De ware is nooit ver weg

De ‘ware’ is nooit ver weg Verslag van de zoektocht naar een levenspartner

Bachelorscriptie Internetsociologie Faculteit der Maatschappij en Gedragswetenschappen Universiteit van Amsterdam Siemen Graafmans Studentnummer 5650003 1e begeleider: Albert Benschop 2e begeleider: Otto Nuys 22 januari 2012

2

Inhoudsopgave Inleiding ........................................................................................................................................................ 4 Methodologie van onderzoek ........................................................................................................................ 6 Operationalisering ......................................................................................................................................... 6 Hoofdstuk 1: Zoektocht naar een partner van begin 1900 tot de jaren ’70 in Nederland ............................. 8 1.1 Maatschappelijke situatie .................................................................................................................... 8 1.2 Ontmoetingsplekken ........................................................................................................................... 8 1.3 Selectiecriteria................................................................................................................................... 10 Hoofdstuk 2: Partnerkeuze in de roerige jaren 60 in de 20e eeuw .............................................................. 12 2.1 Maatschappelijke situatie .................................................................................................................. 12 2.2 Mogelijkheden om een partner te ontmoeten.................................................................................... 13 2.3 Selectiecriteria................................................................................................................................... 14 Hoofdstuk 3: De partnerkeuze in het tijdperk van de sociale media. (jaren 90 tot heden) ......................... 18 3.1 Maatschappelijke situatie .................................................................................................................. 18 3.2 Kenmerken van de virtuele ontmoetingsplek................................................................................... 19 3.2.1. De aantrekkingskracht van de virtuele ontmoetingsplek ......................................................... 20 3.3 Het proces van internetdaten ............................................................................................................. 24 3.3.1: Het aanmaken van een profiel.................................................................................................. 25 3.3.2 Van virtueel naar face-to-face contact ...................................................................................... 27 Conclusie .................................................................................................................................................... 30 Literatuurlijst............................................................................................................................................... 33 Websites ...................................................................................................................................................... 34 Bijlagen ....................................................................................................................................................... 35 Interviewvragen ...................................................................................................................................... 35 Getranscribeerde interviews.................................................................................................................... 36

3

Inleiding Het vinden van een partner is een belangrijke voorwaarde voor geluk in het leven. De partnerkeuze is cultureel en historisch bepaald. Liefde op het eerste gezicht is niet altijd het enige criterium. Een goede verbintenis kan ook door gericht zoeken tot stand komen. Denk aan verstandshuwelijken in bepaalde culturen. De rol van matchmakers in Ierland bijvoorbeeld. Of het uithuwelijken in de Joodse gemeenschap. De emancipatie van de vrouwen in het Westen heeft er voor gezorgd dat het aantal echtscheidingen toenam waardoor er meer mensen op zoek gingen naar een mogelijke nieuwe partner. Met name het feit dat deze tweede partnerkeuze op oudere leeftijd plaatsvond maakte dat mensen op een andere manier gingen speuren, immers in hun eigen dagelijks leven kwamen ze weinig ‘vrije’ mensen meer tegen. Met als gevolg contactadvertenties in kranten en de opkomst van relatiebemiddelingsbureaus in de jaren ‘70. Momenteel is de rol van de sociale media in het vinden van een partner een niet te onderschatte factor voor succes. Sinds een paar jaar is het internetdaten voor gescheiden mensen een uitkomst. Het wordt meer en meer algemeen geaccepteerd om via internet een nieuwe partner te zoeken. In het sociale netwerk van mijn ouders zijn er meerdere succesvolle verbintenissen via internet tot stand gekomen. Tot mijn verbazing merk ik dat in het netwerk van mijn eigen vrienden ook steeds meer internetdaten onderwerp van gesprek is en dat er ook gebruik gemaakt wordt van deze nieuwe manier van contact maken. Het verbaast me, aangezien jongeren nog wel volop in hun fysieke omgeving in aanraking komen met potentiële partners. Waar ligt dat aan? Wat is de aantrekkingskracht van de sociale media voor mensen die op zoek zijn naar een huwelijkspartner? Vanuit deze gedachte ben ik gekomen tot de volgende vraag voor mijn bachelorscriptie: Welke factoren verklaren dat de rol van het internet voor zowel ouderen als jongeren steeds belangrijker wordt bij het vinden van een (huwelijks) partner? De zoektocht naar een partner vormt de rode draad van deze scriptie. Ik concentreer me daarbij op de periode van begin 20e eeuw tot nu. In de periode van 1900 tot heden is er namelijk veel veranderd in het zoeken en vinden van een levenspartner.

4

De periode wordt in deze scriptie ingedeeld in drie verschillende fasen: -Fase 1, de traditionele partnerkeuze van begin 20e eeuw tot 1960. -Fase 2, de partnerkeuze in de roerige jaren 60 in de 20e eeuw. -Fase 3, de partnerkeuze in het tijdperk van de sociale media In het eerste hoofdstuk worden de eigenaardigheden van de traditionele speurtocht naar potentiële (huwelijks) partners begin 20e eeuw in kaart gebracht. Hierbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen het daadwerkelijk (kunnen) vinden van een levenspartner en de gehanteerde selectiecriteria. Een duidelijke trendbreuk wat betreft partnerkeuze wordt veroorzaakt door tal van maatschappelijke veranderingen in de jaren 60 van de 20e eeuw. In hoofdstuk 2 wordt deze trendbreuk beschreven. De jaren 60 was een roerige tijd met veel grote veranderingen op allerlei gebieden. Denk aan de opkomst van de vrouwenemancipatie en de uitvinding van de pil. Ook de ontzuiling was in die tijd in volle gang in Nederland. Al deze veranderingen hebben grote invloed gehad op het proces van partnerkeuze. In het laatste hoofdstuk staat de opkomst van de sociale media centraal. Hier worden de eigenaardigheden van de virtuele patronen van het zoeken naar en selecteren van potentiële partners nader beschreven. De inhoud van dit hoofdstuk is naast het gebruik van literatuurbronnen ook gebaseerd op eigen onderzoeksgegevens.

5

Methodologie van onderzoek Dit onderzoek is uitgevoerd om de partnerkeuze in Nederland vanaf omstreeks 1900 samen te vatten. Het zwaartepunt ligt op de verandering die de opkomst van sociale media hebben gehad op de manier waarop partners worden gezocht. De eerste twee hoofdstukken zijn gebaseerd op literaire bronnen. Voor de selectie van literatuur heb ik allereerst gezocht naar artikelen omtrent partnerkeuze in Nederland. Aan de hand hiervan heb ik in kaart proberen te brengen hoe partnerkeuze in zijn werk ging vanaf het begin van de 20e eeuw tot de jaren ‘90. Het derde hoofdstuk is voornamelijk geschreven op basis van zeven diepte interviews en een groepsinterview met zes personen. Alle respondenten waren hoogopgeleid (HBO of WO). Ik heb gekozen voor een groepsinterview uit tijdsoverweging. Behalve het interview van mijn 91 jarige grootvader zijn de respondenten buiten mijn eigen sociale kring gezocht. Uiteraard heb ik ook informatie gekregen via informele gesprekken, iedereen kent wel iemand die date via de computer. Ik heb getracht deze informatie niet al te zeer te verweven met die van de ‘officiële’ respondenten. Het dient vermeldt te worden dat twee individuele interviews telefonisch zijn afgenomen, en de vijf andere, alsmede het groepsgesprek, op locatie. Bij de interviews hanteerde ik een semigestructureerde vragenlijst maar ik heb wel geprobeerd zoveel mogelijk een open gesprek te voeren met de respondenten De volgende vragen zijn o.a. aan de orde geweest: -Waarom ben je gaan internetdaten? -Hoe werkt daten via internet? -Hoe ontmoet je iemand die je via internet hebt leren kennen? -Wanneer ontmoet je iemand die je via internet hebt leren kennen? -Wat zijn de voor –en nadelen van internetdaten?

Operationalisering Met het zoeken naar een levenspartner bedoel ik het zoeken naar een duurzame relatie. In de scriptie maak ik geen onderscheid tussen een daadwerkelijke huwelijkspartner of mensen die met elkaar samenwonen. Ik gebruik de begrippen dan ook door elkaar.

6

Met internetdaten bedoel ik in deze scriptie de mensen die serieus, doelgericht op zoek zijn naar een (nieuwe) partner via bekende datingsites. Sites als SecondLove, hyves en facebook laat ik hier buiten beschouwing. Met de term ‘tweede kans’speurders bedoel ik die mensen die na een langdurige relatie (veelal met kinderen) uit elkaar gaan en vervolgens op zoek zijn naar ‘nieuw geluk’. Soms noem ik deze categorie daters ook wel de oudere daters.

.

7

Hoofdstuk 1: Zoektocht naar een partner van begin 1900 tot de jaren ’70 in Nederland 1.1 Maatschappelijke situatie Partnerkeuze in het begin van de 20e eeuw was een zaak van maatschappelijk belang. Er staat namelijk meer op het spel dan persoonlijk geluk. Met de keuze voor een partner werd het instituut huwelijk bestendigd. De keuze van een huwelijkspartner was gebonden aan strengere sociale en godsdienstige groepsnormen en volgde een vast stramien van kennismaking, verkering, verloving en huwelijk. De opvattingen over de rolverdeling tussen man en vrouw waren traditioneel waarbij de zorgende, dienende en opofferend rol van de vrouw geaccentueerd werd. Huwelijken werden voor het leven gesloten want scheiden was een schande en resulteerde in sociale stigmatisering. Voor veel vrouwen was het huwelijk een soort levensverzekering.. Huwbare jongeren die geen verkering hadden werden vreemd of zielig gevonden. Wie een relatie aanging associeerde zich meestal ook met een bepaalde groep of groepen; familie, plaatsgenoten, leden van een kerkgenootschap. De omgeving oefende druk uit om tijdig verkering te nemen met iemand van de eigen stand en vooral de eigen kerk. Van Leeuwen, Maas en Mandemakers laten aan de hand van een steekproef van huwelijkaktes uit de hele Nederlandse bevolking in de jaren 1840-1940 zien dat men vooral trouwde binnen de eigen groep. Dit betekent dat binnen alle sociale klassen men er van uitging dat er binnen de eigen groep getrouwd werd. Dit wordt ook wel endogamie genoemd. (Kok & van Leeuwen, 2005:16) 1.2 Ontmoetingsplekken Vanaf 1900 tot ongeveer 1950, de periode van de wederopbouw, waren er zeer beperkte mogelijkheden om een partner te ontmoeten. Het was niet of nauwelijks mogelijk om iemand van het andere geslacht spontaan te ontmoeten. Een Neerlandicus uit die tijd schreef: “Met meisjes kwamen wij weinig in aanraking. Het gold voor niet behoorlijk ze op straat aan te spreken en het was uitgesloten dat jongens en meisjes samen zouden gaan wandelen…”(Kok & van Leeuwen 2005:30). Het contact tussen jongvolwassenen onderling speelde zich voornamelijk af binnen de eigen sekse. Er waren wel enkele algemeen geaccepteerde plekken waar mannen en vrouwen elkaar mochten tegenkomen. Zonen en dochters ontmoetten elkaar op feesten en partijen in huiselijke kring, ook wel kinderbals genoemd.

8

“Wie als jongen geen zuster had kwam (in de steden) niet in aanraking met het andere geslacht. Alleen via de dans of schaatsclub en later 1897 de tennisclub”(Kok & van Leeuwen 2005:31) De sociale controle in die tijd over de omgangsvormen tussen de verschillende sekse was streng en ondubbelzinnig. Maar: “Ondanks alle verboden ontmoetten jongens en meisjes uit de burgerij elkaar ook wel in het geheim. Als de omgang tussen stand genoten aan het licht kwam, was de vraag direct of zij zich wilden en konden verloven en of de wederzijdse ouders daarmee zouden instemmen. Ongedwongen omgang kwam wel voor, maar vrijblijvende vrijages tussen standgenoten waren uitgesloten.”(Kok & van Leeuwen 2005: 33) De potentiële huwelijkspartners moesten elkaar in ieder geval lijfelijk zien tegen te komen: ‘’ ..kijk kijk het ging zo in Meppel, daar woonde ik toen, ik zat in het katholieke gedeelte en maar 4% van de mensen daar was katholiek. De socialisten wouden me niet tussen haakjes, de gereformeerde niet en de hervormde niet en bij de kerk mocht ik niet van de bisschop, bij wijze van spreken he, toender tijd he. Dan heb ik het over 39,40, 1940. maar ik ben, neem dat ik eeh we gingen zo probeerde wij de meisjes te krijgen. Dat was in Meppel, dat was ook wel een klein plaatsje. We liepen altijd door de hoofdstraat heen de jongens en de meisjes. Ik weet niet of je de hoofdstraat kent, maar dat geeft niet... nou heb ik het over dat ik 20 jaar was rond de 18, 19 , 20 jaar en mijn ouders, iedereen liep daar in de hoofdstraat en zij hielden in feite toezicht. De priester en de politieagent liepen daar ook rond om een oogje in het zeil te houden..”(man 91) De elite ontmoetten elkaar in de zogenaamde gezelligheidsverenigingen. Deze verenigingen hadden als doel jonge mannen en vrouwen van gegoede huize bij elkaar te brengen. Hier konden de jongens en de meisje even ontsnappen aan het wakende oog van hun ouders. (Kok & van Leeuwen 2005:15) Op het platteland had men de gemeenschappelijke spinavonden. Dit waren speciale avonden voor de meisjes waarbij de jongens op bezoek kamen: een huwelijksmarkt bij uitstek dus: “The spinning-room gave the lads an opportunity to observe the girls abilities at what would be one of their most important tasks in the Household. In a traditional rural society, such criteria were extremely important for the choice of a partner.”(Kok & van Leeuwen 2005:16)

9

Door alle standen en rangen heen was de kerk en de daarbij behorende ceremonies een belangrijke ‘huwelijksvijver’. Kerkelijke activiteiten waren legitieme ontmoetingsplekken voor jongvolwassenen van het zelfde geloof. Het endogame karakter van de partnerkeuze begin 20e eeuw werd mede veroorzaakt door de beperkte geografische mobiliteit. Met name de mensen uit de lagere sociale klassen kwamen in hun hele leven niet uit hun dorp of stad. Ook voor de elite was de mobiliteit nog niet zo groot als tegenwoordig. Er werd wel gereisd maar treinen en laat staan auto’s waren nog niet standaard. Mensen waren in grote mate lokaal gebonden. 1.3 Selectiecriteria Huwelijksadvertenties zijn een bron van informatie over vraag en aanbod op de huwelijksmarkt en meer in het bijzonder over het zelfbeeld van de trouwlustigen en hun wensen. Uit de opmaak en inhoud kunnen ook de voorwaarden en regels worden afleid die bij de partnerkeuze gelden. De inzet of het einddoel was en is immers een voor beide partijen bevredigende, min of meer, gelijkwaardige koppeling. (Kok & van Leeuwen 2005:29) In de allereerste contactadvertentie van Nederland op 19 februari 1825 in de ‘Opregte Haarlemsche courant’ staan onverbloemd de factoren die een grote rol spelen in de keuze voor een geschikte huwelijkspartner: “Een welgemaakt man van middelbare jaren uit eene beste familie die tevenseen schoon huis een goed bestaan bezit, biedt zich ten trouw aan bij meisjes of weduwen, welke zoo veel als hij, namelijk een kapitaal van vijftig duizend gulden kunnen ten huwelijk brengen of omtrent drie duizend gulden ’s jaars te verteren hebben; voorbeeldig van gedrag zijnde belooft hij heilige geheimhouding, mits men de brieven franco zenden aan den boekhandelaar D. Noman te ’s Bosch met de letters op het adres A.B.C. komende zij dan ongeopend in zijne handen.” (Kok & van Leeuwen 2005:29) Belangrijke selectiecriteria waren een goede gezondheid, een goede stand, onbesproken gedrag en bezit van een huis en een inkomen uit vermogen. Met name zakelijke voorwaarden zijn belangrijke aandachtspunten. Verder waren de eerste contactadvertenties zeer beknopt. Dit had te maken met het gegeven dat de kosten van een korte advertentie minder hoog waren dan die van een lange advertentie verbonden waren. (Kok 2005:29-33)

10

Sinds 1850 werd het voor mannen van gegoede afkomst steeds makkelijker om via een contactadvertentie op zoek te gaan naar een potentiële (huwelijks) partner. Contactadvertenties werden steeds populairder. Vrouwen maakten pas aan het eind van de 20e eeuw gebruik van het zoeken naar een partner via een contactadvertentie. Dat de man een vrouw zoekt met een overeenkomstig inkomen uit vermogen komt in bijna alle advertenties uit de19e eeuw voor. Inkomen uit vermogen krijgt zoveel aandacht omdat burgerhuishoudens tot na de eeuwwisseling niet zelden voor de helft afhankelijk waren van inkomens uit (belegd) vermogen. Pas in de tweede helft van de 20e eeuw is inkomen uit beroepsarbeid dominant geworden. In de eerste advertenties staan dus met name zakelijke voorwaarden. In de contactadvertenties uit de late 20e eeuw worden ook wel ideële doeleinden genoemd zoals de band er liefde en een aangenaam huwelijk en gelukkig leven. Je ziet hier dat steeds vaker persoonlijke eigenschappen, zij het globaal, in termen van zacht karakter, beschaafd of ontwikkeld, veelzijdige persoonlijkheid, huiselijk, degelijk en fatsoenlijk. (Kok & van Leeuwen 2005:30) In de meeste teruggevonden contactadvertenties omstreeks 1900 werd niet of nauwelijks om een portret gevraagd. Er werden geen expliciete eisen gesteld aan het uiterlijk van de toekomstige partner. Leeftijdsaanduidingen bleven vaak vaag. Wel was er duidelijkheid over inkomen en vermogen van de partner. Vrouwen vroegen een partner met een goede positie of een goed inkomen. En mannen een vrouw met vermogen. Mannen hoopten hun positie te verbeteren door een bemiddelde vrouw te huwen, vrouwen gokten op een man met een goede baan en een vast inkomen. Het selectiecriterium dat in het begin van de 20e eeuw nog wel het zwaarst woog, was dat de beoogde huwelijkspartner het zelfde geloof moest aanhangen. Nederland was sterk verzuild en huwen buiten de zuil was zeer ongebruikelijk.

11

Hoofdstuk 2: Partnerkeuze in de roerige jaren 60 in de 20e eeuw 2.1 Maatschappelijke situatie In de literatuur worden de roerige jaren 60 als een omslagpunt gezien in de traditionele manvrouwverhouding omdat er in die periode maatschappelijk gezien grote veranderingen optraden. Het proces van ontzuiling en de daarmee samenhangende secularisering, de toenemende welvaart en de technologische vooruitgang bijvoorbeeld op het gebied van anticonceptie en de verschuiving van het collectief naar het individu zijn kenmerkend voor de periode. Al deze veranderingen in de Nederlandse samenleving hebben hun weerslag gehad op de partnerkeuze. En al deze veranderingen hebben elkaar versterkt en wederzijds beïnvloed. Na de Tweede Wereldoorlog werd Nederland, mede door de Amerikaanse Marshallhulp, zo snel mogelijk weer opgebouwd. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw werd met man en macht gewerkt om Nederland weer op de economische rails te krijgen. Met succes, want al snel steeg het welvaartsniveau en met die stijging nam ook de hoeveel vrije tijd toe. Met name voor de jongeren. Voor deze nieuwe naoorlogse generatie bestond het leven uit meer dan werken alleen. De opkomst van de (traditionele) massamedia, met name de TV, beïnvloedden het waarden-en normenpatroon bij mensen in het algemeen en in het bijzonder van de jongeren. De jaren 60 staan ook wel bekend als de protestjaren, sociaal culturele revolutie of als de seksuele revolutie. Vanzelfsprekende gezagsverhoudingen in gezin, kerk en samenleving werden ter discussie gesteld. Er ontstond een gezagscrisis op alle fronten die verband hield met de snelle voltooiing van de verzorgingstaat die kerkelijke en andere mechanisme van sociale controle ondermijnden (Van Putten 2005:1-10). Voor het eerst is er sprake van een jongerencultuur die zich op allerlei verschillende manieren afzet tegen hun ouders. De jongeren doorbraken de kerkelijke scheidslijnen in de Nederlandse samenleving. De partnerkeuze werd nu niet meer in termen van gemeenschappelijke religie ingevuld maar dat wil niet zeggen dat er vrij verkeer was tussen jongeren op potentiële huwelijksmarkt. Sinds 1960 is het standsaspect van sociale ongelijkheid verdrongen door het klassenaspect en heeft Nederland zich ontwikkeld tot een dynamische en flexibele klassenmaatschappij. (Kok & van Leeuwen 2005:40) Naarmate de kerkelijke scheidslijnen

12

minder gewicht in de schaal legden, lijken de sociale scheidslijnen, nu gedefinieerd in termen van opleidings-en inkomensniveau, bij de partnerkeuze zwaarder te gaan wegen. De ontwikkeling van standenmaatschappij naar klassenmaatschappij is zelfs terug te vinden in de naamgeving van “autochtone” kinderen die vroeger vooral bepaald werd door familietraditie en godsdienst, maar nu uitsluitend door sociale klasse als belangrijkste referentiegroep heeft. (Kok & van Leeuwen 2005:60) Dat met de stereotypering Sjonny’s en Anita’s de arbeiders of volksklasse bedoeld wordt is inmiddels algemeen bekend. Een Sjonnie en een Anita horen bij elkaar. Floris Jan hoort bij Marieke van de hockeyvereniging. Voor de partnerkeuze zijn de eigen groepsleden die eenzelfde opleiding hebben gevolgd, die uit hetzelfde milieu komen, de belangrijkste referentiegroep geworden. Er is wederom sprake van endogamie, zij het dat de sociale endogamie nu boven kerkelijke endogamie is komen te staan. Vanzelfsprekende gezagsverhoudingen in kerk, maatschappij en gezin werden ter discussie gesteld tijden de periode in de roerige jaren 60. Er ontstond een gezagscrisis op alle fronten die verband hield met de snelle voltooiing van de verzorgingstaat die kerkelijke en andere mechanisme van sociale controle ondermijnden. 2.2 Mogelijkheden om een partner te ontmoeten Niet alleen had de naoorlogse generatie door het hogere welvaartsniveau meer geld te besteden, ook had ze meer vrije tijd tot haar beschikking om wat met dat geld te doen. Technologische ontwikkelingen met name op het gebied van de infrastructuur vergrootten de geografische ruimte waar een partner gevonden kon worden. De geschikte huwelijkspartner hoefde niet meer in de naaste omgeving te worden gezocht. De komst van nieuwe uitvindingen zoals auto en fiets verruimde de mogelijkheden om een levenspartner te vinden enorm. Heel Europa werd meer en meer huwelijksterrein. De Nederlandse grens kon worden overgestoken voor het vinden van een partner, mede dankzij de almaar toenemende welvaart. Een auto werd voor de ‘gewone man’ steeds makkelijker betaalbaar. Niet alleen het geografische gebied werd groter maar binnen een bepaald gebied ontstonden er meer ontmoetingplekken om een geschikte partner te vinden. Door de ontzuiling en secularisering werden scholen en (sport)verenigingen gemengd en voor alle rangen en standen

13

toegankelijk. De mogelijkheid om fysiek in contact te komen met potentiële huwelijkskandidaten groeide met dag. Jongeren treffen elkaar op het sportveld of op school, maar de daadwerkelijke partnerselectie vindt plaats tijdens de feestavond van de club of school. Dat de disco en de dansvloer zo een belangrijke plaats in nemen bij de partnerselectie is niet verwonderlijk. Het dansen was een steeds populairdere gelegenheid want daar was het algemeen geaccepteerd dat je elkaar mocht aanraken en aftasten. De popmuziek die in die tijd ontstond wakkerde menig liefdesvuurtje aan denk bijvoorbeeld de toenmalige hit van Jane Birkin en Serge Gainsbourg :”Je t’aime moi non plus” (1967) Wat op de dansvloer mag is nog wel taboe op college, werk en tijdens de sportbeoefening. Uiteraard hebben veel mensen hun uiteindelijke levenspartner ook op hun werk of school ontmoet. De hierboven beschreven ontmoetingsplekken golden vooral voor jongeren. Doordat meer mensen gingen scheiden gingen ook ouderen weer op zoek naar een (nieuwe) partner. De zogenaamde ‘tweede kans’ speurtocht. Er ontstaat een nieuw maatschappelijk verschijnsel: de opkomst en acceptatie van de relatiebemiddelingsbureaus, in de volksmond huwelijksbureaus genoemd. In opinietijdschriften van die tijd, bijvoorbeeld het blad VrijNederland, werden hele pagina’s gevuld met advertenties van deze commerciële bureaus. De ‘tweede kans’ categorie heeft minder mogelijkheden(en tijd) om een nieuwe partner te vinden in vergelijking met jongeren. Door zich aan te melden bij een relatiebemiddelingsbureau krijgen ze hierbij hulp. 2.3 Selectiecriteria In de jaren 6o zijn de ontmoetingsmogelijkheden voor jongeren talrijker dan voorheen maar de daadwerkelijke eerste selectie of iemand wel of niet een potentiële partner kan worden vindt plaats in de disco. Zelfs vakantieliefdes beginnen op de dansvloer van de campingdisco. In Nederland zijn de disco’s en de dansvloer de belangrijkste ontmoetingsplaatsen geworden. In de jaren ’70 kwam ongeveer de helft van de jongeren (die later met elkaar zijn getrouwd) elkaar hier voor de eerste keer tegen. (Kok & van Leeuwen 2005:87-93)

14

Waarom is de disco de meest efficiënte manier om je partner te ontmoeten? Murstein hanteert drie factoren die belangrijk zijn in een partnerkeuze. De eerste is de stimulusfactor. Die wordt door lichamelijke (fysieke aantrekkingskracht) en niet-lichamelijke kenmerken(kleding, tatoeages, sieraden) gevormd. De tweede factor is de gemeenschappelijke overeenkomst (sociale endogamie) tussen de partners. (“soort zoekt soort” principe.) Als derde factor speelt een juiste inschatting van specifieke rolpatronen een grote rol. Alle drie de factoren versterken elkaar op de dansvloer. Je kleedt je op je best, je gaat naar die disco waar ze jouw muziekstijl draaien, je neemt je vriendengroep mee als steun in de jacht naar een potentiële partner. Dit geldt zowel voor de jongens als voor de meisjes. (Kok & van Leeuwen 2005: 91) Een belangrijke verandering in de jaren 60 die doorwerkte op de partnerkeuze van vooral jongeren was de veranderde omgang tussen ouders en kinderen. Binnen het gezin voltrok zich een verschuiving van gezag en gehoorzaamheid naar vertrouwen en overleg. In de literatuur wordt deze verandering binnen het gezin als de overgang van een bevelshuishouding naar een onderhandelingshuishouden genoemd. De invloed van de ouders op hun kinderen werd minder groot, of beter gezegd, minder dwingend. De partnerkeuze werd steeds meer gezien als een individuele keuze en steeds minder als iets wat binnen een collectief belangrijk was. (de Swaan 1996: 71 ) In de jaren 60 kwam de” romantische’’liefde op. Mannen en vrouwen kiezen meer dan voorheen de huwelijkspartner op persoonlijke voorkeur. Contactadvertenties uit die tijd zijn een illustratie van de romantische invalshoek. Zeegers (..) onderscheidt de volgende aspecten: er werd steeds vaker gebruikt gemaakt van de ik-vorm; het accent lag meer op persoonsgebonden eigenschappen als muziekvoorkeur, levensstijl, en in de advertentie werd meer gesproken over de gewenste duur en vorm van de relatie (Kok & van Leeuwen 2005: 53) Met name een verwijzing naar andere relationele bindingen dan een officieel huwelijk was een nieuw aspect. Het tot dan toe vaste stramien van paarvorming (huwelijk) maakte plaats voor een waaier van mogelijkheden. Mensen stonden meer open voor het al, dan niet tijdelijk, aangaan van lossere relaties. Je had de keuze tussen samenwonen of huwen. Het ongehuwd samenwonen kwam in trek sinds de jaren 1960, vóór die tijd ging men alleen samen een huishouding delen als men ook getrouwd was. Uiteindelijk blijkt ook in die periode het huwelijk de meest voorkomende relatie tussen man en vrouw. Volgens het Centraal Bureau voor de 15

Statistiek (CBS) trouwden eind jaren zestig negen op de tien vrouwen zonder eerst te hebben samengewoond. Maar er was duidelijk een verschuiving waar te nemen. Jongeren studeren langer, verlieten het ouderlijke huis niet om zich in een huwelijk te storten maar gingen eerst op kamers om zelfstandig te kunnen genieten van de toegenomen vrijheid op velerlei gebied. Door de uitvinding van de anti-conceptiepil werd de seksuele revolutie ingeluid. De pil zorgde voor een ‘bevrijdende’ ontkoppeling tussen seksualiteit en voortplanting. De verhouding tussen mannen en vrouwen veranderde. De zogenoemde ‘driedubbele belasting’ ( zonde, angst voor zwangerschap en economische afhankelijkheid) verminderde. (Kok & van Leeuwen 2005: 57) Mannen en vrouwen kregen de kans om seksualiteit niet meer alleen als bindmiddel maar ook als genotsmiddel te zien. Hoezeer de seksuele revolutie eind jaren zestig samenhing met de uitvinding van de pil, brengt een gereformeerde leraarsdochter als volgt onder woorden: “Persoonlijk vind ik de uitvinding van de anticonceptiepil de grootste omwenteling van deze eeuw. De veranderingen die hierop gevolgd zijn, betroffen niet alleen de vrouw, maar ook de man-vrouwverhoudingen en het gezinsleven. De stelling ‘heilig naar het altaar gaan’, waar wij mee groot gebracht zijn, verviel in snel tempo. Predikanten, pastors noch ouders konden jongeren tegenhouden die wilden samenwonen. Een vrouw hoefde niet meer maandelijks in spanning te verkeren of ze wel of niet zwanger zou zijn. Zo kon ook zij gaan denken aan een baan buitenshuis en een eigen leven”.(Kok & van Leeuwen 2005: 57) Een andere relatievorm die opkomt in de jaren 60 is de zogenaamde lat-relatie. (Living Apart Together). Een latrelatie is een liefdesrelaties waarbij de partners wel een monogame liefdesrelatie hebben maar geen gemeenschappelijke huishouding voeren. Lat-relaties zijn, net als samenwonen, in de jaren 60 vaak een ’oefening’ voor de definitieve partnerkeuze. Als de ware Jacob is gevonden wordt er in het algemeen toch weer getrouwd. Door de toenemende individualisering van de samenleving en de emancipatie van de vrouw neemt ook het aantal echtscheidingen sinds de jaren 60 toe. Maatschappelijk gezien wordt binnen Nederland een scheiding steeds meer geaccepteerd. Ook binnen religieuze groeperingen. Samenvattend kan gesteld worden dat in de jaren ’60 er een trendbreuk te zien is in de manier waarop mensen tot dan toe hun huwelijkspartner kozen. De vijver om in te vissen was groter en er zaten ook meer vissen in om te vangen. Soms kon je eerst even in een andere vijvertje gaan oefenen. Dat gold echter alleen voor die mensen die zich niet meer aangetrokken of aangesloten 16

voelden bij een kerkgenootschap. Hoewel de samenleving sterk ontzuild was, waren er nog wel degelijk maatschappelijke groeperingen die volgens de oude traditionele richtlijnen hun huwelijkskandidaat zochten.

17

Hoofdstuk 3: De partnerkeuze in het tijdperk van de sociale media. (jaren 90 tot heden) 3.1 Maatschappelijke situatie In de jaren 60 is er steeds meer sprake van individualisering in de Nederlandse samenleving. Sinds eind vorige eeuw is Nederland, volgens de socioloog Hofstede, een van de meest geïndividualiseerde samenlevingen in de wereld. ( Hofstede 2005). De strong ties (sterke, familiaire en religieuze banden) uit het verzuilde verleden zijn in de plaats gekomen van de weak ties (zwakke banden gebaseerd op vriendschappen). De zwakkere banden hebben als kenmerk dat ze tijdelijk zouden kunnen zijn. Het zijn geen sterke connecties voor het leven. Vriendengroepen bijvoorbeeld worden belangrijker dan familiebanden, maar zijn ook vluchtiger. (Duyvendak 2004). Met de toenemende individualisering neemt ook de populariteit van het internet sterk toe. Het gebruik en de kennis van dit nieuwe medium heeft de samenleving in zeer korte tijd voorgoed veranderd. De post- industriële samenleving is overgegaan in een informatiemaatschappij. (De Swaan 1996). Maatschappelijk gezien ontstaat er een nieuwe tweedeling in de samenleving. Zij die de toegang en het gebruik van het internet hebben geïnternaliseerd en zij die dat niet hebben gedaan, de zogenaamde digibeten. Binnen de sociologie ontstaat een nieuwe interdisciplinaire richting: de cybersociologie. Een term geïntroduceerd door de socioloog Albert Benschop: “De cybersociologie analyseert de eigenaardigheden van de virtuele sociale interacties en communicaties, netwerken en gemeenschappen, organisaties en instellingen, samenlevingsverbanden en wereldomspannende culturen. De virtuele ruimte is een structurerend zwaartepunt met uitwerkingen op alle maatschappelijke gebieden. De virtuele ruimte schept een virtuele arbeidswijze en virtuele arbeidsorganisaties, vestigt virtuele ongelijkheids- en klassenverhoudingen, bewerkstelligt een kwalitatieve structuurverandering van de politieke openbaarheid en verandert culturele patronen en leefstijlen”(Benschop 1997). Het internet zorgt voor zulke snelle en grote veranderingen dat er gesproken wordt van een digitale revolutie. Deze heeft een enorme invloed op de werk en leefomgeving van de mens en de hier uit voortvloeiende sociale relaties. Internet is niet alleen functioneel voor het werk, maar juist in de vrije tijd wordt de rol van internet steeds belangrijker. Het is een medium waarbij 18

mensen met andere mensen in contact kunnen komen. Internet is het communicatiemiddel geworden. “Internet is een nieuw medium waarmee mensen vanaf elke gewenste plaats en vanaf elk gewenst tijdstip met elkaar kunnen communiceren. Communicatie is uitwisseling van informatie, maar ook zingeving of interpretatie aan informatie. Internet is in technologisch en sociologisch opzicht de meest belangwekkende gebeurtenissen van het einde van de vorige eeuw. Op internet wordt informatie uitgewisseld, communiceren mensen met elkaar en komen virtuele sociale relaties, netwerken en gemeenschappen tot stand”(Benschop 1997). De scheidslijnen tussen zakelijk en privé vervagen door de sociale media. Hyves, Facebook, Email, twitter, smartphones en linkdin zijn vormen van sociale media, die hoewel in eerste instantie bedoeld voor privé, inmiddels ook binnen werksituaties zijn geaccepteerd. De sociale druk om gebruik te maken van deze sociale media is een daarmee samenhangend nieuw maatschappelijk verschijnsel. Boodschappen verlopen vaak via Facebook, uitnodigingen voor feestjes en exposities mis je als je niet bestaat op Facebook. De druk om altijd bereikbaar te zijn is een onbedoeld stressverhogend gevolg. In Amerika zijn al de eerste bedrijven gesignaleerd die tijdens werktijd voor hun overbelaste werknemers een verplichte E-mail pauze inlassen. Dit nadeel, het altijd bereikbaar moeten zijn, op tegen een door Benschop genoemd belangrijk voordeel namelijk, dat relevante informatie op te halen is waar en wanneer het ons schikt: “just in time” ( Benschop 1997) In ieder geval is communiceren via internet grenzeloos geworden zowel letterlijk als figuurlijk. De wereld van vandaag is een global villag; men kan elkaar virtueel overal ontmoeten, niet gehinderd door geografische beperkingen of de kaders van bepaalde categorieën. 3.2 Kenmerken van de virtuele ontmoetingsplek De in hoofdstuk 2 beschreven populaire plekken waar potentiële huwelijkspartners rondlopen zijn vanaf de jaren 90 uitgebreid met de nieuwe digitale ontmoetingsplek. Benschop introduceert in dit verband voor de traditionele ontmoetingsplekken de term lokale sociale aanwezigheid en voor de digitale ontmoetingsplek de term virtuele sociale leefwereld. Met de komst van het internet is de ontmoetingsplek voor het vinden van een partner in theorie oneindig groot. Zeker nu ook de commerciële datingsites als paddenstoelen uit de grond schieten. Digitale matchmaking heeft een aantal kenmerken. Via de datingsites kunnen mensen 19

die elkaar in het ‘normale’ leven nooit zouden tegenkomen toch met elkaar in contact komen. In theorie betekent dit dat er een grotere kans bestaat een geschikte partner te vinden: “..het is een geweldig medium. Ik was mijn nieuwe vriendin nooit tegen gekomen, sterker nog ik had haar nooit tegen kunnen komen, want onze werelden waren op geen enkele manier met elkaar verbonden. Voor mij was het pure winst..”(man 57). Een ander kenmerk is de vrijblijvendheid van het contactmoment. Het geschikte moment om te communiceren bepaal je immers zelf. Hoe je je voelt of hoe je er uit ziet op het moment dat je achter de computer zit doet er niet toe, want er is geen sprake van face-to-face contact. Volgens Benschop treedt de bezoeker van de datingsite als het ware een nieuwe wereld binnen: “Mensen die elkaar op deze manier ontmoeten doen dat in een nieuwe wereld die tegelijkertijd 'minder dan echt' (= niet lokaal) als 'meer dan echt' (= in de eigen fantasie) is. Het is een sociale wereld van 'mensen die communiceren' ongeacht hun fysieke locatie of tijdstip van operatie”. (Benschop 1997). Nog een kenmerk is dat je met het bezoeken van een datingsite in feite hulp inroept bij het zoeken naar een partner. In dit opzicht lijken datingsites veel op de traditionele relatiebemiddelingsbureaus. Met het grote verschil dat nu naast ouderen (‘tweede kans speurders’) ook jongeren er steeds meer gebruik van maken. 3.2.1. De aantrekkingskracht van de virtuele ontmoetingsplek Zijn met de komst van de virtuele ontmoetingsplek (datingsites) de traditionele ontmoetingsplekken minder belangrijk geworden bij het zoeken naar een potentiële huwelijkspartner? In ieder geval vinden steeds meer mensen een partner via internet. Internet neemt op dit moment de vierde plaats in als ontmoetingsplek van potentiële partners, naast werk of school(38%), familie of vrienden(34%) en het uitgaansleven(13%) (Valkenburg& Peter 2007: 849). Er is nog niet veel statistisch onderzoek gedaan naar hoeveel mensen elkaar ‘gevonden’ hebben via het internet. Het Centraal Plan Bureau heeft wel in 2008 berekend dat van de dertigplus-relaties tien procent elkaar ontmoet heeft via een datingsite (Huinink 2008) Lees je een advertentie van een willekeurige datingsite dan is het eerste wat in het oog springt het benadrukken van hun succesfactor:

20

“..Duizenden mensen hebben al een partner gevonden. Relatieplanet is anoniem, betrouwbaar en... Relatieplanet werkt!”(Relatieplanet). “..38% van onze leden vindt een nieuwe liefde bij PARSHIP”(Parship). “..Getuige de succesverhalen die Lexa.nl dagelijks ontvangt zijn er al vele dates en relaties via Lexa.nl ontstaan”(Lexa). Is een virtuele ontmoetingsplek even betekenisvol als een face-tot-face ontmoeting in een café of op het werk? Maakt de virtuele ontmoetingsplek de traditionele ontmoetingsplekken overbodig? Of om in termen van Benschop te spreken, verschuift bij de zoektocht naar een partner het zwaartepunt van de lokale sociale aanwezigheid naar de virtuele sociale leefwereld? Uit de vraaggesprekken met internetdaters blijkt dat beide werelden nauw met elkaar verbonden zijn. Vooral de kroeg blijft de eerste plek waar potentiële partners worden gezocht. Daar wordt de zoektocht gestart. Het zoeken op de traditionele ontmoetingsplekken is voor sommige mensen een intensieve, tijdrovende bezigheid. Zo zei een respondent het volgende: “.. ik was ook wel een beetje klaar met het gewone daten… dat heb ik veel gedaan hoor! Haha best veel ook, gewoon lekker naar de kroeg of zo…… je moet niet denken dat ik het perse nodig heb om iemand te vinden! Ik ben druk met mijn master bezig, al 2 jaar en had geen tijd maar ik ontmoette ook gewoon weinig nieuwe mensen.” (vrouw 25). Op de traditionele ontmoetingsplekken moet gejaagd worden. Er moeten risico’s genomen worden. Je moet actief op iemand af stappen en dat is voor veel mensen moeilijk. De angst om een blauwtje te lopen (is iemand bezet, ziet iemand jou zitten?) is voor zowel jongere als oudere internetdaters een belangrijke reden geweest om de virtuele ontmoetingsplek te gebruiken: “..toen ik jong was heb ik dat jagen nooit leuk gevonden en nu al helmaal niet. Het is een fabeltje dat een man altijd een prooi zoekt. Ik vind het een verademing dat ik van dit onzekere gevoel af ben. Leve het internetdaten.”(man 57). “.. ja kijk als ik met een meisje waarmee ik via een datingsite contact heb en we gaan ergens afspreken om wat te drinken of zo dan weet je van elkaar dat je hm, nou aan t checken bent wat je van elkaar vindt. Het is duidelijk, je weet waar je aan toe bent. In clubs is dat anders daar lopen heel veel dames tussen die helemaal niet op zoek zijn of die een vriend hebben natuurlijk haha..”(man 24). Mannen en vrouwen noemen deze verkleinde kans op misinterpretatie een voordeel: 21

“…ik ben misschien ook niet zo goed in daten ik kom ook gewoon niet zoveel mensen tegen ja nou ik ben wel spontaan genoeg enzo maar ik weet het niet hmmm misschien heb ik gewoon niet zo goed door wanneer iemand met me aan het flirten is als ik bijvoorbeeld met vriendinnen ga stappen.. ik weet het niet… (stilte)”(vrouw 27). Antwoord op de vraag of ze daarom was gaan internetdaten: “…ja nou, ja eigenlijk wel. Ik, ja hoe zeg je dat klinkt een beetje gek maar veilig of zo. En ja ook wel duidelijk of zo en dat is voor mij vooral makkelijk haha. Ik weet nu gewoon of tenminste daar ga ik vanuit dat de mensen die ik via Lexa spreek of ik bedoel waar ik mee mail dat die ook wel interesse hebben. Snap je?”(vrouw 27). Alle geïnterviewden internetdaters benadrukten dat ze in het ‘gewone’ leven, in hun werk bijvoorbeeld, zeker niet tot de meest schuchtere groep mensen behoorden. Vrienden en bekenden uit hun omgeving reageerden verbaasd toen ze hoorden dat zij via internet opzoek waren naar een partner: “..mijn beste vriendin zei zelf.. dat heb jij toch niet nodig! En toen zei ik waarom niet. Waarop mijn vriendin zei.. je ziet er goed uit je kunt iedereen krijgen die je wilt”.(vrouw 28). Heeft men eindelijk contact gelegd op de virtuele ontmoetingsplek dan blijft de behoefte bestaan om elkaar ook face-to-face te ontmoeten. Dit heeft niet te maken met het idee dat internetdaten een minder intiem contact biedt. In tegendeel, sommige internetdaters vonden juist dat ze via internet intiemer bezig waren dan ze ‘normaal’ gewend waren: “.. ik durf mezelf meer bloot te geven.. ik durf meer over mezelf te vertellen over de mail. Je denkt aan de ene kant langer na voor je wat tikt maar aan de andere kant… een druk op de knop en het is weg..”(man 57). Digitale intimiteit kan voldoende zijn in de fantasiewereld van zoekende, maar de fysieke nabijheid blijft een voorwaarde voor het aangaan van een realistische relatie in de echte wereld. De virtuele ontmoetingsruimte is wel moeilijk controleerbaar: “.. ja zeker wel we hebben veel gemaild en ik wist al een heleboel dingen van hem, die kon ik gewoon lezen maar als je elkaar dan in het echt ontmoet is het toch anders… een jongen kan bijvoorbeeld schrijven dat hij erg van voetbal houdt ……maar ja een jongen kan dus schrijven dat hij erg van voetbal houdt maar als hij er dan vervolgens op een 22

echte date heel suf over verteld is dat al wel een beetje een afknapper haha echtwaar! (vrouw 25 ). “..ze kwam helemaal uit Tilburg.. maar toen ik haar zag voelde ik me echt wel wat bedrogen.. ze zag er wel tien jaar ouder uit dan op haar foto..”(man 37). Het afspreken op een traditionele ontmoetingsplek moet dus zekerheid bieden. Datingsites stellen steeds meer eisen aan de transparantie van de gebruikers. Bij het aanmaken van een profiel(zie paragraaf 3.3.1) worden mensen steeds vaker gevraagd naar referenties van vrienden, familieleden of bekenden. Het gebruik van de virtuele ontmoetingsplek wordt maatschappelijk gezien meer en meer geaccepteerd. Er wordt vrijuit over de mogelijkheid van internetdaten gesproken. Iedereen kent wel iemand in zijn omgeving die via internet een langdurige relatie heeft gekregen. De mond-opmond reclame over gelukte matches, is een belangrijk motief voor alle onderzochte internetdaters geweest om dit nieuwe medium voor zichzelf te gaan gebruiken: “..ik ging erop want ik hoorde van iemand dat ze een leuk contact had gekregen..”(vrouw 35). “.. mijn moeder heeft zo ook iemand gevonden..”(vrouw 28). “.. mijn buurman heeft na zijn vreselijke scheiding een nieuwe leuke vrouw gevonden..”(man 57). Toch hangen mensen niet aan de grote klok dat ze hun partner via internet hebben leren kennen. Met name bij de jongere generatie internetdaters rust er nog een taboe op. Niet op het gebruik van sociale media in het algemeen, maar wel op het gebruik van internet dat specifiek gericht is op hulp bij het zoeken naar een levenspartner: “..nou ik hield het sowieso vaak stil dat ik via internet daten. Mijn vriend en ik zeggen ook dat wel elkaar in de kroeg hebben leren kennen, wat ook wel zo is eigenlijk..”(vrouw 25). “… Als ik je alles vertel ben je wel een van de weinige die precies weet wat ik allemaal heb uitgespookt..” (vrouw 25).

23

De ‘tweede kans’ zoekers, de mensen die al een langdurige relatie achter de rug hebben, zijn minder terughoudend. In hun kringen is het vinden van ‘nieuw geluk’ doormiddel van de sociale media geen taboe. Sterker nog het is een geaccepteerde manier om opnieuw aan de man of vrouw te komen: “..waar vindt een vrouw van mijn leeftijd nog een leuke ongebonden man om iets mee te beginnen? In de kroeg weet je niet of iemand bezet is, op een datingsite weet je het zeker. Ik heb het meerdere alleenstaande vriendinnen aangeraden. We tippen elkaar bij interessante profielen”(vrouw 55). Enige nuancering is hier wel op zijn plaats. Bij doorvragen blijkt ook bij de ‘tweede kans’ zoekers, met name vrouwen, een zeker gene te bestaan om in hun eigen omgeving te erkennen dat ze daten via de computer. In een tijdperk waarin het begrip ‘happy single’ van toepassing is geef je door te daten achter je computer toe, het toch niet in je eentje te redden: “..ja ja na mijn moeizame scheiding zeiden mijn haha gebonden vriendinnen in mijn omgeving dat ze jaloers waren op mijn nieuwe status..”(Vrouw 39). De virtuele ontmoetingsplek maakt de traditionele ontmoetingsplekken niet overbodig. Internetdaten leidt tot niets als er geen ontmoeting in real-life plaatsvindt. Het is wel een effectief modern hulpmiddel bij het vinden van een serieuze partner. Niet doorslaggevend maar aanvullend. Een mooi voorbeeld hiervan is de rubriek ‘Buitenkans’ uit de Volkskrantmagazine. Hierin worden wekelijks twee profielen van internetdaters gepubliceerd, waarin ook een aparte alinea gewijd wordt aan de favoriete traditionele plekken waar je de daters in het ‘wild’ zou kunnen ontmoeten (VK 2012). 3.3 Het proces van internetdaten Eerder is geconstateerd dat de vijver waaruit internetdaters vissen oneindig groot is. De keuze voor een partner wordt niet belemmerd door verschil in rangen, standen en zuilen etc. Iedereen die zich aanmeldt bij een datingsite kan een potentiële partner zijn. Mensen hanteren in de keuze voor een partner wel bewuste en onbewuste selectiecriteria. Aantrekkingskracht tussen twee mensen zal altijd gebaseerd blijven op persoonlijke wensen en voorkeuren. De sociale endogamie is heden ten dage nog steeds een feit. Commerciële datingsites springen hier handig op in. 24

In Nederland zijn er op dit moment zo’n driehonderdvijftig verschillende datingsites. (Datingwijzer) Zo zijn er datingsites voor vijftigplussers, alleenstaande moeders, singels, voor een maatje meer, moslims etc. De sites moeten zich ten opzichte van elkaar profileren. Godsdienstige en etnische groeperingen, beroepsgroepen, hoger opgeleiden, allemaal hebben ze inmiddels eigen datingsites. “….ik dacht… lexa is volgens mij wel een grote site en voor de iets hoger opgeleide en ik ken ook wel vrienden die daar een profiel hebben. Het bevalt goed dus ik denk dat ik wel de goede keus heb gemaakt”.(vrouw 27). “…Parship en RelatiePlanet daar twijfelde ik tussen. Die richten zich op mijn doelgroep. En ik hoorde van vriendinnen dat het serieuze sites waren” (vrouw 56). “..in het gewone leven weet ik nooit zeker of een man tot wie ik me aangetrokken voel ook homoseksueel is. Daar had ik geen last meer van toen ik me aangemeld had bij een homodatingsite..”(man39). “..nou ik ben veganist en sta op een bepaalde manier in het leven. Ik val absoluut niet op vleesetende mannen en daar zijn er veel van haha. Hierom ben ik op een datingsite gegaan speciaal voor veganisten..”(vrouw 35). De keuze voor een specifieke site is het eerste selectiecriteria. De tweede is het opstellen van je profiel. 3.3.1: Het aanmaken van een profiel Op algemene datingsites maken de gebruikers profielen aan met kenmerken waarop men kan selecteren, zoals leeftijd, sekse en woonplaats. Daarnaast staat er belangrijke informatie over bijvoorbeeld hobby’s, smaak (denk hierbij aan bijvoorbeeld muziek of filmsmaak) of zelfs seksuele voorkeuren. (Kok & van Leeuwen 2005:15). Het profiel moet een zo goed mogelijke indruk achter laten op mogelijke bezoekers. Met een profiel worden de persoonlijke interesses aangegeven en het geeft een beeld van je persoonlijke karakter. Dit is niet makkelijk, immers je moet jezelf goed kennen, moet je bescheiden zijn of juist jezelf ‘verkopen’?: “.. ik ben twee avonden bezig geweest om een profiel aan te maken. ik heb er zelfs wakker van gelegen over hoe ik mezelf moest presenteren. Ik ben niet zo’n zeker persoontje. Ik 25

heb zelfs mijn oudste broer gebeld met de vraag of hij me kon helpen. Hij kent mij immers goed. Hij is speciaal een avond vanuit Hoorn naar mij toegekomen. We hebben toen samen mijn profiel geschreven… weer een nacht niet geslapen en de volgende ochtend heb ik alles weer verwijderd, zo eng vond ik het”(vrouw 56). Steeds meer datingsites vragen bij het aanmaken van een profiel referenties van vrienden en bekenden. Er zijn zelfs bepaalde sites die je helpen bij het aanmaken van een profiel, zodat je meer opvalt te midden van de massa. Meerdere sites bieden een gratis persoonlijkheidstest aan. (Datingwijsheid). Gerenommeerde tijdschriften, zoals het tijdschrift voor psychologie, maar ook bekende damesbladen als de Margriet, ViVa en de Libelle geven regelmatig tips hoe je een succesvol profiel kunt aanmaken. Zo ook de eerder genoemde rubriek ‘Buitenkans’ in de Volkskrant. Er is een trend dat internetdaters steeds makkelijker uit hun schulp kruipen. Om privacy reden kiest een enkeling heden ten dage nog voor een nickname. Bij een profiel hoort in ieder geval een foto van jezelf. Met het plaatsen van je foto treed je uit de anonimiteit.(ANP 2008). Op basis van het profiel wordt duidelijk wat voor soort partner je zoekt. Vaak wordt dit letterlijk in het profiel verwoord. Ga je op een traditionele ontmoetingsplek nog uit van voor de ander onzichtbare wensen en eisen, nu staat het zwart op wit. De datingsite zoekt dan op basis van de verstrekte gegevens de beste passende matches. Wetenschappers ontwikkelen deze matchsystemen. Veel datingsites hebben sociologen, psychologen en antropologen in dienst. Deze wetenschappers ontwikkelen bepaalde typologieën. Zo gebruikt de bekende datingsite Lexa de Meyers- Briggs Type Indicator (MBTI) gebaseerd op Jung’s theorie van typologieën. Mensen worden aan de hand van MBTI ingedeeld op basis van vier duokenmerken te weten: verstand versus intuïtie, introversie versus extraversie, denken versus gevoel en waarnemen versus oordelen. (Gottlieb, 2006: 64). Niet alle sites bieden een institutionele selecties. Geser onderscheidt twee soorten datingsites. De sites waar wetenschappelijk verantwoorde profielen aan elkaar worden gekoppeld -de sites die voor jou zoeken (pushmodel)- en de sites waar individuen zelf op eigen kracht een match vinden (pullmodel). De institutionele selectie tegenover de individuele selectie loopt parallel met het al of niet betalen voor de service. (Geser, 2007: 9).

26

Betalen voor een datingsite wekt niet alleen vertrouwen op, maar door lidmaatschapskosten te rekenen wordt tevens een drempel opgeworpen tegen zogenaamde fake inschrijvingen: “.. ik dacht het kost wel veel geld en je weet niet of het werkt. Maar juist dat geld gaf me het idee dat niet Jan en Alleman er op zat..”(vrouw 56). 3.3.2 Van virtueel naar face-to-face contact De derde stap in het selectieproces is een keuze te maken uit de aangeboden matches. Matches zonder foto worden veel minder vaak aangeschreven dan profielen met een foto. Het plaatsen van een foto op je profiel is essentieel om opgemerkt te worden. Nadat de computer(al of niet wetenschappelijk verantwoord), op basis van jouw profiel, een aantal matches heeft aangedragen, blijkt dat de internetdater zelf hiervan weer een selectie maakt die vaak gebaseerd is op fysieke aantrekkingskracht. “..ja nou ik selecteerde heel simpel eerst op de foto’s……ja maar de site heeft al, op mijn verzoek geselecteerd op bepaalde interesses dus eigenlijk gebeurt dat eerst maar dan lees ik pas de profielen, als ik de lelijkerds er uit heb gehaald haha”.( vrouw 25). Alle matchmaking ten spijt, ook op de virtuele ontmoetingsplek is uiterlijk schoon belangrijker dan innerlijk schoon, bij een eerste selectie wel te verstaan. Ook de context waar de foto is genomen kan een rol spelen: “:.. een aantrekkelijke vouw maar ze zat op een zeilboot en bleek ook te golfen.. niet mijn ding..”(man 57). Of de virtuele match gecontinueerd wordt in het ‘echte’ leven hangt vervolgens van meerdere factoren af. Een taalvirtuoos raakt sneller de gevoelige snaar bij de andere match en vergroot daarmee de kans uitgenodigd te worden voor een date. “… ik kon alles bij hem kwijt, hij reageerde op alles wat ik schreef. Hij was de eerste man in mijn leven die me ook echt in zijn hoofd en hart liet kijken. Hij was gevoelig, betrokken en gaf zich helemaal bloot haha. We hebben uren gemaild. Hij was niet de enige met wie ik mailde, maar zijn schrijfstijl zorgde ervoor dat ik hem ging bellen voor een afspraak.”(vrouw 55).

27

Uitvoerige mailwisseling zorgt ervoor dat mensen elkaar van achter de computer al goed leren kennen. Het maakt dat mensen veel intieme dingen met elkaar delen. “.. nou misschien wat ik net zei niet maar ik zei het ook wel erg snel ik denk er best wel lang over na snap je over wat ik een jongen allemaal terug stuur en weet je wat het is, ik denk dat ik veel sneller intieme dingen met een jongen deel dan als ik iemand in het echt zou zien misschien is dat wel het grote verschil volgens mij doen jongens dat ook ik denk nou ja in mijn ervaring zijn jongens veel liever in mails haha geloof je dat? ik vind dat gewoon heel aantrekkelijk”.(vrouw 27). Hoe beter het gevoel bij de mailwisselingen, hoe eerder internetdaters besluiten elkaar in het echt te ontmoeten. Onderzoek in Engeland heeft aangetoond dat voor bepaalde groepen mannen internetdaten een uitkomst is. Mannen die in het dagelijks leven de stoer en gesloten zijn, durven zich op het internet kwetsbaarder op te stellen: “..one explanation for this was the fact that perhaps men felt more comfortable with the anonymity which writing brings as it gave them a chance to express their emotions more easily than they would have been able to face to face” (ukessays). De keuze om face-tot-face met iemand in contact te komen wordt ook bepaald door de intentie van de zoeker. Van bepaalde datingsites is bekend dat het puur om de seks gaat. Zo is er de datingsite SecondLove. Andere sites daarentegen profileren zich juist door te stellen dat zij een hoog slagingspercentage hebben wat betreft stabiele en langdurige relaties. Dat de mensen die zich voor deze datingsites aanmelden altijd op zoek zijn naar een vaste serieuze relatie wordt niet bevestigd door mijn eigen onderzoek: ‘’… nou nee naja ik wil best nu een nieuwe vriendin, eerst echt niet maar ik begin nu wel weer te missen wat je hebt als je hmmm wat je met een vriendin hebt begrijp je? zeg maar je vaste vriendin. Je deelt daar zoveel met haar dat doe ik nu echt niet met ja eeh het zijn gewoon scharrels haha maar haha dat zeg ik natuurlijk niet he..”(man 24). In het merendeel van de gevallen weten beide partijen wel waar ze aan toe zijn. Op de als serieus bekendstaande stites (Lexa, Parship etc.) kunnen mensen wel een onderscheid maken of ze met een flierefluiter te maken hebben of met een potentiële betrouwbare partner: “..haha ja dat kan ja maar ja ik kan meestal wel goed in schatten wanneer iemand op zoek is naar een relatie of gewoon seks.. het is heel simpel.. volgens mij werkt het 28

gewoon zo dat de meisjes die na de eerste date al met me mee naar huis gaan, of ik mee naar hun huis, die zijn echt niet op zoek naar een lange relatie, echt geloof me..”(man 24). Hoe langer het mailcontact, hoe meer men elkaar leert kennen en hoe groter de kans op een serieuzer vervolg. Uit bovenstaande paragrafen kan de indruk gewekt worden dat met de opkomst van het internet de zoektocht naar een levenspartner drastisch is veranderd. Gedeeltelijk is dit het geval. Zeker voor de oudere ‘tweede kans’ speurders. Er is zeker een verband tussen toename van het aantal scheidingen en de stijgende populariteit van datingsites. Bij jongeren ligt het iets anders. Sociale media maken een heel groot deel uit van hun sociale leven. Daten via internet past hier naadloos in. Het hoort bij hun ‘way of life’.

29

Conclusie Maatschappelijke veranderingen in de laatste honderd jaar hebben hun weerslag gehad op veranderingen op het sociaalrelationele vlak. De verhoudingen tussen mannen en vrouwen, ouders en kinderen waren rond 1900 anders dan nu. In 1900 trouwde men vooral binnen de eigen groep. Het waren endogame huwelijken die verliepen via een vast stramien van kennismaking, verkering, lange verloving en huwelijk. De keuze voor een partner was in deze periode geen individuele keuze. De invloed van ouders en kerk was groot. De sociale controle in die tijd over de omgangsvormen tussen verschillende seksen was streng en ondubbelzinnig. Om elkaar face-to-face, ongedwongen te kunnen ontmoeten moesten er heel wat barrières worden genomen. Selectiecriteria waren minder romantisch dan nu. Mannen werden geacht een gezin financieel te kunnen onderhouden en vrouwen waren er voor het huishouding en de zorg voor de kinderen. Belangrijkste selectiecriterium in de deze periode was echter het geloof: de beoogde huwelijkspartner moest hetzelfde geloof aanhangen. De jaren 60’ uit de vorige eeuw doorbraken dit patroon. Het proces van ontzuiling en de daarmee samenhangende secularisering, de toenemende welvaart en de technologische vooruitgang bijvoorbeeld op het gebied van anticonceptie en de verschuiving van het collectief naar het individu zijn kenmerkend voor de periode. De mogelijkheden om een partner te ontmoeten werden groter, de sociale controle van ouders bijvoorbeeld nam af. De keuze voor een huwelijkspartner was nu vooral een individuele keuze, op basis van gelijkwaardigheid. De meeste mensen ontmoetten elkaar via school of werk, maar in toenemende mate in het uitgaansleven, in discotheken. De komst van de televisie, de uitvinding van de anticonceptiepil, allemaal zijn het factoren geweest die sociale relaties hebben beïnvloed. In de jaren 60’ ontstonden er naast het instituut huwelijk ook andere samenlevingsvormen. Door de seksuele vrijheid wisselden mensen vaker van partner, er was minder monogamie. Het aantal echtscheidingen nam toe. In die tijd ontstonden de relatiebemiddelingsbureaus waar ‘tweede kans’ speurders een beroep op konden doen.

30

Met de komst van het internet komt er een nieuwe ontmoetingsplek voor diegene die op zoek zijn naar een levenspartner. Deze virtuele ontmoetingsplek sluit aan op de toenemende individualisering binnen de samenleving. Het zoeken van je partner gebeurt niet meer in een sociale context (werk, café) ,maar vindt plaats thuis achter je bureau. Toch betekent die niet dat de virtuele ontmoetingsplek in plaats is gekomen van de traditionele ontmoetingsplekken. Internetdaten is aanvullend, niet vervangend. De virtuele aantrekkingkracht is bepalend voor het al of niet aangaan van een face-tot-face contact op traditionele ontmoetingsplekken. Natuurlijk zijn er ook nog mensen die hun partner ‘gewoon’ ontmoeten. Alle internetdaters blijven ook buiten het internet zoeken naar een mogelijke partner. Een verschil is wel dat op de traditionele ontmoetingsplek niet snel duidelijk wordt wat iemand precies zoekt. Bij de virtuele ontmoetingsplek kunnen daar geen misverstanden over bestaan; daar staat zwart op wit wat men van de nieuwe ‘potentiële’ partner verwacht. De sociale endogamie speelt nog steeds een rol, ook in de virtuele wereld geldt het “soort zoekt soort-principe”. De belangrijkste aantrekkingskracht van internetdaten is inherent aan het gebruik van dit digitale medium. Iedereen kan met iedereen in contact komen. De ontmoetingsplek om een potentiële huwelijkspartner tegen te komen is oneindig groot. Met name voor de ‘tweede kans’ speurder is dit een belangrijk voordeel ten opzichte van de traditionele ontmoetingsplekken. In hun leeftijdscategorie komen zij op het werk of in de kroeg niet veel ‘vrije’ leeftijdsgenoten meer tegen. Een andere meerwaarde van internetdaten is het gericht en efficiënt kunnen zoeken. Dit levert tijdwinst op. Dit voordeel noemen zowel oudere als jongere internetdaters. Het belangrijkste voordeel van gericht zoeken is dat je geen ‘blauwtje’ kunt lopen. Lang niet alle dates monden uit in een langdurige relatie, maar een mislukte date doet weinig afbreuk aan het gevoel van eigenwaarde. De groep internetdaters is divers en daar sluiten de commerciële datingsites naadloos op aan. Op elk potje past wel een deksel. Datingsites voldoen aan hele specifieke, individuele wensen. Bij traditionele ontmoetingsplekken speelt vooral toeval een rol of gelijkgestemden elkaar wel of niet vinden. 31

De aantrekkingskracht van de virtuele ontmoetingsplek wordt mede vergroot door de positieve mond-op-mondreclame. Hoewel lang niet alle matches goed uitpakken, zijn de succesverhalen uit de directe omgeving vaak een eerste reden waarom mensen hun ‘geluk’ trachten te vinden via internet. De marketingstrategie van de commerciële datingsites spelen hier handig op in. Sites waar je voor moet betalen worden in het algemeen als betrouwbaarder gevonden dan gratis datingsites. Inschrijfgeld wordt gezien als iets dat beschermt tegen fake daters. Ook wordt het gezien als een keurmerk van kwaliteit. De matches zijn immers op wetenschappelijke wijze tot stand gekomen. Een veel gehoord vooroordeel dat internetdaters alleen voor ‘losers’ zou zijn berust niet op waarheid. Het karakter, of je introvert of extravert bent kan wel een rol spelen. Het is zeker zo de gesloten, introverte mensen via internet beter tot hun recht komen. Ze kunnen langer nadenken en voelen zich minder onzeker. Met name mannen komen beter uit de verf volgens vrouwelijke internetdaters. Intimiteit in de virtuele wereld is voor veel mensen minder beangstigend dan bij een face to face contact. Maar de belangrijkste reden waarom mensen gaan daten op het internet blijkt uiteindelijk een andere factor te zijn. Internetdaten is bovenal makkelijk, er hoeft niet meer actief gejaagd te worden met alle spanningen van dien. Jong en oud noemt dit een voordeel. “Eindelijk hoef ik niet meer te jagen. Ik heb het gevoel als ik achter de computer zit, de ware is nooit ver weg”( man 57)

32

Literatuurlijst Besnchop, A (1997). Eigenaardigheden van cyberspace: Bouwstenen voor een sociologie van het internet. Amsterdam: Sociosite. Duyvendak, J. J. W. (2004). De individualisering van de samenleving en de toekomst van de sociologie. Sociologie, 51(4), 495-506. Geser, H. (2007). Online search for offline partners. matching platforms as tools of empowerment and retraditionalization.Sociology in Switzerland: Towards Cybersociety and Vireal Social Relations. Gottlieb, L. (2006). How do I love thee. The Atlantic Monthly, (Maart), 58-70. Hofstede, G. (2005) .Allemaal andersdenkenden: omgaan met cultuurverschillen". Uitgeverij Contact Amsterdam. Huinink, Y. (2008, 10 februari 2008). Digitaal daten: Droom of drama. Dagblad Tubantia/Twentsche Courant, pp. Y10 (10). Kelly, K. (1999). Nieuwe regels voor de nieuwe economie. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds. Kok, J & van Leeuwen, Marco.(2005). Genegenheid en Gelegenheid: Twee eeuwen partnerkeuze en huwelijk. Amsterdam: Uitgeverij Askant. Redactie ANP. (2008, 4 december). Foutloos Nederlands vergroot kans op date. ANP. De Swaan, A.(1996). De Mensenmaatschappij, Een inleiding. Uitgeverij Bert Bakker. De Swaan, A.(1999). De draagbare De Swaan. Uitgeverij Prometheus Amsterdam. Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2007). Who visits online dating sites? exploring some characteristics of online daters. Cyberpsychology & Behavior, 10(6), 849-852.

33

Van Putten, B.(2005). Partnerkeuze in de 19de eeuw, Klasse, romantiek, geografische afkomst en de vorming van sociale groepen op de huwelijksmarkt. Universitaire Pers Leuven. Volkskrant Magazine, 2012 nr 581 en volgende. De Wit, T. (2006). Van ex naar next, Daten na je vijftigste. Amsterdam.

Websites http://www.datewijsheid.nl/online-dating/dating-profiel.htm http://www.dating-wijzer.nl/grootste-datingsite.html http://www.lexa.nl/ http://www.parship.nl/ http://www.partnerkeuzetest.nl/ www.relatieplanet.nl/relatie http://sociosite.net/courses.php#WEBSOC http://www.ukessays.com/essays/sociology/internet-dating.php (How effective is the internet as a means of meeting new people? Examine the successes and failures of internet dating)

34

Bijlagen Interviewvragen

Hoe ben je op het idee gekomen om te gaan daten via het internet? Is daten via internet makkelijker dan traditioneel daten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet? Heb je vaker een afspraakje nu je actief aan het daten bent via internet dan daarvoor? Hoe heb presenteer je jezelf online? Gebruik je je eigen naam? Gebruik je een foto van jezelf? Laat je vrienden iets over je karakter vertellen of omschrijf je jezelf. Als je dit zelf doet, doe je het dan 100% eerlijk. Zo nee, wat verander je? Waar let je op bij andere profielen? Vertouw je er op dat andere mensen zich eerlijk omschrijven? Heb je wel eens meegemaakt dat iemand heel anders in het echt was dan dat hij hoe hij zich online deed voorkomen? Heb je veel dates gehad voordat je een profiel had op het internet? Heb je veel vrienden die ook online aan het daten zijn? Zo ja, waarom denk je dat zij actief zijn op het internet. Zo nee, waarom denk je dat die personen geen gebruik maken van datingsites? Hoeveel tijd spendeer je achter de pc op de datingsite? Heb je het idee dat je eerder contact maakt via internet dan in het dagelijks leven en verschillen deze contacten van elkaar? Verloopt de eerste face-to-face ontmoeting na bv e-mailcontact makkelijker dan zonder? Heb je het gevoel dat je de persoon al een beetje kent? Vertouw je de persoon meer dan iemand die je bij een eerste traditionele date ontmoet? Wanneer besluit je om daadwerkelijk met iemand op date te gaan. Welke verwachting heb je van een date? Komen deze verwachtingen uit? Waarom wel? Waarom niet? Heb je veel vrienden die uitgaan? Ben je in het dagelijks leven bang om vreemden aan te spreken? Kun je mij een omschrijving geven van een ideale partner? Kun je mij een omschrijving geven van een ideale relatie?

35

Wat is daten voor jou?Praat je met andere mensen over je contacten op het internet? Bv vrienden of vriendinnen? Wat zijn de voor en de nadelen van daten op internet? Getranscribeerde interviews Interview 1 met grootvader: man 91 jaar I: Nou allereerst, bedankt dat ik u mag interviewen. R: Maar natuurlijk jongen. I: Nou het lijkt me natuurlijk handig als ik u eerst kort vertel waar ik mijn scriptie over schrijf. R: hmmm ja; I: ehm De zoektocht naar een partner vormt de rode draad van mijn scriptie, in de afgebakende periode van begin 20e eeuw tot nu. Ehm en in deze periode is er veel veranderd wat betreft het vinden van een levenspartner. Ik heb deze periode opgedeeld in drie fases. In de eerste fase worden kort de eigenaardigheden van de traditionele speurtocht naar potentiële (huwelijks)partners begin 20e eeuw in kaart gebracht. Hierbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen het daadwerkelijk (kunnen)vinden van een levenspartner en de gehanteerde selectiecriteria. Om dit in kaart te kunnen brengen hoop ik onder andere u voor te kunnen gebruiken. R: hahaha je hebt me nodig vanwege mijn leeftijd? I: haha ja daar komt het wel op neer. Zal ik nu dan maar mijn eerste vraag stellen. R: ja dat is goed hoor jongen. I: Nou u bent al lang samen met u vrouw. Hoelang ook alweer precies? R:71 jaar! I:Zo! Weet u nog waar u uw vrouw ontmoeten en hoe dat ongeveer ging? R: kijk kijk het ging zo in Meppel, daar woonde ik toen, ik zat in het katholieke gedeelte en en maar 4% van de mensen daar was katholiek. De socialisten wouden me niet he tussen haakje he, de gereformeerde niet en de hervormde niet en bij de de de kerk mocht ik niet van de bisschop, bij wijze van he he spreken he, toen de der tijd he. Dan heb ik het over 39,40, 1940. maar ik ben, neem dat ik eeh we gingen zo probeerde wij de meisjes te krijgen. Da was in Meppel, dat was ook wel een klein plaatsje. We liepen altijd door de hoofdstraat heen de jongens en de meisjes. Ik weet niet of je de de hoofdstraat kent, maar dat geeft niet. I: Nee die ken ik niet. Ik ben zelfs nog nooit in Meppel geweest. 36

R: Eehm nou dat geeft niks hoor enfin we liepen daar heen en weer en dan werd er wat gepraat. De hoofdstraat was het gemeenschappelijke gedeelte er liep wel een politieagent rond maar die had niks te doen. I: en wisten u ouders dat? Dat u dan eh R: ja dat wisten dat ik daar was. Nou toen ben ik op een kantoortje gekomen en op dat kantoortje daar ben ik twee jaar geweest. Maar daar beurde ik maar 2,50 in de week I:ja R: dus ja dat ging niet goed. Toen ben ik in het bedrijf gegaan, daar was een wasserij. Daar ben ik centrifugist geweest. Maar dat is dan later pas eeehm maar op dat kantoor daar kwam ik mam tegen eeh I:op de werkplek dus? R: nee ik ik ik eh in het bedrijf! I: ja o ja R: ik was daar in de dingen en en mam was daar die was daar schrijfster in dat kantoor. Later is ze alleen eeh eh was ze de baas daar zo n beetje maar dat is nog weer wat anders. Eeh eh en zo heb ik mam in wezen leren kennen. En wij liepen dus door de week liepen wij rond met onze vrienden zo zo door de hoofdstraat en en een beetje naar meisjes kijken. Geen flauwekul! Echt niet! Echt waar niet! I:ja gewoon heel beschaafd dus? R: ja heel leuk en dan ging je ook soms met de jongens fietsen het seks geedelte was er toen helamaal niet bij. I:hmm hmm nee R: nou heb ik het over dat ik 20 jaar was rond de 18, 19 , 20 jaar en mijn ouders, iedereen liep daar in de hoofdstraat en zij hielden in feite toezicht. De priester en de politieagent liepen daar ook rond om een oogje in het zeil te houden. Eeh eeh eeh nou ik zal verder gaan. I:hmm hmm R: toen liep ik een keer met mn vrienden en mam was ook met wat kantoormeisjes aan t lopen. En toen waren mn ouders 25 jaar getrouwd. En toen vroeg ik aan haar, zeg wil jij voor mij een liedje tikken voor eeh voor mijn ouders I:ja ja

37

R:nou dat wou ze wel. Nou toen meen ik dat ik gezegd heb nou dan kunnen we ook een keer samen uitgaan. Neee zegt ze, dat doen we niet. Ik zeg pas op. Ik vraag het maar een keer ha eigenwijs. I:haha ja R:nou dat is dan allemaal geregeld enzo en toen een tijd later kwam ik haar weer tegen weer op de straat, ik zeg eeh ik zeg eeh jantje zei ik jantje zeg eeh lijkt het niks en toen keek ze naar me en ja zegt ze zullen we het maar doen. Toen zijn we het park rondgelopen daar he helemal geen flauwekul geen seks er was helemaal niks niks mee te pas, dat moet je goed in de gaten houden he jongen. I:ja ja ja R: toen zei za ja maar ik moet om half negen eeh negen uur thuis zijn nou ik zei je bent makkelijk voor die tijd thuis want bij ons thuis was ik ook nooit laat he. Toen was ze 17,5 jaar. I: en waar letten u dan op? Bij haar. Wat zocht u op dat moment dan in een vrouw? R: waar had jij op gelet toen je zo oud was? I: nou eehm weet ik niet maar zou dat het zelfde zijn? R: waar heb je bij jouw vriendin naar gekeken… een leuk meisje. Mam had een prachtig figuur. Dat kun je nog zien. He gezien haar leeftijd(knipoog) I:haha R: maar daar werd niet echt naar gekeken. Ik vond haar leuk. He en ik begon haar steeds beter te leren kennen van het kantoor maar enfin na de eerste dag om half negen vroeg ik nou wat doen we. Nou zegt ze zullen we het morgen weer doen. Dan kom ik morgen weer naar de hoofdstraat. I: u bracht haar thuis? R:ja I:maar kreeg de ouders niet te zien? R:nee ik was rooms en zij was noppes. In die tijd in Meppel betekende dat in feite dat je een nul was. Nou maar de tweede dag ging ik met haar naar de bioscoop. I: mocht dat dan van haar ouders? R: ja nee maar ik was er niet bij. Die ouders wisten niet wie Gerard was. Ik heb die ouders later op de eeh trouwerij van haar zuster een bloemetje gestuurd want ik mocht er niet bij zijn he eeh maar ja ik kende ze ook nog niet. 38

I: hmm ja maar uw vrouw vertelde toen dus een smoes om met u naar de bioscoop te kunnen? R: nee nee jongen nou ik zal je vertellen het ging gewoon heel geleidelijk. I: en dat moest ook wel. R: ja dat moest ook wel. Eeh nou enfin en later vertelde ik het ook aan mijn ouders ehm ehm dat ik met een meisje was. Nou daar werd nooit wat van gezegd. Wie is het vroeg mn vader wel. Nou ik zeg die en die nou zij heeft hetzelfde gedaan in die tussentijd en toen ben ik later een keer voor het eerst bij haar thuis gekomen. I: hmm hmm en hoe was dat? R: nou ik werd buitengewoon goed ontvangen, buitengewoon goed en die hadden helemaal geen geloof. De moeder wel die was van oorsprong hervormd geweest maar door omstandigheden er uitgegaan want want het zelfde wat hier is(brabant) ze hadden er dingen van…eeh eehm last nou enfin. Toen heb ik haar later mee naar mijn huis genomen en gelijk de eerste keer gingen haar vader en moeder mee. I: ja R: en toen kwamen we bij elkaar he en toen zei eh mijn vader eh ik hoef jou geen hand te geven he Titia he want die waren naast elkaar opgegroeid. I: o dus Jantje was al een bekende van uw ouders. R: ja de familie veenema kende wij voor dat ik in feite mam op kantoor had ontmoet. Na deze ontmoeting gingen we vaak fietsen en al die flauwekul, wandelen I: met zn tweeen? R: ja 1 op1 was dat ja nou in zekere zin want ja we gingen wel altijd samen met die ouders dan. Ik fietsen altijd mee met mam naar de korfbal en dan fietsten wij een stukje vooruit en haar ouders fietsen daar dan een stukje achter begrijp je I: ja tuurlijk, leuk R: en en zo is dat gegaan. En toen kwamen we heel goed bijelkaar. Ik heb buitengewoon goede schoonouders gehad laat ik er dat even bij zeggen. Buitengewoon goeie. Die hebben nooit iets gezegd van hun geloof, dus ik weet niet of dat van belang is voor je onderzoek maar. Eeh I: jazeker! R: helamaal nooit nooit nooit maar dan ook nooit is hierover gepraat. I: maar ik weet dat u vrouw katholiek is geworden… 39

R: ja ja eehm I: moest dat niet? R: mam is katholiek geworden ja ja nou want je moest trouwen voordat je kon samenwonen. We kwamen wel af en toe bij elkaar over de vloer maar tot op zeker hoogte. We gingen ook wel eens samen oppassen zo ging dat dan. Maar dat is is wat jij ok wel weet he. I: ja haha precies eehm R: ik was katholiek en mam was eigenlijk protestants mijn vrouw is voor mij katholiek geworden. I: maar was het ook een optie dat uw vrouw niet katholiek werd? R: nee ja dan had ik oma alsnog genomen(met een hele zachte stem) I: ja en wast zou dit dan hebben betekent? R: ja ja geen idee! Want dat is niet gebeurd. Want ik heb nooit tegenspraak gehad van haar ouders. I: kende u dan mensen uit uw vrienden kring die dat wel deden of misschien broers of zussen? Die wel een gemengd huwelijk hadden doorgezet en wat daarmee is gebeurd? R: o ja ik had een oudere broer he nou ik heb dan ook wel mensen gehoord die eh eehm die ook getrouwd zijn die vrouw was dan katholiek en de man was dan protestants. Die zijn ook gaan trouwen en die mochten daarna niet meer aan de voordeur komen he en die moesten wel betalen 100 gulden he daar werd niks voor gedaan he ehm dan ben je weg. En wij kregen van de pastoor met de toestemming van de wederzijde ouders plus de mensen die getuigen bij ons waren nog zelfs een broodmaaltijd maar die mensen niet die mochten dat niet. Maar hij wou niet katholiek worden en hij mocht niet in de kerk ehm ja alleen als hij maar veel betalen ging! En dat is eeh in Haarlem gebeurd. I: hmm hmm R: maar geen kennissen of familie van ons hoor. Helamaal niet. Nou wat heb je nog meer nodig jongen. I: eehm eehm nou was er tussen u en uw vrouw ook een standen verschil? Speelde dat in die tijd een rol? R: nee dat was er niet echt tussen ons maar er werd zeker gekeken naar of je met iemand huwden waarvan de ouders goed beurden. Maar met de kerk heb ik nooit gemerkt dat haar ouders daar tegen waren dat dat ehm mam katholiek moest worden. Mijn vrouw die was er niet voor maar die was gek op me. En ik wilde haar voor geen goud weer missen. Maar het het was vroeger anders 40

dan nu he jongen. Het gaat nu allemaal veel makkelijk maar mijn ouders hadden ook weinig bezwaar hoor. Maar mijn moeder wilde wel heel graag dat ze katholiek werd. Maar in wezen heb ik daar geen problemen mee gehad. En toen heeft ze dat gedaan omwille van mij. Ehm eehm I: maar dat vonden haar ouders ook niet erg? Die begrepen dat ook? R: haar vader was helmaal niks maar haar moeder was van oorsprong nederlands hervormd. Maar ik had natuurlijk het voordeel dat mijn vader en haar moeder samen waren opgegroeid. Zij woonde in het oosten van Meppel ik in het Noorden en toch sprong de vonk over. I: en dat is voor u het belangrijkste geweest? De vonk? R:ja ja ehmmm I: niet de eeh eehm denkt u niet dat jantje in die tijd niet vooral opzoek was naar een man die een gezin en haar kon onderhouden? R: maar dat kon ik toen he ehm maar dat was voor mam niet belangrijk nee nee ehmm ik vier jaar handelsschool gedaan en ik werkte toen op een distributiekantoor en vriendinnen van mam vroegen wel van wat du u vriend toch. Mam had nooit bij me weggegaan ik heb een goeie baan gehad hoor het is nu minder want ik heb weinig pensioen jaren he ehm maareh die had gebleven als ik bij die wasfabriekgebleven was dat weet ik zeker. I: en en ik ga nu gewoon een flauwe vraag stellen. Praten u met u vrouw al vroeg over mogelijke toekomstplannen? Zou u het bijvoorbeeld tegen haar zeggen als je geen kinderen zou willen? R:nou ja haar moeder was dan protestants en alle mensen in het zuiden hebben veel kinderen maar in het noorden had je er ook wel bij die 7 , 8 kinderen hadden. Mijn schoonmoeder heeft er niet van geslapen eeh eeh die heeft eh toen zei haar vader ga nou s even tegen jantje zeggen dat eh eh niet zo is. Ik had het met mam al overlegt. Ik ben met mam net zo braaf geweest als jij met je vriendin maar daar praten we liever niet over he I: haha ja R: we hebben altijd mn vrouw en ik gezegd dat we samen de dienst uit maken wanneer de kinderen komen. Ik ging het meest om met protestanten en andere mensen en wij wisten van elkaar dat we niet veel kinderen wouden hebben. Maar ik kan nou niet zeggen dat dat perse is gezegd. I: hmm hm oke…. Maar was het dan wel zo dat wanneer er kinderen kwamen uw vrouw moest stopppen met werken? R: nou eh eh ik was toen bij het rijk ehm ik werkte bij de douane. Er waren geen vrouwelijke douanes. Vrouwen werkten op het kantoor. Wanneer dan man ging trouwen moest de vrouw daar weg. De vrouw mocht niet meer werken dat was van het rijk. De man mocht alleen maar verdienen en de vrouwen niet. 41

I: ja eh oke R: tenzij je een dubbele naam hebt he haha dan mag het wel natuurijk maar mam heeft nooiit hoeven werken he eehm I: eeh eeem maar vond u het ook fijn dat er dan altijd iemand voor de kinderen was? R: nee we deden het samen. We hebben altijd alles samen gedaan. I: maar waren jullie dan een uitzondering? R: ja!

Interview 2 met: 61 jaar I: Nou hallo, fijn dat u even tijd heeft om zich door mij te laten. R: haha nou dat is geen probleem hoor. Ik ben benieuwd wat je allemaal wilt weten. Je hebt natuurlijk al wel het een en ander verteld maar toch. Je mag trouwens wel je zeggen hoor dan voel ik me minder oud haha.. brand los! I:haha ja dat klopt oke. Laat ik beginnen Nou het lijkt me natuurlijk handig als ik je toch nog eerst kort vertel waar ik mijn scriptie precies over schrijf. R: hmmm ja doe maar. I: ehm De zoektocht naar een partner vormt de rode draad van mijn scriptie, in de afgebakende periode van begin 20e eeuw tot nu. Ehm en in deze periode is er veel veranderd wat betreft het vinden van een levenspartner. Ik heb deze periode opgedeeld in drie fases. In de eerste fase worden kort de eigenaardigheden van eehm eh de traditionele speurtocht naar potentiële (huwelijks)partners begin 20e eeuw in kaart gebracht. Hierbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen het daadwerkelijk (kunnen)vinden van een levenspartner en de gehanteerde selectiecriteria. Eeehm dan is er eeeeeh een duidelijke trendbreuk wat betreft partnerkeuze en dat wordt veroorzaakt door tal van maatschappelijke veranderingen in de jaren 60 van de 20e eeuw. Bij fase 2 wordt deze trendbreuk beschreven. De jaren 60 was een roerige tijd met veel grote veranderingen op allerlei gebieden. Denk aan de opkomst van de vrouwenemancipatie en de uitvinding van de pil. Ook de ontzuiling was in die tijd in volle gang in Nederland. Al deze veranderingen hebben grote invloed gehad op het proces van partnerkeuze. Ik hoop dat al deze maatschappelijke veranderingen een beetje bekend voorkomen haha R: haha ja hoor! Kan je me anders niet gebruiken? I: haha eehm natuurlijk wel, maar wellicht zou je verhaal dan minder goed aansluiten bij de theorie die ik hanteer in eeh mijn scriptie. R: eeh nou gelukkig maar dat het ik wel wat heb meegekregen van bijvoorbeeld de vrouwenemancipatie haha 42

I: ja vertel R: eeeh Je zag ontwikkelingen. Jongeren kregen meer praat, onder andere over het seksuele. Eehm ja we waren ook wat meer tegen de draad in dan vroeger denk ik. De mensen werden vrijer. Dat zag je wel. Eehm eh Vroeger kreeg je verkering en dan was het voor de ouderen, de ouders, meer een kwestie van we gaan is kijken hoe die jongen eruit ziet, of hij wel werk had, goede omgangsvormen en een geschikte huwelijkskandidaat was.eeh Dat werd zwaar meegewogen. De sociale aspecten waren veel groter, en die werden losser in de jaren 60. Mensen werden vrijer en de omgangsvormen werden ook vrijer, het hele sociale leven veranderen wel sterk. Ik dacht vroeger bijvoorbeeld helemaal niet aan trouwen dat was denk ik kenmerkend voor mijn generatie.eeehm I: huhuh ja R: ik had op mijn 17e al wel een vriend en daar ben ik eehm zo n beetje heel Europa mee door gelift eehm meer dan een jaar waren we weg. I: haha wat leuk. Ik wist niet dat er toen ook al gebackpackt werd haha R:haha ja nou het was wel anders dan nu denk ik hoor. Het zal sowieso toen een stuk goedkoper zijn geweest haha I: ehm nou oost-europa is nog steeds heel goedkoop hoor. Ik ben daar vorig jaar nog 7 weken met de auto doorheen getrokken en daqt kostte echt niks. R: oo wou wat leuk waar ben je allemaal geweest? I: eehm echt bijna overal denk ik.. ik weet niet of ik de volgorde nog weet maar Tsjechie, Slowakije, Oostenrijk, Zwitserland, eeh Slovenie, Roemenie en Hongarije en nog veel meer R:ja wat leuk ik ben daar ook allemaal geweest maar dan ongeveer 40 jaar geleden. I: eeh nu neemt bijna iedreen van mijn leeftijd een tussenjaar en vertret voor een half jaar of langer naar Australie of Thailand ofzo. Eehm volgens mij kost dat wel wat meer geld haha R: ja dat lijkt mij ook. I: eehm maar je vertelde dat je al op je 17e een vriend had toch? R: eeeh ja dat klop I: eehm weet je nog hoe en waar jullie elkaar precies hebben ontmoet? R: eehm phoee het is wel erg lang geleden.. we zijn nu ook niet meer samen. Eeh we zijn eehm ik geloof 13 jaar geleden uit elkaar gegaan. Maar eeh goed.

43

I:hmm wat vervelend. Stilte… R: ach het is nu wel goed hoor! We gaan goed met elkaar om en dat is fijn zeker voor de kinderen. Eehm ik heb een zoon van 20 en een dochter van 23. Eehm toe we gingen scheiden waren ze nog wel jong en hadden ze het er erg moeilijk mee eeh dat was geen leuke tijd maar goed daar ben jij natuurlijk niet in geintresseerd haha. I:hmm hmm eeh nou als je er over wilt vertellen dan mag dat natuurlijk misschien eeh eeehm heb ik nog wel wat aan. Maar ik ben inderdaad stiekem wel iets meer geintresseerd in hoe en waar jullie elkaar hebben otmoet haha eehmm. R: eeh ja jaa eeehm nou we.. ik ben geboren in Gronigen eeh Winsum. Ik werkte daar in de buurt in een kleine eehm soort van supermarkt als bijbaantje. Guus werkte daar ook. Hij kwam uit een dorp daar vlakbij.. eehm we vonden elkaar eigenlijk al gelijk leuk maar er gebeurde in het begin niks. Maar toen op een dag na dat we samen gewerkt hadden en rond dezelfde tijd klaar waren eeh vroeg hij me mee om nog even te gaan wandelen eeh toen hebben we voor het eerst gezoend I: hmm ja ja R:nou we eeh gingen elkaar steeds vaker zien en het werd alleen maar leuker en eehm ik weet eeh niet meer precies wanneer maar hij vroeg me verkering en ik zei natuurlijk jaa! I: vond je het belangrijk dat hij je verkering vroeg? R: eeh wat bedoel je precies eeh nee ik vond het leuk maar ik weet niet of je dat bij jezelf herkent? Maar de periode voor dat hij me verkering vroeg was gewoon wel spannend. Eeh je wist nooit waar je aan toe was eeh m het was elke eeh keer weer leuk als we ineens wat afspraken en bij elkaar in bed belanden haha I:ja ja en waar sliepen jullie dan? R: eehm gewoon bij hem thuis dat was geen probleem. Daar hebben wij wel geluk mee gehad want ik ken genog vriendinnen van vroeger waarbij de ouders veel strenger waren. Mijn ouders wilde gewoon dat ik het eerlijk zou melden en vroeg van te voren eehm aangaf wanneer ik eeh wel of niet thuis sliep. I: huhu dat was vast eeh fijn R: ja eeh ehm dat ging heel goed en en eeh toen hij me verkering vroeg moest ik allerlei nou eeh je kent het wel verplichte bezoekjes doen en met iedereen kennis maken haha eeh nah ik doe nu een beetje flauw iedereen was heel aardig hoor haha I: Werd je toen gelijk door zijn famillie geaccepteerd?

44

R: eehm ja hoor volgens mij wel eeh ik heb nooit iets gemerkt van eee dat ze me niet mochten ofzo I:haha R: Ik denk dat ik me automatisch wel een beetje aanpaste als ik daar was, vooral voor de vader van Guus eeeh ik denk dat hij het nooit echt eeh eem op prijs telde als ik weer eens het hoogste woord had. Ik wilde toen namelijk eeh al graag mijn mening geven over van alles en nog wat haha. Volgens mij vond eehm Guus dat juist wel aantrekkelijk aan mij haha mijn grote praatjes. Haha hij was iets stiller maar wel net zo avontuurlijk als ik. Eehm vandaar dat wij na school ook meer dan een jaar zijn gaan reizen aah heerlijk was dat. I: deden veel vrienden en vriendinnen van je dat op die leeftijd? R: eehm nou nee eehm alleen twee vrienden van Guus gingen ook samen voor een lange tijd op reis.. ehm maar dat komt omdat die misschien net als Guus en ik daarna ook antropologie zijn gaan studeren hahaha. Zei waren net als ons altijd geintresseerd in andere culturen en ehm natuurlijk eeh avontuur! I: haha nou dat hoeft niet perse zo te zijn voor antropologen hoor. Haha wel de intresse voor andere culturen maar avontuurlijk haha eeh niet denk ik R: nee? I: haha nee mijn ouders hebben ook allebei antropologie gestudeerd en die zijn niet veel verder gekomen dan Frankrijk haha R: haha ja dat kan natuurlijk ook. Eehm wat leuk dat zij ook antropologie hebben gedaan waar dan precies? I: Ehm in Amsterdam aan de UVA eehm R: oo wat leuk ik… I: o nee eehm mijn moeder aan de VU en mijn vader aan de VU dacht ik eehm R: aaah ehm ik en Guus allebei aan de VU wat grappig en eehm na onze reis zijn we bijna meteen samen gaan wonen op eehm eerst 2 jaar op uilenstede ken je dat dat zijn allemaal studentenflats? I: haha ja die ken ik wel mijn ouders hebben daar ook eerst even gewoont haha en nu zijn het nog steeds studentenflats hoor. Eehm ik ken alleen nemand van mijn vrienden die daar woont hmm nee. R: Wat grappig. Misschien zijn we elkaar wel ergens tegen gekomen maar uilenstede was wel erg groot hoor! Wanneer hebben ze daar precies gewoont? 45

I: eehm phoe eeh dat zou ik echt niet weten eeh ik denk toen ze een jaartje of 20 ware dus dat is eeeh even reken eehm 36 jaar geleden dus eehm ongeveer in 76 denk ik maar ik weet het niet zeker hoor haha het is een gokje eehm. R: oo eeh dan denk ik dat jouw ouders dan iets ouder zijn eeh denk ik hoor, ik kan ook niet zo snel rekenen haha. ik ben 51 eehm I: haha ja dat klopt mijn ouders zijn eehm ook dit weet ik niet precies haha eehm R: haha wat erg! Haha I: 57 en 58 haha ik vraag het ze als ik ze weer zie haha. Ik kan het altijd stiekem nog aanpassen haha R: haha ja dat zou ik maar doen als ik jou was ehm ze gaan het vast lezen haha. I: ja eehm dat denk ik ook vooral mijn moeder vindt het nog erg interessant wat ik allemaal moet leren bij sociologie en eehm ee mijn scriptie gaat ze vast lezen eem mijn vader ook trouwens hoor. R: ehm ja dat lijkt me ook ik heb de scriptie van mijn dochter ook met plezier gelezen I: o waar is zij in afgestudeerd dan? R: eehm em planologie. Ehm zij schreef haar scriptie over hoe Amsterdam als grootste fietsstad verder kan groeien voor meer fietsers. Eehm er zijn nu namelijk al eerste fiets files gesignaleerd! Haha I: huh wat zijn dat dan eehm je kan toch overal langs met de fiets? R: ehm nou volgens eeh mij is dat als er zoveel fietsers op een smalle strook voor het stoplicht staan dat de achterste niet door hetzelfde groene licht kan als de voorste eehm… I: eehm oo ja oke nou lijkt me leuk om daar een oplossing voor te bedenken.. je moet waarschijnlijk zelf heel creatief zijn want eehm je hebt niet echt andere steden als voorbeeld toch? R: haha eehm nee ee niet dat ik weet. Eehm volgens mij is Kopenhagen binnen Europa fietsstad nummer 2 en daar fietst maar 20 eehm procent dacht ik ee dat komt niet in de buurt van Amsterdam volgens mij eehm als ik het me goed herinner fietst er in deze stad meer dan 70% I: eehn dat geloof ik meteen haha R: haha nou waar goed we dwalen weer een beetje af volgens mij? Eehm I: ehm haha ja dat klopt wel een beetje eehm.. 46

R: Wat wil je nog weten? I: ehm ik zal even op mijn blaadje spieken of ik nog vragen ee heb. R: haha doe dat maar rustig. Eehm dan ga ik nog even een kopje thee zetten. Ben zo terug. I: oke eehm lekker ik denk dat ik wel bijna alles heb hoor. R: dat geeft niet doen we alsnog een lekker kopje thee of moet je gelijk weg?(vanuit de keuken) I: haha gezellig nee hoor eehm ik denk dat ik straks dit interview maar ga uitwerken haha. R: haha ik eeh hoop dat je er wat aan hebt gehad eehm(vanuit de keuken) I: ja zeker weten heel erg bedankt! Interview 3 met: vrouw 25 jaar I:eeh nou goedemorgen. R: hai goedemorgen, zeker een beetje vroeg voor jou? haha I: haha eeh ja dat heb je goed gezien, maar ik pas me aan aan ee h mijn respondenten R: eeh eeh ja nou ik heb het de rest van de week heel druk dus dit eeh kwam mij echt het beste uit. I:haha dat geeft echt niet hoor zo vroeg is het nou ook weer niet, maar je hebt het goed gezien dat e eh dat ik niet graag vroeg opsta haha R:haha ja hmm.. I:nou zal ik dan maar beginnen met het interview eehm R: ja laten we dat doen haha I:eeh eeh ik nou laat ik eerst even kort vertellen waar ik mijn scriptie precies over schrijf eeh R: ehm ja ja doe date eh je had me al wel het een en ander over de telefoon verteld maar ik heb niet alles onthouden eehm I:haha R: over mensen die op internet daten toch?

47

I: ehm ja ook jai k ben eeh begonnen met het in kaart brengen van de traditionele partnerkeuze in Nederland eehm rond 1900 tot eehm eeh ongeveer 1950 eehm vervolgens ben ik gaan kijken hoe de partnerkeuze van af 1960 tot de opkomst van het internet verliep eehm dit heb ik via voornamelijk literatuur onderzoek uitgezocht eehm R:oo ja leuk echt leuk hmm hmm I:en nu wil ik aan de hand van een aantal interviews eehm hier heb ik jou voor nodig eeh dus eeh kijken of ik iets gemeenschappelijks over eeh eehm kan zeggen over hoe de partnerkeuze nu kan verlopen eehm haha niet heel mooi geformuleerd maar goed R:haha ik begrijp het eehm maar je wilde mij hebben omdat ik date via internet toch? I:ja dat klopt eehm ik wil namelijk kijken eehm internet is een nieuw fenomeen en ik wil graag kijken hoe en of dit fenomeen invloed eeh heeft op de partnerkeuze. Ik ben bij eeh jou vooral nieuwsgierig hoe dat internet daten precies in z n werk gaat? R:hmm hmm ja I:want jij date via internet toch? R:eeh ja I:hoe lang precies R:ehm nou ik eeh hmm volgens mij bijna 2 jaar I:hmm hmm oke en hoe ben je er op gekomen om via internet een partner te gaan zoeken? R:ehm nou ik kwam op internet een dating-site tegen eehm wat overigens niet zo moeilijk is haha er zijn er zoveel I:ja? R:ja I:maar waarom besloot je je aan te melden? Eeh ik neem aan dat je een profiel moest aanmaken? R: ehm ja zeker nou ik ehm wilde het gewoon weleens proberen eeh je leest overal dat datingstites zo succesvol zijn dus ik dacht waarom niet I:hmm hmm R: eeeh nou ik was ook wel een beetje klaar met het eeh gewone daten haha eeh dat heb ik veel gedaan hoor! Haha best veel ook haha gewoon lekker naar de kroeg ofzo haha

48

I:hmm hmm ja? R: ja zeker eeh je moet niet denken dat ik het perse nodig heb om iemand te vinden! Ik eeh ben druk met mn master bezig eeh al 2 jaar en eeh had geen tijd maar eeh ik ontmoette ook gewoon weinig nieuwe mensen I:hmm hmm maar toen dacht je ik maak een profiel aan? R:eehm ja want ja ik wist eerst ook niet hoe het zou gaan eehm het was meer uit nieuwsgierigheid eehm ee dus toen dacht ik gewoon proberen eehm ja zo n profiel aanmaken is touwens nog niet zo makkelijk hoor I:hmm oke R:ja nee echt niet hoor eehm ik had echt het gevoel dat ik mezelf moest verkopen I:hmm dus je vinkte heel veel hokjes aan ehm want zo gaat dat toch eehm je vinkt aan waar je interesses liggen en wat je kan en doet zoiets? R:hmm jja ja maar ik heb nu wel door dat dat juist niet zo goed werkt eehm eeh I:o vertel hmm hmm R:eehm nou eeh je kan beter 2 specifieke dingen van je zelf heel er benadrukken eem dingen die jij ook in een ander aantrekkelijk vindt snap je? I:hmm ja denk het wel R:ik ben een meisje bv die voetbalt bij buitenveldert eehm ik ben gek van voetbal eehm het klinkt simpel maar door daar veel over te schrijven eehm trek je mensen aan die die zelfde passie eeh hebben en die jou als meisje ook accepteren als voetbalster eehm er zijn heel veel jongens die meisjesvoetbal niet serieus nemen en eeh nou eeh daar kan ik echt slecht tegen (stilte) nou zo zijn er nog veel meer dingen hoor I:hmm hmm oke en hoe kom je nou precies in contact met andere jongens? R:eehm nou de site zoekt matches en daarvan krijg je de profielen te zien ik moest overigens wel eerste wat betalen voor ik andere profielen daadwerkelijk kon zien en nou ik als vrouw haha jong volwassene had best veel reacties zeker toen ik nog alles aanvinkten in het begin haha I:haha ja? R:ja nou ik selecteerden heel simpel eerst op de foto’s I:hm hmm op uiterlijk dus?

49

R:ja eehm maar de site heeft al op mijn verzoek geselecteerd op bepaalde interesses dus eigenlijk gebeurd dat eerst eehm maar eehm dan lees ik pas de profielen als ik ehm haha de lelijkerds er uit heb gehaald haha I: haha heb jij zelf ook een foto van jezelf? R:huh wat bedoel je? I:haha nee zo bedoel ik het niet! R:o gelukkig haha tuurlijk heb ik ook een foto eehm mn beste! I:hmm hmm is dat wel verstandig eehm dit bedoel ik niet lullig maar eehm eeh heb je niet zelf eens meegemaakt dat iemand in het echt niet zo knap was als op de foto? Ik neem eeh aan dat je soms met jongens hebt afgesproken? Waar deed je dit dan? R:eehm ja heel veel eeh dat ging heel makkelijk echt en het was vaak ook heel leuk maar eehm het bleef wel vaak bij een avond wat biertjes drinken in een lekker gezellig café , maar eeh niet te druk haha. I:hmm oke en het was niet erg dat ehm haha de ware er voor jou niet tussen zat? R:hmm nou die heb ik nu wel gevonden hoor eehm denk tenminste we gaan nu 4 maanden en hebben een relaties! eehm I:ooh aha wat leuk daar wil ik straks nog alles over horen! Eehm maar wil je me eerst nog even vertellen hoe die dates via internet nou precies verliepen? R:hmm haha ja hoor. Als ik je alles vertel ben je wel een van de weinige die precies weet wat ik allemaal heb uitgespookt eehm eeh I:hoe bedoel je? R:nou ik hield het sowieso eehm vaak stil dat ik via internet daten eehm mijn vriend en ik zeggen ook dat wel elkaar in de kroeg hebben leren kennen wat ok wel zo is eigenlijk I:ja had je niet het gevoel dat jullie door de site elkaar al goed kenden voor de ontmoeting? R:ehm ja zeker wel we hebben veel gemaild en nou ja eehm ik wist al een heleboel dingen van hem die kon ik gewoon lezen maar als je elkaar dan in het echt ontmoet is het toch anders eehm een jongen kan bijvoorbeeld schrijven dat hij erg van voetbal houdt haha kom ik weer met mn voetbal haha I:haha dat geeft niet hoor! Ik voetbal zelf ook veel

50

R:haha eehm maar ja een jongen kan dus schrijven dat hij erg van voetbal houdt maar als hij er dan vervolgens op een echte date heel suf over verteld is dat al wel eh een beetje een afknapper haha echtwaar! I:zijn er dus vaak dates misgegaan of eehm R:nou misgegaan wil ik het niet noemen eehm eeh meestal voel je gelijk of een avond met iemand tot iets leuks kan leiden en dan bedoel ik niet alleen sex ofzo haha ehm maar gewoon echt iets serieus I:na een avond? R:nou eeh oke met mijn huidige vriend heb ik zeker nou ehm 6 a 7 dates gehad voor dat ik met hem mee naar huis ging eehm maar ehmm ja (stilte) I:maar eehm wat deed je dan als je gelijk voelde dat het niks ging worden? R: ehm nou vaak was het kletsen sowieso gezellig eehm we hadden altijd wel gezamenlijke dingen om over te praten maar ehm ik ben een keer bij een jongen gelijk weggelopen eehmm I: o waarom? R: nou eehm eehm hij volgens mij eehm nee niet volgens mij ee hij had een hele andere foto gebruikt op zijn profiel hij zag er niet eeh lelijk uit ofzo maar ik voelde mee gelijk bedrogen! I: ja hmm hmm dat kan ik me wel voorstellen R: eehm maar de dates gaan over het algemeen veel makkelijker dan voor ik daten via internet I:ja? R: ehm ja ik heb best veel gedate via internet en geen enkele keer echtwaar ehm verliep de avond stroef eehm tuurlijk waren sommige wel leuker dan andere maar het ging altijd heel makkelijk I:hmm hmm ja en als je dan een profiel interessant vindt ehm dan zoek je contact daarmee? eehm R:eehm ja of hij met mij ik werd ook heel vaak bestookt met mails I:haha oke en als je dan met iemand via de mail aan de praat raakt wanneer besluit je dan met iemand af te rpeken eehm kan je dat duidelijk aangeven eehm is er een vast moment? R: eehm nou nee ik kan niet zeggen na 10 mails ee ik moet een jongen daten eeh nee zo gaat het niet maar ja ik weet het niet precies eeh het gaat vaak vanzelf. Eeh na een aantal mails en nachtjes slapen krijg ik in ieder geval vaak de drang om iemand echt te ontmoeten. Eehm I: en maakte je nooit gebruik van webcams haha dat deed ik vroeger altijd via msn? 51

R:nee nee die heb ik niet eehm die had ik natuurlijk zo kunnen kopen, dat was vast handig geweest maar ik vond het zo ook prima gaan en nouja eehm natuurlijk wat ik al zei eeh vaak werd het niks maar dat is niet zo erg het voelde helmaal niet als vroeger een eeh blauwtje lopen nee echt niet! I: waarom niet dan? R: eeh ja eehm sowieso scheelt het dat mijn vriendinnen er niet bovenop zaten ik eeh nou ze wisten het vaak niet I: heeft dat een reden? R: je nou ik heb geen zin om het uit te leggen aan hun dan he eehm ik denk dat mijn vriendinnen het meer iets vinden voor losers haha nah niet eehm perse losers maar gewoon ik eeh denk dat ze dan zeggen nah Linda dat heb je toch helemaal niet nodig eehm zoiets maar dat is het niet het is gewoon anders via internet echt waar! I: ja dat lijkt me ook wel ehmm maar ken je ook geen vrienden of vriendnnen die het doen? R: nee eehm nee volgens mij niet en ik eehm ben ook nog nooit een bekende op de site tegengekomen haha ehhm I: maar dat zou wel kunnen? Eehm je gebruikt wel je eigen naam enzo? R: ja tuurlijk ik ga mezelf echt niet eehm nou noem eens wat eehm blondje 68 noemen haha I: nee dat werkt vast niet goed! R: nou dat zou je een moeten proberen haha je slaat vast wel mannen aan de haak maar vast niet voor eehm lange tijd haha eehm het is maar wat je wilt haha I: haha ja dat is waar ehm (stilte) R: heb ik je eeeh een beetje kunnen helpen? Ik moet zo weg namelijk I: ja zeker heel erg bedankt! R: we kunnen nog wel een andere keer verder praten over mijn dates haha! I: nou haha dat zou ik vast leuk vinden maar ik heb denk ik wel voldoende informatie. Ik eehm moet ook nog meer mensen interviewen dus het komt helemaal goed! R: haha oke nou bedankt jij ook eehm krijg ik het wel te lezen? I: ja hoor als je dat wilt zeker!

52

R: leuk je hebt mijn nummer. Interview 4 met: Man 24 jaar I: eehm nou hoi eehm bedankt dat je even tijd hebt om geïnterviewd te worden R:ja hoor eehm ik was toch op de uva vandaag haha en ehm heb twee tussen uren dus ik vind een bakkie koffie en een praatje maken nu wel gezellig I:haha mooi eehm eeh haha het is natuurlijk wel de bedoeling dat je serieus en als het even ka nook wel eerlijk antwoord geeft op mijn vragen zo he haha R:haha wees maar niet bang waarom zou ik liegen eehm ik heb toch ja gezegd tegen dit interview. Als ik zou gaan liegen eehm haha had ik eeh net zo goed nee kunnen zeggen. Eehm (stilte) de meeste mensen weten toch wel wat ik doe(stilte) je gaat toch vragen over mijn scharrels die ik via internet opduikel haha I:eehm ja zo ongeveer ik wil graag weten eehm onder andere hoe jij nu op zoek bent naar een partner? R:haha partner? Ik heb eehm 5 jaar een vriendin gehad en het is net 2 jaar uit en(ik onderbreek hem) I:net? R:ja eeh nou 2 jaar is wel lang maar ehm ik was 18 toen ik met mijn ex kreeg ja eeh ik weet niet maar die periode eehm zeg maar als je die leeftijd hebt veranderen er wel veel dingen eehm met je zelf maar ook met haar I:hmm hmm ja R:en nou we hebben zo veel met elkaar gedeeld en dat eehm hoe zeg je dat ik weet niet dat gevoel komt zo weer terug… I:zie je haar nog vaak dan? R:eehm nou nee eehm 1 keer in de 2 maanden maar het is dan gelijk weer heel gezellig maar ja het ging gewoon niet meer(cynisch) zeggen ze dan he haha I:haha ja en eehm na haar heb je besloten om via internet een nieuwe vriendin te vinden zeg ik dat goed? R: eehm haha nou nee naja ik wil best nu een nieuwe vriendin eehm eerst echt niet maar ik begin nu wel weer eeehm eee te missen wat je hebt als je eehm wat je met een vriendin hebt begrijp je zeg maar je vaste vriendin eeh je deelt daar zoveel met haar dat doe ik nu echt niet met ja eeh het zijn gewoon scharrels haha maar haha dat zeg ik natuurlijk niet he 53

I:hmm nou eehm dat snap ik maar denk je dan dat de vrouwen waar jij nu mee date altijd met jou een relatie willen? Misschien willen zij ook wel gewoon eehm scharrelen? R:ehm haha zeker zeker maar geloof me uiteindelijk willen ze meer haha I:en daar sta jij niet voor open? R:eehm nou wat ik zei nu mischien wel ik eeh (stilte) I:ja… R:eehm nou eeh nu.. nu ben ik wel met een meisje aan het daten en ja ik weet niet het gaat wel erg goed(eindelijk iets serieuzer) I:ja ehm hmm kan je dat verklaren eehm gaat er iets anders nu? Ik bedoel bij het daten zelf natuurlijk maar ook in de aanloop op het internet eehm snap je wat ik bedoel? R:eehm ja ja eehm even denken hoor eeeehm tsja misschien duurde het iets langer voordat we elkaar in het echt hebben ontmoet eehm ja eeh ja ik was ook veel langer met haar aan het mailen eehm met die andere dames ook wel maar daar wilde ik gewoon zo snel mogelijk seks haha ja ik ben gewoon eerlijk eehm als zij het ook willen is dat prima toch? I:hmm ja ik denk het wel tenzij je ze natuurlijk een beetje nou ja eehm het verkeerde idée geeft…(stilte) R:haha ja… I:maar dat deed je niet? R:Stilte… I: eehm haha nou mischien gaat dat mij ook wel helmaal niks aan eehm haha dat moet je zelf weten R:haha nou je laat ik in ieder geval zeggen dat al die dames oud genoeg waren om zelf eehm hoe zal ik het zeggen eehm ee haha gewoon zo naief hoef je toch niet meer te zijn als je 23 bent of niet? I:hmm hmm ja dat kan maar als je echt liegt en eehm haha goed liegt kunnen ze het dan ook nog weten? R:haha nou ja.. I:eeh maar goed in ieder geval eeh waarom ben je eigenlijk op het internet eehm ee in eerste instantie gaan eeh opzoek gegaan naar meisje om eeh mee te daten?

54

R: hahaha dat heb ik toch al gezegd? Gewoon voor de eehm spanning. Ik ben ben wel een man he.. haha ik wil niet te lang zonder vrouwelijke aandacht zitten haha I: hmm hmm maar waarom koos je er dan voor om via internet te gaan daten en niet op eeh ja gewoon de traditionele manier? R:eeh nou dat doe ik ook nog wel eens hoor! Als ik uit ga duikel ik ook nog wel eens een dame op haha net zo makkelijk I:ja? R: ja hoor maar ja dat mislukt ook wel eens haha. Vaak zijn er eehm nou in de clubs waar ik kom zijn altijd veel meer mannen dan vrouwen eehm dat schiet gewoon niet op. Nah (stilte) misschien moet je in een club wel wat meer geluk hebben ofzo ik weet het niet.. bij internetdaten weten dat eehm de meisjes waar je mee contact hebt geïnteresseerd zijn. Eehm eeh je kent ze ook al gewoon een beetje voor dat je ze ontmoet haha tuurlijk is het wel wat anders als je iemand eindelijk voor het eerst in het echt ziet, maar eehm het gaat toch makkelijker I:hmm hmm R:eehm ja kijk als ik met een meisje waarmee ik via een datingsite contact heb en we gaan ergens afspreken om wat te drinken of zo nah dan eehm weet je van elkaar dat je dat je ehm nou aan t checken bent wat je van elkaar vindt. Het is duidelijk eehm je weet waar je aan toe bent. Ehm in clubs is dat anders daar eehm lopen heel veel dames tussen die helemaal niet op zoek zijn of die een vriend hebben natuurlijk haha I:haha ja maar je zegt dat je bij een afpraakje na internet contact je eeeeh weet waar je aan toe bent… R:ja? I:maar ehm is het niet zo ehm wat je net zelf ook al zei dat je niet direct van iemand weet wat hij of zij wil. Eehm zij kan immers op zoek zijn naar de ware en jij op zoek naar een leuke one night stand? R:haha ja dat kan ja maar ja eeh eeeeeh ik kan meestal wel goed in schatten wanneer iemand op zoek is naar een relatie of gewoon seks.. eeh het is heel simpel eeh volgens mij werkt het gewoon zo dat de meisjes die na de eerste date al met me mee naar huis gaan eeh of ik mee naar hun huis die zijn echt niet op zoek naar een lange relatie echt geloof me.. I:hmm hmm R: maar het eeh je denkt nu misschien dat ik iedereen maar in bed krijg maar dat valt ook wel weer mee hoor haha wel veel haha maar niet allemaal er zijn er genoeg geweest die na een gezellige avond drinken de eeh boot af hielden haha

55

I: ehm hmm hmm even een andere vraag eehm zit je eigenlijk lang achter je pc om via een datingsite een eeh date te regelen? R:ehm nou ik eeh ik check bijna elke dag wel mijn berichtjes en ik stuur ook elke dag wel wat berichtjes I:naar meerdere vrouwen? R:ja dat kan gewoon hoor I:zien zij dat niet dan? R:ehmm nee hoezo? Weet ik eigenlijk niet.. I:nou eeh het lijkt me date en vrouw minder snel interesse in iemand heeft als diegene op 100 andere vrouwen ook reageert.. R:hmm ja misschien maar ik denk niet dat ze dat weten.. ehm je mailt persoonlijk naar ze I:oke oke en hoe gaat dat dat dan die mails enzo? Wanneer merk je dat er een ontmoeting plaats kan vinden? Want dat is nodig lijkt me? R:eehm nou je maakt gewoon eerst een profiel aan eehm dan geeft de site jou een aantal matches en die schrijf ik gewoon aan. Daar word je al heel snel handig in hoor haha gewoon heel spontaan en misschien ook wel een beetje gek schrijven haha gewoon zorgen dat je opvalt. Eehm er reageren ook genoeg vrouwen niet hoor maar eeh haha die profielen kunnen natuurlijk ook nep zijn of eehm niet meer in gebruik volgens mij komt dat ook best vaak voor. Eeh wat wel echt een naaistreek is is eeh is dat je eerst moet betalen voordat je je eeehm reacties kunt lezen. Je eeh kan zelf maar een paar mensen mailen als je niet lid wordt haha I:hm hmm(stilte) R:eeeh eeeh moet ik verder gaan? I:ja graag. Ik ben benieuwd wanneer je nu daadwerkelijk met iemand besluit af te spreken en waarom? R:eeh eeeeeh ja eeh nah als je eenmaal met iemand aan het mailen bent ja ik weet niet het gaat gewoon automatisch op een gegeven moment vaak eehm wel vaak ik eeh dat is misschien wel grappig haha eehm ik vraag dan gewoon of we niet eens samen een drankje kunnen gaan drinken in een leuke kroeg.. I:altijd in een kroeg? R:ja of als ze graag overdag wil, in een koffietent haha ik hou namelijk erg van koffie!

56

I:haha twee vliegen in een klap R:hahaha ja zeker I:eehm nou ik denk dat ik wel genoeg gehoord heb haha dank je wel R:haha graag gedaan ik hoop niet dat je een al te gek beeld van me hebt gekregen we hebben het alleen maar over vrouwen gehad heb ik het idée haha I;nee hoor dat valt wel mee volgens mij zit er genoeg bruikbaar matriaal tussen haha R: oke mooi I: nou nogmaals bedankt en eeh tot ziens dan maar R: ja tot ziens Interviews 5 met: vrouw 27 I: hai ehm zullen we de radio even uitzetten voor we beginnen met het interview? R:eehm ja hoor. Ik eeh denk dat we elkaar dan een stuk beter kunner verstaan haha hij staat ook wel erg hard. Ik was aan het schoonmaken of nouja een poging doen in ieder geval haha I:haha nou het is hier veel netter dan bij mij hoor! R:haha ja? Dank je I:ehm nou goed eeh weet je nog een beetje waarover ik je wil gaan interviewen? R:eehm ja eehm je wilt me toch interviewen omdat ik al een tijd via internet aan het daten ben? I:ja dat klopt R:oke nou dat kan hoor I:haha mooi ja ik eeh ben om te beginnen gewoon heel nieuwsgierig hoe het daten via internet precies in zijn werk gaat? Kan je me daar iets eeh over vertellen misschien? R:eeh eeh nou ik hoop het. Ik date nog niet zo lang op het internet eehm wel iets meer dan een jaar geloof ik I:hmm hmm R:maar eehm ik heb best wat dates gehad dus ik eehm haha denk dat ik wel een beetje weet hoe het werkt. Eehm nou eeh zal ik het vertellen hoe ik het meestal heb ervaren? 57

I:hmm hmm graag R:eehm ik eehm je moet eerst gewoon een site uitzoeken die bij je pas eehm er zijn zoveel verschillende sites dus ehm ik denk dat het erg belangrijk is dat je goed kijkt bij welke site je een profile gaat aanmaken. I:hmm waar heb jij dan opgelet? R:eehm ik dacht eehm lexa is volgens mij wel een grote site en voor de iets hoger opgeleide en ik ken ook wel vrienden die daar een profiel hebben. Het bevalt goed dus ik denk dat ik eeeehm wel de goede keus heb gemaakt. I:hmm ja? Heb je voor dat je bij lexa kwam veel gedate eigenlijk? Gewoon zonder het internet? R: eehm ja wat is veel eehm ik heb natuurlijk wel met jongens gedate maar ehm nou eigenlijk niet zoveel denk ik eehm ik heb steeds een vriend gehad eeh, vanaf mijn 16e dus eehm daarvoor eehm wat ik daarvoor met jongens deed stelde echt niks voor haha. Ik ben volgens mij een keer daarvoor met een jongen naar de bios geweest haha de vroege voorstelling haha. Eeeh ik ben nu al wel weer 4 jaar single en eeeh in die eeeh volgens mij 3 jaar heb ik met een jongen gedate eehm dat was een jaar eehm beetje vaag een vriend van een goede vriendin van mij maar eehm ook weer niet zo n hele goede vriend haha snap je me nog? I:haha ja hoor. Jouw vriendin kende die jongen dus ook niet echt heel goed? R: ja precies I:en waar heb je hem dan ontmoet? R:eehm nou wel op de verjaardag van mijn vriendin ehm 2 jaar geleden ofzo haha het is nu alweer over hoor. We zijn na die verjaardag eeh eeh wel een paar keer wat gaan drinken en eehm I: in de kroeg? R: eehm ja in een bar eeh waar anders en eeh volgens mij zijn we ook een keer uiteten geweest maar eehm het werd niet echt iets. Hij vond mij wel heel erg leuk haha I:ja? R: ja hij heeft me nog vaak gebeld maar ik voelde me gewoon niet echt happy bij hem…ik ben misschien ook niet zo goed in daten ik kom ook gewoon niet zoveel mensen tegen ja nou ik ben wel spontaan genoeg enzo maar ik weet het niet eehm eeeeh misschien heb ik gewoon niet zo goed door wanneer iemand met me aan het flirten is als ik bijvoorbeeld met vriendinnen ga stappen.. ik weet het niet… (stilte) I:eeeh ben je daarom misschien ook gaan internetdaten?

58

R:ja nou eeh ja eigenlijk wel. Ik eeh ja hoe zeg je dat eehm klinkt een beetje gek maar veilig ofzo. En ja ook wel duidelijk ofzo haha en dat is voor mij vooral makkelijk haha. Ik weet nu gewoon of tenminste daar ga ik vanuit dat de mensen die ik via lexa spreek of ik bedoel waar ik mee mail dat die ook wel interesse hebben. Snap je? I:ja dat is ook zo. Je weet wel van de ander dat hij of eeh zij ook op zoek is naar iemand eeeh haha anders zit hij niet op de site denk ik? R:nee eehm lijkt me niet. Nou ja en hoe gaat het da precies eeh want dat wil je weten he? I:hm hmm ja graag R: ik eeh heb dus een profiel aangemaakt en aan de hand daarvan worden er zogenoemde eeh matches naar mij gestuurd… eehm gewoon een soort selectie door de computer eeh er zitten namelijk zoveel mensen op die site. Het heeft volgens mij geen zin om maar gewoon profielen te gaan bekijken.. I:nee? R:nou ja eehm je hebt ook maar beprkte toegang dus het kan niet eens. Ik ben in ieder geval met een aantal van mijn eehm matches gaan mailen vaak eeh kreeg ik een mailtje terug eehm wel moest ik eerst lid worden. Eehm vaak echt heel lief haha en grappig. Eehm nou dan bekijk ik eerst of ik het mailtje leuk vind en dan ga ik zijn profiel bespieden haha I: hmm hmm en waar let je dan op? R: eeeh nou een foto is echt wel heel belangrijk hoor! Ik ken ook mensen die bewust afspreken met mensen die geen foto hebben en eeh die zetten zelf ook geen foto neer om de ontmoeting eeh maar zo spannend mogelijk te maken denk ik haha.. I:hmm hmm R: of om echt puur te gaan of eehm proberen te gaan voor iemands innerlijk haha eehm nou ik geloof daar niet in. Ik wil eeeh echt iemand eerst hebben gezien op een foto voor ik met iemand afspreek.. haha logisch toch? I:eeh haha ja dat zou ik ook doen denk ik. R:maareeh ja ik kijk niet alleen naar de foto hoor. Ik eeh vind het ook erg aantrekkelijk aan een man als hij veel gereisd heeft bijvoorbeeld eehm nou ja noem eens wat eeeh ee welke boeken hij leest welke hobby’s hij heeft eehm ja eehm muziek smaak is ook altijd leuk als dat een beetje overeenkomt haha wel cliché misschien maar ja eeh ik vind het wel leuk om met iemand naar een band te gaan die we allebei gaaf vinden.. ja toch?

59

I:ja zeker dat begrijp ik. Maar eh als je dan iemand eehm als de dingen die op een profiel van een jongen die dus volgens de computer al met je matched je interessant lijken dan spreek je met hem af? R:eehm nee niet gelijk hoor! Echt niet! Maar eeh ik ga wel met hem mailen I:ja oke en wast zet je daar dan in? Waar besluit je dan eehm niet altijd natturlijk maar soms om wel na wat mailcontact met iemand af te spreken en waarom? R: eehm nee eeh zeker niet altijd eehm en nou ja eeh het zijn ook wel veel mails hoor. Echt! Eehm ik heb vaak gewoon drie jongens die me erg leuk lijken en daar mail ik heel veel mee en eeh ja wat zeg je dan eehm waar praat je over ja eeh over wat je hebt gedaan eeh voor werk wat je studeert waar je allemaal naartoe bent geweest dat soort dingen.. eeh I:eeh niet heel anders dan wat je volgens mij gewoon doet op een eerste dat in een kroeg? R:eeh nou misschien wat ik net zei niet maar eeh ik zei het ook wel erg snel eeh ik denk er best wel lang over na eeh snap je over wat ik een jongen allemaal terug stuur en eeh weet je wat het is ehm ik denk dat ik veel sneller intieme dingen met een jonge deel dan als ik iemand in het echt zou zien eehm misschien is dat wel het grote verschil eehm ee volgens mij doen jongens dat ook eeh ik denk nou ja ehm in mijn ervaring zijn jongens veel liever in mails haha geloof je dat? Eeh ik vind dat gewoon heel aantrekkelijk. I:haha ja hoor! En hoe zijn ze dan als je ze ontmoet? R: ja nou eeh ja tot nu toe vaak ook gewoon lief en leuk. I:maar eeh even denken eehm als je dan op een gegeven moment veel met iemand aan het delen bent via de mail dan besluit jij om elkaar wel te ontmoeten? R:ehm ja vaak wel dat is dan gewoon een gevoel ofzo ja je wil iemand dan toch in het echt zien haha dus ja spreek je af in een bar of een restaurant om een hapje te eten. I:oke en als je dan met iemand na al die mails in een kroeg of eeh restaurant zei je he? R: haha ja I: ja ehm als je dan met iemand na al die mails in een kroeg of eeh restaurant ontmoet voor een date,.. want dat is het toch? R: eehm ja ja I:eehm eehm is het dan anders dan als je met iemand gaat daten zonder dat je die al via internet hebt ontmoet? Haha beetje een opendeur misschien?

60

R: haha nou ja eehm het is zeker anders ik voel me veel meer op mn gemak.. misschien wel gek eehm want die persoon tegenover me weet vaak eeh veel meer over mij maar eh ik weet ook veel meer over hem haha snap je? I: ja ja R: ik eeh merk gewoon bij mezelf dat ik meer op mijn gemak ben want ja ik weet gewoon dat hij mij ook leuk vindt tenzij ik natuurlijk tegenval in het echt haha dat kan natuurlijk haha I: ja? Ben je daar bang voor? R: ja jaa zeker wat dat betreft ben ik misschien nog wel meer zenuwachtig dan bij een eeh hoe zal ik het zeggen normale date… I:ja eehm ja dat kan ik me voorstellen eem eeeehm even denken hoor wat wil ik nog weten… R:haha ben benieuwd…. I:eeehm oojaa eehm is daten via internet meer succesvol dan eehm dan eehm normaal traditioneel daten? R:eehm haha eehm nou ik ben nog steeds single haha I:haha R:maar ja ik denk dat ik mijn toekomstige haha wat klinkt dat oudbollig haha mijn toekomstige droom man via internet gevonden gaat worden haha ja echt! I:het eeh gewone daten daar vertrouw je niet meer op? R: eehm nou eeh wat ik zei ik ben eeh daar gewoon niet zo goed in vooral dus dat begin.. eigenlijk doe je dat begin gewoon via de mail eehm plus dat je gelijk al echt geheimen aan elkaar verteld en eeh dan als je elkaar ontmoet ja eehm is het gelijk eehm spannend ja ik eeh weet niet of dat het goede woord is maar snap je wat ik bedoel? I:hm hmm ja denk het wel R:eehm eehm ja I:maar je kent dus ook veel mensen die daten via internet? R:hmm hmm ja eeh mijn zus bijvoorbeeld haha alhoewel die nu is gestopt als het goed is tenminste haha ze heeft nu namelijk een vriend jeeeh haha I:haha

61

R: ja eehm verder niet echt goede vrienden ofzo maar meer kennissen. I: en heeft dat er aan bijgedrahgen dat jij ook bent gaan daten via internet? R: nou dat mn zus het deed vast wel haha je kopieert alles van je oudere zus he haha I: haha ja vast wel haha(stilte) eehm nou ik denk dat ik wel zo n beetje antwoord heb op al mijn vragen even kijken nog haha(stilte) R: ja? I: ja heel erg bedankt voor al je nuttige informatie! R: Geen probleem hoor, graag gedaan Interview 6 over de telefoon met: vrouw 55 jaar I:heey goeiedag je spreekt met Siemen Graafmans R:aa hoi Siemen met ***, ik vroeg me al af of je me nog zou bellen.. I:haha R:ik horde via je moeder dat vandaag waarschijnlijk een telefoontje van je kon verwachten. I:ja dat klopt haha ik heb mijn moeder ingeschakelt om nog wat respondenten te vinden die ik kan interviewen voor mijn scriptie. R:haha ja ja dat zei ze ja eehm je je schrijft je scriptie toch over internet daten eeh toch? I:ja ja zeker eehm R:haha nou dan zit je bij mij goed hoor! Haha ik heb veel gedate via internet. Ik heb zelfs mijn huidige man via het internet ontmoet.. Klaas heb je die wel eens gezien? I:haha wat leuk eehm nee nee volgens mij niet? Ik heb jou ook al heel lang niet gezien volgens mij? R:hmmmm I:volgens mij voor het laatst in Egmond? R:hmm ja ja dat zou goed kunnen eehm en daar kom ik al eeehm even denken ruim 5 jaar niet meer eehm ja nee dan heb je Klaas nog niet gezien.

62

I:nee jammer nou dat komt vast nog wel. Eehm misschien kan je me vertellen hoe je Klaas precies hebt ontmoet via het internet? En gewoon een beetje kan vertellen hoe het internetdaten werkt in het algemeen eehm voor jou dan he! R:haha ja hoor dat is wel een leuk verhaal haha ja echt! I:haha oke ik ben benieuwd! R:eeh nou Klaas en ik waren al een hele tijd aan het mailen ik denk wel een jaar ofzo maar in eerste instantie waren we allebei helemaal niet op elkaar verliefd haha ik was stapel verliefd op een docent waar ik mee aan het daten was en eehm ook eerst mailen via internet eehm want daar begint het mee. Een eehm Klaas had ook contact met een andere vrouw die hij in het begin veel leuker vond eehm of in ieder gavel veel meer mee bezig was eeeh eeh ja nou en Klaas en ik mailde heel veel daarover met elkaar eehm ja we begrepen elkaar I:ja… R:ehmm ja en toen onze verliefdheid voor die andere mensen overging haha dat ging niet zo makkelijk over haha veel drama natuurlijk maar ehm ja Klaas en ik konden daar heel goed met elkaar over praten eeehm eerst heel veel via de mail en later ook in het echt. I:haha wat grappig ja dat kan ik me voorstellen. Jullie maakte iets soortgelijks mee en dat schept natuurlijk een band? R:ja zeker weten! En daardoor deelde ik met hem en eeeh hij ook met mij heel snel diepe geheimen ja hmm hmm I:en was Klaas ook al gelijk een match van jou? Want zo werkt het toch? R: eeh ja ja eehm ik denk omdat we allebei gescheiden waren en kinderen hadden en eehm ongeveer dezelfde leeftijd hadden dat we aan elkaar zijn gelinkt door de site haha I:ja dat kan… R:over de scheidingen hebben we het ook heel veel gehad eehm ja gedeelde smart he…we vertelde elkaar gewoon alles en daardoor werden we misschien wel zonder dat we het echt doorhadden heel erg vertrouwd met elkaar eehm we waren eerst helemaal niet gefocused op elkaar maar toen onze dates afgelopen waren ja ee h kwamen we erachter dat we elkaar ook wel wilde zien. Hij kon ook zo mooi schrijven eehm ik kon alles bij hem kwijt, hij reageerde op alles wat ik schreef. Hij was de eerste man in mijn leven die me ook echt in zijn hoofd en hart liet kijken. Hij was gevoelig, betrokken en gaf zich helemaal bloot haha.We hebben uren gemaild. Hij was niet de enige met wie ik mailde, maar zijn schrijfstijl zorgde ervoor dat ik hem ging bellen voor een afspraak I:hmm hmm en weet je nog hoe die eerste ontmoeting verliep?

63

R:eeh jaa! Eehm toen we elkaar zagen gaven we elkaar een hele intieme knuffel en zelfs een kus op de mond eeh het was heel fijn. Daarna eehm het was totaal niet vreemd. Ik had echt het gevoel dat we al jaren samen waren. Ik vond het wel heel leuk om hem ja gewoon te bekijken eehm gewoon hoe hij zat en hoe hij dronk dat soort dingetjes haha en dat beviel me allemaal haha je kan er ook niet zo heel veel aan verkeerd doen.. I:haha tenzij je totaal geen tafelmanieren hebt. R:haha ja dan gaat het mis Verbinding wordt verbroken… waarschijnlijk door mezelf( ben niet zo handig met een touchscreen) R: heey! Wat gebeurde daar nou? I:hey ja sorry ik heb een tegenwoordig een iphone maar ben er totaal niet handig mee. R:haha I:ja er zit zo n touchscreen op en dan wil ik nog wel eens met mijn oor op gesprek beeindigen drukken haha echt niet handig! R:haha ik heb er ook een hoor! Hip he voor iemand van bijna 50 I:haha ja zeker mijn moeder heeft er ook al een en die is er al bijna handiger mee dan ik haha R:haha nou ik heb een stoomcurses van mijn dochter gehad haha erg handig! Eehm maar wat was ik ook alweer aan het vertellen? I:eeehm over tafelmanieren haha en waar je op lette bij je eerste ontmoeting met Klaas. R: oooo ja ja haha I: maar ehm mag ik je nog iets anders vragen? R: ja natuurlijk! I: waarom heb je nou gekozen om via internet op zoek te gaan naar een partner? R: ja nou ik heb gewoon een drukke baan en ben ook nog moeder natuurlijk. Ik heb mijn vaste vriendinnen al nou laten we zeggen 30 jaar.. dus ja ik ontmoet ik niet meer zo snel een leuke man die ook nog eens vrij is haha. En ik ga toch ook niet meer op jacht zoals vroeger haha zoals jij doet waarschijnlijk? waar vindt een vrouw van mijn leeftijd nog een leuke ongebonden man om iets mee te beginnen? In de kroeg weet je niet of iemand bezet is, op een datingsite weet je het zeker. Ik heb het meerdere alleenstaande vriendinnen aangeraden. We tippen elkaar bij interessante profielen.. ehhm 64

I: haha ik heb ook een vriendin tegenwoordig haha. Maar waarom wil je niet meer op jacht? R: nou wat ik zei eehm ik heb echt geen tijd en ja het is ook niet meer zoals vroeger dat je de eerste de beste man uit de kroeg mee naar huis neemt. Ik heb nu kinderen en heb een zware scheiding achter de rug. Ik wil liever gewoon rustig de kat uit de boom kijken. Dit kan op het internet. I: ja ja dat snap ik hmm R:het was echt heerlijk om s avonds met mijn laptop op schoot in bed mijn mails te beatwoorden. Haha ik moet zeggen dat het ook wel erg verslavend was op een gegeven moment. Hoe meer ik aan het mailen was hoe leuker het werd. Ik was ook actief op meerdere sites. Als ik eerlijk ben kon ik op een gegeven moment geen dag meer zonder te kijken of ik nog nieuwe reacties had. I:hmm hmm zou je kunnen zeggen dat het dan ook steeds meer een vorm van vrijetijdsbesteding werd? R: hmm ja misschien wel ja. Ik kon er echt na een lange werkdag naar uitkijken om mijn mails te bekijken. I: hmm hmm R: maar ik bleef wel altijd serieus de intentie houden om iemand te vinden. I: hmm oke R: heb je hier wat aan? I: ja denk het wel heel erg bedankt! R: graag gedaan hoor! Interview 7 over de telefoon met: vrouw 56 I: hey spreek ik met *** ***** goedemorgen! Stoor ik? R: Hallo ja.. ja dat klopt I: hallo ja ik heb uw nummer gekregen via ***. U bent haar stiefmoeder klopt dat? R: ja dat klopt haha I: eehm als het goed is heeft zij u gewaarschuwd voor een mogelijk telefoontje van mij? R: haha ja dat eehm klopt ja. Jij wilde weten hoe het er bij internet daten aan toe gaat?

65

I: ja precies dat klopt ja.. schikt het als ik u nu een paar vragen daar over stel? R: hmm ja natuurlijk ga je gang! I: dank u wel! Eehm waar zal ik beginnen eeh klopt het dat u op zoek bent naar een partner via internet? R: hmm ja ja al een tijdje ja I: hmm hmm eehm en bij welke dating site zit u dan precies? R: eehm nou bij RelatiePlanet…Parship en RelatiePlanet daar twijfelde ik tussen. Die richten zich op mijn doelgroep. En ik hoorde van vriendinnen dat het serieuze sites waren. I: hmm oke die ken ik ja en daar hebt u dus een profiel van uw zelf aangemaakt eeeh hoe ging dat precies? R: eeh nou ik ben twee avonden bezig geweest om een profiel aan te maken. ik heb er zelfs wakker van gelegen eehm hoe ik mezelf moest presenteren. Ik ben niet zo’n zeker persoontje. Ik heb zelfs mijn oudste broer gebeld met de vraag of hij me kon helpen. Hij kent mij immers goed. Hij is speciaal een avond vanuit Hoorn naar mij toegekomen. We hebben toen samen mijn profiel geschreven. Eeh weer een nacht niet geslapen en de volgende ochtend heb ik alles weer verwijderd, zo eng vond ik het. I; hmm dat kan ik me voorstellen. Het lijkt me erg lastig om jezelf te presenteren op het internet. Eehm mag ik vragen waarom u er voor hebt gekozen om via internet op zoek te gaan naar een partner? R: ja hoor eehm ik ben 23 jaar getrouwd geweest maar mijn man en ik zijn eeh nu uit elkaar ja ik had sowieso niet meer de behoefte om een nieuwe partner eehm actief te zoeken ne echt niet. Ik kreeg wel allemaal uitnodigingen van vriendinnen om naar verjaardagen te komen waar dan allemaal haha zogenaamd leuke vrijgezelle mannen van mijn leeftijd rondliepen haha eeh maar ik had daar echt geen zin in. Eehm.. I:hm hmm R:eehm ik hoorde van een vriendin dat zij aan het daten was via Relatieplanet en eehm zij is ook eehm nu 3 jaar gescheiden dacht ik. Op haar advies heb ik me ook aangemeld ik dacht wel van eeh ..het kost wel veel geld en je weet niet of het werkt. Maar juist dat geld gaf me het idee dat niet Jan en Alleman er op zat en dat het ook wel goed moest werken. I: hmm hmm hebt u dan geen slechte ervaringen gehad? R: hmm nou nee, eehm niet bij een ontmoeting in ieder geval. Ik deed er ook heel lang over voordat ik met iemand afsprak. Het moest echt leuk klikken in de mails.

66

I: oke ja dat lijkt me verstandig. En eehm u zat dus ook niet op meerder sites? R: nee een site vond ik wel voldoende haha dat kostte me al moeite genoeg. Ik moet er niet aan denk om nog een profiel van mezelf aan te maken. I:haha dan gebruik je toch gewoon degene die u al hebt? R: haha ja dat is waar ja haha. I: ehm mag ik vragen of u voordat u het internet op ging veel gedate heeft? R: haha nou ik had niks te klagen hoor als je dat bedoelt? I: nee hoor! Ik vroeg me af eehm als dat het geval is geweest of u een verschil kan aangeven tussen eehm traditioneel daten noem ik het maar en daten via het internet? R: oo zo haha nou ja dat is wel moeilijk want toen ik nog jong was eehm net als jij haha stond ik heel anders in het leven dan toen ik begonnen ben met internet daten.. eemh I: wat is er dan precies veranderd? R: na dat ik met een aantal jongens verkering had gehad maar het telkens niks werd heb ik op een gegeven moment besloten dat ik prima alleen kon zijn. Tot 2 jaar geleden ging me dat prima af en toen ik hoorde over internetdaten sprak me dat wel aan en ben ik dat gaan doen. Eehm nu heb ik via internet mijn huidige partner ontmoet en ben ik blij dat ik niet meer alleen ben haha. I:hmm hmm R: het is niet zo dat ik denk dat ik zonder het internet nooit een nieuwe partner had gevonden, meer eeh de nieuwe manier van zoeken sprak mij erg aan. I: het rustig van achter de computer de kat uit de boom kijken? R: ja zoiets ja I: oke nou heel erg bedank voor u tijd! R: graag gedaan. Ik ben benieuwd wat je over me gaat schrijven haha I: ik zal u mijn scriptie wel opsturen al ik klaar ben ehm eind januari hoop ik haha R: haha oke dat lijkt me erg leuk! Als ik nog ergens mee kan helpen kan je altijd bellen natuurlijk! I; oke dank u wel dat zal ik doen!

67

Verslag groepsinterview Deelnemers: Man ( samenwonend homosexueel 39 jaar) Vrouw ( single veganist 35 jaar) Man ( gescheiden 57 jaar) Vrouw ( gescheiden 39 jaar) Vrouw ( single 28 jaar) Man (single 37 jaar)\ I: Fijn dat jullie zo spontaan even tijd voor me willen vrijmaken. Jullie weten al dat ik iets meer wil weten over internetdating voor mijn bachelorscriptie. Natuurlijk blijft alles wat jullie zeggen anoniem hoor. Haha, jullie weten beter dan ik hoe het gaat.

M ( h: 39); nou, het is wel grappig dat we het niet allemaal van elkaar wisten hoor. Ja, eh , van mij weten jullie het natuurlijk wel. Ik heb mij ….(naam vriend) al tien jaar geleden zo ontmoet. In de homescene is het heel gewoon hoor om zo.. V, (28): Maar nu is het voor hetero’s ook meer normaal merk ik alhoewel laatst zei mijn beste vriendin zei zelf eeh.. dat heb jij toch niet nodig! En toen zei ik waarom niet. Waarop mijn vriendin zei.. je ziet er goed uit je kunt iedereen krijgen die je wilt..” I: Alsof je eh , sorry dat ik het zo zeg, een loser bent? Of is dat weer te sterk? V(39)..nou, ik heb in mij omgeving ook zoiets, Vele mensen die ik ken zitten er op hoor en het mag allemaal best wel maar eeh, nou ja, na dat gedoe met mijn mannen denken mijn vriendinnen toch, neem het er eens van he geniet van je die vrijheid. Geen sores. .ja ja na mijn moeizame scheiding zeiden mijn haha gebonden vriendinnen in mijn omgeving dat ze jaloers waren op mijn nieuwe status, Ik durfde niet hardop te zeggen dat ik het best wel moeilijk had in mijn eentje. Ik noem dat een beetje het happy single syndroom van tegenwoordig. I: Waarom zijn jullie gebruik gaan maken van internet, wat dachten jullie ? M(57) Ik was er al een beetje mee bezig in mijn hoofd…, maar ja, die eerste stap om je daadwerkelijk aan te melden. …..De druppel was uiteindelijk mijn buurman, nou, die zat in het zelfde schuitje als ik en die heeft na zijn vreselijke scheiding een nieuwe leuke vrouw gevonden. Echt een leuke vrouw, daardoor dacht ik, waaarom niet? V (28); Bij mij was het mijn moeder, mijn moeder heeft zo ook iemand gevonden. Ze heeft al sinds een jaar of zeven weer een nieuwe vriend..mijn stiefvader dus.. niet dat ze die meteen aan de haak had geslagen hoor, maar he het heeft niet eens zo lang geduurd.

68

V. (35).ik ging erop want ik hoorde van iemand dat ze een leuk contact had gekregen. Niet dat ik zo nodig meteen iemand moest hoor, maar ik vond het wel geinig om het eens te proberen. I: het gaat dus vooral via mond op mond reclame? En dan ook nog een vanwege de successen? Maar er zijn toch ook veel mensen die niemand vinden? M(37)ik ben er niet mee begonnen hoor met het idee dat ha, ha meteen de ware zou ontmoeten hoor. Ik vond het gewoon makkelijker om iets op deze manier te doen. Ik he, ik ben niet zo’n prater, stap in een kroeg niet zomaar op iemand af. Ik ben daar, weetje ha, ha niet goed in. Kan dat gewoon niet. Nou , internetdaten is dan meer wat voor mij, die dames zien dan niet mijn rooie kop haha I: gaan de de mooipraters , ha,ha, ik bedoel de mensen met een vlotte babbel dan minder snel op internet surfen. M(57) helemaal niet, dat heeft er helemaal niets mee te maken; het zit meh in het medium zelf dat heeft onwijs veel voordelen. Ik, hha, als ik het zo zeg eeh, ben zeker niet op mijn mondje gevallen maar nou jaa op die sites he, ik durf mezelf meer bloot te geven.. ik durf eeh meer over mezelf te vertellen over de mail. je denkt aan de ene kant langer na voor je wat tikt maar aan de andere kant… een druk op de knop en het is weg. Voor mij is dat snelle goed , als ik te lang nadenk , nou , dan zwak ik vaak dingen weer af of zo. V(35) ik vind het wel makkelijker hoor. (lacht) ik ben echt niet zo op zoek naar die ridder hoor maar wie weet is ie er wel..nou ik ben veganist en sta op een bepaalde manier in het leven. Ik val absoluut niet op vleesetende mannen en daar zijn er veel van haha. Hierom ben ik op een datingsite gegaan speciaal voor veganisten.. I: ik wist niet dat die er was, zitten er veel mensen op en heb je contact gehad met iemand? V(35) je heb zoveel sites, ( anderen hummen bevestigend). Ik heb een paar keer iemand gezien; we hadden afgesproken in een bepaald cafe . Het is niets geworden, nu doe ik er even niets meer mee. Je ziet meteen of het wat is he? En dan moet je bedenken hoe je dat contact opbreekt he. Hoe doen jullie dat/ M (37) vind dat ook moeilijk maar ja, je weet van elkaar wat je wilt. Een keer baalde ik wel hoor. he ze kwam helemaal uit Tilburg.. maar toen ik haar zag voelde ik me echt wel wat bedrogen.. ze zag er wel rien jaar ouder dan op haar foto. Binnen tien minuten waren we klaar maar dan had ze maar eerlijk moeten zijn hoor. M(57) heb ik ook een keer gehad, ja hallo dacht ik toen ik haar zag; die foto is wel erg oud. Foto’s zijn toch te eerste waar je op afgaat he. En de interesses die ze onderaan zetten. Favotiete films, boeken, niet die lulverhalen die sla ik over Bijvoorbeeld een aantrekkelijke vrouw maar ze zat op een zeilboot en bleek ook te golfen.. niet mijn ding dus. Ik kies eerst op academisch niveau en dan de interesse. I: dus het opleidingsniveau is voor jou ook een selectiepunt? 69

M (57)(Fel) helemaal niet. Het gaat om het uiterlijk natuurlijk en dan de interesses; je moet wel op een golflengte komen te zitten. V(39) meestal gaat het goed hoor en is het geen probleem; het likt of het klikt niet; dat voel je meteen. Maar, nou, ja, ik heb ook wel eens vervelende dingen meegemaakt hoor. Zat je met iemand aan tafel in een kroeg je wist meteen dat ie een stijve had. M(57) Dat hoor ik wel vaker, dat vrouwen kwetsbaarder zijn maar voor mij; ik heb uit een contact een leuke vriendin overgehouden. Moest daar wel moeite voor doen hoor, want het is verder niets geworden maar ik heb er nu zeker nog wat aan. I; Is er verschil in datingsites en bij welke zijn jullie aangemeld? M(57) relatieplanet en vroeger ook Parship. Maar die zijn niet zuiver mee he, die bedonderen de boel, die laten nog heel lang profielen erop staan van mensen die er van af zijn. M(37) relatieplanet, dat hoorde ik van iemand. V(28) Ik zat op Lexa. I: Wie heeft inmiddels een relatie met iemand via de datingsite? M 58, : sinds twee jaar, .het is een geweldig medium. Ik was mijn nieuwe vriendin nooit tegen gekomen, sterker nog ik had haar nooit tegen kunnen komen, want onze werelden waren op geen enkele manier met elkaar verbonden. Voor mij was het pure winst he .

M(h 39) sinds tien jaar woon ik nu al weer samen. We hebben heel lang eerst met elkaar gemaild en toen afgesproken. Je bent dan la als het ware een beetje aan elkaar gewend. Voor homo’s is interet een uitkomst. In het gewone leven weet ik nooit zeker of een man tot wie ik me aangetrokken voel ook homoseksueel is. Daar had ik geen last meer van toen ik me aangemeld had bij een homodatingsite. Enne je hebt allerlei homosites he, je hebt er voor de one nihgt stands zal ik maar zeggen maar ja,hhha dat is nooit zo mijn ding geweest, je ziet mij ook niet op die kinkyplekken. Maar het kan wel he. Via internet, je hebt de serieuze sites en de speciale. V(28) ik doe het niet meer; ik mis het gevoel; ik wil iemand voelen en dat lukt niet via zo’n scherm. M: ( H39) je moet het zien al een aanvulling hoor, zonder een echte ontmoeting weet je het niet.. het is gewoon precies hetzelfde hoor bij internetcontacten; alleen, alleen , die eerste stap is sneller gezet. Het is makkelijker, maar de rest blijft natuurlijk ha, ha ook moeilijk. Als je elkaar eenmaal gezien hebt en er is een klik, nou dan ben je er nog niet, vertel mij wat hah M (35) ik dus even niet meer he. I: waarom niet? 70

M (35 ) geeft geen antwoord. V (39) Ik ben wel minder actief geworden. Zat eerst zelfs op meerderde sites; je denkt hha, dat de ware net op een andere site staat . Je blijft er zo mee bezig he. Het is fijn dat je het op je eigen tijd kunt doen, als de kinderen slapen maar het is ook wel verslavend hoor. Ik betrape mezelf erop dat ik steeds keer of er gereageerd was. Vermoeiend. I: Missen jullie het spel van jagen niet wat zo hoort bij het traditionele daten. Allen: helemaal niet! M (37) het was altijd zo’n vreselijk gedoe. Voelde me daar helemaal niet happy bij. M (57) Toen ik jong was heb ik dat jagen nooit leuk gevonden en nu al helmaal niet. Het is een fabeltje dat een man altijd een prooi zoekt. Ik vind het een verademing dat ik van dit onzekere gevoel af ben. Leve het internetdaten. Het was helemaal niet leuk vroeger, jezus wat was ik een onzekere puber en daarna ook. Meisjes genoeg versierd maar vraag niet hoe en wat het me gekost heeft. Eindelijk hoef ik niet meer te jagen. Ik heb het gevoel als ik achter de computer zit, de ware is nooit ver weg. Ik denk dat ik die inmiddels gevonden heb, nou, ja wat is de ware, ik ben in ieder geval met een vrouw iets voorzicht aan het opbouwen. Hartstikke leuk. M (28) Flirten is wel leuk hoor, ik hou daar wel van, wil dat gevoel niet missen maar dat eeuwig alert, dat voortdurend je voelsprieten op hebben in de kroeg of een feestje. Nee, nee, dat is minder. En dan die goede bedoelde blinddates die mijn vrienden regelen. Heb dat een paar keer gedaan maar is ook niets geworden. Dat leek wel een beetje op internetdaten haha. I Tot slot Wat is nu de meerwaarde van internetdaten? M (57) het gemak, het is gemakkelijk en prettig. V (39) dat je je eigen moment kunt bepalen he. Ik ben altijd zo druk druk, M (H39) ook het gemak; je kunt nooit zonder de echte ontmoeting maar het gemak van rustig kijken, he, niet letterlijk, maar figuurlijk, je vormt een bepaald beeld in je hoofd van iemand. Ja, voor mij was het echt aanvullend. I: hartelijk dank en wel thuis.

71