Colofon Damwâld, een wereldplaats Een mondiale speurtocht door Damwâld voor de hoogste groepen van het basisonderwijs. Dit project bestaat uit: • een handleiding voor docenten, • deze verdiepingsopdrachten voor op school • een werkboekje voor onderweg
Damwâld, een wereldplaats! Een mondiale speurtocht door Damwâld
Tekst: Oosterhoff en Wijnsma educatieve projecten Aanpassingen: Anje Groen Tekeningen: Ronald Derkzen Voorblad: Vera Damhuis Idee: Alice O, educatie in wereldperspectief Amsterdam Vormgeving: Argiope Projectleiding en Organisatie: Pyke Kroes Supervisie: Marjolein Staal De mondiale speurtocht is uitgegeven door: NME-Centrum De Klyster Trekwei 8b 9104 AB Damwâld Eerste uitgave juni 2011 © 2011 tekst en tekeningen: Oosterhoff & Wijnsma educatieve projecten, Raerd
opdrachten op school
Zoek 3 landen die je op werkblad 13 hebt ingevuld i op in de atlas.
Zet in die landen het nummer (17) op de wereldkaart.
werkblad 13
eethuisje het centrum
^ Damwald, een wereldplaats! Je hebt de mondiale speurtocht in Damwâld gelopen. Tijdens de speurtocht zag je hoeveel de inwoners van Damwâld, jij dus ook, te maken hebben met de rest van de wereld. Dit werkboekje hoort bij de speurtocht. Als je de opdrachten maakt heb je nodig:
o o o
het speurtochtboekje een atlas de wereldkaart die in het midden van dit boekje staat
Bij veel opdrachten wordt gevraagd om met een nummer in de wereldkaart aan te geven waar iets vandaan komt. Schrijf die nummers steeds in een klein rondje. Zo dus:
*
Kleur, als je klaar bent met alle opdrachten de rondjes met nummers rood zodat je de nummers nog wel goed kunt zien. Maak de opdrachten samen. Vaak is meer dan één antwoord goed.
20
1
Jullie begonnen hier de mondiale speurtocht. Zet een (1) (een 1 met een rondje erom) bij Damwâld op de wereldkaart in het midden van dit werkboekje!
2 In India wordt veel thee verbouwd. Zoek dit land op in de atlas en zet een (2) op de wereldkaart.
werkblad 1
1 Damwâld hoort bij gemeente Dantumadiel.
jilderda’s bloemenboetiek
u Veel kamerplanten komen uit tropische landen.
werkblad 12
Het gemeentehuis
Misschien is er op school een boek over kamerplanten. Je kunt het ook op Google opzoeken. Zoek een voorbeeld van een plant die je kent. Kijk in welk land de plant voor komt. Naam van de plant:
Herkomst:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
........................
Zet een (16) in het land van herkomst.
Als je geen boek over kamerplanten hebt, zet dan een (16) ergens in de Tropen.
2
19
(15) in dit land op de wereldkaart.
Om chocola te kunnen maken heb je cacaobonen nodig. Wat denk je dat er nog meer nodig is?
Kruis aan wat waar is. Ik denk dat nodig is om chocolade te maken: o suiker o machines o verpakkingsmateriaal o melk o fabrieken o vanille o stroom
Ivoorkust is een Derde Wereldland. Ivoorkust verkoopt alleen cacao aan andere landen en geen kant en klare chocola. Hoe denk je dat dat komt?
Kruis aan wat waar is. o Ivoorkust heeft te weinig geld om fabrieken te bouwen. o Ivoorkust heeft te weinig geld voor scholen om de mensen te leren hoe ze chocola moeten maken en fabrieken moeten bouwen. o De mensen in Ivoorkust geen zin hebben om te werken.
Bij de bakkerij lagen Friese etenswaren. Wat is nog meer typisch Fries? Denk eens aan eten, taal en sport.
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 ...............................................
18
3 De kerk die je onderweg bekeken hebt is de
Sint-Bonifatiuskerk. Deze kerk is genoemd naar Bonifatius (die naam betekent ‘hij die hij goede doet’). Bonifatius werd geboren in Engeland zijn naam was toen Winfried. Van de Paus kreeg hij later de naam Bonifatius.
Zet een (3) in Engeland op de wereldkaart
werkblad 2
De meeste cacao voor onze chocola komt uit y Ivoorkust. Zoek dit land op in de atlas en zet een
kerk werkblad 11
bakkerij heslinga
4 De paus woont in Vaticaanstad, dat is een klein staatje.
In welk land ligt Vaticaanstad?
Kruis aan wat waar is: o Amerika o Engeland o Italië o Latijns Amerika Zoek het land op dat je net hebt aangekruist op de wereldkaart. Zet er een (4) in.
3
5 In de dierenwinkel heb je aquariums met vissen
kunnen zien. Daarin zaten ook goudvissen.
werkblad 3
discus
Kruis aan wat waar is. o Ik heb wel eens een goudvis gezien. o Thuis hebben wij ook goudvissen (of één goudvis). o Een goudvis heet zo omdat hij een gouden kleur heeft. o Een goudvis heet zo omdat hij vroeger een gouden kleur had. o Soms is een goudvis ook wel eens rood, oranje of met witte vlekken. o Een goudvis zwemt ook in de zee.
In een groente en fruit winkel liggen in de winter soms andere producten dan in de zomer. Waarom is dat denk je?
Dat is omdat:
...................................................
...................................................
Zet het nummer (14) op de wereldkaart in de landen die je bij de groentewinkel op het werkblad 10 hebt ingevuld.
Lang geleden waren er in Nederland geen goudvissen. Deze vissen waren alleen in China,Vietnam en Japan. Zoek deze landen op, en zet op de wereldkaart een (5) in China,Vietnam en Japan.
4
17
krat paprika’s uit Spanje in de groentewinkel in Damwâld te krijgen.
Kruis aan wat waar is: Het krat moet o minder dan 1000 km reizen. o meer dan 1000 km reizen. o met een vrachtwagen worden vervoerd. o met een boot worden vervoerd. o met het vliegtuig worden vervoerd.
o Het is beter voor het milieu om het product in Nederland in kassen te verbouwen, want vrachtauto's, boten en vliegtuigen verbruiken veel brandstof. o Het is beter voor het milieu om het product uit het buitenland te halen, want kassen moeten verwarmd worden, dat kost veel energie. o Het zou het best zijn voor het milieu om zo veel mogelijk groenten en fruit te kopen die in Nederland in de buitenlucht kunnen groeien. o Als we geen groenten en fruit uit het buitenland zouden halen zou ik nooit sinaasappels eten. o Als we geen groenten en fruit uit het buitenland zouden halen zou ik nooit appels eten. o Als we geen groenten en fruit uit het buitenland zouden halen zou ik nooit verse aardbeien kunnen eten met kerstmis. 16
parkeerterrein
6 Om in een auto te kunnen rijden heb je benzine
nodig. Benzine wordt gemaakt van aardolie. Zoek in de atlas of in je aardrijkskundeboek een land op waar aardolie vandaan komt. Zet daar een rondje met een (6) op de wereldkaart.
werkblad 4
t Denk eens na wat er moet gebeuren om een
werkblad 10
de echte groenteman
Kruis aan wat waar is. Auto's zijn niet goed voor het milieu omdat … o de uitlaatgassen de lucht vervuilen. o er bij het vervoeren van aardolie vaak ongelukken gebeuren, hierdoor komt er veel rommel in de natuur. o uit de schoorstenen van fabrieken die benzine maken veel vieze rook komt. Kruis aan wat waar is. o Als er in Nederland veel auto's rijden, dan is dat alleen slecht voor de lucht in Nederland. o Als de Nederlandse lucht vies is, dan hebben ze daar in andere landen ook last van. o Als er in ons land veel auto's rijden, heeft dat gevolgen voor het milieu in andere landen.
5
van rubber tegengekomen, bijvoorbeeld op de parkeerplaats en in de schoenenwinkel. Weet je nog meer voorwerpen van rubber? Je kan denken aan school of thuis.
Vul in:
Voorbeelden van rubberen gebruiksvoorwerpen:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
slagerij
r De kippen, varkens en koeien van de Nederlandse
werkblad 9
7 Tijdens de wandeltocht ben je verschillende voorwerpen
boeren kunnen ook niet zonder het buitenland. Voor het veevoer wordt namelijk cassave gebruikt. Dat groeit bijvoorbeeld in Thailand en Brazilië.
Zoek in de atlas op waar die landen liggen. Zet daar (13) op de wereldkaart.
In de Thailand wordt 6.000.000 (6 miljoen) hectare gebruikt om voedsel te verbouwen voor de Nederlandse kippen, varkens en koeien. De oppervlakte van Nederland is 3.400.000 (3,4 miljoen) hectare.
Vul in: In de Derde Wereld wordt ongeveer . . . . keer de oppervlakte van Nederland gebruikt om voedsel te verbouwen voor ons vee.
15
o Als je je schoenen laat repareren loop je al snel met
Rubber komt uit de Derde Wereld. Ivoorkust is bijvoorbeeld een land dat ruwe rubber aan Nederlandse fabrieken verkoopt. Zet een (7) op de wereldkaart waar rubber vandaan komt.
In Ivoorkust zijn geen fabrieken die producten van de ruwe rubber maken, alle ruwe rubber wordt verkocht aan het buitenland. De rubberproducten die je in Ivoorkust in de winkel kan kopen zijn dus allemaal gemaakt in buitenlandse fabrieken. Ze zijn vaak te duur voor de inwoners van Ivoorkust.
Bedenk wat er moet gebeuren om de mensen in Ivoorkust zelf rijk te laten worden van de rubber die ze in hun land vinden. Schrijf duidelijk op hoe en ook waarom. Bedenk ook wat de gevolgen zijn voor de mensen in Nederland.
Vul in … De mensen in Ivoorkust kunnen zelf rijker worden van hun rubber als …
Veel sportschoenen worden in ‘ lage lonen landen’ e gemaakt. De mensen in die landen werken soms wel 12
.........................................................
uur per dag, 6 dagen per week. Ze verdienen vaak net genoeg om van te leven, maar hun kinderen kunnen niet naar school. Daar is geen geld voor. Soms werken de kinderen ook elke dag in de schoenenfabriek.
.........................................................
De gevolgen voor de mensen in Nederland zijn …
Sportschoenen worden bijvoorbeeld veel gemaakt in India. Zoek dit land op in je atlas en zet een 12 met een rondje erom in je wereldkaart.
.........................................................
schoenen rond die uit de mode zijn. o Ik koop al nieuwe schoenen voordat de oude versleten zijn, omdat mijn schoenen snel te klein geworden zijn. o Ik koop al nieuwe schoenen voordat de oude stuk zijn, omdat ik met de nieuwste mode mee wil gaan. Waar komen jouw schoenen vandaan? Kijk onder de zool of in de binnenkant. Mijn schoenen zijn gemaakt in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Als je niet kan ontdekken waar ze gemaakt zijn, vul dan hieronder in waar de schoenen van een klasgenoot zijn gemaakt. De schoenen van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zijn gemaakt in .................................... Zet in het ‘schoenenland’ een (11) op de wereldkaart.
14
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
fokkinga line footwear
waarvan jij denkt dat ze gebruikt worden om parfum van te maken. Schrijf die drie bloemen hieronder op en zet er achter uit welk land ze oorspronkelijk komen.
Bloem
Land
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zet in de landen die je hier hebt opgeschreven een (8).
w
werkblad 8
8 In de winkel heb je drie bloemen opgeschreven
werkblad 5
drogisterij da
Gemiddeld koopt iedere Nederlander ongeveer twee keer per jaar nieuwe schoenen. Kruis aan wat waar is: o Ik koop ook ongeveer twee keer per jaar nieuwe schoenen. o Ik koop vaker nieuwe schoenen. o Ik koop minder vaak nieuwe schoenen. o Als mijn schoenen stuk zijn gaan ze de vuilnisbak in. o Als mijn schoenen stuk zijn worden ze gerepareerd, als dat nog kan. o Als mijn schoenen stuk zijn gaan ze samen met mijn oude kleren naar een inzamelpunt (bijv. het Leger des Heils). o Ik zou niet weten wat er met mijn schoenen gebeurt als ze stuk zijn. o Ik doe iets anders met mijn schoenen als ze stuk zijn, nl.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
o Repareren van kapotte schoenen is goedkoper dan
nieuwe kopen. o Repareren van schoenen is soms veel duurder dan nieuwe kopen. o Het is beter voor het milieu om je schoenen te laten repareren. o Veel schoenen kun je niet laten repareren. o Schoenen laten repareren is veel lastiger dan nieuwe kopen. o Ik ben altijd blij als mijn schoenen stuk zijn, want dan mag ik nieuwe kopen. 8
13
veel muntsoorten niet meer betaald. Toch zijn er nog landen in Europa die hun eigen valuta hebben.
Met welke muntsoort wordt er in de volgende landen betaald?
Vul in:
Zwitserland:
................................
Nederland:
................................
Engeland:
................................
Noorwegen:
................................
Frankrijk:
................................
Verenigde Staten: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ierland:
................................
Denemarken:
................................
Zet op de wereldkaart een (10) in de landen waarvan je hierboven hebt opgeschreven dat ze wel de euro hebben.
12
c1000 supermarkt
9 In de supermarkt zijn jullie opzoek gegaan naar
Max Havelaar koffie. Dat merk is ontstaan door dat een Nederlandse hulporganisatie ging onderhandelen met Mexicaanse koffieboeren.
werkblad 6
q Sinds de invoering van de euro wordt er met
werkblad 7
pinautomaat
Zoek Mexico op de Wereldkaart op en zet er een (9) in.
9
