gezond om twee keer per week vis te eten, waarvan één keer vette vis, zoals zalm of makreel. Of visoliecapsules een goede vervanging zijn voor vis, is nog niet duidelijk.

2

Groenten en fruit Het is goed om 200 gram groenten en twee stuks fruit per dag te eten.Groente en fruit zijn rijk aan voedingsvezels en andere stoffen die goed zijn voor de gezondheid, zoals anti-oxidanten en vitamine C.

3

Zout Het is voor iedereen goed om minder zout te gebruiken, zeker wanneer u een hoge bloeddruk heeft, omdat zout de bloeddruk verhoogt. Het is goed minder zout en zoute smaakmakers zoals ketjap en bouillonblokjes, gebruiken bij het koken. Het is aan te raden minder kant en klare producten met zout te eten (zoals soepen, sauzen, hartige snacks).

4

Alcohol Voor mannen geldt een advies van maximaal 2 glazen alcohol, voor vrouwen 1 glas per dag. Slechts 1 tot 2 glazen per dag drinken,verlaagt het risico op hart- en vaatziekten. Drinkt u nooit alcohol, dan is het niet nodig om alcohol te gaan drinken.Drinkt u meer,dan hebt u een hogere kans op hart- en vaatziekten.

5

en witte wijn en bier heeft een gunstig effect op het voorkomen van een hartinfarct. Maar altijd geldt: “Met mate. En variëren.” COR DOL [email protected]

8 · mei 2010

inspiratie

Patiënt meer aan het stuur Folef Bredt Preventiedeskundige en mede-oprichter van Lifeguard

■■ De gezondheidszorg maakt steeds meer gebruik van de mogelijkheden van internet. Wat zijn de ontwikkelingen in deze zogeheten online zorg? “Van oudsher gaan patiënten naar de dokter toe. De patiënt maakt een afspraak en moet op het afgesproken tijdstip naar bijvoorbeeld het ziekenhuis om de dokter te spreken. Met online zorg kunnen arts en patiënt contact hebben zonder dat de patiënt er iedere keer voor uit huis hoeft. Dat is voor iedereen efficiënter.” ■■ Welke mogelijkheden biedt dat? “Heel veel. De patiënt kan bijvoorbeeld onderdelen van zijn dossier inzien. Of vragen stellen aan de arts. Bijvoorbeeld mensen met diabetes moeten in het begin iedere keer naar de huisarts of diabetesverpleegkundige om de medicatie in te stellen, maar je kunt mensen ook zelf hun bloedsuiker laten meten en de waarde online laten invullen. De patiënt wordt zich zo meer bewust van zijn bloedsuikerwaarden en de behandelaar kan makkelijker meer mensen in de gaten houden.” ■■ Wat kunnen patiënten er nog meer mee? “Zij kunnen makkelijker in contact komen met lotgenoten. Er zijn al gespreksgroepen bij medische centra waar patiënten naartoe kunnen gaan. Maar eenmaal uit de kliniek is de patiënt dan ook uit dat netwerk. Bovendien worden gespreksgroepen niet onbeperkt vergoed door verzekeraars. Online kan een patiënt bijvoorbeeld een dagboek bijhouden

coach Doordat patiënten meer inzicht hebben in hun eigen dossier zal de rol van de arts veranderen: die wordt meer coach. foto: istockphoto

dat voor anderen, ook behandelaars, is te lezen. Of je kunt op elk moment meediscussiëren in een forum.” ■■ Wat betekent dat voor de patiënt? “Meer bewustzijn over de eigen gezondheid en meer betrokkenheid bij de behandeling. Er is natuurlijk

al veel informatie te vinden op internet, maar dat blijft ‘plat’ en eenrichtingverkeer. Het wordt anders als het over jezelf gaat en je eigen gegevens erbij worden betrokken. Stel dat je thuis op je computer de röntgenfoto kan bekijken die gisteren van jou is gemaakt. Dan wordt het veel persoonlijker en bovendien interactief.”

■■ Zet dit de arts buitenspel? “Dat lijkt me niet. Voor de arts wordt het denk ik zelfs leuker en interessanter, want je wordt scherp gehouden door de patiënt als die meer kan ‘meekijken’. Het zal wel wennen zijn dat de patiënt niet meer alleen knikt en ja zegt. De behandelaar krijgt wel een andere rol: die wordt meer coach

van de patiënt. De patiënt komt zelf meer aan het stuur. Die krijgt meer verantwoordelijkheid in het verbeteren van zijn gezondheid.”

kees vermeer [email protected]

Stresspreventie bij kinderen? Hart nodig! Stress is een grote risicofactor voor hart- en vaatziekten. Fonds voor het Hart doet daarom aan stresspreventie. Voor jong en oud. Wegens het succes van Mindfulness tegen stress heeft Fonds voor het Hart een uniek project opgestart:

Een training Mindfulness speciaal voor kinderen. Doel op korte termijn: stressreductie bij kinderen. Doel op lange termijn: preventie hart- en vaatziekten. Het pilot-project is succesvol afgerond op drie basisscholen in Amsterdam. De wetenschappelijke evaluatie is in handen van de UvA-Virenze. Een trainersopleiding voor mensen in het onderwijs start in september. Help mee dit project over Nederland te verspreiden!

Geef met een gerust hart op giro 1092! www.voorhethart.nl FondsvhHart_266x131mm.indd 1

28-4-2010 16:33:29

mei 2010 · 9

nieuws

Stolsel in bloedvat zorgt voor grote problemen ■■Vraag: Wat gebeurt er als bloed stolt ìn een bloedvat? ■■Antwoord: Dan kan de normale bloedstroom worden geblokkeerd. En dat is levensgevaarlijk. Als bloed buiten het lichaam komt, bijvoorbeeld door een wond, dan stolt het. Het stolsel maakt de wond dicht en daardoor stopt het bloeden. Maar soms ontstaat een bloedstolsel ìn een bloedvat. Dat heet trombose. “En dat is levensgevaarlijk”, vertelt prof. Freek Verheugt van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam. “Want het stolsel wordt in de bloedvaten meegesleept totdat het ergens vastloopt en de normale doorstroming van het bloed blokkeert. In de longen ontstaat zo een longembolie, in de benen een beeninfarct en in de hersenen een herseninfarct. Maar meestal komt het stolsel terecht in de kransslagaders van het hart. Dan ontstaat een hartinfarct.” Hoe gevaarlijk trombose is, laten de getallen zien: jaarlijks krijgen tienduizend mensen een longembolie, dertigduizend een herseninfarct en veertigduizend een hartinfarct.

Risico

Trombose kan in elk bloedvat ontstaan. Ook in een arm of been. Dat lichaamsdeel wordt dan dik en pijnlijk. Er zijn een aantal factoren die het risico op trombose vergroten. Zo stijgt het risico met de leeftijd en komt het bij mannen vaker voor dan bij vrouwen. Andere risicofactoren zijn een verhoogde cholesterolwaarde, een verhoogde bloeddruk, hartritmestoornissen, suikerziekte en voor sommige vrouwen de anticonceptiepil of hormoonpillen tegen over-

“Daar kunnen mensen terecht voor medicijnen, de zogenoemde bloedverdunners. Deze werken goed, maar ze hebben wel een nadeel: de hoeveelheid medicijn luistert nauw. Als er te weinig in het bloed zit, werkt het niet voldoende. En als er te veel is, wordt het bloed te dun en kunnen bloedingen ontstaan. De patiënt moet daarom steeds worden gecontroleerd. Een ander medicijn is het aspirientje. Daarbij is geen controle nodig, maar het werkt minder sterk dan de andere medicijnen.”

Directe werking

prof. Freek Verheugt: “In de meeste landen is de trombosedienst minder goed georganiseerd dan in Nederland. Dat beperkt je als je regelmatig op controle moet.”

gangsklachten.“Ook lang zitten of liggen kan trombose veroorzaken”, zegt prof. Verheugt. “Bijvoorbeeld mensen die een lange vliegreis maken, kunnen trombose in de benen krij-

gen, soms met een longembolie als gevolg.” Trombose is wel te behandelen.Nederland heeft een goed netwerk van trombosediensten. Prof. Verheugt:

Tips tegen trombose ■■ Let op je leefstijl. Het is met name verstandig om te stoppen met roken, want roken is een enorme risicofactor voor trombose. ■■ Leef gezond, eet gezond. Hoog cholesterol en hoge bloeddruk vergroten de kans op trombose. Eet daarom weinig ‘ongezond’ vet en voorkom stress door regelmatig te ontspannen. ■■ Zorg dat je voldoende beweegt. Als je zittend werk doet, sta dan regelmatig op om even de benen te strekken. Doe dat ook als je een lange vliegreis maakt. Je kunt bij-

voorbeeld iedere twee uur even een stukje door het vliegtuig gaan lopen. Verder kan het helpen als je je schoenen uitdoet en geen strakke kleding draagt. Verander regelmatig van houding en zit niet met de benen over elkaar geslagen. Ook is het goed om voldoende water te drinken en weinig koffie en alcohol. ■■ Voor vrouwen in de overgang die medicijnen gebruiken: bespreek met de huisarts of overgangsconsulent dat je de overgangspillen zo kort mogelijk wilt gebruiken.

Er zijn wel al verschillende nieuwe medicijnen op de markt en de verwachting is dat die de huidige pillen gaan vervangen. Het gaat hier om zogenaamde directe factor-X-a remmer (rivaroxaban) en de directe trombine remmer (dabigatran). Ze worden nu nog alleen gebruikt bij patiënten na een orthopedische operatie.Prof.Verheugt legt uit wat het verschil is met de huidige medicijnen: “Die remmen de aanmaak van stollingseiwitten in de lever. De nieuwe bloedverdunners remmen de stollingseiwitten zelf. Dat is dus een directe werking. Het voordeel is dat de patiënt niet meer op controle hoeft en dus minder afhankelijk is van de trombosedienst. In de meeste landen is de trombosedienst minder goed georganiseerd dan in Nederland. Dat beperkt je als je regelmatig op controle moet.Het is nog niet bekend wanneer de overheid de nieuwe pillen voor meer trombosepatiënten goedkeurt. Ik denk dat we over een jaar meer weten.”

kees vermeer

vraag & Antwoord Ronald Kroon Heeft een jaar geleden een herseninfarct gehad

■■ Wat gebeurde er precies? “Na een stevige fietstocht voelde ik me thuis slap worden.Ik dacht eerst dat het m’n suiker was, maar mijn zoon zag dat ik een scheve mond had.Ik was aan een kant verlamd en wist van tv-spotjes dat het een herseninfarct of hersenbloeding was.” ■■ Waren er vooraf verschijnselen? “Er zijn wel momenten geweest dat ik dubbel zag,maar pas achteraf leg je die puzzelstukjes op z’n plek.” ■■ Hoe ging het toen verder? “Ik lag gelukkig al binnen een half uur in het ziekenhuis, waar ik medicijnen kreeg. Al snel kon ik mijn vingers weer een beetje bewegen en later ook mijn arm.Mijn arts zei: ‘wat je kwijt bent, moet je opnieuw leren, net als een kind’. Ik ben praktisch ingesteld en ben meteen gaan oefenen met mijn arm en been. De volgende dag kon ik alweer voorzichtig uit bed.” ■■ Hoe ging het thuis? “Thuis begint het revalideren pas echt. Ik heb inmiddels vele hulpverleners gehad. Ook voor emotionele steun, want ik heb vijf terugslagen gehad.Gelukkig heb ik wel een internetforum ontdekt voor lotgenoten, partners en kinderen. Daar herken ik veel van waar je tegenaan loopt.” ■■ Hoe gaat het nu? “Ik doe aangepast werk, want ik ben snel moe. Door een herseninfarct krijg je een ander leven. Ik zal nooit meer de oude worden, maar ik wil er het beste van maken.”

[email protected]

Hoe gezond is uw hart? Afwijkingen aan hart en vaten kunnen vroegtijdig ontdekt worden, waardoor risico’s op een hartaanval, hartinfarct en vaatziekten tot een minimum beperkt kunnen worden. Het is belangrijk om inzicht te krijgen en te houden in uw gezondheid. Het is immers het belangrijkste apparaat dat u heeft. Een hapering of afwijking aan dat apparaat kan grote gevolgen hebben. Het onderzoek Het is mogelijk om uw hart en vaten goed in de gaten te houden. Prescan biedt hiervoor een uitgebreid cardiologisch onderzoek aan, welke in Nederland plaats kan vinden. Tijdens het Cardioprogramma Plus wordt uw hart onderzocht door middel van een ECG (Elektrocardiogram) bij rust en inspanning. Daarnaast krijgt u een Echocardiografie / Dopler waarmee Prescan het functioneren van uw hartkleppen, de hartpompfunctie en de hartkamers controleert. Voor wie? Het Cardioprogramma Plus valt aan te bevelen als u last hebt van pijn op de borst, indien u kortademig bent, wanneer benauwd bent bij inspanning of zonder inspanning, wanneer u pijn heeft in uw kaak en armen en bij een verhoogde (hoge) bloeddruk. Uiteraard kunnen familiaire risico’s ook een belangrijke aanleiding zijn om u eens goed te laten onderzoeken. Locatie U kunt bij Prescan in Baarn (A1) terecht voor het hart- en vaatonderzoek. Deze nieuwe kliniek biedt alle mogelijkheden om goed onderzocht te worden. Daarnaast zorgt de entourage voor een zeer prettig verblijf. Contact U kunt meer informatie over de onderzoeken van Prescan vinden op www.prescan.nl. Wilt u een afspraak maken, of een persoonlijk advies? Neemt u dan contact met ons op via 074 - 255 9 255 (24 uur per dag)

Over Prescan

Op het gebied van preventief medisch onderzoek is Prescan marktleider in binnen- en buitenland met reeds tienduizenden tevreden klanten. Prescan heeft verschillende, hooggekwalificeerde artsen en ziekenhuizen in Nederland, net over de grens in Duitsland, in Engeland en in Oostenrijk. Het meest bekend is de Total Body Scan van Prescan, maar daarnaast biedt Prescan een groot aantal andere onderzoeken aan, waarbij vroegtijdige signalering en constatering voorop staan. Prescan heeft zich in de afgelopen decennia laten zien als de innovator op het gebied van (preventieve) medische diagnostiek.

Totaal onderzoek

Een uitgebreid hartonderzoek maakt standaard onderdeel uit van de Total Body Scan. Middels MRI-scans worden bij de Total Body Scan van Prescan de meest vitale onderdelen van het lichaam op een gedetailleerde manier onderzocht, zodat u een goed beeld krijgt van uw gezondheidssituatie en van de risico’s die u eventueel loopt.

10 · MEI 2010

2

NIEUWS

HOGE BLOEDDRUK Hormoonsysteem RAAS ALS STILLE SLUIPMOORDENAAR ■ Vraag: Waarom is de aanpak van hoge bloeddruk, of beter: hypertensie, zo belangrijk? ■ Antwoord: Hypertensie is een belangrijke oorzaak van allerlei hart- en vaatziekten, die per definitie ernstig zijn. De termen hoge bloeddruk en hypertensie worden door elkaar gebruikt, maar in feite is er een verschil. BertJan van den Born, vasculair internist bij het AMC in Amsterdam: “Een hoge bloeddruk is een momentopname. Je bloeddruk kan hoger zijn als je juist een trap bent opgelopen, maar dat is niet alarmerend. We spreken van hypertensie als bij herhaling en in rust een hoge bloeddruk is vastgesteld. Een hoge bloeddruk is alles boven de 140 over 90.”

Bron

Hypertensie kan allerlei verstrekkende gevolgen voor het lichaam hebben: het is een belangrijke bron voor hart- en vaatziekten, zoals een herseninfarct of -bloeding, nierfunctiestoornissen, een hartinfarct, hartfalen en aneurysma’s, het verwijden van een bloedvat. Uit onderzoek is ook gebleken dat hypertensie een rol speelt bij de ontwikkeling van dementie. Van den Born: “Het is een interessante vraag waarom organen als de hersenen en nieren nu juist zo gevoelig zijn voor de gevolgen van hypertensie. Er is veel onduidelijkheid over en er wordt veel onderzoek naar verricht. Wat we wel weten is dat hypertensie veranderingen veroorzaakt in heel kleine weerstandsvaatjes.De-

MEI 2010 · 11

TIP

adviezen, zoals stoppen met roken, meer bewegen en gezonder eten, geen zin hebben. In Nederland bekijken we meer het totale beeld,waarbij we een schema hanteren om vast te stellen of iemand wel of niet in aanmerking komt voor een medicinale behandeling. Als je een laag risico hebt - je bent jong en hebt alleen hypertensie - dan kom je op grond daarvan niet in aanmerking voor behandeling”,vergelijkt Van den Born.

WEES ALERT

In het hormoonsysteem RAAS zijn verschillende stoffen aanwezig die uiteindelijk zorgen voor de vorming van Angiotensine II. Dit hormoon zorgt voor de regulering en dus ook verhoging van de bloeddruk. In de lever wordt Angiotensinogeen (1) aangemaakt. Dit wordt onder de invloed van Renine (2) - dat in de nier wordt geproduceerd - omgezet in Angiotensine I (3). Het enzym ACE zorgt ervoor dat deze stof weer wordt omgezet in Angiotensine II (4). De verschillende bloeddrukverlagende medicijnen grijpen aan op verschillende plekken in het systeem. De nieuwste ontwikkeling is de Renineremmer. Deze grijpt helemaal aan het begin van het systeem aan waardoor de volgende omzettingen worden geïnactiveerd:

Bert-Jan van den Born Vasculair internist bij het AMC in Amsterdam

ze vaatjes bevinden zich overal, maar kunnen vooral in de hersenen leiden tot een bloeding of infarct met als gevolg uitval van hersenfuncties. Bij een hartinfarct speelt aderverkalking van de grotere vaten een belangrijke rol. Bij het proces van aderverkalking zijn andere factoren, zoals een te hoog cholesterol, ook heel belangrijk. Hypertensie versnelt het proces van aderverkalking en het ontstaan van een hartinfarct.”

Controleren

Genoeg redenen om hypertensie onder controle te krijgen.“Maar dat lukt wereldwijd nog niet erg goed. Een kwart van de wereldbevolking heeft hypertensie. De controle van bloeddruk is in de Verenigde Staten en Canada overigens behoorlijk beter dan in Europa. De strategie is anders: in de VS en Canada krijg je een behandeling met medicijnen als leefstijl-

ALTIJD EXTrA VOOrDELIG!

teststrips €29,95 DAlle IA BETES VOORDEEL DIABETES VOORDEEL DIABETES VOORDEEL LifeScan OneTouch Ultra LifeScan OneTouch Vita Accu-Chek Sensor Comfort Accu-Chek Compact Accu-Chek Aviva FreeStyle Freestyle Lite Precision Xtra Plus Bayer Ascensia Autodisc Bayer Ascensia Elite Bayer Ascensia Contour Menarini Glucocard Memory Menarini X-sensor Menarini Glucomen LX Sensor

...en natuurlijk ook lancetten, pennaalden, infuussets, etc met de hoogste kortingen! Cinnulin PF kaneelcapsules 120 stuks €22,50 Rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars!

www.diabetesvoordeel.nl Tel. 070 - 325 77 15

Renineremmer Angiotensinogeen

ACE-remmer

Angiotensine I

1

Renine 2

Angiotensine II blokker

Angiotensine II 3

Hoewel een goede levensstijl voorwaarde nummer één is om hypertensie tegen te gaan, kunnen verschillende medicijnen een handje helpen.

CASUS

BRAVO

Om hypertensie tegen te gaan wordt het BRAVO-schema aangehouden. “De B staat voor bewegen. Ga uit van een half uur per dag en dan maakt het niet zo veel uit wat. De R is van stoppen met roken. Dat hoeft geen verdere uitleg. De A is voor alcohol. Niet te veel drinken: voor mannen geldt twee eenheden en voor vrouwen één eenheid per dag. De V staat voor voeding. Let op je calorie- en zoutinname. Denk eraan dat zout ook in veel voeding zit verwerkt. Zelfs als je de zoutpot niet meer op tafel zet, ben je er nog niet. Zout zit vaak verborgen in voeding, zoals in kant-en-klaarproducten, ingeblikt eten, bouillon en maggi. Ook in ons dagelijks brood zit behoorlijk wat zout. Het is lastig om minder zout te eten. De O ten slotte staat voor ontspanning. Neem je tijd om minder druk te zijn. Als je dat kunt combineren met meer bewegen, is het natuurlijk prachtig.”

Medicijnen om hypertensie tegen te gaan

AT1 Receptor 4

In het onderscheiden van medicijnen om hypertensie te onderdrukken, wordt het ABCD-schema gehanteerd. “De A staat voor ACE-remmers, angiotensine II-blokkers en renineremmers”, legt vasculair internist Bert-Jan van den Born uit. Renine is een stof dat door de nier wordt gemaakt. “Nuttig als je bloeddruk omlaag gaat, bijvoorbeeld bij uitdroging. Renine zorgt ervoor dat een stof uit de lever, angiotensinogeen, wordt omgezet in angiotensine I en vervolgens in angiotensine II. Dat gebeurt door het enzym ACE. Het klinkt ingewikkeld,maar het komt erop neer dat het eindproduct, angiotensine II, ervoor zorgt dat je vaten gaan vernauwen,zodat je bloeddruk stijgt.Plus: je gaat meer water en zout vasthouden, zodat het volume in je bloedvaten toeneemt.Met andere woorden: renine staat aan de bron van een aantal bloeddrukverhogende reacties. Als je de vorming van renine en de navolgende producten tegengaat, daalt de bloeddruk. Dat is wat deze medicijnen doen.” ARB’s zorgen ervoor dat angiotensine II zich niet aan de celwand kan vestigen, wat nodig is om het zijn werk te laten doen.

bindt zich aan het renine, waardoor de stof onschadelijk wordt gemaakt en zo voorkomt dat het bloeddrukverhogende angiotensine II wordt gevormd. De B in het ABCD-schema is voor de betablokkers. Van den Born: “Betablokkers zorgen voor het verwijden van bloedvaten en een hartslagverlaging. Ze zijn een beetje in onmin geraakt ten opzichte van de andere medicijnen, omdat ze wat minder effectief zijn in het verlagen van de bloeddruk en het voorkomen van hart- en vaatziekten.” Calciumblokkers (de C) zorgen ervoor dat de calciuminstroom in een cel geremd wordt. “Calcium is belangrijk voor het samenknijpen van een bloedvat. Een vermindering van de calcium-instroom voorkomt dat de bloedvaten gaan samentrekken en zorgt daarmee voor een lagere bloeddruk. De D van Diuretica of plaspillen zorgt ervoor dat water en zout worden uitgeplast. Het volume in je bloedvaten wordt daarmee minder en zo wordt de bloeddruk verlaagd.

Snelle ontwikkeling

De ontwikkeling in de medicijnen gaat relatief snel. Kort na de Tweede Wereldoorlog verschenen de eerste middelen die nog veel bijwerkingen hadden. “We hebben nu veel verschillende middelen en het is mooi om een keuze te hebben, omdat het meestal niet lukt om met één middel de bloeddruk direct goed te krijgen. Dat is slechts bij een op de drie patienten zo.”

Renineremmers

De nieuwste ontwikkeling zijn de directe renine-remmers. Het medicijn

COR DOL [email protected]

Ik kies Jozo® Bewust

✓

JOZO® BEWUST

is goed voor de bloeddruk en past in een natriumarm dieet

Als je van lekker eten houdt en toch op je gezondheid wilt letten dan is JOZO® BEWUST de onmisbare smaakmaker. Met behoud van de smaak, is het natriumzout in JOZO® BEWUST namelijk voor 70% vervangen door andere natuurlijke mineralen. Dus wil je smakelijk èn bewust eten, dan helpt JOZO® BEWUST daarbij. JOZO® BEWUST is verkrijgbaar in 450 gram en 90 gram. Kijk in het schap van uw supermarkt voor alle JOZO® producten.

Jozo® is een merk van AkzoNobel.

COR DOL [email protected]

METEN IS WETEN Regelmatig de bloeddruk meten is geen overbodige luxe.

Bezoek aan de huisarts Veel mensen weten niet dat ze een hoge bloeddruk hebben.Je kunt het alleen te weten komen door het een keer te laten meten. Bijvoorbeeld tijdens een bezoek aan de huisarts, ook al kom je voor iets heel anders. De bloeddruk stijgt met het klimmen der jaren, dus wees alert.

Ken je bloeddruk Als de bloeddruk normaal is, dan is de kans dat je in de komende tien jaar alsnog hypertensie ontwikkelt klein. Maar wie op het randje zit of daarboven, doet er goed aan om dit op korte termijn opnieuw te laten controleren. Als de bloeddruk bij herhaling te hoog is, dient behandeling te worden ingesteld, in eerste instantie met leefstijladviezen, eventueel gevolgd door medicamenteuze therapie.

Meten kan eenvoudig Er zijn allerlei goede automatische bloeddrukmeetapparaten op de markt, zodat je direct wordt geïnformeerd over de hoogte van je bloeddruk.Het beste is om de bloeddruk een keer op een goede manier bij de huisarts te laten meten. Ook cholesterol is tegenwoordig makkelijk en betrouwbaar thuis zelf te meten.

Therapietrouw Meer dan de helft van de chronisch zieken in Nederland is het medicijnvoorschrift niet trouw. Omdat zij zich redelijk voelen, is er geen directe druk om medicijnen te slikken. Het spreekt voor zich dat trouw aan de therapie echter van groot belang is.

Ook voor ú is een goede doorbloeding belangrijk! Bemer verbetert de doorbloeding tot in de kleinste haarvaten. 8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed. Als aanvulling op hetgeen uw arts u voorschrijft, een goede extra hulp voor het stimuleren van de „zelfgenezing“.

Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed.

vóór inschakeling

3 minuten ná activering van de Bemer3000 therapie

Enkele van de méér dan 1000 Bemer-gebruikers meldden ons spontaan: S.K. Mijn dochter heeft al MS vanaf 1997, ze is nu 34 jaar. Ik had haar al eens eerder de Bemer gegeven om te gebruiken, maar toen zag ze daar niets in. Nu heeft ze er zelf om gevraagd en ze is er goed van opgeknapt. Ze is actiever en meer uitgerust, ze kan niet meer zonder, ze neemt hem ook mee op vakantie. Op dit moment heeft ze ook geen medicijnen, ze spuit interferon. Ik hoop, dat het lang goed zal gaan. M.van E. Graag wil ik U of jullie mijn dank overbrengen t.o.v. mijn Bemer 3000. Vorig jaar kon ik geen 500 m lopen, boodschappen was een GROOT probleem, maar op 3 maanden na een jaar gebruik van de Bemer kan ik weer winkelen, wandelen en nog veel meer. De laatste jaren heel veel pijn, nu niets meer. Voor geen goud wil ik het nog missen. Drs Louis Wetzels (arts), Praktijken in Delden Rosmalen - Bussum: Tot mijn stomme verbazing zag ik dat de mat bij meerdere hopeless cases verbazingwekkend goed aansloeg. Dit betrof met name patienten met rugklachten, verkrampingen in de spieren, rheumatische klachten, fibromyalgie, migraine, koude voeten, slecht genezende ulcera, hypertensie, spanningshoofdpijn, hyperventilatie, slaapstoornissen, gewrichtsklachten, claudicatieklachten. Het meest spectaculaire voorbeeld vond ik een patiente uit Den Bosch met fibromyalgie, kortom spier en gewrichtsklachten, chronische vermoeidheid, depressie, slaapstoornissen, totaal geen energie. Deze vrouw zag ik in ongeveer 4 weken veranderen van een wrak in een vitale vrouw barstens vol energie en zonder lichamelijke klachten. Fam. Ten H. Tot mijn verrassing heeft een driemaandelijks bloedonderzoek (Diabetes Centrum Overvecht Utrecht) bij mij vandaag het beste resultaat opgeleverd (insuline enz.) van mijn toestand sinds enkele jaren.

Bemer helpt niet alleen de doorbloeding te verbeteren en de bloedstroom te versnellen (belangrijk voor het afvoeren van de afvalstoffen), maar kan ook de werking van de witte bloedcellen activeren. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Bemer is óók toepasbaar bij de meeste implantaten, vraag ons voor extra info svp. In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en wordt ook ingezet door ca. 6.000 artsen/therapeuten en 300 ziekenhuizen. Ook veel bekende sporters en sport-clubs willen niet meer zonder de Bemer. Vóór u besluit tot koop kunt u de Bemer 3 maanden uitproberen. De voorwaarden sturen wij u graag.

Laatste onderzoek MS: Harvard-publicatie Op uw verzoek zenden/mailen wij u graag recente gebruikers ervaringen. Informatie: Bel svp. 0314-66 85 92 of mail: [email protected] Een korte film van de werking in het lichaam ziet u op www.bemer3000.nl Bemer Nederland bv. Postbus 136 7040 AC ´s Heerenberg

MEI 2010 · 13

3

NIEUWS

TIP

Hartfalen ook slecht voor andere organen

ZORG VOOR VOLDOENDE BEWEGING

■ Vraag: Moeten behandelaars bij hartfalen alleen het hart van de patiënt in de gaten houden? ■ Antwoord: Nee, ook bijvoorbeeld de nieren kunnen schade ondervinden. Bij mensen met hartfalen is ook de kwaliteit van de nieren erg belanglijk, vertelt cardioloog Arend Mosterd van het Meander Medisch Centrum in Amersfoort.Hij doet al lang onderzoek op het gebied van hartfalen, de laatste jaren ook naar de relatie tussen hartfalen en nieren.“In dit ziekenhuis heb ik veel contact met de internist-nefroloog over mijn patiënten.”

Vicieuze cirkel

Gra

CARDIOLOOG AREND MOSTERD: “We kunnen proberen het hartfalen zo goed mogelijk te behandelen. Dat gebeurt met medicijnen en met adviezen over een gezonde leefwijze.”

ten ook nierfalen heeft. Dat zijn dus 15.000 patiënten. Ik denk dat het in werkelijkheid om veel meer mensen gaat. Alleen al in ons ziekenhuis zie ik zo’n driehonderd patiënten met deze problemen.”

Carosserie onderhouden

Patiënten kunnen zelf wel iets doen om het proces te beïnvloeden. Voldoende bewegen staat daarbij bovenaan, legt Mosterd uit. “Bewegen vergroot de spierkracht en dat is goed

ENKELE AANDOENINGEN VAN DE VATEN ■ Aneurysma: een plaatselijke verwijding van een slagader of een hartkamer. Een aneurysma van de aorta is een verwijding van de grote lichaamsslagader. Als de vaatwand van een groot aneurysma scheurt, is dat levensgevaarlijk. ■ Vernauwing in de halsslagaders: dit ontstaat door slagaderverkalking. Dat gebeurt vaak op een plek waar slagaderen zich splitsen of een kronkelend verloop hebben. Meestal wordt dit pas ontdekt als iemand een beroerte of TIA heeft gehad.

ap etad chtn tis li

ter

■ Spataderen: aderen in de benen die uitgerekt en verzakt zijn. Dit komt doordat de kleppen in de aderen niet meer goed sluiten, waardoor het bloed terugstroomt in het been. De ader zet daardoor uit. ■ Etalagebenen: ook dit is een vernauwing in een slagader, maar dan in de benen. Ook deze vernauwing ontstaat door slagaderverkalking. De beenspieren krijgen te weinig zuurstof en gaan op een gegeven moment pijn doen (steken, krampen).

Gratis li

Omron M10 it

Omron M6 Comfort

De relatie tussen hartfalen en nierfunctie ligt tamelijk ingewikkeld.Als het hart niet goed werkt, dan wordt de bloeddruk lager.Daardoor stroomt er minder bloed naar de nieren,waardoor die minder goed kunnen werken. Bovendien maakt het hart hormonen om de functie van het hart weer op te peppen, zoals adrenaline. Maar die hormonen zijn weer nadelig voor de nieren. Daarnaast kan door een slechtere nierfunctie bloedarmoede ontstaan, wat op zijn beurt het hart nadelig beïnvloedt. Doordat het hart moeite heeft om de vochthuishouding in het lichaam op orde te houden, kan zich vocht ophopen in de nieren, evenals in de lever. De nierfunctie verslechtert en de nieren gaan nog meer vocht vasthouden. Een vicieuze cirkel. Volgens Mosterd is niet exact bekend hoe vaak dit voorkomt. “Maar”, rekent hij voor, “ongeveer 1 procent van de bevolking heeft hartfalen, dat zijn ruim 150.000 mensen. Ik schat dat zeker 10 procent van deze patiën-

chtne tadap ter

Geheugen voor 90 metingen • Klinisch gevalideerd • Comfort manchet • Arythmie detectie • Gratis adapter •

Geheugen voor 90 metingen • Klinisch gevalideerd • Comfort manchet • Arythmie detectie • PC aansluiting en software • Gratis adapter •

van € 119,95

van € 149,95

voor € 95,50

voor € 119,50

Bestel uw bloeddrukmeter op www.daxtrio.nl

KORT BERICHT TE WEINIG ZUURSTOF

PAH: zeldzaam maar wel ernstig

voor het lichaam. Je kunt het vergelijken met een auto waarvan de motor niet goed werkt. Als de carosserie wel goed is onderhouden, kun je toch een heel eind komen. Zo is het ook met het lichaam. Verder kunnen patiënten letten op het gebruik van zout. Veel zout is nadelig voor de nieren.Bovendien ga je dan veel drinken en daarmee belast je het hart.” Wat kan de arts doen voor deze patiënten? Helaas niet zo veel, antwoordt Mosterd. “Mensen met hartfalen en nierfalen hebben een heel slechte prognose. We kunnen wel proberen het hartfalen zo goed mogelijk te behandelen. Dat gebeurt met medicijnen en met adviezen over een gezonde leefwijze. Sommige mensen met hartfalen kunnen een soort pacemaker krijgen die het hartritme controleert. Maar die moet worden geïmplanteerd en daarvoor is veel contrastvloeistof nodig, wat weer schadelijk is voor de nieren.”

■ Pulmonale Arteriële Hypertensie (PAH) is een ongeneeslijke ziekte van de bloedvaten in de longen. Door een verhoogde bloeddruk kunnen de longen moeilijker zuurstof uit het bloed halen. “Deze patiënten hebben continu te weinig zuurstof in het bloed”, zegt Paul Robberts van het bedrijf Romedic. “Het hart krijgt steeds meer moeite om het bloed door de longen te pompen. Dat kan leiden tot hartfalen.” PAH kan op alle leeftijden voorkomen. De meeste volwassen patiënten kunnen niet meer werken of voor het gezin zorgen. Behandeling van PAH gebeurt met medicijnen die de bloedvaten verwijden en zo de bloeddruk verlagen. “Aanvankelijk krijgt de patiënt pillen”, vertelt Robberts. “Als de ziekte erger wordt en de pillen onvoldoende werken, krijgt de patiënt het medicijn uiteindelijk via een infuus. Dat wordt in het ziekenhuis ingesteld, waarna de patiënt met het infuus naar huis kan.”

Ingewikkeld

Inhalatie

Nierfalen kan worden behandeld met vitaminepreparaten en sommige hartmedicijnen. Om problemen te voorkomen,wordt patiënten geadviseerd om geen NSAID’s (bepaalde pijnstillers) te gebruiken. “Want die hebben bij hartfalen een enorm effect op de nieren.” De problematiek is dus ingewikkeld, besluit Mosterd. “Mensen met hartfalen en een verminderde nierfunctie zouden eigenlijk standaard ook door de nefroloog moeten worden gezien.”

KEES VERMEER [email protected]

■ Sinds anderhalf jaar is er nog een andere toedoeningsmethode, namelijk door middel van inhalatie. Robberts: “Dit is een nieuwe behandelmogelijkheid voor de periode tussen de pillen en het infuus.De patiënt is dan niet meteen gebonden aan een infuus. Dat geeft de patiënt nog een tijdje meer vrijheid.” Momenteel gebruiken negentig patiënten in Nederland de inhalatiemethode, weet Robberts. “Het is niet bekend hoeveel PAH-patiënten er in totaal zijn. Omdat het een zeldzame ziekte is, is er lange tijd weinig aandacht voor geweest. Dat is gelukkig aan het veranderen.”