De Belgische Voedselconsumptiepeiling

Afdeling Epidemiologie

De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 -2004

De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 -2004: IPH/EPI REPORTS N° 2006 – 016

Stephanie Devriese, Inge Huybrechts, Michel Moreau, Herman Van Oyen De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 - 2004 Epidemiologie, maart 2006; Brussel (België) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, WIV/EPI REPORTS N 2006 – 016 Depotnummer: D/2006/2505/17

De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 -2004

Wetenschappelijke stuurgroep

VCP groep Onderzoeksteam (in alfabetische volgorde) Emmanuel Abatih (WIV, Epidemiologie) Stephanie Devriese (WIV, Epidemiologie) Inge Huybrechts (UGent, VMG) Michel Moreau (ULB, ESP) Herman Van Oyen (WIV, Epidemiologie)

Christine Bazelmans (ULB, ESP) Guy De Backer (UGent, VMG) Stefaan De Henauw (UGent, VMG) Marcel Kornitzer (ULB, ESP) Alain Leveque (ULB, ESP) Chistophe Matthys (UGent, VMG)

Diëtisten Mia Bellemans (UGent, VMG) Mieke De Maeyer (UGent, VMG) Khadija El Moumni (Institut Arthur Haulot) Davy Van Steenkiste (WIV, Epidemiologie) Logistieke steun Noëmi Debacker (WIV, Epidemiologie) Anne-Lise Laffineur (WIV, Epidemiologie) Monique Schoonenburg (WIV, Epidemiologie) Bijzondere dank aan De diëtisten-enquêteurs De deelnemers en aan Leen Baert (UGent, FBW) Maaike Bilau (UGent, VMG) Yves Coppieters (ULB, ESP) Frank Devlieghere (UGent, FBW) Tineke De Vriendt (UGent, VMG) Marga Ocké (RIVM) Ilse Pynaert (UGent, VMG) Christelle Senterre (ULB, ESP) Isabelle Sioen (UGent, VMG) Nadia Slimani (IARC) Marie-Paule Vanderelst (ULB, ESP)

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid J. Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België Tel: 02 642 57 52 Fax: 02 642 54 10 e-mail: [email protected] http://www.iph.fgov.be/epidemio/

IPH/EPI REPORTS Nr. 2006 - 016

De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 - 2004

Betrokken instituten Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Universiteit Gent, Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Université Libre Bruxelles, Ecole de Santé publique Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Afdeling Epidemiologie

Opdrachtgevers FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu

Algemene Inhoud

Volume I Executieve samenvatting ............................................................................................. 7

I. Inleiding en methoden................................................................................................ 19 II. Studiepopulatie........................................................................................................... 57 III. Voedings- en gezondheidsstatus .............................................................................. 73 IV. Voedingsprofiel ........................................................................................................ 123

Volume II V. Voedingsmiddelen 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Voedingsdriehoek ............................................................................................ 159 Dranken ............................................................................................................. 169 Graanproducten en aardappelen..................................................................... 227 Groenten ........................................................................................................... 271 Fruit ................................................................................................................... 291 Melk- en calciumverrijkte sojaproducten........................................................ 311 Vlees, vis, eieren en vervangproducten.......................................................... 353 Smeer- en bereidingsvet .................................................................................. 409 Restgroep.......................................................................................................... 435

Volume III VI. Energie en macronutriënten 1 Aanbevelingen .................................................................................................. 479 2 Energie .............................................................................................................. 487 3 Vetten ................................................................................................................ 509 4 Koolhydraten .................................................................................................... 543 5 Eiwitten.............................................................................................................. 571 VII. Micronutriënten 1 2 3 4

Aanbevelingen .................................................................................................. 591 Calcium ............................................................................................................. 597 IJzer ................................................................................................................... 617 Vitamine C ......................................................................................................... 637

Algemene Inhoud

Volume IV VIII. Rauwe voedingsmiddelen ........................................................................................661 IX. Voedingshygiëne en voedselveiligheid binnen het huishouden ...........................707 Bijlage 1 - Geselecteerde gemeenten ......................................................................817 Bijlage 2.1- Communicatieformulier Voedselconsumptiepeiling 2004 ..................819 Bijlage 2.2 - Ontvangstformulier Voedselconsumptiepeiling 2004........................821 Bijlage 3.1 - Voedingsmiddelengroepen..................................................................823 Bijlage 3.2 - Voedingsmiddelenlijst..........................................................................827 Bijlage 4 - Verstrekkingeenheden en conversiefactoren bij de Vlaamse voedingsdriehoek....................................................................................863 Bijlage 5 - Conversiefactoren...................................................................................867

Hoofdstuk IX

Voedingshygiëne en voedselveiligheid binnen het huishouden

Inleiding en methoden

Studiepopulatie

Voedings- en gezondheidsstatus Kennis Voedingsprofiel

Voedingsmiddelen

Energie en macronutriënten

Attitudes

Koelkast en diepvriezer

Koude voedselketen

Warme voedselketen Micronutriënten Eieren Rauwe voedingsmiddelen

Frituren

Voedingshygiëne

Moestuin en bioproducten

De Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 – 2004


Inhoudstafel

SAMENVATTING............................................................................................................................ 711 1

INLEIDING............................................................................................................................... 713

2

KENNIS VAN PRINCIPES OMTRENT VOEDINGSHYGIËNE .......................................... 714 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

3

SITUERING ........................................................................................................................... 714 VRAGEN .............................................................................................................................. 715 INDICATOREN ...................................................................................................................... 715 RESULTATEN ....................................................................................................................... 716 TABELLEN ........................................................................................................................... 719

ATTITUDES OMTRENT VOEDINGSHYGIËNE BINNEN HET HUISHOUDEN.............. 731 3.1 SITUERING ........................................................................................................................... 731 3.1.1 Houdbaarheidsdatum................................................................................................... 731 3.1.2 Kruisbesmetting ........................................................................................................... 731 3.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 732 3.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 732 3.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 732 3.4.1 Houdbaarheidsdatum................................................................................................... 732 3.4.2 Attitudes kruisbesmetting.............................................................................................. 734 3.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 735

4

GEBRUIK VAN KOELKAST EN DIEPVRIEZER ................................................................ 744 4.1 SITUERING ........................................................................................................................... 744 4.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 744 4.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 744 4.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 745 4.4.1 Koelkasttemperatuur .................................................................................................... 745 4.4.2 Temperatuur van de diepvriezer ................................................................................... 746 4.4.3 Frequentie van reinigen koelkast.................................................................................. 747 4.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 748

5

ONTDOOIEN EN HERINVRIEZEN....................................................................................... 753 5.1 SITUERING ........................................................................................................................... 753 5.1.1 Ontdooien .................................................................................................................... 753 5.1.2 Herinvriezen ................................................................................................................ 753 5.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 753 5.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 754 5.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 754 5.4.1 Ontdooien .................................................................................................................... 754 5.4.2 Herinvriezen ................................................................................................................ 754 5.4.3 Risicovolle handelswijze bij ontdooien en herinvriezen................................................. 755 5.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 756

6

WARME VOEDSELKETEN ................................................................................................... 765 6.1 SITUERING ........................................................................................................................... 765 6.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 765 6.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 766 6.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 767 6.4.1 Risicovolle handelswijze in de warme voedselketen ...................................................... 768 6.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 769 - 709 -


7

BEWAARTIJD VERSE EIEREN EN GEBRUIK RAUWE EIEREN.................................... 781 7.1 SITUERING ........................................................................................................................... 781 7.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 781 7.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 781 7.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 782 7.4.1 Bewaartijd ................................................................................................................... 782 7.4.2 Rauwe eieren ............................................................................................................... 783 7.4.3 Attitude ........................................................................................................................ 783 7.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 784

8

FRITUREN................................................................................................................................ 793 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5

9

SITUERING ........................................................................................................................... 793 VRAGEN .............................................................................................................................. 793 INDICATOREN ...................................................................................................................... 793 RESULTATEN ....................................................................................................................... 794 TABELLEN ........................................................................................................................... 795

MOESTUIN EN BIOLOGISCHE GETEELDE PRODUCTEN OF HOEVEPRODUCTEN 798 9.1 SITUERING ........................................................................................................................... 798 9.1.1 Eigen moestuin, fruitbomen of serre ............................................................................. 798 9.1.2 Gebruik van bioproducten of hoeveproducten............................................................... 798 9.2 VRAGEN .............................................................................................................................. 799 9.3 INDICATOREN ...................................................................................................................... 800 9.4 RESULTATEN ....................................................................................................................... 800 9.4.1 Eigen moestuin, fruitbomen of serre ............................................................................. 800 9.4.2 Gebruik van bioproducten of hoeveproducten............................................................... 801 9.5 TABELLEN ........................................................................................................................... 802

REFERENTIELIJST........................................................................................................................ 815

- 710 -


Samenvatting

Attitudes •

Het percentage dat de houdbaarheidsdatum niet respecteert is hoger bij de hogeropgeleiden (hoger onderwijs) (49%) dan bij de lageropgeleiden (27%). De drie voedingsmiddelen die het vaakst geconsumeerd worden na de houdbaarheidsdatum zijn: yoghurt of platte kaas, droge voeding en kaas.

•

De meerderheid van de maaltijdbereiders (=86%) wast of spoelt de handen en de snijplank na het behandelen van rauw(e) vlees of vis (preventie kruisbesmetting).

•

Bijna 72% van de maaltijdbereiders wast of spoelt de handen na het breken van rauwe eieren tijdens het bereiden van een gerecht.

Koelkast en diepvriezer •

De gemiddelde koelkasttemperatuur is 7.0°C (interquartielrange van 5°C tot 9°C). Bij slechts 44.9% van de huishoudens is de koelkasttemperatuur lager dan of gelijk aan 6°C.

•

De gemiddelde temperatuur van de diepvriezer is –17.9°C (interquartielrange van -21 °C tot -16°C). Bij 58% van de huishoudens is de temperatuur lager dan of gelijk aan -18°C.

•

In 37% van de huishoudens wordt de koelkast twee tot zes keer per jaar gereinigd en in 7% van de huishoudens wordt de koelkast slechts één of minder dan één keer per jaar gereinigd.

Koude Voedselketen •

In iets meer dan de helft van de huishoudens wordt vlees, gevogelte, vis of schaaldieren veilig ontdooid (hetzij in de koelkast, hetzij in de microgolfoven). Er zijn meer ouderen (60+j) die de voedingsmiddelen veilig ontdooien dan jongeren.

•

In iets meer dan 29% van de huishoudens worden ontdooide voedingsmiddelen soms opnieuw bevroren. Jongeren (15 – 29 jaar) vriezen ontdooide voedingsmiddelen significant vaker opnieuw in dan de oudere leeftijdsgroepen.

•

De meeste maaltijdbereiders (88.3%) nemen een hoog risico in de koude voedselketen en sommigen (5.0%) zelfs een zeer hoog risico.

Warme Voedselketen •

De meeste maaltijdbereiders (=67%) koelen warme gerechten op kamertemperatuur, terwijl het belangrijk is om zo snel mogelijk warme voedingsmiddelen af te koelen en binnen de twee uur in de koelkast of diepvriezer te plaatsen.

•

In 24% van de huishoudens worden warme gerechten gedurende een paar uur niet gekoeld bewaard (op het vuur/bij kamertemperatuur).

•

De meeste maaltijdbereiders nemen een hoog (67.3%) tot zeer hoog (23.8%) risico in de warme voedselketen.

- 711 -


Eieren •

De meerderheid van de huishoudens (90%) voldoet aan de strikte aanbeveling omtrent het bewaren van verse eieren (maximum 7 dagen op kamertemperatuur of 21 dagen in de koelkast).

•

In bijna de helft van de huishoudens (43%) worden wel eens koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren (vb. bavarois, zelfgemaakte mayonaise, tiramisu, …) gebruikt.

Frituren •

In 30% van de ondervraagde huishoudens wordt er minstens één keer per week thuis gefrituurd. Vooral de huishoudgrootte speelt een rol bij de frequentie van het thuis frituren: 36.1% van de éénpersoonshuishoudens frituurt nooit thuis terwijl slechts 6.6% van de huishoudens met 4 of meer personen nooit frituurt.

•

De meerderheid (46.8%) van de respondenten vervangt het frituurvet na 6 tot 10 frituurbeurten, 31.4% vervangt het frituurvet al na 5 of minder frituurbeurten en 22% wacht langer dan 10 beurten (3.1% wacht zelfs langer dan 20 frituurbeurten).

Moestuin en bio-producten •

Minstens vier vijfden van de huishoudens heeft geen moestuin, fruitboomgaard of serre. De meerderheid van de huishoudens gebruikt geen bestrijdingsmiddelen of gewasbeschermingsmiddelen.

•

Er zijn meer gebruikers van bio- of hoeveproducten in het Waalse Gewest (65%) dan in het Vlaamse Gewest (50%). Voor het gebruik van hoeveboter en hoevekaas is er een verschil tussen het Vlaamse en Waalse Gewest: 27.4% en 23.5% van de Waalse huishoudens gebruiken respectievelijk hoeveboter en hoevekaas tegenover slechts 9.5% en 12.0% van de Vlaamse huishoudens.

- 712 -


1 Inleiding

Eén van de doelstellingen van de voedselconsumptiepeiling is de kennis, de attitudes en het gedrag van de consumenten inzake voedingshygiëne en voedselveiligheid op huishoudniveau te evalueren. Hiervoor werd een schriftelijke vragenlijst ontwikkeld die diverse aspecten van de voedselveiligheid op niveau van het huishouden evalueert. Deze vragenlijst werd ingevuld door de persoon die binnen het huishouden verantwoordelijk is of in belangrijke mate betrokken is bij de bereiding van de maaltijden. Daarnaast werden zowel de temperatuur van koelkast als van de diepvriezer door de enquêteur gemeten. Bovendien werden aan de respondent zes vragen gesteld over zijn kennis inzake voedselveiligheid. Deze informatie kan nuttig zijn bij de ontwikkeling van een beleid omtrent voedingshygiëne bij de consument thuis. De persoon die de vragenlijst betreffende voedselveiligheid op niveau van het huishouden beantwoordde was dus niet altijd de geselecteerde respondent waarvan de twee 24uursvoedingsnavragen en de voedselfrequentievragenlijst werden afgenomen. Deze vragen werden beantwoord door de persoon die verantwoordelijk is of in belangrijke mate betrokken is bij de bereiding van de maaltijden. Dit was doorgaans een vrouw. De sociodemografische kenmerken van de persoon die de huishoudvragenlijst heeft ingevuld worden besproken in hoofdstuk II.

- 713 -


2 Kennis van principes omtrent voedingshygiëne

2.1 Situering Hygiëne is een belangrijke voorwaarde voor veilig voedsel. Bij de productie van levensmiddelen is het van belang besmetting waar mogelijk terug te dringen. Thuis kan de consument met een aantal eenvoudige maatregelen de meeste gevallen van besmetting voorkomen (1). Naar voedselveiligheid toe onderscheiden we drie types gevaren nl.: §

(micro)biologische gevaren;

§

chemische gevaren;

§

fysische gevaren.

Potentiële microbiologische gevaren in de voeding worden veroorzaakt door pathogene microorganismen (pathogenen), zoals o.a. salmonella, Listeria en campylobacter. Mogelijke chemische gevaren in onze voeding zijn verscheidene mycotoxines (bv. aflatoxines), persistente toxische pesticiden en contaminanten zoals PCB’s, dioxines en zware metalen. Fysische gevaren kunnen optreden door o.a. beschadiging aan de machines tijdens de productie of door beschadigde verpakkingsmaterialen. Een voedselvergiftiging kan ontstaan wanneer het voedsel in aanraking is gekomen met ziekteverwekkende of pathogene micro-organismen of met toxines of gifstoffen van microbiële oorsprong. Naargelang de besmettingswijze spreekt men van voedselintoxicaties of voedselinfecties. Een voedselinfectie ontstaat wanneer via de voeding levende pathogene bacteriën worden opgenomen. Een voedselintoxicatie ontstaat wanneer in het voedsel een toxine of gifstof aanwezig is. Dit betekent dat het voedsel voordien in aanraking is geweest met een pathogene bacterie die een gifstof in het voedsel heeft achtergelaten. De voorwaarde voor een voedselinfectie is dat er levende micro-organismen met het voedsel worden opgenomen. Voor een voedselintoxicatie is het niet nodig dat levende bacteriën worden opgenomen. In dit geval kan een verhittingsproces de bacteriën die toxines produceren afdoden, maar zal het hittebestendige toxines niet vernietigen. Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de voedselvergiftigingen ontstaan bij de consument zelf (2, 3). Toxische stoffen zoals PCB’s en dioxines die via de voeding worden ingenomen veroorzaken meestal schadelijke gezondheidseffecten na langdurige blootstellingen. Fysische contaminatie daarentegen vormt meestal een direct gevaar voor de gezondheid. Aan de geselecteerde respondenten (die eveneens de 24-uursvoedingsnavragen beantwoorden) werden zes vragen gesteld over de kennis van voedselveiligheid in het huishouden. Deze vragen werden ontwikkeld door de Food and Drug Administration (FDA) (4) en werden gebruikt in een nationaal onderzoek omtrent voedselveiligheid in 1999. Deze gegevens zijn belangrijk omdat het gedrag en de voorlichting van de consument rond voedselveiligheid van belang zijn om voedselinfecties of -intoxicaties te voorkomen.

- 714 -


2.2 Vragen Er werden zes vragen gesteld waarop de respondent één van volgende antwoordmogelijkheden kon aankruisen: (a) verhoogt; (b) vermindert; (c) niet beïnvloedt; (d) weet het niet; en (e) geen antwoord. FS.01. Als u een snijplank gebruikt waarop rauw vlees gelegen heeft (zonder die te wassen) om gebakken vlees op te verwerken, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging…. FS.02. Als vlees goed doorbakken is, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging…. FS.03. Als voedingsmiddelen langer dan 6 maanden in de diepvriezer zitten, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging…. FS.04. Als de temperatuur van de koelkast 4°C of lager is, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging…. FS.05. Als restjes verwarmd worden tot ze warm genoeg zijn om te eten maar niet koken, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging…. FS.06. Als u uw handen wast met zeep voor u een maaltijd klaarmaakt, denkt u dat dit de kans op een voedselvergiftiging….

2.3 Indicatoren FS_01

Aantal personen volgens hun visie in verband met kruiscontaminatie

FS_01b

Aantal personen met een correcte visie in verband met kruiscontaminatie

FS_02

Aantal personen volgens hun visie in verband met de relatie doorbakken vlees en voedselvergiftiging

FS_02b

Aantal personen met een correcte visie in verband met de relatie doorbakken vlees en voedselvergiftiging

FS_03

Aantal personen volgens hun visie in verband met het bewaren van voedingsmiddelen gedurende meer dan 6 maanden in de diepvriezer

FS_03b

Aantal personen met een correcte visie in verband met het bewaren van voedingsmiddelen gedurende meer dan 6 maanden in de diepvriezer

FS_04

Aantal personen volgens hun visie in verband met de temperatuur van de koelkast

FS_04b

Aantal personen met een correcte inschatting van de koelkasttemperatuur

FS_05

Aantal personen volgens hun visie in verband met het verwarmen van restjes

FS_05b

Aantal personen met een correcte visie in verband met het verwarmen van restjes

FS_06

Aantal personen volgens hun visie in verband met de relatie ‘voedselveiligheid en handen wassen’

FS_06b

Aantal personen met een correcte ‘voedselveiligheid en handen wassen’

- 715 -

visie

in

verband

met

de

relatie


2.4 Resultaten De meerderheid van de respondenten (85.3%) zegt dat de kans op een voedselvergiftiging verhoogt als men een snijplank gebruikt waarop rauw vlees gelegen heeft (zonder die te wassen) om gebakken vlees op te verwerken (Tabel IX.2. 1). Indien rauwe levensmiddelen besmet zijn met pathogenen, zullen deze afgedood worden door een voldoende lange en hoge verhitting. Maar, wanneer deze verhitte voedingsmiddelen die vrij zijn van pathogenen op een snijplank gelegd worden die in contact is gekomen met rauwe voedingsmiddelen die besmet waren met pathogenen, dan zal het verhitte voedingsmiddel opnieuw besmet worden met pathogenen. Wanneer deze bacteriën overgebracht worden van rauwe op gekookte voedingsmiddelen spreekt men van kruisbesmetting of kruiscontaminatie. Het is belangrijk dit te vermijden tijdens het bereidingsproces. Er is sprake van kruisbesmetting als bijvoorbeeld gaar vlees na het braden wordt teruggelegd op de snijplank waarop het rauwe vlees heeft gelegen. De besmetting van het rauwe product wordt zo overgedragen op het eindproduct. Er is geen significant verschil in visie omtrent kruisbesmetting volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 2). Toch valt uit Figuur IX.2. 1 op dat eerder mannen en jongeren het gevaar voor kruiscontaminatie onderschatten.

Figuur IX.2. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met kruiscontaminatie

FS_01b

- 716 -


Ruim 80% van de respondenten zegt dat de kans op een voedselvergiftiging verlaagt als vlees goed doorbakken is (Tabel IX.2. 3). Er is geen significant verschil volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 4). Er zijn meer hogeropgeleiden dan lageropgeleiden die zeggen dat het goed doorbakken van vlees de kans op een voedselvergiftiging verlaagt, maar dit verschil is niet significant. Bij de bereiding van warme gerechten is het van belang de levensmiddelen voldoende te verhitten. Bacteriën kunnen zich namelijk ook binnenin het voedsel bevinden, zoals bij gehakt. Door de temperatuur tot binnenin voldoende hoog te laten worden, wordt de meerderheid van de bacteriën gedood. In totaal is er 62% van de respondenten van mening dat de kans op een voedselvergiftiging verhoogt als voedingsmiddelen langer dan 6 maanden in de diepvriezer zitten (Tabel IX.2. 5). Meer dan een derde denkt dat de duur van bewaring in de diepvriezer geen invloed heeft op de kans voor een voedselvergiftiging, wat het correcte antwoord is. Er is geen significant verschil volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 6). De bewaartijd van voedingsmiddelen wordt verlengd door ze in te vriezen. Maar diepgevroren voedingsmiddelen zijn niet onbeperkt houdbaar en zijn nog steeds onderhevig aan bederf gezien het enzymatisch bederf pas stilgelegd wordt bij een temperatuur van -25°C (5). In de praktijk halen de gewone huishouddiepvriezers deze lage temperaturen vaak niet. Om die reden wordt het aanbevolen om diepgevroren producten niet langer dan 6 maanden te bewaren. Diepvriezen beperkt de bederfbevorderende factoren wel, maar schakelt ze dus niet definitief uit. Gezien bij diepvriestemperaturen (lager dan -18°C) de meeste biologische processen stilvallen, is de bewaartijd van voedingsmiddelen in de diepvriezer voor voedselveiligheid wel onbeperkt. Bacteriën en gisten groeien niet meer beneden respectievelijk -10 en -12°C en schimmels kunnen groeien tot een temperatuur van -18°C. Enkel 56% van de respondenten zegt dat de kans op een voedselvergiftiging verlaagt als de temperatuur van de koelkast 4°C of lager is (Tabel IX.2. 7). Inderdaad, voor erg bederfbare levensmiddelen, zoals vis en vlees, zijn temperaturen lager dan of gelijk aan 4°C de beste bewaartemperaturen. De temperatuur in de koelkast moet bij voorkeur tussen 1 en 5°C liggen, dit is belangrijk vanwege het remmende effect op de groei van bacteriën en schimmels (6). Drieëntwintig procent van de respondenten denkt zelfs dat de kans op een voedselvergiftiging verhoogt als de temperatuur van de koelkast 4°C of lager is. Er is geen significant verschil volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 8). Er zijn wel meer hogeropgeleiden en meer mannen die van mening zijn dat een koelkasttemperatuur van 4°C of lager de kans op een voedselvergiftiging verlaagt, maar dit is niet significant. Meer dan de helft van de respondenten (54%) beweert dat de kans op een voedselvergiftiging verhoogt als restjes verwarmd worden tot ze warm genoeg zijn om te eten maar niet koken (Tabel IX.2. 9). Bijna 40% denkt dat de temperatuur van restjes geen invloed heeft op de kans op een voedselvergiftiging. Toch is het van belang om restjes voldoende te verhitten. Eventuele ziekteverwekkers op ingrediënten kunnen zich namelijk door het hele gerecht verspreiden. Door de temperatuur tot binnenin goed hoog te laten worden, worden vrijwel alle bacteriën gedood. Ook hier is er geen significant verschil volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 11).

- 717 -


Bijna 88% van de respondenten zegt dat de kans op een voedselvergiftiging verlaagt als men de handen wast met zeep voor het klaarmaken van een maaltijd (Tabel IX.2. 11). Inderdaad, op de handen bevinden zich altijd bacteriën en mogelijke pathogenen. Door aanraking van het voedsel, kunnen deze bijgevolg op het voedsel terechtkomen. Het is noodzakelijk de handen te wassen vóór het klaarmaken van voedsel, na het aanraken van rauw vlees of rauwe, vuile groenten, na hoesten of niezen, na bezoek aan het toilet en na het aanraken van huisdieren. Er is geen significant verschil volgens geslacht, leeftijd, opleiding of woonplaats (Tabel IX.2. 12).

- 718 -


2.5 Tabellen Tabel IX.2. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met kruiscontaminatie (FS_01)

GESLACHT

Correct

Geen invloed

Verkeerd

81.9

16.5

1.6

1230

88.5

10.7

0.8

1248

15-18

76.8

21.5

1.7

605

19-29

85.2

13.4

1.4

195

30-59

84.7

14.3

0.9

512

60-74

88.7

9.7

1.6

657

87.9

11.0

1.1

509

Lager sec. of minder

87.5

11.6

0.9

738

BSO/TSO

83.4

14.0

2.6

599

ASO

80.1

19.1

0.8

420

86.5

12.9

0.6

649

Vlaams Gewest

86.5

12.4

1.2

1560

Brussels Gewest

79.4

20.4

0.3

175

84.7

13.9

1.4

743

85.3

13.5

1.2

2478

Man Vrouw

LEEFTIJD

75+ OPLEIDING

Hoger onderwijs WOONPLAATS

Waals Gewest TOTAAL

- 719 -

N


Tabel IX.2. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met kruiscontaminatie (FS_01b)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man

81.9

82.1

(55.0-85.0)

1230

Vrouw

88.5

88.6

(57.2-90.7)

1248

15-18

76.8

77.4

(54.5-80.6)

605

19-29

85.2

85.7

(38.5-90.2)

195

30-59

84.7

85.1

(53.3-88.0)

512

60-74

88.7

88.8

(55.4-91.0)

657

75+

87.9

87.4

(51.3-90.2)

509


87.5

86.7

(45.1-90.2)

738

BSO/TSO

83.4

85.1

(46.6-88.8)

599

ASO

80.1

79.9

(35.9-86.0)

420

Hoger onderwijs

86.5

87.2

(51.1-90.0)

649

Vlaams Gewest

86.5

86.9

(58.6-89.1)

1560

Brussels Gewest

79.4

79.8

(30.0-87.1)

175

Waals Gewest

84.7

85.1

(50.3-88.3)

743

85.3

.

TOTAAL

- 720 -

N

2478


Tabel IX.2. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met de relatie ‘doorbakken vlees en voedselvergiftiging’ (FS_02)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Correct

Geen invloed

Verkeerd

Man

82.5

16.3

1.2

1414

Vrouw

78.2

19.9

1.9

1367

15-18

80.4

16.0

3.6

705

19-29

82.7

16.6

0.7

222

30-59

81.2

17.4

1.5

558

60-74

78.3

20.0

1.7

711

75+

74.3

23.2

2.5

585


77.1

21.7

1.2

824

BSO/TSO

73.8

24.1

2.0

678

ASO

82.3

15.4

2.3

499

Hoger onderwijs

86.8

12.0

1.3

705

Vlaams Gewest

79.3

19.6

1.1

1704

Brussels Gewest

86.9

11.2

1.9

215

Waals Gewest

80.3

17.4

2.3

862

80.3

18.1

1.6

2781

TOTAAL

- 721 -

N


Tabel IX.2. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met de relatie ‘doorbakken vlees en voedselvergiftiging’ (FS_02b)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man

82.5

82.5

(56.9-85.2)

1414

Vrouw

78.2

78.3

(56.5-81.2)

1367

15-18

80.4

80.3

(56.9-83.1)

705

19-29

82.7

82.7

(40.9-87.5)

222

30-59

81.2

81.1

(54.0-84.3)

558

60-74

78.3

78.5

(56.5-81.4)

711

75+

74.3

74.9

(52.3-78.6)

585


77.1

78.0

(48.3-82.2)

824

BSO/TSO

73.8

73.0

(45.8-77.9)

678

ASO

82.3

82.2

(39.4-87.3)

499

Hoger onderwijs

86.8

86.9

(52.2-89.7)

705

Vlaams Gewest

79.3

79.4

(58.9-81.9)

1704

Brussels Gewest

86.9

87.1

(31.2-92.1)

215

Waals Gewest

80.3

80.3

(50.5-84.0)

862

80.3

.

TOTAAL

- 722 -

N

2781


Tabel IX.2. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met bewaren van voedingsmiddelen gedurende meer dan 6 maanden in diepvriezer (FS_03)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Correct

Geen invloed

Verkeerd

Man

63.4

33.7

2.9

1286

Vrouw

61.2

37.0

1.8

1266

15-18

61.5

35.5

3.0

662

19-29

65.7

32.4

1.9

205

30-59

63.4

34.4

2.1

519

60-74

57.1

39.7

3.2

656

75+

59.2

38.1

2.7

510


59.6

36.4

4.1

732

BSO/TSO

57.8

39.3

2.9

630

ASO

63.5

35.4

1.1

462

Hoger onderwijs

67.0

31.6

1.4

653

Vlaams Gewest

57.7

39.9

2.4

1573

Brussels Gewest

67.3

28.8

3.9

196

Waals Gewest

69.7

28.5

1.8

783

62.3

35.3

2.4

2552

TOTAAL

- 723 -

N


Tabel IX.2. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met bewaren van voedingsmiddelen gedurende meer dan 6 maanden in diepvriezer (FS_03b)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man

63.4

63.2

(47.8-67.0)

1286

Vrouw

61.2

61.3

(47.6-65.0)

1266

15-18

61.5

61.4

(47.4-65.1)

662

19-29

65.7

65.7

(39.2-72.2)

205

30-59

63.4

63.4

(46.5-67.6)

519

60-74

57.1

57.1

(44.6-60.9)

656

75+

59.2

59.5

(43.7-63.9)

510


59.6

60.9

(41.8-66.3)

732

BSO/TSO

57.8

56.9

(38.9-62.6)

630

ASO

63.5

63.5

(37.3-70.6)

462

Hoger onderwijs

67.0

66.6

(47.1-71.0)

653

Vlaams Gewest

57.7

57.6

(46.0-61.0)

1573

Brussels Gewest

67.3

67.2

(31.2-76.2)

196

Waals Gewest

69.7

69.5

(47.6-74.0)

783

62.3

.

TOTAAL

- 724 -

N

2552


Tabel IX.2. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met de temperatuur van de koelkast (FS_04)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Correct

Geen invloed

Verkeerd

Man

60.7

19.6

19.6

1264

Vrouw

51.6

21.3

27.2

1235

15-18

49.2

24.6

26.2

594

19-29

53.0

27.2

19.8

188

30-59

60.6

17.8

21.6

530

60-74

51.2

20.9

28.0

665

75+

47.0

21.5

31.5

522


50.4

20.0

29.6

722

BSO/TSO

50.2

24.2

25.7

604

ASO

50.4

20.6

29.0

438

Hoger onderwijs

66.2

18.2

15.7

659

Vlaams Gewest

56.4

21.5

22.1

1563

Brussels Gewest

55.5

16.1

28.4

183

Waals Gewest

55.7

19.7

24.6

753

56.1

20.4

23.4

2499

TOTAAL

- 725 -

N


Tabel IX.2. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte inschatting van de koelkasttemperatuur (FS_04b)

GESLACHT

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

60.7

60.3

(46.0-64.2)

1264

51.6

51.8

(40.8-55.6)

1235

15-18

49.2

49.1

(38.3-53.2)

594

19-29

53.0

52.8

(32.4-60.5)

188

30-59

60.6

60.4

(44.9-64.6)

530

60-74

51.2

51.3

(40.5-55.2)

665

47.0

48.0

(36.2-52.7)

522


50.4

51.8

(35.6-57.9)

722

BSO/TSO

50.2

48.5

(33.9-54.4)

604

ASO

50.4

51.5

(31.1-59.5)

438

66.2

65.6

(47.0-69.9)

659

Vlaams Gewest

56.4

56.3

(45.0-59.7)

1563

Brussels Gewest

55.5

55.1

(27.9-65.3)

183

55.7

55.6

(39.9-60.8)

753

56.1

.

Man Vrouw

LEEFTIJD

75+ OPLEIDING


Waals Gewest TOTAAL

- 726 -

N

2499


Tabel IX.2. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met verwarmen van restjes (FS_05)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Correct

Geen invloed

Verkeerd

Man

56.4

37.6

6.0

1230

Vrouw

51.7

41.1

7.2

1187

15-18

50.7

41.4

7.9

580

19-29

54.0

39.9

6.1

192

30-59

56.0

37.7

6.3

503

60-74

52.7

39.7

7.6

625

75+

45.8

47.3

7.0

517


48.1

42.2

9.6

706

BSO/TSO

52.7

42.6

4.7

595

ASO

49.2

45.4

5.4

420

Hoger onderwijs

60.2

34.0

5.7

626

Vlaams Gewest

58.8

35.1

6.1

1516

Brussels Gewest

39.4

49.9

10.7

174

Waals Gewest

48.4

45.0

6.6

727

54.0

39.4

6.6

2417

TOTAAL

- 727 -

N


Tabel IX.2. 10 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met verwarmen van restjes (FS_05b)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man

56.4

55.9

(42.9-60.0)

1230

Vrouw

51.7

51.7

(40.5-55.6)

1187

15-18

50.7

50.6

(39.3-54.7)

580

19-29

54.0

53.9

(33.2-61.4)

192

30-59

56.0

55.9

(41.7-60.4)

503

60-74

52.7

52.8

(41.3-56.7)

625

75+

45.8

46.3

(35.1-50.9)

517


48.1

48.5

(33.7-54.5)

706

BSO/TSO

52.7

51.7

(35.7-57.7)

595

ASO

49.2

49.5

(30.8-57.2)

420

Hoger onderwijs

60.2

59.8

(43.0-64.5)

626

Vlaams Gewest

58.8

58.6

(46.5-62.1)

1516

Brussels Gewest

39.4

39.0

(20.7-49.8)

174

Waals Gewest

48.4

48.1

(34.7-53.5)

727

54.0

.

TOTAAL

- 728 -

N

2417


Tabel IX.2. 11 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens hun visie in verband met de relatie ‘voedselveiligheid en handen wassen’ (FS_06)

GESLACHT

Correct

Geen invloed

Verkeerd

90.8

7.4

1.8

1442

85.0

13.0

2.0

1438

15-18

78.4

17.1

4.5

722

19-29

86.3

10.9

2.8

228

30-59

89.2

9.2

1.6

575

60-74

88.9

10.0

1.1

739

86.6

11.4

2.0

616


87.9

11.1

1.1

870

BSO/TSO

83.1

14.5

2.4

698

ASO

88.5

8.5

3.0

510

91.2

7.0

1.8

716

Vlaams Gewest

85.2

12.9

1.9

1762

Brussels Gewest

92.7

5.9

1.4

219

91.1

6.7

2.2

899

87.8

10.3

1.9

2880

Man Vrouw

LEEFTIJD

75+ OPLEIDING


Waals Gewest TOTAAL

- 729 -

N


Tabel IX.2. 12 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een correcte visie in verband met de relatie ‘voedselveiligheid en handen wassen’ (FS_06b)

GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

WOONPLAATS

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man

90.8

91.1

(54.5-93.0)

1442

Vrouw

85.0

85.3

(58.8-87.6)

1438

15-18

78.4

78.5

(56.6-81.4)

722

19-29

86.3

86.5

(40.5-90.6)

228

30-59

89.2

89.4

(53.4-91.7)

575

60-74

88.9

89.3

(56.7-91.4)

739

75+

86.6

87.7

(53.7-90.2)

616


87.9

88.0

(48.8-90.9)

870

BSO/TSO

83.1

83.5

(46.9-87.4)

698

ASO

88.5

89.3

(39.8-92.7)

510

Hoger onderwijs

91.2

92.1

(48.5-94.2)

716

Vlaams Gewest

85.2

85.9

(60.1-88.0)

1762

Brussels Gewest

92.7

93.4

(20.8-96.8)

219

Waals Gewest

91.1

91.6

(48.1-93.8)

899

87.8

.

TOTAAL

- 730 -

N

2880


3 Attitudes omtrent voedingshygiëne binnen het huishouden

3.1 Situering 3.1.1 Houdbaarheidsdatum De maximale houdbaarheidsdatum is een indicatieve datum die de fabrikant op het etiket plaatst om voor de consumenten een periode aan te duiden gedurende dewelke hij garandeert dat zijn product microbiologisch en organoleptisch (qua smaak, geur, textuur,...) in orde is. Producenten testen hun waren onder gesimuleerde en praktijkcondities en via modellen, metingen en bewaarstudies leidt men af hoe lang een product minimaal voldoende kwaliteit houdt. Daaruit volgt een houdbaarheidstermijn. Vaak nemen producenten een grote marge en verlagen de uiterste verkoopdatum op de verpakking ten opzichte van de gevonden reële houdbaarheidstermijn. De industrie garandeert dat het product houdbaar is tot de houdbaarheidsdatum. Daarna kan het dus nog goed houdbaar zijn, maar wordt het niet meer gegarandeerd. Wanneer die datum verstreken is, mogen de producten nog verkocht worden, maar dan wel op verantwoordelijkheid van de verkoper en niet van de fabrikant. Op zeer bederfbare producten zoals vlees, zuivelproducten, vis, ... wordt een uiterste verbruiksdatum gehanteerd. Wanneer deze datum verstreken is, worden de voedingsproducten als potentieel gevaarlijk voor de gezondheid beschouwd en moeten ze verplicht uit de handel genomen worden. Het is dus aan te raden om producten waarvan de uiterste houdbaarheidsdatum voorbij is niet meer te consumeren (6). Er kan microbieel, fysisch of chemisch bederf optreden. Microbieel bederf houdt in dat er bacteriën, schimmels of gisten gaan groeien. Indien hierbij pathogene micro-organismen aanwezig zijn, dan kan dit leiden tot voedselvergiftiging (zie paragraaf 2.1). Men spreekt over fysisch bederf wanneer de structuur van een levensmiddel verandert: bv. het wit uitslaan van chocolade, het schiften van mayonaise en yoghurt (waterlaagje), het zacht worden van koekjes en chips, … Dit heeft vooral gevolgen voor de smaak. Vaak wordt fysisch bederf gevolgd door microbieel bederf. Chemisch bederf is bijvoorbeeld het ranzig worden van vetbevattende producten. Ranzige boter, chips of cake zijn bekende voorbeelden. Alhoewel chemisch bederf vooral nadelig is voor de smaak van het product, kan men toch niet uitsluiten dat er potentieel schadelijke stoffen gevormd worden tijdens dit proces. Bovendien gaat het vaak gepaard met microbieel bederf (http://www.food-info.net/nl/).

3.1.2 Kruisbesmetting Bepaalde levensmiddelen zijn zeer risicovol voor kruisbesmetting. Het betreft in de eerste plaats rauw vlees, gevogelte en vis. Kruisbesmetting van gekookte en klaargemaakte gerechten door rauwe voedingswaren is dus een reëel risico en moet vermeden worden. Met andere woorden, elk contact tussen rauwe voedingsmiddelen en gekookte of bereide gerechten moet vermeden worden (6). Daarom is het aangewezen om de handen te wassen (bij voorkeur met water en zeep) na het manipuleren van rauwe voedingswaren. Tevens moet de snijplank waarop rauwe voedingswaren verwerkt zijn, gewassen worden vooraleer bereide producten hierop verwerkt worden (http://foodsafety.wsu.edu/consumers/guidelines.asp).

- 731 -


3.2 Vragen FS.37. Hebt u al eens voedingsmiddelen gebruikt waarvan u wist dat de datum op de verpakking overschreden was? FS.38. Zo ja, om welke voedingsmiddelen ging het dan? FS.39. Wat doet u meestal nadat u rauw vlees of gevogelte behandeld hebt tijdens de bereiding van een gerecht? FS.40. Wat doet u meestal nadat u een snijplank gebruikt hebt voor het behandelen van rauw vlees of gevogelte? FS.41. Wat doet u meestal nadat u rauwe vis of schaaldieren behandeld hebt tijdens de bereiding van een gerecht? FS.42. Wat doet u meestal nadat u een snijplank gebruikt hebt voor het behandelen van rauwe vis of schaaldieren?


Aantal personen die de houdbaarheidsdatum niet respecteren

FS_3901

Aantal personen volgens de handelswijze ‘handen’ na het behandelen van rauw vlees of gevogelte

FS_3902

Aantal personen dat de handen wast of spoelt na behandeling van rauw vlees of gevogelte

FS_4001

Aantal personen volgens de handelswijze ‘snijplank’ na het behandelen van rauw vlees of gevogelte

FS_4002

Aantal personen dat de snijplank wast of spoelt na behandeling van rauw vlees of gevogelte

FS_4101

Aantal personen volgens de handelswijze ‘handen’ na het behandelen van rauwe vis of schaaldieren

FS_4102

Aantal personen dat de handen wast of spoelt na behandeling van rauwe vis of schaaldieren

FS_4201

Aantal personen volgens de handelswijze ‘snijplank’ na het behandelen van rauwe vis of schaaldieren

FS_4202

Aantal personen dat snijplank wast of spoelt na behandeling van rauwe vis of schaaldieren

3.4 Resultaten 3.4.1 Houdbaarheidsdatum Van alle personen die de huishoudvragenlijst invulden, beweren 35.3% dat ze soms de houdbaarheidsdatum niet respecteren (Tabel IX.3. 2). Er is geen verschil volgens geslacht, woonplaats of huishoudgrootte. Er zijn meer jongere respondenten die de houdbaarheidsdatum niet respecteren dan respondenten ouder dan 60 jaar. Bij de oudste leeftijdsgroep (75 jaar en ouder) gebruikt slechts 26% soms voedingsmiddelen waarvan de datum op de verpakking overschreden was. Het percentage dat de houdbaarheidsdatum niet respecteert is hoger bij de hogeropgeleiden (hoger onderwijs) (49%) dan bij de lageropgeleiden (27%). Het percentage dat de houdbaarheidsdatum niet respecteert is eveneens hoger in gezinnen waarbinnen het hoogst behaalde diploma van het huishouden van het hoger onderwijs is (48%) in vergelijking met diploma’s van het lager secundair of minder (27%) en BSO/TSO diploma’s (27%) (Figuur IX.3. 1). - 732 -


Tabel IX.3. 1 geeft een overzicht van de voedingsmiddelen die het vaakst gebruikt worden nadat de datum op de verpakking overschreden is. De drie meest genoemde voedingsmiddelen zijn: yoghurt of platte kaas, droge voeding en kaas. Van alle personen die soms voedingsmiddelen gebruiken waarvan de datum op de verpakking is overschreden gebeurt dit bij 40% met yoghurt of platte kaas. Figuur IX.3. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die de houdbaarheidsdatum niet respecteren volgens hoogst behaalde diploma in het huishouden

FS_37

Tabel IX.3. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Vaakst genoemde voedingsmiddelen die na de houdbaarheidsdatum worden geconsumeerd

Yoghurt en platte kaas Droge voeding (bloem, koffie, kruiden, pasta, koeken) Kaas Charcuterie zoals gerookt(e) vlees of vis Conserven Puddingdesserts en melk Bak- en smeervetten Chocolade Koolzuurhoudende dranken Eieren Chips en zoute snacks Mosterd, ketchup, andere sauzen Overige producten Totaal

- 733 -

Ruw %

N

42.6 14.0 11.3 6.2 4.3 3.9 3.3 3.2 2.4 1.3 1.2 1.2 4.9 100.0

604 199 161 88 61 56 47 46 34 19 17 17 70 1419


3.4.2 Attitudes kruisbesmetting De meeste maaltijdbereiders van de ondervraagde huishoudens spoelen eerst de handen met water (53%) nadat ze rauw vlees of gevogelte gemanipuleerd hebben. Een derde wast de handen met water en zeep (33%), 8% doet niets (gaat door met koken) en 5% veegt de handen af aan een vaatdoek (Tabel IX.3. 3). Wanneer de maaltijdbereiders rauwe vis of schaaldieren manipuleren, zullen ze in bijna de helft van de gevallen (46%) hun handen spoelen, 46% wast de handen met water en zeep, 6% doet niets en 3% veegt de handen aan een vaatdoek af (Tabel IX.3. 7). Indien een snijplank wordt gebruikt voor de behandeling van rauw vlees of gevogelte, zal 50% de snijplank nadien spoelen met water, 41% zal ze wassen met water en zeep, 5% doet niets en 4% veegt de snijplank af (Tabel IX.3. 5). Ongeveer dezelfde resultaten worden geobserveerd bij de behandeling van een snijplank waarop rauwe vis of schaaldieren worden verwerkt (Tabel IX.3. 9): 43% spoelt de snijplank, 53% wast ze met water en zeep, 2% doet niets en 2% veegt ze af. Voor het berekenen van de binaire indicatoren worden de antwoorden ‘wassen met water en zeep’ en ‘spoelen met water’ als correcte handelswijze beschouwd (Tabel IX.3. 4, Tabel IX.3. 6, Tabel IX.3. 8 en Tabel IX.3. 10). Oudere personen (75+) wassen of spoelen de handen significant minder na het behandelen van rauw vlees of gevogelte dan 30 tot 59 jarigen (respectievelijk 74.7% versus 88.8%). Personen met als hoogste opleiding BSO/TSO spoelen of wassen de snijplank meer na behandeling van rauwe vis of schaaldieren dan personen met een opleiding lager secundair of hoger onderwijs (respectievelijk 98.7% versus 94.7% en 95.4%). Verder zijn er geen opmerkelijke verschillen in de handelswijze omtrent het vermijden van kruisbesmetting.

- 734 -


3.5 Tabellen Tabel IX.3. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die de houdbaarheidsdatum niet respecteren (FS_37) GESLACHT

LEEFTIJD

OPLEIDING

HOOGST BEHAALDE DIPLOMA IN GEZIN

WOONPLAATS

HUISHOUDGROOTTE

Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

Man Vrouw

35.4

35.9

(25.6-47.8)

625

35.3

35.2

(29.5-41.3)

2478

15-29 30-59 60-74 75+

39.5 39.1 30.1

39.5 39.0 30.0

(22.9-59.0) (31.1-47.7) (22.9-38.2)

289 1395 827

26.0

26.0

(19.1-34.3)

592

Lager sec. of minder BSO/TSO ASO Hoger onderwijs

25.3 31.5 23.9

26.6 32.6 23.5

(18.7-36.4) (22.4-44.7) (13.5-37.6)

975 700 388

48.9

49.0

(39.8-58.3)

864


25.6 25.9 21.5

27.2 26.7 22.0

(18.3-38.3) (17.7-38.1) (11.8-37.2)

765 675 376

47.4

48.1

(39.4-56.8)

1143

Vlaams Gewest Brussels Gewest Waals Gewest

31.5 35.0

31.2 35.4

(25.1-38.0) (27.0-44.8)

1923 237

37.3

37.9

(30.9-45.4)

943

1 persoon 2 personen 3 personen 4+ personen

35.0 32.5 41.2

37.0 33.3 39.7

(27.0-48.4) (23.2-45.3) (28.7-51.9)

476 1089 497

35.7

32.1

(24.5-40.8)

1041

35.3

.

TOTAAL

- 735 -

N

3103


Tabel IX.3. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de handelswijze ‘handen’ na het behandelen van rauw vlees of gevogelte (FS_3901) A

B

C

D

GESLACHT

Man Vrouw

9.6 7.8

56.2 52.3

6.5 5.0

27.7 34.9

582 2434

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

4.5 7.2 8.7 14.6

56.0 54.5 49.9 52.0

9.4 3.5 5.4 9.8

30.1 34.8 36.0 23.7

284 1368 810 554

OPLEIDING


9.2 4.9 3.8 10.4

50.3 59.7 51.7 54.1

5.7 5.8 4.8 5.4

34.9 29.5 39.8 30.1

948 680 382 834



8.5 4.6 5.3 10.5

53.6 55.6 54.6 52.3

6.5 4.8 4.7 5.3

31.5 34.9 35.4 31.9

743 656 369 1111

WOONPLAATS


12.9 8.2 6.9

55.7 52.6 54.0

6.8 4.6 6.4

24.6 34.7 32.7

1864 226 926

HUISHOUDGROOTTE


9.9 7.7 7.6 7.0

56.6 56.2 39.0 55.3

7.0 4.3 6.2 3.9

26.5 31.8 47.2 33.9

439 1069 494 1014

8.3

53.4

5.4

32.8

3016

TOTAAL A: Ik ga door met koken

B: Ik spoel eerst mijn handen met water

C: Ik veeg eerst mijn handen af aan een vaatdoek

- 736 -

N

D: Ik was eerst mijn handen met zeep


Tabel IX.3. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat de handen wast of spoelt na het behandelen van rauw vlees of gevogelte (FS_3902) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

GESLACHT

Man Vrouw

83.9 87.2

84.8 88.3

(77.8-89.9) (84.1-91.5)

582 2434

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

86.1 89.3 85.9 75.6

86.2 88.8 85.1 74.7

(74.0-93.2) (83.8-92.4) (78.1-90.2) (65.4-82.1)

284 1368 810 554

OPLEIDING


85.2 89.3 91.5 84.2

87.3 89.1 91.5 83.1

(79.0-92.7) (83.3-93.1) (84.0-95.6) (75.9-88.6)

948 680 382 834



85.0 90.5 90.0 84.1

87.6 89.8 90.5 83.5

(78.3-93.3) (84.0-93.7) (83.1-94.8) (77.3-88.3)

743 656 369 1111

WOONPLAATS


80.3 87.3 86.7

80.9 87.9 86.8

(73.8-86.4) (82.7-91.7) (80.5-91.3)

1864 226 926

HUISHOUDGROOTTE


83.1 88.0 86.2 89.1

85.9 89.5 84.5 85.9

(77.2-91.7) (84.5-93.0) (73.8-91.4) (78.4-91.1)

439 1069 494 1014

86.3

.

TOTAAL

- 737 -

N

3016


Tabel IX.3. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de handelswijze ‘snijplank’ na het behandelen van rauw vlees of gevogelte (FS_4001) A

B

C

D

GESLACHT

Man Vrouw

8.0 4.2

53.9 48.1

4.6 3.5

33.5 44.2

572 2405

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

3.8 7.1 2.1 3.6

58.6 46.9 45.9 59.3

4.5 2.6 4.6 7.2

33.1 43.5 47.4 29.9

282 1358 794 543

OPLEIDING


3.1 5.7 5.8 7.0

52.2 49.9 34.4 52.9

4.0 4.0 1.9 4.3

40.6 40.4 57.9 35.7

936 671 370 831



4.0 6.1 5.6 5.9

54.7 48.3 32.3 53.2

3.6 2.0 5.9 3.8

37.7 43.6 56.2 37.0

730 647 359 1104

WOONPLAATS


6.2 5.2 5.1

57.7 49.6 47.2

2.7 2.8 6.0

33.4 42.4 41.7

1849 219 909

HUISHOUDGROOTTE


7.0 1.2 9.8 5.5

54.5 53.5 35.9 46.4

3.9 3.0 6.4 2.8

34.6 42.3 47.9 45.4

423 1055 489 1010

5.3

49.7

3.8

41.1

2977

TOTAAL A: Ik gebruik de snijplank ook voor andere voedingsmiddelen

B: Ik spoel de snijplank eerst af met water

- 738 -

C: Ik veeg de snijplank eerst af

N

D: Ik was eerst de snijplank met zeep


Tabel IX.3. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat de snijplank wast of spoelt na het behandelen van rauw vlees of gevogelte (FS_4002) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

GESLACHT

Man Vrouw

87.4 92.2

88.1 92.4

(81.3-92.6) (89.0-94.8)

572 2405

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

91.7 90.3 93.4 89.2

92.0 89.5 92.6 88.2

(80.7-96.9) (83.7-93.3) (87.8-95.7) (81.1-92.8)

282 1358 794 543

OPLEIDING


92.9 90.2 92.3 88.7

92.8 89.6 92.2 88.3

(88.9-95.4) (80.7-94.7) (79.0-97.4) (81.0-93.0)

936 671 370 831



92.4 91.9 88.5 90.2

92.3 91.3 88.5 89.9

(87.8-95.2) (81.6-96.1) (75.7-95.1) (83.8-93.8)

730 647 359 1104

WOONPLAATS


91.1 92.0 88.9

90.9 91.8 87.9

(85.6-94.4) (86.4-95.2) (82.4-91.8)

1849 219 909

HUISHOUDGROOTTE


89.1 95.8 83.8 91.7

90.4 95.8 82.4 89.6

(82.9-94.9) (93.1-97.4) (68.6-90.9) (81.7-94.3)

423 1055 489 1010

90.8

.

TOTAAL

- 739 -

N

2977


Tabel IX.3. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de handelswijze ‘handen’ na het behandelen van rauwe vis of schaaldieren (FS_4101) A

B

C

D

GESLACHT

Man Vrouw

5.8 5.7

47.6 44.9

4.0 2.8

42.5 46.6

560 2376

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

3.3 4.8 5.2 11.5

54.3 46.7 38.4 44.8

6.0 2.8 2.6 3.0

36.3 45.6 53.8 40.7

277 1356 788 515

OPLEIDING


5.0 2.0 4.9 7.4

38.0 52.9 47.5 47.2

3.2 2.2 0.6 4.2

53.7 42.9 47.0 41.2

897 666 377 830



4.4 2.1 5.7 7.0

41.8 46.4 53.1 45.0

2.4 4.1 0.7 3.8

51.5 47.4 40.5 44.1

692 642 362 1106

WOONPLAATS


10.8 6.4 2.9

53.7 43.6 46.3

4.8 1.8 4.8

30.7 48.3 46.0

1816 220 900

HUISHOUDGROOTTE


8.1 5.0 5.1 3.4

48.7 45.2 36.9 48.6

4.1 2.2 3.8 2.5

39.1 47.6 54.1 45.5

406 1042 480 1008

5.7

45.7

3.1

45.5

2936




- 740 -

N



Tabel IX.3. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat de handen wast of spoelt na het behandelen van rauwe vis of schaaldieren (FS_4102) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

GESLACHT

Man Vrouw

90.1 91.5

90.9 92.8

(84.4-94.8) (89.1-95.3)

560 2376

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

90.6 92.4 92.1 85.5

90.7 92.1 91.9 85.1

(78.8-96.2) (87.6-95.1) (85.8-95.5) (76.7-90.8)

277 1356 788 515

OPLEIDING


91.8 95.8 94.5 88.5

93.2 96.1 94.8 88.2

(88.7-96.0) (92.7-98.0) (81.8-98.7) (80.5-93.1)

897 666 377 830



93.3 93.8 93.6 89.2

94.8 93.7 94.1 89.5

(91.0-97.1) (88.1-96.7) (82.1-98.2) (83.1-93.7)

692 642 362 1106

WOONPLAATS


84.4 91.9 92.3

85.5 92.7 93.1

(78.6-90.5) (88.3-95.5) (87.1-96.4)

1816 220 900

HUISHOUDGROOTTE


87.8 92.8 91.1 94.2

89.3 94.2 90.9 94.0

(81.3-94.1) (90.0-96.7) (79.9-96.2) (88.1-97.0)

406 1042 480 1008

91.1

.

TOTAAL

- 741 -

N

2936


Tabel IX.3. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de handelswijze ‘snijplank’ na het behandelen van rauwe vis of schaaldieren (FS_4201) A

B

C

D

GESLACHT

Man Vrouw

1.5 1.7

47.7 41.5

2.8 2.2

48.0 54.6

552 2335

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

3.8 1.9 0.3 1.1

53.9 42.2 35.9 48.8

1.0 1.9 2.5 5.5

41.3 54.1 61.3 44.6

273 1344 771 499

OPLEIDING


1.7 0.6 0.8 2.6

44.2 45.8 24.6 47.6

3.0 2.3 1.1 2.8

51.1 51.3 73.5 47.0

880 654 363 824



2.2 0.6 0.4 2.3

46.5 41.5 32.2 45.6

3.9 0.8 2.6 2.3

47.4 57.1 64.8 49.9

679 631 347 1095

WOONPLAATS


3.8 1.5 1.1

54.7 41.7 41.6

2.2 2.2 2.8

39.3 54.5 54.5

1789 214 884

HUISHOUDGROOTTE


1.1 0.4 3.1 3.5

54.2 44.6 22.7 39.5

3.0 1.0 5.2 1.5

41.7 54.1 69.0 55.5

388 1022 476 1001

1.7

43.2

2.4

52.7

2887

TOTAAL A: Ik gebruik de snijplank ook voor andere voedingsmiddelen

B: Ik spoel de snijplank eerst af met water

- 742 -

C: Ik veeg de snijplank eerst af

N

D: Ik was eerst de snijplank met zeep


Tabel IX.3. 10 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat snijplank wast of spoelt na behandeling van rauwe vis of schaaldieren (FS_4202) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

GESLACHT

Man Vrouw

95.7 96.0

96.1 96.4

(93.2-97.8) (94.2-97.8)

552 2335

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

95.2 96.3 97.2 93.4

95.2 96.2 97.2 93.4

(89.2-98.0) (93.6-97.8) (93.1-98.9) (86.9-96.8)

273 1344 771 499

OPLEIDING


95.3 97.1 98.1 94.6

96.0 97.6 98.3 94.4

(92.2-97.9) (93.3-99.2) (96.4-99.2) (90.3-96.8)

880 654 363 824



93.9 98.5 97.0 95.4

94.7 98.7 97.2 95.4

(90.1-97.2) (97.4-99.4) (92.0-99.1) (92.2-97.3)

679 631 347 1095

WOONPLAATS


93.9 96.3 96.1

94.5 96.6 96.4

(89.8-97.1) (93.7-98.2) (94.1-97.8)

1789 214 884

HUISHOUDGROOTTE


95.9 98.6 91.7 95.0

97.4 99.0 91.1 93.7

(94.6-98.7) (97.9-99.5) (82.2-95.8) (88.0-96.8)

388 1022 476 1001

95.9

.

TOTAAL

- 743 -

2887


4 Gebruik van koelkast en diepvriezer 4.1 Situering Voor erg bederfbare levensmiddelen, zoals vis en vlees, is een temperatuur van 4°C of lager de beste bewaartemperatuur. De temperatuur in de koelkast moet bij voorkeur tussen 1 en 5°C liggen; dit is belangrijk vanwege het vertragend effect op de groei van bacteriën en schimmels (6). Deze temperatuur zal de bacteriën niet doden, maar voorkomt wel dat ze zich vermenigvuldigen (hoe minder bacteriën aanwezig zijn, hoe kleiner de kans is dat men er ziek van wordt). Listeria monocytogenes is één van de bacteriën die wel in staat is om bij deze temperatuur te groeien, zij het langzaam. Daarom wordt voedsel beter niet te lang in de koelkast bewaard. Volgens de warenwet wordt onder ‘koeltemperatuur’ een bewaartemperatuur beneden 7°C verstaan (5). Een koelkast moet regelmatig gereinigd worden, met warm water en een ontsmettingsmiddel, om de bacterie Listeria, die aanwezig kan zijn in voedselresten en in de koelkast, te verwijderen en te doden. De temperatuur in de diepvriezer moet minstens -18°C zijn. Invriezen bij -18°C of lager, zal de groei van micro-organismen stoppen, maar zal de aanwezige micro-organismen niet doden. Bij diepvriestemperaturen (lager dan -18°C) vallen de meeste biologische processen stil. Bacteriën en gisten groeien niet meer beneden respectievelijk -10 en -12°C, maar schimmels kunnen tot bij -18°C groeien. Het enzymatisch bederf wordt pas stilgelegd bij -25°C. Diepvriezen remt bederfbevorderende factoren af, maar schakelt ze niet definitief uit. De bewaartijd van voedingsmiddelen wordt verlengd door ze in te vriezen maar diepgevroren voedingsmiddelen zijn niet onbeperkt houdbaar (5). Zodra de temperatuur opnieuw stijgt, ontwaken de microorganismen uit hun schijndood en kunnen de enzymatische en andere biologische processen hun vernietigende werk opnieuw versneld verder zetten (7).

4.2 Vragen TEMP.01. Wat is de temperatuur van de koelkast? TEMP.02. Wat is de temperatuur van de diepvriezer? De temperatuur werd gemeten met een minimum-maximum thermometer tijdens het eerste huisbezoek. Er werd geopteerd voor een minimum-maximum thermometer uit praktische overwegingen. Het kan zijn dat het voor de enquêteur onmogelijk is om onmiddellijk de temperatuur af te lezen, met een minimum-maximum thermometer kan steeds de laagste temperatuur (deze van koelkast en diepvriezer) afgelezen worden (de hoogste temperatuur zal doorgaans de kamertemperatuur zijn). Speciale aandacht werd besteed aan de plaats van de thermometer: nl. in de koelkast: onderaan in deur; in de diepvriezer: in het midden. FS.14. Hoe vaak reinigt u uw koelkast?

4.3 Indicatoren Temp_01

Distributie van de temperatuur van de koelkast

Temp_02

Distributie van de temperatuur van de diepvriezer

FS_1302

Aantal gebruikers van een koelkast waarvan de temperatuur ≤ 6°C

FS07_01

Aantal gebruikers van een diepvriezer waarvan de temperatuur ≤ -18°C

FS_1402

Aantal huishoudens volgens de frequentie van het reinigen van de koelkast - 744 -


4.4 Resultaten 4.4.1 Koelkasttemperatuur De Tabel IX.4. 2 geeft de distributie van de koelkasttemperatuur weer. De gemiddelde koelkasttemperatuur is 7.0°C (mediaan is 7°C). Er is geen verschil in koelkasttemperatuur volgens leeftijd, opleidingsniveau of huishoudgrootte. De koelkasttemperatuur in het Vlaamse Gewest is significant hoger dan in het Waalse Gewest. De gemeten temperatuur is echter ook afhankelijk van de duur tijdens dewelke de thermometer in de koelkast heeft gelegen, m.a.w. van de duur van het interview. De interviewduur in het Waalse Gewest is significant langer dan in het Vlaamse Gewest: 31.3 min versus 26.0 min (Tabel IX.4. 1). Dit kan verklaren waarom de koelkasttemperatuur in het Vlaamse Gewest hoger is dan in het Waalse Gewest. Tabel IX.4. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Distributie van de tijdsduur van het eerste interview (in minuten) (Duree)

WOONPLAATS

TOTAAL

Gemiddelde

Gecorrigeerd gemiddelde

95% BI

P25

P50

P75

N

Vlaams Gewest

25.9

26.0

(25.3-26.7)

18.8

25.2

32.8

1909

Brussels Gewest

28.5

28.6

(26.7-30.6)

21.4

26.5

32.6

236

Waals Gewest

31.5

31.3

(29.4-33.3)

22.3

28.9

37.5

943

28.0

.

20.0

26.3

34.3

3088

Tabel IX.4. 4 en Figuur IX.4. 1 tonen het aantal huishoudens waar de koelkasttemperatuur ≤ 6°C weer. Bij slechts 44.9% van de huishoudens is de koelkasttemperatuur lager dan of gelijk aan 6°C. Ook hier valt het op dat er meer huishoudens in het Waalse Gewest een koelkasttemperatuur lager dan of gelijk aan 6°C hebben dan in het Vlaamse Gewest: 50.2% versus 32.4%. Een mogelijke verklaring voor de hoge koelkasttemperatuur kan zijn dat de respondenten tijdens het interview regelmatig de koelkast openden om een voedingsmiddel aan de enquêteur te tonen als illustratie voor de 24-uursvoedingsnavraag (bv. om te kijken welk merk margarine er gebruikt wordt, hoeveel een potje yoghurt weegt, …).

- 745 -


Figuur IX.4. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) waar de koelkasttemperatuur <= 6°C volgens hoogst behaalde diploma in het huishouden

FS_1302

4.4.2 Temperatuur van de diepvriezer Tabel IX.4. 3 geeft de distributie van de temperatuur van de diepvriezer weer. De gemiddelde temperatuur van de diepvriezer bedraagt -17.9°C. Er is geen verschil in temperatuur van de diepvriezer volgens leeftijd of huishoudgrootte. De temperatuur in het Vlaamse Gewest is iets hoger dan in het Waalse Gewest, maar dit verschil is niet significant. De temperatuur van de diepvriezer is lager in huishoudens waar het hoogst behaalde diploma van de respondent hoger onderwijs is, maar dit verschil is opnieuw niet significant. Tabel IX.4. 5 toont het aantal huishoudens waar de temperatuur van de diepvriezer ≤ -18°C. Bij 58% van de huishoudens is de temperatuur lager dan of gelijk aan -18°C. Hier zien we geen verschil volgens leeftijd, woonplaats of huishoudgrootte. Er is wel een significant verschil volgens opleidingsniveau: er zijn meer personen met een diploma hoger onderwijs dan personen met een diploma ASO met een diepvriezer waarvan de temperatuur lager is dan of gelijk aan -18°C (Figuur IX.4. 2).

- 746 -


Figuur IX.4. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) waar de temperatuur van de diepvriezer <= -18°C volgens hoogst behaalde diploma in het huishouden

FS07_01

4.4.3 Frequentie van reinigen koelkast In Tabel IX.4. 6 wordt de frequentie van reinigen van de koelkast samengevat. De meerderheid reinigt de koelkast twee tot zes keer per jaar (37%). De koelkast wordt zes tot twaalf keer per jaar gereinigd in 35% van de ondervraagde huishoudens. Slechts 7% reinigt de koelkast slechts één of minder dan één keer per jaar; hierbij valt het op dat het vooral gaat om éénpersoonshuishoudens (16%).

- 747 -


4.5 Tabellen Tabel IX.4. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Distributie van de temperatuur van de koelkast (Temp_01) Gemiddelde


95% BI

P25

P50

P75

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

7.2 7.2 6.6 6.6

7.2 7.1 6.5 6.6

(6.4-7.9) (6.8-7.5) (6.0-7.0) (6.1-7.0)

5.0 6.0 5.0 5.0

8.0 7.0 7.0 7.0

9.0 9.0 9.0 9.0

277 1348 801 575

OPLEIDING


7.3 6.8 7.2 6.9

7.4 6.8 7.1 6.8

(7.0-7.9) (6.3-7.3) (6.3-7.9) (6.4-7.3)

5.0 5.0 5.0 5.0

7.0 7.0 7.0 7.0

9.0 9.0 9.0 9.0

948 675 377 832



7.4 7.1 6.9 6.8

7.6 7.1 7.0 6.8

(7.1-8.1) (6.6-7.6) (6.2-7.7) (6.4-7.2)

5.0 5.0 6.0 5.0

8.0 7.0 7.0 7.0

9.0 9.0 9.0 9.0

749 649 364 1104

WOONPLAATS


7.6 7.1 6.5

7.6 7.1 6.5

(7.3-7.9) (6.7-7.6) (6.2-6.9)

6.0 5.0 5.0

8.0 7.0 7.0

9.0 9.0 9.0

1848 231 922

HUISHOUDGROOTTE


6.9 7.3 6.7 7.1

7.0 7.4 6.5 6.8

(6.6-7.5) (6.9-8.0) (5.8-7.3) (6.2-7.3)

5.0 5.0 5.0 6.0

7.0 7.0 7.0 7.0

9.0 9.0 9.0 10.0

464 1055 481 1001

7.0

.

5.0

7.0

9.0

3001

TOTAAL

- 748 -


Tabel IX.4. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Distributie van de temperatuur van de diepvriezer (Temp_02) Gemiddelde


95% BI

P25

P50

P75

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

-18.4 -18.0 -17.5 -17.9

-18.4 -17.7 -17.2 -17.6

(-19.9 (-18.7 (-18.3 (-18.7 -

-17.0) -16.8) -16.2) -16.6)

-21.0 -21.0 -21.0 -21.0

-19.0 -18.0 -18.0 -18.0

-15.0 -16.0 -16.0 -16.0

265 1290 750 498

OPLEIDING


-17.3 -18.0 -16.5 -18.9

-17.2 -17.9 -16.4 -18.7

(-18.5 (-18.9 (-17.7 (-19.8 -

-15.9) -16.8) -15.1) -17.7)

-21.0 -21.0 -21.0 -21.0

-18.0 -18.0 -18.0 -19.0

-16.0 -16.0 -16.0 -17.0

868 643 348 788



-17.7 -18.1 -16.3 -18.5

-17.6 -18.0 -16.2 -18.4

(-18.7 (-18.9 (-17.6 (-19.5 -

-16.6) -17.0) -14.8) -17.3)

-20.0 -21.0 -21.0 -21.0

-18.0 -18.0 -18.0 -19.0

-16.0 -16.0 -15.0 -17.0

677 617 335 1049

WOONPLAATS


-18.1 -17.6 -18.4

-17.9 -17.5 -18.2

(-18.7 - -17.2) (-18.5 - -16.5) (-18.9 - -17.5)

-20.0 -21.0 -22.0

-18.0 -18.0 -19.0

-16.0 -14.0 -16.0

1756 203 844

HUISHOUDGROOTTE


-17.6 -18.5 -17.2 -18.2

-17.6 -18.4 -17.0 -17.7

(-18.5 (-19.8 (-18.7 (-18.8 -

-20.0 -21.0 -21.0 -21.0

-18.0 -18.0 -19.0 -18.0

-15.0 -16.0 -16.0 -16.0

373 1002 452 976

-17.9

.

-21.0

-18.0

-16.0

2803

TOTAAL

- 749 -

-16.7) -16.9) -15.3) -16.7)


Tabel IX.4. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) waar de koelkasttemperatuur <= 6°C (FS_1302) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

43.0 43.3 48.7 47.4

43.0 43.8 49.4 47.9

(25.0-63.1) (35.9-52.1) (40.9-57.9) (39.2-56.8)

277 1348 801 575

OPLEIDING


36.1 48.0 47.8 47.2

34.8 48.4 48.2 47.7

(26.2-44.5) (37.0-59.8) (31.9-64.8) (38.6-56.9)

948 675 377 832



34.8 41.6 49.9 47.8

33.9 41.9 49.8 48.4

(25.4-43.7) (31.5-53.1) (33.7-66.0) (40.1-56.9)

749 649 364 1104

WOONPLAATS


32.4 44.5 50.2

33.0 44.9 50.9

(27.1-39.5) (35.9-54.3) (43.8-58.0)

1848 231 922

HUISHOUDGROOTTE


43.4 38.8 60.4 45.2

40.9 37.1 62.2 50.7

(30.9-51.7) (26.3-49.5) (49.5-73.5) (41.3-60.0)

464 1055 481 1001

44.9

.

TOTAAL

- 750 -

N

3001


Tabel IX.4. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) waar de temperatuur van de diepvriezer <= -18°C (FS07_01) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

69.1 55.2 60.0 58.8

69.3 53.9 58.5 57.6

(49.5-83.9) (44.7-62.9) (49.1-67.2) (47.6-67.1)

264 1289 750 498

OPLEIDING


56.2 54.9 39.5 68.2

55.2 54.4 40.0 69.0

(44.4-65.7) (41.6-66.6) (23.7-58.9) (59.5-77.1)

867 643 347 788



54.9 57.8 36.7 67.2

54.2 57.4 36.8 67.8

(42.9-65.1) (45.1-68.8) (21.5-55.4) (59.1-75.5)

676 617 334 1049

WOONPLAATS


58.7 54.4 64.2

59.0 54.4 63.7

(51.6-66.0) (44.3-64.2) (56.1-70.7)

1756 202 843

HUISHOUDGROOTTE


58.1 58.4 58.8 57.0

56.6 57.2 58.3 59.5

(44.9-67.6) (43.8-69.6) (44.2-71.2) (49.7-68.6)

373 1001 451 976

58.1

.

TOTAAL

- 751 -

N

2801


Tabel IX.4. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de frequentie van het reinigen van de koelkast (FS_1402) =< 1/jaar

2 - 6/jaar

>6 - 12/jaar

> 1/maand

>= 2/maand

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

12.9 7.9 3.5 5.8

38.6 34.8 41.4 35.5

23.3 36.3 33.7 39.6

5.8 12.4 11.3 12.5

19.4 8.6 10.2 6.6

219 1215 734 493

OPLEIDING


4.4 3.6 2.5 12.1

32.1 34.0 63.5 32.9

37.8 34.7 20.8 37.1

14.5 10.7 7.3 11.4

11.2 17.0 5.9 6.6

878 627 348 808



5.1 4.3 2.4 10.4

35.6 33.7 49.0 34.6

32.0 40.9 26.1 36.7

16.2 9.6 5.4 12.0

11.1 11.5 17.1 6.4

667 601 340 1053

WOONPLAATS


11.4 5.0 9.3

41.1 38.6 31.6

28.6 37.6 32.6

10.2 8.9 17.0

8.7 9.9 9.6

1662 204 795

HUISHOUDGROOTTE


16.0 2.3 3.6 2.2

41.5 33.2 36.9 33.5

27.5 40.4 35.9 38.1

9.8 13.6 13.8 9.9

5.2 10.5 9.9 16.3

405 943 437 876

7.2

36.6

34.8

11.7

9.7

2661

TOTAAL

- 752 -

N


5 Ontdooien en herinvriezen

5.1 Situering 5.1.1 Ontdooien Bij voorkeur worden voedingsmiddelen in de koelkast ontdooid. Voedingsmiddelen die bij kamertemperatuur ontdooien, zijn na een tijdje aan de buitenkant warm, terwijl ze van binnen nog bevroren zijn. Die buitenlaag is een ideale voedingsbodem voor allerlei bacteriën. Daarom is het beter om voedingsmiddelen in de koelkast te laten ontdooien. Het dooiwater moet wel weggegooid worden. Men kan ook het voedingsmiddel meteen bereiden (koken) zonder ontdooien. Indien men voedingsmiddelen snel en zonder microgolfoven wil ontdooien, kan men ze onderdompelen in koud water en het water regelmatig verversen of onder koud stromend water houden. Lauw water mag niet gebruikt worden want in een lauwwarme omgeving gaan bacteriën zich vermeerderen in hoog tempo (http://foodsafety.wsu.edu/consumers/ guidelines.asp) en (http://www.cfsan.fda.gov/~dms/fttchill.html).

5.1.2 Herinvriezen Het is aanbevolen om ontdooid vlees, gevogelte, vis of schaaldieren niet opnieuw in te vriezen. De voornaamste reden om iets niet terug in te vriezen heeft met organoleptische factoren te maken: bij sommige voedselproducten heeft het ontdooien en opnieuw invriezen tot gevolg dat de vezels breken en de textuur van het product verandert. Wanneer vlees op een goede manier ontdooid wordt en terug ingevroren wordt zou de kans op microbiële besmetting niet mogen toenemen. Wanneer vlees niet correct ontdooid wordt, neemt de kans op microbiële besmetting wel toe met het aantal keren dat het vlees wordt ingevroren. Bij het ontdooien van vlees komt er vocht vrij. Dit vocht is een zeer rijke voedingsbodem voor bacteriën die reeds op het vlees zitten, of die er via de verpakking, het bord of de lucht opkomen. Bovendien kunnen deze bacteriën, waaronder zich ook ziekteverwekkende soorten kunnen bevinden, goed groeien bij kamertemperatuur. De gevormde bacteriën zullen bij invriezen niet afsterven. Bij de tweede keer ontdooien bij kamertemperatuur, zal het aantal bacteriën dus zeer sterk zijn toegenomen, wat leidt tot extra risico's op voedselvergiftiging. Om die twee redenen bevelen slagers aan om vlees nooit opnieuw in te vriezen. Wanneer het ontdooide product werd bereid (gekookt), dan mag het wel opnieuw bevroren worden. Fruit, brood en sommige groenten kunnen na ontdooien wel opnieuw bevroren worden. Deze voedingsmiddelen zullen nadien nog steeds veilig zijn, maar het uitzicht, de smaak en textuur kunnen gewijzigd zijn (6) (http://www.cdc.gov/nasd/docs /d001201d001300/d001238/d001238.html).

5.2 Vragen FS.09. Als u bevroren vlees, gevogelte of bereidingen met vlees of gevogelte ontdooit, welke methode(s) gebruikt u? FS.11. Als u bevroren vis, schaaldieren of bereidingen met vis of schaaldieren ontdooit, welke methode(s) gebruikt u?

- 753 -


Bij de vragen FS.09 en FS.11. had de respondent keuze uit een combinatie van volgende antwoordmogelijkheden: (1) Ik laat ze in de koelkast ontdooien; (2) Ik gebruik de microgolfoven om te ontdooien; (3) Ik laat ze bij kamertemperatuur ontdooien; (4) Ik dompel ze onder in koud water; (5) Ik dompel ze onder in warm water; (6) Ik laat de producten au bain marie ontdooien; (7) Andere. FS.12. Het kan gebeuren dat men ontdooide producten opnieuw invriest (bijvoorbeeld omdat men te veel ontdooid had). Welke van de volgende producten vriest u na ontdooien opnieuw in en hoe vaak?


Aantal personen die vlees of gevogelte correct ontdooien

FS_1101

Aantal personen die vis of schaaldieren correct ontdooien

FS_1201

Aantal personen die ontdooide voedingsmiddelen soms opnieuw invriezen

FS_1217

Aantal personen volgens risicovolle handelswijze in de koude keten

FS_1218

Aantal personen met een handelswijze met weinig risico in de koude keten

5.4 Resultaten 5.4.1 Ontdooien Tabel IX.5. 2 en Tabel IX.5. 3 geven een overzicht van de maaltijdbereiders die respectievelijk vlees of gevogelte en vis of schaaldieren veilig ontdooien. Onder veilig ontdooien verstaan wij: ontdooien in de koelkast of onder koud stromend water. Iets meer dan de helft van de maaltijdbereiders (51.2%) ontdooit vlees of gevogelte uitsluitend in de koelkast of in de microgolfoven. Vierenvijftig percent van de maaltijdbereiders ontdooit vis of schaaldieren op een veilige manier. Voor beide indicatoren zijn er significante verschillen volgens leeftijdsgroep. Er zijn meer ouderen (60+j) die de voedingsmiddelen veilig ontdooien dan de jongeren.

5.4.2 Herinvriezen Tabel IX.5. 4 geeft een overzicht van de maaltijdbereiders die soms ontdooide voedingsmiddelen opnieuw invriezen. In 29% van de huishoudens worden ontdooide voedingsmiddelen soms opnieuw bevroren. Vooral ijs en sorbet worden opnieuw ingevroren (19.3% van de respondenten). Het minst vaak worden fruit opnieuw in de diepvriezer geplaatst (Tabel IX.5. 1). Jongeren (15 – 29 jaar) vriezen ontdooide voedingsmiddelen significant vaker opnieuw in dan de 60 tot 74 jarigen. Voor de andere parameters zijn er geen significante verschillen.

- 754 -


Tabel IX.5. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in%) die volgende voedingsmiddelen na ontdooien soms opnieuw invriezen Ruw %

N

Brood

11.0

2639

Vlees of gevogelte

11.5

2685

Vis of schaaldieren

9.6

2651

Bereide maaltijden

10.6

2631

Sauzen of soepen

11.5

2668

Groenten

12.3

2685

Fruit of vruchtencoulis

4.6

2572

IJs en sorbet

19.3

2684

5.4.3 Risicovolle handelswijze bij ontdooien en herinvriezen Tabel IX.5. 9 geeft een overzicht van het aantal personen volgens risicovolle handelswijze in de koude keten, ingedeeld in 3 categorieën: minimaal, hoog en zeer hoog risico. Deze indicator werd berekend uit 8 andere indicatoren: het betrof de som van de huishoudens (1) met een koelkasttemperatuur ≤ 6°C (FS_1302); (2) met een diepvriestemperatuur ≤ -18°C (FS07_01); (3) die vlees of gevogelte ontdooien in de koelkast of de microgolfoven (FS_0901); (4) die vis of schaaldieren ontdooien in de koelkast of de microgolfoven (FS_1101); (5) die nooit ontdooid vlees of kip herinvriezen (FS_12_2); (6) die nooit ontdooide vis of schaaldieren herinvriezen (FS_12_3); (7) die nooit ontdooide bereide maaltijden herinvriezen (FS_12_4); en (8) die nooit ontdooide soepen of sauzen herinvriezen (FS_12_5). De meeste huishoudens hebben een risicovolle handelswijze in de koude keten. Bij 88.3% van de huishoudens is het risico hoog en in 5.0% van de huishoudens kan het risico zelfs zeer hoog ingeschat worden (Tabel IX.5. 9). Tabel IX.5. 10 geeft het overzicht van het aantal huishoudens met een handelswijze met weinig risico in de koude keten. Enkel de 75-plussers doen het significant beter dan de jongere leeftijdsgroepen. Verder zijn er geen significante verschillen.

- 755 -


5.5 Tabellen Tabel IX.5. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die vlees, gevogelte of bereidingen met vlees en gevolgelte correct ontdooien (FS_0901) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

38.0 47.0 55.5 67.6

38.0 46.9 55.4 67.6

(22.1-56.8) (38.8-55.3) (47.0-63.5) (59.4-74.8)

291 1401 836 601

OPLEIDING


59.2 58.0 34.7 46.7

56.4 57.7 34.9 48.5

(45.8-66.5) (46.9-67.8) (23.2-48.6) (39.6-57.5)

993 702 391 866



56.5 54.0 46.6 47.8

53.1 54.3 45.8 48.9

(41.4-64.5) (43.0-65.2) (31.8-60.4) (40.5-57.3)

780 677 378 1149

WOONPLAATS


53.5 52.5 48.0

53.5 51.7 47.6

(46.0-60.8) (42.6-60.6) (40.5-54.7)

1935 240 954

HUISHOUDGROOTTE


56.9 54.2 50.8 35.1

55.3 52.4 52.8 36.9

(44.8-65.3) (41.4-63.1) (39.9-65.3) (28.7-45.9)

482 1099 504 1044

51.2

.

TOTAAL

- 756 -

3129


Tabel IX.5. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die vis of schaaldieren correct ontdooien (FS_1101) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

40.9 51.0 57.0 69.5

40.9 49.2 54.9 68.3

(25.4-58.5) (41.0-57.4) (46.6-63.0) (59.8-75.8)

291 1401 836 601

OPLEIDING


65.1 55.6 48.4 47.0

59.7 55.2 45.8 44.2

(49.2-69.4) (44.6-65.4) (30.8-61.5) (36.0-52.8)

993 702 391 866



64.1 59.5 46.2 48.9

58.7 59.4 42.9 45.8

(47.0-69.4) (49.0-69.0) (29.1-57.9) (38.2-53.6)

780 677 378 1149

WOONPLAATS


57.1 51.9 57.1

55.1 48.7 53.6

(47.6-62.3) (40.1-57.5) (46.9-60.2)

1935 240 954

HUISHOUDGROOTTE


61.0 55.2 52.2 41.3

57.6 48.4 51.2 41.2

(47.3-67.3) (38.0-58.9) (38.8-63.4) (32.3-50.7)

482 1099 504 1044

54.2

.

TOTAAL

- 757 -

3129


Tabel IX.5. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die ontdooide voedingsmiddelen soms opnieuw invriezen (FS_1201) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

51.9 27.4 18.9 29.9

51.8 28.4 20.0 31.0

(33.3-69.9) (21.5-36.5) (13.9-28.0) (22.7-40.8)

281 1330 753 514

OPLEIDING


33.4 26.4 28.0 26.2

40.7 28.3 28.3 31.2

(29.5-53.0) (19.6-38.9) (14.6-47.8) (23.0-40.6)

879 656 364 818



37.8 23.1 32.0 24.7

44.3 27.2 33.2 28.8

(32.3-57.0) (18.1-38.7) (19.7-50.3) (21.6-37.2)

685 632 348 1081

WOONPLAATS


27.2 33.4 21.9

29.9 37.0 26.6

(23.3-37.4) (28.5-46.4) (21.1-33.0)

1798 208 872

HUISHOUDGROOTTE


27.9 25.1 33.2 32.9

31.2 30.2 36.8 37.5

(21.8-42.5) (20.9-41.4) (23.5-52.4) (27.6-48.5)

396 1010 467 1005

28.8

.

TOTAAL

- 758 -

N

2878


Tabel IX.5. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die ontdooid vlees of gevogelte nooit opnieuw invriezen (FS_12_2) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

67.1 90.7 93.7 88.7

67.4 90.3 93.2 88.2

(43.7-84.6) (83.1-94.6) (86.2-96.8) (79.9-93.3)

263 1254 703 465

OPLEIDING


83.1 92.0 81.9 94.0

79.4 93.3 85.0 94.8

(62.3-90.0) (85.3-97.1) (68.8-93.6) (89.9-97.4)

805 623 337 767



80.2 90.3 83.2 94.0

75.9 90.8 86.2 95.0

(58.0-87.8) (80.8-95.8) (69.8-94.4) (90.5-97.4)

625 600 325 1012

WOONPLAATS


93.1 84.9 92.8

94.0 85.3 92.6

(87.5-97.2) (77.2-90.9) (88.0-95.5)

1667 198 820

HUISHOUDGROOTTE


82.2 93.0 90.5 89.7

82.1 92.5 92.5 89.6

(69.3-90.3) (84.4-96.6) (84.0-96.7) (81.3-94.5)

353 941 441 950

88.5

.

TOTAAL

- 759 -

N

2685


Tabel IX.5. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die ontdooide vis of schaaldieren nooit opnieuw invriezen (FS_12_3) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

71.3 92.6 95.2 90.4

71.9 92.0 94.6 89.8

(46.9-88.1) (84.7-96.0) (86.9-97.9) (81.0-94.7)

258 1252 692 449

OPLEIDING


85.5 93.0 82.4 96.2

83.0 94.5 85.7 97.1

(64.3-92.9) (87.2-97.8) (69.8-94.0) (93.0-98.8)

779 617 335 767



82.9 92.0 83.4 96.0

79.8 92.7 86.9 97.0

(60.9-90.9) (81.4-97.4) (70.4-94.9) (93.1-98.7)

604 592 322 1009

WOONPLAATS


98.6 85.8 95.3

99.0 86.8 95.5

(98.0-99.5) (78.7-92.1) (91.3-97.7)

1644 196 811

HUISHOUDGROOTTE


85.3 93.8 93.2 91.2

86.9 93.2 95.1 90.6

(74.5-93.8) (83.2-97.4) (86.4-98.3) (81.4-95.5)

342 928 439 942

90.4

.

TOTAAL

- 760 -

N

2651


Tabel IX.5. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die ontdooide bereide maaltijden nooit opnieuw invriezen (FS_12_4) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

64.6 92.1 95.8 88.8

64.7 92.0 95.8 88.7

(39.6-83.6) (87.1-95.2) (89.9-98.3) (80.4-93.8)

253 1233 692 453

OPLEIDING


87.9 88.3 80.5 94.6

86.6 90.4 82.8 94.6

(76.3-92.9) (80.6-95.6) (62.7-93.2) (89.0-97.4)

772 612 331 763



89.5 89.0 75.3 94.8

89.3 89.3 76.9 95.1

(80.0-94.6) (79.4-94.8) (59.5-88.3) (90.8-97.4)

594 591 320 1003

WOONPLAATS


95.4 86.7 91.7

95.9 87.3 91.1

(92.9-97.6) (79.5-92.4) (86.1-94.4)

1624 196 811

HUISHOUDGROOTTE


87.3 89.8 92.5 89.6

87.2 88.6 94.5 90.1

(76.8-93.3) (78.9-94.1) (84.9-98.1) (81.7-94.9)

344 932 423 932

89.4

.

TOTAAL

- 761 -

N

2631


Tabel IX.5. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die ontdooide soepen of sauzen nooit opnieuw invriezen (FS_12_5) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

71.8 90.3 92.6 88.3

72.3 89.7 91.9 87.6

(46.5-88.6) (83.3-93.8) (85.6-95.6) (79.4-92.8)

257 1250 704 457

OPLEIDING


86.6 88.4 80.2 94.0

83.8 88.4 81.2 93.9

(72.3-91.1) (78.2-94.2) (63.0-91.7) (87.1-97.2)

794 621 338 762



85.7 85.1 82.3 94.1

82.9 83.3 83.5 94.2

(71.6-90.3) (70.6-91.2) (64.8-93.3) (88.6-97.1)

614 598 324 1009

WOONPLAATS


87.2 87.5 90.6

87.0 87.2 88.9

(79.2-92.2) (78.9-92.5) (84.1-92.4)

1659 195 814

HUISHOUDGROOTTE


83.0 92.1 88.0 91.8

81.9 90.7 88.8 91.6

(71.3-89.2) (81.7-95.5) (72.1-96.0) (85.5-95.3)

352 937 433 946

88.5

.

TOTAAL

- 762 -

N

2668


Tabel IX.5. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens risicovolle handelswijze in de koude keten (FS_1217) Minimaal

Hoog

Zeer hoog

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

0.9 5.2 9.3 13.3

81.3 91.2 87.2 83.9

17.8 3.6 3.6 2.8

224 1134 617 395

OPLEIDING


6.2 9.9 3.2 5.8

91.1 88.6 78.5 92.4

2.7 1.6 18.3 1.8

690 553 304 685



4.9 8.7 5.5 5.9

91.6 88.5 77.2 92.4

3.5 2.8 17.3 1.6

534 528 290 908

WOONPLAATS


5.5 6.3 7.5

94.2 86.1 90.3

0.3 7.5 2.2

1463 180 727

HUISHOUDGROOTTE


6.8 5.0 12.7 4.1

86.3 89.8 86.3 90.7

6.9 5.2 1.0 5.2

297 833 385 855

6.6

88.3

5.0

2370

TOTAAL

- 763 -

N


Tabel IX.5. 10 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) met een handelswijze met weinig risico in de koude keten (FS_1218) Ruw %

Gecorrigeerd %

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

0.9 5.2 9.3 13.3

0.8 3.6 6.3 9.6

( ( ( (

0.3- 2.3) 2.0- 6.6) 3.3-11.7) 4.4-19.6)

224 1134 617 395

OPLEIDING


6.2 9.9 3.2 5.8

2.5 5.3 1.8 2.9

( ( ( (

1.0- 5.8) 2.7-10.2) 0.6- 5.6) 1.4- 5.8)

690 553 304 685



4.9 8.7 5.5 5.9

1.8 4.6 3.1 2.9

( ( ( (

0.92.11.01.5-

3.6) 9.9) 9.1) 5.4)

534 528 290 908

WOONPLAATS


5.5 6.3 7.5

2.6 3.2 3.4

( 1.6- 4.3) ( 1.7- 5.8) ( 1.8- 6.3)

1463 180 727

HUISHOUDGROOTTE


6.8 5.0 12.7 4.1

2.9 2.0 7.4 2.1

( ( ( (

6.6

.

TOTAAL

- 764 -

95% BI

1.5- 5.6) 0.9- 4.5) 3.5-15.0) 0.8- 5.4)

N

297 833 385 855 2370


6 Warme voedselketen

6.1 Situering Bederfbare levensmiddelen (bereid of niet) die gedurende meer dan twee uren op kamertemperatuur hebben gelegen, zijn een geliefkoosd terrein voor de ontwikkeling van bacteriën, vooral in de zomer. Ongeveer na twee uren kunnen zich zoveel bacteriën gevormd hebben dat het levensmiddel niet langer als veilig mag beschouwd worden (8). Bederfbare voeding moet in de koelkast bewaard worden: daar vermenigvuldigen de aanwezige bacteriën zich niet meer optimaal omwille van de te koude temperatuur. Door bederfbare producten snel in de koelkast te plaatsen, verminderen de risico's voor vermenigvuldiging van de ziekmakende bacteriën en neemt dus het risico voor ongemakken vanwege een voedselvergiftiging af. Bereide warme gerechten die niet direct geconsumeerd worden, moeten steeds ofwel in de koelkast ofwel bij een hoge temperatuur (> 70°C) bewaard worden. Het is belangrijk om de twee-urenregel te respecteren: bederfbare voedingswaren (dus ook restjes) mogen niet langer dan twee uren verblijven in de gevaarlijke temperatuurzone (tussen 7 en 65°C, waarbij de ziekmakende bacteriën snel tot ontwikkeling komen) (6). Warme gerechten moeten dus zo snel mogelijk na bereiding gekoeld worden (binnen twee uur). Hoe sneller een gerecht afkoelt, hoe minder kans ziekteverwekkers hebben om zich te vermeerderen en zo een infectie te veroorzaken. Eventueel kan men de gerechten onderdompelen in een bak koud water of grote hoeveelheden in kleine porties verdelen, zo koelen ze sneller af en zijn ze ook weer sneller opgewarmd. Het wordt aangeraden warme gerechten niet direct in de koelkast of diepvriezer te zetten, gezien dit de temperatuur van de koekast/diepvriezer doet stijgen, vb. een pan met soep kan men laten koelen door de pan zonder deksel in een bak koud water te zetten en regelmatig om te roeren, zo kan de pan snel in de koelkast geplaatst worden (4). Wanneer voedsel langer dan twee uur buiten de koeling heeft gestaan, mag het niet langer bewaard worden voor consumptie want een kleine hoeveelheid besmet voedsel kan al voldoende zijn om ziekte te veroorzaken (8).

6.2 Vragen FS.17. Zelfbereide warme gerechten met vlees of gevogelte worden voor bewaring best eerst gekoeld. Welke methode gebruikt u om deze gerechten voor bewaring te koelen? FS.18. Zelfbereide warme gerechten met vis of schaaldieren worden voor bewaring best eerst gekoeld. Welke methode gebruikt u om deze gerechten voor bewaring te koelen? Bij de vragen FS.17 en FS.18. had de respondent keuze uit een combinatie van volgende antwoordmogelijkheden: (1) Ik laat ze bij kamertemperatuur koelen; (2) Ik zet ze onmiddellijk in de koelkast; (3) Ik gebruik de koele berging; (4) Ik koel ze in een bak met koud water; (5) Ik zet ze onmiddellijk in de diepvriezer; (6) Andere. FS.19. Eenmaal gekoeld kunnen zelfbereide warme gerechten enkele dagen bewaard worden. Welke methode(s) gebruikt u om deze gerechten te bewaren? FS.20. Soms eten verschillende leden van een huishouden een warm bereide maaltijd op aparte tijdstippen (maar wel op dezelfde dag). Dit betekent dat er tijdelijk verschillende porties bewaard worden. Hoe vaak komt dat bij u voor? Altijd – Soms – Vaak.

- 765 -


FS.21. Hoe bewaart u die porties dan gedurende een paar uren? Ook dit is een meerkeuzevraag met volgende mogelijkheden: (1) Ik laat ze op het fornuis of in de (microgolfoven) staan; (2) Ik bewaar ze bij kamertemperatuur; (3) Ik steek ze onmiddellijk in de koelkast; (4) Ik gebruik hiervoor de koele berging; (5) Ik bewaar ze in een bak met koud water; (6) Andere. FS.22. Het kan gebeuren dat er van een warm bereide maaltijd restjes overblijven omdat niet alles werd opgegeten. Bewaart u de restjes dan om ze later die dag of eventueel de volgende dag op te eten? Altijd – Soms – Vaak. FS.23. Als u restjes van bereidingen met vlees of gevogelte opnieuw opwarmt, hoe bepaalt u dan of de restjes voldoende warm zijn? FS.24. Als u restjes van bereidingen met vis of schaaldieren opnieuw opwarmt, hoe bepaalt u dan of de restjes voldoende warm zijn? Bij de vragen FS.23 en FS.24. had de respondent keuze uit een combinatie van volgende antwoordmogelijkheden: (1) Ik bewaar nooit restjes van vis of schaaldieren; (2) Ik verwarm ze tot ze koken / opborrelen; (3) Ik gebruik een thermometer; (4) Ik voel met mijn vinger of het warm genoeg is; (5) Ik proef; (6) Ik kijk naar de tijd van opwarmen; (7) Ik verwarm tot ze bruin worden; (8) Andere. Al deze vragen waren onderdeel van het Amerikaanse onderzoek omtrent voedselveiligheid uitgevoerd door de Food and Drug Administration (FDA) in 1999 (4).


Aantal huishoudens die regelmatig warme gerechten op voorhand bereiden

FS_1701

Aantal huishoudens die warme gerechten op basis van vlees of gevogelte op kamertemperatuur laten koelen

FS_1801

Aantal huishoudens die warme gerechten op basis van vis of schaaldieren op kamertemperatuur laten koelen

FS_19

Aantal huishoudens volgens de bewaarmethode van warme gerechten na koeling

FS_20

Aantal huishoudens volgens het gebruik dat verschillende leden van het huishouden op aparte tijdstippen de warme maaltijd gebruiken

FS_2101

Aantal huishoudens die warme gerechten gedurende een paar uur niet gekoeld bewaren

FS_2102

Aantal huishoudens die warme gerechten direct in de koelkast plaatsen

FS_22

Aantal huishoudens volgens de regelmaat van het consumeren van restjes

FS_2301

Aantal huishoudens die correct omgaan met restjes van vlees of gevogelte (niet gebruiken, verwarmen tot ze koken of opborrelen of een thermometer gebruiken)

FS_2401

Aantal huishoudens die correct omgaan met restjes van vis of schaaldieren (niet gebruiken, verwarmen tot ze koken of opborrelen of een thermometer gebruiken)

FS_2411

Aantal personen volgens risicovolle handelswijze in de warme keten

FS_2412

Aantal personen met een handelswijze met hoog tot zeer hoog risico in de warme keten

- 766 -


6.4 Resultaten Tweederden van de maaltijdbereiders maakt wel eens warme gerechten enkele dagen op voorhand klaar (Tabel IX.6. 1). Het is verkeerd om warme gerechten te koelen op kamertemperatuur. Het is belangrijk om zo snel mogelijk te koelen (vb. in een bak koud water) en binnen de twee uur de warme gerechten gekoeld in de koelkast of diepvriezer te plaatsen. Koelen op kamertemperatuur duurt veel te lang, op deze wijze blijven de voedingsmiddelen te lang in de gevarenzone van 30 à 40°C. Toch koelen de meeste maaltijdbereiders de warme gerechten op kamertemperatuur (Tabel IX.6. 2 en Tabel IX.6. 3). Bijna 80% koelt warme gerechten op basis van vlees of gevogelte op kamertemperatuur en 67% doet dit bij warme gerechten op basis van vis of schaaldieren. Er zijn geen opmerkelijke verschillen volgens leeftijd, woonplaats of huishoudgrootte. De groep met als hoogst behaalde diploma een opleiding BSO/TSO bevat wel minder personen die warme gerechten op basis van vlees koelen op kamertemperatuur dan de andere groepen. Na koeling worden in de meeste huishoudens de warme gerechten bewaard in de koelkast (37%) of in de diepvriezer (26%) (Tabel IX.6. 4). In 52% van de huishoudens consumeren de verschillende leden van het huishouden nooit de warm bereide gerechten op aparte tijdstippen. In 45% van de huishoudens gebeurt dat soms en in 3% van de huishoudens altijd (Tabel IX.6. 5). Uiteraard gebeurt het vaker in meerpersoonshuishoudens en in jonge huishoudens dat de verschillende leden van het huishouden op verschillende tijdstippen de warme gerechten opeten. Tabel IX.6. 6 geeft een samenvatting van het aantal huishoudens die warme gerechten gedurende een paar uur niet gekoeld bewaren. Deze huishoudens laten de warme gerechten op het fornuis staan of laten het op kamertemperatuur staan tot een ander lid van het huishouden thuis komt om de maaltijd opnieuw op te warmen en op te eten. Gedurende die paar uren kunnen ziekteverwekkende bacteriën zich razendsnel vermenigvuldigen. In 24% van de huishoudens worden warme gerechten gedurende een paar uur niet gekoeld bewaard (op het vuur/bij kamertemperatuur). Dit gebeurt minder frequent bij 60-74-jarigen dan bij de jongeren. Er zijn meer huishoudens in het Vlaamse Gewest die warme gerechten gedurende een paar uur ongekoeld bewaren dan in het Waalse Gewest (niet significant). In de meeste huishoudens (70.3%) worden warme gerechten direct in de koelkast bewaard (Tabel IX.6. 7). Hier zien we ook een (niet-significant) verschil in woonplaats: in het Waalse Gewest worden de warme gerechten veel vaker direct in de koelkast geplaatst dan in het Vlaamse Gewest: 73.9% versus 55.1%. In 12% van de huishoudens worden er nooit restjes van warme gerechten bewaard om later die dag of een paar dagen nadien op te eten (Tabel IX.6. 8). Er zijn geen duidelijke verschillen volgens leeftijd, opleiding, woonplaats of huishoudgrootte. Tabel IX.6. 9 en Tabel IX.6. 10 geven het aantal huishoudens die correct omgaan met restjes van vlees en gevogelte of van vis en schaaldieren. Onder correct omgaan met restjes wordt verstaan: (a) restjes niet bewaren voor consumptie; (b) restjes verwarmen tot ze koken of opborrelen en (c) de temperatuur van de restjes controleren met een thermometer. Een minderheid van de maaltijdbereiders gaat correct om met restjes: slechts 19.8% gaat veilig om met restjes van vlees of gevogelte en 34.3% gaat veilig om met restjes van vis of schaaldieren. In het Waalse Gewest is de situatie ernstiger maar niet significant verschillend van het Vlaamse Gewest. De groep met als hoogst behaalde diploma lager secundair onderwijs of minder bevat significant meer personen die correct omgaan met restjes van vis of schaaldieren dan de groep met ASO als hoogst behaalde diploma.

- 767 -


6.4.1 Risicovolle handelswijze in de warme voedselketen Tabel IX.6. 11 geeft een overzicht van het aantal personen volgens risicovolle handelswijze in de warme voedselketen ingedeeld in 3 categorieën: minimaal, hoog en zeer hoog risico. Deze indicator werd berekend uit 5 andere indicatoren: het betrof de som van de huishoudens (1) die warme gerechten met vlees of gevogelte koelen op kamertemperatuur (FS_1701); (2) die warme gerechten met vis of schaaldieren koelen op kamertemperatuur (FS_1801); (3) die warme gerechten gedurende een paar uur ongekoeld bewaren (FS_2101); (4) die niet correct omgaan met restjes op basis van vlees of gevogelte (FS_2301); en (5) die niet correct omgaan met restjes op basis van vis of schaaldieren (FS_2401). Een minderheid van de huishoudens neemt weinig risico in de warme voedselketen (8.9%). De meeste maaltijdbereiders nemen een hoog (67.3%) tot zeer hoog (23.8%) risico. Huishoudens geklasseerd onder minimaal risico zijn de huishoudens die op de vijf eerder vermelde indicatoren veilig handelen.

- 768 -


6.5 Tabellen Tabel IX.6. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die regelmatig warme gerechten op voorhand bereiden (FS_16) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

68.5 65.1 66.9 62.1

68.5 65.4 67.1 62.3

(52.6-81.0) (57.1-72.9) (58.7-74.6) (53.5-70.4)

289 1393 829 590

OPLEIDING


58.1 69.9 64.7 68.1

57.9 70.9 64.3 66.9

(47.5-67.5) (60.6-79.4) (48.8-77.3) (58.1-74.6)

978 697 389 862



54.7 71.2 61.9 68.8

54.6 72.2 61.7 68.1

(43.6-65.2) (62.0-80.6) (46.0-75.2) (60.3-75.1)

766 673 376 1144

WOONPLAATS


66.1 61.9 70.8

66.2 62.0 70.9

(58.6-73.2) (53.4-70.0) (64.6-76.4)

1920 239 942

HUISHOUDGROOTTE


59.3 71.5 73.2 59.3

59.3 72.0 73.0 59.4

(48.8-69.0) (62.5-79.9) (62.3-81.6) (50.0-68.2)

474 1090 500 1037

65.3

.

TOTAAL

- 769 -

3101


Tabel IX.6. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in%) die warme gerechten op basis van vlees of gevogelte op kamertemperatuur laten koelen (FS_1701) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

73.3 81.2 73.2 78.1

72.8 83.0 75.8 80.1

(42.8-90.5) (76.3-88.2) (66.4-83.2) (70.8-87.0)

164 987 598 384

OPLEIDING


82.3 62.7 86.8 79.8

84.7 64.0 88.0 81.3

(77.0-90.2) (47.6-77.6) (79.4-93.4) (72.9-87.5)

649 480 266 626



82.9 71.2 74.3 79.8

85.5 71.8 75.2 81.2

(78.0-90.7) (54.1-84.6) (56.9-87.4) (73.6-86.9)

488 469 257 830

WOONPLAATS


68.7 84.5 72.4

70.2 85.0 72.8

(60.5-78.4) (75.8-91.0) (61.4-81.8)

1368 138 627

HUISHOUDGROOTTE


80.2 75.5 84.1 74.9

80.1 78.1 84.5 75.6

(67.9-88.5) (64.9-87.3) (74.2-91.2) (64.3-84.2)

302 788 340 703

78.3

.

TOTAAL

- 770 -

N

2133


Tabel IX.6. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in%) die warme gerechten op basis van vis of schaaldieren op kamertemperatuur laten koelen (FS_1801) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

64.2 70.1 60.0 64.1

63.5 72.3 62.8 66.2

(36.3-84.2) (62.2-80.6) (51.9-72.5) (54.8-76.0)

152 913 529 344

OPLEIDING


63.5 57.6 77.3 70.3

65.9 58.5 78.2 71.7

(51.2-78.1) (42.1-73.2) (65.0-87.4) (62.2-79.7)

572 437 247 576



61.6 62.1 65.6 71.0

65.3 61.8 65.4 72.7

(48.3-79.2) (44.1-76.9) (48.0-79.5) (64.1-79.9)

427 426 238 765

WOONPLAATS


60.5 73.5 58.2

61.4 74.2 58.6

(50.8-70.9) (64.0-82.3) (47.4-69.0)

1243 128 567

HUISHOUDGROOTTE


63.7 68.4 79.1 56.3

62.6 72.4 79.9 57.8

(47.1-75.8) (59.9-82.1) (68.7-87.7) (44.9-69.7)

269 708 310 651

66.7

.

TOTAAL

- 771 -

N

1938


Tabel IX.6. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) volgens de bewaarmethode van warme gerechten na koeling (FS_19) A

B

C

D

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

60.2 33.5 33.2 38.1

3.2 0.3 0.4 0.6

4.4 27.6 29.3 30.4

0.0 0.0 0.4 2.6

165 993 605 387

OPLEIDING


45.5 30.4 39.4 31.5

2.0 0.3 0.6 0.2

29.5 35.4 30.9 18.5

0.3 1.7 0.3 0.1

648 487 268 638



44.0 29.3 46.2 31.9

0.8 2.2 0.9 0.1

29.7 42.3 27.7 18.9

0.4 0.2 0.5 0.7

485 473 258 846

WOONPLAATS


35.8 38.7 34.7

0.9 0.6 0.7

18.4 27.8 25.7

0.5 0.5 0.4

1384 139 627

HUISHOUDGROOTTE


38.2 30.1 43.9 42.3

0.2 0.4 2.7 0.4

23.1 35.2 23.3 14.2

0.3 1.0 0.2 0.0

304 797 338 711

37.0

0.7

25.9

0.5

2150

TOTAAL A: in de koelkast

B: in de koele berging

C: in de diepvriezer

- 772 -

D: andere

N


Tabel IX.6. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) volgens de gewoonte dat verschillende leden van het huishouden op aparte tijdstippen de warme maaltijd gebruiken (FS_20) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

2.7 3.9 1.6 1.6

47.8 56.0 30.2 23.7

49.5 40.2 68.1 74.7

289 1394 819 585

OPLEIDING


2.4 7.1 0.9 2.3

41.2 40.9 54.8 45.4

56.5 52.0 44.3 52.4

968 696 388 860



2.2 7.3 1.8 2.1

41.2 39.4 49.5 46.8

56.6 53.4 48.7 51.2

757 672 373 1141

WOONPLAATS


2.8 3.4 2.3

36.6 47.9 43.2

60.6 48.7 54.5

1910 239 938

HUISHOUDGROOTTE


0.5 4.1 3.9 4.9

29.6 33.0 72.2 72.2

70.0 62.9 23.9 22.9

467 1080 498 1042

3.0

45.1

52.0

3087

TOTAAL

- 773 -


Tabel IX.6. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die warme gerechten gedurende een paar uur ongekoeld bewaren (FS_2101) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

47.2 20.8 17.5 24.3

47.3 20.2 17.1 23.8

(21.1-75.1) (13.8-28.6) ( 9.1-29.8) (12.1-41.6)

211 1022 266 113

OPLEIDING


30.1 11.2 37.3 20.0

30.6 11.2 33.4 19.9

(18.0-47.1) ( 6.1-19.5) (17.1-54.9) (11.9-31.3)

343 407 203 564



32.3 17.1 34.3 18.6

34.0 17.9 29.8 18.2

(20.2-51.1) ( 9.9-30.2) (14.5-51.5) (11.2-28.2)

264 361 180 716

WOONPLAATS


29.7 26.6 15.5

29.1 26.4 15.2

(19.9-40.4) (17.2-38.1) (10.2-22.0)

998 123 491

HUISHOUDGROOTTE


29.1 25.3 14.4 25.2

29.6 27.9 12.6 25.0

(15.2-49.7) (15.7-44.6) ( 5.6-25.9) (14.9-38.8)

95 340 340 837

23.5

.

TOTAAL

- 774 -

N

1612


Tabel IX.6. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die warme gerechten direct in de koelkast plaatsen (FS_2102) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

45.9 72.9 77.2 69.7

45.7 74.4 78.1 70.6

(21.7-72.0) (65.6-81.5) (65.9-86.8) (52.5-83.9)

211 1022 266 113

OPLEIDING


62.7 82.3 60.6 72.6

61.8 82.5 64.0 72.2

(46.2-75.3) (72.5-89.3) (42.0-81.4) (60.5-81.4)

343 407 203 564



64.0 72.1 60.6 75.1

63.2 70.9 63.7 75.1

(46.9-77.0) (56.6-82.0) (41.8-81.1) (65.0-83.1)

264 361 180 716

WOONPLAATS


55.3 70.8 74.3

55.1 70.7 73.9

(43.4-66.2) (59.1-80.1) (65.3-80.9)

998 123 491

HUISHOUDGROOTTE


67.9 68.1 79.5 66.5

66.7 64.6 80.9 67.1

(46.8-82.1) (48.6-77.8) (67.8-89.6) (54.1-77.9)

95 340 340 837

70.3

.

TOTAAL

- 775 -

N

1612


Tabel IX.6. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) volgens de regelmaat van het consumeren van restjes (FS_22) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

28.1 28.1 30.7 26.9

66.4 61.1 58.4 49.4

5.5 10.8 11.0 23.6

289 1395 829 595

OPLEIDING


25.6 23.9 30.3 33.2

54.8 66.5 55.9 58.9

19.7 9.6 13.8 7.9

980 699 391 862



24.7 24.7 26.7 33.0

54.4 63.6 59.3 58.8

20.9 11.7 14.0 8.2

767 676 377 1144

WOONPLAATS


19.0 31.6 26.4

65.4 56.2 61.9

15.6 12.1 11.8

1924 238 946

HUISHOUDGROOTTE


30.9 26.4 30.1 25.7

51.7 59.8 63.1 69.1

17.4 13.8 6.7 5.3

475 1093 498 1042

28.4

59.2

12.4

3108

TOTAAL

- 776 -


Tabel IX.6. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die correct omgaan met restjes van vlees of gevogelte (niet gebruiken, verwarmen tot ze koken of opborrelen of een thermometer gebruiken) (FS_2301) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

35.5 15.9 20.9 22.3

34.7 17.6 23.3 24.7

(17.1-57.9) (11.9-25.2) (16.5-31.9) (16.7-34.9)

247 1249 696 453

OPLEIDING


22.0 19.4 21.0 18.1

25.0 20.1 21.9 21.9

(17.1-35.0) (12.7-30.1) ( 8.5-45.9) (14.2-32.2)

788 589 326 800



20.4 17.8 30.2 17.1

21.6 20.5 31.3 20.1

(13.8-32.1) (13.1-30.7) (16.5-51.1) (13.5-28.9)

607 558 318 1039

WOONPLAATS


25.2 21.4 15.2

27.2 23.1 18.8

(20.3-35.5) (15.2-33.4) (14.3-24.3)

1602 209 834

HUISHOUDGROOTTE


24.9 22.8 9.6 15.4

28.4 25.8 10.8 17.6

(18.1-41.6) (17.1-36.9) ( 5.6-19.9) (11.7-25.8)

375 910 428 932

19.8

.

TOTAAL

- 777 -

2645


Tabel IX.6. 10 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die correct omgaan met restjes van vis of schaaldieren (niet gebruiken, verwarmen tot ze koken of opborrelen of een thermometer gebruiken) (FS_2401) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

32.2 32.5 39.8 35.6

32.3 31.5 38.7 34.5

(16.6-53.3) (23.8-40.3) (30.0-48.2) (25.6-44.6)

241 1226 663 431

OPLEIDING


47.1 33.1 21.4 31.5

45.7 31.1 20.3 32.7

(35.5-56.3) (21.8-42.2) (12.9-30.4) (23.5-43.4)

752 575 316 779



48.2 31.3 31.9 30.7

44.0 30.4 31.2 31.0

(32.7-56.0) (21.1-41.6) (20.1-45.0) (22.8-40.5)

578 543 309 1011

WOONPLAATS


38.7 34.3 32.6

37.1 32.8 31.6

(29.9-44.9) (24.4-42.4) (25.6-38.3)

1550 204 807

HUISHOUDGROOTTE


37.5 35.8 25.9 33.9

39.5 33.0 24.7 29.2

(28.8-51.3) (23.0-44.9) (16.0-36.1) (21.3-38.6)

348 885 415 913

34.3

.

TOTAAL

- 778 -

2561


Tabel IX.6. 11 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) volgens risicovolle handelswijze in de warme keten (FS_2411) Minimaal

Hoog

Zeer hoog

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

9.1 11.0 2.5 2.9

73.5 67.4 64.4 64.3

17.4 21.6 33.1 32.8

111 651 189 71

OPLEIDING


10.4 3.5 17.9 7.6

56.6 72.3 63.9 70.6

33.0 24.1 18.1 21.8

201 246 126 388



11.3 9.5 16.9 5.4

53.8 67.5 59.6 72.7

35.0 23.0 23.5 21.9

149 224 113 485

WOONPLAATS


12.8 9.7 5.9

56.3 74.5 58.6

30.8 15.9 35.4

657 71 294

HUISHOUDGROOTTE


2.4 14.4 8.6 7.3

69.7 62.3 73.4 65.3

28.0 23.3 18.0 27.4

56 242 205 519

8.9

67.3

23.8

1022

TOTAAL

- 779 -

N


Tabel IX.6. 12 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) met een handelswijze met hoog risico in de warme keten (FS_2412) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

90.9 89.0 97.5 97.1

90.7 93.5 98.4 98.2

(67.1-97.9) (86.3-97.0) (95.8-99.4) (94.5-99.4)

111 651 189 71

OPLEIDING


89.6 96.5 82.1 92.4

95.7 99.2 96.5 97.9

( ( ( (

..0) ..0) ..0) ..0)

201 246 126 388



88.7 90.5 83.1 94.6

94.8 97.4 96.5 98.4

(76.2-99.0) (90.1-99.4) (90.4-98.8) (93.4-99.6)

149 224 113 485

WOONPLAATS


87.2 90.3 94.1

95.2 97.0 98.5

(86.2-98.4) (92.6-98.8) (94.5-99.6)

657 71 294

HUISHOUDGROOTTE


97.6 85.6 91.4 92.7

98.6 94.1 97.1 97.8

56 242 205 519

91.1

.

1022

TOTAAL

- 780 -

0.00.00.00.0-

N


7 Bewaartijd verse eieren en gebruik rauwe eieren

7.1 Situering De uiterste verbruiksdatum op de verpakking (‘te gebruiken tot’) ligt drie à vier weken na de legdatum. Na het verstrijken van deze datum kunnen eieren die op de juiste manier bewaard zijn nog verwerkt worden, maar liever niet meer als rauw product. Algemeen wordt gesteld dat een ei tot 28 dagen na legdatum houdbaar is in de koelkast; buiten de koelkast blijven eieren 1 tot 2 weken goed. De beste bewaartemperatuur is 4°C. Gebruik van rauwe eieren vergt een zekere voorzichtigheid, zeker voor personen die gevoelig zijn voor infecties, zoals kinderen, zwangere vrouwen, zieken en ouderen. Eieren kunnen besmet zijn met salmonella. Als de eieren of de ermee bereide gerechten op een niet-optimale wijze worden bewaard, bijvoorbeeld op kamertemperatuur, kunnen deze kiemen zich ontwikkelen en in grote hoeveelheden gezondheidsproblemen veroorzaken. Door verhitting worden salmonellakiemen vernietigd, wat niet het geval is bij consumptie van rauwe eieren zoals in chocolademousse, tiramisu of bavarois (6). In zacht gekookte eieren worden eventueel aanwezige Salmonellakiemen niet gedood, terwijl deze in een hard gekookt ei (tot de eidooier hard is) wel afgedood worden.

7.2 Vragen FS.25. Hoe lang bewaart u verse eieren? FS.26. Gebruikt u soms rauwe eieren in koude of lauwe bereidingen (in mayonaise, mousses, bavarois, sabayon, tiramisu, …)? FS.27. Hoe vaak maakt u koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren? FS.28. Hoe bewaart u meestal deze koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren? (kamertemperatuur, koele berging of koelkast) FS.29. Wat doet u meestal nadat u rauwe eieren gebroken heeft tijdens het bereiden van een gerecht? (Oorsprong van deze vraag: Food and Drugs Administration (FDA) (4))


Aantal personen die eieren maximum 7 dagen op kamertemperatuur bewaren

FS_2504

Aantal personen die eieren maximum 14 dagen op kamertemperatuur bewaren

FS_2503

Aantal personen die eieren maximum 21 dagen in de koelkast bewaren

FS_2505

Aantal personen die eieren maximum 28 dagen in de koelkast bewaren

FS_2506

Aantal huishoudens die eieren volgens de strikte aanbevelingen bewaren (7 dagen op kamertemperatuur of 21 dagen in de koelkast)

FS_2507

Aantal huishoudens die eieren volgens de ruimere aanbevelingen bewaren (14 dagen op kamertemperatuur of 28 dagen in de koelkast)

FS_26

Aantal personen die soms koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren consumeren

- 781 -


FS_27

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren

FS_2801

Aantal personen volgens de bewaarmethode van koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren

FS_2901

Aantal personen volgens de handelswijze na het breken van eieren tijdens het koken

FS_2902

Aantal personen dat de handen wast of spoelt na het breken van eieren

7.4 Resultaten 7.4.1 Bewaartijd De meeste personen bewaren eieren in de koelkast. Dertien percent van de gebruikers van eieren bewaren de eieren op kamertemperatuur (N=599). Van de personen die eieren op kamertemperatuur bewaren, bewaart 43.1% en 18.1% respectievelijk de eieren langer dan 7 en 14 dagen op kamertemperatuur. Omdat relatief weinig personen eieren op kamertemperatuur bewaren, is het weinig zinvol om de indicatoren FS_2502 en FS_2504 voor de verschillende covariabelen (leeftijd, opleiding, woonplaats en huishoudgrootte) te berekenen. Wanneer eieren in de koelkast bewaard worden, gebeurt dit in 95.1% van de huishoudens gedurende maximum 3 weken en in 97.3% van de huishoudens gedurende maximum 4 weken (Tabel IX.7. 1 en Tabel IX.7. 2). Voor de berekening van de indicatoren FS_2506 en FS_2507 werden de gegevens van de personen die eieren op kamertemperatuur en in de koelkast bewaren gecombineerd. Tabel IX.7. 3 geeft een overzicht van het aantal huishoudens die eieren volgens de strikte aanbevelingen bewaren (7 dagen op kamertemperatuur of 21 dagen in de koelkast): 90% van de huishoudens voldoet aan de strikte aanbeveling omtrent het bewaren van verse eieren. Er zijn geen verschillen volgens leeftijd of huishoudgrootte. Er zijn significant minder personen uit het Vlaamse Gewest die eieren bewaren volgens de strikte aanbevelingen dan personen uit het Brusselse Gewest (respectievelijk 80.9% versus 94.4%) (Figuur IX.7. 1). Vijfennegentig percent van de huishoudens bewaart verse eieren maximum 14 dagen op kamertemperatuur of 28 dagen in de koelkast (Tabel IX.7. 4).

- 782 -


Figuur IX.7. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in%) die eieren volgens de strikte aanbevelingen bewaren volgens hoogst behaalde diploma in het huishouden

FS_2506

7.4.2 Rauwe eieren Drieënveertig percent van de huishoudens gebruikt wel eens koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren (vb. bavarois, zelfgemaakte mayonaise, tiramisu, …) (Tabel IX.7. 5). Er is geen verschil in functie van de leeftijd, de opleiding, de woonplaats of de huishoudgrootte. Van de gebruikers van koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren, consumeert 39.2% deze bereidingen minder dan 1 keer per maand (Tabel IX.7. 6). Negenentachtig percent bewaart koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren in de koelkast (Tabel IX.7. 7).

7.4.3 Attitude Op de vraag ‘Wat doet u meestal nadat u rauwe eieren gebroken heeft tijdens het bereiden van een gerecht?’ antwoordt 54.7% van de maaltijdbereiders: ‘Ik spoel eerst mijn handen met water’; 17.1% zegt: ‘Ik ga door met koken’; 17.0% zegt: ‘Ik was eerst mijn handen met zeep’; en 11.2% zegt: ‘Ik veeg eerst mijn handen af aan een vaatdoek’ (Tabel IX.7. 8). Vanuit het standpunt van de voedingshygiëne is het beter om ofwel eerst de handen te wassen met water of zeep of gewoon te spoelen met water, nadat men rauwe eieren open gebroken heeft tijdens het koken. Iets meer dan 70% van de maaltijdbereiders hanteert de correcte handelswijze (Tabel IX.7. 9). Er zijn geen verschillen volgens leeftijd, opleiding, woonplaats of huishoudgrootte.

- 783 -


7.5 Tabellen Tabel IX.7. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die eieren maximum 21 dagen in de koelkast bewaren (FS_2503) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

96.5 94.2 96.8 95.6

96.5 94.5 96.9 95.8

(91.6-98.6) (89.9-97.0) (92.9-98.7) (90.4-98.2)

224 1071 622 444

OPLEIDING


98.3 91.9 98.6 93.2

98.5 93.9 98.8 93.9

(96.3-99.4) (85.0-97.7) (97.0-99.5) (89.4-96.6)

701 518 305 700



98.0 91.5 97.8 93.7

98.2 93.5 98.1 94.3

(95.5-99.3) (82.9-97.7) (95.7-99.2) (90.5-96.6)

540 493 293 927

WOONPLAATS


90.4 96.8 93.7

91.7 97.1 94.4

(82.8-96.2) (94.3-98.6) (89.0-97.2)

1392 202 767

HUISHOUDGROOTTE


92.4 96.5 95.1 97.4

92.9 96.4 96.8 98.7

(85.8-96.5) (93.1-98.1) (90.1-99.0) (96.3-99.6)

364 835 373 789

95.1

.

TOTAAL

- 784 -

2361


Tabel IX.7. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die eieren maximum 28 dagen in de koelkast bewaren (FS_2505) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

98.6 97.3 97.4 96.5

98.6 97.1 97.2 96.3

(95.0-99.6) (93.8-98.7) (92.7-99.0) (90.2-98.7)

224 1071 622 444

OPLEIDING


98.6 96.9 99.1 96.2

98.8 97.5 99.1 96.5

(96.7-99.6) (88.7-99.5) (97.3-99.7) (93.3-98.2)

701 518 305 700



98.3 96.8 98.8 96.3

98.5 97.3 98.9 96.6

(95.7-99.5) (86.1-99.5) (96.9-99.6) (94.2-98.0)

540 493 293 927

WOONPLAATS


94.1 98.7 95.8

94.7 98.9 96.0

(87.7-97.9) (97.1-99.6) (91.3-98.3)

1392 202 767

HUISHOUDGROOTTE


95.2 98.0 98.6 98.6

95.6 98.0 98.8 98.9

(90.2-98.1) (95.4-99.2) (96.7-99.5) (96.8-99.7)

364 835 373 789

97.3

.

TOTAAL

- 785 -

N

2361


Tabel IX.7. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die eieren volgens de strikte aanbevelingen bewaren (FS_2506) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

95.2 89.8 88.6 89.4

95.2 90.2 89.0 89.7

(90.8-97.6) (86.0-93.2) (83.8-92.7) (83.6-93.8)

268 1360 791 541

OPLEIDING


92.8 83.4 95.1 89.6

93.6 85.0 95.4 90.4

(90.3-95.8) (76.2-90.9) (90.8-97.8) (85.8-93.6)

917 675 369 830



94.1 83.0 92.2 90.2

94.9 84.3 92.8 91.0

(92.0-96.8) (74.8-90.7) (86.7-96.2) (87.1-93.8)

709 650 358 1108

WOONPLAATS


79.9 94.0 86.9

80.9 94.4 87.9

(73.3-86.7) (91.0-96.6) (82.8-91.6)

1826 227 907

HUISHOUDGROOTTE


90.6 88.5 91.6 90.3

90.9 89.0 92.4 92.1

(84.5-94.8) (84.4-92.4) (86.7-95.8) (86.2-95.6)

425 1047 483 1005

90.0

.

TOTAAL

- 786 -

N

2960


Tabel IX.7. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal huishoudens (in %) die eieren volgens de aanbevelingen bewaren (FS_2507) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

97.5 95.4 93.1 95.8

97.5 95.4 93.1 95.8

(94.0-99.0) (92.3-97.3) (88.2-96.1) (90.9-98.1)

268 1360 791 541

OPLEIDING


96.6 95.0 96.8 93.9

96.8 95.3 96.8 93.9

(93.9-98.3) (88.3-98.2) (91.5-98.9) (90.4-96.2)

917 675 369 830



96.7 94.2 96.6 94.2

96.9 94.5 96.7 94.3

(94.1-98.4) (85.8-98.0) (91.8-98.7) (91.3-96.3)

709 650 358 1108

WOONPLAATS


92.7 97.1 93.1

92.7 97.1 93.1

(87.5-95.8) (94.7-98.4) (88.1-96.1)

1826 227 907

HUISHOUDGROOTTE


95.3 95.2 96.6 94.0

95.4 95.6 96.7 93.8

(90.9-97.8) (92.4-97.5) (94.3-98.1) (87.5-97.0)

425 1047 483 1005

95.2

.

TOTAAL

- 787 -

N

2960


Tabel IX.7. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) die soms koude of lauwe bereidingen op basis van rauwe eieren consumeren (FS_26) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

38.8 45.5 40.9 36.4

38.9 44.5 39.8 35.4

(20.4-61.3) (36.2-53.1) (32.1-48.1) (27.2-44.5)

276 1377 801 538

OPLEIDING


36.1 46.6 45.5 44.0

33.9 45.4 43.2 40.0

(25.1-44.0) (34.8-56.4) (27.2-60.8) (31.3-49.3)

921 685 377 836



33.1 45.5 38.8 47.0

31.7 43.4 37.3 43.8

(23.1-41.8) (32.5-55.0) (22.5-54.9) (35.7-52.3)

715 659 365 1113

WOONPLAATS


47.6 38.7 47.2

46.0 36.8 44.2

(39.0-53.1) (28.3-46.3) (37.4-51.2)

1851 226 915

HUISHOUDGROOTTE


36.3 49.4 44.0 41.0

35.3 48.6 40.5 36.2

(25.7-46.3) (37.5-59.8) (28.9-53.3) (27.9-45.5)

425 1055 487 1025

42.6

.

TOTAAL

- 788 -

N

2992


Tabel IX.7. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren (FS_27) =< 1/maand

2 - 3/maand

1/week

2 - 3/week

>3/week

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

16.1 43.1 35.7 43.1

34.2 36.9 39.0 26.6

13.4 13.3 23.9 24.1

36.2 3.5 1.0 6.2

0.0 3.1 0.4 0.0

117 698 403 181

OPLEIDING


44.5 46.1 14.1 42.2

31.5 34.6 39.1 37.6

20.3 16.7 11.3 16.4

3.3 2.4 23.8 3.7

0.4 0.3 11.7 0.1

395 348 194 462



45.8 50.2 12.2 40.8

36.3 32.4 28.0 38.1

15.2 12.2 18.5 18.1

2.2 4.9 27.7 2.9

0.6 0.3 13.6 0.1

280 338 176 605

WOONPLAATS


61.6 34.2 38.2

26.5 40.1 31.9

10.3 13.8 23.3

1.1 8.3 6.2

0.5 3.7 0.4

926 76 397

HUISHOUDGROOTTE


45.2 31.2 47.8 37.9

29.3 43.3 36.4 28.2

11.5 17.4 13.1 26.3

13.7 2.7 2.6 7.2

0.3 5.3 0.1 0.5

141 521 230 507

39.2

35.4

16.6

6.6

2.1

1399

TOTAAL

- 789 -

N


Tabel IX.7. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de bewaarmethode van koude of lauwe bereidingen met rauwe eieren (FS_2801) Kamertemperatuur

Koelkast

Koele berging

Andere

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

37.4 1.9 1.8 0.9

56.7 92.7 95.2 88.0

0.1 0.8 1.8 0.9

5.9 4.6 1.2 10.3

135 736 426 189

OPLEIDING


4.1 1.8 20.8 0.9

91.3 96.0 74.9 92.4

3.2 0.9 0.4 0.0

1.4 1.3 3.9 6.6

394 351 199 462



4.3 3.2 23.0 0.9

89.6 93.8 71.7 93.6

3.8 1.0 0.1 0.3

2.3 2.0 5.1 5.2

292 339 181 613

WOONPLAATS


3.3 6.6 3.2

92.8 87.2 91.2

1.2 0.8 1.0

2.7 5.5 4.6

969 77 440

HUISHOUDGROOTTE


12.8 1.5 1.0 3.0

83.6 93.3 89.4 90.7

0.1 1.2 0.3 2.3

3.5 4.0 9.4 4.0

147 548 245 546

4.9

89.4

0.9

4.8

1486

TOTAAL

- 790 -


Tabel IX.7. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de handelswijze na het breken van eieren tijdens het koken (FS_2901) A

B

C

D

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

18.7 12.1 22.1 27.7

47.3 59.9 53.3 42.4

10.3 13.1 6.3 11.0

23.7 14.9 18.3 18.9

268 1356 785 520

OPLEIDING


17.4 20.5 17.4 15.5

42.6 55.7 58.1 60.7

11.3 10.0 7.8 13.2

28.7 13.9 16.8 10.7

895 676 370 823



14.4 16.8 24.4 16.3

44.5 57.9 53.8 58.2

12.1 9.8 4.8 13.4

29.0 15.5 17.0 12.1

691 652 360 1092

WOONPLAATS


20.4 16.6 16.8

61.1 54.9 52.2

9.5 9.9 13.9

8.9 18.6 17.0

1796 225 908

HUISHOUDGROOTTE


17.7 17.9 18.0 13.7

48.8 59.6 49.4 61.5

13.0 8.2 14.0 10.7

20.4 14.3 18.6 14.1

409 1030 484 1006

17.1

54.7

11.2

17.0

2929




- 791 -

N



Tabel IX.7. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat de handen wast of spoelt na het breken van eieren (FS_2902) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

71.0 74.8 71.6 61.3

71.3 73.5 69.9 59.4

(50.4-85.9) (65.9-80.0) (61.7-77.0) (49.7-68.3)

268 1356 785 520

OPLEIDING


71.3 69.5 74.8 71.3

73.0 68.3 73.8 69.1

(63.8-80.6) (57.8-77.3) (57.2-85.6) (58.9-77.8)

895 676 370 823



73.5 73.3 70.8 70.3

75.6 71.4 70.0 68.5

(66.3-83.0) (61.5-79.5) (54.5-81.9) (59.2-76.5)

691 652 360 1092

WOONPLAATS


70.0 73.5 69.3

69.2 73.2 67.0

(61.8-75.6) (64.4-80.5) (59.2-73.9)

1796 225 908

HUISHOUDGROOTTE


69.2 73.9 68.0 75.6

70.6 75.0 64.8 70.5

(59.4-79.8) (64.4-83.3) (51.2-76.4) (61.0-78.5)

409 1030 484 1006

71.7

.

TOTAAL

- 792 -

N

2929


8 Frituren

8.1 Situering De frequentie van het gebruik van gefrituurde producten beïnvloedt de gezondheid op twee manieren: het verhoogt de inname van voedingsvetten en het verhoogt de inname van potentieel mutagene bestanddelen zoals acrylamide en poly-aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) (9-11). Men raadt aan bij voorkeur plantaardige frituurolie te gebruiken, daar deze weinig verzadigde vetten bevatten en daarom gezonder zijn dan dierlijk frituurvet. Er kunnen kankerverwekkende stoffen worden gevormd als olie of vet langdurig boven 200°C wordt verhit. Dat gebeurt sneller als er resten van bijvoorbeeld gepaneerde producten in het vet zijn achtergebleven. Om die reden is het beter de olie of het vloeibare vet na gebruik te zeven. De beste temperatuur om te frituren is 170°C. Hierbij worden de gerechten goed gaar en ontstaan er vrijwel geen zwarte randjes. Als de temperatuur van de olie te laag is, nemen de producten veel olie op, waardoor ze erg vet worden. Bij een te lage temperatuur bestaat bovendien de kans dat de producten niet voldoende gaar worden. Boven 180°C bestaat de kans dat het product aan de buitenkant verbrandt, terwijl de binnenkant nog niet gaar is. Eveneens neemt de kans op de vorming van accrylamide toe bij hogere temperaturen (>180°C). Verder ververst men de frituurolie beter wanneer het vet reeds vijf tot zeven maal werd gebruikt. Op die manier wordt het ontstaan van schadelijke stoffen (PAK’s, acrylamide) beperkt en voorkomen. Het is belangrijk om het frituurvet in zijn geheel te verversen en de gebruikte olie niet aan te vullen met nieuwe olie (http://www.voedingscentrum.nl.).

8.2 Vragen FS.30. Hoe vaak frituurt u thuis? FS.32. Hoe vaak ververst u het frituurvet?


Frequentie van thuis frituren (5 frequentiecategoriën)

FS_3202

Frequentie van het vervangen van frituurvet uitgedrukt per aantal frituurbeurten (4 categorieën)

FS_3203

Aantal huishoudens dat het frituurvet pas na meer dan 10 frituurbeurten vervangt

- 793 -


8.4 Resultaten Tabel IX.8. 1 geeft het aantal personen (in %) volgens de frequentie van thuis frituren. In 30.2% van de ondervraagde huishoudens wordt er minstens één keer per week thuis gefrituurd. 24.1% van de huishoudens frituren nooit thuis. Opvallend is dat vooral de huishoudgrootte een rol speelt bij de frequentie van het thuis frituren: 36.1% van de éénpersoonshuishoudens frituurt nooit thuis, terwijl slechts 6.6% van de huishoudens met 4 of meer personen nooit frituurt. Van deze laatste huishoudens frituurt 47.5% minstens één keer per week. Er wordt het vaakst thuis gefrituurd in het Waalse Gewest en het minst in het Brusselse Gewest. De lagere frequentie van thuis frituren in het Brusselse Gewest is waarschijnlijk te wijten aan het hogere aantal eenpersoonshuishoudens in dit Gewest. Verder is er ook een duidelijk verschil volgens leeftijd en opleidingsniveau: jongeren en lageropgeleiden frituren vaker thuis. Tabel IX.8. 2 geeft het aantal personen volgens de frequentie van het vervangen van frituurvet (uitgedrukt per aantal frituurbeurten). De meerderheid (46.8%) van de respondenten vervangt het frituurvet na 6 tot 10 frituurbeurten, 31.4% vervangt het frituurvet al na 5 of minder frituurbeurten en 21.8% wacht langer dan 10 beurten (3.1% wacht zelfs langer dan 20 frituurbeurten). Tabel IX.8. 3 (met gecorrigeerde gemiddelden) geeft een samenvatting van het aantal personen dat het frituurvet pas na meer dan 10 frituurbeurten vervangt. Er zijn geen verschillen volgens leeftijd, opleiding en woonplaats. Er zijn significant meer éénpersoonshuishoudens dan meerpersoonshuishoudens (4+ personen) die pas na meer dan 10 frituurbeurten het frituurvet vervangen (respectievelijk 31.3% versus 10.8%). Uit Figuur IX.8. 1 blijkt dat er ook geen verschil is tussen het Vlaamse en Brusselse/Waalse Gewest volgens het hoogst behaalde diploma in het huishouden: rond de 20% vervangt het frituurvet pas na meer dan 10 frituurbeurten. Figuur IX.8. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat het frituurvet pas na meer dan 10 frituurbeurten vervangt volgens hoogst behaalde diploma in het huishouden

FS_3203

- 794 -


8.5 Tabellen Tabel IX.8. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de frequentie van thuis frituren (FS_30) Nooit

=< 1/maand

2 - 3/maand

1/week

>1/week

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

15.2 20.1 28.0 35.5

17.7 23.9 21.4 30.1

32.5 23.4 20.6 16.4

14.2 23.0 26.0 14.8

20.5 9.6 4.1 3.1

244 1296 786 561

OPLEIDING


23.4 20.6 16.6 28.7

24.4 17.1 18.8 28.7

12.8 30.9 28.5 22.0

28.3 22.1 17.0 17.6

11.1 9.2 19.1 2.9

973 681 382 851



20.9 21.8 21.1 27.4

28.6 14.4 16.4 26.9

12.2 26.2 27.5 23.6

27.6 24.9 17.8 18.5

10.7 12.8 17.2 3.6

737 657 372 1121

WOONPLAATS


23.1 30.8 12.3

21.8 26.9 18.8

23.9 19.8 25.2

26.3 14.1 32.9

4.9 8.3 10.9

1808 229 850

HUISHOUDGROOTTE


36.1 22.4 19.6 6.6

23.7 25.8 24.1 19.9

17.2 24.2 23.9 26.0

14.6 22.6 21.6 33.2

8.4 4.9 10.7 14.3

460 1026 467 934

24.1

23.8

22.0

21.5

8.7

2887

TOTAAL

- 795 -


Tabel IX.8. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de frequentie van vervangen van frituurvet uitgedrukt per aantal frituurbeurten (FS_3202) <=5

6 - 10

11 - 20

>20

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

22.8 33.0 22.5 40.1

46.1 43.7 58.3 45.9

31.1 19.1 15.9 13.5

0.1 4.1 3.3 0.5

238 1238 694 407

OPLEIDING


33.5 35.2 39.1 24.9

44.8 45.3 36.2 51.4

15.6 17.7 21.8 21.7

6.1 1.8 2.9 1.9

785 608 322 714



37.4 28.5 44.7 25.1

39.6 52.9 39.5 49.5

15.8 16.5 15.4 23.0

7.1 2.0 0.5 2.4

603 587 313 952

WOONPLAATS


19.4 40.2 23.8

61.5 38.7 52.7

14.9 18.0 20.8

4.2 3.1 2.8

1624 161 792

HUISHOUDGROOTTE


28.6 26.6 36.6 37.8

42.1 49.0 48.7 48.4

26.0 20.3 12.2 11.8

3.3 4.1 2.5 2.0

299 902 431 945

31.4

46.8

18.7

3.1

2577

TOTAAL

- 796 -


Tabel IX.8. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat het frituurvet pas na meer dan 10 frituurbeurten vervangt (FS_3203) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

31.1 23.2 19.2 13.9

32.1 24.9 20.4 15.0

(15.0-56.1) (17.1-34.7) (13.8-29.2) ( 9.1-23.7)

238 1238 694 407

OPLEIDING


21.7 19.5 24.7 23.7

21.8 19.6 24.2 21.5

(13.2-33.9) (11.3-31.8) (12.0-42.8) (14.0-31.4)

785 608 322 714



22.9 18.6 15.9 25.4

23.2 17.9 15.1 24.2

(13.7-36.4) ( 9.8-30.5) ( 5.9-33.6) (16.9-33.4)

603 587 313 952

WOONPLAATS


19.1 21.1 23.6

18.5 20.2 23.3

(12.1-27.2) (13.6-29.0) (16.6-31.9)

1624 161 792

HUISHOUDGROOTTE


29.3 24.4 14.7 13.8

31.3 24.5 12.4 10.8

(20.9-44.0) (15.5-36.6) ( 5.7-24.8) ( 6.7-17.1)

299 902 431 945

21.8

.

TOTAAL

- 797 -

N

2577


9 Moestuin en biologische hoeveproducten

geteelde

producten

of

9.1 Situering 9.1.1 Eigen moestuin, fruitbomen of serre Via deze vragen krijgen we een schatting van het aantal huishoudens dat groenten en fruit uit eigen moestuin eet. Hierbij is het belangrijk om naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te peilen. De drie belangrijkste soorten gewasbeschermingsmiddelen zijn: (1) herbiciden of onkruidverdelgers; (2) insecticiden; en (3) fungiciden of schimmelwerende producten. Gewasbeschermingsmiddelen zijn in de eerste plaats middelen die moeten voorkomen dat planten ziek worden of vroegtijdig afsterven door het optreden van ziekten en plagen en zorgen daardoor ook voor een hogere voedselproductie. Deze producten kunnen echter schadelijk zijn voor mens, dier en milieu. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen werd nauwkeurig gereglementeerd in de land- en tuinbouw.

9.1.2 Gebruik van bioproducten of hoeveproducten Via deze vragen krijgen we een schatting van het aantal huishoudens die regelmatig biologisch geteelde producten en/of hoeveproducten eten zoals: aardappelen, groenten, fruit, vlees, eieren, melk, hoeveboter, hoevekaas of hoeve-ijs. De term ‘biologisch geteeld’ verwijst naar een productiemethode die op Europees niveau gereglementeerd is, waarbij bijvoorbeeld slechts een beperkt aantal pesticiden in welbepaalde hoeveelheden gebruikt wordt. Vaak worden ‘biologische’ producten gebruikt om de kwaliteit van de levensmiddelen te verbeteren. Biologisch geteelde producten zijn milieuvriendelijker maar zijn niet altijd gezonder of veiliger voor de mens. Hoeveproducten zijn de verse, bereide of verwerkte producten (eieren, groenten, fruit en op de eerste plaats aardappelen) die boeren en tuinders verkopen langs een korte keten. Zuivelproducten mogen alleen ‘hoeveproduct’ genoemd worden als ze bereid zijn op een melkveebedrijf met melk die enkel afkomstig is van het eigen bedrijf. Omdat veel van deze hoeveproducten bereid zijn met rauwe melk, is de kans op aanwezigheid van ziekteverwekkende micro-organismen groter. In de vragenlijst wordt speciale aandacht besteed aan de consumptie van rauwe melk en de wijze waarop deze behandeld wordt voor consumptie. Er is enige voorzichtigheid geboden bij het drinken van rauwe melk (12). De basisvoorwaarden voor gezonde rauwe melk zijn gezonde koeien. Het FAVV gaat na of de dieren vrij zijn van besmettelijke veeziekten. De grootste dreiging gaat uit van ziekten als brucellose en tuberculose, omdat die niet alleen besmettelijk zijn voor de koeien maar ook voor de mens (via zoönose). Deze ziekten, die via de melk overgedragen kunnen worden op de mens, komen weinig voor in België. Tussen twee melkbeurten kan de uier van de koe bevuild worden met grond, mest, stro, … Wanneer de uier niet voldoende gereinigd wordt voor het melken, kan dat vuil, samen met de hierin aanwezige bacteriën (en eventuele pathogenen), in de melk terechtkomen. Op die manier kan de melk besmet worden met ziekteverwekkende micro-organismen (zoals Salmonella, Listeria, …). Een belangrijke controle binnen de zuivelsector is het kiemgetal, wat een beeld geeft van de hoeveelheid micro-organismen aanwezig in het product (houdbaarheid), maar geen uitspraken toelaat betreffende de aanwezigheid van pathogenen (12).

- 798 -


Wanneer de melk op de één of andere manier ziekteverwekkende bacteriën bevat en geen warmtebehandeling krijgt, dan kunnen de bacteriën erin overleven en zich in de melk vermenigvuldigen. Daarom is het aan te raden om rauwe melk eerst te koken of de melk voor gebruik tenminste op 70°C gedurende 2 minuten te verwarmen. Het gevaar is het grootst voor personen die meer gevoelig zijn voor infecties zoals zwangere vrouwen, kleine kinderen en bejaarden. Het risico dat kaas, boter of andere producten die bereid zijn met rauwe melk schadelijke bacteriën bevatten, is ook groter dan voor producten die bereid zijn met gepasteuriseerde melk. Op producten die bereid zijn op basis van melk die geen warmtebehandeling heeft ondergaan, moet ‘met rauwe melk’ vermeld worden (12). Melk kan verschillende verhittingsprocessen ondergaan: -

Pasteurisatie: 30 minuten verhitten bij een temperatuur van 61-68°C

-

High Temperature Short Time (HTST): methode waarbij producten gedurende korte tijd (15 minuten) op een hoge temperatuur (71-78°C) worden verhit, en vervolgens snel weer afgekoeld.

-

Sterilisatie: 10-30 minuten verhitten bij een temperatuur van 120°C

-

Ultra High Temperature (UHT): gedurende 2-5 seconden verhitten bij een temperatuur van 138-142°C

9.2 Vragen FS.43. Heeft u een moestuin? FS.44. Heeft u fruitbomen? FS.45. Heeft u een serre? FS.46. Gebruikt u bestrijdingsmiddelen, schimmelwerende producten?

d.w.z.

onkruidverdelgers,

insecticiden

of

FS.47. Geef aan welke bestrijdingsmiddelen u waar gebruikt. FS.48. Worden er in uw huishouden soms biologisch geteelde of gekweekte producten (groenten, fruit, vlees, ...) gegeten? FS.49. Kruis in onderstaande tabel bij elk biologisch geteeld of gekweekt product hoe vaak het in uw huishouden wordt gegeten FS.50. Worden er in uw huishouden soms hoeveproducten (gekocht op de boerderij) zoals rauwe melk, boter, ijs, kaas, … gegeten? FS.51. Kruis in onderstaande tabel bij elk hoeveproduct aan hoe vaak het in uw huishouden wordt gegeten FS.52. Als er wel eens rauwe melk (die u van de boerderij haalt) in uw huishouden wordt gebruikt, op welke manier behandelt u ze dan alvorens ze te gebruiken?

- 799 -



Aantal personen volgens het gebruik van een moestuin met of zonder bestrijdingsmiddelen

FS_4401

Aantal personen volgens het gebruik van fruitbomen met of zonder bestrijdingsmiddelen

FS_4501

Aantal personen volgens het gebruik van een serre met of zonder bestrijdingsmiddelen

FS_4850

Aantal personen dat aangeeft regelmatig biologisch geteelde producten of hoeveproducten te consumeren

FS_4901

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteelde aardappelen

FS_4902

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteelde groenten

FS_4903

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteeld fruit

FS_4904

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van biologisch gekweekt vlees

FS_5102

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van hoeveboter

FS_5103

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van hoeve-ijs

FS_5104

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van hoevekaas

FS_5106

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van hoeve-eieren en/of bioeieren FS_5105

FS_4905

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van hoeve-eieren

Aantal personen volgens de consumptiefrequentie van bio-eieren

9.4 Resultaten 9.4.1 Eigen moestuin, fruitbomen of serre De basistabellen (Tabel IX.9. 1, Tabel IX.9. 2 en Tabel IX.9. 3 illustreren het aantal huishoudens volgens het gebruik van respectievelijk moestuin, fruitbomen en serre. Vijfentachtig percent van de huishoudens heeft geen moestuin, 80% geen fruitboomgaard en 96% heeft geen serre. De meerderheid van de huishoudens gebruikt geen bestrijdingsmiddelen of gewasbeschermingsmiddelen. Bestrijdingsmiddelen worden het vaakst gebruikt in de serre: van de huishoudens die wel eigen groenten of fruit kweken gebruikt 33% bestrijdingsmiddelen in de serre, 29% in de moestuin en 18% op fruitbomen. Er zijn weinig opvallende verschillende volgens leeftijd, opleidingsniveau of huishoudgrootte. Logischerwijze zijn er minder huishoudens in het Brusselse gewest met een moestuin of fruitbomen.

- 800 -


9.4.2 Gebruik van bioproducten of hoeveproducten Tabel IX.9. 4 geeft een samenvatting van het aantal huishoudens dat aangeeft soms bio- of hoeveproducten te consumeren. Deze indicator werd berekend door de vragen over het gebruik van biologisch geteelde producten en hoeveproducten te combineren. Zowat 61% van de huishoudens gebruikt soms bio- of hoeveproducten. Er is een opvallend verschil tussen het Vlaamse en Waalse Gewest: er zijn meer gebruikers van bio- of hoeveproducten in het Waalse Gewest. Het hoogst behaalde opleidingsniveau in het huishouden is ook bepalend voor het gebruik van bio- of hoeveproducten: hogeropgeleiden geven meer de voorkeur aan bio- of hoeveproducten dan lageropgeleiden. Verder is het duidelijk dat onder de 75-plussers en de éénpersoonshuishoudens er veel minder gebruikers van bio- of hoeveproducten zijn in vergelijking met de jongere leeftijdsgroepen of de meerpersoonshuishoudens. De basistabellen (Tabel IX.9. 5, Tabel IX.9. 6, Tabel IX.9. 7 en Tabel IX.9. 8) geven een overzicht van de consumptiefrequentie van respectievelijk biologisch geteelde aardappelen, groenten, fruit en vlees. Van alle respondenten geeft 44.6% aan bio-groenten (altijd of soms) te gebruiken, 40.5% gebruikt wel eens bio-fruit, 35.0% bio-vlees en 30.5% eet wel eens bioaardappelen. De basistabellen (Tabel IX.9. 9, Tabel IX.9. 10 en Tabel IX.9. 11) geven een overzicht van de consumptiefrequentie van hoeveproducten (nl. hoeveboter, hoeve-ijs en hoevekaas): iets minder dan 20% van de huishoudens gebruikt wel eens hoeveboter of hoevekaas en 6% gebruikt wel eens hoeve-ijs. Voor het gebruik van hoeveboter en hoevekaas is er een verschil tussen het Vlaamse en Waalse Gewest: 27.4% en 23.5% van de Waalse huishoudens gebruikt respectievelijk hoeveboter en hoevekaas tegenover slechts 9.5% en 12.0% van de Vlaamse huishoudens. De indicator FS_5106 omtrent de consumptiefrequentie van hoeve-eieren en/of bio-eieren werd berekend uit de combinatie van de vragen over het gebruik van bio-eieren en hoeve-eieren: 45.3% eet soms en 6.2% eet altijd bio- en/of hoeve-eieren. Vooral respondenten tussen 30 en 74 jaar, hoger opgeleiden en inwoners van het Waalse Gewest kiezen vaker voor bio- en/of hoeve-eieren (Tabel IX.9. 12). Uit Tabel IX.9. 13 blijkt dat de meerderheid van de respondenten (85.5%) nooit rauwe melk van de boerderij gebruikt. In het Waalse Gewest zijn er iets meer gebruikers van rauwe melk dan in het Vlaamse Gewest: 19.1% versus 7.4%. Van de gebruikers van rauwe melk kookt bijna 63% en verwarmt 9% de melk voor consumptie. Bijna 28% gebruikt de rauwe melk als zodanig, zonder voorafgaande behandeling.

- 801 -


9.5 Tabellen Tabel IX.9. 1 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens het gebruik van een moestuin met of zonder bestrijdingsmiddelen (FS_4301) Geen

Zonder

Met

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

94.2 83.5 82.2 85.5

4.9 11.8 12.8 9.3

0.9 4.7 5.0 5.1

284 1367 792 579

OPLEIDING


82.6 84.7 91.6 83.8

12.9 10.6 5.2 11.1

4.5 4.6 3.2 5.1

945 682 379 846



81.0 85.2 89.3 84.3

14.1 9.7 7.3 11.0

4.8 5.1 3.4 4.7

740 657 369 1117

WOONPLAATS


81.3 94.7 68.5

11.1 4.6 21.7

7.6 0.7 9.8

1874 237 911

HUISHOUDGROOTTE


91.1 80.2 81.0 83.1

6.3 13.6 15.7 11.0

2.6 6.3 3.3 6.0

470 1049 492 1011

84.7

10.9

4.5

3022

TOTAAL Geen: geen moestuin

Zonder: moestuin, geen gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

- 802 -

Met: moestuin en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen


Tabel IX.9. 2 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens het gebruik van fruitbomen met of zonder bestrijdingsmiddelen (FS_4401) Geen

Zonder

Met

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

78.6 77.7 81.5 85.6

20.3 19.0 12.3 10.6

1.1 3.3 6.2 3.8

277 1308 775 554

OPLEIDING


82.3 77.9 88.8 76.8

15.3 18.1 7.0 18.9

2.4 3.9 4.3 4.3

912 656 367 815



80.2 79.8 92.8 76.4

17.7 17.1 6.3 17.7

2.1 3.1 0.9 6.0

715 635 352 1080

WOONPLAATS


82.8 85.8 68.0

14.7 11.5 26.0

2.5 2.7 6.0

1802 237 875

HUISHOUDGROOTTE


83.4 82.5 77.8 70.1

15.0 13.4 18.3 22.9

1.6 4.0 3.8 7.1

455 1024 465 970

79.9

16.5

3.7

2914

TOTAAL Geen: geen fruitbomen

Zonder: fruitbomen, geen gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

- 803 -

Met: fruitbomen en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen


Tabel IX.9. 3 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens het gebruik van een serre met of zonder bestrijdingsmiddelen (FS_4501) Geen

Zonder

Met

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

99.0 96.8 93.1 95.5

0.9 2.5 4.6 1.8

0.1 0.6 2.3 2.7

286 1368 789 578

OPLEIDING


94.0 94.7 98.8 97.2

4.5 2.9 0.7 1.8

1.5 2.4 0.5 1.0

942 679 384 846



94.6 93.7 98.9 96.6

4.7 4.6 0.6 1.7

0.7 1.7 0.5 1.7

733 658 370 1119

WOONPLAATS


93.8 98.4 93.0

3.9 0.6 5.7

2.3 1.0 1.3

1860 240 921

HUISHOUDGROOTTE


97.0 94.5 97.0 96.4

2.3 2.9 2.2 3.2

0.7 2.6 0.8 0.4

471 1052 488 1010

96.1

2.6

1.3

3021

TOTAAL Geen: geen serre

Zonder: serre, geen gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

- 804 -

Met: serre en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen


Tabel IX.9. 4 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) dat aangeeft regelmatig biologisch geteelde producten of hoeveproducten te consumeren (FS_4850) Ruw %

Gecorrigeerd %

95% BI

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

56.4 70.3 48.4 49.1

56.4 69.9 47.9 48.8

(36.4-74.5) (62.5-76.4) (39.8-56.2) (40.1-57.5)

290 1392 815 585

OPLEIDING


43.9 65.3 64.1 70.8

47.1 65.8 64.3 71.4

(36.3-58.2) (55.6-74.8) (47.0-78.5) (63.8-78.0)

968 694 388 859



45.7 54.0 58.7 72.1

49.5 54.3 60.5 73.5

(37.8-61.2) (43.7-64.5) (44.3-74.7) (66.8-79.3)

759 667 376 1137

WOONPLAATS


50.5 63.0 62.7

50.4 64.9 65.0

(42.9-57.9) (56.1-72.7) (58.0-71.4)

1905 239 938

HUISHOUDGROOTTE


49.0 62.8 76.1 70.1

52.6 67.4 76.1 65.0

(42.4-62.6) (57.6-75.9) (64.8-84.6) (55.6-73.4)

469 1077 497 1039

61.4

.

TOTAAL

- 805 -

N

3082


Tabel IX.9. 5 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteelde aardappelen (FS_4901) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

9.5 8.7 8.3 4.9

19.7 27.0 16.7 15.2

70.9 64.2 75.0 79.8

283 1325 751 556

OPLEIDING


4.9 12.9 10.1 7.8

15.3 16.7 22.9 31.5

79.8 70.4 67.0 60.7

921 660 358 804



5.5 9.4 7.7 9.3

12.5 15.8 18.3 31.7

82.0 74.8 74.0 59.0

722 633 351 1066

WOONPLAATS


9.8 5.7 11.5

14.4 26.0 19.4

75.8 68.3 69.1

1797 223 895

HUISHOUDGROOTTE


4.5 8.7 14.7 8.3

17.2 18.6 36.3 27.5

78.3 72.6 49.1 64.2

440 1009 471 995

8.1

22.4

69.5

2915

TOTAAL

- 806 -


Tabel IX.9. 6 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteelde groenten (FS_4902) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

5.0 10.8 7.5 7.2

30.8 40.3 31.2 27.9

64.2 48.9 61.3 64.9

286 1359 797 578

OPLEIDING


6.8 10.3 9.2 10.3

20.3 33.7 37.3 46.4

72.8 56.0 53.5 43.3

953 676 379 840



7.7 7.9 4.1 11.9

18.6 26.9 34.2 46.7

73.6 65.1 61.6 41.4

751 647 369 1111

WOONPLAATS


7.2 8.4 10.6

34.4 38.8 30.6

58.4 52.8 58.8

1869 233 918

HUISHOUDGROOTTE


6.1 8.9 15.1 9.7

29.7 32.2 50.5 40.1

64.2 58.9 34.4 50.2

465 1053 482 1020

9.0

35.6

55.4

3020

TOTAAL

- 807 -


Tabel IX.9. 7 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van biologisch geteeld fruit (FS_4903) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

0.5 6.9 5.3 4.3

34.0 40.6 30.7 21.7

65.6 52.5 64.0 74.1

285 1335 775 560

OPLEIDING


3.7 12.2 2.7 5.4

20.5 26.2 41.4 46.3

75.8 61.6 55.9 48.2

935 666 368 817



3.2 11.9 4.0 5.4

19.9 20.4 31.6 48.0

76.9 67.7 64.4 46.6

734 637 362 1082

WOONPLAATS


5.0 6.1 4.8

29.6 38.3 31.6

65.4 55.6 63.7

1823 231 901

HUISHOUDGROOTTE


2.9 6.9 7.6 6.5

30.2 29.3 52.5 39.1

66.9 63.8 39.9 54.4

455 1019 473 1008

5.5

35.0

59.4

2955

TOTAAL

- 808 -


Tabel IX.9. 8 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van biologisch gekweekt vlees (FS_4904) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

5.7 6.6 5.8 3.9

24.3 35.4 19.7 21.1

70.0 58.0 74.5 75.0

280 1331 765 559

OPLEIDING


4.0 3.6 7.9 7.9

14.3 28.9 35.5 39.3

81.6 67.4 56.5 52.9

934 657 367 807



4.8 3.3 1.0 9.1

10.3 25.0 31.4 39.5

84.9 71.7 67.5 51.4

731 631 354 1078

WOONPLAATS


4.9 6.7 4.9

22.3 32.5 25.9

72.8 60.7 69.2

1812 224 899

HUISHOUDGROOTTE


7.1 5.6 3.8 5.9

18.2 29.7 48.9 33.2

74.7 64.7 47.4 60.9

446 1020 468 1001

5.9

29.1

65.0

2935

TOTAAL

- 809 -


Tabel IX.9. 9 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van hoeveboter (FS_5102) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

4.1 5.2 7.6 6.4

11.8 17.7 6.7 6.6

84.1 77.1 85.7 87.0

284 1346 786 577

OPLEIDING


6.6 8.6 3.4 4.5

11.3 12.8 13.8 15.2

82.1 78.6 82.8 80.2

943 668 378 835



7.1 9.1 3.1 4.7

9.4 16.4 13.6 14.2

83.5 74.5 83.2 81.1

736 646 367 1107

WOONPLAATS


2.9 1.5 14.1

6.6 14.6 13.3

90.4 83.9 72.6

1854 235 904

HUISHOUDGROOTTE


5.6 5.9 6.7 4.8

8.6 14.4 13.0 20.2

85.8 79.7 80.2 75.0

463 1048 480 1002

5.7

13.2

81.1

2993

TOTAAL

- 810 -


Tabel IX.9. 10 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van hoeveijs (FS_5103) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

0.3 1.2 0.3 0.0

14.8 6.2 3.8 1.0

84.9 92.5 95.9 99.0

285 1321 764 554

OPLEIDING


0.1 1.0 0.0 1.5

3.8 10.8 3.7 6.3

96.0 88.2 96.2 92.3

911 656 367 824



0.2 0.8 0.2 1.2

4.3 11.8 2.7 5.9

95.5 87.4 97.1 92.9

711 633 355 1087

WOONPLAATS


1.5 0.7 0.7

9.1 4.4 7.1

89.4 95.0 92.3

1855 230 839

HUISHOUDGROOTTE


0.3 0.4 2.8 0.6

4.1 6.2 6.4 7.9

95.6 93.3 90.9 91.4

455 1009 467 993

0.8

5.8

93.5

2924

TOTAAL

- 811 -


Tabel IX.9. 11 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van hoevekaas (FS_5104) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

1.3 2.3 3.5 3.4

17.9 22.0 10.5 8.3

80.7 75.7 86.0 88.3

282 1347 791 563

OPLEIDING


1.6 4.4 2.0 2.5

13.8 18.5 21.5 18.6

84.6 77.2 76.5 78.9

932 663 380 838



2.0 4.5 1.4 2.5

12.2 15.9 21.5 19.3

85.7 79.6 77.2 78.2

731 638 367 1108

WOONPLAATS


1.2 1.5 5.1

10.8 17.8 18.4

88.1 80.6 76.5

1864 234 885

HUISHOUDGROOTTE


3.7 1.5 3.6 1.7

8.8 24.2 14.8 23.1

87.5 74.3 81.6 75.3

463 1042 471 1007

2.6

17.2

80.2

2983

TOTAAL

- 812 -


Tabel IX.9. 12 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de consumptiefrequentie van hoeve-eieren en bio-eieren (FS_5106) Altijd

Soms

Nooit

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

2.0 7.5 6.7 3.7

48.4 51.4 33.9 37.3

49.6 41.1 59.4 59.0

282 1338 781 569

OPLEIDING


5.0 4.4 2.2 9.6

27.4 50.1 51.6 55.3

67.6 45.5 46.2 35.1

941 664 369 826



5.7 3.1 2.8 8.9

25.7 39.8 46.4 57.1

68.7 57.1 50.8 34.1

735 644 357 1093

WOONPLAATS


3.5 6.2 7.3

40.2 45.3 47.7

56.3 48.5 45.0

1844 231 895

HUISHOUDGROOTTE


7.0 5.7 8.7 3.4

35.0 45.6 55.7 57.0

58.0 48.7 35.6 39.6

460 1039 472 999

6.2

45.5

48.3

2970

TOTAAL

- 813 -


Tabel IX.9. 13 Voedselconsumptiepeiling, België, 2004 Aantal personen (in %) volgens de behandeling van rauwe melk voor consumptie (FS_52) Niet-gebruiker

Koken

Verwarmen

Geen behandeling

N

LEEFTIJD

15-29 30-59 60-74 75+

80.3 83.4 87.6 92.8

2.3 11.5 9.1 4.9

6.0 0.9 1.3 0.1

11.3 4.1 2.1 2.2

279 1340 796 568

OPLEIDING


87.3 79.0 85.6 87.0

7.5 8.8 12.6 9.1

2.3 3.4 0.8 0.0

3.0 8.8 0.9 3.9

946 663 376 825



86.5 81.5 78.9 88.1

7.3 10.3 12.1 8.5

2.0 3.8 2.0 0.0

4.1 4.3 7.0 3.4

736 648 364 1096

WOONPLAATS


92.6 86.5 80.9

5.0 6.2 15.7

0.5 2.0 0.5

1.9 5.3 2.9

1851 237 895

HUISHOUDGROOTTE


90.2 86.2 80.0 79.7

8.3 8.9 8.3 11.5

0.0 0.4 4.4 2.9

1.5 4.5 7.2 5.9

464 1049 479 991

85.5

9.1

1.3

4.1

2983

TOTAAL

- 814 -


Referentielijst

1. International Commission for the Microbiological Specifications of Foods (ICMSF). Microorganisms in Foods 6: Microbial Ecology of Food Commodities. 1998. London, Blackie Academic & Professional. 2. Scott E. Foodborne disease and other hygiene issues in the home. J Appl Bacteriol 1996; 80(1):5-9. 3. Scott E. Relationship between cross-contamination and the transmission of foodborne pathogens in the home. Pediatr Infect Dis J 2000; 19(10 Suppl):S111-S113. 4. Altekruse SF, Yang S, Timbo BB, Angulo FJ. A multi-state survey of consumer food-handling and food-consumption practices. Am J Prev Med 1999; 16(3):216-221. 5. Van Gaver D. Hygiëne van levensmiddelen: recente ontwikkelingen. Nutrinews 1997;(april). 6. Halve en hele waarheden over veilig voedsel. Vandercammen M, editor. 2004-2492-88, 1-50. 2005. Brussel, OIVO - CRIOC. 7. Da-Wen Sun. Handbook of Frozen Food Processing and Packaging. 2005. Taylor & Francis Ltd. 8. Veilig voedsel: ook u werkt eraan mee. Vanthemsche P, editor. 1-12. 2003. Brussel, FAVV. 9. Hageman G, Kikken R, ten Hoor F, Kleinjans J. Assessment of mutagenic activity of repeatedly used deep-frying fats. Mutat Res 1988; 204(4):593-604. 10. Hageman G, Hermans R, ten Hoor F, Kleinjans J. Mutagenicity of deep-frying fat, and evaluation of urine mutagenicity after consumption of fried potatoes. Food Chem Toxicol 1990; 28(2):75-80. 11. Perez C, Lopez dC, Bello J. Modulation of mutagenic activity in meat samples after deep-frying in vegetable oils. Mutagenesis 2002; 17(1):63-66. 12. Ryckaert I. 42 vragen over melk. Vanthemsche P, editor. 1-80. 2003. Brussel, FAVV.

- 815 -

De Belgische Voedselconsumptiepeiling

Recommend Documents