Ben Vaske van ETV
Expert aan het woord
Digitaal leren ook bij laagopgeleiden effectief Tekst: Thomas Bersee, Cubiss
Kort nieuws
Ben Vaske (53) weet als geen ander wat e-learning kan betekenen voor laagopgeleide volwassenen. Hij is directeur van Stichting Expertisecentrum ETV.nl die digitaal oefenmateriaal ontwikkelt voor deze doelgroep. Inmiddels heeft ETV.nl op Oefenen.nl ruim een miljoen-accounts. Volgens hem is het dan ook een fabeltje dat e-learning niet geschikt zou zijn voor laagopgeleiden: “Uit onderzoek blijkt zonneklaar dat digitaal leren ook voor laagopgeleiden effectief is, maar er moet wel begeleiding bij.”
FF checken
Wat moet een organisatie allemaal regelen wanneer die aan de slag gaat met e-learning? Welke tips en trucs zijn er? Hiervoor heeft SBCM een checklist e-learning ontwikkeld. U kunt deze vinden op de SBCM-site: www.sbcm.nl.
Lees verder op pagina 6
BuitenGewoon werken | zomer 2012
5
Vervolg van pagina 5
Een kwart van de Nederlandse beroepsbevolking is laagopgeleid. In absolute getallen gaat het over bijna twee miljoen werkenden en werkzoekenden. Ongeveer de helft van hen is laaggeletterd. Vanwege hun geringe taal- en rekenvaardigheid zijn zij extra kwetsbaar op de arbeidsmarkt.
het leertraject te bestaan uit kleine overzichtelijke stappen, de inhoud moet direct aansluiten bij wat iemand dagelijks aan vaardigheden op de werkvloer nodig heeft. Vanochtend geleerd, vanmiddag toegepast, zo zou het idealiter moeten gaan.”
Aversie tot leren bij laagopgeleiden is misverstand
Geduldige oefenmeester
Volgens Vaske is het een misverstand dat laagopgeleiden een aversie tot leren zouden hebben. Vaske: “Voor veel laagopgeleiden was de schoolcarrière een hindernisbaan vol tegenslag, frustratie en falen. Een schoolse aanpak werkt bij hen dan ook niet, maar als je een aantrekkelijke non-formele leeromgeving aanbiedt, dan blijken ze vaak wonderwel heel snel de smaak van het leren te pakken te krijgen.” Wat bedoelt Vaske met een aantrekkelijke non-formele leeromgeving? Vaske: “Laagopgeleiden behoeven een gevoel van veiligheid. Vaak moeten ze af van hun angst om wederom te falen, en daarop afgerekend te worden. Een persoonlijke benadering met een grote dosis van positieve feedback is daarom vereist. Het is belangrijk dat niet eerst wordt gekeken naar wat iemand niet kan, maar juist naar wat iemand wél kan. Vervolgens behoort
6
BuitenGewoon werken | zomer 2012
Welke rol is er weggelegd voor e-learning? Vaske: “De computer is een krachtig instrument om het benodigde maatwerk te kunnen leveren voor de individuele leertrajecten. Met de computer kunnen laagopgeleiden zelfstandig oefenen met de leerstof die ze op dat moment nodig hebben, en dat op hun eigen niveau en in hun eigen tempo. De computer is een geduldige oefenmeester die op elk gewenst moment kan worden gebruikt.” Zijn laagopgeleiden wel voldoende computervaardig genoeg voor e-learning? Vaske: “Laagopgeleiden en ook laaggeletterden zijn zeker niet per definitie digibeet. Meer dan 95% van de Nederlanders heeft thuis een computer, en zelfs het overgrote merendeel van de laaggeletterden maakt gebruik van Internet. Met meer dan één miljoen-accounts op Oefenen.nl. Dat zegt eigenlijk al genoeg.” Wat kun je als bedrijf doen om e-learning te bevorderen? Vaske: “Uiteraard kun je
computers met internet ter beschikking stellen. Tablets of iPads verdienen misschien wel de voorkeur. Die zijn gebruiksvriendelijk en bieden een breed palet aan digitale mogelijkheden.” Misschien wel even belangrijk is de bedrijfscultuur: “Goed werkgeverschap betekent dat het normaal gevonden wordt, dat elke werknemer van hoog tot laag, de kans krijgt om zich verder te ontwikkelen. Dan komt e-learning vanzelf van de grond.”
Sleutel tot leersucces In plaats van e-learning spreekt Vaske overigens liever van blended learning. Vaske “Het aanbieden van computers met educatieve programma’s alleen is niet genoeg. Het gaat om een mediamix. Veel ETV-nl-programma’s gaan daarom vergezeld van afdrukbare werkbladen en bij een aantal zijn er zelfs papieren werkboeken. Daar wordt grif gebruikt van gemaakt, zoals blijkt uit het grote aantal bestellingen. Persoonlijk begeleiding blijft belangrijk. Dat kan een professionele docent zijn, maar ook een werkbegeleider of een onderwijsvrijwilliger. Begeleiding, begeleiding en nog eens begeleiding, dat is de sleutel tot leersucces.” Welke winst levert de training in basisvaardigheden op? Vaske: “Allereerst gaat
Ben Vaske (1959) studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit Leiden en specialiseerde zich in de mediëvistiek. Daarna werkte hij als docent communicatieve vaardigheden en vervolgens als onderwijscoördinator in het middelbaar beroepsonderwijs. Voorts gaf hij managementtrainingen. Hij is auteur van meerdere cursusboeken, waaronder het zojuist herdrukte ‘Professioneel presenteren, sprankelend spreken in de praktijk’. Sinds 2002 werkt hij bij ETV.nl. Eerst als projectmanager en vanaf eind 2003 als directeur van de Stichting Expertisecentrum ETV. nl. Onder zijn leiding groeide ETV.nl uit tot een van de belangrijkste aanbieders in Nederland van multimediaal leermateriaal.
het om het verminderen van de bedrijfsmatige faalkosten want die zijn vooral te wijten aan miscommunicatie en gebrekkige basisvaardigheden. Voorts is het welbevinden van de werknemer belangrijk. Iemand die leert en zich in zijn kracht gesterkt voelt, heeft meer zelfvertrouwen, is prettiger in de omgang, is meer gemotiveerd, verzuimt minder, en presteert meer. Bovendien zijn basisvaardigheden een voorwaardelijke opstap voor allerlei vakspecifieke trainingen en gerelateerde functiegerichte cursussen. Kortom, basisvaardigheden zijn de trampoline van de werkvloer, daarin investeren loont, het betaalt zichzelf meer dan terug.”
E-learning portal SW
In nauwe samenwerking met SBCM wordt het genoemde oefenportal uitgebreid en speciaal op maat gemaakt voor de SW-bedrijven (Oefenen.nl/ sw.) De SW portal zal een breed aanbod van interactieve programma’s voor training bevatten. Dat aanbod varieert van basis- tot computervaardigheden en van werknemers- tot vakvaardigheden. De portal zal in september van 2012 beschikbaar zijn voor de SW-sector.
ETV.nl
ETV.nl realiseert educatieve televisieseries en multimediale oefen- en instructieprogramma’s voor laagopgeleiden en laaggeletterden. De basisvaardigheden taal, rekenen en alledaags computergebruik staan daarbij centraal. Maar materiaal wordt ook aangeboden op thema’s zoals gezondheid, werk en opvoedingsondersteuning. Het gaat om laagdrempelig materiaal waarmee de doelgroep zelfstandig of onder begeleiding kan oefenen. Het online oefenmateriaal staat bijeen op de oefenportal Oefenen. nl. Begin 2013 lanceert ETV.nl twee nieuwe oefenprogramma’s: ‘Uit en Thuis’ (een Lees en Schrijf!-product) en een vervolg op het succesvolle Taalklas.nl: ‘Taalklas.nl Plus’.
BuitenGewoon werken | zomer 2012
7
Welplaat test nieuwe e-learningportal SW
Karin Roeske, Welplaat
“Het zelfvertrouwen van de deelnemers neemt zienderogen toe door het volgen van opleidingen. E-learning draagt daaraan bij.” Sociaal Werkvoorzieningsschap ‘De Welplaat’ uit Spijkenisse is één van de elf SW-organisaties, die deelnamen aan het pilotproject om het nieuwe e-learningportal SW van SBCM, oefenen.nl, te testen. Projectleider Karin Roeske is enthousiast. Maar feitelijk nog belangrijker: de SW-medewerkers zijn mogelijk nog enthousiaster.
Hoe lang werkt de Welplaat al met e-learning? “In de loop van 2009 heb ik voorzichtig de eerste stapjes gezet, maar dat was nog heel oriënterend. In mei 2010 hebben we het met de campagne laaggeletterdheid écht opgepakt. De gemeenten van Voorne-Putten, met als initiatiefnemer de gemeente Spijkenisse, financiert voor onze medewerkers verschillende opleidingen. Zoals NT2 met inburgering en alfabetisering. De docenten van diverse ROC’s bepalen het lesmateriaal dat past bij het niveau van de deelnemer. Als aanvulling hierop gebruiken zij e-learning. Daarnaast zagen we dat medewerkers af en toe stil zaten, bijvoorbeeld omdat een nieuwe werkopdracht vertraging had. Lees verder op pagina 12
BuitenGewoon werken | zomer 2012
11
Vervolg van pagina 11
CYjafJg]kc]o]jclkaf\kfgn]eber 2008 bij Sociale Werkvoorzieningsschap Welplaat. In haar functie als trajectbegeleider is ze verantwoordelijk voor de ontwikkeling van medewerkers, met als inzet detachering voor wie dat haalbaar is. Sinds dit jaar maakt zij deel uit van de landelijke klankbordgroep ‘E-learning Portal SW’.
Wij dachten; dat moet anders kunnen. Die gaten in het rooster kun je prima opvullen met e-learning.”
Welke faciliteiten hebben jullie voor e-learning? “We hebben inmiddels een leslokaal met twaalf pc’s, waar de hele week wordt lesgegeven. Daarnaast zijn zes pc’s neergezet op de verschillende locaties, waardoor medewerkers ook in de nabijheid van hun werkplek aan de slag kunnen met e-learningprogramma’s. Op de computers op de werkvloer staan dezelfde snelkoppelingen als op de pc’s in het leslokaal, zodat de toegangen naar de programma’s makkelijk herkenbaar zijn voor de medewerkers. Voor de leidinggevenden hebben we een demo gemaakt van oefenen.nl, zodat zijzelf kunnen ervaren wat de mogelijkheden zijn met dit programma. Zo zien ze waarmee de medewerkers bezig zijn.”
Hoeveel mensen worden er binnen de Welplaat opgeleid? “Bijna 90 van de 430 werknemers worden momenteel opgeleid. De docent maakt op
12
BuitenGewoon werken | zomer 2012
een dynamische manier gebruik van regulier beschikbaar lesmateriaal. Daarnaast wordt e-learning aanvullend toegepast, afhankelijk van de cursus/ opleiding. Het opleidingspercentage is iets waar we best trots op zijn. Bovendien stijgt dit aantal nog. De opleidingen zijn succesvol. Om een voorbeeld te noemen: van twee werknemers die laaggeletterdheid hebben gevolgd, heeft één inmiddels zijn VCA-diploma gehaald. De ander gaat in september starten met AKA (MBOniveau 1).”
We werken samen met docenten die affiniteit hebben met de doelgroep, afkomstig van het Albeda College en Lentiz. Zij bepalen wat e-learning kan aanvullen op het eigen lesmateriaal. Daarnaast is er altijd een groepje stagiairs en vrijwilligers aanwezig. Zij assisteren tijdens de lessen laaggeletterdheid en rekenen. Ook hebben we collega’s die fungeren als klassenassistent, wat gelijk ontwikkeling voor hèn is. Er is altijd wel hulp nodig bij het opstarten van PC’s, persoonlijke begeleiding of iets anders.”
Wat is de relatie met het Individueel Ontwikkelingsplan (IOP)?
Wat zie je als voordelen om met e-learning te werken?
Jaarlijks bespreekt de teamleider met de werknemer een IOP. Hierin kunnen twee doelen gesteld worden: een persoonlijk en een werkgerelateerd doel. Daar kan bijvoorbeeld een vraag naar een opleiding uit voortkomen. “Alle IOP’s komen bij mij terecht, ik kijk wat de aanvraag is en welke actie ik moet nemen. Bijvoorbeeld: ‘aanvragen en/of inschrijven voor een opleiding’. Aanmelden voor een opleiding betekent bij ons ook ècht meedoen. Tweemaal per jaar bespreekt de teamleider het IOP met de werknemer om te zien hoe het staat met de doelen. Zo kun je daar waar nodig bijsturen. Voor de persoonlijke cursuswensen: stichting MEE organiseert op iedere locatie tweemaal per jaar een spreekuur. Opleidingen die gewenst maar niet werkgerelateerd zijn, kan men daar aanvragen en in privétijd volgen.”
Wat is de rol van docenten bij e-learning? “De rol van docenten is heel belangrijk.
“Er zijn vele voordelen van oefenen.nl. Je hebt goed zicht op de individuele vorderingen van de medewerker en het programma kan aanvullend worden gebruikt tijdens de opleidingen. Je kunt ook makkelijk modules op maat maken. Zo heb ik voor een groepje medewerkers programma’s gemaakt over persoonlijke hygiëne en gezonde voeding. Het is erg prettig dat je een programma op het individu kunt afstellen. Zo krijgt iedereen cursusstof op zijn of haar eigen niveau aangeboden en kan men daar individueel mee aan de slag. Thuis of, als het werk het toelaat, op de pc op de werkvloer. Ik vind het een nadeel dat verschillende e-learningprogramma’s allemaal hun eigen login-gegevens hebben. Daarom is oefenen.nl zo fijn. Dan werk je gewoon met één login-naam en één wachtwoord.”
Wat merk je aan collega’s die opleidingen volgen? “Je ziet medewerkers zelfvertrouwen krijgen en dat ze privézaken zelf gaan
regelen. Het zorgt er voor dat ze trotser worden. Cursisten krijgen automatisch computervaardigheden mee. We horen van de teamleiders dat ze duidelijk zien dat medewerkers zich ontwikkelen en daardoor beter functioneren. Dat is misschien nog wel het grootste compliment. Het geeft aan hoe goed de lessen aansluiten op wat de werknemer nodig heeft.
Tips voor andere SW-organisaties “Het klinkt wellicht simpel, maar je moet gewoon beginnen. Start ergens mee, dan breidt het zich vanzelf uit. Maak daarna een plan met wie je aan de slag gaat, leg vast wat medewerkers willen en gebruik daar op een slimme manier het IOP voor. Zoek goede partners die affiniteit met de doelgroep hebben. Verder is het van belang de faciliteiten goed te organiseren.
Een ‘nadeel’ is dat we een wachtlijst van veertig personen voor het project laaggeletterdheid hebben. Iedereen is erg enthousiast. Dat enthousiasme vertaalt zich ook in de opkomst. Het is altijd vol. We hopen dan ook dat de subsidie vanuit de gemeenten voor dit project wordt voortgezet. Zo kunnen we de wachtlijst wellicht sneller wegwerken.”
Het zelfvertrouwen van de deelnemers neemt zienderogen toe. Opleiden bevordert de maatschappelijke zelfredzaamheid in de privésfeer, e-learning draagt daaraan bij.”
Wat zie je als de meerwaarde van oefenen.nl? “De portal is zeer gebruikersvriendelijk. Het is fijn dat we als organisatie niet zelf alles hoeven te ontwikkelen en dat we via de portal de vorderingen van de medewerkers kunnen volgen. Wat mij betreft mogen alle bestaande, bruikbare, verantwoorde, digitale materialen aan oefenen.nl toegevoegd worden.”
Kort nieuws Cgkl]faf\a[Yla]afn]kl]jaf_ faciliteiten e-learning Op verzoek van SBCM heeft een SW-organisatie de kosten op een rij gezet voor hun e-learning faciliteiten. Omschrijving
Kosten
Eenmalige kosten Inrichting en verbouwing
Hoe gaat De Welplaat de komende periode verder? “We gaan door op de ingeslagen weg wat e-learning betreft; de pilot van oefenen.nl smaakt naar meer. Wat opleidingen aangaat, we zijn een bedrijf dat ontwikkelen hoog in het vaandel heeft staan en we willen dit continueren. Ook kijken we of we het opleidingsaanbod kunnen verbreden.”
“Het zelfvertrouwen van de deelnemers neemt zienderogen toe. E-learning bevordert ook de maatschappelijke zelfredzaamheid in de privésfeer.”
Inventaris
- Netwerkbekabeling: 5 5.254 - Wandinvulling door middel van kozijnen en deuren: 5 4.845,83 - Installatie door Fidato (incl. aanschaf projector, homescreen en luidsprekerset): 5 2.824 Elf tafels en stoelen
5 12.923,83
± 5 5.500,-
Jaarlijkse kosten Werkplek
Kosten voor 11 werkplekken inclusief aanschafen onderhoudskosten pc’s
5 19.580,-
Salaris opleiders
Kosten zijn inclusief werkgeverslasten
5 33.700,-
BuitenGewoon werken | zomer 2012
13
