De Gloob-Fanfare vijfde leerjaar
CORRECTIESLEUTEL - VERVOER
De Gloob-Fanfare!!
Onze uitdagingen: g g 1.
_______________________________________________________ Wat __________________________________________________ hebben de kleine ajuinen te maken met stinkende vrachtwagens? _______________________________________________________
2.
_______________________________________________________ Word regisseur en film ‘Het mysterie van de ajuin’. _______________________________________________________
3.
_______________________________________________________ Toon jullie filmpje aan zoveel mogelijk mensen. _______________________________________________________
2
Het Gloob-lied REFREIN 1 : Dit is de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe Kom, doe mee met de fanfare Zet u in voor onze aarde Kom erbij, ja, ja, ook gij! Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Blijf niet zitten niksen. Zullen wij dat hier eens fiksen! Met veel goesting vliegen wij erin. Strofe 1 : Zijn wij wel goed bezig? Dat is nog maar de vraag Heel de wereld wordt maar warmer, arme landen alsmaar armer. We moeten iets doen vandaag. De vraag is heel eenvoudig: wat kunnen wij hier nu aan doen? Want we zijn hier met zoveel, maar doet iedereen een deel dan doen we samen veel Een beetje aandacht alstublieft want deze wereld is mij lief. En als wij er goed voor zorgen wordt elke dag een goeiemorgen. REFREIN 2 : Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Kom, doe mee met de fanfare. Zet u in voor onze aarde. Kom erbij, ja, ja, ook gij! Strofe 2 : We weten hoe het moet maar leven op te grote voet, zo van “ikke en den dikke en al de rest kan stikke”. Dat is niet al te goed. We moeten de wereld delen want we zijn hier met z’n velen. En dit klinkt misschien wat raar maar de mens is een gevaar. De aarde is zo kwetsbaar.
Het mens-dom is niet slim. Het is de wereld aan ’t verknoeien. T’is tijd voor een nieuw begin. T’is tijd om u te komen moeien. REFREIN 3 : Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Kom, doe mee met de fanfare. Zet u in voor onze aarde. Kom erbij, ja, ja, ook gij! Rap : Wij komen helemaal niets te kort. Alle dagen lekker eten op ons bord. Dat is gezond, ja, dat is goed. Maar wat u ook wel weten moet: veel lekkers komt uit andere landen en reisde hele grote afstanden. Uitlaatgassen en transport liggen elke dag mee op je bord. Het is niet simpel, dat is waar, want het gevaar is soms onzichtbaar. Maar als je let op wat je eet en er iets meer over weet, red je zo ook de planeet! Red de planeet! REFREIN 4 : Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Kom, doe mee met de fanfare. Zet u in voor onze aarde. Kom erbij, ja, ja, ook gij! Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Dit is een prachtige planeet maar ze gaat naar de knoppen. Het is aan ons om die vervuiling nu te stoppen. Kom bij de ska-fanfare van de hoop, van al diegenen die ‘t goed menen met de globe. Blijf niet zitten niksen. Zullen wij dat hier eens fiksen! Met veel goesting vliegen wij erin. 3
De wereld op een blaadje
Welkom in Senegal!
Weet je waar Senegal ligt op de wereldkaart? Kleur Senegal rood. Kleur België groen. Welke oceaan grenst aan Senegal? ________________________________________ de Atlantische Oceaan Welke zee grenst aan België? ____________________________________________ de Noordzee 4
SCHAAL: 1:75milj. 5
Een babbeltje met Aisha, Gloob en Pieter Wil je meer weten over Gloob, Pieter en Aisha? Surf dan naar: www.2015ikloopmee.be, wereldbol, Gloob!, Pieter www.2015ikloopmee.be, wereldbol, Gloob!, Gloob www.2015ikloopmee.be, wereldbol, Gloob!, vervoer, www.2015ikloopmee.be, wereldbol, Gloob!, vervoer,
Aisha Senegal enegal
Het lievelingseten van Gloob is kip met rijst en mango. _________ ___________________________________________________________ ______ ________________________________________________________ __________________________________________________________ ________ Pieter: Ik eet heel graag ___________________________________________________________________ tom kai kai. Dat is Thaise kip met kokosmelk en rijst. _________________ Mijn lievelingseten is ___________________________________________________ ________________ Aisha: Ik ben bang van grote voeten. Waar ben jij bang van? _______________________________________________________________________________ _____________________________
Senegal. Aisha woont in __________________________________________ ____ Kleur de vlag van dit land:
6
geen broers en zussen. Gloob heeft _______ Gloo klapspelletjes. Aisha speelt heel graag ______________________________________ ______
Ik sp ______________________________ speel graag met _________________________________________________________________
hard zingen, muziek maken en______________________________ met mijn rugzak de wereld De hhobby’s van Gloob zijn ___________________________________________________________ rondtrekken.
Dit ben ik!
7
Een dagboek vol vervoer
Wat doen jullie in België elke dag? Ik ben benieuwd....!
Luister goed naar het dagboek van Aisha en volg mee op de tekeningen. Vul het dagboek van Aisha in.
maandag
Waar gaat Aisha naartoe? ____________________________ naar school Hoe? ___________________________________________ te voet Afstand: _________ 3 km Heen en terug is dat _________ 6 km
dinsdag
Waar gaat Aisha naartoe? ____________ ___ naar school en _____________ naar de dansles Hoe? ___________________________________________ ___ te voet Afstand: _________ 3 km + _________ 0,5 km Heen en terug is dat _________ ________ 6 km + _________ 1 km = _________ 7 kkm
woensdag
Waar gaat Aisha naartoe? _____________________ ______ een n ______________________ naar school naar de markt Hoe? ___________________________________________ te voet naar school en met calèche naar de markt Afstand: _________ 3 km + _________ 6 km Heen en terug is dat _________ 6 km + _________ 12 km = _________ 18 km 8
donderdag
Waar gaat Aisha naartoe? naar ____________ school en naar _____________ de kruidenier _ Hoe? ___________________________________________ _ te voet Afstand: _________ 3 km + _________ 2,5 km Heen en terug is dat _________ ______ 6 km + _________ 5 km = _________ 11 km
vrijdag
Waar gaat Aisha naartoe? naar ____________ _____________ __ school en naar het centrum Hoe? ___________________________________________ __ te voet Afstand: _________ 3 km + _________ 3 km Heen en terug is dat _________ _______ 6 km + _________ 6 km = _________ 12 km
zaterdag
Waar gaat Aisha naartoe? ____________________________ __ naar Potou Hoe? ___________________________________________ __ met de bus Afstand: _________ 80 km Heen is dat _________ 80 km
zondag
Waar gaat Aisha naartoe? ____________________________ naar Louga Hoe? ___________________________________________ met de bus Afstand: _________ 80 km Terug is dat _________ 80 km 9
Een dagboek vol CO2 Even rekenen … Begin met de kolom van Aisha. Neem jouw dagboek vol vervoer en dat van Aisha erbij: • Tel de kilometers van één vervoersmiddel op. • Schrijf dit getal bij het juiste vervoersmiddel. • Vermenigvuldig dit getal met het gewicht aan CO2. • Tel de uitkomsten van je vermenigvuldigingen op. • Schrijf deze uitkomst onderaan bij het totaal van Aisha
AISHA
Sommige vervoersmiddelen stoten meer CO2 uit dan andere! Dat moeten we eens berekenen. Hopelijk heb ik geen grote voeten. IK
auto
_____ 0 km x 180 g CO2 = _____ 0 g CO2
_____ km x 180 g CO2 = _____ g CO2
vliegtuig
_____ 0 km x 240 g CO2 = _____ 0 g CO2
_____ km x 240 g CO2 = _____ g CO2
bus
_____ 160 km x 5 g CO2 = _____ 800 g CO2
_____ km x 5 g CO2 = _____ g CO2
tram of metro
_____ km x 6 g CO2 = _____ g CO2 0 0
_____ km x 6 g CO2 = _____ g CO2
trein
_____ km x 6 g CO2 = _____ g CO2 0 0
_____ km x 6 g CO2 = _____ g CO2
calèche
_____ 12 km x 1 g CO2 = _____ 12 g CO2
_____ km x 1 g CO2 = _____ g CO2
fiets
_____ km x 1 g CO2 = _____ g CO2 0 0
_____ km x 1 g CO2 = _____ g CO2
te voet
_____ 42 km x 1 g CO2 = _____ 42 g CO2
_____ km x 1 g CO2 = _____ g CO2
TOTAAL
________ g CO2 = ________ 854 0,854 kg CO2
________ g CO2 = ________ kg CO2
Wie heeft de grootste voeten? _______________________________________________________________________________ Wat betekent dit? _______________________________________________________________________________ Wat kan je hieraan doen? _______________________________________________________________________________ Je kan meer te voet gaan of met de fiets. Als je ver moet gaan, _______________________________________________________________________________ neem je best het openbaar vervoer. _______________________________________________________________________________ 10
Iedereen anders
Kunnen jullie zien wat de families grote voeten bezorgt orgt en wat hen kleine voeten oplevert? Onderstreep in het rood wat vervuilt en in het groen en waarmee je minder CO2 de lucht instuurt.
De familie Huysmans is een boerenfamilie. Mama en papa Huysmans ysmans hoeven niet ver te gaan om te werken. De velden liggen achter hun huis! Mama Huysmans is verzot erzot op motorcross. Elke zondagg trekt zij er met enkele vriendinnen op uit om de velden onveilig te maken ken op p hun motorfietsen. Eén keer per p jaar vliegen ze met het hele gezin naar het Griekse eiland Kreta om eens goed d uit i te rusten. De kinderen van de familie Martens gaan altijd met de fiets naar school. Vader en moeder Martens werken bij elkaar in de buurt en rijden samen met de auto naar het werk. De familie gaat het liefst met de fiets op vakantie. Twee keer per jaar gaan ze op vakantie naar zee. Hiervoor nemen ze de trein naar Blankenberge. Moeder Cuppens brengt haar jonge kinderen met de auto naar school en rijdt daarna verder naar haar werk. Vader Cuppens werkt op 10 km afstand van zijn huis en heeft eveneens een auto. Eén keer per jaar gaat het gezin kamperen in de Ardennen. Dan nemen ze met zijn allen de trein. De familie Lefèvre maakt graag verre reizen. Zij nemen één keer per jaar met vijf personen het vliegtuig. Het gezin heeft één auto. Zij gebruiken bijna nooit het openbaar vervoer. Vader Lefèvre werkt op 2 km van zijn huis en gaat met de fiets naar het werk. Moeder Lefèvre rijdt elke dag 40 km met de auto van en naar het werk. De familie Steentjes heeft juist hun eerste kindje gekregen. Dit gezin woont in een klein huisje. Ze hebben een grote groenten- en fruittuin. Ze eten bijna het hele jaar door van wat ze zelf telen. Moeder Steentjes is huisvrouw en zorgt voor de tuin. Vader Steentjes gaat met de fiets naar het werk. Ze hebben één auto, die ze zelden gebruiken.
11
Lekker broeien Dit heb je nodig: • 1 plastieken zak • 2 kamerthermometers • 1 elastiekje
Test het broeikaseffect in de klas.
Zo doe je het: • Neem de 2 thermometers. • Doe 1 van de thermometers in een plastieken zakje en bind het dicht met een elastiekje. • Leg beide thermometers op een zonnige vensterbank. • Tip: Als er geen zon op de vensterbank schijnt, leg dan de 2 thermometer onder een bureaulamp. • Lees na 10 minuten de temperatuur af van beide thermometers. Wat is er gebeurd? _________________________________________________________________ De thermometer in de zak geeft _______________________________________________________________________________ een hogere temperatuur aan. Welke thermometer geeft de hoogste temperatuur aan? _____________________________________ Kleur de juiste temperaturen:
thermometer in de zak
gewone thermometer
45°
45°
40°
40°
35°
35°
30°
30°
25°
25°
20°
20°
15°
15°
10°
10°
5°
5°
0°
0°
Het plastieken zakje zorgt voor een verhoging / verlaging van de temperatuur. Je kan dit vergelijken met wat er gebeurt in een koelkast / serre. 12
Dat zakje doet toch iets speciaals! Wat gebeurt er precies?
Gloob vertelt overr het broeikaseffect Je hebt in een tuin vast wel eens een serre zien staan waarin planten worden gekweekt. De glazen wanden van zo’n serre versterken de zonnestralen ralen en houden de d warmte vast, waardoor het er altijd lekker warm is. Daarom wordt een serre ook wel Onze aarde wordt omringd door een laag lucht. Die ell broeikas oeikas ggenoemd. enoemd. O noemen we de atmosfeer. Je kunt nt dee atmosfeer die de aarde omringt, vergelijken met het glas van een broeikas. Wanneer de zonnestralen de aarde bereiken, wordt een deel van de warmte door de aarde opgenomen. Een ander deel wordt door de aarde teruggekaatst. Van deze teruggekaatste warmte gaat er slechts een deel dwars door de atmosfeer de ruimte in. Het andere deel blijft rond de aarde hangen. Er blijft een deel hangen omdat de atmosfeer te vergelijken is met de glazen wand van een serre. Je zou kunnen zeggen dat de atmosfeer als een beschermend dekentje rond onze aarde ligt. Dat dekentje is een natuurlijk, noodzakelijk verschijnsel dat ervoor zorgt dat de temperatuur op aarde gemiddeld 15°C blijft. Dit noemt men enn ‘het broeikaseffect’. Zonde dit broeikaseffect zouden we op aarde een ijskoud klimaat hebben broeikaseffect’ Zonder met een gemiddelde ddelde temperatuur van -18°C. -18 Het dekentje dat wee atmosfeer noemen en dat zorgt voor het broeikaseffect bestaat uit gassen. Deze gassen worden n broeikasgassen ggenoemd. enoem CO2 is één van die gassen. Zolang CO2 in normale hoeveelheden aanwezig is, iss er niets aan de hand. Maar … de hoeveelheid CO2 wordt sinds een aantal jaren altijd groter. Dat komt omdat wij steeds grotere voeten hebben: we gebruiken steeds vaker de auto, nemen steeds meer het vliegtuig g g en verzamelen rzamelen steeds meer spullen rond ons die in stinkende fabrieken wordenn gemaakt. Hierdoor wordt hett broeikaseffect alsmaar groter en wordt het alsmaar warmer op aarde.
Een lid van de Gloob-Fanfare moet een goede ede onderzoeker zijn! Probeer het broeikaseffect ct goed te begrijpen, zodat je het aan iedereenn kan uitleggen.
13
Rasechte onderzoekers
Eens testen of je mij goed hebt begrepen!
Vervolledig de zinnen en schrijf de woorden in de puzzel.
warm (1). Door de glazen wand wordt het in een serre altijd snel lekker ___________________ De aarde is omgeven door een laag lucht die we de ___________________ (5) noemen. broeikaseffect De atmosfeer is te vergelijken met de wand van een ___________________ (3). serre Zonder de atmosfeer zou het heel erg ___________________ (4) zijn op aarde. koud CO2 is één van de ________________________ broeikasgassen (2 vertikaal) waaruit de atmosfeer bestaat. Te veel CO2 veroorzaakt een groter ________________________ atmosfeer (2 horizontaal) dan goed is voor ons. De aarde warmt nu heel snel op. 1
W
2
R 3
S E R R E 4
K O U D
5
6
14
A T M O S F E E R
Gloob, ik denk dat wij te maken hebben met rasechte onderzoekers!
Koks aan het werk
Jullie hebben echt al hard gewerkt! Ik heb gehoord van een gemakkelijk te maken gerecht dat jullie in België wel vaker eten. Pizza, geloof ik. Zullen we even pauzeren en samen een pizza maken? Ik ben echt benieuwd hoe goed jullie kunnen koken!
naam pizza ________________________________ zonnebad koks: ________________________________
Een goed idee, Aisha! Dat wordt smullen! 15
De wereld is een groentemand
SCHAAL: 1:75milj. 16
champignons: courgette: paprika: tomaten: ajuin: maïs: ansjovis: knoflook:
Polen, Frankrijk Spanje, Frankrijk Spanje, Canarische eilanden Canarische eilanden, Spanje Polen, Nieuw-Zeeland, Spanje Frankrijk, Hongarije Marokko Spanje
aubergine: scampi’s: artisjok: ham: spinazie: broccoli: zalm: salami, chorizo:
Spanje Zuidoost Azië, Ecuador, Senegal Spanje, Peru België Nederland, Spanje Spanje, Nederland Noorwegen,Schotland,Canada Spanje 17
Help! Mijn pizza vliegt!
Hoeveel kilometer heeft jouw pizza afgelegd? 1. Trek een lijn van elk ingrediënt van je pizza naar België. 2. Reken met behulp van de schaal van de kaart uit hoeveel kilometer er tussen het land van je ingrediënt en België ligt. Een voorbeeld: de tomaat. Op de kaart: Het is ____________ 2 cm van België tot het land waar de tomaat vandaan komt. 1 cm op de kaart is in werkelijkheid _____________ 750 km. _____________ 2 cm van België tot het land waar de tomaat vandaan komt op de kaart, 1500 km. is in werkelijkheid ____________ De tomaat heeft dus een afstand van ____________ 1500 km afgelegd. Noteer welke ingrediënten je gekozen hebt voor je pizza en bereken het aantal kilometers dat je ingrediënt heeft afgelegd. ingrediënten
land van herkomst
afstand van ingrediënt tot aantal kilometers België is _____ cm
paprika
Canarische eilanden
4 cm x ______ 750 km _____
3000 km
maïs
Frankrijk
0,5 cm x ______ 750 km _____
325 km
scampi’s
Ecuador
14 cm x ______ 750 km _____
10 500 km
artisjok
Peru
14 cm x ______ 750 km _____
10 500 km
_____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km _____ cm x ______ km
TOTAAL
18
24 325 ................................. km
Oeioeioei, Gloob! 24 325 km afgelegd voordat hij op mijn bord terecht kwam! Mijn pizza heeft _________________
Groentekalender Eet jij ook het liefst groenten met kleine voeten? januari
februari
maart
april
mei
juni
aardappelen ajuin pompoen prei rode biet rode kool schorseneren spruiten veldsla witlof wortelen
aardappelen ajuin pompoen prei rode biet rode kool schorseneren spruiten veldsla witlof wortel
aardappelen bloemkool broccoli pompoen prei radijs rode biet rode kool schorseneren selder spinazie spruiten veldsla witlof wortelen
aardappelen ajuin asperge bloemkool broccoli prei radijs rode biet selder sla spinazie tuinbonen witlof
ajuin asperge bloemkool doperwt radijs selder sla spinazie tomaat tuinbonen wortel
aardappelen ajuin artisjok asperge aubergine bloemkool doperwt komkommer maïs prei radijs selder sla tomaat tuinbonen wortelen
juli
augustus
september
oktober
november
december
aardappelen andijvie artisjok aubergine bloemkool broccoli courgette doperwt komkommer maïs paprika prei radijs rode biet rode kool selder sla snijbonen spinazie tomaat tuinbonen wortelen
aardappelen ajuin artisjok aubergine bloemkool broccoli courgette komkommer maïs paprika pompoen prei radijs rode biet rode kool selder sla snijbonen spinazie tomaat tuinbonen wortelen
aardappelen ajuin artisjok aubergine bloemkool broccoli courgette komkommer maïs paprika pompoen prei radijs rode biet rode kool selder sla snijbonen spinazie tomaat wortelen
aardappelen ajuin artisjok aubergine bloemkool broccoli courgette paprika pompoen prei radijs rode biet rode kool schorseneren selder sla snijbonen spinazie spruiten tomaat veldsla witlof wortelen
aardappelen ajuin bloemkool broccoli courgette pompoen prei radijs rode biet rode kool schorseneren selder sla snijbonen spruiten veldsla witlof wortelen
aardappelen ajuin bloemkool pompoen prei rode biet rode kool schorseneren selder spruiten veldsla witlof witte kool wortelen
19
Senegalese koks met kleine voeten
Vandaag op het menu: een stoofschotel van zoete aardappelen met kip en pindakaas! Een traditioneel gerecht dat we mafé noemen. Zet een rood kruisje bij de ingrediënten waar Aisha de goedkoopste mafé mee kan maken. Zet een groen kruisje bij de ingrediënten die de minste kilometers hebben afgelegd en dus het minst zijn. nst vervuilend zijn
1 euro is gelijk aan ongeveer 655 CFA
Rijst X
zak rijst Senegal 25 000 CFA
X
zak rijst Thailand 15 000 CFA
Kip kip Senegal 5000 CFA
X
Als groenten: wortel, paprika en ajuin
X
ui Senegal 500 CFA
X
kip diepvries België 3500 CFA
ui Nederland 300 CFA
X
Zijn de goedkoopste en de minst vervuilende ingrediënten dezelfde? ____________________________ nee De ingrediënten uit Senegal vervuilen het meest/minst en/maar kosten het et meest/minst.
Dat is vreemd. Hoe is dat mogelijk? Onderzoekers, er is werk aan de winkel!l! 20
Huilende ajuinboeren Lees het stripverhaal.
Hallo mijn naam is Badara. Ik ben de nonkel van Aisha. Ik ben ajuinboer van beroep. Mijn vrouw heet Lala en we hebben samen vier kinderen.
Wij wonen in een klein dorpje, Potou. Dat is 80 km van Louga, waar Aisha woont. We hebben een groo groot veld waar we ajuinen telen. Ajuinen worden heel vaak gebruikt in de Senegalese keuken. Het is een typische groente van bij ons. Naast ons ajuinenveld hebben we nog een kleine groentetuin. Hier plant ik groenten zoals sla en pepers. Die eten we zelf op.
Een paar keer per week gaan ik of mijn vrouw naar de markt. Daar proberen we zoveel mogelijk ajuinen te verkopen. Het leven is immers erg duur. We hebben geld nodig om onze kinderen naar school te kunnen sturen en om kleren, voedsel en medicijnen te kopen.
Evenn ging het goed met de verkoop. Maar weet je wat er nu gebeurt? Boeren uit Europa, zoals uit Nederland en België, kweken te veel ajuinen. Ze kunnen niet alles in hun eigen land verkopen. Daarom geven de regeringen van de Europese landen geld aan hun boeren om hun overschotten hier in Senegal goedkoop te verkopen.
21
Dat is een grote ramp voor de ajuinboeren in Senegal! Als er een kraam met dikke, goedkope Nederlandse ajuinen op de markt staat, wil niemand nog Senegalese ajuinen kopen.
Dit gebeurt niet alleen met onze ajuinen in Senegal. Ook in Congo krijgen de kippenboeren hun verse kippen niet verkocht. Op de markt worden er diepvrieskippen uit België verkocht. En wat denk je? Ze worden natuurlijk verkocht aan een lagere prijs. Ook de tomatenboeren uit Togo verkopen bijna niets meer, want Italiaanse tomaten in blik kan je langer bewaren en zijn goedkoper!
De boeren hier zijn slechter af dan ooit tevoren. Ik ben boos dat Eurpese landen hun producten zo goedkoop hier in Senegal en de andere Afrikaanse landen verkopen. De verkoop van Europese producten aan zulke lage prijzen moet stoppen! Nu kunnen boeren zoals mijn nonkel Badara niet eens genoeg verdienen om hun gezin te onderhouden. Gelukkig koopt mijn mama altijd Senegalese ajuinen, omdat ze weet hoe moeilijk de boeren het hebben.
Los de vragen op 1. Wat is het beroep van nonkel Badara? _______________________________________________________________________________ Nonkel Badara is ajuinboer. 2. Waarom lukt de verkoop van de ajuinen plots niet meer? _______________________________________________________________________________ Boeren uit Europa verkopen hun ajuinen zeer _______________________________________________________________________________ goedkoop in Senegal. 3. Waarom kiezen de meeste mensen voor de buitenlandse ajuinen? _______________________________________________________________________________ Deze buitenlandse ajuinen zijn dikker en goedkoper dan de Senegalese. 4. Dit gebeurt niet alleen met de ajuinen in Senegal, maar ook met tomaten in Togo of met kippen in Congo. Wat denk je dat de gevolgen zijn voor de boeren en hun families in deze Afrikaanse landen? _______________________________________________________________________________ De Afrikaanse boeren kunnen hun brood niet meer verdienen met ________________________________________________________________________________ de verkoop van hun producten. Zij belanden zo in de armoede. _______________________________________________________________________________
TIP: speel thuis het spel ‘red de tomatenboer’ op www.2015ikloopmee.be 22
Reizend voedsel doet soms huilen
Welke producten uit Europa zorgen ervoor dat Senegalese boeren hun producten niet meer kunnen verkopen en arm worden? Duid de woorden aan die je gevonden hebt: - aardappelen - ajuinen - eieren
- kip - rijst - stokbrood
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
A B C D E Z A C H O G U Y R P E R I F W F D T V T O Z R G E P P I Z A T C O T E T A R W E R T I N R D P R E I A B K Z R I E I E R P R P R Y J S T A W R S T O K
F F J U G D L P K Y U T E O M B
- tarwe - tomatenpuree puree - zuivelproducten d G H I Z L A A G E A J U R R O D T E A C A P P D P R I E R O L P W E M C N E S X I R I S P R O O
J A F I E I C V J C D A R Y O D
K N O N L T A G S W R U Q P E P
L M N O R S T I P T S T E N T U S R O Z B K M I I A A S R R T U T L E C D I N C J E P E S N U S C S R R K T E W S X E S R I U N
Ben je klaar? Probeer dit dan maar eens! Zoek de juiste coördinaten op. Welke zin kan je lezen? F4
D10
O10
J2
B11
A5
H12
L1
H12
M11
N8
M10
D9
G
E
E
F
B
O
E
R
E
N
E
E
N
J4
A3
C5
M8
L6
A14
F8
K14
L13
B1
K1
O6
E
E
R
L
I
J
K
E
K
A
N
S
! 23
Een kotelet met reuzenvoeten
Een kotelet met reuzenvoeten ......
G Gloob zegt dat dit koteletje 3120 km heeft afgelegd! 33120 km! Hoe kan dat nu? De kotelet komt van het varken vvan buurman Jos die om de hoek woont! Vrienden, dat is weer onderzoekswerk voor ons! w LLaten we eens diep nadenken!
Welke vlag zie je op de zak soja? _________________________________________ Brazilië Kleur de vlag en probeer een antwoord te vinden op de vraag van Pieter.
SOJA
24
Als de aarde zich verslikt
Ik heb verschillende artikels gevonden over de gevolgenn van de opwarming van de aarde. Zoek een titel voor elk artikel! Lees de artikels aandachtig en zoek bij elk artikel een passende titel:
De wereld onder water ______________________ 1. _____________________________________________________________________________ De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn zo groot dat men de wereldkaarten zal moeten aanpassen. Door het stijgen van het water van de zee komen sommige landen beetje bij beetje onder water te staan. Door het stijgen van het zeewater met 3mm per jaar komt Bangladesh onder water te staan. Dit gebeurt ook bij een aantal eilanden in de Atlantische Oceaan. *Bangladesh is een land in Azië
2. _____________________________________________________________________________ Toenemende droogte doet oogsten dalen
Sinds 2000 is de opbrengst van de pindanoten in Senegal met de helft gedaald. In Senegal regent het steeds minder en minder. Door de droogte vermindert de kwaliteit van de grond en vermindert natuurlijk ook de oogst. Vóór 2000 oogstten de boeren wel 30 tot 40 zakken van 100 kilo, nu nog maar 7 zakken. 70% van de pindaboeren verdienen hiermee niet voldoende geld om hun gezin mee te onderhouden. De opbrengst geeft hen slechts een inkomen voor 3 maanden.
3. _____________________________________________________________________________ Stijgende temperatuur een steeds groter probleem
Een groot gevolg van het broeikaseffect is dat de temperatuur stijgt. Dit heeft grote gevolgen voor de hele wereld. Er komt een groter tekort aan water. Tropische ziekten zullen meer en meer voorkomen. We zullen ook koraalriffen verliezen. De ijskappen kunnen wegsmelten zodat het zeeniveau met meer dan 10 meter kan stijgen. Dit heeft dan weer overstromingen tot gevolg.
25
4. _____________________________________________________________________________ Wintersporten binnenkort verleden tijd?
6 februari: Het sneeuwt eindelijk in de Europese wintersportgebieden. Deze sneeuwval komt heel laat. Het wintersportseizoen is al halverwege en tot nu kon er alleen maar hoog in de bergen geskied worden. De zachte winters en het wegblijven van de sneeuw zijn geen uitzondering meer.
5. _____________________________________________________________________________ Oprukkende droogte drijft Senegalesen uit hun huizen
Door de droogte komt er meer woestijn in Senegal en verdwijnen meer planten en dieren. Ook voor de mensen wordt het heel moeilijk om te overleven. De meeste mensen zijn landbouwers en als er niets groeit dan kunnen ze natuurlijk niets verdienen. Zo trekken steeds meer mensen weg uit het droge noorden en gaan ze werk zoeken in de steden.Veel van deze vluchtelingen trekken naar Dakar in de hoop daar een beter leven te vinden. Ze komen hierin bedrogen uit en komen zelfs in nog grotere armoede terecht. Soms nemen ze nog meer risico’s om hun armoede te ontvluchten. Ze vluchten dan in veel te kleine bootjes over zee om bijvoorbeeld naar Spanje te gaan. Heel veel Senegalezen komen hierbij om het leven. Als we de verwoestijning tegen kunnen houden, kan de armoede ook tegengehouden worden. Als dit niet gebeurt, zullen meer en meer mensen in een moeilijke situatie terecht komen en wegvluchten, op zoek naar een toekomst voor zichzelf en hun kinderen.
26
27
Djapo vzw presenteert: De Gloob-Fanfare Een creatie van: Djapo Limburg Stationsstraat 131 3570 Alken T: 011 31 32 11 E-mail:
[email protected] www.djapo.be Overige steunpunten: Djapo Antwerpen Koning Albertstraat 15 2300 Turnhout T: 014 41 94 39 E-mail:
[email protected] Djapo Oost-Vlaanderen Sint-Antoniuskaai 9 bus A 9000 Gent T: 09 224 01 11 E-mail:
[email protected] Algemene Coördinatie Vital De Costerstraat 2 3000 Leuven T: 016 62 30 46 E-mail:
[email protected] Of neem een kijkje op één van onze websites: www.djapo.be www.2015ikloopmee.be De Gloob-Fanfare kwam tot stand met de financiële ondersteuning van DGOS en de Vlaamse Gemeenschap
Grafisch ontwerp & Illustratie: www.denkbeeld-producties.be
