I - WANDELING IN 2012 TRANSFORMATIE COOLHAVENEILAND DE VOLGENDE STAP

I - WANDELING IN 2012

TRANSFORMATIE COOLHAVENEILAND DE VOLGENDE STAP


Coolhaveneiland en Lloydkwartier

3

COOLHAVE NE IL AND

DE VOLGE NDE S TAP


Uitgevoerd door:

In opdracht van:

Deelgemeente Delfshaven Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam Stadswonen Woonbron Rotterdam, mei 2007

6

INLEIDING Medio 2006 hebben het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (OBR), de deelgemeente Delfshaven en de woningbouwcorporaties Woonbron en Stadswonen besloten om tot een gezamenlijke aanpak te komen van het Coolhaveneiland. De samenwerking tussen deze partijen is vastgelegd in een overeenkomst getiteld: “Convenant Coolhaveneiland”. Vooruitlopend op de formele bekrachtiging van dit (inmiddels door alle betrokken partijen ondertekende) document hebben zij, als gezamenlijke opdrachtgevers, het procesmanagement voor een periode van 2 jaar (m.i.v. 1 september 2006) opgedragen aan Doorbraak, Bureau voor Stedelijke Vernieuwing. Namens dit bureau zal R.P.W. (Rob) Bekenkamp optreden als procesmanager. Centrale opgave voor de betrokken partijen en de procesmanager is (vgl. art.1 Convenant): “Coolhaveneiland om te vormen tot een aantrekkelijke en creatieve stadswijk waar creatieve bedrijvigheid en onderwijs zorgen voor een klimaat waarin de huidige bewoners en hoger opgeleide stedelingen, geslaagde migranten en creatieve jongeren graag willen verblijven” (einde citaat) De te ontwikkelen strategie is gericht op het tot stand brengen van een stedelijk milieu, dat hoger opgeleide delen van de bevolking, m.n. ook starters op de woningmarkt, kan binden aan de stad. Daarnaast worden de creatieve klasse en

de creatieve economie gezien als dragers van een boeiende stedelijke diversiteit met een groot absorptievermogen. In de eerste fase van de verdere planontwikkeling en –uitvoering zal het accent vooral liggen op het Noordelijk en Oostelijk deel van het Coolhaveneiland. Dit deel wordt omgrensd door de Puntegaalstraat, de Westzeedijk, de Pieter de Hoochweg en de Coolhaven. De beoogde ontwikkeling van dit gedeelte van het gebied kan echter niet los worden gezien van de rest van de wijk. Aan Doorbraak is in de Overeenkomst Procesmanagement Coolhaveneiland o.m. opdracht gegeven om te komen tot een Plan van Aanpak. Belangrijk uitgangspunt voor dit Plan van Aanpak vormt m.n. de: Ontwikkelingsvisie Coolhaveneiland opgesteld in maart 2004. Die visie biedt een context voor het ontwikkelen van korte en lange termijn projecten en geeft aanzetten om te komen tot een ontwikkelingsstrategie. In dit rapport borduren wij voort op dat document, met als doel het proces een aantal stappen verder te brengen. Naast eerdergenoemde Ontwikkelingsvisie hebben we de resultaten van de in november 2005 gehouden expertmeeting en van de in maart 2006 georganiseerde identiteitssessie zwaar mee laten wegen bij het opstellen van dit deel van het rapport.

LEESWIJZER In deel I van rapport nemen we u bij de hand en maken een virtuele wandeling door de wijk in het jaar 2012. Deel II bevat het eigenlijke Plan van Aanpak. De bij dit rapport gehorende financiële paragraaf hebben wij vastgelegd in een separaat document, dat uitsluitend aan de opdrachtgevers ter hand wordt gesteld.

INHOUD Deel I 2015: Een virtuele wandeling Vooraf Het Gezelschap Loopt u mee?

[NN] [NN] [NN] [NN]

Deel II Plan van aanpak Vooraf Inleiding Projectorganisatie Coolhaveneiland Noord Oost Projecten Programma’s

[NN] [NN] [NN] [NN] [NN] [nn] [nn]

Overige delen Coolhaveneiland [nn]


DEEL I 2012: EEN VIRTUELE WANDELING OVER HET COOLHAVENEILAND

VOORAF Sinds een jaar of vier organiseren AIR en Habiforum iedere zomer een aantal wandeltochten door de transformatiegebieden van Delfshaven. In 2008 is men begonnen met dit initiatief, dat zich toen nog beperkte tot het Lloydkwartier. Het jaar daarna werd ook het Coolhaveneiland in het programma opgenomen en vorig jaar is de Vierhavensstrip (dakpark) met het omliggende gebied (Le Medi aan de stadszijde en de muziekwijk Music Experience in het voormalige havengebied) toegevoegd aan deze serie wandelingen. Toen is ook gekozen voor de nieuwe naam van dit programma: The City Goes West!! Samen met een achttal andere belangstellenden heeft u zich ingeschreven voor een bezoek aan het Coolhaveneiland.

11



HET GEZELSCHAP Op uw tocht wordt u begeleid door een tweetal gidsen, die een toelichting zullen geven op de ontwikkelingen in het gebied en die hun uiterste best zullen doen om uw vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. We stellen u eerst deze gidsen voor:

•

•

12

Annuska Boschman, 36 jaar oud en werkzaam bij bureau Ódyssee Historical Architects´ en betrokken bij stedelijke gebiedsontwikkeling. Odyssee houdt vanaf de oplevering kantoor in de voormalige Machinistenschool, heeft zes vaste medewerkers, vier projectmedewerkers en momenteel drie stagiaires o.a. van ´Media aan de Maas´ en het Rotterdams Instituut voor Bouwkunde, Architectuur en Civiele Techniek. Annuska zal het een en ander vertellen over de ontwikkeling van ´De Machinist´. Daarnaast kent ze het gebied in meerdere opzichten goed en is ze betrokken bij de uitvoering van enkele projecten. Jaap van der Meer, 29 jaar oud en werkt bij ´Rotterdam City Marketing´. Jaap heeft zich gespecialiseerd in cityen gebiedsbranding en is gedurende twee jaar werkzaam geweest bij het projectbureau Coolhaveneiland. Hij heeft enkele publicaties over het Coolhaveneiland op zijn naam staan. Hij zal vooral de branding en de identiteitsontwikkeling van het Coolhaveneiland nader toelichten.

De rest van de groep bestaat uit: •

Anneke Steenbergen, adjunct-directeur bij woningbouwvereniging ´Het Oosten´ uit Amsterdam. Anneke is bezig met gebiedsontwikkeling in Oud-West en het stimuleren van creatieve economie in dit deel van Amsterdam.

•

Emily Jones, afkomstig uit Birmingham en enkele jaren geleden afgestudeerd in Eindhoven (Industrieel ontwerp en Design). Sinds kort zelfstandig ondernemer en met name geïnteresseerd in nieuwe vormen van woon-werkcombinaties. Zij ziet het Coolhaveneiland als mogelijke vestigingslocatie.

•

Daan de Heus, voormalig horeca-ondernemer en bedenker van nieuwe horecaconcepten o.a. in Rotterdam.

•

Harry de Wit en Mohammed Bouhahoul, vertegenwoordigers van de bewonersorganisatie Spangen en betrokken bij diverse sociaal culturele activiteiten in hun eigen wijk.

•

Annemarie Zoet, freelance journaliste en publiciste, met bijzondere aandacht voor de regio Rotterdam en de communicatie tussen overheden en burgers.

•

Francien Verhagen, Wethouder Ruimtelijke Ordening in de gemeente Schiedam. Francien is verantwoordelijk voor het project ‘De Creatieve Stad’.

•

Ritty van Straaten, projectontwikkelaar in midden en zuid Limburg en economisch adviseur van de gemeente Venlo en omstreken. Hij is vooral geïnteresseerd in het concept en het aantrekken van nieuwe en startende bedrijven.

13



ROUTEKAART

7

Hoogtepunten wandeling over het Coolhaveneiland in 2012: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

De Machinist Binnenterrein Puntegale Willem Buytewechstraat Rotonde W. Buitewechstraat en P. de Hoochweg Coolhaven Urban Water Dwellings Oefenruimtes Codarts/WMDC Worm Zwembad Muziektent Kapelplein Design Centre Rotterdam Monumentale panden Pieter de Hoochweg Douanegebouw

6

1

5 3

2 10

4

12

8 13

9 14

11

15


LOOPT U MEE?

Mogelijk interieur De Machinist

Het gezelschap heeft zich op een mooie zomerdag verzameld voor de hoofdingang van de voormalige Machinistenschool(1). Het is een uur of tien en zoals altijd begint de wandeling met een ontbijt naar keuze. Istanbul Spring, Fez Delight of het inmiddels goed gerecenseerde maar stevige ´Machinekamer´ en omdat het zondag is, behoort een Grosses, Medium of Kleines Berliner Frühstuck ook tot de mogelijkheden.

een aantal bezoekers de fototentoonstelling van Marie Cécile Thijs. Enkele technici zijn aan het werk om alles voor te bereiden voor het middagconcert van Fernando Lameirinhas.

Binnen worden we hartelijk welkom geheten met een glas thee. Buiten op het plein aan de achterzijde zijn ze bezig met het dekken van onze tafel die uitzicht biedt op de Schie. Op de balkons van de Nieuwe Machinist aan de rechterzijde van het plein zie je ook verschillende mensen ontbijten en hun krantje lezen. We wandelen naar onze rijk gedekte tafel met een diversiteit aan Duitse, Turkse en Marokkaanse etenswaren. De bediening blijkt uitstekend, het personeel is gestoken in goed ogende en fraai vorm gegeven shirts en schorten. Diverse soorten koffie, thee en vruchtensappen worden met een Rotterdamse vanzelfsprekendheid, zonder iets te hoeven vragen, aangevuld. De relatief jonge Aischa, bedrijfsleidster, komt met een opvallend accent, we vermoeden iets Zuid-Afrikaans, informeren of alles naar wens is.

Tot begin jaren ’80 van de vorige eeuw vonden er nog volop havenactiviteiten plaats in de Schiehaven en op de Müllerpier. Stucadoorsbedrijven als Müller-Thomsen en Kühne en Nagel waren er actief en er bevond zich een groot distributiecentrum van Van Gend en Loos aan de Westzeedijk. De nabijheid van de haven vertaalde zich ook naar deze wijk. De ScheepvaartVereniging Zuid (SVZ) had er haar kantoor, evenals het Loodswezen. De (Hogere) Zeevaartschool zowel als de Machinistenschool waren er gevestigd en ook het Arbeidsbureau voor de Rijn- en Binnenvaart en het hoofdkantoor van de Douane, alsmede een enkele cargadoorsfirma hadden er een plek gevonden.

Het is inmiddels al aardig aan het vollopen. Binnen bekijken

Jaap, onze gids neemt het woord om het een en ander toe te lichten over de recente geschiedenis van het Coolhaveneiland:

“

17

I - WANDELING IN 2012 Anders dan in andere naast de havens gelegen wijken, zoals bij voorbeeld Afrikaanderwijk en Katendrecht, was de bevolking van Coolhaven echter vrijwel niet in de haven of aanverwante bedrijven werkzaam.

Humanitas

Puntegaele

Hogeschool Rotterdam

WMDC

Door de modernisering van het goederenvervoer over water (van stukgoed naar containers en naar steeds grotere schepen) gingen een aantal havenbedrijven failliet dan wel werden overgenomen door grotere spelers, die waren gevestigd aan de andere Maasoever. De in de stad gelegen havens verloren hun functie en de havenactiviteiten verplaatsten zich naar Zuid en tegelijkertijd ook steeds verder naar de nieuwe havengebieden buiten de stad. Met de havenactiviteit vertrokken ook de havengerelateerde organisaties en bedrijven uit Coolhaveneiland. De SVZ en het Loodswezen waren de eerste vertrekkers, gevolgd door het cargadoorsbedrijf en kort daarna het Arbeidsbureau. Het vertrek van de Zeevaartschool had weliswaar andere oorzaken (fusiegolf in het HBO), maar het verlies aan maritieme functies werd er wel

door onderstreept. De laatste havengerelateerde activiteit, die is vertrokken was de Douane. Coolhaveneiland had niet alleen te lijden onder het vertrek van de haven- en havengerelateerde activiteiten, maar zag in diezelfde periode ook de Belastingdienst verdwijnen naar de Kop van Zuid. Dankzij de veelal monumentale panden waarin de vertrekkers waren gehuisvest heeft het gebied echter geen blijvende schade op gelopen. Al in het begin van de ‘70-er jaren vertrok de Nederlandse Economische Hogeschool (NEH, thans EUR) naar een nieuwe locatie in Kralingen en het pand kreeg vrijwel aansluitend een nieuwe invulling, door dat het Conservatorium het gebouw betrok. Ook die opleiding is inmiddels naar een nieuwbouwlocatie vertrokken en nu is de Jeugdtheaterschool er gevestigd. Het pand van de SVZ werd gekocht en betrokken door Humanitas, in het gebouw van het Loodswezen is thans het WMDC gevestigd, de SKVR heeft het pand betrokken van

19

I - WANDELING IN 2012 Schenker & Co., het gebouw van de Belastingdienst werd omgevormd tot De Puntegale, een verzameling woon-/werkeenheden waarin met name personen die kunnen worden gerekend tot de creatieve economie, een plaats hebben gevonden. En dit transfomatieproces is daarna alleen maar door gegaan. De vroegere Zeevaartschool kreeg de nieuwe opleiding “Media aan de Maas” als gebruiker en de Machinistenschool is omgevormd naar een centrum voor creatieve ondernemers en een grootschalige horeca-voorziening. Aan de rand van het Lloydkwartier is enkele jaren een tijdelijke huisvesting gecreëerd voor de Circusopleiding van Codarts en die sluit goed aan bij het cluster van creatieve kennisinstellingen, dat geconcentreerd is langs de Pieter de Hoochweg.

20

Het Noordoostelijk deel van Coolhaveneiland is daarmee één van de meest prominente en in het oog springende plekken in de stad geworden, waar de transformatie van de “oude” economie naar de kenniseconomie gestalte krijgt. Deels in de vorm van

I - WANDELING IN 2012 nieuwe opleidingen, deels als vestigingsplaats van creatieve ondernemers. Niet alleen het type bedrijvigheid en (voor een deel) de samenstelling van de bevolking hebben in de afgelopen decennia ingrijpende wijzigingen ondergaan, ook de positionering van de wijk in de stad en daarmee de “sfeer” van de wijk zijn veranderd. Van oudsher, zeker na het graven van de Coolhaven (1923) lag de wijk enigszins geisoleerd en in de periferie van het stadscentrum, aangeklemd tegen de Schiehaven en de Müllerpier. De herontwikkeling van die twee gebieden tot het nieuwe Lloydkwartier met een uitgesproken stedelijk milieu, waar een kleine 2000 woningen werden gerealiseerd met bijbehorende infrastructuur (winkels, voorzieningen, horeca) en waar een sterke nadruk wordt gelegd op de AV-sector “trokken” de stad als het ware over de Parksluizen richting Coolhaveneiland. De herontwikkeling van de Westzeedijk tot Parklane, de realisering van de Vierhavenstrip en in een

wat later stadium de transformatie van het Vierhavens- en Merwehavengebied van haven naar stad hadden tot gevolg, dat het Coolhaveneiland steeds centraler in de stad kwam te liggen. Niet voor niets maakt deze wandeling deel uit van een programma met als titel: The City Goes West!!

”

Emily zegt erg onder de indruk te zijn van het verhaal van Jaap, maar het roept tegelijk ook wel een aantal vragen bij haar op. Is dat hele proces min of meer organisch verlopen of is er ook sprake geweest van een zekere sturing door de lokale overheid en andere betrokken partijen? Wat haar opvalt is dat het gebied, in ieder geval op het eerste gezicht, lijkt te beschikken over een sterke eigen identiteit. Misschien kan Jaap daar ook nog even kort op ingaan?

“

Jaap: Beste mensen, ik was niet van plan een theoretische verhandeling te geven over gebiedsontwikkeling, maar ik wil natuurlijk wel het een en ander toelichten. In het begin was er inderdaad nauwelijks sprake van een gestuurd proces. Je zou eerder kunnen spreken over een min of meer organisch proces. Maar na verloop van tijd is dat veranderd. In 2004 is er een Ontwikkelingsvisie Coolhaveneiland opgesteld en in het jaar

daarna zijn er een aantal sessies belegd om de gewenste identiteit en de branding van het gebied vast te stellen. Eén van de uitgangspunten bij de gebiedsontwikkeling van het Coolhaveneiland was het idee dat je betrokkenen en toekomstige gebruikers er actief bij moet betrekken: bewoners, ondernemers, studenten, ambtenaren en politici. Zoals u weet gaat het bij gebiedsbranding vooral om identiteitsontwikkeling, om het vormen van een ‘brand’, een imago, dat in belangrijke mate bepalend zal zijn voor de verdere communicatie en marketing. Ideeën over branding behoren zeker niet alleen van achter een bureau vandaan te komen, maar worden vooral gevormd door goede onderlinge communicatie tussen gebruikers. Mensen die permanent met elkaar in dialoog willen gaan over de wenselijke toekomst van het gebied waarin ze (gaan) wonen en werken. De branding van het Coolhaveneiland is vooral een proces geweest waarbij we vanaf het begin gevraagd hebben naar de beelden van mensen die hier wonen of werken of die hier anderszins bij betrokken zijn. Op zich niet nieuw, niet uniek, maar wel heel essentieel en vaak wordt het vergeten.

21

I - WANDELING IN 2012 De beelden en de daaruit volgende gesprekken en discussies hebben we vastgelegd in een aantal essenties, kernwaarden. Op een hand-out, die ik niet geheel toevallig bij me heb, heb ik ze voor u samengevat

Kernwaarden: Emotie:

Mijn ding

Functie: Streven:

”

Jaap deelt een A4tje rond met de volgende tekst: Try out

Vliegwiel

High Energy

Inclusief

Open

Elkaars publiek zijn In orde. O.K.

Ontplooïing

Inspiratie

Community

Onverstoorbaar

Brandpunt

Ontspannen

Interessant

Wederkerig

Samenwerking

Vrijplaats

Nieuwe welvaart

“

Jaap: Dit schema oogt wellicht enigszins theoretisch, maar gedurende onze wandeling zal ik de praktijk en de begrippen die worden genoemd in dit schema voor u met elkaar in verband brengen. Vragen staat natuurlijk vrij!

”

Rond 10.30 uur schuift Annuska aan, om de rondleiding die we in De Machinist gaan krijgen in te leiden. Zij vertelt eerst over de voor haar unieke formule waarbij meer gevestigde bedrijven zoals Odyssee, waar zij zelf werkt, nieuw talent - in de vorm van startende bedrijven - hebben kunnen uitnodigen om zich voor een periode van drie jaar in De Machinist te vestigen. Overigens wel op voorwaarde dat ze deze starters ook daadwerkelijk zouden gaan helpen. Zelf coacht zij ´Schön Wieder Neue Welle´ (multimediale vormgevers). Zojuist hebben zij hun eerste presentatie voor de Ámsterdam Creativity Exchange´ afgerond.

Annuska houdt het verder kort, maar licht nog wel een tip van de sluier wat betreft de Ópen Werkplaats´ in De Machinist. Hier werken creatieve bedrijven uit andere Nederlandse en Europese steden gedurende een periode van drie maanden op uitnodiging van ćreatieven´ van het Coolhaveneiland. Momenteel is dat de firma id3d- uit Lille, die al eerder gedurende Rotterdam Culturele Hoofdstad in de stad actief is geweest. Zij ontwikkelen innnovatieve tentoonstellings- concepten en delen deze kennis met Rotterdamse bedrijven. (Zie:Ńouveau Impression´ feb. 2008, Frans vakblad voor architectuur en vormgeving). Later deze maand zullen ze zoals te doen gebruikelijk een persbijeenkomst verzorgen en enkele potentiële afnemers ontvangen.

“

Jaap: Een goed voorbeeld hoe op ontspannen wijze en met oog voor internationalisering wordt gewerkt aan het creëren van een ćommunity´, niet alleen op wijkniveau, maar ook over de landsgrenzen heen. In mijn optiek ook illustratief voor een open houding en een vorm van samenwerking die inspirerend werkt. Simpelweg een interessant project, waar we als stad ook ons voordeel mee doen. Dergelijke projecten komen regelmatig terug in (eigen) publicaties en genereren ook anderszins media-aandacht.

”

23

I - WANDELING IN 2012 Genoeg gepraat, tijd om echt in beweging te komen. Via de achterzijde van het café lopen we de brede gang in richting hoofdingang, daar treffen we de conciërge die kantoor houdt in een semi-permanente, mobiele unit, opgetrokken uit verschillende duurzame materialen. Het is een proefmodel dat ook in Mannheim en Bangkok staat. De ontwerper, die in de Schoonderloostraat zijn werkplaats heeft, heeft er onlangs de Robert Winkels ´Bijzonder-Simpel Prijs` voor ontvangen. Vanuit de kelderverdieping komt Martin Roedolfs aangestormd, hij is druk bezig met het treffen van de laatste voorbereidingen van een `Wohnzimmer´ editie, die al langere tijd in De Machinist worden georganiseerd. Annuska vraagt of hij daar even iets over kan vertellen:

Martin, wat is Wohnzimmer precies? “Ik probeer met Wohnzimmer allereerst een soort van omgeving te creëren waarin alle lagen van de bevolking zich thuis voelen. Ik schotel ze een mix voor van truttige huiselijkheid tot aan moderne creativiteit. Het presenteren van kunst en het stimuleren van sociale interactie zijn de belangrijkste kenmerken.” Wat is jouw inspiratie achter Wohnzimmer? “Ik ben geïnspireerd geraakt door de kleine huiskamer feestjes in Berlijn. Die feestjes waren laagdrempelig, puur en creatief. Ik voelde de energie binnen het spontane netwerk en de ongedwongen schoon-

heid ervan. Ik dacht meteen daar moet ik iets mee gaan doen in Rotterdam.” Annuska: “Het begint allemaal met het aanvoelen van wat de stad nodig heeft of waar behoeftes liggen. Ik noem dit ook wel Ńog Niet Gerealiseerde Creatieve Behoeftes´. Als je deze behoeftes aanvoelt en je kan die op een leuke manier invullen, heb je grote kans dat het project een succes kan worden. Dingen zomaar kopiëren mist een soort van creatieve bezieling. Dat gaat gewoon niet werken, hoeveel geld je er ook in stopt. Je kunt het ook vergelijken met hoe we hier met elkaar het Coolhaveneiland ontwikkelen: aanvoelen, weten wat je wilt en het met de juiste mens en uitvoeren”

25


“

Jaap: Need I say more? Martin staat symbool voor de vliegwielfunctie, als aanjager, als high energy organisator die het ´ elkaars publiek zijn´ lijkt uitgevonden te hebben. Zijn project draagt in meerdere opzichten bij aan datgene wat wij gedurende de brandingssessies verzonnen hebben. Ik raad u aan zelf eens zo’n Wohnzimmer bij te wonen.

”

Op de begane grond treffen we de eerste ‘First Contact’ winkel aan. Kun je het eigenlijk wel een winkel noemen? Het is meer een laboratorium, een proeftuin waar topmerken als Nike en Apple proto-types voorleggen aan ontwerpers met trendwatchers-kwaliteiten, die weten wat er in de markt speelt en op welke wijze deze proefmodellen nog verbeterd zouden kunnen worden. De heer van Straaten: Kunnen wij ook zoń winkel in Limburg krijgen?

“

26

Annuska: Misschien, maar u moet zich wel bedenken dat deze winkel ontstaan is door de contacten die één van de huurders al had en door de bijzondere mix van onderne-

mers, die verschillende kwaliteiten hebben om “new releases” te kunnen beoorden.

”

Snel naar boven want de tijd begint nu al te dringen.

Op de eerste verdieping lopen we langs de werkruimtes van MRV evenementenorganisatie, die mede het culturele programma op het plein aan de achterzijde verzorgen, langs het architectencollectief van Mauro Scargilia en ontwerpstudio Deus Design naar de Sociëteitsruimte. Annuska vertelt dat deze ruimte nog in volledig originele staat verkeert, inclusief de wandschilderingen, de plafondtableaux en het haringgraatparket. De sociëteit vormt het hart van ontmoetingen, netwerkbijeenkomsten, debatten, lezingen en presentaties. Soms openbaar, soms besloten en een enkele keer in het geheim. Hier schijnt het te gebeuren, het ademt in ieder geval de juiste sfeer. Een meer dan aangename ambiance. Vanuit je ooghoeken kun je een assortiment Whiskey´s zien staan waarvan je alleen kan dromen. John, de slijter van de Willem Buytewechstraat is verantwoordelijk voor de unieke samenstelling. In de societeit weet de Rotterdamse culturele elite, voor zover die al bestaat, zich geconfronteerd met de eigenzinnige opvattingen en uitingen van de nieuwe garde. Hier treffen de vrouwen van ´Vice Venus Netwerk´ elkaar, de top vijftig van Rotterdamse

Netwerk-organisatie actief op Coolhaveneiland

I - WANDELING IN 2012 creatieve vrouwen tussen 20 en 40 jaar oud, die o.a. éen eigenzinnige maandblad speciaal voor mannenúitgeven. Met enige regelmaat tref je hier ook leden van de Urban Country Club, De Spaanse Vloot en Spirit of the Media. Via de wenteltrap gaan we een verdieping hoger.

“

Jaap: Binnen één jaar is de sociëteit uit gegroeid tot een van de belangrijkste ontmoetingspunten van de stad. Het heeft de status van ´De Kring´, maar de eigenzinnigheid van een tent als ´De Bunkeréen voormalig jazzpodium uit Rotterdam, uit de tijd van Willem Wodka, voor diegenen onder u die zich dat misschien herinneren.

”

Harry de Wit: Komen hier ook weleens gewone mensen zoals Mohammed en ik?

“

Annuska: Dat heeft inderdaad wel enige tijd geduurd. Dat ging zeker niet vanzelf, maar toen er hier ook vanuit het ABCD-project bijeenkomsten werden georganiseerd is daar verandering in gekomen. Vormgevers die samen met ABCD een cursus Photoshop verzorgden hebben er ook aan bij gedragen dat de samenstelling breder is geworden en dat het meer bekend is in de wijk. Toch blijft het

vooral een stedelijke voorziening, maar ook dat past bij de doelstellingen.

”

Op de tweede etage bevindt zich o.a. het projectkantoor Coolhaveneiland waar studenten van de Hogeschool Rotterdam vanuit verschillende disciplines werken aan uiteenlopende projecten. Vanochtend komt het persbureau bijeen om videointerviews met bewoners te bewerken tot een aflevering van Ćoolhaven 24-7´ (een wekelijks geproduceerd filmpje te zien op diverse publieke locaties op het Coolhaveneiland en op de locale TV) Annemarie Zoet: Hoe hebben jullie een dergelijk proces op gang gekregen?

“

Jaap: Het is in 2007 begonnen met een initiatief van studenten van Media aan de Maas. Ze hadden opdracht gekregen om een aantal items over de buurt te maken. Eigenlijk eenmalig van opzet. Het bleek zoń succes dat er een tweede editie is gekomen en dat buurtbewoners en vooral tieners steeds meer betrokken raakten. Inmiddels is het bijna een fenomeen. Cineac TV Delfshaven werkt er inmiddels ook aan mee. Over interessante samenwerking gesproken.

29

I - WANDELING IN 2012 Annuska kijkt op haar horloge, hoogste tijd om naar buiten te gaan. Buiten aan gekomen werpen we een blik op het binnenterrein van Puntegale(2), een bouwput waar men druk aan de slag is om een ondergrondse parkeergarage te realiseren. Rechts van het binnenterrein, op de Willem Buytewechstraat(3), is het een drukte van belang. Mensen lopen af en aan bij de ambachtelijke bakker, inmiddels wereldberoemd in Rotterdam vanwege zijn croissants, en zijn buurman, de traiteur. We wandelen richting rotonde, de kruising van de Willem Buytewechstraat en de Pieter de Hoochweg(4). Tijd voor een foto bij het beeld van Hubert Bals. Huub is op imposante wijze vorm gegeven, geflankeerd door twee tijgers. Veel bezoekers en vooral toeristen nemen plaats op één van de tijgers om zich te laten vereeuwigen met de aimabele grondlegger van het Rotterdamse Film International.

”

We slaan rechtsaf om richting de Coolhaven te wandelen. Voordat we naar beneden gaan, horen we halverwege de straat een fragment uit een vioolconcert van Vivaldi(5). Het blijkt een Iraanse conservatorium-student die tijdelijk in het Short Stay Hotel verblijft.

Francien Verhagen: Hoe zijn jullie tot de keuze van een beeld op deze locatie gekomen?

“Helemaal niet ongewoon” vertelt Annuska, “je hoort hier op Coolhaveneiland allerlei soorten muziek”.

Jaap: Het was vanaf het begin één van de missies om de looproute vanaf metrostation Coolhaven naar het Lloydkwartier aantrekkelijker te maken. We hadden gedacht om dit te doen door het ontwikkelen van panden,

Op de kade aangekomen zien we de aanlegsteiger waar je kano´s en waterfietsen kunt huren. Op zondagen kun je er zonder beperkingen De Schie mee op. Veel families, maar ook stelletjes maken er gebruik van. We wandelen verder langs de kade, op het water liggen zestien, inmiddels beroemde

“

WMDC

vooral in de plint, aan de Pieter de Hoochweg. Maar er was amper onroerend goed te koop om er bijvoorbeeld aantrekkelijke horeca of winkels in te vestigen. Kortom, Tom Poes verzin een list. Aangezien de rotonde een prominente plek inneemt en toentertijd een erg dorps karakter had kwam het voorstel op taf oort gekomen. Rotterdammers zijn er trots op! En het heeft kennelijk nog meer zeggingskracht als het beeld van Piet Heyn, hier iets verderop.

31


I - WANDELING IN 2012 Urban Water Dwellings waar je zowel kunt wonen als werken. Ze hebben allemaal een eigen identiteit, maar tegelijkertijd vormen ze een geheel(6).

nieuwe vormen van woon-werkcombinaties, maar dan vooral gericht op starters, creatieve ondernemers die zich nog geen eigen bedrijfsruimte kunnen veroorloven of waarvoor werken vanuit huis min of meer vanzelfsprekend en passend bij hun beroep is.

Emily Jones: Waarom hebben jullie juist hier gekozen voor deze woon-werk combinaties?

“

32Impressie: Wonen, woon-werken en recreëren op en aan het water

Annuska: Daarvoor hadden we meerdere redenen. Ten eerste omdat ook dit een prominente, in het oog springende plek is, zeker vanaf de stad gezien. Ten tweede omdat we iets op een creatieve en innovatieve manier wilden gaan doen met duurzame vormen van gecombineerde woon- en bedrijfsruimte. Een creatief stedelijk gebied wordt tenslotte ook bepaald door de wijze van inrichting en innovatieve bebouwing. Ten derde omdat we de beperkte woningtypologie op het Coolhaveneiland wilden verbreden en tot slot omdat we ook een aantal midden en hogere inkomensgroepen deze kant op wilden trekken. Wonen en werken op het water bleek aan te sluiten bij een trend, een zeer gewilde nieuwe vorm en kennelijk passend bij het Rotterdam-gevoel. Overigens vind je elders in het gebied ook

De heer van Straaten: Wat kosten die bootjes?

“

”

Jaap: Ze verschillen in prijs en lopen uiteen van € 250.000 tot € 450.000 mede afhankelijk van het al dan niet kunnen beschikken over een extra ponton. Dit project laat overigens op geheel andere wijze zien hoe je enerzijds kunt werken aan een community gevoel en anderzijds aan het scheppen van je eigen vrijplaats, om nog maar eens terug te komen op de kernwaarden.

”

Aan de linkerkant van de kade zien we het voormalige ABNAMRO-gebouw inmiddels omgebouwd tot oefenruimtes voor muziekstudenten van Codarts/WMDC(7). Boven de studio’s wonen ze en daarboven bevindt zich het penthouse van de directeur met een prachtig uitzicht op de Heemraadsingel. Ze zit er regelmatig met Paco de Lucia te lunchen zegt men.

33

Aan het einde van de autovrije Coolhaven is een uitspanning, daar waar vroeger Logger ´De Liefde´ lag en waar je meer dan dertig soorten jenever kunt proeven, typerend voor Historisch Delfshaven natuurlijk. Via de Havenstraat, waar inmiddels het grootste deel van de panden volledig is gerenoveerd lopen we naar een stukje nieuwbouw, het Compagniekwartier dat bij aankomst enigszins Mediterraan aandoet, smalle steegjes en een structuur waarbij je er niet aan ontkomt om veel onderling contact te hebben. We lopen langs de Achterhaven richting het voormalige VOC-pand waar WORM is gevestigd(8). Ook hier is het water op bijzondere wijze benut, er liggen enkele prettig geprijsde botels, die vooral voor jonge buitenlandse toeristen en artiesten aantrekkelijk blijken te zijn. Tijd voor een pauze, tijd voor een versnapering. Op het terras van WORM worden we vanuit de nieuwe buitenbar verrast met een aangename champagnecocktail en Fruit de Mer-achtige snacks, die zoals later blijkt, niets met vis te maken te hebben, maar uitstekend smaken. Illustratief voor WORM merkt Annuska op.

“

I - WANDELING IN 2012 Annuska: Ik zou het niet weten meneer van Straaten. Maar misschien vind u het bestratingspatroon veel interessanter. Dat is gebaseerd op de structuur van bladmuziek.

”

Van Straaten: Verdomd! Was me niet opgevallen. Duur? Sorry, laat maar, Limburgse handelsgeest. De liefhebbers van eigentijdse en hedendaags gecomponeerde muziek halen hun hart op bij het ongekende assortiment DVD’s dat in de naastliggende winkel te koop is. Na een aangenaam maar iets te kort verblijf wandelen we verder richting Buizenwaal en Middenkous. De eerste binnenhaven wordt opgeluisterd door een scheepswerkplaats, enkele zeilschepen en logger De Liefde. Hier kun je in de zomer opstappen voor het maken van een zeiltocht onder begeleiding of kun je met een gezelschap één van de schepen huren en het ruime sop kiezen om richting Engeland te varen. In de tweede binnenhaven krioelt het van de kinderen en de ouders. Het zwembad is vandaag weer open gegaan en de temperatuur is aangenaam genoeg om er een dagje te verpozen. Bovendien ook een populaire locatie onder tieners. Vreemd, maar wel erg aardig zo’n zwembad(9).

De heer van Straaten: Annuska, weet jij wat die snacks inkoop kosten?

35


“

Het idee komt naar aanleiding van vergelijkbare voorbeelden uit Parijs en Berlijn” vertelt Annuska “waar ze ook dergelijke zwembaden in de stad hebben.

”

We laten het meer historische en toeristische deel voor wat het is en wandelen weer verder. Opnieuw via de Havenstraat richting de Waaldijk. Ook daar weer drukte. “Er is hier wel volop dynamiek” merkt van Straaten op. “Komt zeker door die supermarkt”? Vanaf de hoek kijken we de Oostkousdijk op. Naar het schijnt de straat met de meeste bloemen in de stad. De gehele middenberm staat inderdaad vol met allerlei bloemen en planten met uiteenlopende kleuren. We buigen af naar links en wandelen de Schoonderloostraat in. Ook hier een aantal fraai gerenoveerde panden. “Dit was tot voor kort een bouwval” vertelt Annuska. Opnieuw treffen we een combinatie van wonen en werken. Op initiatief van ABCD-project wonen hier enkele tienermoeders, die een kledingherstel bedrijf zijn begonnen. Anneke Steenbergen: Het komt onderhand allemaal wel erg van bovenaf gestuurd over of vergis ik mij daarin?

“

Jaap: Het gaat natuurlijk om een integrale aanpak en we hebben vooraf zeker na gedacht over sociale, sociaal-economische, ruimtelijke en fysieke ingrepen. We zijn niet uit het niets begonnen en we hebben het proces zeker proberen te sturen, want zonder visie geen resultaat. Maar de visie was niet heilig en zoals ik aan het begin heb verteld altijd in samenspraak met betrokkenen. Zo is de Coolhaven, het project ´woon-werken op het water´ veel eerder ontwikkeld en gerealiseerd dan wij in eerste instantie in gedachten hadden. Een ander voorbeeld: de herinrichting van het Kapelplein is nagenoeg volledig tot stand gekomen op basis van ideeën van de gebruikers. Maar natuurlijk is er altijd het gevaar dat je teveel wilt sturen, zeker gelet op het feit dat we een aanzienlijk aantal stuurlui aan boord hadden.

”

Na dit kritische intermezzo vervolgen we onze weg. Aan onze linkerhand iets verderop in de straat zien we ‘De Schat van Schoonderloo’, een aangenaam stukje groen, een plek om te verpozen, een goed boek te lezen of zoals vandaag, te luisteren naar een lunchconcert. Veel ouderen die in ‘De Kolk’ woonachtig zijn weten dit bijzonder te waarderen.

37

I - WANDELING IN 2012 We kronkelen door het labyrint van straatjes verder en komen uit op het Kapelplein. Midden op dit plein staat een nieuwe muziektent, maar wel volgens oude richtlijnen geconstrueerd.

“

Het is vooral een “open podium”, een faciliteit voor studenten van Codarts, leerlingen van de SKVR en cursisten van het Hip Hop Huis. Hier zie je buiten wat er binnen allemaal gebeurt. Hier treffen bewoners en studenten elkaar en met regelmaat zijn hier speciale evenementen als Roots & Routes en North Sea Round Town. Naast het plein achter De Machinist is dit één van de trekkers van Coolhaveneiland. Sinds kort is er ook een Marokkaans theehuis gevestigd. “Vroeger werd hier ook veel aan sport gedaan, maar dat is nu verplaats naar het Heiman Dullaertplein, vertelt Annuska.

”

“Weet je wat me nou zo opvalt, in vergelijking met mijn eigen wijk” zegt Mohammed “ Ik zie hier nergens zwerfvuil of hondenpoep. Hoe hebben jullie dat geregeld”? Annuska antwoordt, dat er al in een vroeg stadium goede af-

spraken zijn gemaakt met de ROTEB en dat de bewonersorganisatie en het ABCD project er nauwlettend op toe zien, dat die worden nagekomen. We gaan verder en lopen richting de Westzeedijk, ter hoogte van nummer 497, op de hoek, stoppen we even. Hier bevindt zich het New Design Center Rotterdam. Onderin een grote toonzaal met (betaalbare) ontwerpen van veelal Rotterdamse vormgevers, met onder meer meubels, huishoudelijke artikelen, stoffen en wanddecoraties. Op de bovenverdiepingen bevinden zich hun kantoren en is er een kleinschalige post- academische opleiding, waar buitenlandse ontwerpers workshops verzorgen. De maag begint langzamerhand te knorren. Op naar El Cameron voor de lunch. Milou, de eigenaresse ontvangt ons enthousiast. De tafels zijn gedekt met terra cotta aardewerk, rode en witte wijn, jonge olijven en zelf gebakken brood. Salades, diverse soorten Spaanse worst en een bonte verzameling tapas maken het geheel compleet. De hoeveelheden zijn vergelijkbaar met vroeger, toen restaurant/routier Vina Bona hier nog zat. Daar kon je indertijd weddenschappen afsluiten met truckers. Indien ze het voor- hoofd- en nagerecht volledig zouden kunnen verorberen zou de rekening voor het huis zijn.

39


Daan de Heus: Milou, mag ik je vragen hoe het je hier als horeca-ondernemer vergaat? Milou: In het begin was het hier niet gemakkelijk, maar in de loop van 2007 is de loop erin gekomen. Steeds meer mensen uit het Lloydkwartier wisten de weg te vinden en dat proces heeft zich gecontinueerd. De samenwerking met het WMDC, waarvoor ik af en toe de catering verzorg bracht een behoorlijk aantal docenten onze kant op. Maar vooral de komst van de horeca in De Machinist is van positieve invloed geweest. Mensen kijken toch ook verder dan hun neus lang is en willen kunnen kiezen. Nadat Mombassa van eigenaar gewisseld was en die de zaak helemaal heeft gerestyled, is deze locatie nog nadrukkelijker op de kaart komen te staan. Ik ga geen cijfers noemen, maar we kunnen er goed van leven. Binnenkort komen er een aantal nieuwe restaurants, hier aan de Westzeedijk, maar ook in het nieuwe Douanepand. Dat zegt toch iets, daar spreekt vertrouwen van ondernemers uit. We vervolgen onze wandeling langs de monumentale panden aan de Pieter de Hoochweg. Opvallend is het gestraalde pand van de ´Media aan de Maas´. Nu komt het gebouw waar vroeger de Zeevaartschool in was gevestigd nog meer tot haar recht.

Het contrast tussen nieuw- en oudbouw van deze opleiding werkt verfrissend. Jammer genoeg kunnen we het gebouw niet ´s avonds bewonderen. Alle monumentale panden in deze straat zijn namelijk uitgelicht naar een ontwerp van Peter Struycken. Met elkaar vormen ze een prachtig theatraal decor en een fraaie entree naar het Lloydkwartier.

“

Jaap: Ook dit lichtontwerp, het aanstralen van de monumenten, de trekkers van het Coolhaveneiland, moeten jullie zien in het licht van de imago-ontwikkeling. Ten eerste wat betreft de ontwikkeling van de eerder genoemde looproute, de kransslagader van het eiland, maar op deze manier slaan we in stedelijk en artistiek opzicht ook een verbinding tussen de stad en het Llloydkwartier. Het beste wat je qua gebouwen hebt moet je laten zien, maar dan wel anders. We zijn hier tenslotte in een jong, stedelijk en creatief gebied. Dat moet je proeven, ruiken, zien en ervaren. Niet alleen overdag, maar zeker ook ´s avonds. Dit is meer geworden dan een try-out, het is een permanente voorstelling met een steeds wisselend publiek, Met voorstellingen voor en na het eten en

41


I - WANDELING IN 2012 zelfs midden in de nacht. Bovendien gratis en dat vinden bijna alle Rotterdammers belangrijk.

”

Als sluitstuk van de wandeling gaan we het nieuwe Douanegebouw bezoeken. Ze zijn druk aan het verbouwen. Aangezien Annuska noch Jaap volledig op de hoogte zijn van de plannen schieten we één van de aanwezigen aan. Hij stelt zich voor als Emiel en wil graag het een en ander over het nieuwe Douanegebouw vertellen. Bovendien blijkt ook hij het gebied goed te kennen. Emiel is als student in Puntegale komen wonen en heeft aan de Erasmus Universiteit gestudeerd. Gedurende zijn verblijf heeft hij het (overigens gebruikelijke) aanbod gekregen om binnen Coolhaveneiland door te stromen. Hij kon kiezen uit een woning in de Nieuwe Machinist of een woonwerkcombinatie in het Douanegebouw. Zoals blijkt heeft hij voor het laatste gekozen. Samen met zijn vriendin, die als co-assistent werkzaam is in het Erasmus Medisch Centrum betrekken zij over enkele maanden hun nieuwe huis. Emiel is jurist en heeft zich gespecialiseerd in de entertainmentsector. Hij ziet mede door de aanwezigheid van hemzelf en veel vroegere studiegenoten in dit creatieve gebied en met het Lloydkwartier aan de overkant een goede toekomst voor zich weg gelegd.

42

Hij vervolgt zijn verhaal met te vertellen over het nieuwe Douanegebouw. Emiel is enthousiast over de opmerkelijke mix van functies en doelgroepen in het gebouw. Er komt een Hamman en een bijzonder soort restaurant ‘De Eigenaardige Acht’, waar een verzameling van culinaire ondernemers allemaal een deel van het restaurant uitbaten en met elkaar de belangrijkste wereldkeukens vertegenwoordigen. Hij kijkt vooral uit naar de Braziliaanse counter, Emiel kent de barman en weet dat ze er uitstekende caparinha´s gaan schenken. ‘Ook hier krijgen we meerdere avonden per week live muziek, vaak verzorgt door studenten van WMDC/Codarts net als in De Machinist. Dat zie je nergens in de stad, tja valt voor de meeste horeca-ondernemers natuurlijk amper te betalen, maar op deze manier, hier op Coolhaveneiland wel!’ Twee woonlagen van het nieuwe Douanekantoor komen ter beschikking van ‘De Roze Branding’ een initiatief uit de gayscene, die met elkaar juist willen wonen en werken in een jong, stedelijk en artistiek gebied. In eerste instantie vond hij dit maar een raar idee en was hij enigszins huiverig, maar na de eerste kennismaking is hij bijzonder enthousiast geraakt. ‘Nagenoeg allemaal mannen en vrouwen met een brede interesse en een boeiende maat-

43

I - WANDELING IN 2012 schappelijke carrière achter zich. Prima bestuurders en commissarissen voor de vele creatieve stichtingen en startende bedrijven in dit gebied. Met elkaar gaan ze ook een reisbureau beginnen naar bijzondere bestemmingen en zeker niet alleen voor sexueel anders geaarden. Bovendien hebben ze het een en ander te spenderen’ voegt hij er lachend aan toe. Hij weet te vertellen dat het projectbureau Coolhaveneiland bezig is met het afronden van het totale concept. “Er zal nog wel iets bijzonders bij komen. Laat dat maar aan ze over, die jongens en meisjes weten het wel te verzinnen. Zo had ik tenslotte vroeger ook niet gedacht dat aardbeien, pernod en zwarte peper zo goed bij elkaar zouden passen. Dat moet je eerst proeven!” Er wordt tijdens zijn voordracht veel gelachen en we bedanken hem na afloop hartelijk.

44

Jaap en Annuska verklaren hiermee de wandeling voor gesloten. Bij wijze van afscheid overhandigen ze ons een “pretpakket” met daarin de maandelijkse evenementen- & concertkalender, DVD’s van WORM en het WMDC en uitnodigingen voor de eerstvolgende debatten in de Machinist, alsmede een aankondiging van de volgende wandeling door het Lloydkwartier met een uitstapje naar de G.J. de Jonghweg. Wij bedanken hen uitvoerig en besluiten ter afsluiting van deze informatieve en leerzame dag nog even binnen te wippen in de Machinist en er nog one for the road te nemen.

012 2 i n u J s t Even Coolhaven WM D C - New Skool rds Talents Awa - Rotterdam WORM ltaire - Cabaret Vo Music - Science & tterdam program Ro - Exchange ents Outdoor Ev ival a - The terfest a/d Schie ‘De Parade’ ties Machinist zz presenta nband - Nu Moon Ja lh o tie: Co ave ta n se re -P D - DV

Puntegale natics - Creative Lu resentaties - Portfolio p l Societeit Internationa - Rotterdam n ve a lh g of Coo - The meanin de M aa s es Media aan npresentati - Eindexame eling fd a Multimedia uwerij al Cultuurbro ur Filmfestiv - Architectu chau - Club Wars tting’ ers ‘New Cu p p a K y k in K -

II - PLAN VAN AANPAK

DEEL II PLAN VAN AANPAK

VOORAF In dit Plan van Aanpak hebben wij er van afgezien om alle informatie, die bij de betrokken partijen bekend mag worden verondersteld nogmaals te herhalen. Evenmin hebben wij er voor gekozen uitgebreide theoretische beschouwingen op te nemen. Dit Plan van Aanpak heeft derhalve een concreet, sterk pragmatisch en doelgericht karakter.

49



OVERZICHT

INLEIDING Overzicht projecten Coolhaveneiland

2

1. 2. 3. 4. 5. 6.

5

3 4

6 1

50

Media aan de Maas De Machinist Winkelstrip Willem Buitewechstraat Pieter de Hoochweg als aantrekkelijke looproute De Nieuwe Machinist Kees van Dongenhof

In het Convenant Coolhaveneiland is vastgelegd, dat de werkzaamheden van de procesmanager en van de betrokken partijen zich in de eerste fase van de ontwikkeling van dit gebied zullen concentreren op het Noordelijk en Oostelijk deel van de wijk. Dat betreft het gedeelte dat wordt omgrensd door de Puntegaalstraat, de Westzeedijk, de Pieter de Hoochweg en de Coolhaven. Uit de Ontwikkelingsvisie en de overige ons ter beschikking staande documenten valt af te leiden, dat vervolgens het meest Westelijke deel van het gebied aan de orde komt en tenslotte het middendeel. Die volgorde beschouwen wij als richtinggevend voor de inrichting van het ontwikkelingsproces. Daarbij dient wel bedacht te worden, dat een ontwikkelingsproces niet altijd volledig lineair verloopt en dat er zich tussentijds ontwikkelingen voor kunnen doen, die ertoe nopen om ook aandacht te besteden aan onderwerpen c.q. locaties, die niet overeen- stemmen met de planning op hoofdlijnen (denk bijv. aan de herontwikkeling van het ABN-AMRO pand aan de Coolhaven of van het pand Westzeedijk 497). Het Convenant c.a. geeft niet alleen een volgorde aan m.b.t. de aanpak van het gebied, maar ook aangaande de te volgen werkwijze. Blijkens dit Convenant luidt de centrale opdracht:

“Coolhaveneiland om te vormen tot een aantrekkelijke en creatieve stadswijk waar creatieve bedrijvigheid en onderwijs zorgen voor een klimaat waarin de huidige bewoners en hoger opgeleide stedelingen, geslaagde migranten en creatieve jongeren graag willen verblijven”. Uit die omschrijving valt af te leiden, dat er wordt gestreefd naar een integrale aanpak, waarbinnen niet alleen de fysieke (her-) ontwikkeling van het gebied centraal staat, maar ook sociaal maatschappelijke, ruimtelijk functionele, (financieel) economische en demografische aspecten aan de orde dienen te komen. Diezelfde opdracht heeft niet alleen implicaties voor de te volgen werkwijze, maar schetst tevens een gewenst eindbeeld van de wijk na afronding van dit proces. Niet op detailniveau, maar wel waar het gewenste karakter (stadswijk), de beoogde uitstraling (aantrekkelijk en creatief), het type activiteit (creatieve bedrijvigheid en onderwijs) en de bevolkingssamenstelling (hoger opgeleide stedelingen, geslaagde migranten en creatieve jongeren naast de huidige bewoners) betreft. Dat beeld zal van begin af aan uitgedragen moeten worden en terug te vinden moeten zijn in de inrichting en vormgeving van het communicatieproces.

51



PROJECTORGANISATIE De uitkomsten van de eerdere sessies rond identiteit en branding bieden daartoe, in samenhang met de hiervoor weergegeven centrale opdracht uit het Convenant, voldoende aanknopingspunten. De communicatie zal deels gericht moeten zijn op de huidige bewoners (en bedrijven en instellingen), deels op nieuwkomers. Waar mogelijk zullen we gebruik maken van reeds bestaande organisatievormen en platforms (bijv. ABCD-project, bewonersorganisatie), soms met kleine aanpassingen, bijv. platform creatieve ondernemers Coolhaveneiland binnen het reeds bestaande creatieve netwerk De Spaanse Vloot en andere stedelijke netwerken zoals het zo juist opgerichte media-netwerk. Met betrekking tot de nieuw aan te trekken bewoners en bedrijven c.a. hanteren wij als uitgangspunt, dat we in beginsel niet elders in de stad gaan vertellen over de ontwikkelingen op het Coolhaveneiland, maar dat we potentiële belangstellenden zo veel mogelijk naar het gebied toe halen en ze waar mogelijk van begin af aan betrekken bij concrete projecten en programma’s.

52

De directies van de betrokken convenantspartijen (dan wel door hen gemandateerde vertegenwoordigers) vormen een stuurgroep die éénmaal per kwartaal bijeenkomt. Deze stuurgroep is het orgaan, dat op voorstel van de procesmanager besluiten neemt over alle belangrijke ontwikkelingen, welke zich gedurende het proces voordoen. Daarnaast opereert een voorbereidingsgroep. Deze komt maandelijks bijeen en bestaat eveneens uit vertegenwoordigers van de convenantspartijen, die naast beleidsmatig eveneens op uitvoerend en praktisch niveau bij de gebiedsontwikkeling betrokken zijn.. De leden van deze groep zijn binnen hun eigen organisatie belast met de voorbereiding van de besluitvorming in de stuurgroep, met de interne afstemming van de werkprocessen en voorzien de procesmanager van alle noodzakelijke informatie. De procesmanager is naast zijn werkzaamheden als uitvoerder van dit plan van aanpak en van de besluiten van de stuurgroep belast met het secretariaat van de stuurgroep en fungeert als voorzitter van de voorbereidingsgroep.

Naast deze beide gremia is er sinds kort ook een maandelijks Vraag en Aanbod-overleg gestart. Daarin participeren vertegenwoordigers van Stadswonen, Woonbron en het ABCD-project onder voorzitterschap van de procesmanager. Dit overleg heeft vooral tot doel vragen uit de markt naar woonruimte, woon/werkeenheden en bedrijfsruimte af te stemmen op het aanbod van m.n. de diverse corporaties en op de wat langere termijn om te komen tot een meer programmatische aanpak van dit vraagstuk. Zoals in de inleiding reeds aangegeven staat de volgorde van aanpak van de diverse gebiedsdelen in grote lijnen vast. In dit Plan van Aanpak zal de nadruk derhalve vooral liggen op het Noord-Oostelijk deel van de wijk. Naast coördinatie, idee- en planvorming zullen de werkzaamheden vooral de uitvoering van én de communicatie over de diverse (sub-) projecten alsmede over de beoogde identiteit en uitstraling van de wijk als geheel behelzen. In het kader van dat communicatieproces zijn en zullen een aantal programma’s worden ontwikkeld, die vooral tot doel hebben om naast nieuwkomers ook de zittende bewoners, het reeds in de wijk gevestigde bedrijfsleven en de diverse kennisinstellingen te betrekken in dit ontwikkelingsproces.

53



COOLHAVENEILAND NOORD-OOST Dit deel van de wijk vormt de verbinding tussen het centrum en het Lloydkwartier, met de Pieter de Hoochweg als centrale as. Minstens zo belangrijk is echter het gegeven, dat zich in dit gebied een aantal stedelijke functies bevinden, die veel publiek van buiten naar het gebied trekken. Dat betreft vooral onderwijsinstellingen zoals het WMDC (Codarts), Media aan de Maas (Hogeschool Rotterdam) (m.i.v. september 2007), de Jeugdtheaterschool, de SKVR en het Rotterdams Lyceum, maar ook de (hoofd-) kantoren van Humanitas, Bouman GGZ, DISCK en de Reclassering, alsmede enkele bedrijven (o.a. MVRDV). Na realisering van De Nieuwe Machinist en de transformatie van het huidige Douane gebouw tot wooneenheden (gedeeltelijk wellicht ook woon/werkeenheden) zal de bevolkingsdichtheid van dit deel van de wijk nog aanzienlijk toenemen, waarbij er ook meer hoger opgeleiden en dus meer koopkracht zal worden aangetrokken.

54

Uit de door ons uitgevoerde analyse van de wijk, is naar voren gekomen, dat het aanbod aan winkels en horeca in dit deel van de wijk onvoldoende is. Wij pleiten er dan ook voor de bedrijfsruimtes aan de Willem Buytewechstraat 20 e.v. te reserveren voor een winkelstrip en op de begane grond van

PROJECTEN de voormalige Machinistenschool een Grand Café onder te brengen. Bij het aantrekken van ondernemers voor deze functies dient rekening gehouden te worden met de te verwachten wijzigingen in de bevolkingsamenstelling, met het feit, dat er overdag veel bezoekers zijn, die een opleiding volgen of verzorgen en met het gegeven, dat het aantal creatieve bedrijven in de nabije toekomst nog aanzienlijk zal toenemen. Dat betekent dat er meer koopkracht beschikbaar komt en dat er andere (luxere) behoeftes naar voren zullen komen. De nieuwe welvaart die sedert enkele jaren zijn entree heeft gemaakt in dit gebied zal verder worden versterkt en dat dient te worden vertaald naar het voorzieningenniveau. Het Grand Café wordt mee genomen in de conceptontwikkeling van de voormalige Machinistenschool en de winkelstrip wordt toegevoegd aan de reeks projecten, die al in voorbereiding zijn en in een enkel geval al in de fase van uitvoering verkeren. Er staat namelijk nogal wat op de rol voor de komende jaren. In het hierna volgende hoofdstuk zullen we eerst de projecten behandelen en aansluitend de programma’s, die o.i. als flankerend beleid dienen te worden ontwikkeld.

Wij bespreken de diverse projecten zoveel mogelijk in chronologische volgorde. De (geplande) datum van oplevering resp. opening is daarbij bepalend. De volgorde van behandeling geeft tevens de prioriteit van de diverse projecten aan.

55


OPENING MEDIA AAN DE MAAS IN DE VROEGERE ZEEVAARTSCHOOL In september van dit jaar opent de Hogeschool Rotterdam een nieuwe opleiding: Media aan de Maas, in het gebouw van de vroegere Zeevaartschool aan de Pieter de Hoochweg. Na de verbouwing en oplevering van een deel nieuwbouw zullen hier ca. 1500 studenten en een 100-tal docenten hun activiteiten ontplooien. De leiding van deze opleiding heeft laten weten nadrukkelijk betrokken te willen worden bij de ontwikkeling van het gebied en daaraan maximaal bij te willen dragen. In de hierna volgende paragraaf programma’s worden de nu reeds bestaande voornemens nader uitgewerkt.

staat een inspirerende werkomgeving. Van de resultaten van zo’n proces zal ook de wijk als geheel profiteren, o.a. door regelmatige buitenoptredens of herinrichtingsvoorstellen.

Met de komst van deze opleiding wordt de cluster van creatieve opleidingen aan de Pieter de Hoochweg (WMDC, Jeugdtheaterschool, MBO Muziek (Zadkine) en SKVR) verder uitgebouwd. Een dergelijke clustervorming levert altijd synergie op, zeker wanneer we er met elkaar in slagen een aantal gemeenschappelijke doelstellingen te formuleren. De ontwikkeling van het gebied en de rollen die de opleidingen gezamenlijk zouden kunnen vervullen in dat proces zou één van die gemeenschappelijke doelstellingen moeten worden. De populaties van deze opleidingen vormen niet alleen elkaars publiek, maar door samen te werken komt er veel energie vrij en ont-

57



HERONTWIKKELING (VROEGERE) MACHINISTENSCHOOL In de hiervoor opgenomen beschrijving van de wandeling over het Coolhaveneiland, wordt uitvoerig stil gestaan bij de (vroegere) Machinistenschool. Wij gaan er van uit, dat de opening van dit complex plaats kan vinden in het 2e kwartaal van 2008 en dat aan het eind van het 3e kwartaal van dat jaar het pand volledig bezet is. In de periode voorafgaand aan de verbouwing wordt het project reeds onder de aandacht gebracht, o.m. door er de nodige activiteiten te organiseren. Voor de verdere uitwerking van dit onderdeel verwijzen we naar de paragraaf programma’s. Sinds enige maanden is het projectbureau Coolhaveneiland in het pand gevestigd. Leegstaande bedrijfsruimtes in de wijk zouden tot die tijd o.m. gebruikt kunnen worden voor het huisvesten van toekomstige huurders van de Machinistenschool. Op die manier raken die al in een vroegtijdig stadium betrokken bij de wijk en bij het project. Recentelijk hebben we een drietal creatieve bedrijven (2by4 Architects, Fabiana Toni en Supersudaca) op die basis gehuisvest aan de Willem Buytewechstraat 28. Op de begane grond van het gebouw aan de Willem Buytewechstraat is een Grand Café gepland, dat zal worden geëxploiteerd in samenhang met een op de 1e verdieping gelegen

58

sociëteitsruimte. Met één potentiële exploitant zijn reeds enkele gesprekken gevoerd en op korte termijn zal nog een tweede partij worden uitgenodigd om een ondernemingsplan op te stellen. In het Grand Café zal een podium worden geplaatst waar o.a. studenten (en docenten) van het WMDC optredens zullen verzorgen. Tevens zullen er enkele beeldschermen worden opgehangen waar de studenten van Media aan de Maas hun producties kunnen tonen. De publieke ruimte op de 1e verdieping krijgen het karakter van een sociëteit waar netwerkbijeenkomsten, debatten, lezingen, presentaties en (besloten) feesten en partijen zullen plaatsvinden. De combinatie van het Grand Café met zijn podiumfunctie en sociëteit maakt deze locatie tot hét brandpunt van het Coolhaveneiland. Een overwegend jong publiek (studenten, docenten, creatieve ondernemers, nieuwe bewoners waaronder ook een flink aantal geslaagde migranten) zal elkaar hier treffen, ideeën uitwisselen, debatteren, genieten van voorstellingen en nieuwe projecten bedenken. Aan de bar, op het terras, in de sociëteit of in het restaurant kan in een ontspannen sfeer nader kennis worden gemaakt met interessante geestverwanten. De First Contact winkel kan fungeren

als inspiratiebron en als katalysator voor nieuwe ideeën, die weer de nodige gespreksstof op zullen leveren. De rest van het pand wordt grotendeels ingevuld met bedrijfsruimte voor creatieve ondernemers. Een deel kan bestaan uit doorstromers uit o.a. Puntegale, een deel betreft nieuwe ondernemers werkzaam binnen ICT en media en een deel betreft creatieve ondernemers uit andere disciplines, die complementair zijn t.o.v. de media en ICT sector (grafische vormgeving, marketing en PR, evenementenbureau, enz.). Ook het projectbureau Coolhaveneiland zal gedurende de eerste jaren in dit pand gevestigd blijven.

59


WINKELSTRIP WILLEM BUYTEWECHSTRAAT 20 E.V. Zoals eerder aangegeven voorziet het winkelaanbod in dit deel van de wijk (en overigens ook in de rest van de wijk) niet in de (dagelijkse) behoeftes van de bewoners en de omliggende instellingen en bedrijven. In het gebied is één supermarkt gevestigd (Super De Boer), doch deze voldoet qua uitstraling noch qua assortiment aan de wensen van het publiek. De toekomst van deze supermarkt is vooralsnog onzeker. In dit filiaal is de afgelopen 10 jaar nauwelijks geïnvesteerd, met als gevolg, dat de winkel onvoldoende aantrekkingskracht heeft. De besluitvorming omtrent investeringen ligt echter op concernniveau. Indien de nieuwe vestiging van Albert Heijn in het Lloydkwartier eerder open gaat dan dat Super De Boer is gemoderniseerd, lijkt de levensvatbaarheid van deze vestiging minimaal. Bestaat er nu al een tekort aan winkelaanbod, door de komst van nieuwe bewoners en bedrijvigheid zal dat nog toe nemen. Bovendien zal er een nieuw type vraag ontstaan naar andersoortige en deels luxere producten. Wij denken daarbij aan een “groene” winkel (natuurproducten, reform), een (warme) bakker, een delicatessenwinkel, die tevens kan fungeren als cateraar voor de omliggende bedrijven en een kantoor-

boekhandel c.q. winkel gespecialiseerd in computerartikelen (software, cartridges, DVD’s, printpapier, etc.). Middels een marktonderzoek in de buurt kan deze branchering nader worden ingevuld c.q. gepreciseerd. De beoogde bedrijfsruimtes zouden per direct kunnen worden gereserveerd als toekomstige winkelruimtes, maar tot aan de oplevering van de vroegere Machinistenschool in huur kunnen worden gegeven aan toekomstige huurders van dat project. Zodra daar voldoende loop is ontstaan, neemt de levensvatbaarheid van een dergelijke winkelstrip navenant toe.

61


PIETER DE HOOCHWEG ALS AANTREKKELIJKE LOOPROUTE In het Convenant Coolhaveneiland is vastgelegd, dat de Pieter de Hoochweg ontwikkeld dient te worden tot een aantrekkelijke looproute van Metrostation Coolhaven naar de diverse opleidingsinstituten resp. het Lloydkwartier en dat er semiopenbare functies gevestigd dienen te worden in de plinten. Met uitzondering van de podiumfunctie in het WMDC zien wij vooralsnog echter slechts een beperkt aantal mogelijkheden om dergelijke functies in de plint aan weerszijden te realiseren. De kantine van het WMDC mag als openbare horecavoorziening gebruikt gaan worden en de nieuwe eigenaar van het (voormalige) hotel zal benaderd worden met het verzoek om bij de herontwikkeling van dat pand rekening te houden met deze wens. De doelstelling om van de Pieter de Hoochweg een aantrekkelijke looproute te maken zal derhalve op andere wijzen dan uitsluitend middels de herontwikkeling van onroerend goed gestalte moeten worden gegeven. Een andere inrichting van de rotonde (bij voorbeeld, door een veel aansprekender kunstwerk dan de huidige bloembakken te plaatsen) past o.i. in die wens. Een dergelijk kunstwerk zou moeten gaan fungeren als landmark. Middels zo’n kunstwerk zou in de buitenruimte zichtbaar gemaakt moeten worden,

wat er binnen gebeurt. Reiniging van de gevels van de monumentale panden langs deze as, alsmede het ’s avonds uitlichten van die gebouwen aan de hand van een eigentijds en geraffineerd lichtplan (denk daarbij aan het lichtplan van Peter Struycken in de galerij van het NAI), zou aanzienlijk bij kunnen dragen aan het verhogen van de aantrekkelijkheid als looproute. Ook het grasveld op de hoek Pieter de Hoochweg/Westzeedijk zou in dat concept betrokken dienen te worden. Eén van de mogelijkheden die wij zien voor deze plek is om deze zo in te richten, dat de studenten/leerlingen van de diverse opleidingsinstituten aan die weg, er tussen de middag hun lunch kunnen gebruiken. Tenslotte stellen wij voor de toegang van de Pieter de Hoochweg vanaf de Pieter de Hoochstraat opnieuw te ontsluiten voor het autoverkeer.

63



BOUW DE NIEUWE MACHINIST EN INRICHTING BIJBEHOREND VERBLIJFSPLEIN ANNEX PARKEERGARAGE

64

Stadswonen ontwikkelt op de meest Noordoostelijke punt van het Coolhaveneiland, aan de oever van de Schie, een woontoren onder de naam De Nieuwe Machinist met 66 woningen variërend van 60 tot 145 m2 (penthouse) en ruim 600 m2 plintruimte. De doelgroep wordt gevormd door doorstarters op de woningmarkt aan wie de mogelijkheid geboden wordt wonen en werken te combineren en na verloop van tijd binnen hetzelfde complex door te groeien naar een grotere woning. Dit project wordt gecombineerd met een zogenaamd “verblijfsplein” (waaronder 128 parkeerplaatsen). Dit plein sluit tevens aan aan de achterzijde van de vroegere Machinistenschool. Eén van de functies, die het plein derhalve zal dienen te vervullen (mede vanwege de ligging aan het water) is die van terras van het eerder besproken grand café. Daarnaast leent het zich uitstekend voor buitenoptredens. De toekomstige exploitant van het grand café en diens programmeur dienen dan ook al in een vroeg stadium betrokken te worden bij de inrichting van dit plein. Ook de in het gebied gevestigde kennisinstellingen dienen te worden geconsulteerd in verband met de mogelijkheden die dit plein hen kan bie-

den. De invulling van de plint van De Nieuwe Machinist zal o.i. soortgelijk dienen te zijn aan het type creatieve bedrijvigheid, dat wordt aangetrokken in de vroegere Machinistenschool. Dat brengt samenhang in de ontwikkeling van deze locatie, versterkt het gewenste karakter van een creatieve stadswijk en benadrukt het gewenste community gevoel. Tegen de tijd, dat een begin wordt gemaakt met de nieuwbouw willen wij een programma aanbieden op (of nabij) deze locatie voor kandidaat bewoners. Naast voorlichting over de aangeboden woningen dient de attractiviteit van het hele gebied en de meerwaarde als woon- en werklocatie te worden benadrukt.

65



HERONTWIKKELING GEBOUW DOUANE IN SAMENHANG MET KEES VAN DONGENHOF Bekend is, dat de Douane voornemens is medio 2008 het thans bij hen in gebruik zijnde gebouw (eigendom RGD) te verlaten en te verhuizen naar de Kop van Zuid. Het valt echter niet uit te sluiten, dat het vertrek van de Douane langer op zich zal laten wachten (maximaal een jaar). Dat het gebouw vrijkomt staat echter vast en dat Stadswonen interesse heeft in de herontwikkeling van dit gebouw is eveneens een gegeven. Mede vanwege de onduidelijkheid over de vertrekdatum is er nog geen uitgewerkt concept voor de toekomstige functie(s) van dit gebouw beschikbaar. Wij pleiten er voor dat niet al te lang meer uit te stellen en na de zomer een begin te maken met de voorbereidingsfase. Onderdeel van dat proces zou o.i. tevens de herinrichting van het binnenterrein gelegen tussen de Puntegale, het Douanegebouw, het gebouw van de Reclassering en de Jeugdtheaterschool moeten zijn (Kees van Dongenhof).

66

Momenteel fungeert dit terrein voornamelijk als parkeergelegenheid en heeft het een negatieve uitstraling op de omgeving. Indien het mogelijk zou zijn deze parkeergelegenheid ondergronds te situeren dan wel te voorzien van een dak met daarop een aantrekkelijke, publieke, verblijfslocatie dan dient

dat serieus te worden onderzocht. In de hiervoor omschreven projecten ligt de nadruk vooral op de (her-)ontwikkeling van onroerend goed en van de buitenruimte. Het vastleggen van het type bedrijvigheid, dat een plaats kan krijgen in de vroegere Machinistenschool en in de plint van de Nieuwe Machinist maakt het mogelijk te sturen op de meer economische component. Datzelfde geldt voor het vastleggen van de branchering in de winkelstrip aan de Willem Buytewechstraat 20 e.v. Door de criteria voor de nieuwe bewoners, die men wil aantrekken voor De Nieuwe Machinist en het Douane gebouw zo exact mogelijk te omschrijven en daar bij de selectie ook consequent aan vast te houden kan de bevolkingssamenstelling (en daarmee het gemiddelde opleidingsniveau, het gemiddelde inkomen en de koopkracht) van dit deel van de wijk ingrijpend worden beïnvloed. Momenteel wonen er 969 bewoners in dit gebied en daar komen er na realisering van voornoemde projecten grofweg nog eens ca. 150 tot 200 bij. Wil de opgave die partijen zich in het Convenant hebben ge-

67



PROGRAMMA’S steld, volledig worden gehaald, dan zullen er, in aanvulling op de hiervoor omschreven projecten een aantal programma’s moeten worden ontwikkeld, die er m.n. op gericht zijn het gebied als aantrekkelijke stadswijk met een inspirerende en creatieve woon- en werkomgeving en een ontspannen, maar tegelijkertijd dynamisch aanbod aan uitgaansmogelijkheden, kennisinstellingen, voorzieningen en activiteiten op de kaart te zetten. Bij het opstellen van die programma’s dienen naast de Convenantspartijen en de zittende bewoners en reeds gevestigde bedrijven en instellingen, waar mogelijk, al van begin af aan ook vertegenwoordigers van de nieuw aan te trekken bewoners en bedrijven betrokken worden. Door hen van meet af aan een rol te geven in dit proces zullen zij zich ontwikkelen tot de beste denkbare ambassadeurs van het gebied.

68

Het programma aanbod kan worden onderscheiden naar doelgroepen en naar doelstellingen. Belangrijke doelgroepen zijn m.n. ondernemers (zittend en nieuw), bewoners (idem), maar ook de kennisinstellingen en hun populaties (studenten en docenten). De doelstellingen van de diverse programma’s variëren van voorlichting en informatie-overdracht, plan- en ideevorming, inspiratie en samenwerking tot (product-)presentaties, netwerken en het op de kaart zetten van het Coolhaveneiland.

69



ONDERNEMERS Het Coolhaveneiland kent geen op zichzelf staande ondernemersvereniging. Wel zijn een aantal bedrijven aangesloten bij het creatieve netwerk De Spaanse Vloot, doch dat is werkzaam voor alle creatieven in de hele deelgemeente. Vooralsnog lijkt het verstandig om activiteiten t.b.v. de zittende ondernemers op Coolhaveneiland, weliswaar apart, maar wel onder de paraplu van dit netwerk te organiseren. Het accent zal daarbij vooral liggen op de creatieve bedrijven, immers veruit de grootste, meest prominente en meest smaakmakende groep. Met ondersteuning van het COID zal gemiddeld één keer per kwartaal een bijeenkomst worden gehouden voor de zittende ondernemers. Die bijeenkomsten zullen uiteraard worden gebruikt om de plannen m.b.t. het gebied over het voetlicht te brengen en eventuele reacties daarop te verzamelen. Ondernemers worden in de gelegenheid gesteld hun portfolio te presenteren aan collega’s (productpresentaties) en om projecten waar voor zij samenwer-

70

king zoeken met derden te presenteren. Het voorstel om na verloop van tijd (wij denken daarbij aan het laatste kwartaal van 2008 wanneer de vroegere Machinistenschool volledig is bezet) een catalogus van alle creatieve bedrijven op het Coolhaveneiland op te stellen en te verspreiden zal met hen worden besproken en nader uitgewerkt. (N.B. Het is bekend, dat het uitbrengen van een dergelijke catalogus m.b.t. de Schiecentrale een uitstekend marketinginstrument is gebleken). Deze bijeenkomsten zijn eveneens bedoeld om een (nog) completer zicht te krijgen op de samenstelling en de potenties van het bedrijfsleven in dit gebied, om de wensen en behoeftes van deze doelgroep duidelijker te krijgen (en daar zo mogelijk op in te spelen) en om in kaart te brengen op welke wijze zij een bijdrage zouden kunnen leveren aan het onderhavige proces. Naast deze, op het zittende bedrijfsleven gerichte, bijeen-

komsten, willen we een aantal creatieve netwerkorganisaties uitnodigen om gedurende het komende jaar één of meerdere van hun reguliere bijeenkomsten te houden op het Coolhaveneiland. In eerste instantie in de vroegere Machinistenschool, maar later zouden ook het WMDC en Media aan de Maas hierin kunnen worden betrokken. Voor de zomer zullen in ieder geval de Urban Country Club en Vice Venus (creatief vrouwennetwerk) een bijeenkomst beleggen in de vroegere Machinistenschool. Naast deze, min of meer formele, netwerkbijeenkomsten organiseren we samen met Martin Roedolf Vormgeving & Concepten in de komende maanden (m.u.v. juli en augustus) een aantal Wohnzimmer bijeenkomsten. Deze bijeenkomsten zijn een mengeling van party en netwerkbijeenkomst en kennen dan ook een sterk informeel karakter. Naast amusement, het presenteren van installaties, muziek, dansen, eten en drinken staat ontmoeting centraal. Gemiddeld nemen er ca. 200 personen deel aan deze

bijeenkomsten, voornamelijk afkomstig uit de creatieve sector. Uiteraard zullen we ook de huidige ondernemers uit het Coolhaveneiland en de bewoners van Puntegale uitnodigen om deel te nemen. Naast werving van nieuwe ondernemers t.b.v. de vroegere Machinistenschool, maar ook voor de overige leegstaande bedrijfsruimte in het gebied en op termijn voor de plint van de Nieuwe Machinist, zijn het op de kaart zetten van het gebied en het uiteenzetten van de plannen en de ambities, de belangrijkste doelstellingen van deze bijeenkomsten. Op incidentele basis zullen er voorts conferenties, voorlichtingsbijeenkomsten, seminars en workshops worden georganiseerd, waarbij de gebiedsontwikkeling (of onderdelen daarvan) centraal staat. Voor de zomervakantie worden er in ieder geval twee van deze conferenties georganiseerd, t.w.:

71



KENNISINSTELLINGEN Landelijke Expertmeeting Creatieve Proeftuinen (11 juli) en de conferentie: Creativiteit in West (op 21 juni onder regie van de deelgemeente Delfshaven). In de maand juni zal de directeur van Media aan de Maas in het kader van het programma “Broodje COID” een presentatie verzorgen van deze nieuwe opleiding. Na de opening van de Machinist wordt een begin gemaakt met een Open Werkplaats op deze locatie. Enkele malen per jaar wordt er een creatieve ondernemer uit het buitenland of uit een andere Nederlandse stad uitgenodigd om samen met één of meer van de in het gebied gevestigde ondernemingen samen te werken aan een bepaald project. De opzet laat zich vergeleken met de formule van het Open Atelier in de kunstwereld. Wanneer mogelijk zullen ook de diverse kennisinstellingen hierbij worden betrokken bijv. middels gastdocentschappen.

72

Het is overigens niet de bedoeling dit soort initiatieven uitsluitend te doen plaats vinden in de Machinist. WORM heeft aangegeven ook initiatieven te willen ontplooien in een dergelijke richting. Van een culturele voorziening waar de nadruk vooral ligt op muziek en film wil WORM zich ontwikkelen tot een productiehuis waarbinnen ook plaats is voor projecten op het gebied van lifestyle en software innovatie. Zij willen daartoe hun internationale netwerk aanspreken en nieuwe projecten en samenwerkingsverbanden creëren, waarbij zij nadrukkelijk aansluiting willen zoeken bij ontwikkelingen elders in het gebied. Voor het einde van dit jaar zullen zij een uitgewerkt plan dienaangaande presenteren. De diverse in het gebied gevestigde opleidingen zullen vooral worden benaderd als co-producent van een aantal programma’s. Wanneer dat succesvol verloopt zullen zij wellicht ook zelf nieuwe programma’s initiëren.

Alle creatieve opleidingen (WMDC, Media aan de Maas, MBO Muziek, Jeugdtheaterschool en SKVR) zullen worden uitgenodigd om mee te werken aan de programmering in het Grand Café. Studenten zowel als docenten kunnen daar hun kunsten tonen. Voorts willen wij onderzoeken of er een platform in het leven geroepen kan worden bestaande uit ondernemers uit het gebied (incl. Lloydkwartier) en vertegenwoordigers van de diverse kennisinstellingen. Projectmatige samenwerking, het bieden van stageplaatsen, het verzorgen van optredens en presentaties tijdens bedrijfsfeestjes, de invulling van de Open Werkplaats, enz. kunnen in dat overleg aan de orde komen. Dit platform zou gekoppeld kunnen worden aan een voorstel van de Hogeschool Rotterdam om een projectkantoor in te richten op het Coolhaveneiland, waarbinnen docenten en studenten van een drietal opleidingen t.w.: Ribacs (Rotterdams Instituut voor Bouwkunde, Architectuur en Civiele Techniek),

het Instituut voor Service Management en Media aan de Maas samen werken aan door de stuurgroep resp. de procesmanager aangedragen dan wel geaccordeerde projecten in het kader van de gebiedsontwikkeling. De kennisinstellingen zullen ook op een andere manier naar buiten treden namelijk door medewerking te verlenen aan enkele buitenprogramma’s. Doel is zichzelf te presenteren naar de bewoners van de wijk en bij te dragen aan het “op de kaart zetten” van Coolhaveneiland. Gedurende het laatste weekend in juni en de eerste twee weekends in juli van dit jaar worden in samenwerking met het WMDC muzikale activiteiten georganiseerd onder de noemer “Inside-Outside” en in het kader van North Sea Round Town. Eerstgenoemd programma is opgezet om de wijk te tonen wat er binnen de diverse kunstopleidingen gebeurt en het andere om een verbinding te leggen met stedelijke evene-

73


menten zoals het North Sea Jazz Festival. Naast de kennisinstellingen dragen ook enkele andere organisaties die op het Coolhaveneiland gevestigd zijn bij aan dit programma, o.a. de Summerschool en Music Matters. In oktober van dit jaar zal worden deelgenomen aan het Roots & Routes Festival. Dit festival beoogt jonge, getalenteerde mensen, veelal zonder vooropleiding, te stimuleren op het gebied van muziek en dans en hen toe te leiden naar het volgen van een professionele opleiding. Jongeren uit 7 verschillende EU-landen zullen tijdens dit festival hun kunnen en hun kunsten tonen op het Coolhaveneiland.


BEWONERS

OVERIGE ACTIVITEITEN

Voor de nieuwkomers zullen t.z.t. voorlichtingsprogramma’s worden opgezet voorafgaand aan de oplevering van De Nieuwe Machinist en (hoogstwaarschijnlijk) het Douanegebouw.

Gebiedsgerichte brochure. Daarbij dient te worden gedacht aan een uitgave in de vorm van een krant (werknaam: De Transformator), die onder alle bewoners en bedrijven in het gebied zal worden verspreid.

De te verstrekken informatie zal ook betrekking hebben op de bedrijvigheid, de uitgaansmogelijkheden, de opleidingen, de centrale ligging in de stad en de verdere kansen en potenties van het gebied. De hiervoor genoemde buitenprogramma’s zijn zoals gezegd ook bedoeld voor de huidige bewoners van de wijk. Op die manier kunnen zij kennis maken met het aanbod van de diverse opleidingsinstituten in de wijk.

Van Ontwerp Masterplan via Masterplan en Ontwerp Bestemmingsplan naar een nieuw Bestemmingsplan en tegelijkertijd zorgen voor een goede afstemming tussen de deelgemeentelijke Kadernota, bovengenoemd Masterplan en dit Plan van Aanpak.

Met het ABCD-project en de bewonersorganisatie Delfshaven/Schiemond zal nog verder worden overlegd over de wijze waarop (initiatieven van) bewoners een plaats zullen krijgen in het proces.

74

75



OVERIGE DELEN COOLHAVENEILAND Zoals in de inleiding reeds aangegeven ligt de nadruk in dit Plan van Aanpak sterk op het Noord-Oostelijk deel van de wijk. Gedurende die eerste fase kunnen o.i. echter tegelijkertijd ook nieuwe ideeën en plannen worden ontwikkeld en voorbereidingen worden getroffen voor de aanpak van andere delen van de wijk. Dat brengt continuïteit op de langere termijn.

creatieve stadswijk te maken.

Tekst Public Domain

Daarnaast doen zich elders in de wijk een aantal ontwikkelingen voor, waar op ingespeeld zal moeten worden. Genoemd zijn reeds de mogelijke herontwikkeling van het ABN-AMRO pand aan de Coolhaven en de invulling van het historische pand Westzeedijk 497 i.s.m. Stadsherstel Historisch Rotterdam. Ook de eventuele vestiging van een Aldi supermarkt aan de Oostkousdijk hoort in dit rijtje thuis en ongetwijfeld zullen zich in de loop van de tijd nieuwe initiatieven aandienen.

76

Wij pleiten er voor om de komende periode te benutten voor het verrichten van een studie naar de kansen die de kades en het water (Coolhaven, Achterhaven, Buizenwaal, Middenkous) zouden kunnen bieden om van Coolhaveneiland een

77

II - PLAN VAN AANPAK Concreet stellen wij dienaangaande het volgende voor: •

•

•

• • • •

• •

78

Overleg met Provincie Zuid-Holland (vaarwater) en Gemeentewerken (kade) over mogelijkheden c.q. bezwaren ontwikkeling Coolhaven. Overleg met deelgemeente Delfshaven en Havenbedrijf over mogelijkheden c.q. bezwaren benutten Buizenwaal, Middenkous, Achterhaven. (Afhankelijk van uitkomst hiervoor genoemde overleggen) formuleren opdracht studie naar mogelijk gebruik water en kades op voornoemde locaties. Overleg met Stichting Logger De Liefde aangaande bereidheid tot verplaatsing naar Buizenwaal of elders. Verlenen opdracht studie naar mogelijk gebruik water en kades aan extern bureau. Afronden voornoemde studie. Bespreken uitkomsten studie met opdrachtgevers en zo mogelijk start projectgroep belast met planontwikkeling water en kades. Beslisdocument t.b.v. verantwoordelijke besturen. Onderzoek naar bereidheid particuliere eigenaren om een extra bouwlaag (penthouses) toe te voegen aan de bestaande bebouwing.

II - PLAN VAN AANPAK Tenslotte bepleiten wij opdracht te verlenen aan dS+V, afd. Woningtoezicht, om een gebiedsinventarisatie te maken van Coolhaveneiland-West m.n. de Havenstraat en de Schoonderloostraat. Deze inventarisatie kan als basis dienen voor een te ontwikkelen aanpak particuliere eigenaren.

COMMUNICATIEPLAN

79


COMMUNICATIEPLAN

80


COMMUNICATIEPLAN

81


INHOUDELIJKE KERN VAN DE TRANSFORMATIE

Toerisme / bezoekers

Speelwijk

Opleidingsniveau

Naamsbekendheid / branding Om te komen tot een jong, stedelijk en creatief Coolhaveneiland moet zij haar huidige positie (verder) ontwikkelen en versterken. Coolhaveneiland onderscheidt zich door haar strategische ligging, de aanwezigheid van prominente gebouwen en haar ontwikkelpotenties. Het schema hiernaast: Huidige situatie - Wenselijke situatie is daarbij leidend voor de komende jaren.

Leeftijd

4

Besteedbaar inkomen

Schoon

Veiligheid

Water / kades

Kwaliteit woningbestand

Voorzieningen (winkels)

Diversiteit woningaanbod

Kwaliteit Horeca

(Creatief) Ondernemersklimaat Evenementen

Architectuur Kwaliteit Buitenruimte

Streefbeeld Huidige situatie

82

26/06 MachinistWohnzimmer

TIJDSLIJN 12/06 Machinist Wohnzimmer

15/05 Machinist Wohnzimmer

29/05 Machinist Wohnzimmer

01/05

13/06 Machinist Broodje COID

28/06 Machinist Voorlichting Bewoners / Ondernemers

04/07 Urban Country Club

01/09 Opening Media aan de Roots & Routes Maas WMDC 7+8 /07 Kapelplein Music Inside Outside

09/09 Machinist Creativiteit in West 13+14+15 /07 Kapelplein Music Inside Outside North Sea Round Town

01/08

Afstemming PvA/Horfsnota

Afstemming PvA/Masterplan dS+V Kadernota Deelgemeente

Presentatie Masterplan > Ontwerp Bestemmingsplan > Bestemmingsplan

18/09 (o.v.) WORM Wohnzimmer

09/09 Machinist Venus Vice Network

Start Verbouwing Machinist

16/10 (o.v.) WMDC Wohnzimmer

Start Verbouwing Westzeedijk 497

02/10 (o.v) Puntegaele Wohnzimmer

01/09

31/12

15/09 Start Voorbereiding Projectbureau HR

Start Voorbereiding Prgramma Open Werkplaatsen

01/11 Start verwerving Verstrekken douanegebouw + Studie-opdracht ABN-AMRO (?) “Gebruik Water”

30/10 Verschijnen voorlichtingskrant CHE

84

Opdracht dS+V Geboedsinventarisatie Haven- / Schoonderloostraat

Keuze Horecaondernemer De Machinist

01/12 Onderzoek branchering Winkelstrip WB

85

OVERZICHT GERAADPLEEGDE PERSONEN Rian Peeters Lian v.d. Horst Richard Sitton Anthony Mullie Fred Kater

Woonbron Woonbron Woonbron Woonbron Woonbron

Annemarie de Bruijn Edwin Bijkerk Carin Rotscheidt Aldo van Kleef Marie Jose van Ansem Petra Saaijers

OBR OBR OBR OBR dS+V dS+V Woningtoezicht

Annemiek Goerres Karin Draisma A.M.C. Ettinger-v. Herk P.Kouwen

Stadswonen Stadswonen Stadswonen Stadswonen

Carlos Gonçalves Bert Heemskerk Wim van Bladel Otto Zwetsloot

DG Delfshaven DG Delfshaven DG Delfshaven DG Delfshaven

Heleen Röling

Kristal

86

Frank Nijs Richard Winkels

Kristal Kristal

Jur Verbeek

Stadsmarinier

Peet Marijnen Sandra v.d. Bosch Shanti Mahaber

ABCD project ABCD project ABCD project

Oscar v.d. Pluijm Servaes v.d. Horst Elsemiek Heins Arn v.d. Pluijm

WMDC HRO HRO/Media a/d Maas HRO

Jasper Scholten Chris Bouma Johan Moerman Chris van Steenbergen Serge Lubbe

Evenementenbureau JMR SKAR Rotterdam Festivals Alletijd Catering RotterdamIdee/Communicatiebureau Vlieger/Lubbe WORM Stiggelhout Slagwerk St. Epitome Events & Festivals

Mike van Gaasbeek Robert Kluivers Henca Maduro

R.Ramnewash Michel Smit Jeroen Everaert Martin Roedolf Joke Stenvert Benji de Levi Esther Gernette Thomas van Dalen Mira Kho Maarten Könings Rob Daniëls Walther Paris M. Jongerius Dhr. Bom M. van Erp R. Clarke Karin Lecarpentier Inge Oskam Dhr. Westerhof

Pro Festi Multiculture Events Cultural Development In to the Mothership Martin Roedolf Vormgeving & Concepten COID COID Cultuurscout LA Group Consultants Roots & Routes Festival Holland Branding De Nieuwe Lijn Facility Point Group (Oceaanhuis) Net Bytes Hoppinger Milq Media Target Reactions Lecarpentier Grafisch Ontwerp Bedrijfsadvies Visie & Strategie Houben & Westerhof

Foster Vermeulen Johan Bakermans Monice Janson Dhr. Van den Tol Dhr. Ramazan Dhr. Sanli Remco Romijnse Anne Louise Hilgenkamp Yke Scholten Monique van Heist Annuska Pronkhorst Sacha Winkel Jip Vermond Pieter Figidor Margreet Oltshoorn

Congresorganisatie Mint Books Bakermans Productontwikkeling Monice Janson Grafisch Ontwerp Super De Boer Westersupermarkt Ada 2 by 4 Architects Artgineering Illustrator Mode ontwerpster Crimson Architectural Historians Nuits Blanches Condensed Public Domain Architects Cineac Delfshaven Design Initiatief Rotterdam

87

OVERZICHT GERAADPLEEGDE LITERATUUR / DOCUMENTEN •

•

•

•

• • •

•

•

88

(Concept) Convenant Coolhaveneiland, OBR, deelgemeente Delfshaven, WoonbronMaasoevers, Stadswonen, Kristal, april 2006. (Concept) Overeenkomst Procesmanagement Coolhaveneiland, OBR, deelgemeente Delfshaven, WoonbronMaasoevers, Stadswonen en Doorbraak, september 2006. Wijkvisie Delfshaven, Delfshaven 2 Gezichten: Eenvoudig Wonen en Historierijke Kolk, WoonbronMaasoevers, april 2006. Vitaliteit Versterkt, ABCD Aanpak voor de sociale en economische kansen van Oud-Delfshaven, Verwey-Jonker Instituut, oktober 2006. Nieuw Historisch Delfshaven, Crimson, november 1997. Volkshuisvestingsvisie Delfshaven 1999, deelgemeente Delfshaven/dS+V, vastgesteld oktober 1999. Buitenkansen voor Delfshaven, een beleidsplan over straten, pleinen en parken, dS+V, Gemeentewerken, OBR, DRR, in opdracht van deelgemeente Delfshaven, juli 2000. Delfshaven werkt aan haar toekomst, een ruimtelijk economische structuurvisie, OBR, dS+V, deelgemeente Delfshaven, 1999. Horecanota Delfshaven 2002-2006, deelgemeente

• • • • • • • • • • • •

Delfshaven, oktober 2002. Ondernemingsplan t/m 2008, Stadswonen, 2004. Beknopt Businessplan Delfshaven 2005-2007, Woonbron, 2005. Marktmonitor portefeuille Woonbron Delfshaven, Woonbron, mei 2005. De Machinist, haalbaarheidsonderzoek, Kristal/Akropolis Architecten, mei 2006. Coolhaveneiland, verslag van een onderzoek naar identiteit, Holland Branding Groep, oktober 2006. Monumentenkaart Coolhaveneiland, dS+V, september 2003. Projectenkaart Coolhaveneiland, dS+V, april 2005. Ontwikkelingsvisie Westzeedijk 497, Stadsherstel Hist. R’dam, juni 2006. VOC/Stadtswerf, projectinformatie Blauwhoed Eurowoningen, december 2005. Compagniekwartier, projectinformatie Sputnik, presentatie De Unie, okt. 2006. Studentenstudio Pieter de Hoochweg 115-117, Koopstudio Mid-Holland, juli 2006. Kansen voor West, Operationeel Programma Landsdeel West, Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling 2007-2013, augustus 2006.

• • • • • • •

•

•

•

Handelsregister, Kamer van Koophandel Rotterdam, uittreksel bedrijvenCoolhaveneiland, september 2006. Bevolkingsgegevens Coolhaveneiland, COS Rotterdam, 1/1/2006. Deelgemeentegids Delfshaven 2006-2007, deelgemeente Delfshaven Rotterdam maakt werk van Creativiteit, EDBR/RRKC, augustus 2006. Concept Wijkanalyse Delfshaven, incl. Historisch Delfshaven, deelgemeente Delfshaven, februari 2007. Wijkveiligheidsactieprogramma Delfshaven-Schiemond, 3e concept, mei 2005. Drieluik Delfshaven, een onderzoek ter evaluatie en verdere ontwikkeling van het E-impulsprogramma van de deelgemeente Delfshaven, 2e rapportage A2stAdsAdviseur, juni 2006. Creatieve Ondernemers Geraadpleegd, een beleidsadvies op basis van de behoeften van creatieve ondernemers in Rotterdam, (concept) LAGroup, februari 2007. Kenniseconomie & De Stad, naar een dynamische kennissamenleving in 2010, Joost van Katwijk en Suzanne Eygenraam, Kenniscentrum Grote Steden, maart 2005. Proeftuinen Creatieve Economie, verslag expertmeeting, november 2005.

• •

• •

De transnationale stad, Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, december 2006. WORM “blijven harken”, een compleet onvolledige encyclopedie van de schone was buiten, WORM februari 2007. Culturele Kaart Delfshaven, Stichting NRC, 2005. Ontwerp Masterplan Delfshaven, dS+V afd. Stedenbouw, juli 2006.

89

COLOFON Uitgave: Doorbraak, mei 2007 Informatie: [email protected] Ontwerp: A van der Pluijm, www.urbanlink.nl Afbeeldingen: blz [NN]: Public Domain Architects blz [NN]: WORM

I - WANDELING IN 2012 TRANSFORMATIE COOLHAVENEILAND DE VOLGENDE STAP

Recommend Documents