December 2013 Driemaandelijks tijdschrift van vzw CMGJ Boslaan 27, 3600 Genk

Afgiftekantoor Genk 1

P 006684 December 2013 Driemaandelijks tijdschrift van vzw CMGJ Boslaan 27, 3600 Genk

BELGIË - BELGIQUE P.B. 3600 GENK 1 12/2618

!SCHRAP Vrijwilligers in de spotlights Kinder- en tienerwerkingen door jonge vrijwilligers Vrijwilligersbeleid Scouts Gouw Limburg

!Woord vooraf Beste lezer Als kersvers voorzitter van de raad van bestuur van het CMGJ heb ik de eer om het in mijn eerste voorwoord te hebben over De Vrijwilliger. Met recht en rede geschreven met een hoofdletter. We kennen hem of haar allemaal. Van de alom bekende vrijwilliger op een mosselfeest van de lokale voetbalploeg of de school tot het ondersteunen van vrijetijdsactiviteiten van kinderen of huiswerkbegeleiding. Vaak geziene eigenschappen zijn een ongebreideld enthousiasme en een groot hart voor de doelgroep waarvoor men zich vrijwillig inspant. Toch is het ondanks deze eigenschappen niet evident om vrijwilligers aan een organisatie te binden. Eén van de factoren die ervoor zorgen dat vrijwilligers blijven doen wat ze doen, is dat men er voldoening uit haalt. Ontmoeten van andere mensen, gelijkgestemden, is een andere factor. We moeten eveneens erkennen dat voor veel lokale, relatief kleine, initiatieven de ondersteuning van vrijwilligers een enorm grote hulp is. Naast de beroepskrachten die er werken, zijn vrijwilligers vaak alomtegenwoordig tijdens activiteiten. Voor de beroepskrachten is een niet te missen rol weggelegd. Zij zullen het werk van de vrijwilliger moeten faciliteren. Hiermee bedoelen we o.a. dat er als het ware een traject op maat geboden wordt voor de vrijwilliger. Hiervoor is het belangrijk te kijken waar men goed in is, om daarna te kijken waar zij het best ingezet kunnen worden. Door in te spelen op de interesses, gecombineerd met dat ongebreideld enthousiasme, voelen vrijwilligers zich gehoord en gerespecteerd. De beroepskrachten moeten eveneens de eindverantwoordelijkheid blijven dragen. Op die manier ontstaat er een zekere ‘ruimte’ waarbinnen de vrijwilliger zijn taak kan doen. Hij of zij mag fouten maken en zal, door de aandacht die er aan hen besteed wordt, ook leren. Het moge duidelijk zijn hoe belangrijk en vaak cruciaal een vrijwilliger is voor een werking of het voortbestaan van een werking. Daarom is deze !Schrap helemaal voorbehouden voor de vrijwilliger.

Pieter Frederix Voorzitter CMGJ

!Inhoud

6

14

De ene doet het voor het sociaal contact, de ander om actief te blijven... Zowel jong als oud, student of gepensioneerde. Badia, Rik, Roger en Balt vertellen waarom zij vrijwilligerswerk doen.

Inhoud

Wie aan vrijwilligers denkt, denkt aan de duizenden jongeren die zich jaar in jaar uit inzetten in de jeugdbewegingen. Maar hoe maak je jongeren warm voor jouw organisatie? En hoe zorg je ervoor dat ze blijven?

!Schrap december 2013

Het DNA van de vrijwilliger

4

Vrijwilligers in de spotlights

6

Kinder- en tienerwerkingen door jonge vrijwilligers

10

Coördinatorencursus 13 ‘Elkaar waarderen en begrijpen is een must’

14

Hart voor kinderen 17

!SCHRAP

!Actueel Het DNA van de vrijwilliger

oe zou de wereld eruit zien zonder vrijwilligers? Geen baby’s die gewogen en gemeten worden bij de consultatiebureau’s, geen leesuurtje op school, geen uitstapjes in het bejaardentehuis... Gelukkig is dit niet het geval want het vrijwilligerswerk in Vlaanderen is zeer gevarieerd en alomtegenwoordig.

H

Vrijwilligerswerk speelt zich meestal af binnen het verenigingsleven. Deze verenigingen werken vooral rond ontspanning en vrije tijd zoals sport en cultuur, maar ook welzijn of hulpverlening. Daarnaast bestaat meer

t Bedank er! lig vrijwil nt

Vrijwilligerswerk bestaat in alle maten en gewichten. Van leesmoeders tot Chiroleiders, van webdesigners u Steunp tot nachtoppas. Maar ook van een laams lanHet V rswerk kortstondige tot langdurige inzet, van ge fVrijwilli itale ko en dig een hoge tot beperkte betrokkenheid. ceert e affiches en t De manier waarop ieder individu zijn fer me en om je art engagement invult, hangt sterk af van postka rs te bege de aard van de vrijwilligerstaken, pervrijwilli n ze . Je ka soonlijke motivatie en de maatschappedanken gebruiken, en. l lijke context. digitaa of laten drukk n eb.be afprinte illigersw jw ri .v www het op 4 !Schrap Je vind

!Actueel actiegericht vrijwilligerswerk, dat maatschappelijke verandering en beleidsbeïnvloeding beoogt (bv. milieuorganisaties, actiegroepen...).

Individuele interesse en behoefte De taken die men als vrijwilliger vervult, zijn heel breed: het organiseren van activiteiten, bestuursfuncties, administratie, klusjes opknappen, vorming geven... Vrijwilligers geven de voorkeur aan activiteiten die nauw aanleunen bij hun persoonlijke interesses en vaardigheden. Mannen zijn zo nog steeds gemakkelijker terug te vinden in een sportvereniging, vrouwen in een zorgorganisatie en jongeren in het jeugdwerk. Ook belangrijk is dat vrijwilligers zelf iets hebben aan hun onbaatzuchtige inzet. De manier waarop en de mate waarin ze zich engageren heeft bovendien invloed op de mate waarin ze ondersteuning, vorming, inspraak, onkostenvergoedingen e.d. verwachten. Waar vroeger vrijwilligerswerk vaak godsdienstig geïnspireerd was, zet men zich in de huidige geseculariseerde samenleving vanuit persoonlijke interesses en behoeftes in. Uit onderzoek blijkt dat het vrijwilligerswerk er zeker niet op is achteruitgegaan. Ongeveer 18% van de volwassenen zou regelmatig vrijwilligerswerk doen. Niet iedereen heeft naast een gezin, een drukke job… hier ook nog de tijd of financiële ruimte voor. De vergrijzing heeft er echter voor gezorgd er steeds meer senioren zijn, die bovendien lang actief willen blijven.

Sociaal kapitaal Vrijwilligerswerk wordt ook wel eens ‘sociaal kapitaal’ genoemd. Naast hun onbaatzuchtige inzet, zorgen vrijwilligers voor sociale samenhang. En misschien is dat nog wel de grootste verdienste van al dat vrijwilligerswerk: een warme, solidaire samenleving creëren.

Vrijwilligers vergoeding Vrijwilligers kunnen geen loon ontvangen voor hun prestaties. Ze mogen wel een vergoeding krijgen voor de kosten die ze maken. Er bestaan twee soorten vergoedingen voor vrijwilligers: de forfaitaire en de reële kostenvergoeding. De forfaitaire kostenvergoeding is een vast bedrag dat de organisatie zelf bepaalt. Op deze forfaitaire kostenvergoeding staat wel een grens: •• max. 32,71 euro /dag/vrijwilliger •• max. 1.308,38 euro /jaar/vrijwilliger De reële kostenvergoeding zijn gemaakte kosten zoals aankopen of verplaatsingsonkosten. Hiervoor moet een ticket of kostennota kunnen worden voorgelegd. Een vrijwilliger kan niet beide kostenvergoedingen krijgen. Wel kunnen naast een forfaitaire kostenvergoeding, vervoerskosten beperkt terugbetaald worden. Een organisatie kan kiezen of zij haar vrijwilligers vergoedt. Het is geen recht. Het is belangrijk dat deze afspraken duidelijk op papier staan en dat iedereen ervan op de hoogte is. Wil je meer weten over vergoedingen, verzekeringen, wetgeving... of ben je gewoon zelf op zoek naar tof vrijwilligerswerk? Kijk op www.vrijwilligerswerk.be of ga langs bij het Steunpunt Vrijwilligerswerk van de Provincie Limburg.

!Schrap 5

!Dossier Vrijwilligers in de spotlights

e ene doet het voor het sociaal contact, de ander om actief te blijven... Zowel jong als oud, student of gepensioneerde. Badia, Rik, Roger en Balt vertellen waarom zij vrijwilligerswerk doen.

D

Badia Outferdine is vrijwilliger bij Gigos Winterslag. Jeugdwelzijnsorganisatie Gigos biedt kinderen en jongeren uit Genk een zinvolle vrijetijdsbesteding. ‘Via vriendinnen ben ik bij Gigos terechtgekomen. Ik heb een proefdag meegemaakt en dat viel zo goed mee dat ik hier ben begonnen als vrijwilliger.’

6 !Schrap

Wat vind je er zo leuk aan? ‘Vooral de sfeer. We werken met kinderen van alle leeftijden, van kleuters tot de 13-15-jarigen. Eerst had ik de kleuters, daarna de 6- tot 9-jarigen en nu de tussengroep. We organiseren dan buitenspelen of pingpong… De activiteiten zijn de ene keer zeer actief, dan weer net rustig. ‘Bij de organisatie van de activiteiten worden we geholpen door onze begeleidster Stefania. We proberen een keer per week samen te komen. Dat is niet altijd gemakkelijk, bijvoorbeeld voor jongeren die studeren.’ ‘Maar tijdens de herfstvakantie werden we voor het eerst losgelaten en hebben we alles zelf georganiseerd. Een aantal woensdagnamiddagen zijn we bijeengekomen om de spelletjes voor te bereiden. Maar dat ging eigenlijk allemaal vanzelf. We hebben

!Dossier een hele fijne, hechte vrijwilligersgroep. Bij conflicten worden die altijd binnen de groep opgelost. We kennen elkaar dan ook allemaal van kleins af aan, zitten bij elkaar op school of zijn verre familie van elkaar.’ Wat zou je graag nog bereiken als vrijwilliger bij Gigos? ‘Ik zou graag hebben dat de Scouts of Chiro eens langskomen om ons activiteiten of spelen aanleren. Want die zijn toch nog anders. Ook zou ik nog graag voor hoofdanimator gaan. Dat is ook goed voor je toekomst: later kan dat nog altijd van pas komen. Wat is voor jou het belangrijkste? ‘Het is gewoon fijn kinderen een leuke bezigheid te geven. Je krijgt ook heel veel appreciatie en respect terug. De kinderen kijken echt op naar jou.’ Zwemvake Balt Geebelen begeleidt de zwemlessen bij de gemeentelijke basisschool van Niel-bij- As.

Wat is je taak als zwemvake? ‘Al 20 jaar ga ik elke maandagmorgen zwemmen met de kinderen van onze basisschool. Kort na 8 uur vertrek ik om alles klaar te zetten. Met badmeester Ronny wissel ik dan leren zwemmen en toezicht houden af. En af en toe de juffen plagen, natuurlijk.’ Hoe ben je erin gerold? ‘Op een ouderavond ooit werd gevraagd ‘Wil iemand mee gaan zwemmen?’. Niemand antwoordde, dus zei ik ‘Ik zal het wel doen.’ Je moet het maar doen, elke maandag. Ooit heb ik na een operatie drie maan-

den moeten afhaken, maar dat is ook alles. Nu, ik was zelfstandige en op maandag was ik sowieso gesloten.’ ‘Maar ik voel mij heel gewaardeerd door de school, zowel door de directie als de leerkrachten. Op het einde van het schooljaar worden de leesmoeder en ik in de bloemetjes gezet en bij het afscheid van de zesdejaars word ik ook steeds uitgenodigd.’ Waarom doe je het? ‘Zelf zwem ik heel graag. Maar het plezantste vind ik het bezig zijn met de kleine kinderen. Dat is heel tof, echt! Er zijn er nog die bang zijn in het water, dus je moet wel aandachtig zijn. Hout vasthouden, tot nu toe hebben we nog nooit iets voorgehad.’ ‘Ik heb al eens met de directeur gelachen ‘Zo’n gek als mij vind je niet meer!’. Want niet iedereen is hiervoor te vinden. De meesten engageren zich zolang hun kinderen op de school zitten, maar haken nadien af. Ik zeg nu wel dat ik volgend jaar stop, maar wie weet doe ik er toch nog een paar jaar bij…’ Rik Schreurs is chauffeur bij de regenbOog. Zij organiseren vrijetijdsactiviteiten voor mensen met een beperking. ‘Ik haal al 14 jaar lang elke donderdag onze mensen van het dagcentrum op. De eerste zes jaar haalde ik hen ook op voor het rolstoeldansen. Soms was ik dan pas na middernacht thuis, want mijn ronde was heel uitgestrekt, van Gruitrode tot Hasselt, Houthalen, Zolder… Het is ook niet alleen de mensen oppikken, maar ook hun postbus leeghalen of hen helpen met hun jas aandoen. ‘Ik ben al lang actief in het verenigingsleven,

!Schrap 7

!Dossier maar bij mijn pensionering heb ik van begin af aan gezegd dat ik vrijwilligerswerk bleef doen. Bij de regenbOog was net een chauffeur gestopt. Ik reed graag en had altijd al graag met mensen met een beperking willen werken. ‘ ‘Pas op, dit is niet voor iedereen weggelegd. Het is vaak niet evident, bv. bij incontinentieproblemen. In het begin zijn zulke dingen eigenaardig. Je moet dit graag doen, want anders hou je het niet vol. Ik ben niet van nature een geduldig iemand, maar met onze mensen wel. Natuurlijk doe ik dit maar één keer per week en ben ik er niet professioneel mee bezig. Je moet oppassen dat het niet te zwaar wordt. Met mijn coach Carine heb ik afgesproken dat ik doorga tot mijn 75, ik ben er nu 74… ’ Waarvoor doe je het? ‘Voor mij is het belangrijkste het plezier dat ik er onze mensen mee doe. Ook het menselijk contact, zeker met mensen met het syndroom van Down, is super. Altijd vriendelijk en lief! Het is dan ook zeer dankbaar werk. Onze mensen en de regenbOog appreciëren heel erg wat ik doe. Natuurlijk, je doet het voor niets. Meer zelfs, je steekt er soms zelf bij in. De geschenkbon met eindejaar en de jaarlijkse uitstap is leuk, maar het hoeft niet.’ Roger Gijsen is voorzitter bij SintVincentius Genk, een vrijwilligersorganisatie die kwetsbaren in de samenleving helpt met o.a. voedselpakketten, kleding, huisraad… Wat is je rol als voorzitter? ‘Als voorzitter dien ik ervoor te zorgen dat onze vrijwilligers het goed hebben en ge-

8 !Schrap

makkelijk kunnen werken. Ook regel ik de zaken die buiten onze eigenlijke werking vallen, zoals bijvoorbeeld deelname aan een overlegplatform. Eigenlijk kan je hier dag en nacht werken.’ Hoe ben je bij terechtgekomen?

Sint-Vincentius

‘Zelf heb ik het altijd heel goed gehad. Ik kreeg op mijn 58 de kans om te stoppen met werken. Maar ik kan niet stilzitten. Ik had evengoed vrijwilliger kunnen worden in de Lieteberg (in het Nationaal Park Hoge Kempen, red.). Maar toevallig was een vriend van mij al actief bij Sint-Vincentius .’ ‘In het begin was ik heel verwonderd over hoe professioneel het er hier aan toe gaat. Ik wist wel al iets over armoede in grootsteden , maar hier leerde ik ook over verborgen armoede en hoe gemakkelijk het is in de armoede verzeild te geraken. En een groot voordeel hier is: je ziet het resultaat van je inspanningen. Bij ons gaat het om wat we nu kunnen doen voor de mensen die bij ons langskomen. Mensen hebben mij ook altijd gefascineerd. Wij zien mensen niet. Écht zien is moeilijk.’ Ga je het nog lang doen? ‘Ondertussen ben ik al zes van de negen jaar voorzitter. Normaal wisselt het voorzitterschap om de vijf jaar, maar dat is nog niet gelukt. Te lang dezelfde bazen is niet gezond. Maar langs de andere kant, we hebben een heel mooi, gemotiveerd team.’ ‘Het is niet omdat we gepensioneerd zijn dat we niet meer kunnen bijdragen aan de samenleving. We moeten als gemeenschap anders leren denken. We denken altijd in termen van welvaart, en niet van welzijn. Wij creëren constant situaties waardoor we mensen en vooral kinderen uitsluiten van kansen, bijvoorbeeld om te mogen voetballen moet er betaald worden. ’

!Dossier Tal van bekende socio-culturele organisaties zijn ontstaan vanuit vrijwilligers. Denk maar aan natuurverenigingen, zorginstanties, sportclubs... Zo ook Ons Genk, een pluralistische jongerenbeweging die bouwt aan een open samenleving. Voorzitter Ramazan Erbas was er vanaf het begin bij.

inzetten, met vaak een sterke eigen mening. Tot een consensus komen is niet altijd even gemakkelijk. De organisatie ontvangt ook geen subsidies, want we willen volledig onafhankelijk kunnen werken. We mogen best trots zijn hoe we uit het niets een vereniging met zoveel leden met zo’n enorme diversiteit qua achtergrond, nationaliteit, geslacht… uit de grond hebben gestampt.’

‘Ons Genk is opgestart door een groepje studenten hoger onderwijs. We vroegen ons af wat we konden betekenen voor jongeren, buiten de bestaande initiatieven om. De bedoeling was om samen te discussië-

Wat willen jullie bereiken? ‘Wij staan open voor iedereen, zonder voordelen. Op dit moment zijn we iets tussen een jongerenvereniging en een jeugdbeweging in. Met ons team van vrijwilligers willen we namelijk dingen in beweging zetten, de samenleving veranderen. We werken niet alleen aan een mentaliteitswijziging, maar proberen ook te wegen op het beleid. Zo hebben we er mede voor gezorgd dat de Onderwijslaan in Genk veiliger is geworden. Aan de hand van een petitie, een mediacampagne, lobbywerk… werd deze gevaarlijke weg van twee rijstroken naar één gebracht. En vallen er geen doden meer. Niet alleen is er iets tastbaar veranderd, maar op deze manier hebben onze jongeren bovendien het gevoel gekregen dat je door actie en participatie daadwerkelijk verandering kan teweeg brengen. Ze hebben geleerd dat het loont om het heft in eigen handen te nemen.’

www.onsgenk.be

ren en na te denken. Dit vriendengroepje is dan uitgegroeid tot Ons Genk. Debatteren en filosoferen is nog steeds essentieel voor ons. Natuurlijk organiseren we soms ook meer ontspannende activiteiten, zoals gaan kayakken.’ ‘Van het begin af aan waren we een heel gestructureerde vereniging. We zijn allemaal vrijwilligers die zich volledig onbezoldigd

!Schrap 9

!Dossier Kinder- en tienerwerkingen door jonge vrijwilligers

oe bind je vrijwilligers aan je organisatie? Waar moet je op letten als je met vrijwilligers werkt? En welke zijn de grootste drempels? Kim Luys en Valerie Engelen van het CMGJ ondersteunen drie Limburgse steden en gemeenten in het werken met jonge vrijwilligers.

H

‘Een financiële vergoeding voor de vrijwilligers is geen garantie dat je ze bindt aan de organisatie’, zegt Valerie. ‘Jongeren zetten zich in omdat ze er veel voldoening uit halen, ze andere jongeren kunnen ontmoeten, het hen een warme thuishaven biedt en voor teambuildingsactiviteiten. Een ander zeer belangrijk aspect om vrijwilligers te blijven motiveren is het doorlopen van een individueel traject. Dit betekent dat je elke vrijwilliger benadert op een manier die tegemoet komt aan hun vaardigheden en inte-

10 !Schrap

resses. Samen met hen zoek je naar waar ze goed in zijn en wat ze willen doen. ‘Het is niet motiverend om een profiel op te stellen en te zorgen dat je jongeren in één en hetzelfde hokje passen: de een is creatief, de ander kan goed activiteiten voorbereiden… ‘

Bottom-up ‘Bottom-up werken is een belangrijk principe’, aldus Kim. ‘Tijdens zo’n traject zie je hun aspiraties veranderen. Jongeren die eerder aan activiteiten meededen, gaan zelf een activiteit organiseren. Dat is een groeiproces, waarbij ze ook de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Gesprekken zijn hierbij heel belangrijk. Tijdsintensief, dat wel. Maar zo mooi om te zien, eenmaal als ze hun draai hebben gevonden, hoe ze zijn gegroeid. En dan kan je hen loslaten.’

!Dossier ‘De vrijwilligers zijn ook zeer leergierig. Ze vragen bijvoorbeeld zelf om uitwisseling met andere vrijwilligersploegen om hun leefwereld te verruimen. Dit geeft hen enorm veel voldoening.’

CMGJ onders te hun vr ijwillig unt werking ers: en en

Kinderw e een ge rking SUPER meente FLAP in lijk van 5 to L t 12 jaa e kinderwerkin eopoldsburg is 2 weke r. Ondersteuning door n georg De kinderwe g van kindere n rking w anisee komsti beroepskracht rd o g van d e spee . De 6 vrijwilli rdt om de lpleinw gers zij e n rking e STREE De ondersteuning door beroepsn kerng afT ACT ro IO ep. in N is e versch krachten is van het grootste belang. e willigers illende wijken n gemeenteli Gemeentelijke jeugddiensten moejke we in Dilse , rk n organis die een traje ten hierin hun verantwoordelijkheid ct afleg -Stokkem. D ing eren e vrijgen tot sportac jongere opnemen en de werking dragen, streetc tiviteite n. oa n voor want die ambitie hebben de vrijkindere ch, n en D e geme willigers (nog) niet. De jongeren nerwerk entelijke kind hebben bijvoorbeeld veel ondererwerk in ing FAB ren twe g FAB10 in steuning nodig bij het werken met uleus e Overpe eweke n tieli lt Fabri jk 6 s activ tot 16 de kinderen en hun ouders. De ek org it ja e a it r. e anisen D v v e ri o jw o w r kinde illige erking beroepskracht kan ‘sfeer maren v draa 2 hulpm rs. De groep ken’, een veilige basis creëren bestaa it sinds 2 jaa an onitore t uit 8 v r op n . en een voorbeeldrol spelen. Hij rijwillig ers en kan hen ook fouten laten maken en laten leren.

‘De ondersteuning door beroepskrachten is van het grootste belang. Gemeentelijke jeugddiensten moeten hierin hun verantwoordelijkheid opnemen.’

‘Werven is eveneens een permanente opdracht’, vertelt Valerie. ‘Maak niet alleen in het gemeentelijk infoblad bekend dat je op zoek bent naar vrijwilligers, maar ga ook flyeren, je werking op school voorstellen... Mond-tot-mondreclame is misschien wel het meest doeltreffend.’ Als beroepskracht

Een goede relatie Blijvend investeren in de binding met de vrijwilligers is noodzakelijk. Bijvoorbeeld door zaken die hen bezig houden te bespreken. Of in een persoonlijk gesprek te vragen ‘Hoe gaat het?’ Waar zit je mee?’. Heb aandacht voor je vrijwilligers en stel je betrokken op, al vanaf het moment dat ze binnenkomen. Zo ontwikkel je een goede relatie en creëer je de ruimte om te polsen naar hun verwachtingen. Ook je vrijwilligers uitsluitend ontmoeten tijdens activiteiten, is niet voldoende.

ers is rijwillig v t e n m Werke e: mdat z o k u le te emeen uit de g n re e d in •• de k en kenn tief zijn en crea oen leven g n jo •• gd werkin ijn •• een tz s ia s u o •• enth zijn k e enti ’ •• ‘auth

!Schrap 11

!Dossier moet je ook aanvaarden dat vrijwilligers na een tijdje weggaan. ‘Jongeren blijven niet eeuwig, ze bouwen een leven op, vatten hogere studies aan, gaan werken in een andere stad... Je zal dus voortdurend moeten investeren in het zoeken naar nieuwe vrijwilligers’, aldus Kim.

Schrikt werken met vrijwilligers je af? Deze tips helpen je alvast op weg. •• Ontwikkel een visie op vrijwilligers: hulpje vs. emancipatorisch proces •• Werven is een voortdurende opdracht

Toets bij je jongeren ook regelmatig af wat zijn of haar verwachtingen zijn. Iedere vrijwilliger vult die zelf in. ‘Laat hen mee bepalen. Werk dus bottom-up: het is hun werking en zij zijn geen hulpjes. Geef hen bovendien de kans om verschillende dingen uit te proberen,’ stelt Valerie.

•• Creëer duidelijkheid in wederzijdse verwachtingen

Meerwaarde van vrijwilligers

•• Persoonlijk contact

Werken met vrijwilligers is tijdsintensief maar loont op heel wat vlakken. Een werking is zoveel rijker als je met vrijwilligers werkt, want het werkt bijzonder inspirerend. Vrijwilligers zorgen er bovendien voor dat er meer kinderen naar een werking kunnen komen. Als je beperkt bent in mankracht, moet je immers ook het aantal kinderen limiteren. Daarnaast moet een beroepskracht ook de tijd en ruimte krijgen om te mogen investeren in een vrijwilligersbeleid. Belangrijk hierbij is dat de lokale overheid mee is in het verhaal.

•• Werk bottom-up

g Vormin ers lig vrijwil over het werkennmwetij

ere ten organis Marge eer we Wil je m rs? Op vraag e D e t Uit ge vrijwilli met d ing me ing enwerk n rm e m o a v s d in ron nde iepgaa sche achterg een d ti n. theore rbeelde nodige ktijkvoo ra p e handig eten via t ons w be e h t a a gj. se? L fo@cm Interes 04 of in 0 5 4 8 089

12 !Schrap

•• Heb een toekomstplan voor je vrijwilli ger (individueel traject) •• Vorming en opleiding op maat

•• Bied veiligheid •• Stimuleer succeservaringen •• Heb aandacht voor het tempo van je vrijwilliger •• Geef schouderklopjes •• Onkostenvergoeding is geen garantie voor langdurige binding

!Vorming US S R U C EN R O 2014 T A N I 6 D & , 30 COÖR 3 16

ri, janua

2

ri

janua

ri janua

ari

febru

Voor coördinatoren van werkingen of diensten die werken met kinderen en/of jongeren in een maatschappelijk kwetsbare situatie.

In deze cursus verdiepen we ons in de maatschappelijke positie van onze doelgroepen en de consequenties voor de werkvloer. Hoe stel je best jouw werking op? Welke doelstellingen streef je na? Welke strategieën ontwikkel je? Hoe organiseer je de werking doelmatig? We zoeken samen naar manieren om onze signaalfunctie op te nemen en op te komen voor de belangen van onze doelgroepen. Hoe kunnen we het beleid beïnvloeden? Hoe herkennen we mogelijke partners om samen te werken? Netwerken is zeer belangrijk. Maar hoe begin je hieraan? Hoe en waarom kan je bouwen aan een netwerk en een maatschappelijk draagvlak voor je werking? En hoe neem je medewerkers en vrijwilligers hierin mee? Hoe kunnen we op maat sturen en ondersteunen? Hoe stimuleren we complementariteit en samenwerking?

We focussen op situationeel en coachend leiding geven. We leren hoe we ons team maximaal kunnen laten renderen in functie van de doelgroep. Tot slot staan we stil bij de deontologische code die we hanteren. Hoe behandelen we deontologische kwesties in teamverband?

Praktisch Data en lo catie: •• 16 en 30 jan Martelare uari 2014, jeugdh erberg De nlaan 11, Blauwput, 3010 Leu •• 23 janua ven ri en 6 feb ru Eénmeila ari 2014 b ij RISO V an 2, 301 Prijs: 180 laams-Bra 0 Leuven euro lede bant, n Uit De M Begeleid arge, 240 ing: Hann e e uro niet-le lore Herre Inschrijv den man en B en: insch art Neiryn rijven via www.uitde ck (Uit De marge.be Marge) vóór 6 jan uari 2014

!Schrap 13

!Dossier ‘Elkaar begrijpen en waarderen is een must’

Vrijwilligersbeleid Scouts Gouw Limburg

W

ie aan vrijwilligers denkt, denkt aan de duizenden jongeren die zich jaar in jaar uit inzetten in de jeugdbewegingen. Maar hoe maak je jongeren warm voor jouw organisatie? En hoe zorg je ervoor dat ze blijven? CMGJ ging op onderzoek uit bij de Scouts van Gouw Limburg.

‘Een andere manier om vrijwilligers te werven is door een persoonlijk contact. Tijdens het startweekend voor alle leiding van Limburg dat plaatsvindt in augustus, proberen we om vrijwilligers te vinden. In mei en september organiseren we ook twee infoavonden, waarop we informatie geven over wie we zijn en wat we doen.’

Nina Vandewinkel (gouwcommissaris): ‘We hebben een vaste kern van 30 vrijwilligers, afkomstig uit heel Limburg. Deze vrijwilligers zijn voornamelijk oud-leiding die lang actief zijn geweest binnen de vereniging. Ze willen dan een andere taak binnen het Gouw invullen, want leiding zijn ze al geweest en nu willen ze iets nieuws doen binnen de Scouts. Verder hebben we ook een vacaturedatabank, waar de leiding kan zien waar er nog vrijwilligers gezocht worden, bijvoorbeeld een webmaster.’

Hoe onthalen jullie geïnteresseerden?

14 !Schrap

Edward Vanhees (gouwvoorzitter): ‘We hebben altijd een eerste kennismakingsgesprek met een mogelijke vrijwilliger om te polsen hoe hij of zij de dingen ziet en welk pad hij/ zij wilt volgen. Zo gaan we na of dat overeenkomt met onze visie en de weg die wij uitwillen. Klikt het en zitten we op dezelfde lijn, dan gaan we samen in zee.’

!Dossier Wat verwachten jullie van vrijwilligers? Edward: ‘We verwachten dat de samenwerking goed verloopt en dat de manier van werken overeenkomt met waar onze gouw voor staat. Ook vinden we het belangrijk dat taken aansluiten bij de capaciteiten en interesses van de vrijwilliger. Elkaar begrijpen en waarderen is een must.’

‘We vinden het belangrijk dat taken aansluiten bij de capaciteiten en interesses van de vrijwilliger’ Rob Lagrain (eindeverantwoordelijke financiën): ‘Van de vrijwilligers verwachten we ook een minimaal engagement. Er zijn een aantal activiteiten waar we de medewerking van de vrijwilligers verwachten. Het helpen voorbereiden en aanwezig zijn op het weekend van de leiding, weekend van de leden, het Gouwbal en startweekend is het minimum.’

Eline Van Reeth (adjunct-gouwcommissaris vorming): ‘Op elke gouwraad geven we ook een kwartiertje vorming aan de vrijwilligers. Deze vorming vindt één keer per maand plaats. In deze vorming lichten we in het kort een methodiek toe. Het is dan aan de vrijwilligers om er zelf mee aan de slag te gaan.’ Wat is de meerwaarde van vrijwilligers? Edward: Zonder onze vrijwilligers zouden we niet kunnen bestaan. Het is leuk om te zien hoe vrijwilligers met plezier en motivatie aan het werk gaan zonder dat er iets tegenover staat. Hoe binden jullie hen aan de organisatie? Rob: ‘Het lidgeld is een soort van formele binding. Verder moedigen we de vrijwilligers ook aan om zich te houden aan het minimumengagement: als ze zich hieraan houden, worden ze ook een vaste medewerker. Verder zijn er ook een aantal momenten op het einde van het jaar, zoals de

Hoe begeleiden en ondersteunen jullie vrijwilligers? Edward: ‘Meestal hebben de vrijwilligers niet veel sturing nodig, aangezien de meerderheid ongeveer 5 jaar als leiding heeft gewerkt. Ze hebben dus voldoende ervaring.’ Nina: ‘Voor een werkgroep verdelen we de taken en vragen we wie waar goed in is. Als we merken dat er in een groepje meer sturing en begeleiding nodig is dan geven we die ook. Om de drempel zo laag mogelijk te houden, hebben we sinds 2013 ook een peter- en metersysteem. Nieuwkomers kunnen ondersteund worden door een peter of een meter, bij wie ze voor om het even wat terecht kunnen.’

gouwbarbecue die gratis is voor de vrijwilligers. De gouwleiding gaat ook één keer per jaar op ontspanningsweekend, wel tegen een kleine bijdrage.’ Edward: ‘We doen niet graag activiteiten met het geld van de vereniging. Dat geld

!Schrap 15

!Dossier besteden we het liefst aan de leden zelf.’ Welke verantwoordelijkheid krijgen jullie vrijwilligers? Rob: ‘De vrijwilligers hebben en krijgen veel verantwoordelijkheid. Zo krijgen ze bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid om een weekend voor 400 leden te organiseren. Iedereen mag zich bovendien engageren om het Gouwbal te organiseren. Maar elke vrijwilliger kan kiezen of onderzoeken welke taak voor hem of haar is weggelegd. Elke vrijwilliger heeft een specifieke rol en kwaliteiten. Het is heel belangrijk om deze kwaliteiten extra in de verf te zetten.’

uitwisselingen horen we nieuwe dingen en kunnen wij ook evalueren wat we goed en minder goed doen. Tijdens het congres voor groepsleiding in maart 2014 kan iedereen zijn of haar stem laten horen.’ Nina: ‘Elke activiteit wordt ook geëvalueerd, meestal aan de hand van een methodiek.

Welke tips geven jullie aan lokale werkingen? Edward: ‘Vaak wisselen onze vrijwilligers informatie en tips uit met andere werkingen. Ze vergelijken bijvoorbeeld hoe anderen werken rond ledenwerving of hoe ze een inzamelactie houden. Aan de hand van deze

Hoe of wat?! Scouts

We bespreken dan de positieve en minder positieve punten. En hoe we ons vrijwilligersbeleid steeds kunnen verbeteren.’

e De 65 n Gidsen Vla 0 plaa andere tselijke n is Elke g sco roe ee mengd p bepaalt ze uts- en gids n grote jeug d lf op w e of niet elke m ngroepen zij beweging. gemen ervan, anier e n de b gd be r word asis. groepe heer van fin , planning va t gew n n an tricten. zijn gebundeld ciën, lokalen activiteiten en erkt: geS en ma de inho in distr te ic bestaa couts en Gids u t uit 3 à en Vlaa ten. In Vlaan riaal... De lo d deren z kale 5 nderen ten en ij het nati districten en n te e lt 12 g r 56 dis v onaal v erbond ormt de scha ouwen, elke kel tus . Meer in sen die gouw fo op w districww.gou wlimbu rg.be

16 !Schrap

!In de kijker Hart voor Kinderen ‘Je moet geen grote industrieel zijn om verandering te kunnen brengen!’

e feestdagen zijn in aantocht. Een tijd van plezier, lekker eten en cadeau’tjes… Maar niet voor iedereen. Des te schrijnender wordt het wanneer kinderen door armoede uit de boot vallen. Marc Desiron en Eddy Vandeboel trachten met vzw Hart voor Kinderen een verschil te maken.

D

Eddy Vandeboel: ‘Tijdens een grote geldinzamelactie ten voordele van de tsunamislachtoffers (de tsunami in de Indische Oceaan van 26 december 2004, red.) opperde een aantal mensen ‘Wij houden altijd collectes voor grote, verre projecten. Eigenlijk willen we ook lokale noden lenigen.’ Een aantal van de initiatiefnemers zetelden in tal van verenigingen en zagen dat er al veel gedaan werd rond kansarmoede, maar zeer weinig rechtstreeks ten opzichte van kinderen. Zo is Hart voor Kinderen ontstaan.’

Wat doen jullie precies? Marc Desiron: ‘Wij bieden hulp aan arme, zieke en verwaarloosde kinderen van 0 tot 12 jaar. Uitgangspunt hierbij is dat onze financiële bijdragen wezenlijke veranderingen moeten brengen. Zoals bijvoorbeeld financiële hulp bij de aanschaf van een hoorapparaat of een kinderbed, bij deelname aan vrijetijdsactiviteiten, Sinterklaas… Dit gebeurt altijd in nauw overleg met het OCMW. Naast deze financiële steun streven wij er als vereniging ook naar om (kans) armoede bespreekbaar te maken.’ Eddy: ‘Wij werken steeds samen met het OCMW, Sint-Vincentius, CLB’s, schoolopbouwwerk, buurtwerk… Belangrijk is dat wij aanvullend werken op de bestaande initiatieven. Bijvoorbeeld, een kind kan via het OCMW financiële bijdrage krijgen in het lidgeld voor de voetbalclub, maar het heeft

!Schrap 17

!In de kijker dan nog geen sportuitrusting. Wij zorgen dan voor de uitrusting. Wij volgen ook altijd op wat er daarna gebeurt met dat kind.’ Eddy: ‘Voor een stuk geven wij kinderen toegang tot maatschappelijke participatie. Wij zorgen niet alleen voor de middelen maar we zetten mensen ook aan het denken. Zoals met onze financiële bijdrage in de kostprijs van zee- en bosklassen. Enerzijds is het kind zo geïntegreerd in zijn/haar klas, anderzijds zetten wij scholen aan het denken over hun beleid.’

Eddy: ‘Onze vrijwilligers geven ons de mogelijkheid om elke euro die binnenkomt ook terug te laten gaan naar de doelgroep. Onze inzet is gebaseerd op persoonlijk engagement en motivatie. Maar je moet geen grote industrieel zijn om verandering te kunnen brengen!’

Welke acties organiseren jullie zoal? Eddy: ‘Een van onze grootste acties is de Sinterklaasactie, met pakjes voor een 400tal kinderen. En bij zee- of bosklassen krijgen kinderen een rugzakje met mooie handdoeken en wasgerief. Soms stellen wij ook fietsen ter beschikking zodat kinderen mobiel kunnen zijn.’

‘Licht kunnen brengen in de ogen van een kind is de grootste voldoening die er bestaat.’ Marc: ‘Ondanks de minimumfactuur op school blijft er ook behoefte aan schoolmateriaal. Dus hebben we heel wat kinderen een rugzakje bezorgd met schriften, kleurpotloden, stiften… Of betalen we mee bovenop de middelen die al door andere instanties zijn voorzien, zoals bijvoorbeeld bij de terugbetaling van een hoorapparaat.’ Hoe zit jullie organisatie in elkaar? Eddy: ‘Onze middelen verwerven we via serviceclubs, bedrijven en particuliere giften.’ Marc: ‘Onze vzw zelf bestaat uit een vaste kern die het dagelijkse reilen en zeilen van de vzw bepaalt. Bij grote acties waar we meer volk voor nodig hebben, kunnen we een beroep doen op tal van vrijwilligers.’

18 !Schrap

Marc: ‘Je ziet ook onmiddellijk de resultaten van je inspanningen. Licht kunnen brengen in de ogen van een kind is de grootste voldoening die er bestaat. Financieel krijg je niets terug, maar wel zoveel anders.’ Hoe zien jullie de toekomst tegemoet? Eddy: ‘Blijven zoeken naar sponsoring en het verwerven van financiële middelen wordt moeilijker en moeilijker. Nu zijn we actief in Maasmechelen, Lanaken en DilsenStokkem. Maar we hopen ons territorium nog te kunnen uitbreiden naar andere gemeenten. Ook willen we nog meer naar buiten treden om mensen te responsabiliseren.’ Marc: ‘Natuurlijk willen we zeker ook niet te snel groeien, we zijn uiteindelijk maar een vrijwilligersorganisatie. Maar onze droom is uiteraard dat we onszelf overbodig maken.’ Meer weten? www.hartvoorkinderen.be

3 april 2014

CMGJ WORDT ‘25 jaar strijd tegen maatschappelijke kwetsbaarheid’ 25 at- id na ma rhe e r d a ? n e is ge ba at ten t at jd te wets t sta ach tei W tri k wa w rsi ole s e e t k n r ij niv Inh t, jaa ppel d? E ratie (U ool Gen r ne a n e h U h e itu sc rand e ge Ve gesc rg ( ge s op n e i u v end va Ho nb uid als . lg olf am, ette e h rgs vlak D vo V n d bu al t h n rte tting icole hte Lim ona me e o p ti it ic p Ex n N en N n) l el o rna e u va d) uve ow inte n w lijke lan .Le e, z en olle ste r! KU tie to ams ien b fee uite a Vla ad een fsl a N

Programma: 13.30u Welkom • 13.45u Terugblik ’25 jaar strijd tegen maatschappelijke kwetsbaarheid’ • 14u Spreker Nicole Vettenburg • 15u Spreker Dolf van Veen • 16u Toelichting Jean-Paul Peuskens, Gedeputeerde jeugd • 16.30u Uitwisseling • 17.30u Feestelijk intermezzo • 17.45u Hapje & drankje • 19u Politiek debat

Locatie: volgt later nog • gratis • Je kan inschrijven voor een hele dag of een halve dag (13.30u tot 17u of vanaf 17u). Graag inschrijven uiterlijk op dinsdag 25 maart via info@ cmgj.be of 089 84 50 04.

!SCHRAP Colofon Eindredactie: Lily Vanopdenbosch Redactie: Latifa Amezghal, Jmiaa Kherouach ,Valerie Engelen, Lily Vanopdenbosch, Toon Voorjans Verantwoordelijke uitgever: Marina Hanot, p/a Boslaan 27, 3600 Genk Vormgeving: Lily Vanopdenbosch Beelden: Shutterstock, Gouw Limburg, Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk !Schrap is gratis en verschijnt driemaandelijks !Schrap wordt uitgegeven door het Centrum voor Maatschappelijke Gelijkheid en Jeugdwelzijn vzw met de steun van de provincie Limburg afdeling Jeugd !Schrap, Boslaan 27, 3600 Genk, tel. 089 84 50 04, www.cmgj.be, [email protected]