P 006684 December 2011 Driemaandelijks tijdschrift van vzw CMGJ Boslaan 27, 3600 Genk
Afgiftekantoor Genk 1 BELGIË - BELGIQUE P.B. 3600 GENK 1 12/2618
!SCHRAP Armoede is een onrecht, maak er spel van Lokale jeugdbewegingen in de bres tegen armoede Vormingsaanbod toegankelijkheid
!Woord vooraf Beste lezer Nog tot midden volgend jaar werken zeven Vlaamse jeugdbewegingen aan hun jaarthema ‘Armoede is een onrecht, maak er spel van’. Een thema waarbij jeugdbewegingen ook kunnen beroep doen op de expertise van het CMGJ. Wij steunen dan ook ten volle hun nationale actieweekend van 17 en 18 maart. De aandacht van de jeugdbewegingen voor ‘maatschappelijke kwetsbaarheid’ komt niet uit de lucht gevallen en neemt zelfs toe. Maar het probleem groeit sneller dan de aandacht ervoor. De kloof tussen de gemiddelde burger en maatschappelijk kwetsbare personen tekent zich steeds scherper af: de groep van mensen die het moeilijk hebben om bij te blijven wordt groter en de problemen verspreiden zich over meer levensdomeinen. Steeds meer dropouts in het onderwijs, meer mensen doen beroep op mazouttoelagen, het aantal leefloners neemt toe, een op de vijf kinderen groeit op in een kansarm milieu… In het regeerakkoord is de bestrijding van armoede weliswaar een prioriteit maar het lijkt alsof men eerder de armen wil bestrijden dan de armoede zelf. Op onze gespreksavond met gouverneur Reynders op 7 december kwam het thema eveneens aan bod. Vertrekbasis was het nieuwe plan 2.24 voor Limburg (in navolging van het Limburgplan). Wat ik vooral onthoud van deze avond is de oproep om als welzijnswerker/jongerenwerker (veel) meer aan politiek te doen. Doe niet altijd beroep op de politici, maar doe zelf aan politiek als je veranderingen wil bereiken. De discussies over de plaats van het provinciaal jeugdbeleid doorkruisen het thema en geven extra voer aan de oproep om zelf aan politiek te doen. Het mogelijke verlies van een provinciaal beleid t.a.v. maatschappelijke kwetsbaarheid is een aderlating in de strijd tegen kansarmoede in Limburg. We proberen invloed uit te oefenen om het provinciaal jeugdbeleid te behouden. En dan stoten we nogal eens op de politiek, een wereld waarmee we minder vertrouwd zijn. Tot slot, voor alle lezers van deze !Schrap een aangenaam en vreugdevol 2012. Erik Vreven Voorzitter CMGJ
!Inhoud
4
8
Onder het thema ‘Armoede is een onrecht, maak er spel van’ slaan dit jaar zeven jeugdbewegingen de handen in elkaar tegen armoede.
Inhoud
Hoe gaan lokale jeugdbewegingen om met armoede? Hoe zetten zij dit moeilijke thema om in de praktijk en wat zijn hun ervaringen?
!Schrap december 2011
Woord vooraf
2
Armoede is een onrecht, maak er spel van
4
Lokale jeugdbewegingen in de bres tegen armoede
8
Maak spel en structureel werk van armoede
17
Vormingsaanbod toegankelijkheid voor jeugdbewegingen
19
!SCHRAP
!Opinie Armoede is een onrecht, maak er spel van
‘Armoede is een onrecht, maak er spel van’. Met dit thema slaan dit jaar zeven jeugdbewegingen, Chirojeugd Vlaanderen, FOS Open Scouting, Jeugd Rode Kruis, KLJ, KSJ-KSA-VKSJ, Wel Jong Niet Hetero vzw en Scouts en Gidsen Vlaanderen, de handen in elkaar tegen armoede. Frederik Biesmans, pedagogisch medewerker bij KSJ-KSA-VKSJ nationaal, geeft tekst en uitleg. Wat houdt het jaarthema juist in? Frederik Biesmans: ‘Het thema van werkjaar 2011-2012 gaat over armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen. Samen met alle jeugdbewegingen brengen we het thema onder 4 !Schrap
de aandacht en werken er verschillende acties rond uit. Elke plaatselijke groep kreeg al een pakket met enkele spelen over het thema waar ze mee aan de slag kunnen. Daarnaast voorzien we ook bij elke vormingscursus en andere nationale en provinciale initiatieven, een blok of bezinningsmoment rond het thema. Als kers op de taart is er dan mAAk kAbAAl in het weekend van 17 en 18 maart 2012, waarbij over heel Vlaanderen de verschillende groepen op gemeentelijk vlak samenwerken en een actiemoment op poten zullen zetten.’ Waarom kozen jullie dit thema? Frederik Biesmans: ‘We stellen vast dat armoede nog steeds een thema
!Opinie is waar veel vooroordelen over bestaan. Jongeren zijn bijzonder kwetsbaar voor armoede en we hebben de indruk dat ze hier weinig vat op hebben. Wij zijn er van overtuigd dat jongeren het verschil kunnen maken eens ze weten welke mechanismen er werkzaam zijn rond dit thema.’ Hoe is de samenwerking met de andere jeugdbewegingen tot stand gekomen? Frederik Biesmans: ‘Enkele jaren geleden werd het gezamenlijk jaarthema ‘VerdraaiDe Wereld’ uitgewerkt. Toen zijn we er echt in geslaagd om het thema te doen leven. Zo staat duurzaamheid nog steeds hoog op onze agenda. Daarnaast willen we een voorbeeld stellen dat samenwerking niet altijd blokkerend hoeft te werken, maar dat het extra kansen kan creëren.’ Wat is de meerwaarde van dit samen te doen? Frederik Biesmans: ‘Samen staan we sterker. Als we deze boodschap met z’n allen uitdragen, hebben we meer kans op slagen. Samen kabaal maken produceert nog net iets meer decibels. Met 250 000 leden en leiders rond een thema werken is krachtiger dan het met een duizendtal te moeten doen. Zeker naar de overheid en andere organisaties toe komt het een pak straffer over als we het met z’n allen doen.’
Wat willen jullie in dit jaar bereiken? Frederik Biesmans: ‘Het thema onder de aandacht brengen bij zo veel mogelijk plaatselijke groepen. We willen vooral sensibiliseren, maar wanneer groepen er meer mee willen doen, juichen we dat alleen maar toe. Een engagement van een groep kan verschillende gradaties aannemen: een groep kan simpelweg de spelletjes rond het thema spelen of een vormingsblok volgen. Ze kunnen echter ook het thema vastpakken door op zoek te gaan naar de eventuele drempels binnen hun eigen werking. Of een actie op poten zetten waarbij op plaatselijk niveau een netwerk ontstaat dat armoede kan doorbreken.’ Verwachten jullie iets lokale werkingen?
van jullie
Frederik Biesmans: ‘Ja! Tijdens het weekend van 17 en 18 maart is er ‘mAAk kAbAAl’, het actiemoment bij uitstek. Alle plaatselijke groepen kunnen dat weekend over de jeugdbewegingsgrenzen heen de handen in elkaar slaan en iets op poten zetten. Een massaspel, een ludieke actie in de straat, een filmavond… alles is mogelijk.’
!Schrap 5
!Dossier De jeugdbewegingen werkten samen een visietekst uit, waarin zij hun jaarthema ‘Armoede is een onrecht, maak er spel van’ en hun kijk op armoede onder kinderen en jongeren verduidelijken. “Met dit jaarthema willen we heel duidelijk maken dat we het een schande vinden dat een op vijf van alle Belgische kinderen en jongeren in armoede leeft. In een rijk land zoals het onze is dat onaanvaardbaar. Armoede is een onrecht! En dat laten we niet zomaar gebeuren: we maken er spel van! Als jeugdbeweging zijn we een deel van de samenleving. Samen zijn we met meer dan 250 000 kinderen en jongeren. We dromen van een samenleving zonder armoede en uitsluiting en zullen dit luidkeels verkondigen tot iedereen ons hoort. Ouders, buren, pers en politici: iedereen zal weten dat we vinden dat het armoedeprobleem structureel moet aangepakt worden. We gaan voor maatregelen die armoede echt oplossen, geen doekjes voor het bloeden!
Maar wie de wereld wil veranderen, begint altijd het best bij zichzelf. Want eerlijk: kennen we de armoedeproblematiek allemaal wel zo goed? Betrappen we onszelf al niet eens op een vooroordeel hier en daar? Ook bij ons is er dus werk aan de winkel. En dat doen we op onze eigen typische jeugdbewegingsmanier: we maken er een spel van. Niet van de armoede zelf natuurlijk, maar we proberen door informatieve spelen en speelse actie onszelf en onze leden meer bewust te maken van de armoedeproblematiek. We moeten ook toegeven dat we als jeugdbewegingenitsluiting soms mee in stand houden. Ook wij slagen er (nog) niet in kinderen en jongeren in armoede talrijk in onze jeugdbeweging te betrekken. We maken er ook voor hen spel van. Laat ons eens kritisch naar onszelf kijken. Welke drempels houden wij mee in stand? Wat kunnen we hier aan doen? Dat doen we beter niet alleen. Samen staan we sterker. We doen het samen, over de koepels van de jeugdbewegingen heen en met partnerorganisaties uit de armoedesector. We maken er ons spel van. De familie Kabaal maakt er spel van! Vechten tegen armoede, dat doe je niet alleen! Zo denkt de monsterfamilie Kabaal er ook over. Onze zeven jaarthemafiguren Moemso, Schraker, Meponki, Dassel, Grollo, Fremoos en So leven al meer dan 100 jaar onder het bed van kinderen. Van daaruit hebben ze veel zien gebeuren, mooie dingen maar ook droevige en
6 !Schrap
!Dossier soms heel oneerlijke. Veel kinderen leven in armoede en daar kunnen ze niet goed tegen. Dan maken ze met al hun toeters en bellen gigantisch veel kabaal, je wordt er horendol van! Soms zeggen mensen wel eens: “je moet zo geen spel maken”, waarmee ze willen zeggen “hou je rustig”. Wij willen ons niet rustig houden, we maken er spel van! Tot iedereen luistert. Met behulp van onze Propere Fanfare en door keihard lawaai te maken. Met op kop: onze luidruchtige monsters.” De familie Kabaal gaat een heel jaar op bezoek bij jeugdbewegingen en evenementen over het hele land. Op www.maakerspelvan.be kun je al hun avonturen volgen.
!Schrap 7
!Dossier Lokale jeugdbewegingen in de bres tegen armoede
Hoe gaan lokale jeugdbewegingen om met armoede? Hoe zetten zij dit moeilijke thema om in de praktijk en wat zijn hun ervaringen? We namen een kijkje bij een aantal Limburgse werkingen. Wouter Bertrands, zes jaar leider bij de scouts Beringen en daarna actief bij gouw Limburg, gaat dit jaar voor de vierde keer mee naar het ‘open kamp’, ditmaal als verantwoordelijke. Wat is ‘open kamp’? Wouter Bertrands: ‘Dit is een scoutskamp dat minder lang duurt dan de normale tien dagen, namelijk van maandag tot zaterdag. We sla8 !Schrap
pen in tenten en spelen de gewone spelletjes die in elke jeugdbeweging worden gespeeld. Maar voor dit kamp richten we ons op maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. De leeftijden gaan van zes tot achttien jaar, verdeeld over drie groepen.’ Hoe bereiken jullie deze jongeren? Wouter Bertrands: ‘We werken samen met OCMW’s en straathoekwerk. We willen een beetje afstappen van kinderen die geplaatst worden. We zijn geen opvoeders en deze kinderen hebben toch extra noden. Kinderen met zware gedragsproblemen zijn niet onze doelgroep. Maar als er nog plaats is, kunnen ze wel mee.’
!Dossier Wat is het doel van open kamp? Wouter Bertrands: ‘We willen deze jongeren warm maken voor de jeugdbeweging en hen laten doorstromen. Maar dit is zeer moeilijk: het grootste probleem is dat ze op 14-jarige leeftijd erbij komen en dan is het eigenlijk al te laat. Als buitenstaander in een hechte groep komen is zeer moeilijk.’ ‘Daarnaast willen we deze kinderen een toffe week geven. Ze kunnen dan even weer kind zijn. Ze genieten hier ongelofelijk hard van. We geven deze kinderen een ervaring die ze niet rap vergeten en misschien leren ze er iets uit. Het is ook belangrijk dat ze hier bepaalde waarden en normen meekrijgen.’ ‘Dit jaar bekijken we met de kern wat we kunnen doen om die doorstroom te verbeteren. We denken eraan om als buddy mee te gaan naar de lokale scouts en dit op te volgen. Dit vraagt veel tijd en engagement, maar we onderzoeken nog hoe we het kunnen aanpakken.’ Is het moeilijk om hier leiding voor te vinden? Wouter Bertrands: ‘Ja en neen. Een vaste groep die al een aantal jaren meegaat, is nu aangevuld met een paar anderen die eens willen proeven. Maar als je een paar keer mee bent geweest, dan heb je de microbe te pakken. Zo is het bij mij toch gegaan.’
Wat vind je ervan om met deze doelgroep te werken? Wouter Bertrands: ‘Het is vermoeiender. Maar of dit nu aan het gedrag van de kinderen ligt? Het grote verschil is dat je met een groep start die je niet kent en dat het een heel divers publiek is. Het is intens en vermoeiend maar geeft zeer veel voldoening.’ Wat vind je van het jaarthema? Wouter Bertrands: ‘Naast het aanleren van het liedje en misschien sporadisch een groep die iets extra doet, wordt er bij ons eerlijk gezegd weinig mee gedaan. Met het open kamp werken de scouts elk jaar rond deze thematiek en dat vinden we belangrijk. Met als vertrekpunt de gouw, met leiding die al meer ervaring hebben, die geëngageerd zijn en extra moeite willen doen voor deze doelgroep. Maar ik begrijp dat de lokale groepen daar minder mee bezig zijn: ze hebben het heel druk met hun eigen jeugdbeweging. De eigen groep, werkvergaderingen, fuifen, eetdagen… als er dan een aantal mensen van een leiding geïnteresseerd zijn, is dat al mooi! In functie van het jaarthema gaat dit jaar het open kamp door met alle gouws samen en zal het kamp langer duren.’ Tijdens de vorige paasvakantie organiseerde VKSJ Tongerlo een spelnamiddag samen met Wiebe vzw. Wiebe organiseert allerhande activiteiten voor kansarme en niet-kansarme kinderen. Kaat Thora van VKSJ Tongerlo legt uit hoe dit in zijn werk ging. !Schrap 9
!Dossier Wat hebben jullie juist gedaan? Kaat Thora: ‘De spelnamiddag bestond uit twee delen waarbij de kinderen in elk deel één activiteit (koken, knutselen, ruwe spelen of Cluedo) konden kiezen. De bedoeling was om de kinderen samen te laten spelen. De spelen werden hoofdzakelijk geleid door de leidsters van VKSJ Tongerlo, met hier en daar ondersteuning van Wiebe.’ Hoe is deze samenwerking tot stand gekomen? Kaat Thora: ‘In het kader van de wedstrijd ‘Jeugd werk(t)’ leek het een leuk idee om een spelnamiddag te organiseren waarbij onze leden samen met kansarme kinderen konden spelen. De prijs was 1000 euro aan spelmateriaal. Een deel hiervan werd aan Wiebe geschonken. Twee van de leidsters van VKSJ Tongerlo hadden al contact met enkele leden van Wiebe. We konden onze medeleidsters vrij snel overtuigen om met deze minder evidente groep kinderen samen te werken. Hoe was dit voor jullie als leiding? Kaat Thora: ‘Voor ons was deze spelnamiddag geen extra werk. We hadden sowieso een spelnamiddag gehouden: dus een spel moest er komen, of het nu voor 20 of 50 kinderen was. Het enige verschil was de diversiteit en de grootte van de groep.’
10 !Schrap
Hoe was het om met deze doelgroep te werken? Kaat Thora: ‘Alle leidsters van VKSJ Tongerlo waren na de spelnamiddag enthousiast. We waren blij dat er ook begeleiding van Wiebe meespeelde. Zo konden zij voor ons onverwachte reacties beter opvangen of het enthousiasme wat temperen, want soms waren ze iets te hevig en echt ruw bij ruwe spelen.’ ‘Ook onze leden vonden de spelnamiddag leuk. Het was voor hen natuurlijk een vreemde ervaring dat er opeens zoveel kinderen waren die ze niet kenden van op school of de VKSJ. Maar of onze kinderen echt iets gemerkt hebben van de soms kansarme achtergrond van de kinderen van Wiebe? Het enige dat ze raar vonden was dat er jongens met lange haren en een oorbel meespeelden. Aan het einde van de namiddag kregen alle kinderen een cadeautje van de Wiebebegeleiding, waardoor het nogmaals duidelijk was dat er geen onderscheid gemaakt werd tussen beide groepen.’ Hebben jullie plannen om hier nog iets mee te doen? Kaat Thora: ‘We hebben aan het einde van de namiddag besproken hoe Wiebe en wij deze samenwerking vonden en dan vooral over onze ervaringen met de voor ons iets ‘moeilijkere’ doelgroep van kansarme kinderen. Na de spelnamiddag hebben we de begeleiding van Wiebe een keertje uitgenodigd om
!Dossier de prijs te overhandigen. Ik denk dat beide partijen wel tevreden waren over de spelnamiddag en dat beiden wel een vervolg zien zitten.’
Bij Chiro Ludi uit Diepenbeek maakten ze een spel rond het thema armoede voor hun startdag. Leidster Lindsy Fabry vertelt.
Wat vind je van het jaarthema ‘Armoede is een onrecht?’
Wat houdt dit spel in?
Kaat Thora: ‘Het is een leuk thema om kinderen op een speelse manier ergens van bewust te maken. Het is voor onze kinderen soms nogal een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Wij staan als VKSJ open om kansarme kinderen op te nemen in onze doelgroep, maar het is nogal moeilijk om hen te bereiken en om hen werkelijk tot bij ons te krijgen.’ Heb je nog tips voor andere jeugdbewegingen? Kaat Thora: ‘Ga er gewoon voor! Je krijgt er veel voor terug. Wij vonden het de moeite en voor herhaling vatbaar. Bovendien hebben we er een leuke prijs mee gewonnen, waar ook Wiebe van mocht profiteren.’
Lindsy Fabry: ‘Op de startdag maken we altijd een spel om te achterhalen wie dat jaar je leiding is. Dit jaar zat de leiding zogezegd in de viptent waar de ‘schooiers’ niet mogen komen. Eerst werd met een toneeltje dit duidelijk gemaakt en zo werd het thema ‘uitsluiting’ aangekaart. De schooiers waren de armen die het zich niet kunnen veroorloven om in de tent te geraken en dus ook niet bij de leiding geraken. Op deze dag waren al onze leden schooiers. Niemand had dus geld genoeg om in de viptent te geraken. Maar Chiro Ludi zou Chiro Ludi niet zijn als we hier geen oplossing voor zouden vinden! Aan de hand van opdrachten, opgebouwd rond de behoeftepiramide van Maslov, konden de leden geld verdienen. Als ze alle opdrachten gedaan hadden en dus samen genoeg geld verzameld hadden, konden ze in de viptent geraken.’ Hoe kwamen jullie op het idee om de behoeftepiramide van Maslov te gebruiken? Lindsy Fabry: ‘Veel leden van onze leiding volgen op school STW (Sociale en Technische Wetenschappen, red.). En het sloot perfect aan bij het thema. Ideaal ook om te werken met verschillende posten: per post werd een toneeltje gespeeld om de behoefte uit te leggen.’ !Schrap 11
!Dossier Wat vonden de leden van dit thema? Lindsy Fabry: ‘De kleintjes hebben vooral gespeeld. Maar de aspigroep vond het wel een raar thema. Ze vroegen ons waarom we dit thema namen. Meestal zijn onze thema’s veel luchtiger. We hebben uitgelegd dat dit ons jaarthema is en dat we het toch belangrijk vonden om hier iets mee te doen. We hebben dit thema op een speelse manier aangepakt en wilden niet belerend zijn, maar ik denk toch dat er een aantal leden iets van opgestoken hebben.’ Komen jullie in contact met armoede?
waardering en erkenning
Behoefte aan sociaal contact
Behoefte aan veiligheid en zekerheid
Lichamelijke behoeften
Behoeftepiramide van Maslov
Lindsy Fabry: ‘Toch wel wat leden hebben het thuis financieel wat moeilijker. Zeker de gezinnen met meerdere kinderen die naar de Chiro komen. Elk jaar zijn er ouders die zeer laat het inschrijvingsgeld betalen. In een aantal gevallen is dit uit nonchalance, maar vermoedelijk is het voor een aantal gezinnen gewoon moeilijker. Ik denk dat ongeveer tien van onze 80 leden het thuis toch iets moeilijker hebben.’ Hebben jullie speciale regelingen voor deze gezinnen? Lindsy Fabry: ‘Het kampgeld mag altijd in schijven betaald worden. De meeste ouders weten dit maar het wordt ook nog eens gezegd bij de huisbezoeken. Een tweede en een derde kind krijgen ook korting. We vinden het belangrijk dat iedereen mee op kamp kan. We kiezen ook 12 !Schrap
bewust niet voor een vieruurtje. De laatste tijd vragen veel ouders om een koek mee te geven als vieruurtje. De leidingsploeg heeft dit besproken en omdat we vermoeden dat er leden gaan zijn die dan nooit iets bij zullen hebben, hebben zelfontplooing we besloten om dit niet toe te laten.’ Behoefte aan
Wat vind je van het jaarthema? Vind je het de taak van een jeugdbeweging om hier mee bezig te zijn? Lindsy Fabry: ‘Het is goed dat er een maatschappelijk thema gekozen is als jaarthema. Voor mij zou er zelfs elk jaar zo een maatschappelijk thema gekozen mogen worden. Dit kan de lokale jeugdbewegingen stimuleren om hier meer mee bezig te zijn. Een beetje bewust zijn van wat er allemaal gebeurt in onze maatschappij is goed, niet?’
!Dossier De KLJ werkt met een engagementsverklaring. De KLJ wil hiermee een duidelijk signaal geven: ‘We staan open voor iedereen ongeacht hun financiële mogelijkheden’. Deze engagementsverklaring werd in 2009 opgemaakt en is door meerdere lokale groepen ondertekend. Voor hen is armoede dus geen nieuw thema, maar nu alle jeugdbewegingen de handen in elkaar hebben geslagen, willen ze deze verklaring opnieuw laten ondertekenen door de misschien gewisselde leidingsploegen. Engagementsverklaring KLJ: •• We maken kenbaar in ons dorp dat onze afdeling openstaat voor alle kinderen en jongeren van het dorp. •• We werven onze leden in alle wijken en buurten van ons dorp en op zoveel mogelijk manieren: huis-aan-huis (folders, huisbezoeken…). Via buurthuis, parochie, scholen… •• We maken jaarlijks kenbaar bij het OCMW dat onze KLJ-afdeling openstaat voor alle kinderen en jongeren van ons dorp. We laten daar onze contactgegevens en eventueel enkele folders achter. •• We duiden een vertrouwensfiguur aan in onze leidings/bestuursploeg. Deze staat in voor de contacten tussen de kansarme gezinnen en onze KLJ-afdeling. •• We gaan elk jaar na hoe duur het is om lid te zijn bij KLJ. We doen dit om KLJ zo goedkoop mogelijk te houden. •• We zorgen ervoor dat iedereen ons afdelingsuniform kan kopen. •• We geven ieder lid de kans om te sparen voor het kamp of weekend. Ouders kunnen zo verschillende maanden een stukje sparen, zodat ze de hele som niet ineens hoeven te betalen •• Eventueel: we zetten in onze afdeling een uitleendienst op voor kampmateriaal: slaapzak, veldbed/matje, drinkbus…
!Schrap 13
!Dossier Wat vinden verenigingen waar armen het woord nemen van het initiatief van de jeugdbewegingen? CMGJ vroeg Tao Limburg en vzw De Brug-Hasselt om een reactie.
a prijaarthem grijk t e h n va al belan eekst het voor e visiet n d e ds zo d n n e i d v nog stee . We t e z n Wij vin u t p a s d g komen . n uitgan or uit aangeve o v n e ma als g jk n i li g r vereni daar ee dat de s. dat ze n e e ouder jn i l van d o r kende z d e g d u s i t je verhaal n bij he e t e n h i r l o e n w e e rd an l in h kken wo aangega o r g t o Cruciaa e io b l n a j e i i r e d nen z at de v hen de Hoe kun er met krijgen w igd voelen . g n a le t k i e u o e end enod werk? H ich uitg en voldo t z e o r happelijk e m j n i . Maatsc moete n den . Z j e i r ook u Z t s . t oud eren n soms ging inh an zij hun kind n hun kindere die n e der ga scherme van kin n Pas dan d e de l n e r n n e i a z w v e ar re ge ereld . D eren wa w d kwetsba n e en i r b K e b d . e n h er zijn ie a esloten n , vervo ent dat g e af van d n g a a a r d j i al b kunnen n betek wel over e kosten reep hale t ll s a e l e d w r e . ouders uders ov aandacht heeft rt. De o n e r to c enzovoo ie fa et veren r al dez jn dat h men voo i is. z g t i s d u u bew envo n e a t v e i h n c i z dere den moet er it op an ol de werel z n e g ll n i i h d Iedereen i c s o le twee ver eel wat agere sch gen van chool . H Hooguit in de l en s e p s o d l e e a nt og st en . n r e s d u n d i Het begi k t e lig breid dan dez ok uitge n . Daar e o m r a a s a scholen g m o zoals e vaak n ut kan worden artners p le e zitten z n n o e ti men nt dat b er tradi en het woord ne d n i m kruispu t e m rden m waar ar moet wo d verenigingen eel bijvoorb els. wiljnsschak i elijk iets lz k r e w of we d a aatda n van m n . dien we e r n i to : c n e fa d alle oude ere woor we met oeten h n m e ll g Met and u n i z nderen id reken len vera tsbaarhe e w k e lijk schappe burg AO Lim T , y u G n Odette e
14 !Schrap
Geachte Kabaalmakers
!Dossier
Als eerste wil ik me even voorstellen als vri Hasselt vzw, een veren jwilligster van de Br visietekst enkele malen iging waar ‘armen het woord nemen’. Ik ugvragen die er gesteld gelezen en heb even stil gestaan bij de heb jullie moede geschreven. Hewerden. Heel vaak worden er teksten ov kritische er armaal kennen. In mijn t zijn woorden en waarheden die we helaa s allemogelijk armoede naarvereniging word ik steeds aangemoedigd om bu zoveel ite n te bre ng en. Voor een klas sta genissen brengen over an me al eens slapeloze de binnenkant van kwetsbare gezinnen been getuibuitenkant! Je kan henachten. Je ziet armoede niet alleen me zorgen er aan de ons aanwezig. Mijn be t geen plaats meer geven en het is overa zo rgd he id is vaa k hoe realistische of ho l rond baar ik mijn verhalen e vraag ‘Was dat nu go breng’. Soms maak ik iets wakker en ste herkened of fou t? ’. Me t welk gevoel gaan nu l me de deren naar huis die zic de gebeurt er nu achter h net herkend hebben in bepaalde situa ze kinde ze ges lot en de uren? Wat gebeurt er ties? Wat dit kind of dit gezin nu met wa ar we geen weet van hebben om waar ik de grens ? Deze bezorgdheid tre k of ho e rea list isch ik de realiteit bre klemtonen die ik graag ng, zijn jullie aanpak dat ik ve met jullie wil delen. Ik was zo nieuwsgi rde r op zo ek be n gegaan dan alleen ma erig naar visietekst te kijken. Ik ar met bewondering gelez heb jullie website van de ene pagina na naar de de andere en . Ju llie uit gew erkte aan tips en weetjes die je van het begin tot draaiboek is een schatkist kansen geeft om op aan het einde be niet alleen voor dezeeen respectvolle manier iedereen te betre geleid, die kken. Het act ie bru ikbaar is maar is een jeugd de mogelijkheid handleiding om de te gev en om op all e niveaus en op elke heid deze tips te geb spanning jullie websiteruiken. Op het puntje van mijn stoel hebgelegenIk ben heel blij om ke overlopen en wil al dadelijk mee ‘kabaal’ ik met Kabaal’ waarin elk monnis gemaakt te hebben met deze ‘monstemaken. de kinderen via een spnstertje kwaliteiten heeft om op zijn eig rfamilie Dat kinderen op deze eelse manier de realiteit onder ogen te en manier laten zien. lawaai mogen maken manier hun gevoelens kunnen uitschreeuw to en en t aan de andere kant van de we er iets willen aan doen reld. Deelnemen, is de ee rst e sta p om begrepen te wo ben er zeker van door rde deze maatschappij en ‘veel kabaal’ te maken jullie een verschil n. Ik er maken in ze ke r ee n gro ei is jongere die er aan de elneemt. Het zijn te in de levensvisie van iedere onze toekomst zijn en nslotte de jongeren die sprakeloos, en zeer geb er verandering in kunnen brengen. Ik be later het zeker iedereen aan oeid over de inhoud van jullie website enn echt ken. Mag 17 en 18 ma die met kinderen en armoede iets wille raad van “KABAAL tegen art in de toekomst het wereldweekend n bereiworden ARMOEDE” Heel veel lieve groetjes ‘veeeeeeeeeeeeeeeel Ka aan al jullie leden en maak enorm aaaaaaaaaaaaaaaaal’. baaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaa Irene, vrijwilligster bij de De Brug-Hasselt vz Johnny w, met dank aan Willy en !Schrap 15
!Dossier KSJ, het Limburgs Trefpunt Armoede en jeugdwelzijnswerk Gigos Genk-Zuid formuleren hun aanbevelingen om te werken rond armoede in jeugdbewegingen graag als volgt: •• Neem allereerst de informatiebundels over het jaarthema door. •• Als je aan de slag wil, doe dit niet alleen: werk samen met iemand die een brug kan slaan tussen jullie en mensen in armoede. •• Bouw aan een vertrouwensband met de ouders. Vaak weten ze niet wat de jeugdbeweging is of hebben ze vooroordelen. Neem dus de tijd om hen te informeren over je jeugdbeweging. •• Zorg voor een warm onthaal van nieuwe leden. Maak de leuze ‘Iedereen is welkom’ echt waar. •• Respecteer elkaars tradities en gewoontes en probeer hiermee rekening te houden. •• Maak goede en vooral duidelijke afspraken over elkaars werking. Wie doet wat en wanneer? •• Wat verwachten we van elkaar? Gaan we iets samen doen en wat? •• Ontmoet elkaar regelmatig! •• Ondersteun elkaar zowel materieel (bv. gebruikmaken van lokalen) als bij het uitwisselen van vrijwilligers. •• Ga naar elkaars evenementen/activiteiten. •• Kom samen op voor de gemeenschappelijke doelgroep en ondersteun elkaar daarin. •• Streef samen naar een betere toekomst voor alle jeugd in de gezamenlijke wijken. •• Denk vooral niet dat armoede enkel rond het financiële aspect draait! •• Creëer geen extra drempels. Hou het eenvoudig voor nieuwe leden die te maken hebben met deze problematiek. Organiseer dus geen betaalactiviteit of een spel waarbij speciale sportkledij nodig is. •• Bemoeder of betuttel niet te fel, daar is iedereen heel gevoelig voor. •• Vertrek niet vanuit je vooroordelen, maar ga de dialoog aan en maak er daarna juist spel van. Wat kan dit betekenen voor mensen in armoede? Dat grote organisaties aandacht besteden aan kinderen in armoede, dat armoede in de kijker wordt gezet en ermee aan de slag wordt gegaan. Ze staan niet meer alleen in hun strijd tegen armoede en niet alleen de armoedeverenigingen, maar ook andere organisaties gaan mee de strijd aan. 16 !Schrap
!Dossier Maak spel en structureel werk van Met het gezamenlijke jaarthema plaatsen de koepels van de jeugdbewegingen zich uitdrukkelijk achter de decenniumdoelen 2017: ‘Geef armoede geen kans’. Zal het wenselijk of noodzakelijk zijn om tegen 2017 er nog méér spel van te maken? Dit gezamenlijke engagement is alleszins geen sinecure. Bij een horizontale samenwerking tussen zeven partnerorganisaties is het al moeilijk om gewoon nog maar een datum te prikken voor overleg. Maar ook de verticale samenwerking zal wel gezorgd hebben voor discussies. Enerzijds tussen de jeugdbewegingen en de bovenlokale organisaties die rond de thematiek armoede werken. Anderzijds ook top-down naar de lokale jeugdbewegingsgroepen, met hun vragen naar mogelijkheden rond verwerking en praktisch materiaal. Een inhoudelijke boodschap rond armoede(bestrijding) versturen naar de wondere wereld van een lokale jeugdbeweging, is een uitdaging. En afhankelijk van het lokale draagvlak, wordt deze uitdaging vertaald in een concreet activiteitenaanbod dan wel ingebakken in de eigen werking en werkingscultuur. Wat dan op zijn beurt de discussie oprakelt over
het samenleven van verscheidene werksoorten… Het open scoutskamp van Wouter uit Beringen geeft aan dat een startende begeleider met een andere bril kijkt dan de meer ervaren begeleider. De gezamenlijke spelnamiddag tussen VKSJ Tongerlo en Wiebe vzw is vertrokken vanuit een leuk idee en handelt verder over het al dan niet herkenbare karakter van armoede. De uitroep ‘Ga er gewoon voor!’ klinkt nog steeds na. Het verhaal van Lindsy, Chiro Ludi uit Diepenbeek, roept een diep respect op voor een groep die zijn spelenaanbod afstemt op de relatie tussen sociale uitsluiting en de behoeftenpiramide van Maslov. En de engagementsverklaring van KLJ gaat verder dan enkel sensibiliseren, maar roept ook op tot daadwerkelijk engagement. Deze erg waardevolle initiatieven groeiden elk vanuit hun eigen realiteit; dus zonder de input vanuit het materiaal van de Vlaamse bedenkers. Toch hebben ook zij goed werk geleverd. Het was iets moeilijker om lokale werkingen te vinden die hier nu actief mee aan de slag gaan. We zijn nog wat vroeg op het jaar gaan zoeken naar lokale praktijken, maar we merkten toch ook !Schrap 17
!Dossier dat er veel jeugdbewegingen niet mee bezig zijn. En dat het ook voor de begeleiding een moeilijk gegeven is om de ver-van-mijn-bedshow onder het eigen deken te leggen. Als je op het overzicht van initiatieven kijkt op www.maakerspelvan.be , waar je een actie kan ingeven, moeten we helaas vaststellen dat er nog maar weinig is ingevuld. Waar dit aan ligt weten we uiteraard niet, maar het lijkt ons toch ook een teken of boodschap. Hopelijk hebben we het mis en gaan er in de loop van de volgende maanden volop acties bijkomen. In ieder geval willen we een warme oproep doen aan alle jeugdbewegingen om gebruik te maken van dit uitgewerkt en goed materiaal. We beseffen maar al te goed dat het werken rond dit moeilijke thema niet evident is en we wijzen zeker en vast niet met de vinger. We zijn blij dat de jeugdbewegingen het aangedurfd hebben om rond het thema armoede te werken. Willen jongeren die in armoede leven wel bij een jeugdbeweging horen? Sluit een doelgroepspecifieke werking niet beter aan op specifieke noden, die zich niet enkel vertalen binnen de vrije tijd? Kan je extra en/of bijzondere inspanningen van vrijwillige jeugd-bewegers verwachten? Dezelfde vragen gelden voor de toegankelijkheid van de jeugdbewegingen in relatie tot maatschappelijke kwetsbaarheid. In het jaarboek 2011 van Uit De Marge, sommen Filip Coussée, Pieter De Schepper en Evelyne Deceur 13 drempels op voor een toegankelijke jeugdbeweging. Dezelfde 18 !Schrap
auteurs hebben het ook over 12 elementen om na te denken over het verbreden van de toegankelijkheidsdiscussie, elementen waarmee ook lokale praktijken dienen rekening te houden bij het plannen van het (lokale) jeugdbeleid. Dat is welgeteld één item minder dan dat er drempels geformuleerd zijn. Dit betekent dat het empoweren -een veel gehoorde term binnen het jeugdwelzijnswerk- nog niet de overhand gehaald heeft van een positieve en krachtige benadering. Maar we maken er werk van. En spel ook. En gelet op de eigenheid van het CMGJ, ook in die volgorde. De idee van ‘Allen naar het jeugdwerk, maar niet één jeugdwerk voor allen’ moet vandaag nog niet luider klinken dan de gezamenlijke slogan van het jaarthema.
Meer lezen? Bestel op www.uitdemarge.be het jaarboek ‘Uit de marge van het jeugdbeleid - werken met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren’ en krijg het thuis geleverd voor 16,50 euro. Winkelprijs 20,50 euro.
!In de kijker Vormingsaanbod toegankelijkheid voor jeugdbewegingen Maatschappelijk kwetsbare kinderen vinden niet gemakkelijk een plaatsje in het jeugdwerk. Jeugdbewegingen zoeken hoe ze kinderen en jongeren hierbij kunnen helpen. Voor een goede ondersteuning en begeleiding kan je terecht bij het CMGJ. Wij voorzien in een persoonlijk coachingstraject rond toegankelijkheid, helpen bij een uitwisselingsproject of gaan samen aan de slag met de volgende werkmethodes: Het Drempelspel Wie durft het aan om een aantal toegankelijkheidsdrempels te overwinnen!? Aan de hand van actieve spelletjes ondervind je de toegankelijkheidsdrempels aan de levende lijve.
Multipoly Een stellingenspel over drempels, gebaseerd op Monopoly. Wie kan als eerste genoeg geld verdienen door goed te antwoorden op stellingen in verband met toegankelijk jeugdwerk, om een straat te kopen en een drempelhuis af te breken?
Dvd Toegankelijkheid We gaan met je jeugdbeweging op zoek naar hoe jullie toegankelijker kunnen worden. Hiervoor ontwikkelden we deze interactieve workshop op basis van een draaiboek met een dvd . Het Levensloopspel (i.s.m. De regenbOog) Levensloop is een actief spel waarin de deelnemers het leven met een handicap en/of maatschappelijke kwetsbaarheid zelf kunnen ervaren.
Wie wordt geschrapt? Via een actieve discussiemethodiek gaan we dieper in op referentiekaders. We laten je aan de hand van een “fout” spel nadenken over de achtergronden van je leden.
Me ww er in inf w.cm fo: o@ cm gj.be gj. be of
!SCHRAP Colofon Eindredactie: Dirk Roelandts Redactie: Ina Arts, Valerie Engelen, Cetin Ikiz, Kim Luys, Dirk Roelandts, Lily Vanopdenbosch Verantwoordelijke uitgever: Marina Hanot, p/a Boslaan 27, 3600 Genk Vormgeving: Lily Vanopdenbosch !Schrap is gratis en verschijnt driemaandelijks !Schrap wordt uitgegeven door het Centrum voor Maatschappelijke Gelijkheid en Jeugdwelzijn vzw met de steun van de provincie Limburg afdeling Jeugd !Schrap, Boslaan 27, 3600 Genk, tel. 089 84 50 04, www.cmgj.be,
[email protected]
