Kerstin Uvnäs Moberg
De rol van oxytocine als innerlijke leidraad voor moederschap
Ede 5 oktober 2010
• • • • • • • • •
Ksenia Bystrova Wibke Jonas Linda Johansson Eva Nissen Ann Sofi Mathiesen Maria Petersson Anna Berit Ransjö Arvidsson Marianne Velandia Anne Marie Widström
Medewerkers
Liefde Eenheid
Warm
Open
Vriendelijk
Invoelend
Gul
Ontvangen
Geven
Gelukkig
Vredig
Loyaliteit
Vertrouwen
Nabijheid
Tevreden
Kalm
Ontspannen
Rechtstreeks via cellichamen en delen van het neuron
•
•
Via de parvocellulaire neuronen van de PVN en SON in de hersenen (als neurotransmitter) Via de neurohypophyse in de bloedbaan (hormonale activiteit)
•
Manieren waarop oxytocine wordt afgegeven
Lagere temperatuur van de staart
Lagere pols en bloeddruk
Meer sociale interactie
Minder angst, kalmte
Minder agressie
Lagere spierspanning
Hogere pijngrens
Hoge activiteit in maagdarmkanaal
Meer verbondenheid met jongen en partner
Meer nieuwsgierigheid
Oxytocine
Hypothalamus
Hypofyse voorkwab
CRF
HPA as
Adrenale cortex
ACTH
CORT
Effect vergelijkbaar met angstremmers Hogere pijngrens Ontstekingsremmend Lagere bloeddruk Lagere cortisolniveaus Toegenomen spierspanning in de nervus vagus (GI hormonen) • Beter leren (geconditioneerd ontwijkingsgedrag) • Grotere gewichtstoename (vrouwen) • Betere genezing van wonden
• • • • • •
Lange-termijn effecten van oxytocine
Alpha 2-receptor functie
Opioide activiteit
OXYTOCI E
5-HT synthese
Cholinergische activiteit
Glucocorticoidereceptor activiteit
REGELMECHA ISME DIE OP TERMIJ BEI VLOED KU E WORDE DOOR HERHAALDE TOEDIE I G VA OXYTOCI E
Verhoogt sociale interactie en de vaardigheid om sociale signalen te interpreteren Minder angst Lagere cortisolniveaus Minder depressie Minder gevoelig voor pijn Toegenomen vertrouwen
Effecten van oxytocinespray bij mensen
Rol van stimulatie van zenuwen in de huid
De aapjes van Harlow
Borstvoeding
Liefde Eenheid
Warm
Open
Vriendelijk
Invoelend
Gul
Ontvangen
Geven
Gelukkig
Vredig
Loyaliteit
Vertrouwen
Nabijheid
Tevreden
Kalm
Ontspannen
plasma oxytocin (pg/ml))
80
100
120
140
160
180
200
220
240
0
10
30
40
time post initiation of suckling (mins)
20
50
60
Oxytocineniveaus (n=61) Q25
median
Q75
ng/mll
150
200
250
300
350
400
0
10
20
min
30
40
50
60
Prolactineniveaus Q25
median
Q75
Nissen E,, Uvnäs-Moberg K., Svensson K., Stock S., Widström AM and Winberg J. Early Hum Dev 1996, 45:103-118
90
95
115
120
125
130
135
Basal SBP
30
Tim e (m inutes)
10
60
Syst olic blood pressure
70
75
80
85
Systolic blood pressure, m (sd) blood pressure, m (sd)
140
Basal DBP
Bloeddruk Diastolic blood pressure (mmHg)
Systolic blood pressure (mmHg)
30
Tim e (m inutes)
10
60
Diastolic Diast olic blood pressure
• • • • • • • • •
Pulsatiele afgifte van oxytocine Toeschietreflex Afgifte van prolactine Verlaging van de bloeddruk Verlaging van ACTH en cortisol Hogere niveaus van gastro-intestinale hormonen Afgenomen angst Socialer gedrag Verminderde gevoeligheid voor pijn
Borstvoeding is geassocieerd met
Op termijn minder risico op het ontstaan van: beroerte hoge bloeddruk hartinfarct diabetes type 2
Aan borstvoeding gerelateerde effecten worden blijvend
Rol van oxytocine bij huid op huid contact
Verloskamer
huid op huid huid op huid
arm + baker arm + doek
baby + baker baby + doek
baby + baker baby + doek
Gr.
1 2
3 4
5 6
7 8
moeders armen gr. n=40
huid op huid gr. n=37
r-in + baker weer samen gr. r-in + doek n=38
baby + baker babykamer gr. baby + doek n=38
r-in + baker r-in + doek
r-in + baker r-in + doek
Kraamafdeling
Randomisation and design
Huid op huid
C
45
60
75
90
105
120
32
33
34
35
36
37
30
60
75
90
Minutes post partum
45
bovenbeen
105
Minutes post partum
120
26
27
28
30
a) skin to skin gr. b) mother's arms gr. 29 c) nursery gr.
31
32
32
a) skin to skin gr. 35 b) mother's arms gr. 34 c) nursery gr.
36
32
30
oksel
37
33
C
33
34
35
36
37
C
C
30
60
75
90
75
90
105
105
Minutes post partum
45
60
Minutes post partum
45
voet
30
rug
120
120
a) skin to skin gr. b) mother's arms gr. c) nursery gr.
a) skin to skin gr. b) mother's arms gr. c) nursery gr.
Temperatuur van de baby’s op vier meetpunten
Temperature (¡C)
28
32
36
40
20
40
120
Individual maternal breast temperature curves
60 80 100 Minutes postpartum
Skin-to-skin group
26,5
28,5
30,5
32,5
30
45
60 75 90 105 Minutes postpartum
Infant foot temperature
120
III
II
I
Temperatuur van moeder en kind 2 uur na de geboorte in de huid op huid groep
Temperature (¡C)
Huid op huid
• • • • •
Bevordering van ”sociale vaardigheden” Minder angst Minder ”stress” Bevordering van ”groei” Minder gevoeligheid voor pijn
Huid op huid contact heeft vergelijkbare effecten op moeder en kind
Toegenomen verbondenheid Minder angst en minder stress
Het concept van een vroege sensitieve periode (Klauss and Kennel)
Lange termijn effecten van huid op huid contact
Reunion of mother and baby at the maternity did not improve • Dyadic mutuality • Child self-regulation one year later
18
20
22
24
26
10
11
12
13
14
15
I
I
III
II III Experimental groups
Child self-regulation
Experimental groups
II
Dyadic mutuality
IV
IV
Bewijs voor een vroege “sensitieve periode” PCERA score
PCERA score
48
Temperature (¡C)
0
,5
1
1,5
32
I
II III+IV Experimental groups
26
28
30
Maternal breast temperature variation Temperature (¡C)
2
Maternal breast temp. variation
30
45
60 75 90 105 120 Minutes postpartum
Infant foot temperature
Infant foot temp
III+IV
II
I
18
20
22
24
26
I
49
II III+IV Experimental groups
Child self-regulation
Child selfregulation
Vergelijkbare patronen in fysiologische en psychologische parameters. Invloed van huid op huid contact
PCERA score
Temperature (¡C)
0
,5
1
1,5
2
Ia
Ib IIa IIb Experimental groups
III+IV
Maternal breast temperature variation
Maternal breast temp. variation
18
20
22
24
26
(groepen Ia and IIa)
Ia
Ib
IIa IIb III+IV Experimental groups 50
Child self-regulation
Child self-regulation
Volgorde van gebeurtenissen en vergelijkbare patronen in fysiologische en psychologische parameters. Invloed van direct na de geboorte zuigen
PCERA score
Conditionering volgens Pavlov Epigenetische verschijnselen
Mogelijke mechanismen achter de lange termijn effecten
• Is oxytocine van invloed op de ontwikkeling van de veilige hechting van het kind? • Faciliteert oxytocine, vrijgekomen tijdens het huid op huid contact, de ontwikkeling van veilige hechting?
Link naar hechtingstheorie
• Nabijheid versus scheiding • Veilige, bekende omgeving versus bedreigende en onbekende omgeving • Lage versus hoge stressactiviteit
Oxytocine geeft soms verhoging van angst en stress
Kunnen toegenomen bezorgdheid ervaren Kunnen zich angstig voelen wanneer ze gescheiden worden van hun baby Kunnen voorkeur hebben voor bekende plaatsen en mensen en het onbekende mijden
Moeders die borstvoeding geven (inclusief huid op huid contact)
Bevalling Borstvoeding Huid op huid contact
Afgiftepatroon van oxytocine en de effecten ervan zijn anders tijdens:
Pulsatiele afgifte van oxytocine Toeschietreflex Afgifte van prolactine Verlaging van de bloeddruk Verlaging van de ACTH en lager cortisolniveau Stijging van gastro-intestinale hormonen Minder angst Meer sociale interactie Daling van gevoeligheid voor pijn
Borstvoeding wordt geassocieerd met
Stijging van oxytocineniveau, pulsatiel Stijging van huidtemperatuur Verlaging van bloeddruk Verlaging van cortisolniveau Lagere spiertonus van de nervus vagus Daling van angstniveau Bevordering van sociaal gedrag Daling van gevoeligheid voor pijn
Huid op huid contact wordt geassocieerd met
Verstoorde afgifte van oxytocine tijdens de bevalling en na de geboorte wordt in een later stadium gevolgd door veranderingen in oxytocineafgifte en oxytocinegerelateerde functies
Keizersnede
• Minder ritmische (pulsatiele) oxytocineafgifte • Daling van prolactineafgifte • Verstoring van psychologische aanpassing bij de moeder
in relatie tot borstvoeding in de eerste twee dagen postpartum
Effecten van een keizersnede
Epidurale Anesthesie
• Verstoring van psychologische aanpassing bij de moeder • Prolactineniveau daalt • Verlaging van de diastolische bloeddruk • Verhoging van de huidtemperatuur van de baby wordt geremd
Effecten van epidurale anesthesie in relatie tot borstvoeding de eerste twee dagen pp
Social Desirability (mean score)
40
50
60
Day 2
Time (post partum)
2 months
6 months
EDA + OT iv group
EDA group
OT im group
OT iv group
Control group
Sociale wenselijkheid
Somatic anxiety (mean)
40
50
60
Day 2
Time
2 months
6 months
Lichamelijke angst
EDA group
OT im group
OT iv group
Control group
33,75
34,25
34,75
35,25
35,75
36,25
0
5
Time (minutes)
10
20
30
Interscapulaire temperatuur van de pasgeborene tijdens een borstvoeding 2 dagen pp
Temperature
Infuus met oxytocine
Toegenomen psychologische aanpassing bij de moeder Meer prolactineafgifte Dosisafhankelijke afname van ciculerend oxytocine Hogere bloeddruk en hoger cortisolniveau Grotere veranderingen in de temperatuur van de huid van de baby
Effecten van borstvoeding twee dagen pp bij moeders die tijdens de bevalling oxytocine per infuus hebben gekregen
Verdere afname van angst
Verdere toename van sociale vaardigheid
(Karolinska Scale of Personality)
Verandering blijkt in persoonlijkheidsonderzoek
0
50
100
150
200
250
300
350
400
0
2
6
oxytocin administered (µg)
4
8
10
Dosisafhankelijke verlaging van endogene oxytocineniveaus
Endogenous OT (pg/ml))
EDA+OT
OT iv
Verhoging van het stressniveau en verlaging van het oxytocineniveau via de bloedsomloop ?
Betere aanpassing van de moeder via activering van de gevoelszenuwen?
Toediening van oxytocine heeft twee verschillende effecten
(geen zwangerschap) Geen bevalling Geen huid op huid contact na de geboorte Geen borstvoeding
• Risico van vervanging door exogeen oxytocine of nog erger door kunstmatig surrogaat oxytocine
• Risico van te weinig stimulatie van aan oxytocine gerelateerd gedrag en functies
• • • •
Toekomstperspectief
Liefde Eenheid
Warm
Open
Vriendelijk
Invoelend
Gul
Ontvangen
Geven
Gelukkig
Vredig
Loyaliteit
Vertrouwen
Nabijheid
Tevreden
Kalm
Ontspannen
