Phoenix 15maart2007
26adar
Bendigamos in ere
5767
wajakheel'Pekoedee
herstellen
Onze Gemeente staat bekend om zijn tradities. Sommige tradities zijn eeuwenoud, andere zijn betrekkelijk jong.
Is het belangrijk om je aan deze tradities te houden? Waarschijnlijk wel, want daardoor kan je een verbondenheid voelen met vroegere generaties, en je bent een voorbeeld voor de volgende generaties. Je vormt dus eigenlijk een schakel tussen wie voor je kwamen, en wie na je zullen komen. Je verzorgt de fakkel, nu hij in jouw handen is. In vele Poftugese gezinnen bestaat een traditie om op Saba en op feestdagen, vóór Besam, een mooi lied te zingen: Bendigamos. In sommige andere families is deze traditie in het ongerede geraakt. We zouden graag zien dat zij de traditie weer opnemen, en het gezellig samen zingen van Bendigamos weer een deel maken van de familietraditie. De lente is in aantocht! vindt in deze Phoenix: de Spaanse tekst, de Nederlandse vertaling en een uitleg door de heer Eli Sondervan. Verder vindt u in deze mail ook een muziekbestand waarmee u de melodie kunt horen. Hij werd gezongen door heren die aanwezig waren bij een zondagochtenddienst in de Wintersnoge. Veel plezier
U
met
Bendigamos!
Een rectificatie en een aankondiging Vorige week lieten we u weten dat de heer en mevrouw A. Rodrgues Pereira uit Amsterdam 60 jaar getrouwd waren, maar zezijn al 65 jaar met elkaar getrouwd !
Dayan Toledano is volgende maand korte tijd in Nederland. U kunt desgewenst een afspraak met hem maken op maandag 16 april a.s. Bel graag naar het Secretariaat van de PIG, tel . 020-6245351.
Bendigamos ln het Spaans Bendigamos al Altisimo, Al Señor que nos crió, Démosle agradecimiento Por los bienes que nos dió. Alabado sea su Santo Nombre, Porque siempre nos apiado. Load al Senor que es bueno, Que para siempre su merced. Bendigamos al Altisimo, Por su Ley primeramente, Que liga a nuestra raza Con el cielo continuamente, Alabada sea su ...
ln het Nederlands Laat ons de Allerhoogste pr'ijzen, De Eeuwige die ons heeft geschapen. Laten wij Hem danken Voor al het goede dat hij ons gaf, Geloofd zlj Zljn heilige naam, Omdat Hlj ons altljd goed heeft bejegend, Geeft dank aan de Eeuwige want Hlj is goed, Zljn liefdevolle genade ís voor altljd. Laat ons de Allerhoogste prijzen, Voor zijn Wet in de eerste plaats Die ons volk voor altijd Verbindt met de hemel, Geloofd zlj ...
Bendigamos al Altisimo, Por el pan segundamente, Y también por los manjares Que comimos juntamente,
Laat ons de Allerhoogste pril'zen, Voor het brood in de tweede plaats, En ook voor de maaltijden Die wij tezamen hebben gegeten,
Pues comimos y bebimos alegremente Su merced nunca nos faltos, Load al Senor gue es bueno, Que para siempre su merced,
Wij hebben met vreugde gegeten en gedronken, Zljn genade verliet ons nooít. Geeft dank aan de Eeuwige want Hlj ís goed, Zljn liefdevolle genade is voor altljd.
Bendita sea la casa esta, El hogar de su presencia, Donde guardamos su fiesta. Con alegría y permanencia.
Gezegend zi.¡' dit huis, De verblijfplaats van zijn Aanwezigheid, Waar wij altijd vreugdevol Ons aan Zijn feesten houden.
Alabado sea su Santo Nombre, Porque siempre nos apiado. Load al Señor que es bueno. Qlle para siempre su merced.
olui
,) ,)lut D'n| ntn Hodoe l'Adonai ki tov, ki l'olam chasdo
non
Geloofd zlj ...
non o7u1 ') ,J,ro D'ni rnn Hodoe I'Adonai kitov, ki l'ohm chasdo
De PIG feliciteert Alisa en Guy van Moppes met de geboorte van hun zoon, Mazaal tob!
De oorsprong van Bendigamos
door Eli Sondervan
ln tegenstelling tot wat velen denken hoort Bendigamos niet tot de Amsterdams-Portugese traditie,
Dit Spaanse (niet Portugese) lied, zoals zijn we het nu kennen, werd in Amsterdam voor het eerst gezongen in de Cabane van de Gemeente in 1955, Een uit Amerika afkomstige leraar Frans, Herman Salomon-Prins, deelde machine-getypte doorslagvelletjes uit, aan een per vier aanzittenden. Omdat het op de melodie die van Hallilwerd gezongen sloeg het meteen aan, Bendigamos kwam naar Amsterdam overgewaaid uit New York, waar het bij Shearith lsrael heel populair was, en ook afgedrukt stond in de "bensjer" van David De Sola Pool. Over de oorsprong van Bendigamos is weinig bekend. Naar de taal en de vorm te oordelen is het waarschijnlljk ontstaan bij de Maranen in Zuid-Amerika, Bendigamos is geschreven in de vorm van een katholiek gebed, maar staat vol met typische, crypto-joodse elementen, Volgens Herman Salomon-Prins komt het uit Zuid-Frankril'k. Het gebruik van de woorden Altisimo en Senorzijn zonder enige twijfel gekozen om de spionnen van de
ln werkelijkheid staat het vol met verkaptejoodse ideeën, De meest opvallende is natuurlljk de zin " Alabado sea ... apiadd', een letterlijke vertaling van " Hodoe LAdonai. . . hasdd' . De zin in het derde couplet " Bendigamos al ... Por su Ley primeramente ... nuestra raza ,.. continuamente'' is een anti-christelijke verklaring, dat de wet van God aan alle andere (lees: de christelijke) voorafgaat en het verbond tussen de hemel en ons volk bestendigt. Een andere typisch Maraanse gedachte is: " Bendita sea la casa esta, el hogar de su presencia" (Gezegend zij dit huis, de verblijfplaats van zijn Aanwezigheid) waarin de woning de permanente woonplaats van God is, in tegenstelling tot de kerk,
Donde guardamos su fiesta" (Waar wij ons aan Zijn feesten houden) is een aanwljzing dat Bendigamos wellicht oorspronkelijk alleen op Jom Tob, of misschien zelfs alleen op Pesach, werd gezegd, niet gezongen, "
Bendigamos bevat twee van de drie kardinalen ingrediënten van de Birkat Hamazon: Dank loor het eten, bevestiging van het verbond met de Allerhoogste - en alleen de berith m/a ontbreekt. Dit is waarschijnlijk omdat de maranen de mila niet konden uitvoeren uit angst om ontdekt te worden. Omdat Bendigamos de meeste elementen van de Birkat Hamazon bevat, verdient het de aanbeveling het alleen na de Besam te zingen en niet ervoor, omdat anders de Besam zelf een beraha lewatala wordt (een overbodig en dus verboden gebed),
Wie het Seder Hazanut uit Snoge Amstelveen heeft gezien / meegenomen, wordt verzocht om deze weer terug te leggen
[oodfonds van le Claims Conference Het Emergency Assistance Program stelt wereldwijd een beperkt bedrag per land ter beschikking aan Joodse vervolgingsslachtoffers met een aantoonbaar netto
inkomen onder de ca. € 1.500,- per maand voor alleenstaanden en ca. € 2,000,- voor (echt-)paren. Dit geld is in het bijzonder bedoeld voor personen die het hoofd moetel
bieden aan concrete kosten op het gebied van gezondheid, voeding, kleding of een andere basisvoorziening, voorzover die kosten niet worden gedekt door andere
voorzieningen.
ln Nederland voert JMW d¡t ondersteuningsprogramma uit ten behoeve van de in Nederland woonachtige slachtoffers van de Holocaust
/ Sjoa, lndien u in aanmerking
meent te komen voor een uitkering in dit kader wordt u ter verkrijging van een aanvraagformulier verzocht de bijgaande coupon, ingevuld, te sturen naar JMW o.v.v. NCC, de Lairessestraat 145 - 147,1075 HJ Amsterdam.
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met JMW tel 020 - 577 6577.
twoordcoupon (s.v.p. in blokletters invullen) rrbij doe ik een beroep op het Noodfonds van de Claims Conference. voorletter(s)
tm
es
;tcode
plaats
¡oortedatum
e-mail adres
:foonnummer vast
rdtekening
Lairessestraal 145-147 020 - 577 65 77
telefoonnummer mobiel
dhr
/
me
De Parasa van de Week: Wajakheel - Pekoedee De parasa van deze week vertelt hoe de bouw van de Misjkan - de draagbare tempel die de Joden in de woestijn bouwden - daadwerkelijk werd uitgevoerd. lmmers, de afgelopen weken lazen we hoe God aan Mosjé tot in de kleine details alle onderdelen beschrijft van het heiligdom, de voorwerpen, en de kleren voor de priesters, Nu moest alles ook werkelijk uitgevoerd worden. Je kunt op papier goede plannen maken de echte test begint pas bij de uitvoering. Belast met de bouw is Betsalel - zoon van Oeri, zoon van Chur, van de Stam Judah - die "vervulld ís van de geest van God" (35:31), maar ook met wijsheid (chochmah), inzicht (tewoena) en kennis (da'at- [35:31]), zodat hij allerlei soorten van vakmanschap beheerst: het bewerken van goud, zilver, koper, steen, en hout (35:32-33), en bovendien ook in staat is om anderen in deze vaardigheden te onderrichten (35:34), Betsalel wordt bijgestaan door Aholiav, zoon van Achisamag uit de stam Dan, maar ook door een heelteam van "wijzen van hart, in wier hart God wijsheid had gegeven" (36:2).
-
Die teamgeest was erg belangrijk. Volgens een bekende mening was de bouw van het Heiligdom namelijk bedoeld om als verzoening te dienen voor de zonde van het Gouden Kalf. God kwam tegemoet aan een bepaald gebrek dat aan het licht gekomen was door deze misstap. De oorzaak van het maken van het Gouden Kalf was, zoals we vorige week
zagen, gelegen in het onvermogen om zonder zichtbare leider, zonder Mozes-figuur, zelf richting te kunnen geven aan de religieuze en emot¡onele gevoelens, Het Gouden Kalf moest als oriënterend symbool dienen dat de onrust en onzekerheid bij gemeenschap en het individu moest wegnemen, Vandaar de opdracht om na dit debacle een Heiligdom te maken dat permanent aanwezi'gzal zijn in de gemeenschap, zodat het als spiritueel kompas en emotionele uitlaatklep kan dienen, Maar dan moet het wel door de gehele gemeenschap gedragen worden, zonder aan-
zien des persoons. Daarom moest iedereen bijdragen aan de bouw en het onderhoud van het Heiligdom in de vorm van een halve sjekel die gedoneerd moest worden (30:13). Daarnaast stond het iedereen vrij om naar eigen goeddunken nog verdere gaven te doen (35:29). En zo lezen we over "alle vrouwen - wijs van hart - die eigenhandig sponnen", en van de gekleurde wol en linnen draden sponnen (35:25), Anderen waren weer behendig in het spinnen van geitenhaar (35:26). En net zoals blj het
maken van het Gouden Kalf (32:3), doneerden mannen en vrouwen hun gouden sieraden voor de bouw van het Heiligdom: armbanden, neusringen, vingerringen en de chumaz (35:22) - volgens de rabbijnen een gouden sieraad dat door vrouwen op hun int¡eme plaats werd gedragen (zie Rasji op 35:22). Er was wel een beperking verbonden aan de bouw van het Heiligdom: de parasa opent met een vermaning over het werkverbod op Sjabbat. Er mocht geen enkel werk verricht worden op de rustdag (35:2-3). De rabbijnen komen tot de conclusie dat alle werkzaamheden die voor de bouw en het functioneren van het Heiligdom nodig waren, op Sjabbat niet gedaan mogen worden. Aldus komt men in Misjna Sjabbattot een lijst van 39 hoofdwerkzaamheden die verboden zijn: van bijv. ploegen en zaaien tot dragen, slachten en twee letters schrijven. Want ook de Sjabbat is een tempel die richting geeft aan het religieuze leven, gebouwd in de dimensie van de tijd - en misschien daarom nog wel zuiverder van aard dan het echte aardse Heiligdom ...
Sjabbat sjalom! Boas entrada de Saba
Leo Mock Ondenruijscoördinator
P
lG
W*,¿þ/í¿nryruut"z6
. %-Øy(%¿d"*r)
. ,%rlor*Øà*¿, (,%¿tu/t r) . f"øø ørrr t (%¿ør¿t"r) " . %o¿l- C)t6t ø,' (,%øn*Ð . fot-Ø"/^W@" "r* (:%¿øn**) . Ø^db Øùúó" (,%¿ør¿rrr) . Øo*¿n--ftr/*" (@rr¿t ørl r/¿,,%¿ø) . Ølp &*tAr* (9,r,¿r¿"*r) . @l^rrtø Ø/,t- (,%¿ø"¿t"r) . ø %t/ (%tø"¿t*)
Mr. Visserplein 3 1011 RD Amsterdam Telefoon: (020) 624 53 31 Fax: (020) 625 46 80 E-mail:
[email protected]
. f"qrø TrHr"* (,%¿br/t"-) . Øoow$* (%rr¿ør¿r,*)
Ø W
Øa/?Áü
al laarrTarxyrn maîaal
De Joodse Agenda
Vrijdag 16 maart 2007 - 26 adar 5767
.
Kaarsen aansteken vóór 18:30 uur
Saba 17 maart-27 adar 5767
. . .
Parasat Wajakheel - Pekoedee Parasat Hachodesj
Mewarcechim et hachodesi (aankondiging van de nieuwe maand)
Maandag
.
l9 maart 2007 ('s avonds)
Rosj Chodesj
Dinsdag 20 maart
.
Rosj Ghodesj
2OO7
- I niesan 5767
tuó
/
