DE GROTE PARADE. Leve Hart boven Hard! 29 maart 15 13u Noordstation Brussel. in surp ZORG VOO DE ZORG. meer p.3

PB- PP BBELGIE(N) - BELGIQUE

Driemaandelijkse uitgave Jaargang 25 – 2015 nummer 1 Jan. – Febr. – Mrt. Afgiftekantoor Brugge Mail - P408456 Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Torhoutsesteenweg 100 A 8200 Brugge - Sint-Andries

N(S) E N E M S I HET

Leve Hart boven Hard!

E

Eindelijk een frisse tegenwind tegen de al te verstarde bureaucratische agenda’s die onze politiek sturen. Partijpolitieke twisten en electorale berekeningen gaan voorbij aan de dringende vragen. En de tunnelvisies binnen het kleine Vlaanderen missen de breedte van de wereldwijde systeemcrisis. Want na dertig jaar neoliberale mondialisering staan we op zijn minst voor drie levensgrote uitdagingen.

DE GROTE PARADE 29 maart ‘15 13u Noordstation Brussel

Onze verhouding met de natuur is grondig verstoord. De industriële samenleving en het kapitalisme hebben het mondiale ecosysteem aan de rand van de afgrond gebracht. Uitputting van grondstoffen. Natuurbehoud. Pollutie. Verstoorde voedselproductie. Energievoorziening. Afnemende biodiversiteit. En de alom in het oog springende klimaatuitdaging. En toch blijft men bezuinigen op NMBS en De Lijn en behoudt men 4 miljard fiscale steun voor bedrijfswagens. De dringende nood aan vermindering van onze voetafdruk, aan een duurzame ecologische toekomst, staat haaks op de heersende economische logica. Een tweede mondiale systeemuitdaging is de strijd tegen de schokkende sociale ongelijkheid die wereldwijd is toegenomen. Elke dag krijgen we cijfers over het groeiende bezit van de 1% en worden nieuwe Luxleaks en Swissleaks ontdekt. Wie kan vandaag nog zeggen dat er geen probleem is met de rijkdom van de rijken en de armoede van de meerderheid? Twee uitdagingen staan alvast op de agenda. Ten eerste moet een fiscale rechtvaardigheid worden bekomen en die vergt een zeer fundamentele taks shift. Ten tweede kan niet alleen worden gerekend op inkomensherverdeling en marktaanbod om de maatschappelijke behoeften te voldoen. Er moet opnieuw ruimte komen voor een gemeengoed, een “commons”, voor openbare diensten, een voor iedereen toegankelijk maatschappelijk aanbod niet onderhevig aan de private markten. En ten slotte moeten we ons eindelijk eens realiseren dat de meerderheid van de mensheid in steden woont. En die groeien op nieuwkomers, binnen- en buitenlandse migranten, en op een verregaande arbeidsdeling en diversiteit in leefstijlen. Onze samenleving wordt superdivers, met verschillende gemeenschappen en religies, elk met hun interne verscheidenheid, met mengvormen en hybriden en vooral zonder dat er één dominante richtinggevende gemeenschap overweegt. Stedelijkheid creëert samenhang via een project, een lotsverbondenheid, intercultuur en coproductie. Samenlevingsopbouw gebeurt er niet langer via één gemeenschapsvorming, maar via een gedeeld burgerschap gedragen vanuit een grote verscheidenheid. Samenleven op basis van verschil staat haaks op het eigen volk eerst beginsel.

Lees meer p. 7

Wanneer politici, partijen en systemen er niet in slagen die centrale kwesties ook centraal te stellen, dan wenden steeds meer mensen zich af en kiezen voor alternatieven. Dan moet men niet verwonderd zijn over de winst van Syriza in Griekenland en de kracht van Podemos in Spanje. Mensen zijn geen kiesvee, maar burgers! En die zoeken steeds meer hun eigen weg. Eric Corijn Hoogleraar stadsstudies Vrije Universiteit Brussel, lid Vooruitgroep

De grenswijk De Barakken kent een nieuwe dynamiek. Actieve bewoners maken er het mooie weer, en een nauwe samenwerking met basisschool De Vlam verstevigt de kansen voor de bewoners van deze multiculturele wijk. SCHOOLIN-DE-BUURT, de belofte voor een positieve toekomst.

meer p.3

R ZORG VOO DE ZORG

Met de wijsheid van een rijke praktijk aan projecten bekijkt Samenlevingsopbouw het fenomeen ‘vermaatschappelijking van de zorg’. We delen met u graag onze bezorgdheid, en een beknopt overzicht van onze werkmodellen op het terrein van de zorg.

meer p.4

014 2 S A W T I D

Samenlevingsopbouw is een sterk merk! Daarom deze terugblik op het voorbije jaar: enkele staaltjes stevig opbouwwerk, mooi materiaal om mee uit pakken, en met ons werk in de prijzen gevallen. We beloven om het dit jaar minstens even goed te doen, ook al moet het met minder centen.

meer p.6

LUS in surP SES-kenmerk ‘lage opleiding van de moeder in het gewoon basisonderwijs’ In kaart gebracht door het Steunpunt Sociale Planning p. 5

LEKKEN: column met stevige portie nattigheid p. 8

DROOMJOB BRUGGE

Een tweede adem voor de sterke mama’s Houthulst Na prentkaart 'U-turn to the light' van Koenraad Weemeeuw

Droomjob is een project van Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen en vzw Wieder, i.s.m. werk- en welzijnspartners binnen regio Brugge. Het project wordt gerealiseerd met o.a. financiële steun van de Nationale Loterij. Eind 2014 werd de laatste fase van het project Droomjob Brugge ingezet. Tussen januari en juni 2015 krijgen de 8-10 deelnemers een nazorg via de diverse coaches –kernpartners van het project. Maandelijks krijgen de deelnemers ondersteuning zowel individueel als in groep. Maandelijks komen de diverse coaches werk-welzijn ook bijeen om de begeleiding op maat af te stemmen. Binnenkort worden onze ervaringen gebundeld en worden beleidsaanbevelingen geformuleerd. We doen dit samen met de deelnemers aan het project. Een sensibiliseringscampagne zal worden ingezet met o.a. een publicatie en enkele acties. De campagne zal vooral wijzen op het schrijnend gebrek aan jobs, in het bijzonder voor kortgeschoolde werkzoekenden. Activering is oké, maar dit vereist ook voldoende ‘aanbod op maat’ op de arbeidsmarkt. Er zijn nu bijvoorbeeld wel premies om de loonkosten te verminderen voor tewerkstelling van werkzoekenden jonger dan 25 jaar, maar voor wie ouder is (en jonger dan 55j) niet, waardoor deze groep onaantrekkelijk wordt voor een potentiële werkgever. De sancties voor de werkzoekenden echter blijven wel bestaan, met soms mensonwaardige gevolgen...

Brugse kortgeschoolde werklozen hebben wensen voor 2015 Naar aanleiding van het nieuwe jaar werd, samen met één van onze deelnemers (beeldend kunstenaar Koenraad Weemeeuw), een briefkaart ontworpen. De voorkant toont een van zijn werken, de keerzijde bevat een oproep om via de briefkaart, bij wijze van nieuwjaarscadeau, een tip voor vacature voor kortgeschoolden aan het project te bezorgen. Honderden kaartjes werden verstuurd naar werkgevers in de profit en non-profit sector. Er werd gevraagd om de kaart ook binnen eigen netwerk te verspreiden en zo de vraag naar job-tips mee te ondersteunen. Deze droom waarmaken kan nog altijd via [email protected] of www.facebook.com/droomjobbrugge

50 groepsbijeenkomsten 2 zomerfeesten 2 gezinsuitstappen 26 sterke mama’s 42 kinderen 5 geboortes en nog een op komst Talrijke huisbezoeken en doorverwijzingen naar diensten zijn we ondertussen 3 jaar verder. Het project ‘ouders ontmoeten ouders - verder kijken dan morgen’ startte 3 jaar geleden met subsidies voor lokale projecten kinderarmoedebestrijding. Met dit project werken we aan een structureel aanbod van integrale gezinsondersteuning. Dit, voor ouders met kinderen van 0 tot 18 jaar in kwetsbare gezinssituaties. Hoofdrolspelers in dit project zijn de sterke mama’s. Na drie jaar intens werken, zien we dat deze manier van werken zijn effect niet heeft gemist. We zien de mama’s openbloeien, verantwoordelijkheden nemen, hun sociaal netwerk uitbreiden. Ze kennen beter de weg naar de hulp- en dienstverlening en dragen dit ook uit naar andere ouders in kwetsbare gezinssituaties. Deze vaststellingen waren de voedingsbodem om de werking de volgende drie jaar te verzekeren en verder inhoud te geven.

02- Zuurstof voor ouders en onderwijs te Houthulst Onder deze naam werd het project ingediend binnen het impulsreglement Welzijn van de Provincie West-Vlaanderen. Dit project loopt tot januari 2018. Met ‘O2- zuurstof voor ouders en onderwijs in Houthulst’ willen we vooreerst bereiken dat meer kwetsbare gezinnen en kinderen uit Houthulst hun weg vinden naar hulp- en dienstverlening, en hun sociaal netwerk versterken. Concreet willen we dit realiseren via de inzet van ouders als ‘ambassadeurs’. De sterke mama’s richten deelwerkgroepen op (de crea-mama’s, de wandelmama’s, de schoolmama’s...) en zijn er de trekker van. In de toekomst komt er misschien ook een papa groep. Met deze werkgroepen willen we andere en meer ouders bereiken en ondersteunen. Ten tweede willen we, via een experiment onderwijsopbouwwerk in landelijke context, de kloof tussen kwetsbare ouders, school en welzijnsactoren, verkleinen.

De sterke mama’s komen uit de kast Op 20 mei 2015 komen de sterke mama’s uit de kast. Aan de hand van verschillende kasten worden de effecten en resultaten van 3 jaar projectwerk aan de buitenwereld voorgesteld. De voorbereidingen voor dit toonmoment zijn al volop aan de gang. De groep sterke mama’s wordt hierbij nauw betrokken. [email protected]

T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 69

Voorlopig resultaat van project Droomjob Brugge Slechts 1 deelnemer kon géén toegang krijgen tot een nieuwe werkvloer of opleiding. De anderen verwierven een tijdelijk contract bij o.a. groendienst, kledingzaak, IT-opleiding, buschauffeur, administratief medewerker dienstenchequebedrijf, boodschappendienst... We blijven echter bezorgd. Onderzoek toont aan dat een geïntegreerde aanpak van zowel werk- als niet-werkgerelateerde problemen de kansen op arbeidsmarktintegratie aanzienlijk verhogen. W²-trajecten (de werk- en welzijnstrajecten van VDAB, ook wel eens armoedetrajecten genoemd) beantwoorden aan een dergelijke manier van werken. We stellen ons echter bezorgd de vraag of er niet te weinig op die W²-trajecten wordt ingezet, wetende dat het bieden van maatwerk voor VDAB nochtans een belangrijke doelstelling is. Voor ons is het alvast duidelijk: een integrale aanpak in een activeringsverhaal voor kwetsbare werkzoekenden is een must!

Woon- en energiebeurs te Langemark-Poelkapelle O

p 7 februari ‘15 organiseerden Samenlevingsopbouw en de intergemeentelijke woondienst van Langemark-Poelkapelle en Zonnebeke een woon- en energiebeurs. De woondienst startte begin dit jaar en is het centrale aanspreekpunt voor alle vragen over wonen in beide gemeentes. Via deze eerste woonbeurs konden inwoners kennismaken met het aanbod van de woondienst, maar ook met een twintigtal standhouders die tips en advies gaven rond bouwen, verbouwen en energiebesparing. Naast lokale ondernemers waren ook politie, brandweer en thuiszorgdiensten aanwezig.

fred .boone@samenlevingsopbouw .be T. 051 24 29 28 | M. 0474 91 96 29

Samenlevingsopbouw werd, omwille van zijn project ‘Energiearmoede Westhoek’ gevraagd mee verantwoordelijk te zijn voor het energieluik van deze beurs. In 2014 ondersteunde opbouwwerkster Mieke Spruytte het OCMW en de gemeente van Langemark-Poelkapelle bij het uitwerken van een lokale preventieve aanpak om energiearmoede te bestrijden. Samenlevingsopbouw wil er mee voor zorgen dat verhuurders gebruik maken van de verhoogde premie sociale dakisolatie. Deze Vlaamse premie van 23€/m² is nu nog te weinig gekend. Daarom vroegen we het gemeentebestuur om alle eigenaar-verhuurders van de in de gemeente gelegen woningen aan te schrijven. Samen met de uitnodiging voor de beurs, kregen ze de nodige informatie rond de nieuwe dakisolatienorm en de premies toegestuurd. Eigenaar-verhuurders werden ook uitgenodigd om bij de stand van vzw Goed Wonen langs te komen. Deze vzw voert in dit deel van de Westhoek de energiescans uit en is ook promotor en uitvoerder van het sociaal dakisolatieproject. Deze werkwijze zullen we in 2015 ook toepassen voor de organisatie van een woon- en energiebeurs in Houthulst. Het gemeentebestuur wil deze beurs alvast ook in Zonnebeke organiseren. Mieke Spruytte M. 0474 91 96 87 Stefan Goemaere M. 0474 91 96 65 De woon- en energiebeurs te Langemark-Poelkapelle) lokte bijna tweehonderd bezoekers.

MAART 2015

2

De Barakken (Menen) Sinds Samenlevingsopbouw actief is in de wijk De Barakken is er veel gebeurd. Een bewonersgroep organiseert ondertussen tal van activiteiten met grote opkomst en zorgt voor dynamiek in de wijk. Een andere bewonersgroep probeert dingen te veranderen in de wijk en komt bij het beleid op voor de belangen van de bewoners. De contacten met het stadbestuur zijn positief. Ondertussen wordt ook maandelijks i.s.m. de jeugddienst een ontmoetingsmoment voor jongeren uit de Barakken georganiseerd. Dit alles zorgde voor een positievere sfeer in de wijk, een pluim dus voor de inzet van de bewoners.

het moment. Zo kan de directeur ook andere vragen beantwoorden. Het gesprek ging ook al eens over meertalig opvoeden en vrijetijdscheques. De Babbelbarak organiseren we samen met het onderwijsopbouwwerk van het CAW van Menen. Ze waren al langer op zoek naar manieren om meer kwetsbare ouders te bereiken en zagen hierin een kans.

Sinds kort gaan we nog een stapje verder, en zetten intensief in op twee urgente noden in de wijk: taal en vrije tijd. Anderstalige ouders zijn op zoek naar oefenkansen Nederlands omdat ze hun kinderen goed willen kunnen begeleiden bij de schooltaken. Ook merken we dat sommige ouders weinig kennis hebben van diensten en organisaties in Menen en zich daardoor vaak onvoldoende beroepen op hun rechten. Een vrijetijdsaanbod voor kinderen vormt de tweede uitdaging. Veel kinderen hebben het niet breed thuis, of geraken moeilijk op activiteiten in het centrum van Menen. Daarnaast is er weinig openbare (speel)ruimte en groen. Zo kwam basisschool De Vlam in de kijker te staan. De school staat voor de grote uitdaging om te gaan met verkleuring, kansarmoede, taalverschillen... Ze erkent de noden in de wijk want ze wordt er dagelijks mee geconfronteerd via ouders en leerlingen. Met veel enthousiasme en opgebouwde expertise gaat men hiermee om. De school biedt heel wat troeven voor de wijk door haar ligging, veel groen en speelruimte, de infrastructuur... Daarom wil Samenlevingsopbouw met de school werken aan het concept ‘school-in-de-buurt’. Hierbij wordt gemikt op Initiatieven die een antwoord bieden op noden in de wijk én een meerwaarde zijn voor kinderen, ouders, leerkrachten, school en buurt.

Sterke samenwerking met basisschool De Vlam Van bij de aanvang was directeur Danny nauw betrokken, en er werd goed overlegd over wat we samen zouden willen en kunnen doen. Zo raakte de directeur ook overtuigd van de meerwaarde van onze gezamenlijke inzet: “We doen al veel inspanningen: vertalen, tolken, visualiseren van onze boodschappen. Maar makkelijk is het niet. Meer en betere contacten met de ouders zijn een prioriteit voor ons schoolteam. We willen op een positieve manier zelf naar de ouders toestappen in plaats van te verwachten dat zij naar ons komen.” Overleg en samenwerking met het lerarenteam, inclusief het personeel van de opvang en de zorgcoördinator, vinden we ook belangrijk. Het lerarenkorps doet echt haar best en levert mooi werk. Ze werken in een moeilijke context en hebben hierdoor wel wat vragen en zorgen. Veel kinderen spreken immers thuis geen Nederlands en/of groeien op in een armoedesituatie. We stelden het project voor op een personeelsvergadering, luisterden naar de bezorgdheden en merkten ook het enthousiasme. Regelmatig komt de opbouwwerkster op school. Daardoor is ze een vertrouwd gezicht geworden en wordt ze al eens aangesproken met voorstellen en ideeën. Het idee is om nog meer met de leerkrachten aan de slag te gaan, naarmate de andere initiatieven vlot lopen. Zo kunnen de leerkrachten meer voeling krijgen met de buurt en de inwoners door bv. een wijkwandeling te doen samen met de kinderen en de ouders. Een hogere betrokkenheid en kennis over de wijk kan zorgen voor meer inzicht in de situatie van de leerlingen en houvast voor in de klas. We denken ook aan ondersteunende vorming zoals ‘omgaan met diversiteit’. Buurtbewoners kunnen betrokken worden om het werk van leerkrachten te ondersteunen, waardoor zich beter kunnen toeleggen op het contact met de ouders en op het creëren van maximale ontwikkelingskansen voor elk kind.

Van babbelen naar betrokkenheid: De Babbelbarak Dit nieuwe initiatief zag het daglicht in januari 2015. Tweewekelijks nodigen we ouders uit op school voor een tas koffie of thee. Samen praten we over opvoeding, school, de buurt, en diensten en voorzieningen in Menen. Op die manier worden ouders op een gemoedelijke manier geïnformeerd en raken ze meer betrokken bij het schoolgebeuren. We letten op een eenvoudig taalgebruik en vertalen naar het Frans waar nodig. Zo kunnen anderstalige ouders ook deelnemen en hun Nederlands oefenen. De eerste Babbelbarakken waren echt waardevol voor de deelnemers. De directeur kwam het schoolkalender van de komende maanden toelichten (wat is een pedagogische werkdag? Waar staat de afkorting “kl.” voor...). De werking van het CAW en de Speel-o-theek werd uitgelegd, en we hadden een goed gesprek en informatie over straffen en belonen. Voor elke Babbelbarak wordt iets voorbereid, maar we laten de ruimte voor vragen en interesses van

Samen de schooltuin ‘pimpen’ Voor de kinderen willen we nadenken over een ruimer vrije tijdsaanbod en willen we ook inzetten op taalondersteuning. De projectoproep ‘pimp je schooltuin’ was een kans om te brainstormen hoe de schooltuin heringericht kan worden. Een touwenparcours, een mini-moestuin, een insectentuin, een klauterarena, bomenbordjes... Ideeën en goesting genoeg! Het dossier is ingediend, en we starten in de paasvakantie al met de eerste werken. We betrekken hierbij ook de lokale Velt-afdeling, ouders en bewoners. Op die manier wordt het een door de buurt gedragen verhaal. De tuin moet boeiender worden en er komt meer doe- en leerruimte. Dit verhaal is zeker waardevol voor de kwetsbare kinderen die wonen in De Barakken, thuis geen tuin hebben, of niet regelmatig op uitstap gaan met ouders. Onder onze impuls ontstaan ook ander initiatieven. Er werden meer avonden ingelast voor sport-na-school. In de zomervakantie wordt met de circusschool Woesh een circuskamp georganiseerd, met als summum een optreden op het straattheaterfestival van Menen. Het sociaal-artistieke project De Figuranten zal met de leerlingen een verkleedstoet organiseren...

School-met-de-buurt? Op lange termijn willen we dat de initiatieven in De Barakken een duurzaam karakter krijgen. Daarom zetten we ons in om van bij de aanvang verschillende relevante diensten en actoren te betrekken en op de hoogte te houden. Zo informeerden we ons bij het Huis van het Nederlands, hadden we een goed gesprek met het Lokaal Onderwijsplatform, kunnen we beroep doen op de Integratiedienst en kregen we de steun van het stadsbestuur van Menen. Ook de betrokkenheid van de bewoners uit de wijk vinden we belangrijk. En dit in twee richtingen: bewoners helpen mee, activiteiten worden open gesteld voor de buurt... Op die manier werken we opnieuw aan die positieve dynamiek in de wijk én op school, en gaat het verhaal van ‘school-IN-de-buurt’ over naar een verhaal van ‘school-MET-debuurt’. Kortom: alles is nog in volle ontwikkeling en de goesting groeit elke dag! Meer informatie over hoe Samenlevingsopbouw inzet op gelijke onderwijskansen: zie http://www.samenlevingsopbouw.be/nieuws/152-zvi-digitale-publicatie

[email protected] T. 051 24 29 28 | M. 0474 91 97 07

MAART 2015

3

*VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG: een kijk vanuit de praktijk van Samenlevingsopbouw

*EEN BEGRIP

van lange adem V

ermaatschappelijking van de zorg verwijst naar een verschuiving in zorg, waarbij er naar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met problemen, mensen in armoede, ... met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen. Waar nodig moeten ze daarbij ondersteund worden, en de zorg moet zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving verlopen. (zie definitie ‘vermaatschappelijking van de zorg’ zoals omschreven door de Strategische adviesraad welzijn, gezondheid en gezin in visienota ‘integrale zorg en ondersteuning in Vlaanderen’ van 7 december 2012, blz. 8 ) Het begrip vermaatschappelijking van de zorg omvat meerdere lagen. Het verwijst vooreerst naar een aanpak die maximaal en prioritair gebruik maakt van de eigen krachten van de cliënt en zijn directe omgeving. Verder verwijst dit naar de betrokkenheid van de lokale samenleving bij de ondersteuning van de zorgvrager. Vrijwilligerswerk en buurtwerk komen hier in beeld. Maar ook de gewone, nabije hulp- en dienstverlening die snel en gericht kan worden ingezet. Pas als het echt nodig is, komen gespecialiseerde instellingen aan bod. (omzendbrief Vlaamse beleidsdoelstellingen bij de uitvoering van het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid voor de periode 2014-2019, blz. 3)

1. Balanceren op het scherp van de snede De tendens tot vermaatschappelijking van de zorg trekt zich door op diverse terreinen (bejaardenzorg, geestelijke gezondheidszorg, zorg voor personen met een handicap...). Hierbij komt het sociaal netwerk van mensen die hulp en zorg nodig hebben duidelijker in het vizier te staan. Er is ook de tendens tot afbrokkeling sociale netwerken, minder sociale cohesie, sociaal isolement en vereenzaming... Gepaard met een tewerkstellingsbeleid dat streeft naar een hogere activiteitsgraad waarbij meer mensen langer aan de slag zullen moeten (blijven), komt mantelzorg en informele hulp onder druk te staan. Groeit er een strijd om de vrijwilliger? In landelijke context krijg je daarbovenop tendensen van schaalvergroting, fusies en centralisatie van diensten. Diensten trekken weg uit dorpen, nabije aanspreekpunten vallen weg, en een mobiliteitsproblematiek versterkt de afstand. Vraag naar hulp én aanbod aan hulp vinden elkaar niet meer spontaan. Er zijn grenzen aan vrijwilligerswerk. Vrijwilligers in de zorg komen vaak in aanraking met problematische situaties. Ze moeten daartoe professionele ondersteuning krijgen. Coördinatie en afstemming op lokaal niveau, zo nabij mogelijk, is dan ook noodzakelijk, en dit in combinatie met een sterk vormings- en ondersteuningsbeleid. De opdracht en regie wordt bij de lokale besturen gelegd, maar dit kan niet zonder bijkomende middelen. De overheid moet er zich van bewust zijn dat er grenzen zijn aan het inschakelen van het sociaal netwerk. Het mag niet de bedoeling zijn dat hierdoor professionele hulp en zorg wordt afgebouwd. Vermaatschappelijking van de zorg mag geen excuus zijn voor een terugtredende overheid. Onze praktijk leert dat mensen zonder sociaal netwerk, bij deze evolutie in de zorgsector, in de kou komen te staan en dat de ongelijkheid nog dreigt toe te nemen. Daarom moeten er meer mogelijkheden gecreëerd worden tot ontmoeting in nabije omgeving. Op die manier leren mensen elkaar terug kennen en wordt zo het informele sociale netwerk vergroot.

2. Oplossing in een notendop In alle Vlaamse provincies zijn al zorgnetwerken actief. In WestVlaanderen experimenteren we met mobiele lokale dienstencentra, in Limburg met dorpsrestaurants en dienstenpunten... Deze werkmodellen bieden lokaal een antwoord op bovenvermelde problematiek maar missen een duurzaam en structureel beleidskader met de bijhorende ondersteuning. Dit kan door aanpassing van het woonzorgdecreet en het uitvoeringsbesluit op lokale dienstencentra. Dit gaat al in de goede richting en biedt aanzet tot oplossing, maar criteria, erkenningsvoorwaarden en financiële ondersteuning zijn onaangepast om bovenstaande werkmodellen structureel en duurzaam uit te bouwen.

3. Zo doen we het Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die via nauwe samenwerking tussen vrijwilligers en lokale actoren een aanvullend dienstenaanbod brengt bij kwetsbare mensen. Door het uitvoeren van (verjaardag)bezoekjes of allerlei kleine zorgtaken (bv. vervoer, boodschappen, kleine klusjes zoals was ophangen, rolluiken optrekken...) door de vrijwilligers kunnen mensen langer en met meer kwaliteit in de eigen omgeving blijven wonen en worden eventuele verborgen noden opgemerkt. De vrijwilligers verwijzen zo nodig naar de passende dienst en signaleren ook noden die tot nu door diensten niet worden beantwoord. Ondertussen zijn deze zorgnetwerken al uitgebouwd in verschillende gemeenten in gans Vlaanderen. In West-Vlaanderen alleen al waren er eind 2011 11 zorgnetwerken actief in 16 gemeenten. In deze WestVlaamse zorgnetwerken waren samen 500 vrijwilligers actief die meer dan 1000 cliënten hielpen met ongeveer 10000 prestaties. Een onder-

MAART 2015

zoek om de zorgnetwerken en hun werking in Vlaanderen op een wetenschappelijke manier in kaart te brengen werd voorjaar 2014 afgerond. De innovatieve manier van werken kreeg erkenning door het toekennen van het Flanders’Care label in het kader van Slimmer Zorgen voor Morgen. Ten slotte promoot ook minister Vandeurzen de methodiek van buurtgerichte netwerken via vrijwilligers die cliënten helpen om toegang te krijgen tot (sociale) dienstverlening, om hun sociaal netwerk te onderhouden of te herstellen (beleidsnota 2014-2019, blz. 19). Een mobiel lokaal dienstencentrum brengt alle functies van een lokaal dienstencentrum (al dan niet in combinatie met een zorgnetwerk) dichter bij bewoners van dorpen, deelgemeenten of wijken. Het maakt daarbij gebruik van aanwezige infrastructuur. Dit kan een bestaand ontmoetingscentrum zijn, een school... Immers: de vereiste 'een vaste infrastructuur’ voor de dienstverlening van een lokaal dienstencentrum vergt veel financiële middelen. Het is bovendien geen garantie dat kwetsbare bewoners er geraken omwille van mobiliteitsproblematiek. Het mobiel lokaal dienstencentrum dat uitgebouwd wordt in Deerlijk werd in het kader van Open Bedrijvendag 2012 geselecteerd als Vlaamse Innovatie in Actie. Beide werkmodellen, zorgnetwerk en mobiel lokaal dienstencentrum, zouden perfect kunnen ingepast worden in het woonzorgdecreet en zo een duurzaam en structureel kader krijgen. Bovendien zou dit dergelijke initiatieven ook in andere landelijke gemeenten mogelijk maken. Dit vraagt echter een aanpassing van de regelgeving. De beleidsbrief welzijn 2014-2019 van minister Vandeurzen geeft hoop. Op blz. 31 lezen we dat in gemeenten met een beperkte programmatie, de mogelijkheid wordt voorzien om de hulp- en dienstverlening van het Lokaal Dienstencentrum (LDC) maximaal binnen het bereik van gebruikers te brengen d.m.v. antennes of mobiele LDC. Nabije ontmoeting. Via een diverse en nabije aanpak activeren we sociale netwerken. De initiatieven zijn laagdrempelig en creëren ontmoetingskansen. Ze bieden ook vorming op maat en volgens de noden van deelnemers. We betrekken hulpverleners bij deze initiatieven zodat dienstverlening een gezicht krijgt, en mensen makkelijker en zonder vrees voor stigmatisering de weg vinden naar en binnen de voorzieningen die er zijn om hen te ondersteunen. Zorg en hulp mogen niet aan het toeval worden overgelaten. Daarom is er tijd, geduld, inzet van vrijwilligers, en professionele ondersteuning nodig. Nabije ontmoeting is geen tovermiddel maar het helpt om preventief te werken, vroegtijdig noden op te sporen en tijdig problemen aan te pakken. Zo kan onderbescherming vermeden worden. Kwetsbare personen moeten een eigen zinvolle plek in de samenleving kunnen innemen. Informele netwerken bieden kansen om in een geborgen omgeving de eigen kracht te versterken. Meedoen en meepraten, maken wezenlijk deel uit van de aanpak. Wie problemen ervaart moet betrokken worden bij het formuleren van hiaten en het uittekenen van het oplossingsparcours. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen werkt hieraan in volgende projecten: Zorgnetwerken en armoedebestrijding - Avelgem en Poperinge | Uitwisselingstafel zorgnetwerken | Preventief werken aan kinderarmoede – Houthulst en Avelgem | Drempels sociale dienst OCMW – Roeselare | Mobiel lokaal dienstencentrum – Deerlijk | Coaching mobiel lokaal dienstencentrum – Wingene | Uitwisselingstafel mobiele lokale dienstencentra | Inloophuis De Kom-Af – Roeselare | Familiesalons – Oostende Meer over deze projecten op www.samenlevingsopbouwwvl.be (rubriek dienstverlening en werk)

[email protected] T. 050 39 37 71 | M. 0474 91 97 01

4

Het Steunpunt Sociale Planning (SSP) werkt als een observatorium dat op statistische wijze de vinger aan de pols van de samenleving houdt. De cijfers en kaarten die we in SURPLUS opnemen staan steeds in verband met sociale uitsluiting en samenlevingsopbouw.

SES-kenmerk lage opleiding van de moeder in het gewoon basisonderwijs In het kader van het gelijke onderwijskansenbeleid van de Vlaamse overheid worden sinds een aantal jaren enkele zogenaamde SES-kenmerken (Sociaal-Economische Status) van de leerlingen bijgehouden. Deze SESkenmerken geven een beschrijving van het sociaal-economische milieu van de kinderen en worden onder andere gebruikt voor de financiering van de scholen. Op basis van wetenschappelijk onderzoek is gezocht naar een set van stabiele en robuuste indicatoren die de samenhang van onderwijskansen voor jongeren en hun sociaal milieu goed vatten. Opleiding van de moeder: deze indicator staat voor het geheel aan kennis, vaardigheden en attitudes. Het is een indicator van de mate waarin de thuiscultuur aansluit bij de schoolcultuur. Men spreekt van lage opleiding van de moeder als de moeder niet in het bezit is van een diploma van het secundair onderwijs of van een studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het beroepssecundair onderwijs of van een daarmee gelijkwaardig studiebewijs. Schooltoelage: deze indicator is gebaseerd op gezinsinkomen en geeft een aanduiding van de financiële draagkracht van het gezin en dus ook van het pedagogisch (thuis)comfort: tijd, studieruimte en koopkracht voor goederen die het leren bevorderen. Taal: welke taal wordt er thuis meestal gesproken en verschilt deze van de onderwijstaal? Dit is een indicator van communicatie- en leermogelijkheden van de leerling. De taal die de leerling in het gezin spreekt is niet de onderwijstaal, indien de leerling in het gezin met niemand, of in een gezin met drie gezinsleden (de leerling niet meegerekend) met maximum één gezinslid de onderwijstaal spreekt. Broers en zussen worden als één gezinslid beschouwd. De indicator ‘lage opleiding van de moeder’ nader bekeken. De kaart toont het aandeel kinderen met een lage opleiding van de moeder, en dit volgens woonplaats van de kinderen. Het gemiddelde voor West-Vlaanderen bedraagt 17,3%. Dit betekent dat de moeder van 17,3% van de kinderen in de basisscholen enkel een lage opleiding heeft genoten. De geel en groene gemeenten scoren onder het provinciale gemiddelde (en scoren dus beter), de blauwe gemeenten scoren boven het provinciale gemiddelde en scoren dus slechter. Met uitzondering van Knokke-Heist scoren alle kustgemeenten boven het provinciale gemiddelde. Hoewel Brugge in zijn totaliteit onder het gemiddelde scoort, scoort ook Zeebrugge boven het provinciale gemiddelde. In het arrondissement Oostende scoren ook Gistel en Ichtegem boven het provinciale gemiddelde. Een derde regio die blauw kleurt is Centraal en Zuid-West-Vlaanderen met meerdere gemeenten uit de arrondissementen Roeselare en Kortrijk. Tot slot scoren ook de gemeenten Mesen en Wervik uit het arrondissement Ieper boven het provinciale gemiddelde. Met uitzondering van Blankenberge vinden we de laagste scores (en dus de beste situatie) in het arrondisment Brugge. Steunpunt Sociale Planning

T. 050 40 33 37

[email protected]

Mieke

Lokaal proactief handelen in de strijd tegen onderbescherming Het recht op maatschappelijke dienstverlening garandeert aan burgers een leven in menselijke waardigheid. Dit recht dat een springplank zou moeten zijn, blijkt in de praktijk eerder een ontoereikend vangnet. Het OCMW, het CAW, mutualiteiten, VDAB en andere diensten hebben de opdracht mensen te helpen bij het realiseren van hun sociale grondrechten. Toch slagen heel wat mensen er niet in hun grondrechten uit te putten. Ze zijn onderbeschermd. De redenen hiervoor zijn velerlei: de complexiteit van de regelgeving, een gebrek aan laagdrempelige initiatieven, angst voor voorwaardelijke en sanctionerende hulpverlening, koel en afstandelijk onthaal, eerdere negatieve ervaringen met hulp- en dienstverlening, schaamte, ... Als oplossing schuift Samenlevingsopbouw 'proactief handelen' naar voor. Dat betekent dat hulp- en dienstverleningsinstanties zelf het initiatief nemen om rechthebbenden te bereiken, te informeren en hulp te bieden. Om de praktijkervaring in beeld te brengen, te verruimen en wetenschappelijk te onderbouwen, ontwikkelde Samenlevingsopbouw, in samenwerking met tal van partners en in opdracht van Welzijnsminister Jo Vandeurzen, het project ‘Lokaal Proactief Kader’. Dit project werd gestart in 2012 en met een studiemoment eind 2014 afgerond. Aan het project namen 18 pilootgemeenten uit Vlaanderen deel. In West-Vlaanderen waren dit Roeselare, Avelgem en Kortrijk.

Om proactief handelen te bevorderen, kan er ingezet worden op 6 werkpistes: • Informatie en kennis vergroten • Automatisch rechten toekennen • De kwaliteit van hulpen dienstverlening verbeteren • Oprichten van lokale ontmoetingsplaatsen waar er een aanbod is van ontmoeting, info, vorming, ontspannende activiteiten, hulpverlening en belangenbehartiging • Outreachend handelen of mensen opzoeken in hun eigen leefwereld • Uitbouwen van informele netwerken waarbij ook niet-professionelen kwetsbare mensen kunnen doorverwijzen. Het is een samenhangend geheel van maatregelen dat onderbescherming lokaal aanpakt. De lokale resultaten werden gedeeld en verwerkt in een draaiboek. De digitale publicatie 'Iedereen beschermd' bundelt het materiaal dat in het project ontwikkeld werd, en bevat links naar praktijkvoorbeelden en nuttige instrumenten. Een aanrader voor wie die onderbescherming wil tegengaan! 'Iedereen beschermd' is gratis te downloaden op http://www.samenlevingsopbouw.be/inde-kijker-f Samenlevingsopbouw ontwikkelde dit project i.s.m. Netwerk tegen Armoede, Uit de Marge vzw, Minderhedenforum, HIVA - Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, VVSG, VVP, Vlaamse overheid - kabinet minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. [email protected] 0474 91 97 01

MAART 2015

5

DIT (en nog veel meer)

WAS 2014 Ieders Stem Telt in een verkiezingsjaar

Stevig opbouwwerk

In een verkiezingsjaar steekt Samenlevingsopbouw graag een tandje bij. Met de campagne ‘Stemmen is geen spel’ werd gemikt werd op het brede publiek. Maatschappelijk kwetsbare groepen werden bevraagd, volgden vorming en legden hun prioriteiten voor aan lokale politici. Op debatten in Oostende en Brugge discussieerden West-Vlaamse politici telkens in een vol huis over armoede en sociaal beleid. En rond het thema wonen voerden we samen met heel wat partners actie onder het motto ‘1/3 is de Max’.

Familiesalons in Oostende Sterk werk, dat mag zich vermenigvuldigen. Na het succes van het familiesalon in de wijk De Nieuwe Stad bouwen we nu op vraag van het Oostendse stadsbestuur familiesalons uit in heel Oostende. In een familiesalon ontmoeten ouders elkaar in een laagdrempelige en veilige omgeving en worden ze ondersteund bij de opvoeding van hun kinderen. Een eerste, heel belangrijke stap bij de preventie en bestrijding van kinderarmoede.

Barakkenaars lieten de Meense politici, op een mooie zaterdag in juni, hun grenswijk zien met zijn aanwezige troeven en noden. De thema’s mobiliteit, diversiteit, aandacht voor kinderen en jongeren, en meer groen en open ruimte in de wijk kwamen aan bod. Een vijftigtal bewoners stond in voor de voorbereiding van dit geslaagde evenement.

Mobiele Lokale Dienstencentra in beleidsnota Vlaamse overheid Innovatieve praktijken ontwikkelen, daar gaan en staan we voor. Eens die er zijn maken we graag de vertaalslag naar de structurele inbedding ervan. Daarom zijn we verheugd dat de goede ervaringen in Deerlijk en Wingene - waarbij de functies van een dienstencentrum verspreid werden over verschillende locaties - niet onopgemerkt zijn gebleven.

2014 Uitpakken met mooi materiaal...

Succesvolle wijkwandeling in De Barakken

We vielen in de prijzen!

Prijs ' Energie voor iedereen' Het project ‘energiezuinige toestellen’ werd in 2014 andermaal bekroond! Samenlevingsopbouw kreeg deze prijs voor het experiment met financieringsmodellen die de aanschaf van energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen in armoede haalbaar maken en zodoende de energiefactuur verlagen.

Dorpsrestaurants op het menu Dorpsrestaurants brengen mensen samen op een laagdrempelige manier onder het motto: eten, ontmoeten en activeren. Deze publicatie beschrijft vanuit de ervaringen uit West-Vlaanderen en Limburg hoe een dorpsrestaurant uitgebouwd kan worden, wie je hier best bij betrekt, aan welke wettelijke verplichtingen voldaan moet worden, ... Bovendien geeft het draaiboek heel wat tips en worden concrete voorbeelden uit de praktijk toegelicht.

Trefmoment ‘Uitdagingen bij de vermaatschappelijking van de zorg’

Flander’s Care label voor zorgnetwerken Uit handen van de minister van Welzijn, Jo Vandeurzen, ontvingen we het Flanders's Care project partner label 'Slimmer zorgen voor morgen'. De minister loofde Samenlevingsopbouw voor het innovatief werk inzake zorgnetwerken. In 2014 werden de zorgnetwerken volop in de kijker gezet: er was het succesvolle inspiratie- en studiemoment in maart, en de lancering van de website www.ontknoop.be

Voor de tweede maal een treffen rond een actuele maatschappelijke uitdaging, die raakvlakken vertoont met ons werk. Na de eerste editie over ‘sociale mix’ (2013) stond in 2014 de ‘vermaatschappelijking van de zorg’ centraal. Professor Koen Hermans en ons team maatschappelijke dienstverlening bezorgden de 150 aanwezigen een inspirerende avond. We verwachten jullie in 2015 voor de volgende editie!

Samenstelling: [email protected]

MAART 2015

6

HART BOVEN HARD Neen, dit is geen eendagsvlieg, noch de roepnaam voor kortstondig protest tegen het besparingsbeleid van de Vlaamse en federale beweging. Ja, dit is een brede beweging tegen een al te economische kijk op onze samenleving. Ze verdedigt solidariteit, waarde boven winst, en zuurstof voor mensen. De beweging werkt van onderuit en gelooft dat er wel degelijk een alternatief is. Samenlevingsopbouw sluit zich hier met overtuiging bij aan. Het behoort immers tot onze kernopdracht om stem te geven aan wie slachtoffer dreigt te worden van een eenzijdig besparingsbeleid, en mee te zoeken naar oplossingen die bouwen op solidariteit en herverdeling.

Kortrijk– ‘Superman-actie’ brengt het tekort aan betaalbaar en passend woonaanbod onder de aandacht (dec. 2014). De actie is het werk van de huurderswerkgroep. Deze werkgroep pleit voor een betaalbare en voor iedereen toegankelijke woningmarkt. Samenlevingsopbouw is initiatiefnemer en ondersteunt de werking van de groep.

Solidariteit en herverdeling broodnodig Recente cijfers van Universiteit Antwerpen tonen dat de 10 procent rijkste Belgen goed is voor 44 procent van het totaal Belgisch vermogen. De top tien heeft bijna de helft van het bezit, de onderste helft bijna niets. Ook bij ons gaan vermogen en een overdaad aan politieke macht hand in hand. Onze sociale zekerheid – een stelsel van verplichte en democratisch afgesproken herverdeling – blijkt nog steeds de beste garantie om te vermijden dat een nog grotere groep mensen onder de armoedegrens zou duiken. Hiermee zitten we in het hart van wat de ‘burgerbeweging’ Hart boven Hard wil: rechtvaardige herverdeling en blijvende solidariteit met wie het moeilijk heeft.

De start: de Alternatieve Septemberverklaring HART BOVEN HARD startte in augustus 2014 naar aanleiding van de besparingsplannen van de nieuwe Vlaamse regering. De Alternatieve Septemberververklaring is een pleidooi tegen de ongelijke besparingen op vooral gezinnen, organisaties en overheidsdiensten. Een pleidooi voor meer investeringen in de vele sociale en ecologische uitdagingen van vandaag. De ongerustheid groeit omdat elk doorsnee gezin in de hoek lijkt te staan waar de klappen vallen. Besparen op onderwijs: wat betekent dit voor leerkracht, student of ouders? Besparen op verenigingen: wat betekent dat voor onze sportclub of jeugdbeweging? Besparen op kinderopvang, water en elektriciteit: wat betekent dat voor ons gezin? Besparen op rusthuizen: wat betekent dit voor de oude dag? De verklaring gaat voor verbondenheid en wil werken aan een samenleving van mensen die bekommerd zijn om elkaar, en waarbij blijvende herverdeling voor middelen zorgt die een menswaardig bestaan voor iedereen garanderen.

Intussen ... hebben 15.000 burgers en 1.000 organisaties deze septemberverklaring ondertekend. HART BOVEN HARD nam actief deel aan de vakbondsbetoging van 6 november vorig jaar. Betrokken burgers en middenveld staken een hart onder de riem van de regionale vakbondsacties; ook in West-Vlaanderen. Waar HART BOVEN HARD voor staat is ondertussen kort en krachtig gevat in 10 hartenwensen. ❤ Samen rijk! ❤ Eerlijke belastingen! ❤ Sterk jong en oud! ❤ Stop armoede! ❤ Werkbaar werk! ❤ Leefbare buurt! ❤ Diversiteit is realiteit! ❤ Eco is logisch! ❤ Wees wereldwijs! ❤ Doe de democratie! Op zondag 29 maart komt er in Brussel een Nationale Parade. Duizenden mensen zullen er in een kleurrijke optocht hun toekomstbeeld kracht bijzetten. Samenlevingsopbouw roept mee op voor De Grote Parade. Samen met de organisaties Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, Uit de Marge, Welzijnsschakels zullen we de hartenwens ‘Stop Armoede’ kracht bij zetten. U komt toch ook? [email protected]

T 050 39 37 71 | 0474 91 96 23

Meer weten over HART BOVEN HARD? http://www.hartbovenhard.be

Kortrijk - Leiebrug omgedoopt in Pont du Coeur, symbool voor de waarden die de Hart boven Hard beweging draagt MAART 2015

7

Toekomstoriëntering. Met precaire verblijvers werken aan een zinvol toekomstperspectief. Hulpverleners die werken met precaire verblijvers* voelen zich vaak machteloos. Ze lijken alleen voor noodhulp te kunnen zorgen. Hoe kunnen ze meer doen dan alleen maar ‘brandjes blussen’? Wat kunnen hulpverleners voor deze doelgroep betekenen? Deze Brochure beschrijft de visie en methodiek van Toekomstoriëntering. * mensen voor wie het niet zeker is dat ze ooit een definitief verblijfsrecht in België kunnen krijgen: mensen in een precaire verblijfssituatie en mensen zonder wettig verblijf.

Jaarboek armoede en sociale uitsluiting 2014 Armoedebestrijding is een van de belangrijkste onderdelen van duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling gaat over het streven naar een samenleving die inclusief, sociaal rechtvaardig en ecologisch duurzaam is. Het gaat over mensen, over de planeet en over de arbeidsmarkt. Deze 23ste editie van het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting wil bruggen bouwen tussen deze twee studie- en beleidsdomeinen. Waar kunnen ze van elkaar leren? Waar overlappen ze? Hoe kunnen ze elkaar versterken? Bestellen: www.oases.be

Gratis te downloaden op: www.kruispuntmi.be

COLOFON Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen vzw [email protected]

www.samenlevingsopbouwwvl.be SECRETARIATEN: Torhoutsesteenweg 100A 8200 BRUGGE 050 39 37 71 Hoogstraat 98 bus2 8800 RUMBEKE 051 24 29 28

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Ongelijkheid & herverdeling Samenlevingsopbouw Vlaanderen zwengelt het debat over ongelijkheid en herverdeling aan. Prominente specialisten en politici worden op de rooster gelegd. Waar hebben ze het over, als ze over ongelijkheid spreken? Wat bedoelen ze precies wanneer ze over 'herverdeling' spreken? Kiezen ze voor liefdadigheid of voor sociale zekerheid? En zijn er grenzen aan solidariteit? Bestellen: www.epo.be

Selectie: [email protected]

Lekken

Wetenschappelijk onderzoek over ‘De Torekes’ De onderzoeksgroep DieGem onderzocht 32 cases die een voorbeeld zijn van de zoektocht naar nieuwe vormen van solidariteit in diversiteit. De resultaten van het onderzoek bij het project ‘de Torekes’ van Samenlevingsopbouw Gent zijn heel positief. Met de steun van opbouwwerkers verwerven vooral kwetsbare bewoners uit de wijk RabotBlaisantvest deze complementaire munt. Hun Torekes gebruiken ze voor noodzakelijke inkopen bij plaatselijke handelaars. Alle onderzoeksresultaten zijn te vinden op: http://www.solidariteitdiversiteit.be

1. Het niet dicht zijn 1.uitmonstering, 2. Een ongewenste opening waardoor materiaaluitrusting wegvloeit 2. kledij 3. Vertrouwelijke informatie openbaar maken 4. Likken

’t Is het seizoen, de tijd van het jaar om lekken te ontdekken. Pas als de dooi intreedt, worden de lekken in huis zichtbaar. Hier en daar druppelt het, sijpelt het, stroomt het en wordt respectievelijk gedept of gedweild. Vooral in de zogenaamd sociale huizen van respectabele leeftijd en in de vele krakkemikkige huurhuizen betaal je een huurprijs met lekken inbegrepen. Water heeft onmiskenbaar een neiging tot vloeien en kruipt waar het niet gaan kan. In tegenstelling met water is geld niet vloeibaar. Dat verklaart waarom wij niet spreken over een ‘lek in de portefeuille’ maar een ‘gat in de portemonnee’. Biljetten of munten druppelen niet, sijpelen niet en stromen meestal niet binnen. Ze zijn er of ze zijn er niet, en als ze binnenkomen dan is het vaak met mondjesmaat. Desalniettemin berichten de media uitvoerig en oeverloos over lekken die tonen hoe geld ‘wegvloeit’ naar vreemde oorden. Soms zijn daar palmbomen, witte stranden en ander moois troef: de Britse Maagdeneilanden, de Bermuda’s, Panama, de Kaaimaneilanden, ... Soms zoekt het lekkende geld het meer stroomopwaarts; Luxemburg en Zwitserland blijken kuuroorden voor de financiële elite. Landen waar kluizen huizen als bergen maar moeite ondervinden om verborgen te blijven. We spreken dus over een dubbel fenomeen. Er is het geld dat lekt en wegvloeit via een geheime en vaak onwettelijke opening. En er is ‘het’ lekken: het openbaar maken van vertrouwelijke informatie waardoor het lekkend geld een zichtbaar traject wordt. En dat ‘lekken’ van hoogst interessante maar geheime informatie noemt men dan een ‘leak’. Het lekken over een lek dus. Die leaks krijgen bijna het aanschijn van een virtuele wereldkaart: Wikileaks (het lekken van politieke top secrets), Offshore Leaks, Lux Leaks, Swiss Leaks, ... Een beetje raar is dan wel weer dat diegene die het lek lekt naar de publieke opinie een ‘klokluider’ wordt genoemd. Een middeleeuws aandoende term die eigenlijk nergens meer op slaat. Als er nog op iets wordt geslagen dan is het wel de muis of het touchpad. Met deze het voorstel om ‘klokluider’ vanaf nu te vervangen door ‘clickspaan’.

Chris Verstraete, Nancy Van Landegem, Elyne Meulenbergs, Karen Viaene, Fred Boone, Stefan Goemaere, Anje Huysentruyt, Steunpunt Sociale Planning Provincie W-Vl., Erik Corijn (Hoogleraar VUB), Annick Vansevenant (column), Jan Loeman (cartoon)

EINDREDACTIE [email protected] ADRESBEHEER [email protected] VORMGEVING FOLIO Brugge VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Chris Verstraete Torhoutsesteenweg 100 A 8200 Brugge

IS ABONNEER NU GRAT België-Belgique P.B. 8000 BRUGGE Mail

4/2458 Driemaandelijkse uitgave nummer 1 Jaargang 24 – 2014 Jan.– Febr. – Mrt. 2014 Mail - P408456 Afgiftekantoor Brugge West-Vlaanderen Samenlevingsopbouw 100 A Torhoutsesteenweg 8200 Brugge - Sint-Andries

Toi Toi Toi LKERKE MIDDE geeft inzet in Middelkerke Na 5 jaar actieve de fakkel door aan Samenlevingsopbouw in De projecten Dorp inZicht gemeente en OCMW. het in het hinterland, de vijf dorpskernen en het BezoekersBuurthuis in Westende-Bad projecten. Sterke stevige team groeiden uit tot onderspoor nu verder met vrijwilligers zetten dit en OCMW. We duimen steuning van gemeente succes! alvast voor blijvend

wvl.be www.samenlevingsopbouw

ONZE STEK OP HET WEB bedrijvigheid, Onze gedrevenheid, onze sinds januari anders verpakt. tonen beter te Meer mogelijkhedenom doen. wie we zijn en wat we de crisis, Iets meer blingbling ondanks wat. het oog wil immers ook jou en Zo hopen we de band met aan te halen. de buitenwereld nog beter kijkje, en laat ons Neem regelmatig een weten wat je er van vindt.

De herverdeel-shock

!

meer p.3

S

deSOM

vzw

wagen hun Loterij. Vele mensen zo scandeert de Nationale idee van dat Samen creëren we kansen, dat hopelijk geluk brengt. Ze hebben er geen gebruik om kopen van de inkomsten wordt kans door een biljet te elijke en steunen. Ongeveer 30% in West-Vlaanderen culturele, wetenschapp ze daarbij goede doelen deSOM is hét aanspreekpunt aan humanitaire, sociale, diversiteit te subsidies te verstrekken voor alles wat met etnisch-culturele en heeft 3 deelwerkingen maken heeft. deSOM sportieve projecten. Dat kan tellen! Diversiteit al decensamen hebben ze 1 doel. Loterij , mikt onze samenlevingwe met z’n deSom voor u op een koers van de Nationale = méér zeggen ze. Daarom kiezen al te de lang met erg Al en! vergelijking of je organisatie maar In blaadje. Ze helpen jou het creëren van tombolakansvoor gelijke kansen is vertaald in nialang veel hoger dan graag op weg. voor iedereen. Die keuze uitgebreid systeem van sociaeen allen voor ‘gelijke kansen’ in zijn meer p.6 hun beurt verankerd de lectuur van de diverse rechten die op ik mij bijvoorbeeld in lijk van instellingen. Of vergis centra voor maatschappe le zekerheid en in tal openbare de betreffende ng. Deze organieke wet van 8/7/1976 heeft recht op maatschappelijke dienstverleni beantpersoon leiden dat welzijn, art. 1 ; Elke stellen een leven te in de mogelijkheid te heeft tot doel eenieder waardigheid. woordt aan de menselijke de hemel groeien, niet echt meer tot in kansen’ al de middelenbomen specht zijn we de ‘gelijke Zullen we dan nu, omdat met een onbebloedt ? Als een pikkende komt er aan. doen alsof onze neus ‘gelijke kansen’ om het De moeder aller verkiezingen van ambtelijke taal worden voor ‘gelijke kansen’ en een breed netwerk aan het uithollen. In een Samenlevingsopbouw Was ons engagement en niet ge-wachtlijst. een campagne om de efficient zeggen, niet te organisaties start opnieuw kwetsbare groepen de hulp wordt staand woord k che grap ? Neen, maar Welaan dan, kritistem van maatschappelij het politiek debat, en slechts een opportunistis je wel eens beweren. in kunnen mensen besteed, hoor beter te laten doorklinken de agenda te krijgen. op feningen van de instellingen steeds aan de juiste om sociale thema’s hoger ne doelgroep en efficiëntie-oe optimalisaties alleen zijn de budat en de publiekscampag sche analyses van de dergelijke Een Kopstukkendeb houdt de aandacht de jarenlange opleveren. Maar met nodig is sgeenspel.be’ Het inderdaad wat winst ‘www.stemmeni masseren. levendig. een noodzakrampen niet weg te voor sociale thema’s terug te verbinden met gettaire en principiële te herbevestigen en tegenstelling geschetst p.7 meer foutieve een keuze voor ‘gelijke kansen’ wordt vrijheid implien solidariteit. Teveel want het streven naar kelijke herverdeling en gelijkheid. Foutief, naar eenzelftussen individuele vrijheid concurrentie, in het streven ontaarden in strijd en ceert, als het niet wil de vrijheid voor anderen. verhet systeem in z’n Econoshock 2.0: dat economislaat de nagel op de kop lang van uitgegaan Econoom Geert Noels Bedrijven zijn er heel is, en dat een oorzaakt grote schokgolven. Vandaag weten we dat dit niet het geval kan leiden. We oplossen. sche groei alles kan tot heel wat onevenwicht naar grotere groei net kleiner en gelukkiger voortdurend streven toekomst zal trager, MOE-MIGRATIE evenwicht nodig. De een herverdeelNDEREN Sociale herverdeling nodig: hebben dringend meer IN WEST-VLAA is een fundamentele het Steunpunt zijn. Voor een evenwicht zeggen tegen herverdeling. In kaart gebracht door ‘gelijke kansen’ is JA p. 5 shock ! JA zeggen tegen

IEDERSTELT! STEM 2014

rPLUS in su

Planning

Maar laten we niet afdwalen. Laten we het lek lik op stuk geven. Feit blijft dat er enorme belangen, zowel politieke als financiële, niet in de openbaarheid komen. Dat deze middelen en tactieken het leven van miljoenen mensen beheersen, is geen verzinsel. Wat betekent een verwaterde tax shift of een nulsprong van de index vergeleken met wat de rijke elite kan wegboeken? Wat betekenen dure vredesconferenties of bemiddelingspogingen als achter de schermen andere verhalen worden neergepoot? Welke belangen zijn belangrijk? En hoe kleinschalig is het lijden van de huurder die dweilt als het gaat dooien? Wat weten we? En vooral: wat weten we niet? Journalisten likkebaarden als ze een lek vinden. Het is hen gegund, dat moment de gloire. Maar na alle mediagebulder komt de stilte. De journalisten krijgen een pluim, worden weggepromoveerd of krijgen na maanden avontuur asiel in Moskou. Het lek is gedicht. Het water (of andere munteenheden) zoekt een nieuwe weg. Tot het volgende lek. Logisch maar jammer. De arm van de wet is te kort om de dweil te hanteren, om schoon schip te maken. Verborgen financiële stromen zijn een tegenvoorbeeld van communicerende vaten en het blijft wishful thinking dat zo’n lek een opening kan maken om wereldwijd aan een rechtmatige herverdeling te beginnen. Water stroomt al eeuwen naar de zee.

Annick Vansevenant

MAART 2015

8

HOWEST Ward Dumoulin sociale innovatie bij Lector sociaal werk, onderzoeker West-Vlaanderen vzw opbouw Voorzitter Samenlevings

COLUMN:

Afluisteren als luister

p.8

U KRIJGT SURPLUS VOOR HET EERST IN HANDEN? Dit plezier gunnen we u 4x per jaar!

voor GRATIS ABONNEMENT SURPLUS mail [email protected] met vermelding: abonnement SurPLUS + naam en adres

ADRESWIJZIGING ABONNEES [email protected]