De volgende stap in duurzame groei

Rug 4mm op basis van 44pg. Getting you there.

Over dit verslag Verslag Duurzaam ondernemen 2007

De volgende stap in duurzame groei

Het Fortis Verslag Duurzaam ondernemen 2007 richt zich op de prestaties van ons bedrijf in het afgelopen jaar en de vooruitgang die is geboekt. Het verslag beschrijft de belangrijkste duurzaamheidskwesties waarbij wij als financiële dienstverlener betrokken zijn. Ons duurzaamheidsverslag wordt tegelijk met het Fortis Jaarverslag gepubliceerd. Wij gaan in op de successen van Fortis in het afgelopen jaar, maar belichten ook die gebieden waar nog ruimte is voor verbetering. De vooruitgang die wij op dit terrein hebben geboekt, is op zichzelf al duurzaam: gestage groei en ontwikkeling. Dit verslag geeft daarom naast een veelheid van informatie over nieuwe initiatieven ook een impressie van de activiteiten die voortbouwen op wat wij in de afgelopen jaren hebben gedaan. Dit jaar richt het verslag zich op duurzaamheidskwesties die voor onze organisatie van materieel belang zijn. Het is opgebouwd rond drie belangrijke strategische thema’s die na overleg met onze interne en externe stakeholders zijn overeengekomen: Duurzaam ketenbeheer, Klimaatverandering en Sociale inclusie. Het verslag beschrijft hoe wij het op deze drie gebieden in 2007 hebben gedaan. Meer informatie over hoe wij tot deze drie duurzaamheidsthema’s zijn gekomen, vindt u op pagina 6. Voor een volledig overzicht van al onze thema’s op het gebied van duurzaam ondernemen, zie onze website fortis.nl/duurzaamheid.

achterkant omslag

De inhoud van dit verslag is tot stand gekomen in overeenstemming met de G3-richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI), waarvan Fortis niveau B+ toepast. Dit houdt in dat dit verslag extern geverifieerd is en dat wij behalve de vereiste profielinformatie ook gegevens verstrekken over onze managementbenadering en over ten minste 20 prestatie-indicatoren. Voor meer informatie over hoe wij de G3-richtlijnen toepassen, zie ‘Grondslagen voor de verslaggeving’. Een complete en interactieve GRI Index is te vinden op fortis.nl/ duurzaamheid/GRI. Het Fortis Verslag Duurzaam ondernemen 2007 verschijnt in het Engels, Nederlands en Frans. Het is beschikbaar in gedrukte vorm en kan ook van onze website worden gedownload. FORTIS Koningsstraat 20 1000 Brussel, België Telefoon +32 (0)2 565 11 11 Fax +32 (0)2 565 42 22

[email protected]

fortis.nl.duurzaamheid 32407002_CSR 2007_Cover+rug_NL_02.indd 2

990842/IN8949

Archimedeslaan 6 3584 BA Utrecht, Nederland Telefoon +31 (0)30 226 26 26 Fax +31 (0)30 226 98 38

Verslag Duurzaam ondernemen 2007 • • • •

Duurzaam ondernemen bij Fortis Duurzaam ketenbeheer Klimaatverandering Sociale inclusie

CSR website: fortis.nl/duurzaamheid • • • • • • •

Onze CSR organisatie Onze klanten Onze medewerkers Ons milieu Onze maatschappij Verslaggeving en verantwoording Interactieve GRI G3 index

20/3/08 12:32:03





achterkant omslag


[email protected]

fortis.nl.duurzaamheid 32407002_CSR 2007_Cover+rug_NL_02.indd 2

990842/IN8949






20/3/08 12:32:03

Financiële hoofdpunten

Dit is Fortis Profiel

Onze Visie

Nettowinst exclusief resultaat op

Sterke commerciële activiteit in


Fortis is een internationale financiële dienstverlener in bankieren en verzekeren. Wij bieden particuliere, zakelijke en institutionele klanten een breed aanbod van financiële producten en diensten via eigen kanalen, in samenwerking met het intermediair of via andere partners.

In een wereld die steeds complexer en tegelijk almaar kleiner wordt, zijn innovatie, snelheid en alertheid van even groot belang als schaal, staat van dienst en bereik. Wij onderscheiden ons als professionele, internationale financiële dienstverlener en staan bekend om ons vermogen om duurzame waarde te creëren voor alle stakeholders. Dat doen wij door in te spelen op de behoeften van onze klanten, beleggers, medewerkers, partners en de gemeenschappen waarin wij actief zijn en door hun verwachtingen zelfs te overtreffen.

desinvesteringen (in miljoenen EUR)

Bankbedrijf (in miljarden EUR)

Verzekeringsbedrijf (in miljarden EUR)

Bankbedrijf

Algemeen

13,2

12,1

5,5

2005

2006

2007

0 2004

2007

Verzekeringsbedrijf

5,0

2006

2005

2004

3

0 2004

4,8

6

50

0

11,5

9 8,1

1.500

12

4,6

100

15

217,5 249,3

150

192,4 198,2

200

3.047

2.410

171,6 163,0

3.000

206,8 221,6

250

3.498

2005

Deposito’s

2006

2007

Kredietrisicogewogen verplichtingen

Bruto instroom - Leven

Bruto instroom- Niet-leven

Onze missie Rendement op eigen vermogen

Mondialisering personeelsbestand

(in %)

(in %)

(in FTE’s, x 1.000)

100%

30%

2005

2006

37%

33%

30%

20%

Concept en vormgeving Dart, Amsterdam

17,1

40 20

Druk Thieme GrafiMedia Groep

0

0% 2004

19%

60 22,0

23,0

21,6

19,3

61,9

0% Kosten-batenverhouding Bank

Met een marktkapitalisatie van EUR 40 miljard eind 2007 behoort Fortis tot de twintig grootste financiële instellingen van Europa. Samen met ABN AMRO zijn wij aanwezig in meer dan vijftig landen met ruim 85.000 gedreven, professionele medewerkers. Hierdoor zijn wij een vooraanstaande financiële dienstverlener in Europa, een eersteklas vermogensbeheerder en een van de drie grootste private bankers.

10%

25%

Uitgave en redactie Fortis Corporate Social Responsibility Postbus 2049 3500 GA Utrecht E-mail: [email protected]

*Exclusief Assurant in de VS

80

20%

60,8

50%

96,1

96,0

75%

62,3

Wij willen een van de meest dynamische en duurzame financiële dienstverleners van Europa zijn door het bieden van gespecialiseerde, innovatieve en pragmatische oplossingen via een netwerk van kanalen en door het inzetten van onze operationele kennis en zakelijke expertise.

100

Goede financiële ratio’s

99,3

Fortis biedt haar klanten aantrekkelijke en creatieve oplossingen.

69,5

In de Benelux – een van de welvarendste regio’s van Europa – is Fortis marktleider in financiële dienstverlening. Voortbouwend op die vooraanstaande positie hebben wij een sterke aanwezigheid opgebouwd op de Europese retail banking-markt en maken wij gebruik van meerdere distributiekanalen. Wij bieden ondernemingen, institutionele klanten en vermogende particulieren financiële diensten en hebben geïntegreerde oplossingen ontwikkeld voor ondernemers en ondernemingen. Dankzij onze unieke deskundigheid zijn wij regionaal en in sommige gevallen wereldwijd uitgegroeid tot een speler van formaat in nichemarkten zoals energie, grondstoffen, transport en fondsenadministratie. Wij hebben met succes onze banken verzekeringsexpertise gebundeld in groeimarkten in Europa en Azië, en in landen als België, Portugal en Maleisië zijn wij toonaangevend in bankverzekeren.

4.352

4.500

2007

2003 2004 2005 2006 2007

2003* 2004 2005 2006 2007

Combined ratio Niet-leven

In de Benelux

Buiten Benelux in % van totaal

Bindwerk Binderij Hexspoor, Boxtel

Met ingang van 2005, met 2004 als vergelijkingsbasis, heeft Fortis de financiële informatie opgesteld conform de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals die zijn aangenomen door de Europese Unie.

Fotografie Foto cover: Fortis Marathon Rotterdam Jan Caudron (pagina 3) Julien Pohl (pagina 8) Roelof Pot (pagina 20) UNDP / Andrew Gombert (pagina 27) Erik Willems (pagina 29)

Waar u ons kunt vinden

Onze groeistrategie

Onze financiële doelstellingen voor 2004–11

• Onze concurrentiepositie in gevestigde markten of klant-/productsegmenten verbeteren door de klant centraal te stellen en mogelijkheden voor cross-selling te optimaliseren • Onze in de Benelux opgebouwde kerncompetenties uitrollen naar nieuwe markten • Onze ondersteunende functies verbeteren om de efficiency te verhogen en beheerste groei te bevorderen • Onze groei versnellen door slimme aanvullende acquisities • Nadruk leggen op Europa en selectieve groei nastreven in Azië en Noord-Amerika

• Samengestelde jaarlijkse groei (CAGR) van de netto¬winst per aandeel van ten minste 15%; dit komt neer op een CAGR van 12% (2006–11) op basis van de voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerde winst voor 2006 • RARORAC en rendement op eigen vermogen van 18,5% • Operating leverage van ten minste 250 basispunten • Tegen 2009 30% van de nettowinst van buiten de Benelux • Contant dividend dat ten minste stabiel is of toeneemt in overeenstemming met de langetermijngroei van de winst per aandeel

■ ■

Retail Banking Asset Management

Business Centres, Specialised Financial Services kantoren en/of Private Banking kantoren

■

▲ ■

▲

Japan China

▲

Iran

Denemarken Bahrein

▲

▲

▲

Bahamas Cayman Islands

British West Indies Curaçao

▲

Verenigde Arabische Emiraten

▲

India

▲

▲

Ierland

▲

Verenigd Koninkrijk

▲

▲

▲Taiwan

This Fortis Corporate Social Responsibility Report is published in English, Dutch and French. In case of any discrepancy between these versions, the English version shall prevail.

Filippijnen ▲ Phillipines

Thailand

Rusland

▲Vietnam

Eiland Man

▲

Dit Fortis Verslag Duurzaam Ondernemen is verkrijgbaar in het Nederlands, Frans en Engels. In geval van verschillen tussen deze versies, heeft de Engelse versie voorrang.

Merchant Banking Insurance

Malaysia Maleisië

Polen

Nederland

▲

▲Singapore

▲ ▲

België

▲

▲

Indonesië Indonesia

Duitsland

▲ Luxemburg

▲

▲ Tsjechië

Australië

Guernsey

▲

▲

Ce Fortis Rapport de Développement Durable est publié en français, en néerlandais et en anglais. En cas de divergence entre ces versions, la version anglaise fera foi.

▲ Oostenrijk

Frankrijk

▲

Hongarije

Zwitserland

▲

▲

▲

Italië

Portugal

▲

Canada

▲

▲

▲

Verenigde Staten

▲

▲

▲▲

▲

Griekenland Turkije

▲ ▲ Algerije

Japan

▲

Mexico

Spanje

▲ ▲

▲

▲

Bahamas

Cayman Islands Kaaimaneilanden

▲ ▲

British West Indies

Curaçao ao Cura

Taiwan


Phillipines

Thailand Vietnam

Malaysia

▲

Malta Indonesia Brazilië

32407002_CSR 2007_Cover+rug_NL_02.indd 1

20/3/08 12:32:02



Onze Visie









Bankbedrijf

Algemeen

13,2

12,1

5,5

2005

2006

2007

0 2004

2007

Verzekeringsbedrijf

5,0

2006

2005

2004

3

0 2004

4,8

6

50

0

11,5

9 8,1

1.500

12

4,6

100

15

217,5 249,3

150

192,4 198,2

200

3.047

2.410

171,6 163,0

3.000

206,8 221,6

250

3.498

2005

Deposito’s

2006

2007






(in %)

(in %)

(in FTE’s, x 1.000)

100%

30%

2005

2006

37%

33%

30%

20%


17,1

40 20


0

0% 2004

19%

60 22,0

23,0

21,6

19,3

61,9



10%

25%



80

20%

60,8

50%

96,1

96,0

75%

62,3


100


99,3


69,5


4.352

4.500

2007

2003 2004 2005 2006 2007

2003* 2004 2005 2006 2007


In de Benelux






Onze groeistrategie




■ ■



■

▲ ■

▲

Japan China

▲

Iran

Denemarken Bahrein

▲

▲

▲



▲


▲

India

▲

▲

Ierland

▲

Verenigd Koninkrijk

▲

▲

▲Taiwan



Thailand

Rusland

▲Vietnam

Eiland Man

▲



Malaysia Maleisië

Polen

Nederland

▲

▲Singapore

▲ ▲

België

▲

▲


Duitsland

▲ Luxemburg

▲

▲ Tsjechië

Australië

Guernsey

▲

▲


▲ Oostenrijk

Frankrijk

▲

Hongarije

Zwitserland

▲

▲

▲

Italië

Portugal

▲

Canada

▲

▲

▲

Verenigde Staten

▲

▲

▲▲

▲

Griekenland Turkije

▲ ▲ Algerije

Japan

▲

Mexico

Spanje

▲ ▲

▲

▲

Bahamas


▲ ▲

British West Indies

Curaçao ao Cura

Taiwan


Phillipines

Thailand Vietnam

Malaysia

▲



20/3/08 12:32:02

1

Inhoudsopgave Bericht van de CEO

2

Duurzaam ondernemen bij Fortis Agenda 2009 CSR governance Lidmaatschappen CSR Advisory Board Externe erkenning Stakeholder engagement

4 5 6 6 7 8 9

Duurzaam ketenbeheer Het beheersen van sociale en milieurisico’s Mensenrechten Equator Principles Sectorbeleid Duurzaam beleggen Verantwoorde financiële diensten Duurzaam inkopen

10 12 13 13 15 18 21 21

Klimaatverandering CO2-neutraliteit Carbon Banking Energiefinanciering Start Green Venture Capital Duurzame consumentenproducten Duurzame vastgoedbeleggingen Interne milieuprestaties

22 24 26 27 29 29 30 31

Sociale inclusie Fortis Foundations Toegang tot financiële diensten Een diverse en inclusieve werkomgeving Training en ontwikkeling

32 34 36 37 38

Overzicht van prestaties en doelen

40

Grondslagen voor de verslaglegging

42

Assurance rapport

43

2

Fortis Verslag Duurzaam ondernemen 2007

Bericht van de CEO

Bericht van de CEO

Het afgelopen jaar was een gedenkwaardig jaar voor onze onderneming. Fortis rapporteerde in 2007 een nettowinst van 4 miljard na de impact van de subprime. En we zijn trots dat we, ondanks de uitdagende markt, in al onze businisses een zeer sterke commerciële prestatie geleverd hebben. Maar 2007 was ook het jaar van de succesvolle afronding van de overname van ABN AMRO, de grootste transactie die de financiële sector ooit heeft meegemaakt. Door die transactie kunnen wij onze strategie versnellen en onze positie binnen en buiten de Benelux verstevigen. Tegelijkertijd zetten wij hiermee een van de meest dynamische en duurzaamste financiële dienstverleners op de kaart van Europa, met circa 85.000 medewerkers in 50 landen. Met onze verdere groei als onderneming groeit ook onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de samenleving. Wij nemen deze verantwoordelijkheid serieus en blijven ons dan ook steeds sterker inzetten voor duurzame ontwikkeling. De oprichting van onze internationale CSR Advisory Board in 2007 was een mijlpaal waaruit onze inzet voor duurzaamheid duidelijk spreekt. De vooraanstaande deskundigen in deze adviesraad komen uit het bedrijfsleven, de wetenschap en onderzoek, en NGO’s. Hun adviezen aan het Group Executive Committee zijn dan ook van doorslaggevend belang en de ervaring die zij vertegenwoordigen, staat garant voor een zinvolle en hoogwaardige dialoog over kansen en best practice. De afgelopen twaalf maanden zijn wij ons blijven richten op onze drie belangrijke duurzaamheidsthema’s: Duurzaam ketenbeheer, Klimaatverandering en Sociale inclusie. Met de implementatie van initiatieven op deze drie gebieden is in 2007 aanzienlijke voortgang geboekt. Aandacht voor wereldwijde issues als armoede en mensenrechten is alleen maar toegenomen en op dit gebied hebben wij daarom ook onze inspanningen verder verhoogd, zoals u kunt lezen in dit verslag en op onze vernieuwde website. Wij hebben gewerkt aan de verdere verankering van duurzaam ondernemen in onze bedrijfsvoering. Zo is in 2007 het duurzaam beheerd vermogen verdubbeld en hebben wij onze activiteiten op het gebied van de emissiehandel en duurzame energiefinanciering aanzienlijk uitgebreid. Fortis is vele malen onderscheiden voor haar inspanningen op dit gebied en sleepte onlangs nog de vermelding Best Carbon Trader in de wacht. Daarnaast is Fortis het afgelopen jaar in al haar activiteiten CO2-neutraal geworden door het energie verbruik terug te dringen, over te schakelen op groene stroom en door de resterende uitstoot te compenseren met streng gescreende CO2-credits. Wat sociale inclusie betreft, hebben vorig jaar in totaal 5.752 Fortis-medewerkers deelgenomen aan 649 projecten die door de diverse Fortis Foundations zijn georganiseerd.

3

Wij zijn uitermate trots op wat onze medewerkers hebben bereikt en op hun inzet voor de gemeenschappen waarin wij actief zijn. Het Fortis Foundation-concept wordt momenteel geïntroduceerd op andere markten in de wereld waar Fortis is vertegenwoordigd. U kunt in de toekomst dus nog meer van ons verwachten. Voor onze toekomstige duurzaamheidsambities is de over name van ABN AMRO van het grootste belang. Fortis zal zeker gebruik maken van de deskundigheid op het gebied van duurzaam ondernemen waarvoor ABN AMRO de afgelopen jaren een benijdenswaardige reputatie heeft opgebouwd. Zo was ABN AMRO een van de eerste beursgenoteerde financiële instellingen die duurzaamheid formeel in haar bedrijfsprincipes heeft opgenomen. De inspanningen van ABN AMRO op dit gebied, waaronder de voortrekkersrol bij de ontwikkeling van de Equator Principles, hebben bijgedragen tot het opnemen van duurzaamheid als integraal onderdeel van de bedrijfsvoering binnen de internationale financiële sector. Fortis zal deze unieke expertise koesteren en toezien op de praktische toepassing ervan binnen de cultuur van de gecombineerde organisatie. De basis voor een mooie toekomst is gelegd. Door de integratie met ABN AMRO ontstaat een onderneming met een aanzienlijke omvang. Wij zullen het aanwezige menselijk kapitaal en de enorme ervaring aangrijpen om onze prestaties naar een nog hoger plan te tillen. Ons streven is uit te groeien tot een van de hoogst aangeschreven financiële instellingen van Europa, zowel zakelijk als op het gebied van duurzaam ondernemen.

Jean-Paul Votron Chief Executive Officer

4


Duurzaam ondernemen bij Fortis Fortis zet zich elk jaar meer in voor het bevorderen van duurzaam ondernemen, ofwel Corporate Social Responsibility (CSR). Wij zijn trots op wat wij tot nu toe hebben bereikt. Wij komen niet alleen tegemoet aan de groeiende behoeften van de gemeenschap op het gebied van duurzaamheid – zakendoen op een maatschappelijk verantwoorde en milieuvriendelijke manier – maar ontwikkelen tegelijkertijd actief producten en diensten waarmee wij anderen helpen hetzelfde te doen. Wij zijn ons er echter goed van bewust dat een aantal belangrijke uitdagingen nog voor ons ligt.

Twee dimensies van duurzaam ondernemen Fortis onderscheidt twee dimensies van duurzaam ondernemen. De eerste dimensie is duurzame ontwikkeling. Hieronder verstaan wij op een verantwoordelijke manier zakendoen, bijdragen aan duurzame economische groei zonder daarbij de legitieme belangen van onze stakeholders uit het oog te verliezen. De tweede dimensie is maatschappelijke betrokkenheid.

relatie met de klant of het ontwikkelen van nieuwe producten, diensten, bedrijfsmodellen of marktbenaderingen. Het feit dat wij duurzaam ondernemen ook uit commercieel oogpunt hoog in het vaandel dragen, komt tot uiting in de manier waarop dit verslag zich richt op die kwesties die voor onze activiteiten van het grootste belang zijn. Dit doet uiteraard in geen enkel opzicht af aan het belang dat wij aan onze andere stakeholders hechten.

Bij Fortis betekent dit dat wij actief meewerken aan de verwezen lijking van de doelstellingen van lokale gemeenschappen en daarvoor verantwoordelijkheid nemen. Wij doen dit door een combinatie van vrijwilligerswerk en donaties. De Fortis Foundations spelen hierbij een centrale rol. Fortis streeft naar volledige inbedding van deze twee dimensies in de kernactiviteiten en organisatie van de onderneming.

Wij hebben geleerd dat er een wereld aan mogelijkheden opengaat door onze klanten vanuit het perspectief van duurzaamheid te benaderen, of het nu gaat om onze directe

Wij weten als Fortis dat wij ons succes uiteindelijk danken aan onze klanten en aan de gemeenschappen waarin wij actief zijn. Onze samenleving verlangt van het bedrijfsleven in toenemende mate een duurzame bedrijfsvoering. Wij zijn het daarmee eens. Wij zijn er niet alleen trots op een waardevolle bijdrage te leveren aan de maatschappij als geheel, maar streven er tevens naar om via de Fortis Foundations sociale uitsluiting tegen te gaan en om kwetsbare groepen te laten deelnemen aan het dynamische maatschappelijk en economisch verkeer dat wij als vanzelfsprekend beschouwen. Succesvolle ondernemingen hebben een gezonde maat schappij nodig, en vice versa.

Duurzaam ondernemen bij Fortis

Hoogtepunten duurzaam ondernemen 2007

Waar het nog beter kan

•• Oprichting CSR Advisory Board

•• Uitbreiding kader voor beheer van sociale en milieutechnische

•• Implementatie CO2-neutraliteitsprogramma •• Samenwerking met UNDP in Carbon Banking

risico’s, uitbreiding toepassing ervan binnen onze organisatie en versnelde ontwikkeling van nieuw beleid

•• Beste duurzaamheidsverslag van België

•• Structurering en versterking dialoog met stakeholders

•• Verbetering positie in de Dow Jones Sustainability Index

•• Verbetering van interne milieuprestaties en uitbreiding van de

•• Verdubbeling duurzaam beheerd vermogen •• Onderschrijving ‘Principles for Responsible Investment’ van de VN door Fortis Investments

gegevensverzameling en controle •• Ontwikkeling duurzame consumentenproducten •• Ontwikkeling nieuwe Fortis Foundations

•• Uitbreiding activiteiten Carbon Banking

•• Verbetering interne communicatie over duurzaam ondernemen

•• Uitbreiding activiteiten financiering duurzame energie

•• Opname duurzaamheidscriteria in individuele

•• Ontwikkeling Consumer Finance Code of Responsible Lending •• Herziening defensie-industrie beleid en kritisch onderzoek naar implementatie

5

prestatiebeoordelingssystemen •• Uitbreiding activiteiten op het gebied van financiële inclusie naar opkomende markten waar Fortis aanwezig is

•• Ontwikkeling nieuw diversiteitsen inclusiebeleid

Agenda 2009 Agenda 2009 is de routekaart voor de volgende fase van onze duurzaamheidsreis. Het is een hulpmiddel bij het realiseren van onze ambitie om uit te groeien tot een toonaangevende financiële instelling op het gebied van duurzaam ondernemen. Agenda 2009 heeft drie centrale thema’s: Duurzaam ketenbeheer: wij willen een goed inzicht krijgen in de ketens waarin wij en onze klanten opereren om op die manier duurzame ontwikkeling binnen deze ketens te kunnen bevorderen. Hiermee versterken we de relatie met onze klanten en bouwen we aan nieuwe, innovatieve samenwerkings verbanden. Klimaatverandering: wij leveren een bijdrage aan de strijd tegen klimaatverandering door onze eigen ecologische voetafdruk te verkleinen, onze indirecte invloed op het milieu te analyseren, op een proactieve manier producten en diensten te ontwikkelen die rekening houden met klimaat verandering en beleid op dit terrein te ontplooien. Sociale inclusie: met behulp van de Fortis Foundations bevorderen wij de participatie van kwetsbare groepen in de samenleving. Verder vinden wij het belangrijk producten en toepassingen te ontwikkelen die iedereen toegang geven tot de voordelen van onze financiële diensten.

Agenda 2009 (2007-2009)

Status

Meer informatie

• Voortbouwen op centrale thema’s Duurzaam ketenbeheer Klimaatverandering Sociale inclusie

■ ■ ■

pagina 10 pagina 22 pagina 32

• Verdere inbedding duurzaamheid in de hele organisatie

■

pagina 5, 9

• Implementatie CO 2 -neutraliteits programma

●

pagina 24

• O ntwikkeling en toepassing specifiek beleid

▲

pagina 12

Focus en versnelling

• Verdere uitbreiding Fortis Foundations • Formulering en implementatie Fortis Mensenrechtenverklaring

pagina 34

▲

• Versterking dialoog en communicatie met stakeholders

pagina 13 pagina 9

• O ntwikkeling van duurzame producten en diensten

▲ 26-29, 36-37

pagina 18-21,

• Actieve deelname aan internatio nale duurzaamheidsdebat

■

● Gedaan ▲ In uitvoering ■ Doorlopend

pagina 6 Nog te doen

6


De drie thema’s zijn in overleg met onze interne en externe stakeholders gekozen. Wij zijn ervan overtuigd dat zij de belangrijkste duurzaamheidsuitdagingen behelzen waarvoor wij de komende jaren zullen staan. Daarom vormen zij de basis voor dit verslag en de leidraad bij onze voortdurende inspanningen om onze duurzaamheidswaarden in de Fortis-organisatie in te bedden. Ondertussen blijven wij meetbare prioriteiten en acties definiëren met het oog op de verdere verbetering van onze prestaties op het gebied van duurzaam ondernemen. Uit onderstaande figuur blijkt hoe wij hebben bepaald wat de belangrijkste duurzaamheids kwesties voor Fortis zijn.

Hoe we tot onze materiële issues komen

Fortis businesses

CSR Advisory Board

Professioneel advies

Gestructur eerde concurrentieanalyse

Materiële issues

Betrokkenheid medewerkers

In september 2007 bereikte Fortis op het gebied van duurzaamheid een mijlpaal in haar geschiedenis met de oprichting van de Fortis CSR Advisory Board. Deze advies raad bestaat uit een aantal internationaal bekende deskundigen die Fortis algemeen en gedetailleerd advies geven over het beleid ten aanzien van duurzaam ondernemen en de manier waarop dat wordt uitgevoerd.

Lidmaatschappen Duurzaam ondernemen is een complex terrein waarbij een groot aantal spelers met verschillende achtergronden betrokken is. Als internationale financiële instelling treedt Fortis op als intermediair in een waardeketen die vaak lang en sterk verweven is. Gezien deze complexiteit hechten wij er belang aan om in internationale netwerken vertegenwoordigd te zijn. Door aan dergelijke netwerken deel te nemen, kan Fortis niet alleen haar prestaties vergelijken met die van andere ondernemingen in de financiële sector, maar tevens bijdragen aan de ontwikkeling van internationaal erkende richtlijnen aan de hand waarvan het beleid en de prestaties kunnen worden bewaakt. Binnen deze netwerken kan Fortis bovendien ideeën en ervaringen uitwisselen met een veel zijdige groep stakeholders.

Betrokkenheid NGO’s

Fortis is lid van de volgende organisaties Gestructureerde media-analyse

Internationaal erkende rating agencies

Lidmaatschap internationale netwerken

Stakeholder evaluatie Duurzaamheids verslag

•• UNEP FI •• UN Global Compact •• CSR Europe •• Business & Society Belgium

CSR governance De afdeling CSR rapporteert direct aan het Group Executive Committee. De afdeling is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en coördineren van het duurzaamheidsbeleid in overeenstemming met de algehele strategie van Fortis, voor het signaleren van mogelijkheden, het stimuleren van de interne dialoog, het bepalen van de agenda en het toewijzen van verantwoordelijkheden. De CSR business managers in Retail Banking, Merchant Banking en Insurance versnellen de inbedding van duurzaamheid in alle activiteiten. Meer informatie over ons CSR governance model en over ons corporate governance model, inclusief de organigrammen, is beschikbaar op fortis.nl.

•• Samenleving en Bedrijf Voor meer informatie over deze organisaties en de rol van Fortis daarbinnen, zie

fortis.nl/duurzaamheid/lidmaatschappen.


7

CSR Advisory Board Michael Braungart, hoogleraar Process Engineering aan

Lex Kloosterman, lid van het Fortis Group Executive Committee

de Universiteit Lüneburg, oprichter van EPEA International

Kees Koedijk, hoogleraar Financieel Management en decaan van de

Umweltforschung, mede-oprichter van McDonough Braungart

Faculteit der Economie en Bedrijfswetenschappen, Universiteit van Tilburg

Design Chemistry

Malini Mehra, oprichter en CEO van het Centre for Social Markets

Stephen Brenninkmeijer, voorzitter van het Network For

S. Prakash Sethi, University Distinguished Professor, Zicklin School

Training Entrepreneurship (NFTE) Duitsland, Non-Executive Director

of Business, Baruch College, City University of New York, voorzitter

van Xchanging

van het International Center for Corporate Accountability

Jermyn Brooks, bestuurslid Transparency International (TI)

Tensie Whelan, Executive Director van Rainforest Alliance

V.l.n.r.: Kees Koedijk, Tensie Whelan, Lex Kloosterman, S. Prakash Sethi, Malini Mehra, Stephen Brenninkmeijer, Jermyn Brooks en Michael Braungart.

Wij hebben met de oprichting van een internationale advies raad, de CSR Advisory Board, de aanpak van duurzaam ondernemen door Fortis naar een hoger plan getild. De raad adviseert het Group Executive Committee en het top management van Fortis over het duurzaamheidsbeleid en de uitvoering ervan, en bestaat uit vertegenwoordigers uit de wetenschap, NGO’s, CSR-onderzoek en uit het bedrijfsleven. Voor uitgebreide biografieën van de leden van de Fortis CSR Advisory Board kunt u terecht op onze website fortis.nl/duurzaamheid/advisoryboard.

De Advisory Board komt twee keer per jaar bijeen. Tijdens de eerste bijeenkomst, in november 2007, werd gesproken over de activiteiten van Fortis op het gebied van energiefinanciering en de mogelijkheden van microfinanciering. Lex Kloosterman, lid van het Fortis Group Executive Committee en voorzitter van de CSR Advisory Board: “De uiteenlopende vaardigheden en achtergronden van deze deskundigen – elk uniek op hun eigen gebied – zullen ertoe bijdragen dat Fortis onder de financiële dienstverleners een voorloper wordt in duurzaam ondernemen”.


8

Highlight

Beste duurzaamheidsverslag van België Het Belgische Instituut der

De jury noemde in het bijzonder de expliciete missie en de grote

Bedrijfsrevisoren (IRE-IBR)

betrokkenheid van het management van Fortis, de volledigheid

heeft de negende jaarlijkse

van het verslag en het aantal gegeven voorbeelden, de duidelijke

prijs voor beste

structuur, de verificatie door een extern accountantsbureau, en

duurzaamheidsverslag van

de invloed van de activiteiten op maatschappelijke verantwoorde

België toegekend aan Fortis.

lijkheid, met name met betrekking tot beleggingsfondsen.

Een jury bestaande uit wetenschappers, mensen

De prijs voor 2007 is op 20 november uitgereikt tijdens een

uit het bedrijfsleven en

bijeenkomst georganiseerd door IRE-IBR, Business & Society

bedrijfsaccountants heeft de winnaar op grond van 15 criteria

Belgium en ICHEC-Entreprises.

geselecteerd.

62

84

40 -

48

48

48

40 -

60 -

77

70

64

61

20 -

20 0 2006

Beste score

Fortis 2005

2007

Sectorgemiddelde 2006

80 -

80 -

32

34

67

62

46

40 32

20 -

60 56

56

47

40 -

47

60 -

85

100 81

100 77

Sociale dimensie

82

Milieu dimensie

Beste score

2007

87

2005

Sectorgemiddelde

84

Fortis

47

0

45

60 -

95

80 -

92

80 -

79

100 86

100 84

Economische dimensie

84

Totaalscore

90

Dow Jones Sustainability Index Fortis is in 2007 weer opgenomen in de Dow Jones Sustainability Index. Zoals uit de grafieken blijkt, zijn onze prestaties op alle drie de dimensies verbeterd ten opzichte van 2006. De resultaten over 2007 geven duidelijk aan dat wij goed op weg zijn om onze doelstelling, een plaats in de top 25% van de DJSI in 2010, te bereiken.

62

Gezien de voortdurende inspanningen om onze activiteiten op het gebied van duurzaam ondernemen te verbeteren, is de erkenning die wij de laatste jaren door een aantal externe organisaties hebben gekregen zeer bemoedigend. Deze erkenning is bovendien van belang voor het bepalen van de meest geschikte methoden en gebieden voor verdere verbetering.

60

Externe erkenning

20 -

0

0 Fortis 2005


2007

Beste score

Fortis 2005


2007

Beste score


9

Highlight

Bewustzijn onder klanten en medewerkers vergroten Fortis kan alleen een werkelijk duurzame onderneming worden

‘Al Gore- ambassadeur’ Serge de Gheldere en Kees Koedijk,

door de essentie van duurzaam ondernemen in te bedden in haar

hoogleraar Financieel Management aan de Universiteit van Tilburg.

kernactiviteiten en organisatie. Het vergroten van het bewustzijn

Daarnaast hebben wij algemene presentaties gehouden en

onder onze klanten en medewerkers is dan ook van groot belang.

‘duurz aamheidslunches’ georganiseerd voor een groot aantal

Wij hebben onze inspanningen in 2007 opgevoerd door het

medewerkers op alle niveaus van de organisatie.

organiseren van een aantal activiteiten ter vergroting van dit bewustzijn, gericht op een breed spectrum van klanten en medewerkers. Zo koos onze Shipping & Transportation unit bijvoorbeeld voor de jaarlijkse conferentie voor klanten het thema ‘duurzaamheid’. Wij hebben deze gelegenheid aangegrepen om onze Sustainable Shipping Assessment Tool onder de aandacht te brengen en hebben een aantal klanten uitgenodigd om onze duurzaamheidsstrategie te beoordelen. Bij Fortis MeesPierson zijn voor private banking-klanten, en bij onze Retail Banking business zijn tijdens investor meetings presentaties gegeven over de duurzaamheidsaanpak van Fortis. Intern hebben wij initiatieven genomen om het bewustzijn te verhogen door middel van gastsprekers zoals de

Ratings

Dow Jones Sustainability Index FTSE4Good Carbon Disclosure Project SiRi Vigeo Oekom Innovest Transparantiebenchmark

Score 2007

Score 2006

70

64

Opgenomen Opgenomen 80 80 78,8 74,9 58,8 43,6 C CBBB AA 79(7e) 79(9e)

Stakeholder engagement Een effectief duurzaamheidsbeleid staat of valt met de betrokkenheid van de stakeholders. Fortis onderhoudt nauwe contacten met een brede groep stakeholders, in het bijzonder met haar klanten, medewerkers en aandeelhouders. Het opbouwen van een relatie met deze stakeholders is binnen onze organisatie een kernactiviteit en van wezenlijk belang voor ons succes. Daarnaast onderhouden wij contac ten met een scala van stakeholders in onze samenleving, zoals toezichthouders, de overheid, brancheorganisaties, vakbonden, NGO’s en lokale gemeenschappen. Wij treden in principe graag in gesprek met alle partijen die werkelijk belangstelling hebben voor onze organisatie.

Tegelijkertijd moeten wij echter de grenzen van onze verantwoordelijkheid onderzoeken en bepalen. Wij hebben bij het beoordelen van ons Verslag Duurzaam ondernemen 2006 het advies ingewonnen van onze stakeholders, in samenwerking met een onafhankelijk onderzoeksbureau. Het was een zeer waardevol proces dat ons in staat stelde om een aantal gebieden voor verbetering te bepalen. De belangrijkste verbeterpunten waren om ons nog meer te richten op concrete resultaten en doelstellingen voor de toekomst, meer ‘duurzaamheidsdilemma’s’ in het verslag op te nemen, de omvang van het document te beperken en om beter gebruik te maken van onze website ten behoeve van informatieverstrekking over onze inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen. Wij hebben deze aanbevelingen ter harte genomen, zoals blijkt uit de aangepaste structuur en opzet van dit duurzaamheidsverslag en de nieuwe website. Samen met onze stakeholders hebben wij niet alleen het Verslag Duurzaam ondernemen 2006 beoordeeld, maar tevens een aantal duurzaamheidsinitiatieven van het afgelopen jaar in specifieke bedrijfssituaties onder de loep genomen. Voorbeelden hiervan vindt u in dit verslag en op onze website. Zo bevatten de drie themahoofdstukken van dit verslag bijvoorbeeld de terugkerende rubriek ‘Wat zeggen onze stakeholders?’.

10


Duurzaam ketenbeheer

Als financiële instelling hebben wij via onze zakelijke relaties indirect invloed op het milieu en de maatschappij. In veel gevallen vormen deze relaties zelf onderdeel van een lange waardeketen. Bij Fortis vinden wij het heel belangrijk om een goed begrip te hebben van de ketens waarin wij en onze klanten opereren. Op deze manier kunnen wij duurzame ontwikkeling binnen deze ketens stimuleren, waardoor wij de relatie met de klant verder kunnen verdiepen en nieuwe, innovatieve samenwerkings verbanden kunnen creëren.


➜ Prestaties en doelen

2,9

➜ Stakeholders

➜ Dilemma

In dit hoofdstuk

De NGO, Jan Fransen, Onze invloedssfeer en directeur Green Award de grenzen van onze verantwoordelijkheid miljard “We zijn verheugd duurzaam beheerd dat Fortis een In hoeverre kunnen vermogen leidende rol op zich wij verantwoordelijk heeft genomen worden gehouden De noodzaak voor voor de sociale duurzaamheidscriteria bij het promoten van duurzame en milieukwesties in onze beleggingen scheepvaart vanuit van onze klanten? is een van de belangrijkste thema’s het perspectief van een bank...” voor een financiële instelling als Fortis... pagina 12

pagina 15

11 11

pagina 17

➜ Het

beheersen van sociale en milieurisico’s ➜ Mensenrechten ➜ Equator Principles ➜ Sector policies ➜ Duurzaam beleggen ➜ Verantwoorde financiële diensten ➜ Duurzaam inkopen

12


➜ Prestaties en doelen Onze prestaties Indicator

Doelstellingen 2007

Resultaten

Doelstellingen voor de toekomst

Mensenrechten

*

Concept Mensenrechten verklaring opgesteld

Implementeren Mensenrechtenverklaring in 2008 en actieplan in 2008-2009

Equator Principles

Uitbreiden implementatie vanuit projectfinanciering naar andere relevante bedrijfsactiviteiten

Projectfinanciering: Goedgekeurd: 67 Afgekeurd: 6 Niet-projectfinanciering: 17

Verwerken duurzaamheidskader in bestaande procedures Merchant Banking in 2008

Sectorbeleid

Implementeren Palmolie Sector Supplement en uitrollen in andere agriproductgebieden

Palmolie Sector Supplement geïmplementeerd. Ontwikkeling beleid in andere agriproductgebieden langzamer dan gepland

Opstellen Sector Supplementen voor cacao, soja, katoen en koffie in 2008

Doorlichten gehele scheepvaartportefeuille

15% van scheepvaart portefeuille doorgelicht


*

Defensie-industriebeleid herzien en implementatie kritisch onderzocht

Monitoren implementatie defensie-industrie beleid

Beheerd vermogen Private Banking: EUR 1 miljard in 2010

Beheerd vermogen Private Banking: EUR 720 miljoen


Beheerd vermogen Asset Management: EUR 5 miljard op de middellange termijn

Beheerd vermogen Asset Management: EUR 2.181 miljoen

Beheerd vermogen Asset Management: EUR 5 miljard in 2010

*

Formulering Consumer Finance Code of Responsible Lending

Implementeren Consumer Finance Code of Responsible Lending

Duurzaam beleggen

Verantwoorde financiële dienstverlening

* Toegevoegd aan onze lijst van prestatie indicatoren in 2007.

Het beheersen van sociale en milieurisico’s Een verantwoorde groei vereist zorgvuldig opgestelde, effectieve processen voor risicobeheer, bestuur en compliance. Bij Fortis zijn wij ervan overtuigd dat, mits professioneel en proactief gemanaged, deze processen ook echt kunnen helpen de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren en ons in staat stellen evenwichtigere beslissingen te nemen op basis van goede informatie. Onze procedures voor bedrijfsrisicobeheer worden, naast onze juridische activiteiten en compliance-activiteiten, uitgebreid besproken in het Jaarverslag van Fortis over 2007. Als onderdeel van deze procedures hebben we een aantal beleidsregels ontwikkeld voor het beheersen van de sociale en milieurisico’s waarmee wij te maken krijgen in onze relatie met de klant. Deze beleids documenten zijn na te lezen op fortis.nl/duurzaamheid.

Raamwerk van richtlijnen en beleid Business specifieke toepassingen

Algemene principes Algemene Gedragsregels Fortis

Fortis Verklaring Duurzaam Ondernemen Fortis Milieubeleidsverklaring Fortis Mensenrechtenverklaring(1)

Equator Principles Fortis Sustainable Shipping Assessment Tool Fortis Agri Commodities Policy Fortis Defence Industry Policy Fortis Consumer Finance Code of Responsible Lending

Internationale standaarden en overeenkomsten UNEP FI, UN Global Compact, UN PRI

(1) Af te ronden in 2008.


13

Mensenrechten

Equator Principles

Fortis respecteert en steunt de internationaal erkende mensen rechten die binnen onze invloedssfeer liggen. Wij hebben ons voorgenomen ons op geen enkel moment schuldig te maken aan schending van deze rechten. Ter ondersteuning van dit standpunt zijn wij op dit moment de Fortis Mensenrechten verklaring aan het afronden. De verklaring bevat ons commitment aan het respecteren en promoten van mensenrechten in overeenstemming met internationaal erkende conventies.

Nadat we in 2006 de Equator Principles hadden ondertekend, zijn we doorgegaan met het inpassen van criteria op het gebied van sociale en milieuverantwoordelijkheid binnen de projectfinancieringsactiviteiten van Fortis in 2007. Tegelijkertijd hebben we geleidelijk aan ons sociaal en milieurisicobeheer uitgebreid naar andere gebieden binnen onze Merchant Banking activiteiten.

De kwestie van mensenrechten kan enigszins abstract lijken en weinig relevant voor onze dagelijkse bedrijfsactiviteiten. Daarnaast is de relatie tussen mensenrechten en ondernemers verantwoordelijkheid continu in beweging. Daarom hebben we voor het management en de werknemers van Fortis een interne handleiding voor de implementatie hiervan ontwikkeld, die dient als hulp bij het implementeren van de Mensen rechtenverklaring in 2008. Deze handleiding geeft aan hoe er met mensenrechtenkwesties moet worden omgegaan en hoe, wanneer en waar oplossingen gezocht moeten worden. Bij het vaststellen van de reikwijdte van onze Mensenrechten verklaring hebben we vier categorieën stakeholders geïdentificeerd. De mate van verantwoordelijkheid richting deze stakeholders en hun specifieke mensenrechten kunnen nogal verschillen. Deze zijn afhankelijk van hun positie binnen onze invloedssfeer, die niet noodzakelijkerwijs statisch is, maar afhankelijk is van veranderende, nieuwe of recent bekend geworden informatie. Dit kan dan weer invloed hebben op de mate van onze verantwoordelijkheid en het risico van medeplichtigheid.

Fortis heeft prioriteit gegeven aan het doorlichten van projecten in opkomende markten op naleving van de Principles. In lijn met de herziene Equator Principles van juli 2006 wordt aangenomen dat projecten in (rijke) OESO-landen voldoen aan de Equator Principles wanneer deze aan lokale en nationale vereisten voldoen. Hierdoor is een uniforme beoordeling van projecten in OESO-landen mogelijk. Projecten die in 2007 in opkomende markten zijn gefinancierd, waren verspreid over een aantal sectoren en regio’s, zoals de tabel op pagina 14 laat zien. De totale kapitaalwaarde van deze projecten bedroeg bijna USD 44 miljard, waarvan een klein gedeelte wordt gefinancierd door Fortis. Uit de cijfers blijkt niettemin dat wij het toestromen van fondsen uit de private sector naar de ontwikkelingslanden stimuleren. En dat resulteert in belangrijke investeringen die de economische groei en ontwikkeling ondersteunen. In 2007 werden in totaal zes projectfinancieringstransacties in opkomende markten afgewezen. Ook al was dit niet alleen het gevolg van sociale en milieuoverwegingen, toch droegen zorgen over deze kwesties in een aantal gevallen bij aan de uiteindelijke beslissing om de financiering niet door te laten gaan.

Onze invloedssferen

Afnemende invloed en verantwoordelijkheid

Toeleveranciers & contractors Joint venture partners Eigen medewerkers Distributeurs & intermediairs

Business relations

Lokale gemeenschappen

Lokale overheden

Klanten

Toenemende kans en risico op schending

14


Projectfinancieringstransacties (1)

A 2 9 11

OESO-landen Opkomende markten Totaal

B 38 16 54

C -

2007 Totaal 42 25 67

2006(2) (1 maart - 31 december) A B C Totaal 4 44 5 53 6 11 17 10 55 5 70

(1) O nder de Equator Principles worden projecten geclassificeerd naar sociaal en milieurisico. Categorie A betreft het hoogste risico. De categorieën B en C dragen een steeds lager risico. Categorie A en bepaalde projecten van categorie B moeten speciale maatregelen nemen om de milieutechnische en sociale invloed te beperken en worden streng bewaakt. (2) D e 2006 data verschillen in beperkte mate van de data die vorig jaar gerapporteerd zijn door herindeling en latere goedkeuring.

In ons voornemen om onze criteria voor sociale en milieu verantwoordelijkheid niet alleen op projectfinanciering toe te passen maar ook op andere relevante bedrijfsactiviteiten is in 2007 vooruitgang geboekt. Het bewustzijn ten aanzien van sociale en milieurisico’s neemt binnen Merchant Banking geleidelijk toe. Dit heeft zich vertaald naar 17 verzoeken om de sociale en milieuaspecten van transacties die niet binnen projectfinanciering vallen, te helpen aanpakken. Dit vergde uitgebreide due diligence onderzoeken, en in sommige gevallen werden er voorwaarden gesteld of aanbevelingen gedaan om de klant te stimuleren de resultaten op dit gebied te verbeteren. Overige assessments (exclusief projectfinanciering) in opkomende markten per sector Milieu Infrastructuur Mijnbouw & metaal Olie & gas Energie & nutsbedrijven Commodities Totaal

2007 1 1 2 8 2 3 17

2006

2 1 3

In 2008 vindt de uitrol plaats van een duurzaamheidskader ter ondersteuning van de activiteiten binnen Merchant Banking. Het kader omvat een vragenlijst voor een basisscreening voor bestaande procedures, als hulp voor het beoordelen van de sociale en milieuprestaties van klanten met wie wij zaken doen. Dit nieuwe kader stelt Fortis in staat een aantal doelstellingen te behalen: het identificeren en, waar nodig, verminderen van de sociale en milieurisico’s op het gebied van onze krediet- en beleggingsactiviteiten; het opzetten van een betrouwbaar en consistent beheersysteem voor sociale en milieurisico’s, waardoor een goede rapportage mogelijk is; het verder uitbouwen van het bewustzijn en de capaciteit binnen Merchant Banking voor wat betreft het beheersen van de sociale en milieuaspecten van kredietverlening; en het promoten en faciliteren van de ontwikkeling van duurzame producten.

Projectfinancieringstransacties in opkomende markten per regio en sector (2007) Goedgekeurd Cat. A Cat. B Afrika Mijnbouw & metaal Energie & nutsbedrijven Azië Infrastructuur Mijnbouw & metaal Olie & gas Andere zware industrie Andere lichte industrie Energie & nutsbedrijven Europa (niet-EU) Andere zware industrie Energie & nutsbedrijven

Afgekeurd(a) Cat. A Cat. B

1 1 1 1 2

1 2 1

1

1 1

1 1 1

Midden-Oosten en Noord-Afrika Infrastructuur Mijnbouw & metaal Olie & gas Andere zware industrie Energie & nutsbedrijven

2

1 1 2 1 3

Latijns-Amerika en het Caribisch gebied Infrastructuur Olie & gas Energie & nutsbedrijven Totaal Kapitaalwaarde (in miljoenen USD)(b)

9

1 1 2 16

20.634

23.146

1 3

(a) Projecten worden afgewezen om verschillende commerciële en niet-commerciële redenen, en niet slechts om redenen van uitsluitend sociale of milieutechnische aard. (b) Totale kapitaalwaarde, waarvan Fortis een klein gedeelte financiert.

3


15

Highlight

Eerste bank die ‘Green Award Incentives’ aanbiedt Per 1 januari 2008 is Fortis een ‘Green Award Incentive Provider’

Onder de nieuwe overeenkomst betaalt

(GAIP) geworden. Dat betekent dat we nu bijdragen aan het

Fortis 25% terug van de jaarlijkse Green

‘Green Award Incentive Programme’ door onze scheepvaartklanten

Award-tarieven voor schepen die wij

een korting te bieden op de kosten van deelname.

financieren en eenzelfde percentage van de Green Award ‘office audit’ voor onze

De organisatie van dit programma is in handen van een onafhankelijke

scheepvaartklanten. Wij promoten het

stichting die in 1994 is opgericht door het gemeentelijk havenbedrijf

programma actief onder onze klanten,

van Rotterdam en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De ‘Green

onderzoeken mogelijkheden om de

Award Flag’ wordt verleend aan schepen die aantoonbaar hoge

Sustainable Shipping Assessment Tool

standaarden hebben voor kwaliteit, veiligheid en milieu. De waarde

te combineren met de Green Award-

van de Award raakt steeds meer erkend door havens en dienst

screeningmethode en promoten binnen

verleners aan de scheepvaartsector, die bereid zijn speciale tarieven

de gehele scheepvaartfinancieringssector

en andere voordelen te bieden aan Green Award-schepen. Een

het formuleren van duurzaamheidscriteria

aantal overheidsinstellingen en particuliere ondernemingen biedt ook

in financieringsmodellen.

kortingen aan schepen met een Green Award.

Sectorbeleid We hebben beleid geformuleerd en een aantal instrumenten ontwikkeld om duurzaamheidskwesties aan te pakken die specifiek zijn voor de sectoren waarin Fortis actief is. Hieronder staat een overzicht van onze performance op het gebied van duurzaam ondernemen in 2007 binnen elk van deze sectoren. Een volledig overzicht van ons sectorbeleid is te vinden op fortis.nl/duurzaamheid/sector_policies. Scheepvaart Binnen de scheepvaartsector is sprake van een sterk groeiend bewustzijn van kwesties ten aanzien van duurzaam onder nemen. Oceaan- en luchtvervuiling, werving van bemannings leden en arbeidsomstandigheden aan boord van schepen en de verantwoording en transparantie van

scheepvaartondernemingen zijn allemaal belangrijke zaken voor deze sector. Bij Fortis houden wij ons hier ook mee bezig: in 2006 hebben we een instrument ontwikkeld voor het toetsen van duurzaamheid in de scheepvaartsector. Meer informatie hierover is te vinden op fortis.nl/duurzaamheid/ sector_policies. In ons vorige verslag kondigden wij aan dat we onze gehele scheepvaartportefeuille in 2007 wilden doorlichten. Deze doelstelling hebben we helaas niet gehaald; uiteindelijk is 15% van deze portefeuille doorgelicht. Ondanks het gebrek aan voortgang blijft het integreren van duurzaamheidscriteria binnen de scheepvaartactiviteiten een belangrijke zaak. Momenteel schroeven we onze inspanningen op en in 2008 is ons doel de gehele portefeuille door te lichten.

➜ Wat zeggen onze stakeholders?

De NGO: Jan Fransen, directeur van Green Award “Wij zijn verheugd dat Fortis een leidende

Een mooie eerste stap is gezet en we hopen dat het instrument

rol op zich heeft genomen bij het

verder verfijnd zal worden met gebruikmaking van de juiste

promoten van duurzame scheepvaart

beoordelingscriteria. De werking en controle op en de evaluatie

vanuit het perspectief van een bank.

van het instrument zullen hierbij zeker een belangrijke rol spelen.

De link tussen de Fortis Sustainable

Wij hopen dat andere financiële instellingen dit uitstekende

Shipping Assessment Tool en het Green

voorbeeld zullen volgen.”

Award Programme zal het totale resultaat ten goede komen. De Fortis assessment tool richt zich op een aantal elementen dat te maken heeft met duurzaamheid.

16


Casus

Beheer van milieurisico’s in de praktijk: Commodity financiering voor een visserijbedrijf In 2007 werd Fortis benaderd door een

Er werd bewijs gevonden dat de beweringen van het bedrijf staafde,

visserijbedrijf dat de afgelopen jaren een

maar er was ook nog steeds reden tot bezorgdheid.

snelle ontwikkeling heeft doorgemaakt. Gedurende deze periode kreeg het bedrijf

Er werd daarom een aantal aanbevelingen gedaan die met het bedrijf

echter een slechte reputatie door sociale

werden besproken als onderdeel van de kredietovereenkomst. Deze

en milieuproblemen. Er waren ook meer

richtten zich op drie gebieden: de noodzaak van beleid voor duurzame

algemene zorgen over de duurzaamheid

inkoop, standaarden voor de exploitatie van visserijschepen, en steun

van de vangstniveaus in de visserij

voor meer algemene inspanningen om het beheer in de visserijsector

bedrijven waar de vis werd inkocht.

waar de klant actief is, te verbeteren.

De klant vertelde dat er stappen waren

De aanbevelingen betroffen belangrijke risico’s van de transactie,

genomen om de prestaties op het gebied

terwijl tegelijkertijd de eigen inspanningen van de klant om zijn

van milieu te verbeteren. In plaats van een

activiteiten te verbeteren, werden versterkt. Dit vormt ook de basis

weigering op sociale en milieugronden

voor een toekomstige dialoog en interactie met de klant over

ging de ESU over tot nader onderzoek.

duurzaamheidskwesties.

Agri-commodities In nauwe samenwerking met onze stakeholders hebben we in 2006 beleid geformuleerd om belangrijke duurzaamheids kwesties met betrekking tot agri-commodities aan te pakken. Dit moest uitvoerig gebeuren om verschil te kunnen maken en Fortis in staat te stellen samen met klanten ook echt een leertraject in te gaan. We zijn ervan overtuigd dat duurzame ondernemerspraktijken op dit gebied ook commercieel van belang zijn. Zij verbeteren de relatie met de klant en vergroten onze kennis van de sector, hetgeen weer leidt tot innovatie en een nog betere dienstverlening. Middels het agriduurzaam heidsbeleid van Fortis worden de Agri Core Values in onze dagelijkse commodities-activiteiten verankerd. Als onderdeel van onze geïntegreerde benadering ten aanzien van duurzaam ondernemen met betrekking tot de verschillende agri-commodity sectoren hebben we ‘Sector Supplementen’ ontwikkeld om sectorspecifieke duurzaam heidskwesties aan te pakken. Het Palmolie Sector Supplement was het eerste supplement dat werd opgesteld (zie fortis.nl/duurzaamheid/sector_policies voor de executive summary). De introductie hiervan werd al aangekondigd in het duurzaamheidsverslag van vorig jaar. Het beleid is geïmplementeerd, en aan medewerkers die direct met palmolieklanten te maken hebben en aan het betreffende ondersteunende personeel zijn speciale trainingsprogramma’s geboden. We hebben onze duurzaam heidscriteria ten aanzien van palmolie aan nieuwe klanten gepresenteerd en hebben in de tussentijd een groot deel

van de bestaande klanten doorgelicht via klantspecifieke vragenlijsten. De uitkomst van dit alles was zeer positief. Onze klanten zijn zich zeer bewust van duurzaamheidskwesties en zij waarderen de manier waarop Fortis deze kwesties benadert. Ons commitment heeft in een aantal gevallen geleid tot het herzien van kredietovereenkomsten. Slechts één klant werd beoordeeld als ‘non-routine’, wat betekent dat de CSRactiviteiten van deze klant kritischer moeten worden bekeken. De Environmental and Social Unit (ESU) binnen Merchant Banking werd gevraagd een uitgebreidere analyse uit te voeren, wat leidde tot uitvoerige discussies met onze klant. In 2008 gaan we hiermee verder. Naast de implementatie van ons palmoliebeleid hebben we onszelf in 2007 tot taak gesteld om Sector Supplementen op te stellen voor andere commodities. Dit proces verliep langzamer dan verwacht. In het algemeen zijn duurzaam heidscriteria in andere sectoren niet zo ontwikkeld als voor de palmoliesector en dus duurt het langer om beleid voor deze gebieden op te stellen. In januari 2008 hebben we criteria en indicatoren voor de cacao sector afgerond en ons doel is om in de loop van het jaar criteria voor soja, katoen en koffie te ontwikkelen.


17

➜ Dilemma

De reikwijdte van onze invloedssfeer en de grenzen van onze verantwoordelijkheid Als financiële instelling hebben wij indirect invloed op het milieu en

Een voorbeeld hiervan in 2007 was de tragische moddervloed in

de gemeenschap via de financiële faciliteiten die wij bieden aan

Sidoarjo op Oost-Java. Fortis is door Milieudefensie aangesproken

bedrijven in de diverse gebieden waarop wij werkzaam zijn.

op de betrokkenheid bij het project dat deze ramp zou hebben

Financiële instellingen worden steeds vaker aangesproken op zaken

veroorzaakt. We hebben de kwestie zeer zorgvuldig beoordeeld,

die buiten de reikwijdte van de eigen organisatie liggen. In hoeverre

waarbij we een aantal interne en externe stakeholders hebben

kunnen wij verantwoordelijk worden gehouden voor de sociale

geraadpleegd. Onze conclusie was dat we onvoldoende invloed

en milieukwesties van onze klanten? Hoe ver reikt onze invloed

hadden om te kunnen bijdragen aan een oplossing. Wij waren niet

en wat zijn de grenzen van onze verantwoordelijkheid?

direct bij het Brantas Production Sharing Contract betrokken en hadden slechts geringe, indirecte belangen in de betrokken

Er bestaat geen pasklare oplossing voor deze dilemma’s. Het is

ondernemingen. De aard van de relatie stond geen ingrijpen toe dat

van belang te benadrukken dat Fortis niet als gevolmachtigde voor

een wezenlijk positieve bijdrage zou kunnen leveren. Hoewel we

overheden of regelgevende instanties kan handelen. Wij maken

de situatie ten zeerste betreuren, was het niet aan ons om met een

de keuzes waarvan wij geloven dat deze in het belang van onze

oplossing te komen. Wij zijn hier dan ook niet nader op ingegaan.

onderneming zijn, met inachtneming van onze morele en feitelijke plicht tegenover de maatschappij als geheel. In sommige gevallen

Het bovengenoemde is slechts één van vele verschillende gevallen.

kunnen we een voorbeeld stellen. In andere gevallen volgen we

Bij Fortis zijn we vastbesloten om dit dilemma proactief te

bewust de ontwikkelingen of wachten we op een overheidsbesluit

benaderen. Door een positie in te nemen, proberen we de grenzen

of internationale consensus.

aan onze invloedssfeer op te zoeken. Hierbij zullen we steeds weer deskundigen, NGO’s, klanten, andere financiële instellingen,

Belangrijk is onze wens om de relatie met onze klanten verder te

overheden en andere stakeholders raadplegen die ons kunnen

ontwikkelen en te versterken door hen te helpen hun duurzaam

helpen onze positie te bepalen en te verstevigen.

heidsprestaties te verbeteren. Met het beëindigen van een relatie verdwijnt immers ook de kans om actief betrokken te zijn en

We zullen onze inspanningen in 2008 verder opschroeven om de

veranderingen tot stand te brengen. We zijn echter niet altijd in een

dialoog met NGO’s te versterken en verder te ontwikkelen, terwijl we

positie om duurzaam ondernemen op te leggen. In sommige gevallen

blijven vasthouden aan de transparante manier waarop wij omgaan

liggen mogelijke verbeteringen in de duurzaamheidsactiviteiten van

met de kwesties waarmee wij te maken krijgen.

onze klanten buiten onze invloedssfeer.


Onze medewerkers: Vicky Sins en Esther Berkelaar, Account Managers Agri Commodities “We willen bijdragen aan het welzijn

Supplement opgesteld, dat alle relevante kwesties en de indicatoren

van alle stakeholders binnen de sector.

hiervoor omvat. We zijn deze indicatoren nu aan het testen bij onze

Als bank en als individuele professionals

klanten en de diverse brancheorganisaties. Ondertussen richten we

bij Fortis willen wij een belangrijke

ons op andere commodities als koffie en katoen.

gesprekspartner voor onze klanten zijn en een gezamenlijke inspanning leveren

Als account managers in de agri-commodities activiteiten van de

om de werken leefomstandigheden

bank hebben wij het gevoel dat onze benadering van duurzaamheid

van iedereen die door onze activiteiten

bijdraagt aan een nauwere band met onze klanten. Hierdoor neemt

geraakt wordt, te verbeteren. Onlangs

ook ons begrip van de activiteiten van onze klanten verder toe.

hebben we een concept Cacao Sector

Op de lange termijn draagt dit bij tot een duurzamere omgeving.”

18


Defensie-industrie Het Group Executive Committee van Fortis heeft in oktober 2005 onze Defence Industry Policy goedgekeurd (zie fortis.nl/duurzaamheid/sector_policies voor het beleids document). Hierin wordt gesteld dat Fortis niet betrokken wil zijn bij de productie of handel in controversiële wapens, of bij enige activiteit die hiermee te maken heeft. We zijn vastberaden dit beleid krachtig na te leven en zullen dit ook blijven doen. In ons vorige verslag verwezen we al naar de moeilijkheden waarvoor wij ons in deze sector gesteld zien. Ook in 2007 kwam dit onderwerp in het publieke debat vaak aan de orde. Dit was met name het geval voor de belangrijke Belgische en Nederlandse markten van Fortis, waar wederom publieke druk werd uitgeoefend op financiële instellingen voor wat betreft het financieren van en beleggen in de defensiesector. Na uitvoerige discussies met belanghebbenden hebben we ons beleid en de implementatie ervan in 2007 intensief en kritisch bekeken. Dit leidde ertoe dat wij het concept van betrokkenheid bij controversiële wapens opnieuw hebben gedefinieerd en het onafhankelijke onderzoeksbureau Dutch Sustainability Research hebben gevraagd om ons gegevens te leveren over de relatie van beursgenoteerde ondernemingen met de defensie-industrie. We ronden op dit moment de revisie van ons beleid af en zullen vervolgens de nodige procedures opstellen om ons herziene beleid in de toekomst toe te kunnen passen. Bovengenoemde procedure bevestigt ons commitment om uiterst zorgvuldig om te gaan met het financieren van en beleggen in ondernemingen die actief zijn in de defensieindustrie, terwijl we tegelijkertijd het recht van democratische landen respecteren om zichzelf te verdedigen. Onze benadering van deze industrie is dynamisch, onderhevig aan verandering in de tijd, en wordt mede ingegeven door internationaal recht en internationale consensus. We blijven

ons beleid en de implementatie ervan kritisch analyseren en zullen elk geval jaarlijks opnieuw bekijken.

Duurzaam beleggen De noodzaak voor duurzaamheidsprincipes in ons beleg gingsproces is een van de belangrijkste prioriteiten voor een financiële instelling als Fortis. Beleggen is duidelijk een gebied waarop wij de grootste invloed kunnen hebben, zowel door duurzaamheidscriteria op te nemen in onze beleggings activiteiten als door het aanbieden van producten op het gebied van duurzaam beleggen. Duurzaam beleggen staat centraal bij onze vermogens beheerder Fortis Investments en onze private bank Fortis MeesPierson. Verder hebben we in 2007 beleid voor duurzaam beleggen opgesteld voor Fortis Insurance Belgium en Fortis Insurance Netherlands. Duurzaam beheerd vermogen (in miljoenen EUR)

Asset Management Private Banking Totaal

2007 2.181 720 2.901

2006 950,5 531 1.481,5

2005 625,5 445 1.070,5

Vermogensbeheer Fortis Investments heeft een lange geschiedenis van duurzaam en verantwoord beleggen. Dat commitment aan duurzaam beleggen is in 2007 verder versterkt door het onderschrijven van de United Nations ‘Principes for Responsible Investment’ (PRI).


De expert: Professor Karl-Henrik Robert, voorzitter SRI Advisory Committee Het SRI team wordt ondersteund door een onafhankelijk SRI comité

Karl-Henrik Robert: “Het SRI Advisory Committee is van mening

dat bestaat uit vijf internationale experts op het gebied van duurzame

dat het SRI-team van Fortis Investments het afgelopen jaar grote

ontwikkeling. De rol van het SRI Advisory Committee is om advies

vooruitgang heeft geboekt en een duidelijk en innovatief SRI-proces

te verstrekken over het SRI-kader en het relatieve belang dat in dit

heeft neergezet. Wij kunnen bevestigen dat er momenteel een goed

kader wordt toegedicht aan specifieke sociale, milieu en beleids

en krachtig proces bestaat voor het vaststellen van het beleggings

factoren. Het valideert de sterkte, geschiktheid en integriteit van het

universum van de verschillende duurzame fondsen.”

SRI kader en de onderzoeksmethodologie en het biedt ondersteuning aan Fortis Investments bij het ontwikkelen van nieuwe SRI producten.


UN Principles for Responsible Investment Op 5 oktober 2007 kondigde Fortis Investments aan dat het de ‘Principles for Responsible Investment’, een initiatief van de Verenigde Naties, had ondertekend. Een overzicht van de principes is te vinden op

fortis.nl/duurzaamheid/beleggen.

Fortis Investments deelt de analyse van het SRI Investment Centre met alle andere Investment Centres. De speciaal ontworpen

19

elk met gemiddeld tien jaar ervaring in duurzaamheid en financieringen. Fortis Investments biedt een uitgebreide reeks van SRI-producten in verschillende beleggingscategorieën (aandelen, ‘balanced’ producten, obligaties en geldmarkt) om tegemoet te komen aan wat de duurzame belegger wil. Het aanbod werd in 2007 verder uitgebreid met het eerste beleggingsfonds dat zich toespitst op duurzame klimaat verandering, diverse kapitaalbeschermingsstructuren, en het eerste SRI-geldmarktproduct voor institutionele beleggers, met AAA-rating van Standard & Poor’s.

database wordt gezien als een aanvullende bron van onderzoek, die de huidige besluitvorming of individuele beleggingsprocessen niet in de weg staat. Fortis Investments kijkt tegelijkertijd naar manieren om de analyse ook te gebruiken bij het uitoefenen van stemrecht. Verder wil onze vermogensbeheerder transparantie en de uitwisseling van informatie binnen de beleggingssector bevorderen. Dit om de bewustwording van het verband tussen duurzaamheidskwesties en de beleggingsprestaties te verhogen.

Ons SRI Investment Centre in Frankfurt is een van de grootste gespecialiseerde centra van zijn soort in Europa. Het Centre helpt particuliere en institutionele beleggers die hun financiële doelstellingen willen afstemmen op hun kernwaarden door verantwoordelijkheid te nemen voor wat hun geld met de wereld om hen heen doet. Het wil op de lange termijn uitstekende aandelenopbrengsten creëren door te beleggen in ‘duurzaamheidsleiders’ in een breed scala van verschil lende sectoren en in sterk groeiende ondernemingen die duurzame producten en diensten aanbieden.

Naarmate de wereldwijde financiële markten verder integreren, zien internationale institutionele beleggers het als hun fiduciaire plicht om het stemrecht verbonden aan hun beleggingen uit te oefenen in overeenstemming met de principes van goed ondernemingsbestuur. Fortis Investments ziet het stemmen bij volmacht – het uitoefenen van stemrecht – als een integraal onderdeel van het actieve beleggings proces. Daarom bieden wij wereldwijd diensten op het gebied van stemmen bij volmacht voor de portefeuilles, fondsen en institutionele mandaten onder ons beheer. Meer informatie over stemmen bij volmacht is te vinden op sri.fortis.com. Het vaktijdschrift Global Pensions heeft Fortis Investments voorgedragen als ‘SRI Provider of the Year’. De Global Pensions Awards worden elk jaar georganiseerd en bieden institutionele beleggers de gelegenheid de allerbeste ondernemingen in de pensioensector te onderscheiden. Fortis Investments is samen met Pictet, Dexia, Morley, Insight en F&C genomineerd. De winnaar wordt in 2008 bekendgemaakt.

Het SRI Investment Centre heeft in 2007 een strategische uitbreiding ondergaan. Duurzame beleggingen onder beheer bedroegen eind 2007 EUR 2,2 miljard – een toename van meer dan 140% op jaarbasis – en het team werd uitgebreid tot tien mensen uit zeven verschillende landen,

Een selectie van onze SRI-fondsen (in miljoenen EUR) AuM 2007

AuM 2006

AuM 2005

Fortis L Fund Equity SRI Europe Fortis L Fund Bond SRI Euro

107 78

57 4

15 -

Balanced

Fortis L Fund Strategy (Growth, Balanced, Stability) SRI Europe

253

290

326

Geldmarkt Milieu Aandelen Ethisch Aandelen Balanced

Fortis Prime Money Euro SRI

294

-

-

Fortis L Fund Equity Environmental Sustainability World

236

25

-

FutureVision AlterVision Balanced

513 48

402 47

236 44

Duurzaamheidsstrategieën

Duurzaamheidsoplossingen

Kern SRI Aandelen Obligaties

20


Highlight

Environmental Footprint Calculator huishoudens in financiële termen gekwantificeerd kan worden. De calculator wordt door Fortis Investments gebruikt als marketinginstrument alsmede voor de verdere uitbouw van het merk. Met de calculator krijgt iemand inzicht in de (financiële) kosten van zijn ecologische voetafdruk. Ook worden suggesties gegeven voor het omlaag brengen hiervan. Bovendien wordt duidelijk gemaakt hoe iemand zijn voetafdruk kan reduceren door te beleggen in het Fortis L Fund Equity Environmental Sustainability World. Fortis L Fund Equity Environmental Sustainability World is een wereldwijd aandelenfonds. Het fonds belegt in ondernemingen die milieuvoordelen creëren en zoekt naar commerciële kansen op drie belangrijke duurzaamheidsgebieden: schone energie, water & lucht en Ons SRI-team heeft een innovatieve, web-based footprint calculator

afval. Het fonds streeft naar superieure financiële rendementen

(

(afgezet tegen de MSCI World NR) en naar een meetbare bijdrage aan

footprint.fortis.com) ontwikkeld. Met dit instrument kan iemand

zijn persoonlijke ecologische voetafdruk meten door een aantal vragen

duurzaamheid: elke euro die in het fonds wordt belegd leverde in 2007

te beantwoorden over zijn consumptiepatroon. Dit is de eerste

14 euro aan milieuvoordelen op.

calculator waarmee de ecologische voetafdruk van individuele

Private Banking De toonaangevende SRI-productlijn van Fortis Private Banking bestaat uit de joint venture Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management, dat beleggers de beste combinatie van financiële en duurzaamheidscriteria wil bieden. Fortis Private Banking (Fortis MeesPierson in Nederland) biedt beleggingskennis en de systemen, terwijl Triodos Bank vele jaren ervaring en expertise op het gebied van duurzaam beleggen inbrengt. De partners maken eveneens gebruik van de duurzaamheidsrapportage van Dutch Sustainability Research (DSR). Triodos MeesPierson belegt niet in ondernemingen die zich bezighouden met

niet-duurzame commerciële activiteiten en streeft er actief naar een portefeuille samen te stellen die bestaat uit ondernemingen die een positieve bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling. Meer informatie over Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management is te vinden op fortis.nl/duurzaamheid/beleggen. Triodos MeesPierson heeft een succesvol jaar achter de rug, met een beheerd vermogen dat gestaag groeide naar EUR 720 miljoen, een toename van 36% ten opzichte van 2006. Dit weerspiegelt een toenemende interesse van onze klanten in duurzaam beleggen. Verder hebben wij hiermee


Onze zakenrelatie: Willem van Eeghen, directeur Van Eeghen Groep en ‘business leader’ Het ‘Future Leaders Programme’ is een

ondernemerschap stimuleren. Het creëert een link tussen de jonge

initiatief van Fortis MeesPierson dat

leiders en gevestigde ondernemers. Doel: het ontwikkelen van

talentvolle jonge leiders uit Afrika, Azië,

realistische plannen om lokale leefomstandigheden te verbeteren.

Latijns-Amerika en Europa met elkaar in

Meer informatie hierover is te vinden op

futureleaders.nl.

contact brengt. Met de coaching van succesvolle ondernemers trachten zij

Willem van Eeghen: “Het is fantastisch om te zien hoeveel

ondernemende oplossingen te vinden voor

inspiratie dat oplevert als jonge mensen uit totaal verschillende

wereldwijde sociale kwesties. Het

achtergronden samenwerken Het Future Leaders Programme is ook

programma, ontwikkeld in samenwerking

voor mijzelf zeer inspirerend geweest; de invloed ervan is nog

met Better Future, wil lokaal

steeds voelbaar.


laten zien dat we in staat zijn een bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling naast het genereren van een gezond rendement op belegd vermogen. Met een toename van 7,5% in 2007 liet onze portefeuille een uiterst bevredigende prestatie zien. Hiermee presteren we beter dan de FTSE4Good index, die 4,2% moest prijsgeven, en de MSCI World, die 1,2% verloor. Onze portefeuille leverde de afgelopen drie jaar een gemiddeld rendement op van 13%. Verzekeringen Zoals we al aangaven in de introductie tot deze paragraaf, betekent duurzaam beleggen dat wij gespecialiseerde producten en diensten aanbieden terwijl we tegelijkertijd criteria voor duurzaam ondernemen opnemen in onze belangrijkste beleggingsactiviteiten. Een ander goed voorbeeld van dat laatste zijn de recente ontwikkelingen in onze Belgische en Nederlandse verzekeringsactiviteiten, waarvoor wij duurzaamheidsbeleid geformuleerd hebben dat voor alle beleggingsportefeuilles zal gelden. In dat beleid wordt een positieve doorlichting op best practices gecombineerd met het uitsluiten van bepaalde controversiële kwesties. Het beleid wordt op dit moment afgerond en zal in 2008 worden geïmplementeerd.

Verantwoorde financiële diensten In de afgelopen jaren vond een belangrijke en kritische publieke discussie plaats over de transparantie van banken verzekeringsproducten en de zorg die financiële instellingen hebben voor hun klanten. Die discussie richtte zich met name op het verantwoord aanbieden van financieringsproducten voor consumenten en het duidelijk presenteren van de risico’s en kosten van deze verzekeringsproducten. Onze klanten zijn samen met onze aandeelhouders en werknemers onze belangrijkste stakeholders. Dat betekent dat de kwaliteit en eerlijkheid van onze producten cruciaal is, zowel commercieel als wat betreft duurzaam ondernemen. Naast onze continue focus op onze klanten en de kwaliteit van onze producten en diensten hebben we twee initiatieven in het leven geroepen met het oog op de kwesties die we hier aan de orde stellen: de Fortis Consumer Finance Code of Responsible Lending en de Insurance Transparency Working Group. Consumer Finance Code of Responsible Lending Consumer Finance (CF) is bij Fortis een groeimotor en vereist als zodanig met name zorgvuldigheid in termen van verantwoord zakelijk handelen. Daarom hebben we eind 2007 de ‘Consumer Finance Code of Responsible Lending’ opgesteld, die bestaat uit tien principes voor verantwoorde kredietverlening. De tien principes zijn gegroepeerd volgens de vier belangrijkste commitments die in de code staan genoemd: informeer de klant, zorg voor de klant, beoordeel het

21

kredietrisico en kijk goed naar naleving van de voorwaarden van het krediet. De Code of Responsible Lending wordt in 2008 geïmplementeerd en er vindt continu controle plaats op naleving van de principes. Transparantie van verzekeringsproducten In het duurzaamheidsverslag van vorig jaar hebben we gemeld dat we van plan waren onze “deuren open te zetten” als antwoord op de kritische publieke discussie in Nederland over een aantal verzekeringsproducten van Fortis. Fortis Verzekeringen Nederland heeft er in 2007 hard aan gewerkt om haar producten transparanter te maken. We hebben een aantal sectorinitiatieven geïmplementeerd om klanten meer informatie te geven over de totale kosten en rendementen van hun beleggingsgerelateerde verzekerings polissen. Algemene informatie over beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten werd op de websites van de verschillende producten van Fortis Verzekeringen Nederland beschikbaar gesteld en de polishouders krijgen jaarlijks een overzicht van de waardemutaties van hun polis. Bij afkoop van een polis krijgt de polishouder een specificatie van de afkoopwaarde, waaruit blijkt hoe deze is opgebouwd. Daarnaast hebben we klantinformatie makkelijker leesbaar en begrijpelijker gemaakt. Hierdoor is de klant beter in staat te besluiten of een bepaald beleggingsproduct wel of niet voor hem geschikt is. Fortis Verzekeringen Nederland heeft een nieuwe brochure samengesteld met de titel ‘De beleggings verzekering van Fortis, een product voor u?’ waarin alle belangrijke informatie over deze polissen te vinden is. Tussenpersonen worden verzocht om deze brochure nu aan hun klanten te geven zodra deze interesse tonen in het afsluiten van een beleggingsgerelateerde verzekeringspolis. Op deze manier hebben wij onze tussenpersonen kunnen betrekken bij onze benadering richting meer transparantie en focus op de klant. De brochure kan ook worden gedownload via onze websites.

Duurzaam inkopen Onze Central Purchasing Organisation (CPO) heeft in 2005 een CPO Sustainability Policy ontwikkeld. Het doel van dit groepsbrede beleid is om de impact op het milieu van onze inkopen te verkleinen, en ervoor te zorgen dat de mensen rechten in alle stadia van het productieproces van onze leveranciers in acht worden genomen. Zie fortis.nl/ duurzaamheid/inkopen voor het beleidsdocument. In 2007 hebben we een vragenlijst ontwikkeld waarmee we onze leveranciers vragen ons te informeren over de mate waarin duurzaamheid in hun organisatie is ingebed. Daarnaast hebben we een Supplier Code of Conduct ontwikkeld, die in 2008 afgerond zal worden.

22

Fortis Verslag Duurzaam Ondernemen ondernemen 2007 2007

Klimaatverandering

Klimaatverandering vormt een van de grootste uitdagingen voor onze toekomst en de toekomst van onze planeet. Fortis aanvaardt haar aandeel in de verantwoordelijkheid voor het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen om de opwarming van de aarde tot staan te brengen. Onze instelling kan bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering door onze eigen CO2-uitstoot te verlagen, onze indirecte invloed op het milieu te analyseren, op proactieve wijze producten en diensten in verband met klimaatverandering te ontwikkelen en businessgericht beleid op dit gebied te ontwikkelen.

Klimaatverandering


200 Carbon Banking klanten

We zijn uitgegroeid tot marktleider in de Europese emissiehandel...

pagina 24

➜ Stakeholders

➜ Dilemma

Onze klant, Arthur Knipping, Executive Director Magic Boiler Company

Onze indirecte invloed op klimaatverandering

We delen een doel om een praktische bijdrage te leveren aan een meer duurzame leefomgeving...

pagina 29

In dit hoofdstuk

Kunnen financiële instellingen aansprakelijk gesteld worden voor de CO2-uitstoot van hun klanten?

pagina 30

➜ CO2-neutraliteit ➜ Carbon Banking ➜ Energiefinanciering ➜ Start Green

Venture Capital

➜ Duurzame

consumentenproducten ➜ Interne milieuprestaties

23 23

24



Doelstellingen 2007

Resultaten


Voetafdruk Fortis

Vanaf 1 januari 2007 CO2-neutraal zijn

Programma voor CO 2 -neutraliteit met succes geïmplementeerd en CO 2 neutraal sinds 1 januari 2007

Verminderen wereldwijde energieverbruik tegen eind 2010 met 10% per FTE

Bedrijfsplan voor Carbon Banking met succes uitgebreid naar de VS en Azië

Handel in CO 2 -rechten continueren en onze CO 2 -financieringsactiviteiten versterken

Verminderen wereldwijde energieverbruik tegen eind 2010 met 10% per FTE Carbon Banking

Uitbreiden succesvolle bedrijfsplan voor Carbon Banking naar de VS en Azië

Aanzienlijke groei Carbon Banking activiteiten Financiering duurzame energie

Start Green Venture Capital

Vooraanstaande rol blijven spelen bij de financiering van duurzame energie

*

Aanzienlijke groei Renewable Energy Financing activiteiten

Uitbreiden van portefeuille duurzame energie in absolute zin en als percentage van totale energieportefeuille

Bedrijfsplan voor Groenbank vernieuwd en aanzienlijke groei beheerd vermogen

Tot de top drie behoren op de Nederlandse markt voor duurzame energiefinanciering, met een balanstotaal van ruim EUR 1 miljard in 2011

Start Green Consumer Product Fund geïntroduceerd

In 2011 in minstens tien duurzame technostarters beleggen

* Toegevoegd aan onze lijst met prestatie indicatoren in 2007.

CO2-neutraliteit

Onze focus op klimaatverandering heeft ons doen besluiten een wereldwijd programma voor CO2-neutraliteit te introduceren. Met dit veelomvattende initiatief, dat in januari 2007 tot stand kwam, wil Fortis wederom benadrukken een financiële dienstverlener met een op duurzaamheid gericht milieubeleid te zijn. CO 2 emissies (in tonnen)(1)

Gebouwen Electriciteit Overige bronnen Mobiliteit Autoverkeer Vliegreizen Totale CO 2 emissies

2007 2006 106.500 191.300 51.000 121.800 55.500 69.500 41.800 27.600 28.300 16.400 13.500 11.200 148.300 218.900

(1) S cope: Benelux en Turkije, geëxtrapoleerd naar totale Fortis FTE’s (2006: 56.886; 2007: 62.010).

Zie pagina 31 en onze website fortis.nl/duurzaamheid/ interne_milieuzorg voor een volledig overzicht van onze interne milieuprestaties.

Vermindering van ons energieverbruik Om onze doelstelling te behalen, namelijk het terugdringen van onze energieconsumptie met 10% per FTE, hebben wij ons in de Benelux en Turkije gericht op: • Gedragsverandering: bewustwordingscampagnes in verschillende landen hebben onze medewerkers gestimuleerd om bij te dragen aan het terugdringen van onze impact op het milieu. • Optimalisering van bedrijfsprocessen: met behulp van audits, scans en interne assessments hebben wij de beste maatregelen geselecteerd; deze vormen de basis voor ons optimalisatieplan 2008-2010. • Kapitaalinvesteringen: wij hebben bij het dagelijks gebruik van onze gebouwen geinvesteerd in energiezuinige maatregelen en passen de best beschikbare technieken en energetische concepten toe bij het ontwerpen van alle renovaties en nieuwe gebouwen. Zo heeft Fortis Luxemburg een van haar kantoren op duurzame wijze gerenoveerd door het gebruik van efficiente technieken en duurzame materialen. De lage energieconsumptie wordt constant zichtbaar bewaakt. Een ander voorbeeld is de renovatie van het Kanselarij-complex in Brussel. Zie pagina 26 voor meer informatie.

Klimaatverandering

25

CO2-neutraliteit bij Fortis edragsG verandering

Optimalisatie activiteiten

Investeringen

Substitutie

Compensatie

Betrokkenheid bedrijfsonderdelen

Reductie door veranderingen gedrag en houding mensen

Reductie door optimalisatie installaties en processen

Reductie door investeringen in efficiëntere apparatuur, renovaties en nieuwe gebouwen

Inkoop van klimaatvriendelijke en duurzame energiebronnen, zoals groene stroom

Aankoop van CO2-rechten

Benutting bedrijfspositie: Carbon Banking, Renewable Energy Financing. Onderzoek CO2-impact, risico’s en kansen

➜

➜

➜

➜

Gebruik klimaatvriendelijke energiebronnen

Reductie eigen energieverbruik

➜

➜

Reductie eigen CO 2 -uitstoot

Compensatie resterende CO2 -uitstoot

➜ CO2 Neutraliteit

Gebruik van groene stroom In ons vorige verslag meldden wij het voornemen om op groene stroom over te gaan. Dit zou in 2007 in België plaats vinden en in 2008 in Nederland en Luxemburg. Wij hebben deze overgang in alle drie de landen nu al afgerond, waarmee vanaf 1 januari 2008 meer dan 60 procent van onze wereld wijde electriciteit afkomstig is uit duurzame energiebronnen. De aankoop van groene electriciteit in België en Nederland in 2007 heeft geleid tot een CO2-reductie van 66.000 ton. Wij zijn zorgvuldig te werk gegaan bij de selectie van de bronnen van groene stroom: een onafhankelijk onderzoeksbureau is inge schakeld om de duurzaamheid van die stroom te garanderen.

Compensatie van onze CO2-uitstoot Overeenkomstig haar doelstellingen dient Fortis wereldwijd CO2-neutraal te zijn met ingang van 1 januari 2007 – de datum die wij als basis namen om onze overige CO2-uitstoot te compenseren. Wij compenseren deze uitstoot door het kopen van CO2-credits van onder andere windmolenparken, zonneenergieprojecten of biomassacentrales, bij voorkeur in opkomende markten. Wij kiezen alleen credits die voldoen aan de allerhoogste kwaliteitseisen. Ze moeten een nieuwe en reële bijdrage leveren aan de verlaging van de CO2-uitstoot en niet-fossiele energiesystemen ondersteunen. Verder moeten de credits daadwerkelijk bijdragen aan lokale duurzame


De expert: Michael Schlup, Executive Director van de Gold Standard Foundation De door een aantal NGO’s in het leven geroepen Gold Standard Foundation heeft de strikte kwaliteitscriteria die Fortis hanteert bij het aankopen van CO2-credits beoordeeld en heeft deze volledig onderschreven.

Michael Schlup: “De Gold Standard Foundation, een keurmerkorganisatie voor CO2-credits, is verheugd over de keuze van Fortis voor topkwaliteit. Fortis laat hiermee zien dat zij haar CO2-neutraliteitsprogramma serieus neemt. Door de keuze voor de Gold Standard levert Fortis een reële bijdrage aan de strijd tegen klimaatverandering en aan de versterking van lokale duurzame ontwikkeling. Samen met de 38 NGO’s die de Gold Standard onderschrijven, juichen wij de grondige, stringente aanpak van Fortis toe”.

26


Fortis krijgt prijs voor duurzame renovatie Het herstructureringsproject voor het complex van Fortis gebouwen

in emissierechten. Wij bieden onze klanten een reeks CO2-oplossingen zoals trust-, handels-, financierings-, fund-, clearing- en escrowdiensten.

tussen de Kanselarijstraat en de Koningsstraat in Brussel heeft de Bently Empowered Award of Excellence ontvangen voor de categorie duurzaam ontwerp. De prijs werd in Los Angeles uitgereikt door een onafhankelijke jury van toonaangevende industriele experts. Het project, een initiatief van Fortis Facility Management, ging begin 2006 van start en voorziet in de renovatie, reconstructie en vernieuwing van het Kanselarij-complex. Het gebruik van duurzame materialen en milieu-vriendelijke technieken was geen optie in dit project, maar een eis. In het project wordt optimaal gebruik gemaakt van zonne-energie en daglicht, gezuiverd regenwater, warmtekrachtenergie, geothermie en de

Fortis Carbon Banking heeft thans meer dan 200 klanten uit diverse sectoren, van olie- en gasbedrijven, cementfabrieken, keramische bedrijven, ijzer- en staalondernemingen tot raffinaderijen, pulp- en papierfabrieken en nutsbedrijven. Een speciaal interdisciplinair team speelt voortdurend in op de behoeften van klanten in een wereld met steeds beperktere mogelijkheden tot CO2-uitstoot. Fortis wil de reductie van broeikasgassen bevorderen door innovatieve oplossingen aan te bieden, die ondernemingen in de hele wereld in staat stellen hun uitstoot op kostenefficiënte wijze te verlagen.

koeling en terugwinning van ventilatiewarmte. De renovatie bereidt het Kanselarijcomplex voor op de uitdagingen van de 21ste eeuw. Het werk is naar verwachting in 2010 afgerond.

ontwikkeling, bijvoorbeeld door middel van kleinschalige projecten ter bevordering van de lokale werkgelegenheid. Om aan deze eisen te voldoen, moet minstens 50% van de compensatieportefeuille van Fortis bestaan uit credits die het internationaal erkende Gold Standard-keurmerk dragen. Het resterende deel wordt onderworpen aan een kritische selectieprocedure die Fortis CSR en Fortis Carbon Banking in nauw overleg met de Gold Standard Foundation hebben opgezet. Doordat onvoldoende Gold Standard projecten beschikbaar waren, zijn we er niet in geslaagd het doel van 50% te behalen in 2007. Ons doel is om dit over de gehele lengte van het CO2-neutraliteitsprogramma (2007-2010) te compenseren. Betrekken van onze business Fortis heeft zeer snel de commerciële kansen onderkend die het bestrijden van klimaatverandering met zich mee zou brengen. En ons programma voor CO2-neutraliteit heeft onze inzet voor CO2-gerelateerde activiteiten verder verhoogd. Wij hebben in 2007 onze Carbon Banking-activiteiten met succes uitgebreid en tevens een aanzienlijke groei behaald in de financiering van duurzame energie. Meer informatie over deze en andere CO2-gerelateerde activiteiten vindt u in de volgende paragrafen.

Carbon Banking Om het gevaar van de uitstoot van broeikasgassen het hoofd te bieden, startte de Europese Unie in 2005 met een emissie handelssysteem (EU Emissions Trading Scheme – EU ETS). Bij Fortis hadden wij al snel door welke commerciële kansen het EU ETS met zich meebracht en inmiddels zijn wij uitgegroeid tot marktleider in de Europese emissiehandel. Wij bezitten de deskundigheid om toegevoegde waarde te leveren en beperken ons daarom niet alleen tot de handel

Ons Carbon Banking-team – het grootste carbonteam van alle financiële dienstverleners, denken we – behaalde fraaie resultaten in 2007 met een aanzienlijke groei van de activiteiten. Het aantal projecten is gestegen, evenals ons handelsresultaat. Wij hebben voldaan aan het in het vorige verslag gestelde doel om het in Europa succesvol gebleken bedrijfsplan voor Carbon Banking uit te breiden naar de Verenigde Staten en Azië. Wij hebben thans Carbon Banking-vestigingen in Houston, Hongkong en Japan, waarmee we de eerste zijn die 24-uurs Carbon Banking diensten aanbiedt. Inmiddels hebben wij een nieuwe doelstelling voor 2008 en latere jaren vastgesteld. Fortis Carbon Banking wil verder gaan dan de handel in CO2-rechten en wil onze CO2-financierings activiteiten versterken. Door te investeren in CO 2-reductie projecten leveren wij een grotere bijdrage aan het zoeken naar een oplossing voor klimaatverandering.

Opmerkelijke prestaties van Carbon Banking in 2007 •• Fortis aangewezen als financiële dienstverlener voor de Millennium Development Goals (MDG) Carbon Facility van het UNDP •• Fortis boekt succes op de allereerste CO 2 -veiling in Brazilië en verwerft CO 2 -credits van het Bandeiras Landfill project •• Ruil EU allowances voor Certified Emission Rights: het verschil in waarde kwam de klant ten goede op het moment van de transactie via een Interest Rate Swap •• Fortis gaat als marktmaker optreden voor de European Energy Exchange, de European Climate Exchange en ICE Futures •• Environmental Finance roept het Yangquan Coal Mine Methane Project uit tot ‘Carbon Finance Deal of the Year’ •• Uitbreiding van het Carbon Banking-team naar Japan

Klimaatverandering

27

Highlight

CO2-financiering aanwenden voor duurzame ontwikkeling Fortis is onlangs door het United Nations Development Programme

van de Millennium Development Goals (MDG’s). De twee

(UNDP) aangewezen als de financiële dienstverlener voor de eerste

voornaamste doelstellingen van de MDG Carbon Facility zijn:

reeks compliance-projecten uit hoofde van de MDG Carbon Facility.

•• Het realiseren van een ruimere toegang tot de wereldwijde

Dit strategische samenwerkingsverband met het UNDP wil aantonen

CO 2 -handel en CO 2 -financieringen door deze open te stellen voor

dat een effectieve en efficiënte CO 2 -reductie, zoals vereist onder het

een bredere groep ontwikkelingslanden, met name landen die

EU ETS, kan worden aangewend om de vooruitgang in ontwik kelingslanden op maatschappelijk, economisch en milieugebied

thans ondervertegenwoordigd zijn. •• Het ondersteunen van CO2 -projecten die bijdragen aan de MDG’s,

te bevorderen. Dit is in overeenstemming met de Millennium

waardoor extra voordelen van duurzame ontwikkeling en

Development Goals (MDG’s) en de duurzaamheidsagenda van Fortis.

armoedebestrijding worden behaald en de kwaliteit en de geloofwaardigheid van CO2 -credits worden verhoogd.

De Amerikaanse ex-senator Timothy Wirth is voorzitter van de United Nations Foundation, die een groot deel van het startkapitaal

Kemal Dervis, Administrator van het

van de Facility heeft gefourneerd. “Het benutten van de kracht van

UNDP: “Nu we ons halverwege het einddoel

de markt is essentieel in de strijd tegen de schadelijke effecten van

van 2015 bevinden voor het behalen van de

de wereldwijde klimaatverandering,” zegt hij. “De MDG Carbon

Millennium Development Goals, is duidelijk

Facility is een creatieve marktgerichte strategie die een dubbel

dat er voor het bedrijfsleven een essentiële

dividend zal opleveren – CO 2-reductie en economische vooruitgang

rol is weggelegd bij het bevorderen van

in de minder ontwikkelde landen.”

duurzame ontwikkeling. Wij zijn verheugd dat wij samen met een voortreffelijke partner

Als gevestigd leider op het gebied van technische ondersteuning

als Fortis gebruik kunnen maken van

van milieuprojecten zal het UNDP zijn uitgebreide kantorennetwerk

CO 2-financieringen om markten te transformeren, de effecten van

en sterke lokale relaties benutten om projecten te ontwikkelen die

klimaatverandering te beperken en te zorgen voor een duurzamere

hoogwaardige CO 2-credits genereren en bijdragen aan het behalen

toekomst voor iedereen.”

Energiefinanciering

Fortis zal zich daarom blijven richten op zowel conventionele als duurzame energie. Wij zijn van mening dat kernenergie ook een deel van de oplossing voor de bovengenoemde uitdagingen zal uitmaken, maar dan wel met een extreme focus op veiligheid. Op het gebied van duurzame energie is Fortis al tien jaar lang een financiële pionier en wij zijn vastbesloten deze positie verder uit te breiden. Duurzame energie vormt een steeds groter onderdeel van onze groeiende energieportefeuille.

Fortis is werkzaam in de gehele waardeketen van energie. Wij financieren bedrijven die actief zijn in olie- en gasproductie, energie-infrastructuur, energieopwekking en -distributie, en in water en afval. De twee grootste uitdagingen waarvoor de energiemarkt zich op dit moment gesteld ziet zijn klimaat verandering en leveringszekerheid. Conventionele energie blijft in dit verband van essentieel belang, terwijl duurzame energie bronnen een exponentiële groei te zien zullen geven.

50

6 45

5

4 61

3 52

63 2

80

55 1

100

42 2

Kredietfaciliteiten per sector (in %)

45

49

35

45

35

20

44

40

56

60

2006

2007

0 2001

2002

Olie & gas

2003

2004

Conventionele energie

2005

Duurzame energie

Fortis heeft wederom een zeer succesvol jaar gehad wat betreft de financiering van duurzame energie. Wij sloten 16 nieuwe transacties af met een totale waarde van EUR 468 miljoen in nieuwe productie – een aanzienlijke stijging ten opzichte van EUR 399 miljoen in 2006 en EUR 253 miljoen in 2005. Het merendeel van onze transacties heeft nog steeds betrekking op windenergie, maar onze bijdrage aan andere technologieën neemt daarnaast toe.


28

Highlight

Voorbeelden van transacties in duurzame energie Acquisitie CLP Envirogas

NedPower Mount Storm LLC

Fortis heeft voor een bedrag

Wij hebben met succes de consortiumlening afgesloten voor Fase I

van GBP 117 miljoen een

van NedPower Mount Storm LLC – een baanbrekende non-recourse

grote duurzame energie

projectfinanciering van een windpark in West Virginia met een

portefeuille gefinancierd als

vermogen van 264 megawatt. Het project is het gezamenlijk

onderdeel van de acquisitie

eigend om van Shell WindEnergy, een van de grootste windpark

van CLP Envirogas Group

eigenaars ter wereld, en Dominion Resources, een vooraanstaande

door Macquarie European

Amerikaanse energieproducent. De transactie versterkt onze

Infrastructure Fund. De

reputatie als pionier op de Amerikaanse markt.

portefeuille (70 mw), omvat 24 stortgascentrales in het

AES – Locust Ridge

VK, waar elektriciteit wordt

Fortis heeft voor een bedrag van USD 26 miljoen (49,9% van de

opgewekt door methaangas

totale projectkosten) een zogeheten tax equity investment verricht in

aan vuilstortplaatsen te

het windenergieproject van Iberdrola in Locust Ridge, Pennsylvania.

onttrekken en als brandstof

Wij waren de enige tax equity financier van Locust Ridge, het eerste

te gebruiken.

windenergieproject van Iberdrola op de Amerikaanse markt. Met dit tax equity product onderscheidt Fortis zich van veel concurrenten.

Deal volume duurzame energie (in miljoenen EUR)

New Energy Finance Ltd., een gespecialiseerd bedrijf dat informatie en research levert aan beleggers in duurzame energie, koolstofarme technologie en CO 2 -credits, heeft in juni zijn Clean Energy League Tables 2006 gepubliceerd zijn. Fortis werd omschreven als de grootste financier van projecten voor duurzame energie en kwam naar voren als onbetwiste marktleider op het gebied van consortiumleningen (naar aantal transacties).

1.600 1.200 800 400 0 2001

2002

Totale commitments

2003

2004

2005

2006

2007

Nieuwe productie

Totaal per technologie (2001-2007) 0,5%

5,5% 1%

8%

Stortgas

4%

Energie uit afval Windenergie

Fortis Groenbank Begin 2007 stemde het topmanagement van Fortis in met een nieuw bedrijfsplan waarmee Fortis Groenbank een markt-segment voor de financiering van duurzame energie in Nederland kan bedienen. Fortis Groenbank financiert milieuprojecten met gebruikmaking van fiscaal aantrekkelijke constructies die expliciet worden gestimuleerd door de Nederlandse overheid. Dankzij dit bedrijfsplan heeft Fortis Groenbank thans een team van gespecialiseerde professionals, die reeds een grote omslag in de resultaten op hun naam hebben gezet. Het vermogen onder beheer bedroeg eind 2007 EUR 197 miljoen, een stijging van EUR 97 miljoen ten opzichte van 2006.

Zonne-energie Biomassa 85%

Wij zullen in 2008 voortgaan met het uitbreiden van onze duurzame energieportefeuille, in absolute zin en als percentage van onze totale energieportefeuille. Wij streven naar een aanzienlijke uitbreiding van onze activiteiten op het gebied van afval- en zonne-energie, als aanvulling op onze windenergieactiviteiten. Energy, Commodities & Transportation (ECT) zal haar rol als expertisecentrum voor milieuvriendelijke transacties

Klimaatverandering

versterken. Daarbij gaat het niet alleen om het opwekken van energie uit duurzame bronnen maar ook om waterzuivering, energiebesparing en CO2 -afvang en -opslag. Verder zijn wij bezig voor andere onderdelen van de bank commerciële mogelijkheden te ontwikkelen met onze duurzame energieklanten. Wij hebben eveneens ambitieuze groeiplannen voor Fortis Groenbank. Onze doelstelling voor 2008 is een groei van het vermogen onder beheer met EUR 150 miljoen. Deze groei neemt de komende jaren nog verder toe tot een balanstotaal van ruim EUR 1 miljard in 2011. Fortis Groenbank gaat daarmee tot de top drie van de Nederlandse markt voor duurzame beleggingen behoren.

Start Green Venture Capital In ons vorige verslag maakten wij melding van de oprichting van Start Green Venture Capital en de introductie van het eerste Start Green fonds: Sustainable Innovation Fund (SIF) – een joint venture van Fortis, DOEN Participaties en Triodos Innovation Fund, die is opgericht op initiatief van Fortis Venturing. Start Green SIF beoogt een belangrijke bijdrage te leveren aan de economische en ecologische ontwikkeling door te beleggen in een vroeg stadium van duurzame technologie-initiatieven die niet voor reguliere financiering in aanmerking komen. Als pionier op dit gebied in Nederland is dit fonds nog steeds een van de weinige die op deze schaal financiering biedt aan duurzame technostarters.

29

Consumenten vinden een duurzame manier van leven, reizen, werken en vrijetijdsbesteding steeds belangrijker. Zij zijn zich er meer en meer van bewust welke invloed hun productkeuzes hebben op de maatschappij en het milieu. In reactie op deze markttrend wil CPF de ontwikkeling van duurzame consumentenproducten en gerelateerde applicaties financieren. Start Green Consumer Products Fund (CPF) is een joint venture van SR Capital Structures, DOEN Participaties en Fortis Venturing. Meer informatie over Start Green vindt u op startgreen.nl.

Duurzame consumentenproducten Wij geloven dat het bewustzijn bij onze klanten over duurzaamheid nog steeds toeneemt en dat de vraag naar duurzame consumentenproducten hierdoor zal stijgen. Om de aldus geboden commerciële kansen te benutten, voeren diverse bedrijfsonderdelen van Fortis een assortiment duurzame producten. Een overzicht van deze producten wordt in onderstaande tabel gegeven.

Consumentenproducten •• Energiekrediet •• Hypotheek met energiebespaaradvies •• Financiering schone auto •• Verzekering schone auto •• Innovatieve en duurzame landbouwfinanciering

Het grote aantal groene projecten dat bij Start Green SIF werd aangemeld duidde er al snel op dat op dit gebied meer onder steuning nodig was. Vandaar dat Start Green in 2007 besloot een tweede fonds te introduceren: Start Green Consumer Products Fund (CPF) met als doel duurzame consumenten producten en -applicaties op de markt te helpen brengen.

•• Fortis Life Climate Change •• Duurzaam sparen Meer informatie vindt u op

fortis.nl/duurzaamheid/

consumentenproducten.


Onze klant: Arthur Knipping, Executive Director Magic Boiler Company Eén van de meest opmerke lijke financieringen van Start

eigen elektriciteit en warmte te produceren. Meer informatie vindt u op

magicboiler.com.

Green is de Magic Boiler Company. The Magic Boiler

Arthur Knipping: “Informeel, enthousiast, slagvaardig en sterk

Company distribueert

betrokken bij de onderneming. Zo hebben wij de samenwerking met

huishoudelijke verwarmings-

Start Green ervaren. Wij hebben hetzelfde doel: op pragmatische

en energieproducten. Met de

wijze bijdragen aan een duurzame woonomgeving. Dat maakt

Magic Boiler zijn huishoudens

Start Green en de Magic Boiler Company tot natuurlijke partners.”

in staat met één product hun

30


➜ Dilemma

Onze indirecte invloed op klimaatverandering Begin 2006 duidde Fortis klimaatverandering aan als een van

om beleggings- en kredietbeslissingen te beïnvloeden. In de context

de voornaamste thema’s in haar duurzaamheidsstrategie.

van klimaatverandering heeft dit geleid tot de vraag wie verant

Wij realiseerden ons direct dat dit een complexe zaak is met twee

woordelijk is voor de CO2-uitstoot. Kunnen financiële instellingen

dimensies: onze directe invloed op klimaatverandering en onze

aansprakelijk worden gesteld voor de CO2-uitstoot van hun klanten?

indirecte invloed.

Veel NGO’s beantwoorden deze vraag met ‘ja’ en willen dat wij onze invloed aanwenden om de sociale en milieuprestaties van onze

Voor een financiële instelling lijkt het relatief gemakkelijk om inzicht

klanten te verbeteren.

te verkrijgen in de directe invloed van de eigen activiteiten – vaak omschreven als de ‘voetafdruk’ op het milieu – en deze te

Wij reageerden op dit dilemma door in 2007 gesprekken te voeren

verbeteren. En dat is tot op zekere hoogte ook zo: onze directe

met NGO’s, klanten, collega-instellingen, externe adviseurs en

invloed op klimaatverandering is vooral een kwestie van energie

overheden. Deze gesprekken werden teruggekoppeld naar Fortis en

verbruik, dienstreizen door medewerkers, water- en papierverbruik

leidden tot diepgaande analyses en een interne discussie die nog

en afvalreductie en -verwerking. Verbetering op dit gebied kan voor

steeds gaande is. De daaruit voortvloeiende visie bij Fortis is

een groot deel worden gerealiseerd bij het inkoopproces of door in

gebaseerd op het idee van ‘invloedssferen’, waarbij de verschillende

efficiëntere installaties en faciliteiten te investeren. Een grotere

invloeds- en verantwoordelijkheidsniveaus gerelateerd zijn aan de

uitdaging is de noodzaak het gedrag van personen en teams te

verschillende stakeholders. Op klantenniveau kan de invloed per

veranderen en hen te bewegen hun energieverbruik te verminderen.

sector – en zelfs per klant – verschillen. Dit varieert van een

Dat geldt ook voor de commerciële kant van het verhaal: de

financiële dienstverlener op afstand, als één van de vele, tot een

ontwikkeling van producten en diensten waarmee wij onze klanten

sterk, op dialoog gebaseerd preferred partnership, waarin het

helpen duurzamer te beleggen en te handelen. Dit verslag bevat

mogelijk is de krachten te bundelen om klimaatverandering tegen

veel informatie over onze voortgang op al deze gebieden.

te gaan. Als voorbeeld van dit laatste geldt ons Green Awardsamenwerkingsverband in de scheepvaartsector (zie pagina 15).

Onze indirecte invloed op klimaatverandering is daarentegen een meer complexe en fundamentele zaak. Milieu- en overige activisten

Deze discussie zal zich in 2008 voortzetten, zowel intern als extern,

beseften in de jaren negentig dat banken een krachtig instrument

en zal uitmonden in een integrale strategie voor klimaatverandering,

boden waarmee zij hun doelstellingen konden bereiken. Zij zijn

met een duidelijke en algemeen aanvaarde inventarisatie van

geleidelijk overgegaan van openlijke protestbetuigingen tot pogingen

risico’s, kansen, verantwoordelijkheden en prioriteiten.

Duurzame vastgoedbeleggingen

Ons landelijk onroerendgoedbedrijf, Fortis Vastgoed Landelijk, is steeds meer betrokken bij geïntegreerde regionale ontwikkelingsprojecten – vele daarvan van complexe aard – waaraan maatwerkfinanciering, landruil en vastgoedexploitatie te pas komen.

Fortis Verzekeringen en haar rechtsvoorgangers hebben nu al meer dan een eeuw in Nederlands vastgoed belegd. Thans zijn wij, met een portefeuille van ruim 30.000 hectare grond, de grootste particuliere grondeigenaar van Nederland, met onroerend goed verspreid over het gehele land. Ofschoon het grootste deel van het land wordt gebruikt voor landbouw doeleinden, bezitten wij ook landgoederen, bossen, natuurgebieden en recreatiegebieden. Fortis heeft onlangs een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de doelstelling van de Nederlandse overheid om nieuwe groen gebieden te creëren: in de grootste vastgoedtransacties die in jaren zijn voorgekomen, heeft Fortis tot tweemaal toe grondruil gepleegd met de staat. Van een deel van onze vroegere grond is de bestemming gewijzigd met het oog op herstel van de traditionele Nederlandse watergebieden. Dit heeft als doel klimaatverandering te bestrijden en bescherming te bieden tegen overstromingen.

Landgoed ‘De Utrecht’ aan de Belgisch-Nederlandse grens is een goed voorbeeld. Met in totaal 2.500 hectare grond is dit het grootste bezit in de vastgoedportefeuille van Fortis. In samenspraak met bewoners, ondernemers, natuur organisaties en planologische diensten is een ontwikkelings plan opgesteld. Door op deze wijze samen te werken, is het mogelijk de ontwikkeling van bos-, natuur-, recreatie-, landbouwgebied en woningbouw in een aantrekkelijke omgeving te combineren met respect voor de lokale cultuur, geschiedenis en landschap.

Klimaatverandering

Interne milieuprestaties Als belangrijk onderdeel van het Corporate Environmental Management System (CEMS) hebben wij een nieuw web-based monitorings-systeem ontwikkeld en geïmplementeerd. Het systeem stelt ons in staat om de betrouwbaarheid en consistentie van onze interne milieugegevens te verbeteren. De ontwikkeling van het energieverbruik in de gebouwen kan verklaard worden door de volgende drie factoren: electriciteitsverbruik is gestegen door de uitbreidng van datacentra; 2007 was uitzonderlijk warm; de toename van het aantal FTE’s per vierkante meter. De toename van het aantal gereisde kilometers in 2007 kan worden verklaard door de uitbreiding van de scope. Een aantal acties heeft al enig effect gehad. Zo heeft de NS Business Card, die deel uitmaakt van het duurzaam mobiliteitsbeleid van Fortis in Nederland, al een positief effect gehad, in het bijzonder door reizen naar Brussel per trein te stimuleren. In 2008 wordt ook in andere landen duurzaam mobiliteitsbeleid ingevoerd. De Fortis luchttaxi tussen Luxemburg en Brussel wordt in de loop van 2008 stopgezet en het huidige reisbeleid wordt aangepast door het beperken van off-site meetings en evenementen en het stimuleren van tele- of videoconferenties ter vervanging van fysieke bijeenkomsten.

31

Energieconsumptie - gebouwen

Totale energieconsumptie (GWh)(1) Energieconsumptie (GWh)(2) Electriciteit Overige bronnen Energieconsumptie (MWh/FTE)(2) Electriciteit Overige bronnen

2007 702 518 303 215 11,5 6,7 4,8

2006 689 521 273 248 12,1 6,3 5,8

(1) S cope: Benelux en Turkije, geëxtrapoleerd naar totale Fortis FTE’s (2006: 56.886; 2007: 62.010). (2) Scope: Benelux en Turkije (72,3% van onze FTE’s in 2007).

Mobiliteit

Zakenreizen (in miljoenen km) Autoverkeer Vliegreizen Zakenreizen (in duizenden km/FTE) Autoverkeer Vliegreizen

2007(2)

2006(1)

120,6 67,5

84,8 52,7

2,7 1,5

2,2 1,4

(1) Scope: Benelux. (2) Scope: Benelux en Turkije en uitbreiding van het wegverkeer met priveauto’s van medewerkers.

Papierconsumptie (1) Ons papierverbruik is toegenomen door verbetering in data monitoring. Wij onderkennen de druk die wij als kantoor organisatie op het milieu hebben en zullen ons nog meer inspannen om ons papierverbruik terug te dringen.

Papierconsumptie (in tonnen) Papierconsumptie (in tonnen/FTE)

2007 6.800 0,15

2006 5.300 0,12

(1) Scope: Benelux en Turkije.


Onze medewerker: Erik Somsen, Directeur Fortis Vastgoed Landelijk Fortis ziet grond als een solide langetermijn

en wateropslag. Kortom, een landelijk gebied dat aantrekkelijk is,

belegging. Wij verpachten de grond aan

duurzaam en vol vitaliteit.

plattelandsbedrijven, soms in eeuwig durende pacht. Wij geloven in de toekomst

Erik Somsen: “Fortis draagt bij aan een duurzame toekomst van

van het landelijk gebied: een plek waar

een economisch vitaal platteland en aan een effectieve ruimtelijke

zowel de agrariër een goede boterham kan

ordening in Nederland. Tevens bieden duurzame vastgoedb eleg

blijven verdienen aan de duurzame productie

gingen sterke commerciële mogelijkheden. Door onze strategie met

van voedingsmiddelen, biogrondstoffen,

betrekking tot landelijke vastgoedbeleggingen zijn wij in staat

planten en bloemen, maar waar tevens

duurzame toegevoegde waarde te creëren voor zowel de mens

volop ruimte is voor natuur, recreatie, wonen

als de natuur.”

32


Sociale inclusie

Niemand mag worden uitgesloten van volledige deelname aan de maatschappij. Dat is de gedachte achter onze Fortis Foundations. Maar dat is niet de enige manier waarop we sociale inclusie bevorderen. Ook in onze kernactiviteiten bankieren en verzekeren doen we dat door toegankelijke producten te ontwikkelen waarmee mensen hun voordeel kunnen doen en waarmee ze kunnen participeren in het financiële stelsel. Verder willen wij onze medewerkers een inclusieve werkomgeving bieden. Een omgeving waarin sociale en culturele verschillen worden geaccepteerd, gerespecteerd en als zeer waardevol worden gezien.

Sociale inclusie


40%

➜ Stakeholders

➜ Dilemma

Hans du Prie, directeur jeugdzorginstelling Horizon

Het werkelijke effect van onze Fortis Foundations

van de Nederlandse medewerkers betrokken bij vrijwilligerswerk We zijn bijzonder blij dat Fortis haar Fortis Foundations maatschappelijk zijn op dit moment ondernemerschap in 5 landen actief met ons wil delen... en vormen de belangrijkste pijler van ons streven naar sociale inclusie... pagina 34 pagina 35

In dit hoofdstuk

Iedereen roept altijd dat dit een win-win situatie oplevert. Maar is dit echt zo?

pagina 35

➜ Fortis Foundations ➜ Toegang tot

financiële diensten diverse en inclusieve werkomgeving ➜T raining en ontwikkeling ➜ Een

33

34



Doelstellingen 2007

Resultaten


Maatschappelijke betrokkenheid

Verder uitbreiden Fortis Foundations naar landen waarin wij actief zijn, te beginnen met het Verenigd Koninkrijk, Turkije en Ierland

Trage vooruitgang uitbreiding Fortis Foundations

Uitbreiden Fortis Foundations naar landen waarin wij actief zijn, te beginnen met het Verenigd Koninkrijk en Turkije in 2008

Budget voor donaties: EUR 3.542.000 Aantal projecten: 649 Aantal betrokken medewerkers: 5.752

Toegang tot financiële diensten

*

Introductie microfinanciering in Nederland

Onderzoeken internationale mogelijkheden microfinanciering

Diversiteit

9% vrouwen in het topmanagement

8,8% vrouwen in het topmanagement

9% vrouwen in het topmanagement in 2008

Uitbreiden concept diversiteit naar andere terreinen dan alleen de verhouding man/vrouw

Lancering nieuw diversiteitsen inclusiebeleid

Implementeren nieuw diversiteitsen inclusiebeleid

Vergroten mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling medewerkers

Ontwikkeling plannen Fortis University

Oprichten Fortis University

Versnelde integratie duurzaam ondernemen in trainingsprogramma’s

Verder integreren duurzaam ondernemen in trainingsprogramma’s

Training en ontwikkeling


Fortis Foundations De Fortis Foundations zijn op dit moment in vijf landen actief en vormen de belangrijkste pijlers onder ons streven naar sociale inclusie. Centraal in de Foundations staat het leveren van tastbare bijdragen aan de lokale gemeenschappen waarin wij actief zijn in de vorm van donaties en vrijwilligers werk. Succesvolle ondernemingen zijn afhankelijk van een gezonde maatschappij en vice versa. Onze focus op maatschappelijke betrokkenheid begon in 1996 met de start van onze eerste Foundation in België, gevolgd door een tweede in Nederland in 2001. CEO Jean-Paul Votron was zo onder de indruk van het succes van deze Foundations dat hij de opdracht gaf het concept ook in te voeren in andere landen waarin Fortis actief is. Dat leidde in april 2006 tot de start van een Fortis Foundation in Luxemburg, in oktober 2006 in Polen en in juli 2007 in Frankrijk. Het Verenigd Koninkrijk en Turkije zijn de volgende landen die aan de beurt zijn. Het doel van de Foundations is het bevorderen van de participatie van kwetsbare groepen mensen in de maatschappe lijke en economische interactie die iedereen vanzelfsprekend vindt. Dat gebeurt in de vorm van donaties en vrijwilligerswerk door Fortis-mensen, waarbij de feitelijke invulling van land tot

land verschilt. De financiering en keuze van alle activiteiten worden bepaald op lokaal niveau, waardoor elke Foundation haar eigen karakter heeft. Meer informatie over de activiteiten van onze Fortis Foundations is te vinden op fortis.nl/duurzaamheid/foundations. Fortis Foundations

Budget voor donaties (in EUR)

2007 3.542.000

2006 3.731.000

Aantal bij projecten betrokken vrijwilligers

5.752

3.766

649 26

398 17

Aantal projecten Aantal FTE’ s in Foundations

De ontwikkeling van nieuwe Fortis Foundations verliep trager dan gehoopt. De doelstelling was om bijvoorbeeld eind 2007 de Foundations in Turkije en het Verenigd Koninkrijk van start te laten gaan. De problemen lagen voornamelijk in de behoefte aan duidelijke, structurele afspraken met lokale businesses van Fortis in een periode van grote organisato rische veranderingen in de onderneming en soms moeilijke marktomstandigheden.

Sociale inclusie

35

➜ Dilemma

Wat is het werkelijke effect van onze Fortis Foundations? Nu bedrijfsvrijwilligerswerk overal gangbaar is geworden, groeit

betrokken partijen wordt voldaan. Met behulp van een vragenlijst

de behoefte het effect ervan te meten. Voor de maatschappij, maar

kan inzichtelijk worden gemaakt wat een project heeft opgeleverd

ook voor het bedrijf zelf. Iedereen roept altijd dat dit een win-win

voor zowel de medewerkers als de ontvangende partij. De monitor

situatie oplevert. Maar is dat echt zo? Is project A misschien

kent zes prestatievelden, drie voor de maatschappelijke organisatie

effectiever dan project B? En als je al vijf keer geschilderd hebt bij

en drie voor het bedrijf. Zijn de uitkomsten aan beide kanten positief,

een bepaalde instelling, is het dan de moeite om dat ook voor een

dan is er daadwerkelijk sprake van een win-win situatie.

zesde keer te doen? In 2007 heeft Fortis Foundation Nederland de monitor op 15 van Vrijwilligerswerk is meetbaar. Fortis Foundation Nederland vroeg

de uitgevoerde projecten toegepast. De eerste bevindingen waren

Lucas Meijs, bijzonder hoogleraar Vrijwillligerswerk, civil society en

zeer positief voor zowel Fortis als de maatschappelijke organisatie.

ondernemingen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, een

De Wellventure Monitor is gratis beschikbaar:

instrument te helpen ontwikkelen waarmee de resultaten van

wellventuremonitor.nl.

duurzaam ondernemen konden worden gemeten. Dat leverde in 2006 de MBO-monitor op, inmiddels bekend als Wellventure Monitor™.

Lucas Meijs, bijzonder hoogleraar Vrijwilligerswerk, civil society en ondernemingen, Erasmus Universiteit Rotterdam:

Het effect van een vrijwilligersproject op de samenleving is lastig

“Steeds meer ondernemingen onderkennen hun verantwoordelijkheid

te meten. Te veel variabelen beïnvloeden het uiteindelijke effect;

en stellen hun medewerkers in staat vrijwilligerswerk te doen. Nu

hierdoor ontstaat een complexe en lastig te meten mix. Met de

bedrijfsvrijwilligerswerk gangbaar is geworden, groeit de behoefte het

Wellventure Monitor wordt gemeten of aan de doelstellingen van alle

effect ervan te meten.”

Fortis Foundation Belgium heeft een jaarlijks budget van EUR 2 miljoen en telt ruim 270 vrijwilligers. In 2007 werden bijna 250 projecten ondersteund, waaronder de jaarlijkse conferentie ‘Meeting for the Future’, die in 2007 in het teken stond van het thema ‘Corporate giving – to communicate or not?’, evenementen voor sociaal kwetsbare jongeren in het kader van de jaarlijkse ‘fandag’ van voetbalclub RSC Anderlecht, en de organisatie van de ‘Caring Week’ ter promotie van de activiteiten van de Foundation onder Fortis-medewerkers in België.

In 2007 participeerden 5.466 Nederlandse Fortis medewerkers in 353 maatschappelijke projecten, georganiseerd door Fortis Foundation Nederland in nauwe samenwerking met 260 sociale partners. Voorbeelden van succesvolle programma’s waren ‘Verzekerd van Jeugdzorg’ van Fortis Verzekeringen Nederland, een samenwerking met Jeugdzorg Nederland en een educatief financieel programma van Retail Banking, waarin bankmedewerkers vijwilligerswerk verrichtten op middelbare scholen. Tijdens de ‘Make a Difference Day’ liepen Fortis medewerkers 3.280 mijl voor hun favoriete goede doel.


De NGO: Hans du Prie, directeur jeugdzorginstelling Horizon In ons vorige verslag besteedden we

Hans du Prie: “Wij werken met jongeren die zichzelf in de

speciale aandacht aan de introductie van

problemen hebben gewerkt. We helpen ze hun leven weer op de

een structureel samenwerkingsverband

rails te zetten en zijn bijzonder blij dat Fortis haar maatschappelijk

tussen Fortis Verzekeringen Nederland

ondernemerschap hierbij met ons wil delen. De samenwerking was

en Jeugdzorg Nederland. Die samen

inspirerend vanaf dag één. Managementbeslissingen in de jeugd

werking bleek zo’n succes dat we ook

zorg kunnen een enorme invloed hebben op onze jonge cliënten.

in 2007 weer een aantal gezamenlijke

Dankzij de inbreng vanuit het bedrijfsleven vinden we een betere

projecten hebben opgezet waarbij

balans tussen hoofd en hart. En wij kunnen op onze beurt de

medewerkers van Fortis waren betrokken.

Fortis-collega’s weer inspireren tot een nog beter contact met hun eigen klanten.”

36


Fortis Foundation Nederland was actief betrokken bij de ontwikkeling van stagemogelijkheden voor jongeren. Fortis tekende een intentieverklaring om 300 stages aan te bieden in 2008. Als kroon op het werk dat Fortis in de loop der jaren op dit terrein heeft verzet, fungeerde Fortis als discussie partner voor de Nederlandse regering.

we trots op het feit dat blinden en slechtzienden in België, dankzij een speciaal voor hen ontwikkelde pas, voortaan veilig kunnen internetbankieren bij Fortis. In België zijn we de eerste met een dergelijke dienstverlening en wereldwijd staan we in de top 3 wat betreft internetbankieren voor visueel gehandicapten.

Fortis Foundation Luxembourg steunde in het eerste volledige jaar van haar bestaan negen projecten. Een daarvan was de stichting ‘Vrienden van Gambia’, een project waarover we vorig jaar hebben gerapporteerd. Het belangrijkste doel van deze Foundation is het bevorderen van vrijwilligerswerk onder de medewerkers, iets wat in Luxemburg tot nu toe een minder hoge vlucht heeft genomen dan in België en Nederland.

Door mensen toegang te bieden tot onze diensten en hun de mogelijkheid te bieden deel uit te maken van het financiële stelsel krijgen ze kansen die ze anders misschien nooit hadden gekregen. Ons Start Green-fonds financiert bijvoor beeld duurzame technostarters die normaal gesproken niet voor krediet of investeringen in aanmerking zouden komen. Op die manier krijgen ze de kans hun duurzame technologieideeën om te zetten naar een winstgevende onderneming. Meer informatie over Start Green vindt u op pagina 29.

De Fortis Foundation in Polen heeft ook haar eerste volledige jaar voltooid. De nadruk lag in eerste instantie op samen werking met de liefdadigheidsinstelling ‘Children’s Friends Society’. Die zet zich in voor ontspanning en culturele en ecologische initiatieven voor misdeelde jongeren in vier Poolse steden. De Fortis Foundation in Frankrijk is in 2007 van start gegaan en richt zich vooral op hulp aan zieke en maatschappelijk achtergestelde kinderen door het organiseren van filmvoor stellingen voor jonge ziekenhuispatiënten, ondersteuning van een liefdadigheidsinstelling die onderdak biedt aan kinderen die niet meer bij hun ouders kunnen wonen en hulp aan vrijwilligers die jonge kinderen helpen lezen.

Toegang tot financiële diensten Wij ontwikkelen producten en toepassingen waarmee iedereen toegang krijgt tot onze financiële diensten. Dankzij onze multi-channel strategie kan de klant zelf kiezen hoe het contact met Fortis verloopt. Wij besteden hierbij speciale aandacht aan kwetsbare groepen in de maatschappij. Zo zijn

Steeds meer kleine ondernemers maken gebruik van microfinanciering. Daarom startte Fortis in 2007 met een proefproject microfinanciering in thuismarkt Nederland. Er is naar onze overtuiging nog volop ruimte voor verbetering op dit terrein. Naarmate we internationaal groeien, zullen we ook het potentieel voor uitbreiding van het bereik van onze microfinancieringsdiensten in minder ontwikkelde regio’s en landen onderzoeken. Fortis houdt rekening met alle stakeholders en daarom zijn we gestart met een aantal initiatieven voor een betere bereikbaarheid van onze producten voor moslims. Fortis biedt in Maleisië al een aantal jaren zogeheten takaful-producten, verzekeringsproducten die voldoen aan de sharia (de islamitische wet). Een van de onderdelen van het ontwikke lingsproces van die producten is de beoordeling en goed keuring door de Sharia Advisory Board. Er is een goede kennisuitwisseling over takaful-producten binnen Fortis Insurance, waardoor ook andere businesses en landen er


De Fortis-medewerker: Elwin Groenevelt, Adjunct regiodirecteur Noord-Oost “Het succes van het microfinancierings-

te bewijzen. Hier krijgen ze een inzicht voor terug in hoe moeilijk

project bestaat uit twee factoren. Ten

het kan zijn om een eigen onderneming op te zetten. Ten tweede

eerste de enthousiaste samenwerking

doet Fortis dit allemaal onder eigen vlag. Dat maakt het project

tussen medewerkers van Retail Banking,

zichtbaarder en stelt de micro-ondernemers in staat de reguliere

Fortis Foundation, Fortis ASR, de

faciliteiten van de bank te gebruiken. Ze voelen zich geen

Amersfoortse en CSR. Geheel vrijwillig

‘tweederangs’ ondernemers, maar krijgen juist iets extra’s, met

begeleiden filiaal- en accountmanagers

name een coach. Ondanks de aanvankelijke euforie wordt 2008

de ondernemers. Door hun knowhow en

toch een cruciaal jaar voor het project. De volgende stap is

de inzet van hun commerciële netwerk

schaalvergroting en uitbreiding naar alle grote Nederlandse steden.

bieden ze ondernemers de kans zichzelf

Dat vergt de nodige inspanningen, én extra coaches.”

Sociale inclusie

37

Highlight

We verwelkomen onze nieuwe ABN AMRO collega’s De deskundigheid en ervaring van de mensen van ABN AMRO

collectieve arbeidsovereenkomsten. We willen de beste talenten

zijn een cruciale factor voor de enorme waardering die ABN AMRO

behouden via een eerlijk benoemingsproces op basis van verdien

ten deel valt. Fortis is succesvol omdat onze mensen getalenteerd

sten en competenties en handelen hierbij in overeenstemming met

en gemotiveerd zijn en hiervoor goed worden beloond. We willen

onze wettelijke verplichtingen. Er is een Central Employment Office

hetzelfde voor de medewerkers van ABN AMRO die zich bij

opgericht om herplaatsingsmogelijkheden voor het personeel te

ons voegen. De manier waarop we de integratie van beide onder

zoeken en te regelen binnen alle activiteiten van de twee banken,

nemingen aanpakken, is gestoeld op onze ‘People Principles’.

niet alleen in Nederland, maar eventueel ook daarbuiten. Meer informatie over onze ‘People Principles’ is te vinden op

De People Principles gelden voor alle medewerkers van de

future.abnamro.com.

gecomb ineerde activiteiten en zorgen er mede voor dat wij nog sterkere ondernemingen met nog betere groeivooruitzichten kunnen

Al tijdens de eerste integratiefase bleek duidelijk hoe goed

vormen. Fortis verbindt zich tot een constructieve samenwerking

ABN AMRO scoort op het gebied van diversiteit en inclusie.

met ondernemingsraden, vakbonden en andere vertegenwoordi

ABN AMRO beschikt over een breed scala aan uiterst dynamische

gingsorganen en tot de uitvoering van bestaande sociale plannen en

netwerken waarop Fortis graag wil voortbouwen.

hun voordeel mee kunnen doen. Dit blijkt onder andere uit de introductie van het eerste shariabeleggingsfonds in België: Fortis B Fix 2008 Islamic Index 1. Voor Fortis is dit een eerste stap naar een volledig assortiment gestructureerde shariaproducten.

Een diverse en inclusieve werkomgeving Fortis wil de meest aantrekkelijke werkgever binnen de sector financiële dienstverlening worden. Het doel is versterking van onze concurrentiepositie door het ontwikkelen van een cultuur waarin mensen zich optimaal kunnen ontplooien en door het inzetten van ons menselijk kapitaal ter verwezen lijking van de doelstellingen van de onderneming.

Aantal medewerkers

FTEs Headcount 2007 23.551 12.904 5.561 3.706 2.846 2.840 2.735 6.867 62.010

België Nederland Turkije Verenigd Koninkrijk Frankrijk Luxemburg Polen Overig Totaal wereldwijd

2007 24.716 14.065 5.561 3.955 2.885 3.029 2.776 7.986 64.973

Een volledig overzicht van alle indicatoren, inclusief een opsplitsing naar leeftijd, land en type arbeidsovereenkomst, is te vinden op fortis.nl/duurzaamheid/personeelsbestand.

Verdeling naar geslacht Topmanagement Management Middenmanagement Lager management Overige medewerkers Totaal

Vrouwen

Mannen

Vrouwen als % van geheel

Vrouwen als % van geheel (2006)

24 933 5.612 2.684 21.873 31.126

250 3.325 10.021 2.793 17.458 33.847

8,8% 21,9% 35,9% 49,0% 55,6% 47,9%

8,2% 19,9% 33,8% 47,5% 55,3% 47,1%

38


Highlight

Tevredenheidsonderzoek Intermediair: Fortis uitgeroepen tot beste werkgever van Nederland Volgens het jaarlijkse werkgeversonderzoek van het bekende

Uit het onderzoek blijkt dat Fortis over het algemeen het beste

weekblad Intermediair onder 120 ondernemingen mag Fortis zich de

totaalpakket biedt. We scoorden goed op het gebied van

beste werkgever van Nederland noemen. Bedrijven worden op twee

arbeidsvoorwaarden, pensioenbijdrage, levensloopregelingen en

aspecten beoordeeld. Het eerste betreft (secundaire) arbeidsvoor

programma’s gericht op een betere balans tussen werk en privé.

waarden, sociaal beleid, personeelsbeleid en bedrijfscultuur.

Ook de activiteiten van de Fortis Foundation en initiatieven zoals

Het tweede criterium betreft de mening van de eigen medewerkers.

het gezondheidsprogramma BRAVO leverden een positieve bijdrage

Zo’n 400 Fortis-medewerkers werd gevraagd hun werkgever een

aan het goede resultaat. De medewerkers van Fortis, zowel

cijfer te geven. Hun scores leidden tot een glorieuze eerste plaats

bij bankieren als verzekeren, bleken tevredener te zijn dan hun

voor Fortis.

collega’s bij andere financiële instellingen in Nederland.

Diversiteit en inclusie Wij zijn oprecht van mening dat een personeelsbestand dat aansluit op de diverse groepen klanten die wij bedienen en de gemeenschappen waarbinnen wij actief zijn, ons sterker maakt als bedrijf. Wij respecteren verschillen tussen medewerkers en beschouwen hen als een groot goed. Daarom moedigen wij onze mensen aan anders te denken en te handelen, zichzelf te blijven en ieder hun eigen bijdrage te leveren.


Met de diversiteits e-learning training die wij al onze mede werkers over de hele wereld gaan aanbieden, laten we zien hoeveel belang wij hechten aan diversiteit en inclusie. Wij ontwikkelen instrumenten om onze businesses te onder steunen bij het opbouwen van een inclusieve werkomgeving, die samen met ons personeelsbeleid zorgen voor een eerlijke behandeling van onze mensen. Verder stimuleren we onze medewerkers deel te nemen aan allerlei netwerken. Zo kunnen zij hun horizon verbreden en hun professionele ontwikkeling bevorderen. In het verslag van 2006 kondigden we aan van plan te zijn het bereik van onze diversiteitsaanpak te verbreden naar andere terreinen dan alleen de verhouding man/vrouw. En dat hebben we ook gedaan met de introductie van een nieuw beleid voor diversiteit en inclusie. We zijn ook gestart met een nieuwe website met praktische tips en ideeën voor het ontwikkelen van diversiteit en inclusie, een platform voor deelname aan diversiteitsnetwerken en een online helpdesk voor mede werkers (vragen worden binnen 24 uur beantwoord). Het nieuwe beleidsdocument staat op fortis.nl/ duurzaamheid/diversiteit. We hadden onszelf ook ten doel gesteld het percentage vrouwen in het topmanagement in 2007 te verhogen tot 9 procent. Dit doel is bijna behaald, 8,8% van ons topmanagement bestaat nu uit vrouwen.

Fortis wil topteams. Daarom stimuleren en helpen wij onze mensen bij hun persoonlijke ontplooiing. Dat doen we door hen actief aan te sporen tot mobiliteit (‘Wees mobiel’) en zelf-ontwikkeling (‘Ontwikkel jezelf’) en hen voortdurend nieuwe uitdagingen aan te bieden. Ook in 2007 hebben we met onze succesvolle ontwikkelings programma’s een bijdrage geleverd aan de verdere vorming van onze nieuwe talenten. In totaal 1.368 managers voltooiden het programma ‘Leadership for Growth’ en nog eens 64 deden mee aan de training ‘Next Generation Leadership’. We hebben een aantal grote initiatieven gepland voor de verdere uitbreiding van de trainings- en ontwikkelingsmoge lijkheden van onze medewerkers. Zo bieden we onze nieuwe, getalenteerde collega’s van ABN AMRO het programma ‘Connecting for Growth’, een aangepaste versie van het succesvolle ‘Leadership for Growth’, en starten we in 2008 met de Fortis University: ons eigen geïntegreerd en concernbreed trainingsinstituut met een hele reeks nieuwe bedrijfsgerichte trainings- en ontwikkelingsprogramma’s.

Sociale inclusie

39

Highlight

Fortis organiseert Challenge en steunt SOS-Kinderdorpen Jos Clijsters, op dat moment lid van het Executive Committee van

kinderen van SOS-Kinderdorp Hemeiusi de helpende hand

Fortis, overhandigde op zaterdag 2 juni 2007 een cheque ter

toesteken. Niet alleen dit jaar, maar ook de komende 10 tot 15 jaar.

waarde van EUR 280.000 aan de internationale kinderhulp

Als de kinderen straks uit het Kinderdorp vertrekken, kunnen ze

organisatie SOS-Kinderdorpen. De overhandiging vond plaats

beginnen met het opbouwen van een toekomst na een mooie jeugd,

tijdens de Fortis Challenge, een speciaal weekend voor Fortis-

iemand in de rol van moeder en een opleiding.”

medewerkers uit de hele wereld. De opbrengst van de Fortis Challenge ging naar het SOSMedewerkers uit 20 landen namen in het Oostenrijkse Mayrhofen

Kinderdorp Hemeiusi in Roemenië. Het geld zal worden gebruikt

deel aan de Fortis Challenge, die bestaat uit een reeks buiten

voor de bouw van een Fortis-woning en een activiteitencentrum,

activiteiten en strategie- en intelligentietests. Fortis wil hiermee niet

en voor de financiering van een onderwijsprogramma.

alleen de betrokkenheid en het gevoel van trots bij de medewerkers vergroten, maar wil ook iedereen duidelijk maken dat Fortis één internationale organisatie is. Tegelijkertijd wilde Fortis haar profiel van maatschappelijke betrokkenheid verder zichtbaar maken. Iedereen die zich had ingeschreven voor de Challenge kreeg het verzoek geld in te zamelen voor SOS-Kinderdorpen. In totaal 260 teams deden mee aan de kwalificatierondes en 75 teams plaatsten zich voor de finale. De respons op de inzamelingsactie was overweldigend en de motivatie en het enthousiasme van de collega’s waren hartverwarmend. Richard Pichler, Secretaris-Generaal van SOS-Kinderdorpen Internationaal: “Mede namens alle SOS-kinderen en -gezinnen willen wij Fortis bedanken voor dit initiatief. Het bijzondere aan jullie internationale teambuildingevenement is dat jullie hiermee de

Training duurzaam ondernemen Een van de manieren waarop we duurzaam ondernemen inbedden in de hele organisatie is het opnemen van duurzaamheid in onze reguliere trainings- en ontwikkelings programma’s. Hierbij besteden we speciale aandacht aan nieuwe en jonge medewerkers van Fortis. Het aantal medewerkers dat in 2007 aan die programma’s deelnam, steeg tot 1.611, inclusief alle nieuwe managementtrainees. Ga voor een compleet overzicht van ons personeelsbeleid en bijbehorende initiatieven ten aanzien van duurzaam ondernemen naar onze website fortis.nl/duurzaamheid/ personeelsbestand. Hier vindt u ook gegevens over de tevredenheid van onze medewerkers, ons gezondheids- en veiligheidsbeleid, het ziekteverzuim en sociaal overleg.

40



Overzicht van prestaties en doelen Indicator

Doelstellingen 2007

Mensenrechten

*

Equator Principles

Uitbreiden implementatie vanuit projectfinanciering naar andere relevante bedrijfsactiviteiten

Sectorbeleid

Implementeren Palmolie Sector Supplement en uitrollen in andere agriproductgebieden Doorlichten gehele scheepvaartportefeuille *

Duurzaam beleggen

Beheerd vermogen Private Banking: EUR 1 miljard in 2010 Beheerd vermogen Asset Management: EUR 5 miljard op de middellange termijn

Verantwoorde financiële dienstverlening

*

Voetafdruk Fortis

Vanaf 1 januari 2007 CO2-neutraal zijn Verminderen wereldwijde energieverbruik tegen eind 2010 met 10% per FTE

Carbon Banking

Uitbreiden succesvolle bedrijfsplan voor Carbon Banking naar de VS en Azië

Financiering van duurzame energie

Vooraanstaande rol blijven spelen bij de financiering van duurzame energie

Start Green Venture Capital

*

Maatschappelijke betrokkenheid

Verder uitbreiden Fortis Foundations naar landen waarin wij actief zijn, te beginnen met het Verenigd Koninkrijk, Turkije en Ierland

Toegang tot financiële diensten

*

Diversiteit

9% vrouwen in het topmanagement Uitbreiden concept diversiteit naar andere terreinen dan alleen de verhouding man/vrouw


Vergroten mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling medewerkers



Resultaten

Doelstellingenvoor de toekomst

Concept Mensenrechtenverklaring opgesteld

Implementeren Mensenrechtenverklaring in 2008 en actieplan in 2008-2009

Projectfinanciering: Goedgekeurd: 67 Afgekeurd: 6 Niet-projectfinanciering: 17

Verwerken duurzaamheidskader in bestaande procedures Merchant Banking in 2008

Palmolie Sector Supplement geïmplementeerd. Ontwikkeling beleid in andere agriproductgebieden langzamer dan gepland

Opstellen Sector Supplementen voor cacao, soja, katoen en koffie in 2008

15% van scheepvaartportefeuille doorgelicht

41


Defensie-industriebeleid herzien en implementatie kritisch onderzocht

Monitoren implementatie defensie-industrie beleid

Beheerd vermogen Private Banking: EUR 720 miljoen


Beheerd vermogen Asset Management: EUR 2.181 miljoen

Beheerd vermogen Asset Management: EUR 5 miljard in 2010

Formulering Consumer Finance Code of Responsible Lending

Implementeren Consumer Finance Code of Responsible Lending

Programma voor CO2-neutraliteit met succes geïmplementeerd en CO2-neutraal sinds 1 januari 2007

Verminderen wereldwijde energieverbruik tegen eind 2010 met 10% per FTE

Bedrijfsplan voor Carbon Banking met succes uitgebreid naar de VS en Azië

Handel in CO2-rechten continueren en onze CO2financieringsactiviteiten versterken

Aanzienlijke groei Carbon Banking activiteiten Aanzienlijke groei Renewable Energy Financing activiteiten

Uitbreiden van portefeuille duurzame energie in absolute zin en als percentage van totale energieportefeuille

Bedrijfsplan voor Groenbank vernieuwd en aanzienlijke groei beheerd vermogen

Tot de top drie behoren op de Nederlandse markt voor duurzame energiefinanciering, met een balanstotaal van ruim EUR 1 miljard in 2011

Start Green Consumer Product Fund geïntroduceerd

In 2011 in minstens tien duurzame technostarters beleggen

Trage vooruitgang uitbreiding Fortis Foundations

Uitbreiden Fortis Foundations naar landen waarin wij actief zijn, te beginnen met het Verenigd Koninkrijk en Turkije in 2008

Budget voor donaties: EUR 3.542.000 Aantal projecten: 649 Aantal betrokken medewerkers: 5.752 Introductie microfinanciering in Nederland

Onderzoeken internationale mogelijkheden microfinanciering

8,8% vrouwen in het topmanagement

9% vrouwen in het topmanagement in 2008

Lancering nieuw diversiteitsen inclusiebeleid

Implementeren nieuw diversiteitsen inclusiebeleid

Ontwikkeling plannen Fortis University

Oprichten Fortis University

Versnelde integratie duurzaam ondernemen in trainingsprogramma’s

Verder integreren duurzaam ondernemen in trainingsprogramma’s

42


Grondslagen voor de verslaglegging Structuur van het verslag, criteria en keuze van onderwerpen Dit is ons vierde Verslag Duurzaam ondernemen, met een beschrijving van de vooruitgang die we hebben geboekt op het vlak van duurzaam ondernemen en de verslaglegging over 2007. We hebben dit jaar gekozen voor een andere aanpak: een groot deel van de informatie staat nu onder ‘Duurzaam ondernemen’ op de website van Fortis ( fortis.nl/ duurzaamheid). Dit verslag is daarom korter dan in voor gaande jaren, aangezien het toegespitst is op de in 2007 geboekte vooruitgang op dit terrein en op de belangrijkste uitdagingen die voor ons liggen. Dit verslag is opgebouwd rond drie centrale strategische thema’s: Duurzaam ketenbeheer, Klimaatverandering en Sociale inclusie.

gegevens voor dit verslag, maar we erkennen dat er behoefte is aan meer standaard informatiesystemen. Verder werken wij aan de wereldwijde dekking van systemen die op dit moment nog niet de hele organisatie in beeld brengen. Externe verificatie We hebben KPMG Sustainability gevraagd om beperkte zekerheid te verschaffen over de informatie in dit verslag. Het verslag zelf, inclusief de bepaling van de onderwerpen van materieel belang, behoort tot onze verantwoordelijkheid. KPMG is verantwoordelijk voor zowel de ontwikkeling en uitvoering van werkzaamheden zoals beschreven in haar Assurance rapport als de rapportage van haar conclusies. De verklaring van KPMG vindt u op pagina’s 43-44.

Ook dit jaar hebben we de G3-richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI) als uitgangspunt genomen. Verder is voor de inhoud van het verslag gebruik gemaakt van vragenlijsten die zijn voorgelegd aan derden, feedback uit interne en externe gesprekken en de strategie van Fortis. Voor de G3-richtlijnen zijn diverse toepas singsniveaus mogelijk. Voor Fortis geldt toepassingsniveau B+. Behalve de vereiste profielinformatie geven we een overzicht van de managementbenadering en van ten minste 20 prestatieindicatoren. De informatie is extern geverifieerd. Meer informatie over de toepassing van de G3-richtlijnen staat in de GRI-index op onze website ( fortis.nl/duurzaamheid/GRI).

Disclaimer Dit verslag is louter bedoeld als informatie en geeft slechts een overzicht van de huidige stand van zaken op het gebied van duurzaam ondernemen bij Fortis. Beleid, procedures, verwachtingen en ambities kunnen in de loop van de tijd veranderen. Beleid en procedures waarnaar in dit verslag wordt verwezen, zijn alleen bedoeld voor intern gebruik. Deze publicatie en ieder(e) hierin vermeld(e) beleid, procedure, verklaring, verwachting of ambitie is niet bedoeld om enig(e) onafhankelijk recht, vordering of handelwijze aan onze klanten, aandeelhouders, medewerkers of andere partijen toe te kennen, noch om enige verplichting onzerzijds te creëren.

Reikwijdte Tenzij anders vermeld heeft dit verslag betrekking op Fortis als geheel. Het bevat kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over het kalenderjaar 2007, evenals beschrijvingen van eventueel relevante acties in het eerste deel van 2008. Joint ventures zijn alleen in de niet-financiële informatie opgenomen indien sprake is van zeggenschap of een belang van meer dan 50%.

In dit verslag zijn behalve onze eigen verklaringen ook meningen van externe stakeholders over onze instelling en/of de samenwerking opgenomen. Wij willen die stakeholders bedanken voor hun – zeer gewaardeerde – bijdragen, maar kunnen natuurlijk niet verantwoordelijk worden gehouden voor hun uitspraken.

Informatiesystemen en kwaliteit van gegevens Fortis heeft geen concernbreed informatiesysteem voor duurzaam ondernemen. Voor milieu-informatie hebben wij een nieuw monitoringsysteem ontwikkeld dat onderdeel uitmaakt van ons Corporate Environmental Management System. Voor overige informatie bestaan onze voornaamste bronnen uit bedrijfssystemen, zoals het financiële rapportagesysteem en het Global Data Warehouse voor personeelsgegevens. Voor andere relevante indicatoren die niet in de bestaande systemen zijn terug te vinden, maken we gebruik van lokale systemen.

In dit verslag komen slechts beperkte aspecten van Fortis aan de orde. Voor een vollediger beeld van onze onderneming verwijzen wij naar ons Jaarverslag, overige bedrijfsinformatie over Fortis en onze website fortis.nl. Reikwijdte van het verslag Onderdelen in blauw komen in het verslag aan de orde, over de groene stukken wordt ten dele gerapporteerd.(1) US Asia

Voor de meest relevante en recente informatie hebben wij diverse vertegenwoordigers van onze businesses naar hun indrukken en laatste gegevens gevraagd. Verder hebben we onze bevindingen en een aantal vragen over de organisatie voorgelegd aan een redactieraad. We hebben significante vooruitgang geboekt wat betreft het verzamelen van de

Rest of Europe Benelux Retail Banking

Merchant & Private Banking

(1) Op basis van de organisatiestructuur 2007.

Insurance

Foundations

43

Assurance rapport

Aan de lezers van het Verslag Duurzaam ondernemen 2007 van Fortis Fortis N.V. heeft ons verzocht zekerheid te verstrekken over de informatie in het Verslag Duurzaam ondernemen 2007 (verder: het Verslag). Het Group Executive Committee van Fortis is verantwoordelijk voor het opstellen van het Verslag, inclusief het bepalen van de te rapporteren materiële onder werpen. Het is onze verantwoordelijkheid een assurance rapport bij het Verslag te verstrekken. Wat was de reikwijdte van onze opdracht? Onze opdracht was gericht op het verschaffen van een beperkte mate van zekerheid of de informatie in het Verslag juist is weergegeven. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan de werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. Om een grondig inzicht in de financiële resultaten en de financiële positie van Fortis te verkrijgen, dient de lezer de gecontroleerde jaarrekening over 2007 te raadplegen. Welke verslaggevingscriteria heeft Fortis gebruikt? Er bestaan geen algemeen aanvaarde richtlijnen voor rapportages op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Fortis past haar eigen interne rapportagecriteria voor de informatie in het Verslag toe die zijn afgeleid van de “Sustainability Reporting Guidelines” (G3) van de Global Reporting Initiative zoals uiteengezet op pagina 42 van het Verslag. Wij zijn van mening dat de verslaggevingscriteria toepasbaar zijn binnen de context van onze assurance opdracht. Welke assurance standaard hebben wij gebruikt? We hebben onze opdracht uitgevoerd in overeenstemming met de Standaard 3410N “Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen” van het Koninklijk Nederlands

Instituut van Registeraccountants. Op basis van deze standaard is het onder andere vereist dat de leden van het assuranceteam over de specifieke kennis, vaardigheden en vaktechnische bekwaamheden beschikken die nodig zijn om de informatie in het Verslag te kunnen begrijpen en beoordelen, en dat die leden voldoen aan de vereisten van de Ethische Code voor Professionele Accountants van de IFAC teneinde hun onafhankelijkheid te waarborgen. Wat hebben wij gedaan? Om te bepalen of de informatie in het Verslag juist is weergegeven hebben we de volgende werkzaamheden uitgevoerd: • het uitvoeren van een media- en internetanalyse naar milieu-, veiligheids- en sociale issues voor Fortis ter verdieping van ons inzicht in de relevante duurzaamheid onderwerpen en -vraagstukken in de verslagperiode; • een beoordeling van de resultaten van de dialoog met stakeholders zoals de notulen van de CSR Advisory Board, de resultaten van het onderzoek onder lezers van het Duurzaamheidverslag en correspondentie met andere partijen; • een beoordeling van de systemen en processen voor informatieverzameling, -verwerking en interne beheersing rondom de kwantitatieve en kwalitatieve informatie in het Verslag, op concernniveau; • het afnemen van interviews met de verantwoordelijke medewerkers op concern- en businessniveau in Nederland en België voor onderdelen van het Verslag, waaronder de duurzaamheidsstrategie, carbon banking, mensenrechten verklaring, Equator Principles, defensie-industriebeleid, agri-commodities, financiering van groene energie en de milieu- en personeelsgegevens; • het verzamelen en beoordelen van interne en externe documentatie om te bepalen of de kwantitatieve en kwalitatieve informatie in het Verslag adequaat is onderbouwd.

44


Tijdens ons onderzoek hebben wij wijzigingen in de ver schillende conceptrapporten aan Fortis voorgesteld en het definitieve verslag gecontroleerd op een juiste verwerking en weergave van onze bevindingen. Wat zijn onze conclusies? Op basis van onze werkzaamheden concluderen wij dat ons niet is gebleken dat de informatie in het Verslag onjuist is weergegeven. Wat zijn onze observaties? Ons onderzoek heeft geleid tot enkele belangrijke bevindingen voor de verbetering van het Verslag. Zonder dat deze bevindingen de strekking van ons assurance rapport aantasten, verdienen de volgende zaken naar onze mening aandacht: • Fortis heeft in 2007 beantwoord aan de behoeften van stakeholders door het duurzaamheidsbeleid en de codes voor de defensie-industrie, verantwoorde kredietverlening, mensenrechten en diversiteit en sociale inclusie verder te ontwikkelen. Wij bevelen Fortis aan om in 2008 deze codes en beleid verder te implementeren zodat ze volledig in de werkprocessen van de gehele organisatie worden verankerd en om de daarvoor benodigde monitoring- en rapportagesystemen te ontwikkelen. • Fortis heeft drie kernthema’s binnen de duurzaamheids strategie vastgesteld en heeft zijn stakeholderdialoog in 2007 verder ontwikkeld door onder meer een nieuwe CSR Advisory Board in te stellen. Wij zijn van mening dat het verband tussen de bijdrage van de stakeholders aan de feitelijke onderwerpen en de thema’s die in het rapport aan bod komen versterkt moet worden. Wij adviseren Fortis samen met stakeholders de analyse van materiële issues verder te ontwikkelen en om hierover in het volgende verslag te rapporteren. • Fortis heeft onlangs onderdelen van ABN AMRO overge nomen. Wij adviseren Fortis om tijdens het integratieproces extra aandacht te besteden aan het afstemmen van de duurzaamheidsagenda’s van de respectievelijke onder delen en om over dit proces en de resultaten in het duurzaamheidsverslag van volgend jaar te rapporteren.

Amstelveen, 14 maart 2008 KPMG Sustainability B.V.

Drs W.J. Bartels RA (directeur)



Onze Visie









Bankbedrijf

Algemeen

13,2

12,1

5,5

2005

2006

2007

0 2004

2007

Verzekeringsbedrijf

5,0

2006

2005

2004

3

0 2004

4,8

6

50

0

11,5

9 8,1

1.500

12

4,6

100

15

217,5 249,3

150

192,4 198,2

200

3.047

2.410

171,6 163,0

3.000

206,8 221,6

250

3.498

2005

Deposito’s

2006

2007






(in %)

(in %)

(in FTE’s, x 1.000)

100%

30%

2005

2006

37%

33%

30%

20%


17,1

40 20


0

0% 2004

19%

60 22,0

23,0

21,6

19,3

61,9



10%

25%



80

20%

60,8

50%

96,1

96,0

75%

62,3


100


99,3


69,5


4.352

4.500

2007

2003 2004 2005 2006 2007

2003* 2004 2005 2006 2007


In de Benelux






Onze groeistrategie




■ ■



■

▲ ■

▲

Japan China

▲

Iran

Denemarken Bahrein

▲

▲

▲



▲


▲

India

▲

▲

Ierland

▲

Verenigd Koninkrijk

▲

▲

▲Taiwan



Thailand

Rusland

▲Vietnam

Eiland Man

▲



Malaysia Maleisië

Polen

Nederland

▲

▲Singapore

▲ ▲

België

▲

▲


Duitsland

▲ Luxemburg

▲

▲ Tsjechië

Australië

Guernsey

▲

▲


▲ Oostenrijk

Frankrijk

▲

Hongarije

Zwitserland

▲

▲

▲

Italië

Portugal

▲

Canada

▲

▲

▲

Verenigde Staten

▲

▲

▲▲

▲

Griekenland Turkije

▲ ▲ Algerije

Japan

▲

Mexico

Spanje

▲ ▲

▲

▲

Bahamas


▲ ▲

British West Indies

Curaçao ao Cura

Taiwan


Phillipines

Thailand Vietnam

Malaysia

▲



20/3/08 12:32:02





achterkant omslag


[email protected]

fortis.nl/duurzaamheid 32407002_CSR 2007_Cover+rug_NL_02.indd 2

990842/IN8949






20/3/08 13:30:21

De volgende stap in duurzame groei

Recommend Documents