Dayan dr. P. Toledano:
Gastvrijheid
Parasat Sjemini
Phoenix
PORTUGEES-ISRAËLIETISCHE GEMEENTE
27 maart 2008 20 adar B 5768
Parasat Sjmini kan worden verdeeld in twee gedeelten: het ene deel gaat over de tragedie die Aharon overkwam toen hij, bij de inauguratie van de Tabernakel, zijn twee zoons verloor, Nadab en Abihoe. Het tweede gedeelte gaat over voedsel. De Thora noemt de vogels die we mogen eten en de vogels die we niet mogen eten. Een van de vogels die we niet mogen eten is de ooievaar (חסידה, chasida). De Talmoed vraagt waarom dit dier zo heet, en antwoordt: ze gaat met liefde (חסד, chesed) om met haar vrienden. Ze verzamelt voedsel, nodigt haar vrienden
uit en verdeelt het voedsel onder ze. Hier zien we de zachtheid en de vriendelijkheid van deze vogel. Als dat zo is, dan is er iets niet duidelijk. Als dit zo’n vriendelijke vogel is, waarom mogen we haar dan niet eten? Immers, de mitswa van gmiloet chasadiem (liefdadigheid) houdt in dat je je eten deelt met ande-
ren? Inderdaad, gastvrijheid is een grote mitswa. Dus waarom mogen we deze vogel niet eten? Laten we eens analyseren wat de Talmoed schrijft. Er staat: ?( למה נקראת חסידהLama nikret chasida, waarom wordt ze chasida genoemd? לפי שעושה חסד ( עם חברותיהlefi sjengosa chesed ngim chabarotehah, omdat ze met chesed, liefde, omgaat met haar vriendinnen). De ooievaar gaat alleen met liefde om met haar vriendinnen, maar wanneer vogels van een ander soort met haar komen eten valt zij ze onmiddellijk aan. Zo’n vogel, zegt de Thora,
mag je niet eten, want chesed kent geen beperkingen. Chesed, zegt de Thora, betekent je eten delen met vreemden, mensen die je niet kent, mensen die je nooit hebt ontmoet en misschien nooit meer zult ontmoeten. Daarom is deze vogel niet geschikt om door ons te worden gegeten.
Mededelingen en berichten Mededeling van Parnassim: Op Saba Hagadol (19 april 2008), de Saba vóór Pesach, begint de dienst in Snoge Amsterdam om 7:00 uur in verband met het ingaande chameetsverbod. Mededeling op verzoek van de famile: De onthulling van de zerk op het graf van mevr. Elisabeth Hammelburg z”l zal plaatsvinden op zondag 30 maart a.s. om 10 uur op Bet Haim te Ouderkerk aan de Amstel.
Mededeling op verzoek van Bne Akiwa: MEDIENE WEEKEND!! Voor wie? Waar?
Alle joodse kinderen uit de mediene van 7 t/m 16 jaar oud!!! Op het moadon van Bne Akiwa (Kalfjeslaan 376, 1081 JA Amsterdam)
Wanneer? Hoe laat?
Vrijdag 4 t/m zondag 6 April Vanaf vrijdag om 17:00 uur op het moadon en jullie kunnen op zondag om 15:00 uur weer opgehaald worden Omdat het een weekend vol met spelen, activiteiten, eten en lol maken is. En..... er is een speciale activiteit op zondag: klimmen in de grootste klimhal van Amsterdam!!! Dus kom naar het weekend, neem al je vrienden mee en maak kennis met andere joodse kinderen uit heel Nederland!
Waarom?
Opgeven bij: Belangrijk:
Email:
[email protected], tel: 06-38194157 Bne Akiwa vindt kinderen belangrijker dan geld. Mochten er problemen zijn met de hoogte van het bedrag, dan kunt u contact opnemen met onze shaliach Nadav Hartuv (tel. 06-53566222)
Van 9 tot en met 11 mei 2008 zal in het Amsterdamse Muziekgebouw aan 't IJ een driedaags concours van Joodse muziek worden gehouden. Kaartverkoop is net van start gegaan. Uit 16 landen zijn inmiddels 25 ensembles uit uiteenlopende genres gekozen om deel te nemen. Zij zullen volks- en popmuziek, klezmer, klassiek en balkanmuziek ten gehore brengen. De vertegenwoordigde landen zijn Wit-Rusland, Servië, Duitsland, Frankrijk, België, Italië, Engeland, Israël, Argentinië, Griekenland, Venezuela, Chili, Mexico, de Verenigde Staten en natuurlijk ook Nederland. De deelnemers aan het concours strijden niet alleen om prijzengeld, maar ook om een concerttournee en een professioneel cd-opnamecontract met Universal Records. Met deze prijzen heeft het festival niet alleen amateurs aangetrokken, maar ook de doorgewinterde bands en ensembles. Het concours is onderdeel van een groots festival, met o.a. workshops Jiddisj zang en Joodse gospel, een masterclass klezmermuziek, een uitgebreid kinderprogramma in de klezmerklankspeeltuin, een informatiemarkt voor Joodse cultuurorganisaties, en een prachtige kunstinstallatie. En 'last but not least' sluit het festival groots af op maandagavond 12 mei (tweede Pinksterdag) in de Grote Zaal waar Grammy Award-winnaar The Klezmatics hun eerste concert in Nederland sinds 5 jaar geven. Actuele informatie over het festival vindt u op www.ijmf.org en kaarten zijn te bestellen op www.muziekgebouw.nl of telefonisch via 020 788 2000.
P A R A S A T S J E MI N I
Pagina 3
Poeriem 2008! In Snoge Amsterdam werd Poeriem op gepaste wijze gevierd. Op de vooravond werd Megilla gelezen door Parnaas Bram Palache, en de volgende dag door Danny Shapiro. Tijdens de vooravond, na het vasten, werd koffie met kisjlisj (en broodjes) aangeboden in de Ma’amad, terwijl in de videoruimte een feestje plaatsvond voor de kinderen. Dat werd begeleid door Carlo Bachrach en Bori Sondervan. Op de foto rechts concentreert Machli Beck zich op een van de vele ballonnen.
De jongeren van de JPIG en van IJAR vierden Poeriem samen, geheel in Perzische stijl, tot ze het verschil niet meer wisten tussen Ahmadinejad en Haman. Op de foto (v.l.n.r.): Maurice Cohen Paraira, Flip Sondervan en Dennis Ouderdorp
P A R A S A T S J E MI N I
Pagina 4
Drs. Leo Mock:
De parasa van de week In de parasa van deze week komen de kasjroetwetten uitgebreid aan de orde. De Thora deelt het dierlijke voedsel van de mens in een aantal categorieën in: landdieren, waterdieren en luchtdieren. De landdieren zijn weer onder te verdelen in herkauwers (bijv. Wajikra 11:4), dieren met hoeven (bijv. 11:2), zool- en pootgangers (11:27- zoals hondachtigen en katachtigen) en kruipende insecten en reptielen (11:42). De luchtdieren zijn te verdelen in vogels (11:13 e.v.) en vliegende insecten (11:20-21 e.v.). De zeedieren
kenmerken voor gegeven. De latere rabbijnse literatuur geeft toch kenmerken van kosjere vogelsoorten: de vogel heeft een krop, is geen roofvogel, heeft een extra lange vinger aan de poot, en heeft een makkelijk afpelbare maagwand. De rabbijnen zijn tegenwoordig voorzichtig met het kosjer verklaren van een exotisch vogelsoort met ogenschijnlijke kosjere kenmerken en die niet in de lijst van verboden soorten staat. Vaak wil men dat er een gewoonte (minhag) en overlevering (mesoret) bestaat om de desbetreffende vogelsoort te eten. Voor zeedieren geldt dat ze alleen kosjer zijn wanneer ze schubben en vinnen hebben. Bij de behandeling van de landdieren besteedt de Thora bijzondere aandacht aan een aantal dieren die een bepaalde grenspositie innemen tussen kosjer en niet kosjer: “Maar deze zult u niet eten van de dieren die herkauwen of gespleten hoeven hebben: de kameel (gamal), omdat die wel herkauwt, maar geen gespleten hoeven heeft; onrein zal die voor u zijn. En de klipdas (sjafan), omdat die wel herkauwt, maar geen gespleten hoeven heeft; onrein zal die voor u zijn. En de haas (arnewet), omdat die wel herkauwt, maar geen gespleten hoeven heeft; onrein zal die voor u zijn. En het zwijn
zijn te verdelen in zeedieren met schubben en vinnen, en zeedieren zonder schubben en vinnen (11:9-12). De Thora geeft enkele duidelijke regels om te bepalen of iets kosjer is. Landdieren moeten twee kenmerken hebben: ze moeten herkauwers zijn en gespleten hoeven hebben. Alle andere landdieren zijn verboden. Voor luchtdieren geldt dat alle insecten behalve bepaalde sprinkhanen verboden zijn (11:21-22). Van de vogels wordt een lijst gegeven van ruim 20 soorten vogels die verboden zijn. Alle andere vogelsoorten lijken dus gewoon kosjer te zijn; er worden geen specifieke
P A R A S A T S J E MI N I
(chazir), omdat het wel gespleten hoeven, ja zelfs geheel doorkloofde hoeven heeft, maar niet herkauwt; onrein zal het voor u zijn. Van hun vlees zult u niet eten en hun aas zult u niet
Pagina 5
Drs. Leo Mock:
De parasa van de week (vervolg) aanraken; onrein zullen die voor u zijn” (11:4-7). De kameel (of juister: de dromedaris), de klipdas, de haas en het zwijn hebben alle vier één van de kosjere kenmerken van een landdier, maar niet de beide benodigde kenmerken. Je zou zeggen dat ze op een bepaald niveau beter af zijn dan een dier dat helemaal geen kosjere kenmerken heeft. Opmerkelijk genoeg ziet de Midrasj (Wajikra Rabbah 13:5) in deze vier dieren die grensgevallen zijn, de Vier Koninkrijken (zie het bijbelboek Daniël) die over Israël zullen heersen en onder wiens heerschappij Israël zich in ballingschap (galoet) zal bevinden. De kameel staat symbool voor de Babylonische Ballingschap, de klipdas voor de (Medisch-) Perzische Ballingschap, de haas voor de Griekse Ballingschap, en het zwijn voor de Romeinse Ballingschap (Galoet Edom). Volgens de rabbijnen is deze laatste ballingschap van de Romeinen (en hun opvolgers) is de zwaarste en de langste: hij duurt volgens veel rabbijnen tot op deze dag. Het is raar dat deze vier dieren die in ieder geval één kosjer kenmerk hebben in verband worden gebracht met ballingschap: een negatieve episode van ellende en tegenslag. Volgens bepaalde Joodse denkers bevat ballingschap naast negatieve elementen ook bepaalde positieve elementen. Israël doet door de ballingschap allerlei ervaringen op die haar én de volkeren zuiveren waaronder zij zich in ballingschap bevindt. Het is een ‘neergang die een opstijging tot doel heeft ‘(jerida lezorech ngaliya). Tijdens de ballingschap vinden allerlei processen van zuiveringen, uitscheidingen en nieuwe formaties plaats die Israël uiteindelijk op een hoger plan brengen zodat ze haar taak kan volbrengen: het volmaken van de schepping en de mensheid (tikkoen ngolam). Over het zwijn zeggen de rabbij-
P A R A S A T S J E MI N I
nen zelfs dat dit doorgaans met grote onreinheid geassocieerde dier, aan het einde van het grote proces van zuivering in de Messiaanse tijd zelfs rein en kosjer zal worden! Zelfs de grote duisternis van de Ballingschap van het Vierde Koninkrijk zal uiteindelijk in iets positiefs omgezet worden in de Messiaanse tijd. Kasjroet
heeft volgens de Thora alles te maken met processen van scheiden en formeren: “Want Ik ben de Eeuwige, uw God; heiligt u en weest heilig, want Ik ben heilig; verontreinigt uzelf niet door allerlei wemelend gedierte dat op de grond krioelt. Want Ik ben de Eeuwige, die u uit het land Egypte heb doen trekken, om u tot een God te zijn; weest heilig, want Ik ben heilig. Dit is de wet (Thora) aangaande het vee, het gevogelte en elk levend wezen dat krioelt in het water, en elk wezen dat op de grond wemelt. Om een scheiding (lehavdiel) te maken tussen het onreine en het reine, tussen de dieren die gegeten mogen worden, en de dieren die niet gegeten mogen worden” (11:4446). Door te scheiden tussen rein en onrein, tussen wat voedsel is en wat geen voedsel is wordt uiteindelijk ook iets geformeerd: heiligheid. Uiteraard blijft het niet bij wat je eet. Kasjroet moet een opstap zijn voor een hogere graad van bewustzijn die elk menselijk handelen weegt, scheidt en heiligt.
Pagina 6
De verjaardagen van de afgelopen twee weken
Portugees-Israëlietische Gemeente Mr. Visserplein 3 1011RD Amsterdam Email:
[email protected] Tel. +31-(0)20-6245351 Fax +31-(0)20-6254680
Senior Coronel-Reiss Gomes De Mesquita Somekh Mutal Querido Koopman Ben Joseph Goudsmit Cohen Lobatto Toledano Tordjman Da Costa Bolle-De Vries Robles Dahan Shabi Bahary-Idafar Obadia-Vercammen Samson Amouyal Zigler Abraham Bachrach Dori Nunes Nabarro Iwan Nunes Nabarro Sharabani Wieg Jonker Prins Fatal
(Amsterdam) (Eindhoven) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Barneveld) (Amsterdam) (Amstelveen) (Uithoorn) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amstelveen) (Purmerend) (Amsterdam) (Amstelveen) (Amsterdam) (Amstelveen) (Amstelveen) (Amstelveen) (Amsterdam) (Amstelveen) (Amsterdam) (Amsterdam) (Amsterdam) (Ouderkerk A/D Amstel) (Amsterdam) (Amstelveen)
De Joodse kalender Kasjroet mededeling Restaurant Jonathan’s (Kastelenstraat 110) en de naburige winkel Fresh Elements staan vanaf vandaag niet meer onder Rabbinaal toezicht.
Vrijdagavond 28 maart / 22 adar B ◊
Begin Saba 18:50 uur
Saba 29 maart / 22 adar B ◊
Parasat Sjemini
◊
Saba Para
◊
Einde Saba om 19:51 uur
Bom saba, sjabbat sjalom!
De PIG wenst al haar jarige leden
Locatie: Snoge Amstelveen (Texelstraat 82), Aanvang: 20:00 uur. Taal: eenvoudig Engels.
R. A.H. Y.M.Y. S. M.C. C. D. Ph.G. R.D. J.J. I.J. I.H. H.C. S. A. S. S.N. J.M. J. L. Yael Ruben A. Joel Naomi A. Jisjai Liorah R. Michal Hannah Liraz Z.K. Daniel J. Eldad O.
van harte mazaal tob!
Dayan Toledano hoopt volgende week twee sjingoeriem te geven (bestemd voor dames en heren): • woensdag 5 april over de wetten van Pesach • dinsdag 6 april over de Parasa van de week.
Mevr. Dhr. Dhr. Dhr. Mevr. Dhr. Dhr. Dhr. Dhr. Dhr. Dhr. Mevr. Mevr. Dhr. Dhr. Mevr. Mevr. Dhr. Mevr. Mevr.
