Disclosure belangen deze spreker

Disclosure belangen deze spreker (potentiële) Belangenverstrengeling

geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

n.v.t.

The state of the art: Cardiovasculair risicomanagement van 2009 tot 2013 Prof.dr. Cor Spreeuwenberg Voorzitter Platform Vitale Vaten

Congres CVRM: van WETEN naar DOEN, 10 dec. 2013

Zorgstandaard cardiovasculair risicomanagement (CVRM) Waarom een zorgstandaard CVRM? •Aantal mensen met hart- en vaatziekten terug te dringen •Hun kwaliteit van leven te bevorderen •De zorg voor deze mensen te verbeteren Essentie van de zorgstandaard CVRM (2009): •Gebaseerd op multidisciplinaire richtlijn CVRM •Doelgroepen: patiënten bekend met HVZ en patiënten bekend met hoog risico op HVZ (conform risicotabel richtlijn) •Initiatief van patiënten, uitvoering door Platform Vitale Vaten •Bevat - versies voor zorgverleners (I) en voor patiënten (II) - enige indicatoren • - multidisciplinaire richtlijn CVRM •Beschreven vanuit optiek Chronic Care Model

Ontwikkelingen van invloed op implementatie zorgstandaard CVRM


Vorming zorggroepen




Financieringsvorm integrale bekostiging: keten-dbc CVRM (2010)




Snelle groei van aantal ontwikkelgroepen voor zorgstandaarden




Start acht CVRM praktijkprojecten in programma CZ ZonMw




Overheidsbeleid (Chronische Zieken, positie huisarts, kwaliteit)




Denken over proces- en uitkomst indicatoren (Platform; ZiZo; NHG)




Palet aan implementatie bevorderende activiteiten




Activiteiten Coördinatieplatform Zorgstandaarden (2013: KI)




Streven naar zoveel mogelijk generieke aanpak

Cardiovasculair risicomanagement 2009 - 2013 onder de loupe • Hoe kenmerkt de doelgroep zich? • Is de zorg aan de doelgroep veranderd vanuit het perspectief van de zorgstandaard? - qua aanpak en organisatie - qua zorginhoud

• Zijn er veranderingen te zien op het niveau van uitkomsten? - qua tussenmaten - qua uitkomstmaten

.

Wat zijn kenmerken van HVZ patiënten volgens NIVEL-studies 2013? Nationaal Panel Chronisch zieken (n=702) Gemiddelde leeftijd

70 jaar

% HVZ patiënten met multi-morbiditeit waarvan - diabetes mellitus - COPD - boezemfibrilleren

62% 24% 10% 8%

Opleidingsniveau: laag midden hoog

42% 38% 20%

Ervaren regie over eigen leven (zeer) goed

63%

% in laagste 2 niveaus van activering (schaal 1- 4) waarvoor gerichte ondersteuning bij zelfmanagement nodig is

51%

Nivel, 2013

Zelfmanagementtaken en ondersteuningsbehoeften bij mensen met HVZ (2013) Score 0-1

Nivel, 2013

Kader dat anticipeert op kenmerken doelgroep: Chronic Care Model (WHO,Wagner)

Essentie van Chronic Care Model • Doel van de zorg: - kwaliteit van leven - functioneren - klinische uitkomsten als middel hiertoe

• Door productieve interactie tussen patiënt en zorgverleners en gerichte aandacht van - zorgverleners: zelfmanagement, organisatie, zorgproces, ICT - patiënten: actieve betrokkenheid bij hun zorgplan en zelfmanagement - beide groepen: gezamenlijk besluiten en verantwoordelijkheid nemen - zorgorganisaties: veranderingsprocessen starten om dit te bereiken

Veranderingen starten om dit te bereiken • Zorgstandaard - zaak van professionals en patiënten - andere rol voor beiden!! • Cardiovasculair risicomanagement: start vrijwel altijd bij zorgverlener

• Bewustzijn dat programmatische koersveranderingen tijd en ondersteuning vergen (change management)

Wat is gedaan om koers te veranderen? • Schaalgrootte aansturing: van solist naar zorggroep • Faseren van de verandering: bewustwording, knelpuntanalyse en gericht plan van aanpak • Contracteren op kwaliteit (volgens zorgstandaard) en prijs • Begeleiden van veranderingsprocessen (Vilans, Acsion) • Bundelen van krachten ketenzorg (LOK) • Verbinden zorgaanpak uiteenlopende chronische ziekten (van specifiek naar generiek)

Hoe is koersverandering bevorderd? Voorbeeld: acht CVRM praktijkprojecten ZonMw begeleid door Vilans en geëvalueerd door iBMG Programma’s

Patiënten populatie

Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG), A’dam St. Eerstelijns Samenwerking (SESA),

HVZ

Aantal

HVZ/hoog risico

Achterveld Regionale Organisatie Huisartsen (ROHA), A’dam

HVZ

St. Gezondheidscentra (SGE), Eindhoven

Hoog risico

Gezondheidscentrum, Maarssenbroek

Laag/hoog risico

Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem

Hoog risico

UMC St. Radboud, Nijmegen

Laag/hoog risico

Wijkgezondheidscentra, Huizen

Hoog risico

Totaal

N=1484

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam/ [email protected]

Change management CVRM Wat is gedaan om de zorg door professionals binnen zorgprogramma CVRM te verbeteren?

• • • • • • •

Betere organisatie van zorgproces Substitutie van zorg Transmurale samenwerking Besluitvorming/ondersteuning voor zorgverleners Zelfmanagement ICT: van HIS naar KIS Keten DBC financiering

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam

Change Management Wat is/wordt gedaan om rol van patiënten binnen zorgprogramma CVRM te versterken?

• • • • • • •

Opstellen risicoprofiel Individueel zorgplan Meer regulier contact met verschillende zorgverleners Websites en patiënten portals voor ondersteuning Kennis bevordering Gezondheidsmarkt Bevorderen/stimuleren van gezond gedrag

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam

Is de koers veranderd? Verandering in aantal declarerende verzekerden 700000 600000 500000 400000

Diabetes

300000

CVRM COPD

200000 100000

D

0 2010

2011

2012

Gem. kosten per declarerende verzekerde voor CVRM: €95 €142 €147 Zorgverzekeraars Nederland/Vektis, 2013

2013

Is de koers veranderd? Aantal door CZ gecontracteerde zorggroepen 2010-2013

Aantal patiënten: 72.343 CZ, 2013

120.914

156.004

91.736

Hoe is de koers op dit moment? Zorggroepen met een zorgprogramma CVRM voor patiënten met HVZ in 2012

26 / 140 zorggroepen

64.331 HVZ patiënten / 3 miljoen patiënten

Gem. 60% van HVZ patiënten in zorgprogramma (kleinste zorggroep 454, grootste zorggroep 24.948)

N.b. benchmark is nog steeds in ontwikkeling en betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid nemen toe in de tijd.

Bron: Landelijke Organisatie voor Ketenzorg, 2013

Wordt er al met individueel zorgplan gewerkt? Stand van zaken volgens zorgverzekeraars • CZ: In 2012 rapporteren 4 zorggroepen dat zorgplan digitaal beschikbaar is voor alle betrokken zorgverleners in de zorggroep. Gemiddeld voor 50% van patiënten • Menzis: In 1e helft 2013 is binnen 19 zorggroepen met (of toch voor?) gemiddeld 14% van de HVZ-patiënten (spreiding 0-100%) een individueel zorgplan opgesteld • VGZ: Gaat werken met zorgplan als eis voor contractering CVRM stellen

Toch is verbetering te zien Mate waarin zorgplan opgesteld en items daarvan vastgelegd door huisartsen in 2010 en 2013

Bronnen: Nivel enquête 2010; omnibus enquête Duursma 2013

Hoe is de koers op detailniveau veranderd? Verandering in kwaliteit van zorg door professionals volgens onderdelen Chronic Care Model

6,6 →7,6

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam, instrument ACIC-S

Hoe verlenen zorggroepen CVRM-zorg? % HVZ patiënten in zorgprogramma bij wie vastgelegd

Procesindicatoren 2012 Bron: Landelijke Organisatie voor Ketenzorg, 2013

Is CVRM-zorg door zorggroepen veranderd? % HVZ patiënten waarvan procesindicatoren door een zorggroep zijn vastgelegd (2010 -> 2013)

Bron: Het Huisartsenteam (Etten Leur) Jaarverslag 2012

Leidt cardiovasculair risicomanagement tot betere uitkomsten op patiënt niveau?

% HVZ patiënten in zorgprogramma met uitkomst

Uitkomstindicatoren 2012. Bron: Landelijke Organisatie voor Ketenzorg, 2013

Is gezondheidsgedrag HVZ patiënten veranderd? 2010 - 2012

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam

Is er effect op ervaren gezondheidstoestand? Resultaat SF 36 bij ZonMw-projecten CVRM van 2010-2012

JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam

Patiënten tevreden over zorgverlener maar.... In PACIC (patiëntenervaringen met Chronic Care Model) op schaal 1-5: Variabele

Geen Multimorbiditeit Wel multimorbiditeit

Waardering ervaren zorg volgens CCM Gevraagd hoe ‘ziekte’ leven beinvloedt Keuzen om over na te denken Geholpen bij opstellen specifieke doelen voor eten en bewegen Geholpen bij zorgplan dat ik in dagelijks leven kon toepassen Kopie ontvangen van IZP

2.6 2.3 2.8

2.4 2.5 2.8

2.6

2.5

2.4 2.3

2.1 1.8

-> ruimte voor verbetering Nivel: Ervaringen zorg volgens Chronic Care model bij mensen met HVZ (2012)

Wat is invloed van inzet zorgverlener? vergelijking alle zorggroepen met vaatverpleegkundige OLVG %

State of the art (praktijk)projecten CVRM •Aantal zorgprogramma’s CVRM stijgt •Steeds betere registratie indicatoren •Volledig risicoprofiel bij ongeveer 1/3 van de patiënten •Klinische waarden beter geregistreerd dan overige consultgegevens •Aandacht aan HVZ patiënten > patiënten met hoog risico •Kwaliteit en vergelijkbaarheid nemen toe •Uit praktijkprojecten gebaseerd op CCM bovendien tussen 2010-2013: - betere communicatie en coördinatie tussen professionals - significante verbetering kwaliteit chronische zorg in alle domeinen CCM - patiënten bewegen meer en roken minder zijn - gezondheidstoestand (fysieke kwaliteit van leven) verbeterd, mentale kwaliteit van leven echter achteruit (!) • Betere zorg, gezondere leefstijl en toegenomen fysieke kwaliteit van leven Onder meer: JM Cramm en AP Nieboer, iBMG Erasmus Universiteit Rotterdam/ [email protected]

Veel in beweging! Een positieve spiraal! • • • •

Kwaliteit zorg verbetert door op alle domeinen CCM in te zetten De helft van patiënten heeft ondersteuning bij zelfmanagement nodig Meer aandacht nodig voor gezonde leefwijze en mentale gezondheid Op alle niveaus blijft ondersteuning van deze koersverandering nodig - patiënt: door patiëntenorganisaties en zorgverleners - zorgverleners: door zorgorganisatie, ook voor gezonde leefwijze - zorgorganisatie: door deskundige zorginnovatoren en randvoorwaarden * aansluiting HIS/KIS * duidelijke concepten zelfmanagement, centrale zorgverlener, IZP etc. * rekening houden met kosten-effectiviteit * tijd en financiering * samenwerking met verwante groepen voor chronische aandoeningen - voor patiënten(organisatie), zorgverleners en zorgverzekeraars: Platform Vitale Vaten

De tijd nodig voor realisatie van een verandering is afhankelijk van het kwadraat van haar complexiteit

Met dank aan • • • • • • • •

I. van Dis, Hartstichting (data bijeengebracht; voorjaar 2014 factsheet) J.M. Cramm en A. Nieboer, iBMG Erasmus University M. Heijmans en G. Waverijn, NIVEL Zorgverzekeraars Nederland/Vektis Zorgverzekeraars Menzis, VGZ, CZ, Achmea Zio Maastricht; Huisartsenteam Etten-Leur; Eerstelijns Centrum Tiel F. Vogelzang, LOK Y. Henstra, OLVG

en allen die mij de afgelopen jaren hebben gestimuleerd en geïnspireerd