Crisis Jaarverslag 2010

Crisis Jaarverslag 2010

um Geldmuse

20 10

t in Utrech

geldmuseum.nl

e Spapens ic r u a M n va Muntjurk

‘EyeCatc

hers’

Loonstrook

Ljepper Red Bull Fierste 2

en

Guld

weg

en Midd

Kinderfeestje Expeditie X

‘EyeCathers’

3

1.

Voorwoord

pag. 5

2.

Museum en publiek

pag. 7

3.

Collecties en onderzoek

pag. 18

4.

Financiën en bedrijfsvoering

pag. 20

5.

Ondernemingsraad

pag. 25

Bijlage I Raad van Toezicht

pag. 26

Bijlage II Bezoekersaantallen

pag. 27

Bijlage III Tentoonstellingen

pag. 28

Bijlage IV Publicaties in eigen beheer

pag. 29

Bijlage V Bestuur Stichting Vrienden van het Geldmuseum

pag.30

Bijlage VI Lezingen colleges en wetenschappelijke publicaties

pag. 31

Bijlage VII Nevenfuncties

pag. 34

Bijlage VIII Samenstelling Wetenschapscommissie en Programmaraad

pag. 35



4

Wetenschapscommissie

Bijlage IX Bruiklenen

pag. 36

Bijlage X Founding Fathers

pag. 37

Bijlage XI Participanten van het tentoonstellingsfonds in 2010

pag. 37

Bijlage XII Organigram Geldmuseum

pag. 38

1 Voorwoord Vier jaar na zijn opening heeft het Geldmuseum een naam opgebouwd als instelling waar relevante informatie is te vinden over geld, geldcultuur en geldgedrag in heden en verleden én voor de toekomst. Steeds meer mensen komen het museum bezoeken; 59.815 in 2010, waarvan ruim 25.000 jongeren. Regelmatig wordt een beroep gedaan door particulieren of de pers op de deskundigheid van onze wetenschappelijke experts. Geld is een belangrijk onderwerp in onze samenleving geworden, nu de crisis aanhoudt en zware bezuinigingen in de overheidsuitgaven zijn aangekondigd.

De financiële crisis en de daarop volgende aankondiging van ingrijpende bezuinigingen in de cultuursector heeft ook het Geldmuseum niet onberoerd gelaten. In de ‘Crisisroute’ die het museum door de vaste presentatie liet lopen, gingen we in op de oorzaken van de economische crisis en lieten we deskundigen daarover aan het woord. De gevolgen voor de culturele sector waren toen minder zichtbaar, maar zouden zich in de toekomst wel eens kunnen lenen voor een interessante expositie over de ‘waarde van cultuur’. Als Geldmuseum zijn we ons terdege ervan bewust dat we voor onze financiering niet alleen bij de overheid kunnen aankloppen, maar ook op andere manieren onze projecten moeten financieren. Het Geldmuseum organiseert jaarlijks vier à vijf tijdelijke tentoonstellingen. Deze worden geheel gefinancierd uit middelen die speciaal daarvoor verworven zijn. Het museum is er trots op dat het beschikt over een meerjarige reserve die is opgebouwd uit gelden van sponsoren met wie wij een meerjarig contract hebben afgesloten. Voor het publiek hebben wij in 2010 diverse tijdelijke exposities georganiseerd met een breed scala aan onderwerpen, alle gerelateerd aan het thema geld. De expositie ‘Poen, Para, Doekoe, Floes’ over gebruik van geld in diverse culturen elders in de wereld werd medio 2010 opgevolgd door de expositie ‘Klein geluk’ over de positieve effecten van het verstrekken van microkredieten aan ondernemers in Afrika. De expositie ‘Waardeloos’ over het vermaken van munten tot sieraad, politiek propagandamiddel of als teken van verzet werd opgevolgd door de tentoonstelling ‘Alle Heiligen’, die een overzicht gaf van penningen met verbeeldingen van heiligen. De expositie ‘EyeCatchers’ met 100 topstukken uit eigen collectie heeft heel 2010 gelopen en wordt zeer gewaardeerd. Een bijzonder tentoonstellingsproject betrof de expositie ‘GOUD’, waarbij het Geldmuseum nauw samenwerkte met Museum Catharijneconvent in Utrecht. Het Geldmuseum belichtte het aspect ‘de waarde van goud’ in deze expositie vanuit zijn expertise op dit gebied in het gebouw van het Catharijneconvent. Als museum zijn we niet bang om nieuwe vormen van samenwerking te zoeken en om daarbij buiten de bekende museale kaders te treden. Zo heeft het museum ook meegewerkt aan de reizende expositie ‘Geldparade’ voor tien grote bibliotheken in Nederland in opdracht van CentiQ, Wijzer in Geldzaken. De expositie ‘Geld en je Leven!’ die in 2008-2009 in het museum te zien was, is daarna gaan reizen en was in 2010 te zien in Broek op Langedijk en in Breda. In opdracht van vijf Belgische banken is de expositie geschikt gemaakt voor de Vlaamse en Waalse jongeren en van december tot en met juni 2011 te beleven geweest in de Nationale Bank in Brussel. Heel 2010 is hard gewerkt aan de voorbereiding van de experience ‘Baas gezocht. Ontdek de ondernemer in jezelf’, die begin 2011 wordt geopend. Deze beleving is voor jongeren uit het mbo en beoogt ze bewust te maken van de mogelijkheden om zelfstandig ondernemer te worden. ‘Baas gezocht’ komt tot stand in nauwe samenwerking met de jongeren zelf. Er is met diverse organisaties die dit onderwerp aangaan, zoals de Belastingdienst en de Kamer van Koophandel Nederland, een samenwerkingsverband opgebouwd.

5

De plannen voor onze exposities leggen we eerst voor aan een programmaraad, samengesteld uit diverse gebruikersgroepen van het museum, die zijn oordeel en advies geeft over de plannen. De programmaraad is in maart van het verslag jaar met zijn werk begonnen ter vervanging van de gebruikersraad. De commissie komt minimaal twee keer per jaar bijeen. Een team van medewerkers is begonnen met de planvorming rond de herziening van de vaste expositie. De hoofdcontouren van het plan zijn in 2010 vastgesteld en daarna wordt met de uitwerking begonnen. Het betreft een veelomvattend plan, waarbij alle expositiezalen in het museum betrokken zijn. Gezien de huidige financiële krapte en de wens op een duurzame manier met materialen om te gaan, hergebruiken we waar mogelijk materialen. Zo doen we dat bijvoorbeeld ook bij de totstandkoming van ons jaarverslag. Een museumcollectie moet levend blijven met onderzoek en aanwinsten (en zo nodig afstoting). Het Geldmuseum heeft enkele bijzondere aankopen gedaan, waaronder een gouden munt (tremissis) uit de Merovingische periode (6de-7de eeuw), geslagen in Maastricht en gevat in een ring. Het gebruik van een in de Nederlanden geslagen tremissis voor een ring is uniek. De munten uit de Merovingische periode zijn de oudste die (met zekerheid) binnen onze huidige landsgrenzen zijn geslagen. Daarnaast werken we er hard aan om de collectie van het Geldmuseum zo breed mogelijk toegankelijk te maken voor het publiek. Diverse deelcollecties zijn onder handen genomen voor digitalisering. Zoals de 100 topstukken uit de expositie ‘EyeCatchers’ samen met andere stukken uit de collectie die op een associatieve manier verbonden zijn met deze 100 topstukken, de collectie Nederlandse Koninkrijksmunten en de collectie Utrechtse munten en penningen. De museumcollectie willen we ook breder inzetten voor andere wetenschapsdisciplines. Digitalisering is daartoe een goed middel. Maar ook het aangaan van samenwerkingsverbanden met universitaire vakgroepen, waaronder archeologie, geschiedenis, sociologie en financiële geschiedenis. De daartoe aangestelde senior onderzoeker heeft al diverse stappen gezet om dit te realiseren. In 2010 zijn ook de contacten met collega-instellingen in diverse Europese landen aangehaald en verdiept. Dit heeft geleid tot concrete plannen voor samenwerking op het gebied van het organiseren van exposities en uitwisseling van wetenschappelijke expertise. In maart van het verslagjaar is het Geldmuseum gevisiteerd door de visitatiecommissie, die namens het ministerie van OCW en de Vereniging Rijksgesubsidieerde Musea optrad. De bevindingen van dit bezoek worden door ons gebruikt om verdere verbeteringen door te voeren. Er zijn dus dit jaar talloze initiatieven genomen om de plannen die in 2009 zijn opgestart verder te ontwikkelen en te realiseren. We bouwen daarnaast aan onze plannen om in te spelen op maatschappelijke veranderingen, onze expertise in te zetten waar dat gevraagd wordt en ons nog verder te profileren als een vernieuwend, leuk, spannend museum met een interessante collectie dat zijn deuren wijd open heeft staan voor een breed publiek, dat geïnteresseerd is in de vraag: ‘Wat doen mensen met geld? Wat doet geld met mensen?’.



Utrecht, 22 april 2011



Heleen Buijs Directeur

6

2 Museum en Publiek In 2010 ontvangt het Geldmuseum een recordaantal van 59.815 bezoekers waarmee het museum 8% meer bezoekers trekt dan in 2009. Deze cijfers geven bovendien aan dat het Geldmuseum steeds beter in staat is zijn doelgroepen te bereiken en dat steeds meer gezinnen en jongeren hun weg naar het museum weten te vinden.

Bezoekers van het Geldmuseum

Het aantal van bijna 60.000 bezoekers steunt het voltallige museumteam in het vertrouwen de juiste weg te bewandelen voor wat betreft de inhoud en uitstraling van het Geldmuseum. In 2010 ontvangt het museum 23.376 volwassen bezoekers en 25.709 jongeren onder 18 jaar, waarvan 17.205 individuele bezoekers en 8.504 jongeren in schoolverband. Ten opzichte van 2009 neemt het aantal bezoekers onder de 18 jaar met 5% en het aantal volwassenen zelfs met 23% toe. De reden voor deze laatste toename vormen diverse promotionele acties en het succes van de tentoonstelling ‘EyeCatchers’. Tot slot betreft het aantal zakelijke bezoeken via huiscateraar Grand Catering 246, met een totaal van 10.730 personen. Een ongekend hoog aantal bezoekers wordt gemeten in de voorjaars- & herfstvakantie, waarbij in oktober maar liefst 7.681 bezoekers het pand aan de Leidseweg betreden. Hiermee is oktober 2010 de maand met de meeste bezoekers ooit sinds de opening van het museum. Ook in de maanden april, mei, juni, augustus en september worden hogere bezoekersaantallen genoteerd dan in diezelfde maanden in de vorige jaren. Juli is de maand met het laagste aantal bezoekers (2.648).

Museum

Club Nigh t

7

Pr & promotie

In 2010 verschijnen ruim 300 (redactionele) artikelen, reportages en interviews in diverse maand-, week- en dagbladen over uiteenlopende onderwerpen, betrekking hebbende op activiteiten van en in het Geldmuseum. In februari weet het Geldmuseum op ludieke wijze de aandacht van pers en publiek te trekken. Onder de vlag van de ‘Crisisroute’, en in het kader van de aanhoudende kou en heersende economische crisis biedt het Geldmuseum zijn bezoekers een weekend gratis ‘bonusblikken’ aan (op = op). Naast dit gratis bonusblik maakt elke bezoeker bovendien kans op een speciale extra prijs. Hiervoor dient een slagzin die inspeelt op de kredietcrisis op de website van het museum te worden afgemaakt. Onder de noemer ‘Het Geldmuseum helpt u de winter door’ geeft het museum een vette knipoog naar de torenhoge bonussen die mede ten grondslag hebben gelegen aan de huidige kredietcrisis. In de (lokale) pers wordt hier ruimschoots aandacht aan besteed. Vooral de activiteiten tijdens de vakantieperioden worden goed opgepakt in diverse media. Een goed voorbeeld hiervan is het ‘Handelsspel’ dat wegens bewezen succes opnieuw in de programmering wordt opgenomen tijdens de voorjaarsvakantie. De insteek richting de pers vormt de unieke interactie tussen de bezoekers op de museumvloer; handelen brengt mensen tot elkaar in het Geldmuseum. En de bezoekers? Die gaan allemaal tevreden naar huis. Dat is misschien nog wel de grootste winst.

Een schot in de roos voor media- & publieke aandacht blijkt de titelkeuze voor de kleine overzichtstentoonstelling die op 8 april opent. ‘Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp’ draagt hierdoor gunstig bij aan de bezoekersaantallen van volwassenen in april en mei 2010. Aansluitend hierop organiseert het museum tijdens het Museumweekend op 10 en 11 april de workshop ‘Exposeer je eigen sieraad in het Geldmuseum’. Jonge bezoekers kunnen hun creativiteit kwijt in een sieradenworkshop met echte munten. Het mooiste exemplaar, uitverkoren door een van de conservatoren, wordt in de tijdelijke tentoonstelling ‘Waardeloos?’ opgenomen.

‘Poen Par a Doekoe Floes’

rs’

‘EyeCathce 8

Ondernem

en in Lom bok

iding

Rondle

Eind mei trekt het Geldmuseum opnieuw de aandacht, ditmaal van de landelijke pers. Diverse dagbladen, tijdschriften en zelfs radio besteden aandacht aan de unieke samenwerking van het Geldmuseum en Museum Catharijneconvent in ‘GOUD’. In deze tentoonstelling, die te zien is van 13 juni 2010 tot en met 6 januari 2011, geeft het Geldmuseum invulling aan het thema ‘Waarde van goud’. De expositie van dit thema vindt echter buiten de deuren van het eigen museum plaats. Het Geldmuseum richt een tijdelijke ‘dependance’ in bij Museum Catharijneconvent en de beide musea bundelen hun krachten in ‘GOUD’. Ook op andere vlakken werken de beide musea samen; met een gezamenlijke Vriendendag, lezingen en kortingsacties voor de bezoekers. Dit initiatief resulteert o.a. in een uitnodiging voor een interview door Botte Jellema in ‘De Avonden’ (VPRO radio) met Lara Schwarz (hoofd afdeling Informatie & Publiek) en Mariska Brasser (Marketing & Communicatie) op 7 juni, een artikel in De Telegraaf op 17 juni en een artikel in het Museumtijdschrift door Homme Sibenga. Conservator Erik van der Kam (Papiergeld) wordt op 28 juni geïnterviewd voor de Russische staatstelevisie TV Center over de euro en het papiergeld uit het guldentijdperk. In samenwerking met Museumjaarkaart wordt een zomeractie aangeboden voor Museumkaarthouders. Met korting op de tentoonstellingsglossy en een gratis lekkernij in juli en augustus, lezingen door het hoofd van de afdeling Collectie en exclusieve rondleidingen door de conservatoren in september wordt deze specifieke doelgroep goed bediend. Een piek in de bezoekcijfers van onze volwassen bezoekers in het najaar toont het resultaat van deze inspanningen. De zomeractiviteiten van het Geldmuseum die zijn toegespitst op ‘geld en misdaad’ (een speurhond en forensisch onderzoekteam) worden onder de aandacht gebracht van de doelgroep door plaatsing van een spread in het kindertijdschrift Z@PP, een speciale advertentie in het verenigingsblad van de Utrechtse Politie en via de reguliere pers. Op 1 september staat het Geldmuseum zelfs even internationaal in de belangstelling door deel te nemen aan ‘Ask-a-curator’ via Twitter. Via Twitter beantwoorden conservatoren van musea en galerieën van over de hele wereld vragen van belangstellenden. In Nederland nemen 41 culturele instellingen deel.

9

Van 13 tot en met 19 september vindt voor de eerste keer de nationale ‘Week van het geld’ plaats, geïnitieerd door CentiQ, Wijzer in geldzaken. HKH Prinses Máxima opent de week op feestelijke wijze en op diverse plaatsen in het land wordt er extra aandacht besteed aan het ‘geldwijs’ maken van kinderen tussen vier en twaalf jaar. Het Geldmuseum is te zien in het SchoolTV-weekjournaal en organiseert speciale activiteiten voor de doelgroep. Deelname aan de ‘Week van het geld’ mondt uit in een zichtbaar hoger aantal bezoekers in het afsluitende weekend van de week. Voor de opening van de laatste collectietentoonstelling van 2010, ‘Alle Heiligen. Iedere dag feest!’ op 11 november, wordt opnieuw gekozen voor de ‘succesformule’; een informele opening met een koppeling naar kinderactiviteiten. Het succes van de twee uitverkochte lampionnenworkshops op de dag voor de opening en het inhaken op het feest van St. Maarten tijdens de opening onderschrijven het succes van deze formule opnieuw. Evenals de bereidheid van de pers om hier volop aandacht aan te besteden. In z’n algemeenheid weet zowel de pers als het publiek het Geldmuseum steeds beter te vinden; terugkerende vermeldingen op diverse websites, toenemende free publicity en een verbeterde zichtbaarheid in de (landelijke, regionale en lokale) media. Voorbeelden van de verbeterde vindbaarheid van het Geldmuseum vormen ook de aanvragen voor samenwerking van interessante commerciële partners zoals Albert Heijn (van 23 oktober 2010 tot en met 25 januari 2011 voor AH-medewerkers) en de Kampioen (tot en met 31 december voor ANWB-leden). Een artikel met afbeelding van het campagnebeeld van ‘EyeCatchers’ in ‘Eigen Huis & Interieur’ op initiatief van de redactie en de samenwerking met ‘Huisje, boompje, beestje’ met een wedstrijd voor scholen tijdens de ‘Week van het geld’ zijn hier natuurlijk ook prachtige voorbeelden van.

Publieksonderzoek

Ook in 2010 doet het Geldmuseum mee met het landelijke publieksonderzoek van de Museummonitor. Met meer dan 300 respondenten vormt de uitslag ervan een goede steekproef voor het museum. Het museum wordt met een 7,76 wat lager gewaardeerd dan in 2009. Het streven is een waardering van ten minste een 8. Belangrijkste aandachtspunt voor het museum is het verbeteren van de overzichtelijkheid in het gebouw door middel van bewegwijzering en aanvullende informatie over het tentoongestelde. De algemene sfeer, prijs-kwaliteitverhouding en klantvriendelijkheid worden door de respondenten goed gewaardeerd. Bezoekers komen volgens de Museummonitor grotendeels uit de regio Utrecht, met uitstraling naar de Randstadregio. Internet is de belangrijkste informatiebron voor bezoekers, gevolgd door mond-totmondreclame. De volgende drie doelgroepen vormen de belangrijkste bezoekers van het museum: de volwassen regelmatige museumbezoeker met kinderen, de frequente museumbezoeker ouder dan 50 jaar en de jonge museumbezoeker tot 27 jaar.

Museumterras

tie X

edi je Exp t s e e f Kinder 10

‘Klein geluk’ Opening ‘Crisisroute’

Website

In 2010 bezoeken 494.687 unieke bezoekers de website van het Geldmuseum. Dit levert in totaal 709.022 pageviews op. Ten opzichte van 2009 betekent dit een groei van ruim 17%. Vooral in de maanden februari, september en oktober is de website veel bezocht. Er wordt onder andere aandacht besteed aan de tentoonstellingen ‘GOUD’, ‘Klein geluk’ en ‘Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp’, en aan de vele activiteiten die worden aangeboden in de vakantieperiodes.

ICT

In dit jaar zijn er geen grote wijzigingen geweest in de ICT-omgeving van het museum. Wel zijn eind 2010 nieuwe pc’s aangeschaft. Hiermee wordt een groot deel van de werkplekken in de kantooromgeving van het museum vernieuwd. Dit mede dankzij het donatieprogramma van Techsoup.nl. TechSoup geeft non-profitorganisaties toegang tot de donatieprogramma’s van onder andere Microsoft. Hierdoor kan het museum voordelig beschikken over Office software.

Tentoonstellingen en vaste presentatie

In 2010 gaat de interne projectgroep die zich bezighoudt met de herinrichting van de vaste presentatie van start. De eerste kaders hiervoor zijn door de directeur aangegeven. Het maken van financieel-educatieve tentoonstellingen blijft een speerpunt van het museum. Het uitgangspunt is nog steeds: ‘Wat doen mensen met geld?’ en ‘Wat doet geld met mensen?’. De tentoonstelling ‘Poen, Para, Doekoe, Floes. 50 nationaliteiten over hun geld’ die in 2009 van start ging, blijft ook een deel van 2010 te zien. Daarnaast is er nog de fraai vormgegeven tentoonstelling ‘EyeCatchers’ en worden er twee kleine overlooptentoonstellingen met objecten uit eigen collectie vormgegeven. Dit zijn ‘Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp’ en ‘Alle Heiligen. Iedere dag feest!’. Een bijzonder samenwerkingsverband laat zich zien in het initiatief en bijdrage te leveren aan de tentoonstelling ‘GOUD’ in Museum Catharijneconvent. Het Geldmuseum richt het onderdeel ‘Waarde van geld’ in, in samenspraak met Aziz, gastcurator van Museum Catharijneconvent. Vanaf half oktober is ‘Klein geluk’ te zien. Deze bijzondere expositie toont de foto’s van Raymond Rutting (Volkskrant), een van Nederlands beste fotojournalisten. In opdracht van de Nederlandse organisatie Terrafina Microfinance maakte hij drie series indringende portretten over mensen die gesteund zijn met een microkrediet in Senegal, Ethiopië en Rwanda.

11

telling

s entoon t e i t c colle eloos?’ d ‘Waar

‘EyeCathcers’

Poen, Para, Doekoe, Floes. 50 nationaliteiten over hun geld

Het in 2009 geopende ‘Poen, Para, Doekoe, Floes’ laat de boeiende verschillen in het geldgedrag van 50 Nederlanders met een niet-Nederlandse achtergrond zien. 50 vertegenwoordigers van verschillende nationaliteiten uit de wijk Lombok komen in de tentoonstelling aan het woord. Zij vertellen over de herinneringen die het bankbiljet of de munt uit hun land van herkomst bij hen oproept en wat de symboliek op het bankbiljet of de munt voor hen betekent. Deze verhalen maken duidelijk hoe andere manieren van met geld omgaan verweven zijn met de Nederlandse gewoonten. Naast deze 50 persoonlijke verhalen over geld krijgen vijf ondernemers uit de wijk speciale aandacht in gefilmde portretten. De korte documentaires geven een intrigerend beeld van de ‘on-Nederlandse’ manieren van geldgedrag die deze ondernemers hebben geïntroduceerd in hun winkel of bedrijf. Met deze tentoonstelling is het het Geldmuseum gelukt om de buurtbewoners meer te betrekken bij de werkzaamheden van het museum.

De heren XVII en de Shogun

‘De heren XVII en de Shogun’ loopt de eerste maanden van 2010 door en sluit goed aan bij de aandacht die geschonken wordt aan 400 jaar handelsrelaties tussen Japan en Nederland. Speciale aandacht is er voor de handelsbetrekkingen in de tijd van de VOC. Voor deze tentoonstelling wordt de grootste gouden munt, de Oban, uit de collectie van het Geldmuseum samen met bruiklenen van het Rijksmuseum, Groninger Museum en Wereldmuseum tentoongesteld.

EyeCatchers

Op 11 december 2009 opent de tentoonstelling ‘EyeCatchers. 100 sensationele stukken in het Geldmuseum’. Met deze expositie toont het museum de 100 topstukken uit de kluizen van het museum. Van één van ‘s werelds drie grootste cameeën tot minder voor de hand liggende stukken worden op bijzondere wijze in de spotlights gezet. Voor de selectie van de objecten hebben de conservatoren een keuze gemaakt uit de rijke collectie van het Geldmuseum. De tentoonstelling neemt de bezoeker mee in de verhalen achter deze stukken en onthult waarom ze zo interessant zijn. Bovendien wordt in deze tentoonstelling een aantal voorwerpen op vernieuwende wijze ‘tot leven gebracht’ in speciale touchscreen-vitrines. Daarnaast worden in de tentoonstelling diverse andere moderne technieken gebruikt om de voorwerpen optimaal te tonen. Bovendien is er voor kinderen van acht tot twaalf jaar een spannende ontdekroute door de tentoonstelling gemaakt. Afgestemd op kinderlengte bevindt zich een tweede presentatielaag in de tentoonstelling die aan de hand van een speurtocht doorlopen wordt. De tentoonstelling ‘EyeCatchers’ is verlengd en eindigt op 8 mei 2011.

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

Deze bescheiden collectietentoonstelling op de eerste verdieping van het museum toont een andere waarde van geld dan de monetaire doordat munten uit het betalingsverkeer zijn onttrokken doordat zij bewerkt worden tot bijvoorbeeld een sieraad of politiek propagandamiddel. In ‘Waardeloos’ toont het Geldmuseum objecten gemaakt met of van munten. Hiermee geeft het museum een overzicht van eeuwenlange creativiteit met geld. Onderdeel van de tentoonstelling is een wedstrijd waarbij kinderen armbanden en kettingen kunnen maken met muntstukken. Drie winnende ontwerpen krijgen een plek in de tentoonstelling. Voor deze tentoonstelling is gebruikgemaakt van diverse bruikleengevers.

12

Wijzer in geldzaken-parade

Het Geldmuseum participeert in de Wijzer in geldzaken-parade, een reizende interactieve tentoonstelling over eigen geld. De parade start in december in Den Haag en reist daarna langs diverse bibliotheken (Almere, Velsen, Maastricht, Amsterdam en Eindhoven). Thema’s die in de parade aan bod komen, zijn: ‘financiën op orde, ‘jong geleerd is oud gedaan’ en ‘zorg voor de toekomst’. Met behulp van games en testen van de diverse partners van Wijzer in geldzaken worden bibliotheekbezoekers geldwijs gemaakt. Het Geldmuseum zorgt voor inhoudelijke kennis en voor een onlineversie van het spel dat eerder in de tentoonstelling ‘Geld voor Later’ in het museum te spelen was. Met dergelijke projecten zijn we als Geldmuseum op zoek naar nieuwe grenzen van ons museale werk. De parade is een initiatief van CentiQ, Wijzer in geldzaken.

Campagnebeel ‘GOUD’

GOUD

De samenwerking van het Geldmuseum in ‘GOUD’ in Museum Catharijneconvent is er een die vanuit marketingoogpunt is geïnitieerd, maar direct binnen de beide musea wordt gedragen. Beide musea tasten hiermee opnieuw de grenzen van hun museale werk af. Voor het Geldmuseum is dit bovendien een kans om een etalage in een ander museum voor een ander publiek te creëren om daarmee verbreding van de publieksgroepen te bewerkstelligen. ‘GOUD’ is op 12 juni geopend en tot 6 januari 2011 te zien in Museum Catharijneconvent. De belangrijkste spin-off voor het Geldmuseum – naast de bijzondere samenwerking met onze collega’s van Museum Catharijneconvent - is de grote mate van publiciteit die de beide musea hiermee hebben gegenereerd.

Klein geluk

Deze bijzondere foto-expositie is tot stand gekomen in samenwerking met Terrafina Microfinance en Raymond Rutting, een van Nederlands beste fotojournalisten. De serie foto’s is een opdracht van Terrafina Microfinance en wordt in nauwe samenwerking met deze organisatie gemaakt. Met zijn camera portretteerde Rutting cliënten van microkrediet. Voor dit project zijn Senegal, Ethiopië en Rwanda bezocht. Het doel: de wereld tonen dat deze kleine effectieve leningen een toekomst kunnen betekenen en kunnen bijdragen aan de economische ontwikkeling van een land. Zijn foto’s worden ook regelmatig gepubliceerd in de Volkskrant. Op 13 oktober wordt de tentoonstelling op kleurrijke en muzikale wijze geopend door Raymond Rutting zelf. De foto’s uit de tentoonstelling komen op 13 januari 2011 in een speciale benefietveiling door veilinghuis Sotheby’s onder de hamer tijdens de Nieuwjaarsborrel van het Geldmuseum. Deze veiling levert F 10.000,- voor het goede doel op; een waterpompenproject in Ethiopië.

Alle Heiligen. Iedere dag feest!

Van 11 november 2010 tot en met 27 maart 2011 is de tentoonstelling ‘Alle Heiligen. Iedere dag feest!’ te zien in het Geldmuseum. De tentoonstelling laat zien welke kalenderheiligen worden afgebeeld op geld en welke rituelen bij diverse feestdagen horen. De bezoeker van het museum ziet hoe bekende en onbekende heiligen zijn afgebeeld en toegepast op munten, papiergeld, penningen en zegelstempels. Natuurlijk valt de opening van de tentoonstelling samen met de dag van het feest van de schutspatroon van Utrecht, Sint Maarten. Alle kinderen uit de buurt worden samen met hun ouders uitgenodigd het museum te bezoeken.

Reizende tentoonstellingen

De door het Geldmuseum ontworpen tentoonstelling ‘Geld en je leven!’ is in oktober 2009 gestart in museum Broekerveiling in Broek op Langedijk. Tot eind 2010 is de tentoonstelling hier te zien en vervolgens in Breda. Daarnaast is er vanuit het samenwerkingsverband ‘Business in Society’ tussen banken in België grote interesse om de tentoonstelling ‘Geld en je leven!’ in België open te stellen. In 2010 is het geld daarvoor bijeengebracht en is gestart met het maken van zowel een Waalse als een Vlaamse versie van deze tentoonstelling. In januari 2011 zal de opening in de Nationale Bank in Brussel plaatsvinden.

eluk’ ‘Klein g 13

Educatie

De educatieve afdeling van het Geldmuseum ontwikkelt dit jaar drie nieuwe educatieve programma’s. Het jaar is verder ook gebruikt om vrijwilligers en studenten op te leiden. Maar ook om de programma’s te testen en waar nodig bij te stellen.

‘Moneytalk’

2010 staat ook in het teken van de ontwikkeling van het educatief programma ‘Ontdek de wereld van het geld’. Dit programma is speciaal ontwikkeld voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Voor dit programma is er een gelijknamig boekje ontwikkeld waarin de geschiedenis van het geld op een leuke en interessante manier wordt uitgelegd aan deze doelgroep. Het boekje in combinatie met een lesprogramma kan gebruikt worden op school na een bezoek aan het Geldmuseum. Het programma zal in het voorjaar van 2011 geïmplementeerd worden. Voor het eerst dit jaar wordt de zomerprogrammering gekoppeld aan een thema. Het programma wordt gebaseerd op het educatieve programma van ‘EyeCatchers’, ‘Geheim dossier Isotta’. De activiteiten staan in het teken van opsporing van waardevolle spullen en misdaad. Zo is er een demonstratie van een geldspeurhond van de KLPD en zijn er forensisch rechercheurs die de bezoekers een workshop geven over opsporingstechnieken. Voor de vakanties is verder het ‘Geldspreekwoordenspel’ ontwikkeld. Bezoekers kunnen spellen doen aan de hand van spreekwoorden waar het thema geld in voorkomt. Zo kunnen zij letterlijk ‘geld over de balk smijten’ of ‘de gulden middenweg bewandelen’.

is speciaal ontwikkeld voor het voortgezet onderwijs. Jongeren gaan aan de hand van financiële stellingen die aansluiten bij hun belevingswereld op een centraal speelveld met elkaar in debat. Zij leren verschillende standpunten verdedigen. Het doel is dat zij door te luisteren naar andere meningen leren dat bepaalde geldkwesties veel complexer liggen dan wellicht in eerste instantie gedacht. Zij leren ook dat je je mening kunt bijstellen of zelfs veranderen door goede argumenten van anderen. Het programma is in september geïmplementeerd en wordt goed ontvangen door de doelgroep. ‘Museum voor de Klas’ is een samenwerking van de Utrechtse Musea, het UCK en de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht. In dit samenwerkingsverband heeft het Geldmuseum een volledig nieuw programma ontwikkeld voor groep 6 van het basisonderwijs. De focus ligt hierbij op rekenen en budgetteren. Leerlingen krijgen een budget en worden uitgedaagd een vakantiepark te bouwen. Tijdens deze afwisselende museumles leren zij op een begrijpelijke en aansprekende manier omgaan met geld en de consequenties van hun geldgedrag. Tijdens deze museumles staat bovendien het thema ‘dialoog’ in aansluiting op ‘de Vrede van Utrecht’ centraal. Vanaf september draait het verjaardagsprogramma ‘Expeditie X’. Een spannende ontdekkingstocht over de geschiedenis van het geld door het museum. Met de hulp van ontdekkingsreiziger Fortuun Florijn gaan kinderen op zoek naar verborgen opdrachten en coördinaten. Deze coördinaten leiden hen uiteindelijk naar de geheime kluis met daarin een echte schat.

Verder is de educator nauw betrokken bij de ontwikkeling van de experience ‘Baas gezocht. Ontdek de ondernemer in jezelf’, die in januari 2011 zal openen. In aanloop naar de invulling van deze beleving wordt onderzoek verricht naar de doelgroep en wordt de doelgroep ook inhoudelijk betrokken. Op deze manier is het museum in staat een beeld te krijgen van de verwachtingen en de beleving van de doelgroep over zelfstandig ondernemerschap.

alk

oneyt M a m gram o r p atief Educ

14

(Vakantie)activiteiten

Op 3 januari 2010 vindt in Utrecht via de Culturele Zondagen de ‘Nieuwjaarsduik’ plaats. Het thema dit jaar is ‘TIEN’. Het Geldmuseum biedt een aangepast programma onder dit thema aan, met onder meer ‘Maud in het Goud’ en ‘10x10 Topstukken’. Op 25 januari 2010 organiseert het Geldmuseum in samenwerking met de Stichting Clinckaert een minisymposium over de muntslag van Amsterdam. Thema is de Amsterdamse muntslag geplaatst in historische context en de verhouding tot de Amsterdamse Wisselbank. Het symposium vindt plaats in het Stadsarchief Amsterdam en wordt georganiseerd in het kader van de tentoonstelling ‘Kapitaal Amsterdam. 400 jaar financiële geschiedenis van Amsterdam’, waaraan het Geldmuseum heeft meegewerkt. Op 10 en 11 april vindt het landelijke Museumweekend plaats. Met een speciale workshop ‘Geldsieraden maken voor kinderen’ is dit weekend goed bezocht met in totaal 906 bezoekers. In dezelfde maand presenteert massapsycholoog J. van Ginneken zijn nieuwste boek ‘Gek van Geld. Over financiële psychologie’ tijdens het GeldcultureelCafé. Op 24 april vindt er een docentenmiddag plaats waarbij docenten uit het voorgezet onderwijs worden voorgelicht over de educatieve mogelijkheden in het Geldmuseum. Op 20 mei vindt onder leiding van Day for Change de ‘Microkredietendag’ voor basisschoolleerlingen plaats in het Geldmuseum. Op Tweede Pinksterdag participeert het museum in de Culturele Zondag ‘Dans’ en organiseert tweemaal een volledig uitverkochte workshop ‘Bollywood Dans’ voor ouders en hun kinderen. Een aantal enthousiaste vrijwilligers van het Geldmuseum heeft een workshop ‘Verhalen vertellen’ bezocht. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van een eigen voorstelling voor kinderen over het verhaal van ‘Bamusa, de hoedenman’. De ‘Dag van de Munt’ in juni levert een verdubbeling op van het aantal bezoekers ten opzichte van 2009. Mede dankzij de verbeterde routing. Om de natuurlijke bezoekersdip in de zomervakantie tegen te gaan is een uitgebreid thematisch activiteitenprogramma gecommuniceerd met als thema ‘geld en misdaad. En net als voorgaande jaren is het museum gratis toegankelijk tijdens de Nationale Monumentendag op zaterdag 11 september. Aansluitend vindt op 12 september het Utrecht Uitfeest plaats, waarbij door het Geldmuseum de nadruk wordt gelegd op kinderen en beweging. Hierin wordt door het Geldmuseum samengewerkt met Dineaux. Dineaux specialiseert zich in het aanbieden van uitdagende, boeiende en goed uitgebalanceerde sport- en bewegingsactiviteiten voor schoolgaande jeugd in de basisschoolleeftijd. Zo worden in één weekend diverse doelgroepen, jong en oud, bediend. Op 24 september vindt een themadag van Historisch Tijdschrift Holland met het onderwerp crisis plaats in het Geldmuseum. Drie conservatoren werken het thema uit in een lezing. De dag wordt bijgewoond door ca. 60 belangstellenden. De ‘Week van het geld’ die door Wijzer in geldzaken is geïnitieerd, heeft er mede aan bijgedragen dat meer jonge bezoekers het Geldmuseum bezoeken. Oktober is met de herfstvakantie (meer dan 7.500 bezoekers) de beste maand die het museum ooit heeft gehad. Tijdens ‘De Week van de Geschiedenis’ van 16 tot en met 24 oktober organiseert het Geldmuseum hands-on collectieworkshops naar het voorbeeld van het British Museum. Onder het thema ‘Land en Water’ vertelt het Geldmuseum over (gezonken) geld uit de VOC-periode en de bezoekers mogen de bijbehorende objecten zelf van heel dichtbij bekijken. Op 30 en 31 oktober participeert het Geldmuseum in een tweedaags festival georganiseerd door ‘Musea Utrecht’ in samenwerking met ‘Culturele Zondagen’ onder de titel ‘No Label’. Het optreden van de internationaal vermaarde band ‘Rock City’ tijdens de ‘Museum Club Night’ is één van de hoogtepunten. Op 18 november vindt de negende Van Gelderlezing plaats met als spreker dr. J. Welling en zijn lezing ‘Met klinkende munt betaald. Muntcirculatie in de beide Limburgen 1770-1839’. In de kerstvakantie keert het ‘Huis van Scrooge’ weer terug in het Geldmuseum. Een verhalenverteller vertelt op diverse dagen het alom bekende verhaal van ‘A Christmas Carol’. Ook kunnen kinderen de moderne Disney-versie ervan bekijken.

ub Night l C m u e Mus

Culturele Zondag Dans 15

Vrijwilligers

Vrijwilligers vervullen binnen het Geldmuseum een onmisbare rol. Gedurende het jaar worden nieuwe vrijwilligers geworven voor bemensing van de Museumwinkel en voor de publieksbegeleiding. Daarnaast is er voor de afdeling Collecties & Onderzoek ook een klein aantal vrijwilligers actief, dat vooral werkt aan de ontsluiting van de collectie. Het aantal vrijwilligers blijft schommelen rond de 50 personen die zich ieder minimaal een halve dag per week inzetten voor het Geldmuseum. Per 1 maart is een coördinator Vrijwilligers aangetrokken voor 20 uur per week om meer zorgvuldigheid bij het aantrekken van nieuwe vrijwilligers te betrachten en een goed afgestemd inwerktraject te creëren. Dit alles met als doel een professionaliseringsslag te maken. In 2010 worden er diverse trainingen aangeboden. Het gaat hierbij zowel om vaardigheids- en didactische trainingen als om inhoudelijke sessies in het kader van nieuwe exposities en schoolprogramma’s. Daarnaast vinden er acht vrijwilligersvergaderingen plaats en heeft het jaarlijkse vrijwilligersuitje een bezoek aan de Hermitage in Amsterdam als bestemming. Daarnaast wordt in 2010 gestart met het Geldmuseumkoor.

Vrienden van het Geldmuseum

In 2010 organiseert de Stichting Vrienden van het Geldmuseum verscheidene activiteiten voor haar Vrienden en Beschermers. Zij worden uitgenodigd bij de openingen van tentoonstellingen en voor de jaarlijkse Vriendendag, en ontvangen de Vriendenpenning met daarop een afbeelding van het Westfries Munthuis. De Vriendendag is dit jaar een gezamenlijke Vriendendag met de Vrienden van Museum Catharijneconvent en wordt bezocht door 65 Vrienden van beide musea. Wederom is het aantal Vrienden ten opzichte van het vorige jaar verder afgenomen. Dit is grotendeels te wijten aan vergrijzing van het Vriendenbestand. Toch hebben zich ook nieuwe Vrienden gemeld en klinken er positieve geluiden over het museum van de Vrienden die de Vriendenactiviteiten bezoeken. Eind 2010 telde het Geldmuseum 478 Vrienden, waaronder 414 particuliere Vrienden, 4 Beschermers, 47 Vrienden voor het Leven en 5 Bedrijfsvrienden. De samenstelling van het bestuur bleef onveranderd.

inkel

mw Museu

16

Verhalenverteller ‘Scrooge’

osje

htdo c i w e g

lancering lo go Musea U trecht

Munt

Stichting Utrechts Museumkwartier

Het Geldmuseum werkt samen met andere Utrechtse musea in de Stichting Utrechts Museumkwartier (SUM). In 2010 wordt verder invulling gegeven aan dit samenwerkingsverband met de keuze voor de naam Musea Utrecht. De samenwerking wordt gevormd door elf Utrechtse musea: AAMU, museum voor hedendaagse Aboriginal kunst, Centraal Museum, dick bruna huis, Domtoren, Geldmuseum, Het Spoorwegmuseum, Het Utrechts Archief, Museum Catharijneconvent, Museum Speelklok, Sonnenborgh – museum & sterrenwacht en het Universiteitsmuseum. De stichting heeft tot doel de gezamenlijke marketing van de Utrechtse musea vorm te geven en de samenwerking tussen de musea te bevorderen. Eind 2010 wordt gestart met de ontwikkeling van een gezamenlijk logo en begin 2011 zal ‘Musea Utrecht’ zich publiekelijk presenteren.

Vrijdag Museumdag

is een uniek project in Nederland, dat eind 2010 zeer positief geëvalueerd wordt zowel wat betreft de reacties van bewoners uit de zorginstellingen als de organisatie vanuit de musea. Vanaf 2011 zal het project worden uitgebreid met ‘Museum voor 1 dag’. Hierbij worden museale objecten naar de zorginstellingen gebracht en wordt er met bewoners op een laagdrempelige manier over de objecten gesproken. Hiermee wordt bereikt dat bewoners die niet in staat zijn om mee te gaan naar de Utrechtse musea toch een museumbezoek kunnen ‘beleven’. Voortzetting en uitbreiding van dit project is te danken aan de Van Baaren Stichting.

17

3 Collecties en Onderzoek Algemeen

De afdeling Collecties & Onderzoek houdt zich in 2010 zowel achter de schermen als zichtbaar met de collectie van het Geldmuseum bezig. Op diverse terreinen wordt de integratie van de drie collecties ter hand genomen, vooral van de collectie Koninkrijk. Ook op het gebied van het zichtbaar maken van de collectie op internet worden stappen gezet die in 2011 zichtbaar voor het publiek zullen worden. Er wordt gewerkt aan een publieksdatabase, waarop de objecten uit ‘EyeCatchers’ in 2011 ‘te zien zijn via de website. Daaraan verbonden is een publieksdatabase, waar op een asociatieve manier andere objecten uit de collectie worden getoond, die een relatie hebben met de 100 topstukken uit EyeCatchers. Ook is de afdeling nauw betrokken bij het maken van plannen voor de herziening van de vaste presentatie. Met behulp van de Vrienden wordt er een gouden ring aangekocht waarin een Merovingische munt is verwerkt, een type waar maar vier exemplaren van bekend zijn. De bibliotheek wordt in 2010 geconverteerd voor Worldcat en kan nu van over de hele wereld geraadpleegd worden. Het aantal informatieverzoeken is hierdoor nu al toegenomen. Met behulp van een tweetal tijdelijke krachten wordt getracht de determinatieachterstand van NUMIS in te lopen, een project dat in 2011 zal doorlopen. Het afdelingshoofd treedt toe tot het bestuur van de sectie Collecties van de Nederlandse Museum Vereniging en in november wordt zij in Shanghai (China) gekozen tot voorzitter van ICOMON.

Onderzoek en activiteiten

Twee onderzoekers werken aan een promotieonderzoek. Paul Beliën (conservator Antieke Munten en Gesneden Stenen) bestudeert de 5.340 Romeinse en Keltische munten die op het Kops Plateau in Nijmegen zijn gevonden, en hun archeologische context. Doel is een goed beeld te krijgen van het muntverlies en muntgebruik binnen, en ook direct buiten, de drie opeenvolgende Romeinse legerkampen die op het plateau waren gevestigd (promotor: prof. dr. N. Roymans, Vrije Universiteit, Amsterdam). De tweede helft van het jaar wordt gereserveerd voor studieverlof. Carolien Voigtmann (conservator Penningen) promoveert op de vraag hoe Nederlanders in de 15de en 16de eeuw in contact kwamen met het fenomeen ‘penning’ en hoe er in de Nederlanden uiteindelijk een eigen penningcultuur ontstond (promotor: prof. dr. H.A. Hendrix, Universiteit Utrecht).

18

amee Grote C

Om vaart in de promotieonderzoeken te houden heeft de conservator Penningen in de eerste helft van 2010 studieverlof. Eén maand daarvan brengt zij op uitnodiging door op de Coin & Medal Department van het British Museum. De conservatoren en de senior onderzoeker publiceren geregeld in Nederlandse en buitenlandse vakbladen. Verbetering van de kwaliteit van het wetenschappelijk werk is waarneembaar doordat enkele artikelen voor het eerst gepubliceerd zijn in (inter)nationale A-tijdschriften. Er is met de wetenschapscommissie uitgebreid gesproken over het onderzoeksbeleid binnen het museum, dat begin 2011 zal resulteren in een onderzoeksplan. We willen de museumcollectie breder gaan inzetten voor andere wetenschapsdisciplines. Digitalisering is daartoe een goed middel, maar ook het aangaan van samenwerkingsverbanden met universitaire vakgroepen, waaronder archeologie, geschiedenis, sociologie en financiële geschiedenis. De daartoe aangestelde senior onderzoeker heeft al diverse stappen gezet om dit te realiseren, o.a. door publicaties en de organisatie van een workshop in 2011 over sociale geldcultuur in de Zuidelijke Nederlanden 1493-1789. Dit gebeurt in samenwerking met de University of Applied Science in Utrecht, de Universiteit van Gent, het IISG en de Universiteit van Brussel.

Collectiebeheer

Achter de schermen wordt in 2010 door de afdeling Collecties & Onderzoek veel werk verzet ten behoeve van het opschonen van de collectiedatabases en NUMIS. De collectie is nagenoeg volledig (98%) geregistreerd. Het geautomatiseerde collectiebestand bevat nu 231.173 records, waarvan er 15.271 zijn voorzien van een of meerdere afbeeldingen. Een deel van de collectie is nog niet digitaal ontsloten, waardoor een totaaltelling van alle objecten vooralsnog lastig is. Naar schattig heeft het museum in totaal 400.00 objecten in de collectie. Op 1 januari bevat de muntvondstendatabase NUMIS 99.862 records met 255.739 voorwerpen. Op 31 december zijn dat 103.045 records met in totaal 262.144 voorwerpen, waarvan er 10.017 zijn voorzien van een of meerdere afbeeldingen. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het verbeteren van de structuur (opschonen en actualiseren) van het collectiebestand. Het is de bedoeling dat het bestand in delen en in toenemende mate via de website wordt ontsloten. Tot slot worden er 28 fotoaanvragen verwerkt. Punt van zorg blijft het klimaat in depots en expositieruimtes. De klimaatregelapparatuur blijkt na diverse onderzoeken niet goed geïnstalleerd te zijn en zal moeten worden aangepast. De KNM als eigenaar heeft hiervoor de verantwoordelijkheid. In 2011 zullen er concrete aanpassingen gedaan worden.

Bruiklenen

Er worden 75 bruiklenen verstrekt aan twaalf verschillende musea. Een kostbare gouden Japanse munt (Koban) reist door Japan. De bruikleenaanvragen vormen een mooie dwarsdoorsnede van de verschillende collectieonderdelen. Zowel munten, penningen, papiergeld als gesneden stenen zijn uitgeleend. Ook een van de kasten die de 19de-eeuwse meubelmaker Horrix maakte voor de muntenverzameling van Koning Willem I, wordt uitgeleend.

Aanwinsten

In 2010 worden er 402 nieuwe aanwinsten ingeschreven, waaronder een groot aantal nieuwe euromunten uit de diverse eurolanden. Hiermee is er een gat gedicht dat in de afgelopen jaren ontstaan is. Ook zijn de series modern papiergeld behoorlijk aangevuld. Als speciale nieuwe aanwinsten kunnen genoemd worden een 7de-eeuwse gouden ring, waarin een Merovingische munt is gevat, van welke type er maar vier exemplaren bekend zijn. Deze aankoop kan worden gedaan met behulp van het Vriendenaankoopfonds. Een andere interessante aankoop is een Deens zilverstuk uit de 18de eeuw dat het Geldmuseum op 23 januari 2010 verwerft op de veiling van de firma Künker (Osnabrück) in Berlijn. In het kader van Geldcultuur worden er een aantal spotprenten met als onderwerp de kredietcrisis aangeschaft. De Amsterdamse beeldhouwer, penningmaker en docent Geer Steyn (1945) maakt sinds 1980 jaarpenningen, een traditie in de penningkunst. In 2010 koopt het Geldmuseum een volledige serie aan. Deze serie geeft een goed beeld van Steyn’s werk en beeldende ontwikkeling. Op de penningen staat steeds een ander dier centraal waarmee de kunstenaar in het voorbije jaar een ‘ontmoeting’ had.

Het Numismatisch Informatie Systeem

Specifieke werkzaamheden dit jaar betreffen het aanbrengen van wijzigingen en aanvullingen in het collectiebestand om de vindbaarheid van de voorwerpen te vergroten. In 2010 worden de eerste proeven gedaan om NUMIS te integreren op de website.

Bibliotheek en informatievoorziening

De bibliotheek van het Geldmuseum kan met behulp van een subsidie van PICA de collectie in bredere kring wereldwijd toegankelijk kan maken via de NCC (Nederlandse Centrale Catalogus) en Worldcat. Eind juli 2010 zijn de catalogusgegevens van de bibliotheek geconverteerd naar en opgenomen in de NCC en in Worldcat; van de 20.017 aangeleverde titels zijn nu 13.405 titels uniek. Deze score van 67% is erg hoog. Redenen hiervoor zijn de vele overdrukken en tijdschriftartikelen die in de collectie opgenomen zijn. Ruim 2.400 titels, de zogenaamde B-titels, worden nagekeken. Deze zijn eind 2010 grotendeels verwerkt en gekoppeld aan bestaande catalogusrecords of als unicum opgenomen in de NCC. Na het verwerken van de B-records zal meer dan 75% van de collectie uniek zijn in de NCC. In 2010 ziet de bibliotheek een geringe daling van het aantal fysieke externe bezoekers. Het totale gebruik van de bibliotheek en haar collectie is toegenomen. Doordat de bibliotheekcollectie in de NCC en Worldcat zit, komen er ook meer bezoekers en informatieverzoeken vanuit binnen- en buitenland. Men weet de bibliotheek goed te vinden en er zijn diverse vaste contacten. Eind 2010 kunnen onderdelen van de collectie aangevuld worden met het bibliotheekbudget van F 10.000,-. Daarnaast zijn er duizenden veilingcatalogi, boeken en tijdschriften (oud en recenter) aan de bibliotheek gedoneerd door diverse geïnteresseerden. Ook is de collectie aangevuld door ruil van tijdschriften en jaarboeken met diverse internationale numismatische bibliotheken. Het International Numismatic Libraries’ Network is met 3 gegroeid tot een totaal van 33 bibliotheken. Er wordt met collega’s uit Amerika en Zweden gewerkt aan een website die moet uitgroeien tot een numismatisch portaal voor wetenschappers en geïnteresseerden.

Bibliotheek

Bezoekers (extern) Uitleningen intern Uitleningen/bruiklenen extern Aantal informatieverzoeken en informatieonderzoeken Nieuwe aanwinsten (publicaties) Nieuwe aanwinsten (veilingcatalogi) Documentatie digitale krantenknipsels Aantal fotokopieën externen Aantal telefonische afhandelingen

2010 363 1.897 10 977 166 168 1.603 722 640



Collecties

Aantal informatieverzoeken Fotoaanvragen Inzage Collectie aan derden

337 28 39

19

4 Financiën en bedrijfsvoering Het Geldmuseum is in september 2010 erkend als geregistreerd museum. Het voldoet daarmee aan de eisen die aan professionele musea worden gesteld.

Tentoonstellingsfonds

Aan het eind van het jaar nemen tien bedrijven deel in het tentoonstellingsfonds van het Geldmuseum. Dit zijn Delta Lloyd Groep Foundation, ABN AMRO, Friesland Bank, Generali verzekeringsgroep N.V., ING, Van Lanschot Bankiers, NIBC Bank N.V., Rabobank, SNS REAAL Fonds en Stichting Vereniging voor de Effectenhandel. Met steun van het tentoonstellingsfonds financiert het museum de financieeleducatieve tentoonstellingen ‘Poen, Para, Doekoe, Floes’, ‘Klein geluk’ en het in 2011 te openen ‘Baas gezocht. Ontdek de ondernemer in jezelf’.

Veiligheidszorg

Overige sponsors en fondsenwerving

In de aanloop naar de expositie ‘Baas gezocht’ in 2011 is er contact met verschillende partijen. Dit heeft geleid tot sponsoring door Noaber foundation, CITI, Wijzer in geldzaken, Kamer van Koophandel Nederland, Stichting DOEN en een extra bijdrage van ING. Talaris zorgt dit jaar voor de financiering en productie van 60.000 nieuwe bezoekerspassen.

ers

k bezoe r o o v usblik n o b s Grati

20

Het museum neemt bewakingsdiensten af van een particulier bedrijf. Dit bedrijf heeft ook een contract met de Koninklijke Nederlandse Munt. Het pand en de collectie zijn conform de eisen beveiligd. Er zijn tien medewerkers opgeleid tot BHV’ers. Zij volgen een jaarlijkse opfriscursus. Met de brandweer en de eigenaar van het pand zijn concrete stappen ondernomen om meer bezoekers in het pand te kunnen toelaten. Het museum verwacht de komende jaren toenemende bezoekersaantallen.

Personeel en organisatie

Door afwezigheid van de educator wordt deze vanaf 1 april vervangen door interim-educator Antoinette Voogd. Zij ondersteunt de afdeling Informatie & Publiek tot 1 januari 2011 bij de ontwikkeling van educatieve programma’s en het coachen van vrijwilligers met betrekking tot hun inzet bij deze programma’s. De vaste educator bouwt vanaf september 2010 haar uren weer op. Per 1 juli heeft Bas Bijleveld het museum als facilitair medewerker verlaten. Per 15 juli is hij opgevolgd door Monique Riphagen. Per 1 juli krijgt Monja Lamdahhi – coördinator vrijwilligers – uitbreiding van haar uren, waarmee zij tevens fungeert als museumwinkelmanager. Op 5 augustus is Michel Kok in dienst getreden als medewerker Muntvondsten administratie. Zijn contract loopt tot 31 december. Maaike Kraaijenbrink komt vanaf 15 augustus Janneke van Esch vervangen als collectiebeheerder gedurende haar zwangerschaps- en bevallingsverlof. Stagiaire Elke Huiskens is vanaf 1 september voor negen maanden drie dagen per week werkzaam als ondersteuning van de educator. Per 2 september komt Léon Coret in dienst als medewerker Muntvondsten administratie. Zijn contract loopt af op 31 december. Van 1 oktober 2010 tot 1 april 2011 werkt Lisanne Groenendaal als afdelingsassistent op de afdeling Informatie & Publiek. Marie-Astrid Pelsdonk versterkt vanaf half december de afdeling Collecties en Onderzoek als registrator. Eind 2010 werken 35 medewerkers op contractbasis in dienst van het Geldmuseum. De manvrouwverdeling is 40%-60%. 22 medewerkers hebben een contract voor onbepaalde tijd. 12% werkt full time en 88% werkt part time.

Leeftijdsopbouw: 20 - 30 jaar: 30 - 40 jaar: 40 - 50 jaar: 50 - 60 jaar: >65 jaar:

5 medewerkers 8 medewerkers 8 medewerkers 13 medewerkers 1 medewerker

Museumcafé, en catering

zaalverhuur

Eind 2009, begin 2010 is er een nieuwe overeenkomst tussen Grand Catering en het Geldmuseum afgesloten. De belangrijkste wijziging is dat de provisieafdracht over de gehele omzet van Grand Catering voor het museum wordt genomen en niet alleen over zaalverhuur en food en beverages. Het museum verwacht hiermee meer inkomsten te genereren. In de maand september wordt een pilot gedraaid door de tijdelijke tentoonstellingsruimte de hele maand ter beschikking van Grand Catering te stellen. Dat betekent dat er een extra ruimte beschikbaar is voor diners en grotere partijen van zakelijke klanten. De tentoonstelling ‘Klein geluk’ is bovendien opgebouwd uit verrijdbare panelen, waardoor deze zaal buiten de openingstijden van het museum ook in de laatste maanden van het jaar gebruikt kan worden voor extra catering. In 2010 vinden er 246 partijen plaats met gemiddeld 48 personen per partij. De Top Tien: Gemeente Utrecht, Movisie, Rabobank, UMC, BCD/Travel, AWVN, Medilex, Raad voor de Kinderbescherming, Euroforum en Van Lanschot Bankiers. Ten opzichte van 2009 is het aantal partijen en het aantal personen nagenoeg gelijk gebleven. Wel is het bedrag dat per persoon besteed wordt met ruim F 9,- p.p. gedaald tot F 55,90. Het Geldmuseum en Grand Catering hebben voor de publieksruimtes de Green Key behaald. Daarmee is het Geldmuseum het eerste museum dat dit duurzaamheidskeurmerk behaalt.

Museumwinkel

Loonstrook

Tot 1 maart wordt de Museumwinkel bemand door uitzendkrachten. Daarna zijn er voldoende vrijwilligers geworven en getraind om de winkel te beheren. Een van de uitdagingen vormt het verplaatsen van de winkel bij de herziening van de vaste presentatie. Hiervoor is dan ook advies ingewonnen bij een externe expert. Er zal een andere, meer centraal gelegen locatie worden gezocht waar bezoekers langs of doorheen moeten voor de winkel. Dit zal bijdragen aan een hogere omzet. Dit advies wordt in 2011 met de herziening gerealiseerd. De winkel heeft in 2010 een omzet gegenereerd van F 27.273,-.

21

Balans per 31 december 2010 (na resultaatbestemming)

bedragen in F ACTIVA Materiële Vaste Activa Verbouwing Inventaris en inrichting Museale inrichting

347.533 338.554 1.118.757

Totaal materiële vaste activa Vlottende activa * Voorraden * Vorderingen -Debiteuren -Omzetbelasting -Overige vorderingen & overlopende activa



31-dec 2009

360.900 305.121 1.381.127 1.804.844

2.047.148

25.513

30.269

58.142 66.812

32.145 108.247

424.219

368.710

* Liquide middelen

549.172 1.325.599

509.102 1.031.165

Totaal Vlottende activa

1.900.285

1.570.536

TOTAAL ACTIVA

3.705.130

3.617.684

PASSIVA Eigen Vermogen * Algemene reserve * Bestemmingsfonds OCW * Bestemmingsreserves Totaal Eigen Vermogen

486.038 328.074 1.036.734

464.493 114.480 1.004.252 1.850.846

1.583.225

Voorziening * Pre pensioen

121.422

110.607

Langlopende schulden * Lening F. van Lanschot Bankiers

500.000

600.000

Kortlopende schulden * Crediteuren * Loonbelasting en sociale premies * Overige schulden en overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

22

31-dec 2010

412.807 44.927

437.932 54.396

775.128

831.524 1.232.862

1.323.852

3.705.130

3.617.684

Categoriale exploitatierekening over 2010



bedragen in F

Realisatie 2010



Budget 2010



Realisatie 2009

BATEN Directe opbrengsten Publieksinkomsten Sponsorinkomsten Overige inkomsten Indirecte opbrengsten Totale Opbrengsten Subsidie OCW Onderdeel huren Onderdeel exploitatiebijdrage Overige subsidies/bijdragen Subsidies uit publieke middelen Bijdragen uit private middelen Bijdragen van VSB-Fonds Totale Subsidies/Bijdragen

368.500

549.419 181.500 175.000 12.000

360.037 189.382

110.000 478.500

120.751 670.170

85.000 983.000

1.061.366 86.512 974.854

2.012.750

2.079.789 1.956.000 53.500 3.250

1.961.173 103.355 15.260

105.552 820.652

1.068.000

1.286.079 86.589 1.199.490

715.100 250.218 223.268 241.614

2.053.688 1.954.403 94.108 5.177

3.365.868

3.080.750

3.115.054

TOTALE BATEN

4.036.038

3.559.250

3.935.706

LASTEN Salarislasten Afschrijvingen Huur Aankopen Overige lasten

1.539.295 364.122 638.651 29.237 1.430.279

1.520.500 314.000 650.000 20.000 1.004.500

1.451.314 308.463 627.145 37.082 1.415.821

TOTALE LASTEN

4.001.583

3.509.000

3.839.825

SALDO UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

34.455

50.250

95.881

Saldo rentebaten/-lasten Saldo bijzondere baten/lasten Mutatie aankoopfonds

12.910-

30.000-

25.944-

EXPLOITATIERESULTAAT

21.545

20.250

69.937

23

Toelichting op de balans per 31 december 2010

Algemeen

De stichting Geld- en Bankmuseum heeft in 2007 zijn deuren geopend voor het publiek. Het museum beheert de collectie numismatiek van het Rijk, bestaande uit ca. 400.000 objecten, namelijk munten penningen, gesneden stenen, bankbiljetten en munt productiemiddelen. Het museum richt zich op geldgeschiedenis, geldcultuur en geldgedrag. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Materiële vaste activa

Waardering vindt plaats tegen verkrijgingprijs of vervaardigingprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur.

Voorraden

Deze worden gewaardeerd tegen inkoopprijzen onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor incourantheid.

Vorderingen

Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening wegens incourantheid.

Pensioenen

De stichting is aangesloten bij het bedrijfstakpensioenfonds SFP. De door het fonds verzorgde pensioenregeling is een toegezegde pensioenregeling. Voor de aangesloten ondernemingen geldt dat er geen andere verplichtingen bestaat bij een tekort dan het accepteren van een hogere bijdrage. De stichting verwerkt de toegezegde pensioenregeling als een toegezegde bijdrageregeling, waardoor de pensioenlasten in de jaarrekening gelijk zijn aan de betaalde premies aan het fonds. Dit betekent tevens dat niet alle mogelijke risico’s, verbonden aan deze regeling, in de balans tot uitdrukking zijn gebracht.





f

24

De overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Exploitatierekening



De baten en lasten worden zoveel als mogelijk toegerekend naar de periode waarop deze betrekking hebben.



Tentoonstellingsfinanciering/tentoonstellingsfonds



Zoutstaa

Overige activa en passiva

Het maken van tijdelijke tentoonstellingen financiert het museum extern. De bedragen die in enig verslagjaar niet zijn benut ter financiering van een tentoonstelling worden als kortlopende schuld opgenomen op de balans.

5 Ondernemingsraad Samenstelling Ondernemingsraad op 31 december 2010: 1 2 3

Gerard Borst Erik van der Kam Jasper Letschert

In de verslagperiode verloopt de zittingstermijn van OR-voorzitter Carolien Voigtmann. Zij stelde zich niet herkiesbaar voor de Ondernemingsraad en wordt vanaf oktober opgevolgd door Gerard Borst. In 2010 vergadert de OR driemaal met de directeur. In nieuwe samenstelling (vanaf oktober) vergadert de OR eveneens driemaal. De OR is nauw betrokken bij cao-onderhandelingen voor de Verzelfstandigde Rijksmusea. De onderhandelingen in de verslagperiode leidden nog niet tot een cao-akkoord. AbvaKabo is een van de onderhandelende werknemerspartijen en laat zich adviseren door de Landelijke Adviescommissie Verzelfstandigde Rijksmusea (LAC VRM) waarin Gerard Borst deelneemt. In 2010 wordt bereikt dat het Geldmuseum met ingang van 2011 eens in de twee jaar een opleidingsplan voor (onderdelen van) het Geldmuseum vaststelt. In het opleidingsplan worden per afdeling en voor de gehele organisatie de prioriteiten gesteld aangaande de scholing en ontwikkeling van de in het Geldmuseum werkzame personen. De werkgever heeft voor het ontwikkelbeleid jaarlijks een budget van 1% van de loonsom beschikbaar. Op dit budget mag ook de Ondernemingsraad voor zijn scholing een beroep doen. De OR vraagt aandacht bij de opvolging van de drie medewerkers van de afdeling Collecties & Onderzoek die binnenkort 60 jaar of ouder worden. Feit is dat deze afdeling kampt met een hoge gemiddelde leeftijd en dat er zorgvuldig moet worden nagedacht over kennisoverdracht in de toekomst.

25

Bijlage I

Raad van Toezicht drs. ing. C. Maas, voorzitter Senior Adviseur Cerberus Global Investment Advisors drs. ir. P.J.A.T. Loyson Algemeen directeur Onderlinge Levensverzekering-Maatschappij ’s-Gravenhage U.A. dr. B. ter Haar Directeur-generaal Milieubeheer ministerie van VROM prof. dr. J.M.W.G. Lucassen Onderzoeker internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hoogleraar internationale en vergelijkende sociale geschiedenis, Vrije Universiteit mevr. mr. Y.N. Rosina Advocaat en partner Rosina Eising Advocaten

26

Bijlage II Bezoekersaantallen

2010

2009

57.000 59.815 (100%)

50.000 55.387 (100%)

Totaal volwassenen

23.376 (39%)

19.018 (34%)

Totaal jeugd <18 Waarvan jeugd <18 individueel Waarvan jeugd <18 leerlingen

25.709 17.205 (29%) 8.504 (14%)

24.394 15.229 (27%) 9.165 (17%)

Bezoekers speciale ontvangsten

10.730 (18%)

11.975 (22%)

Prognose Resultaat

Categorieën bezoekers 2010 Volwassenen, 65+ U-Pas Onderzoekers Groepsbezoek Arrangementen Museumkaarthouders volwassenen Museumkaarthouders jeugd CJP

936 44 29 1164 1399 7899 4755 149

Dag van de Munt

27

Bijlage III

Tentoonstellingen

Poen, Para, Doekoe, Floes. 50 nationaliteiten over hun geld Looptijd Collectie Partners in financiering Sponsors Vormgeving Doelgroepen

27 juni 2009 - 15 augustus 2010 (Opening 5 juli 2009) Geldmuseum Tentoonstellingsfonds van het Geldmuseum Elise Mathildefonds, KF Heinfonds, Koninklijke Nederlandse Munt, Grand Catering En/of ontwerp + communicatie, Studio Linksboven Bewoners uit de wijk Lombok en omgeving, gezinnen met kinderen, geïnteresseerden in geldcultuur

De heren XVII en de Shogun Looptijd Collectie Vormgeving Doelgroepen

23 augustus 2009 - 28 maart 2010 (Opening 24 augustus, in aanwezigheid van staatssecretaris De Jager (Financiën) en een Japanse delegatie) Geldmuseum, Rijksmuseum, Groninger Museum, Wereldmuseum Studio Linksboven Volwassen Nederlanders zonder specifieke kennis van het onderwerp, maar met interesse in sociaaleconomische onderwerpen en/of in kunst- en cultuurgeschiedenis

Looptijd Partners in financiering Vormgeving Bijzondere doelgroepen

7 oktober 2009 – 31 mei 2010 (Opening 7 oktober door de heer C. Maas) Tentoonstellingsfonds van het Geldmuseum Feddow Claassen Ontwerpers Geïnteresseerden in de achtergronden van de kredietcrisis

Crisisroute

EyeCatchers

Looptijd Collectie Partners in financiering Sponsors Vormgeving Ontwerp en art direction Fotografie Doelgroepen

10 december 2009 - 8 mei 2011 (Opening 11 december) Geldmuseum Tentoonstellingsfonds van het Geldmuseum Dhr. H. Heemskerk (oud-voorzitter Bestuur Geldmuseum), Prins Bernhard Cultuurfonds, VSBfonds Feddow Claassen Ontwerpers Anneke Krull Wendelien Daan Volwassen museumbezoeker, kinderen acht tot twaalf jaar (ontdekroute)

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp Looptijd Collectie Vormgeving Doelgroepen

9 april - 8 november (Opening 8 april) Geldmuseum, Haags Historisch Museum, Gemeentemuseum Den Haag, Fries Museum, Huis Doorn, Museum de Lakenhal en bruiklenen van drie particulieren Studio Linksboven Volwassenen, geïnteresseerden. Onderdeel van de tentoonstelling was een sieradenwedstrijd met munten voor kinderen. De drie winnende ontwerpen zijn tentoongesteld

Looptijd Locatie Collectie Art director Samenwerking Doelgroepen

13 juni 2010 - 6 januari 2011 (Opening 12 juni) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, diverse bruiklenen, 13 gouden munten en penningen uit de collectie van het Geldmuseum Aziz Bekkaoui (modeontwerper en performance artist) Het Geldmuseum gaf invulling aan het thema ‘Waarde van goud’ binnen de tentoonstelling in het Catharijneconvent. Hiermee werd een unieke samenwerking tussen de beide musea gecreëerd Iedereen die van goud houdt

GOUD

Klein geluk

Looptijd Projectleider Collectie Partners in financiering Vormgeving Fotografie Samenwerking Doelgroepen

14 oktober 2010 - 2 januari 2011 (Opening 13 oktober door fotograaf Raymond Rutting) Sophie Olie (ZieSO - culturele producties) Terrafina Microfinance Tentoonstellingsfonds van het Geldmuseum, Bosselaar en Strengers Advocaten Studio Linksboven Raymond Rutting Terrafina Microfinance, Raymond Rutting, The Art of News Foundation Geïnteresseerden die op esthetische wijze bekend willen worden met (het rendement van) microfinanciering (en Volkskrantlezers)

Alle Heiligen. Iedere dag feest! Looptijd Collectie Vormgeving Doelgroepen

28

11 november 2010 - 28 maart 2011 (Opening 11 november ‘Sint Maarten’) Geldmuseum Studio Linksboven Muntverzamelaars en geïnteresseerden

Bijlage IV

Publicaties in eigen beheer Brasser, M. et al., ‘Veilingcatalogus benefietveiling Klein Geluk’ Utrecht, 2010 Welten, J. ‘Met klinkende munt betaald. Muntcirculatie in de beide Limburgen 1770-1839’, Utrecht, 2010 (van Gelderlezing 9)

alder

a Leeuwend e t k r e w r ve

Rammelaar m et munt (18e eeuw)

29

Bijlage V

Bestuur Stichting Vrienden van het Geldmuseum jhr. mr. J.P.H. Six

tot 1 mei 2010 Group CSR Officer, Eukeko/Achmea B.V.

mr. B. Haverlag

voormalig algemeen directeur Hollandsche Bank-Unie N.V.

J.C.M. Kuperus

hoofd kabinet en externe betrekkingen gemeente Utrecht

Goud t e h n i Maud

30

Bijlage VI

Lezingen, colleges en wetenschappelijke publicaties Marcel van der Beek (conservator Moderne Tijd en Muntproductie) • ‘Vorm en functie van munthuizen’, Utrecht, 23 april. • Serie lezingen in het kader van de Dag van de Amsterdamse Geschiedenis, Amsterdam, 6 juni. ‘• De Amsterdammer en zijn geld’, Vereniging Vrienden Amsterdams Archief, 19 februari. • ‘Van der Beek’s laws on low alloy coins, with special reference to the Burgundian Netherlands’, Symposium Money and Its Use in Medieval Europe Two Decades On, Queens College, Cambridge, 17 september. • ‘Een leeuwendaaldervondst uit het Oostzeegebied’, De Beeldenaar 2010-3, p. 127-128. drs. Paul Beliën (conservator Antieke Munten en Gesneden Stenen) • ‘Greek Coins and the polis. Coin use and coin production in the Greek world’, Numismatic Summer School British Museum, Londen, 12 juli. • College inleiding Antieke Numismatiek en Geldgeschiedenis voor studenten Oude geschiedenis, Universiteit Utrecht, 11 januari. • Zeven colleges in de reeks ‘Antieke Numismatiek en Geldgeschiedenis’, Universiteit Leiden, februari-april. • College en practicum ‘Greek Coins and the polis. Coin use and coin production in the Greek world’, tijdens de Numismatic Summer School van het Department of Coins and Medals in het British Museum, Londen, voor studenten van de universiteiten van Cambridge, Oxford, Londen, Bristol en Glasgow, 12 juli. • [met W.A.B van der Sanden] ‘Zilver op de es. Een Romeinse muntschat uit Anloo’, Nieuwe Drentse Volksalmanak 127 (2010), p. 157-180. • ‘Alexander in Rome: als je haar maar goed zit’, Allard Pierson Mededelingen 103 (2010), p. 28. • ‘Waarom zijn munten rond?’, Margriet, 30 september. • [met Arent Pol] ‘Waarom staan op de euromunten hoofden?’, www.willemwever.nl, 9 december. drs. Gerard Borst (onderzoeker Geldcultuur) • ‘Wat is geldcultuur?’, Utrecht 27 mei. • ‘Spaarzaam Nederland tegenover spilziek en kredietverslaafd Amerika’, Utrecht, 4 februari. • ‘Wat geld met mensen doet. Willem Paap en de financiële rampen van 1907’, Themadag Historisch Tijdschrift Holland, Utrecht, 24 september. • ‘Het huisbusjesspaarsysteem in vooroorlogs Nederland, 1906-1935’, Amsterdam, 11 oktober. • ‘Carrière (= geld) maken? Zonde van de tijd!’, Utrecht, 13 oktober. • ‘Wat geld met mensen doet. Willem Paap en de financiële rampen van 1907’, in: Crisis! [themanummer Holland Historisch Tijdschrift 42 (2010) 3] p. 239-256. Columns telegraaf.nl/overgeld: • ‘Van krantenjongen tot miljonair’, 22 januari • ‘Een contantenloze maatschappij? He bah, nee toch!’, 9 februari • ‘Gek met geld’, 15 april • ‘Verkiezingscolumn’, 7 juni • ‘Zuid-Afrikaanse zeepbel’, 18 juni • ‘Zo, even een beursprozacje slikken!’, 27 augustus • ‘Nog liever overspel dan rente’, 3 september • ‘Zelfmoordgolven: waarheid of mythe’, 10 september • ‘Dagobert Duck, gierigaard van beroep’, 14 september • ‘Dubieuze geldmoraal’, 18 oktober • Pandbelenen vroeger en nu’, 17 december Columns www.genoeg.nl • ‘Nieuwe column: Spijkerpakkenproletariaat’, 15 november • ‘Huize Nooitgenoeg’, 21 december Column in De OverGc ldkrant: • ‘Oom Dagobert telt zijn geld’

s’

‘EyeCatcher

drs. Heleen Buijs (directeur) • Presentatie paper ‘Dilemmas and Challenges’, ICOMON-conference, Shanghai, China, 6-13 november Susanne Fels MA (Sponsoring en Evenementen) • Gastcollege ‘Projectmatig werken in de culturele sector’, Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht, 22 november. drs. Erik van der Kam (conservator Papiergeld) • ‘Het Geld van De Nederlandsche Bank’, Heiloo, 28 januari. • ‘De introductie van een hulpmunt, de Zilverbons uit 1914’, Themadag Historisch Tijdschrift Holland, Utrecht, 24 september. • ‘De introductie van een hulpmunt, de zilverbons tussen 1914 en 1945’, Holland jrg. 42 (2010), nr. 3, p. 257-269. • ‘Nieuwe rijkdom’, De Beeldenaar jrg. 34 (2010), nr. 5, p. 227-230.

31

drs. Jan Pelsdonk (Bestandsbeheer) • ‘Onder onze Voeten’, Oss, 10 juli. • ‘’s-Hertogenbosch 1998. Treasure Behind the Gilded Armor’ Symposium Money and Its Use in Medieval Europe - Two Decades On, Queens College, Cambridge, 17 september. • ‘Onder onze Voeten’, Eersel, 3 oktober. • ‘Onder onze Voeten’, Fort Altena, 10 oktober. • ‘’s-Hertogenbosch 1998. Treasure Behind the Gilded Armor’, derde ‘Ostniederländisch-nordwestdeutschen Kolloquium zur mittelalterlichen Numismatik’, Münster, 13 november. • ‘Onder onze Voeten’, Halsteren, 28 november. • ‘Schetsen uit kunstliefde. Van der Kellen en Menger in breder verband’, De Beeldenaar 34 (2010), p. 107-110. Drs. Arent Pol (conservator Munten Middeleeuwen en Nieuwe Tijd) • College Museum Jeugduniversiteit, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden, 28 maart. • Gastcollege ‘Numismatiek voor archeologen’, Amsterdams Archeologisch Centrum, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 6 mei. • [met Paul Beliën] ‘Waarom staan op de euromunten hoofden?’, www.willemwever.nl, 9 december. Christel Schollaardt (manager afdeling Collecties & Onderzoek) • ‘De verzamelingen van het Geldmuseum’, Oegstgeest, 24 maart. • ‘Professioneel Verzamelen’, Utrecht, 11 april. • ‘Professioneel Verzamelen’, Rotterdam, 7 september. • ‘Eyecatchers’, Utrecht, 5 en 19 september. • Presentatie paper: ‘The history of collections, lessons to be learnt from the past’, Shanghai, 8 november. • ‘Berichten uit het Geldmuseum: XIV International Numismatic Congress, Glasgow 2009’, De Beeldenaar 35 (2010) 1 (jan/feb), p. 32-34. • ‘Berichten uit het Geldmuseum: Gedachten bij het samenstellen van Eyecatchers’, De Beeldenaar 35 (2010) 2 (mrt/apr), p. 83-85. • ‘Berichten uit het Geldmuseum: Het verzamelbeleid van het Geldmuseum’, De Beeldenaar 35 (2010) 4 (jul/aug), p. 167-168. • ‘The Geldmuseum, Utrecht’, EABH Bulletin, Newsletter, (2010) 2, p. 60-62. drs. Carolien Voigtmann (conservator Penningen) • ‘Steven van Herwijck, A flemish medallist in the service of her Majesty the Queen of England’, congres British Art Medal Society, Cardiff, 23 april. • ‘Giovanni de Candida and the beginnings of medallic art in the Low Countries’, congres FIDEM, Tampere, 16 juni. • ‘Beloningspenningen’, Catharijneconvent Utrecht, 31 oktober. • ‘Beloningspenningen’, Vriendendag Geldmuseum, Utrecht, 4 november. • ‘De penning in de 21e eeuw’, Symposium Den Bosch, 14 november. • ‘Grand Prix FIDEM opnieuw voor Nederlandse kunstenaar’, De Beeldenaar 34 (2010) 6, p. 259-261. drs. Ans ter Woerds (bibliothecaris) • Met B.J. van der Veen, bijdrage aan artikel A. Paashaus ‘The First Silver Coin Minted in Brazil’, • Numismatics International Bulletin, 45 (2010) 7/8. • Verslag van lezingen op het KIT-symposium op www.informatieprofessional.nl. • ‘Numismatische bibliotheeksituatie: de oprichting van International Numismatic Libraries’ • Network’, De Beeldenaar 34 (2010) 1 (jan/feb), p. 18-21. • ‘Wat is en doet de International Numismatic Council’, De Beeldenaar 34 (2009) 2 mrt/apr), p. 81-82.

k

al a Moneyt m m a r g o r p Educatief 32

dr. Jaco Zuijderduijn (senior onderzoeker) • ‘De bedrieger bedrogen? Monetaire politiek en overheidsschuld in laatmiddeleeuws Holland’. Themadag Historisch Tijdschrift Holland, Utrecht, 24 september. • Organisatie workshop ‘De muntslag van Amsterdam’, 25 januari, Stadsarchief Amsterdam. • Presentatie paper ‘Saving, spending or investing? The asset management of Holland households 15th-16th centuries’, 18 maart, lunchseminars in Economic and Social History, Utrecht. • Organisator sessie ‘Using Tax Surveys for Microhistory in the Medieval and Early Modern Periods: A European Perspective’, 14 april, European Social Science and History Conference, Gent. • Presentatie paper ‘Saving, spending or investing? The asset management of Holland households 15th-16th centuries’, 14 april, European Social Science and History Conference, Gent. • Presentatie tijdens symposium ‘Dorestat Vici Famosus’, 28 april, Wijk bij Duurstede. • Presentatie paper ‘Small is beautiful and efficient. On the efficiency of capital markets in late-medieval Holland’, 21 mei, N.W. Posthumus-conferentie, Leiden. • Presentatie paper ‘Small is beautiful and efficient. On the efficiency of capital markets in late-medieval Holland’, 28 mei, workshop ‘Experiments on group lending, trust and enterpreneurship in microfinance’ van de Utrecht School of Economics, Utrecht. • Presentatie paper ‘Our man in Antwerp. The role of intermediaries and intermediation in interregional markets for public debt in the Northern Low Countries, 1250-1550’, 18 juni, worskhop ‘Intermediaries and intermediation in capital markets: a global approach’, Utrecht. • Gastcollege binnen de collegereeks ‘Schuld van het kapitaal’, Universiteit Utrecht, 27 mei, Geldmuseum, Utrecht • Presentatie paper ‘Measuring the impact of village law courts: a tentative exploration’, 16 september, sessie ‘Law courts and contracts in the European countryside c.1300-c.1860’, Agricultural History conferentie, Brighton. • Organisatie Themadag ‘Crisis’ van de Historische vereniging Holland, 24 september, Geldmuseum, Utrecht. • Presentatie ‘De bedrieger bedrogen? Monetaire politiek en overheidsschuld in laatmiddeleeuws Holland’ tijdens de Themadag ‘Crisis’ van de Historische vereniging Holland, 24 september, Geldmuseum, Utrecht. • Presentatie paper ‘Entails in the urban economy. Long-term strategies for asset management in Antwerp and Amsterdam, 16th-18th centuries’, • 9 oktober, ‘Workshop on Marriage Patterns, Household Formation and Economic Development’, Utrecht. • ‘De wereld die niet verging. Een sociaaleconomische geschiedenis van laatmiddeleeuws Europa’, Academische Boekengids 84 (2011), p. 18-19. • I.s.m. T. de Moor, ‘Tel uit je winst. Markteconomie en gecijferdheid in de late Middeleeuwen’, Madoc. Tijdschrift over de Middeleeuwen 24 (2010), p. 130-139. • ‘De laatmiddeleeuwse crisis van de overheidsfinanciën en de financiële revolutie in Holland’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden 125-4 (2010), p. 3-24 • ‘The emergence of provincial debt in the county of Holland (thirteenth-sixteenth centuries)’, European Review of Economic History 14 (2010), p. 335-359. • ‘Village-indebtedness in Holland (15th-16th centuries)’ in: T. Lambrecht and P.R. Schofield (eds.), Credit and the Rural Economy in Europe, c. 1100-1850, • Comparative Rural History of the North Sea Area (CORN) publications series 12 (Turnhout 2010), p. 39-62. • Jaco Zuijderduijn, Gijs Rommelse en Christiaan van Bochove (eds.) Crisis. Themanummer van Historisch Tijdschrift Holland (Hilversum 2010). • Jaco Zuijderduijn, Gijs Rommelse and Christiaan van Bochove, ‘Toetssteen van de actualiteit. Crises toen en nu’ in Jaco Zuijderduijn, Gijs Rommelse en Christiaan van Bochove (red.), Crisis. Themanummer van Historisch Tijdschrift Holland (Hilversum 2010), p. 161-163.

oute

Crisisr

33

Bijlage VII Nevenfuncties

Marcel van der Beek (conservator Moderne Tijd en Muntproductie) • Lid Numismatische Commissie van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap • Keurmeester bij de Edelmetaal Waarborg Nederland (Joure) drs. Paul Beliën (conservator Antieke Munten en Gesneden Stenen) • Redacteur De Beeldenaar • Gastdocent Universiteit Leiden • Bestuurslid Heinz Kaempfer Fund drs. Gerard Borst (onderzoeker Geldcultuur) • Ondernemingsraad Geldmuseum vanaf oktober • Columnist De Telegraaf.nl/overgeld • Columnist Genoeg.nl drs. Heleen Buijs (directeur) • Bestuurslid Stichting Utrechts Museumkwartier • Lid adviescommissie tot het opzetten van een code culturele diversiteit namens de Nederlandse Museum Vereniging • Lid adviescommissie over het opstellen van nieuwe normen voor de museumregistratie drs. Erik van der Kam (conservator Papiergeld) • Redacteur jaarboek Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde • Ondernemingsraad Geldmuseum • Keurmeester bij de Edelmetaal Waarborg Nederland (Joure) Jasper Letschert (webredacteur/systeembeheerder) • Ondernemingsraad Geldmuseum drs. Jan Pelsdonk (Bestandsbeheer) • Conservator Numismatische collectie Teylers Museum • Keurmeester bij de Edelmetaal Waarborg Nederland (Joure) • Secretaris Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde • Redacteur De Beeldenaar • Secretaris Stichting Nederlandse Penningkabinetten Christel Schollaardt (manager afdeling Collecties & Onderzoek) • Bestuurslid van de sectie Collecties Nederlandse Museumvereniging • Secretaris (vanaf 9 november voorzitter) ICOMON (International Committee for Money and Banking Museums) drs. Carolien Voigtmann (conservator Penningen) • Ondernemingsraad Geldmuseum tot september • Lid Executive Committee Fédération Internationale de la Médaille (FIDEM) • Gedelegeerde Nederland Fédération Internationale de la Médaille • Redacteur Revue belge de numismatique • Adviseur vereniging voor Penningkunst drs. Ans ter Woerds (bibliothecaris) • Secretaris Victorine van Schaickfonds NVB • Oprichter en coördinator INLN • (International Numismatic Libraries’ Network) • Lid werkgroep Speciale Wetenschappelijke Bibliotheken • Lid studiereiscommissie NVB-WB • Lid kennisplatform Financiële Dienstverlening • Redacteur Informatie Professional dr. Jaco Zuijderduijn (senior onderzoeker) • Postdoc onderzoeker Universiteit Utrecht project: ‘Economic growth, stagnation and decline in the pre-industrial era: Iraq, Italy and The Low Countries 600-1700’ • Postdoc onderzoeker Universiteit Utrecht project: ‘United we stand. The dynamics and consequences of institutions for collective action in pre-industrial Europe’ • Docent vakgroep Sociale en Economische Geschiedenis Universiteit Utrecht: Bachelor-college Historische methode • Organisator lunchseminarreeks vakgroep Sociale en Economische Geschiedenis Universiteit Utrecht • Secretaris en redactielid Historisch Tijdschrift Holland

34

Bijlage VIII

Samenstelling Wetenschapscommissie en Programmaraad Wetenschapscommissie Prof. dr. J.W.M.G. Lucassen, hoogleraar internationale en vergelijkende sociale geschiedenis (VU) en onderzoeker Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, voorzitter Prof. dr. J.G.A. Bazelmans, bijzonder hoogleraar archeologische monumentenzorg (VU) Prof. dr. T.M. Eliëns, bijzonder hoogleraar geschiedenis van de industriële vormgeving in relatie tot de kunstnijverheid (UL) Prof. dr. J.M.F. Fritschy (tot 1 juli), bijzonder hoogleraar geschiedenis van de overheidsfinanciën (VU) Prof. dr. O.J. Hekster, hoogleraar oude geschiedenis (RU) Prof. dr. B. Kempers, hoogleraar sociologie van de kunst (UvA) Prof. dr. J.L. van Zanden (tot 1 juli), hoogleraar geschiedenis na de Middeleeuwen, in het bijzonder die van de maatschappelijke verhoudingen (UU)

lio

g Inta

tyr

Sa met

Programmaraad (vervangt per 1 maart 2010 de gebruikersraad) Dhr. E.J.A. van Beek Numismatisch deskundige Dhr. prof. dr. A.M. Bevers Hoogleraar algemene cultuurwetenschappen (EUR) Mevr. mr. A. van den Bos Bezoeker van het Geldmuseum Mevr. C.C. van Ham Docent VMBO Dhr. dr. J.P.B. Jonker Medewerker contractonderzoek en docent economische- en sociale geschiedenis. Gespecialiseerd in de handels- en bankgeschiedenis 16e – 20e eeuw. (UU) Mevr. prof. dr. H.M. Prast Hoogleraar persoonlijke financiële planning, faculteit economie en bedrijfswetenschappen (UT) Dhr. drs. C. ten Thije Open source/virtual community expert

itfeest Utrecht U

Mevr. M.M. Vaes Docent ROC

35

Bijlage IX Bruiklenen aan derden 2010 Bruikleennemer

Evenement

Data

object

Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag

Horrix en Mutters: Twee Haagse Meubelfabrikanten

01-04-2010 t/m 31-12-2010

1

Gemeente Utrecht, Utrecht

Kabinet van de Burgemeester

11-04-2010 t/m 17-01-2011

8

Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden

Oranjegoed! Vier eeuwen Oranje-Nassau op keramiek 17-04-2010 t/m 31-10-2010

3

Tobacco & Salt Museum, Japan

Oranda and Nippon / The Kingdom of the Netherlands 24-04-2010 t/m 29-08-2010 and Japan

1

Graphic Design Museum Beyerd, Breda

100 years Dutch Graphic Design

26-04-2010 t/m 26-10-2010

24

Museum Het Catharijneconvent, Utrecht

Goud!

12-06-2010 t/m 06-01-2011

13

Museum Het Palthe-Huis, Oldenzaal

Willem Vleertman, een bijzonder Oldenzaler

26-06-2010 t/m 31-08-2010

1

Groninger Museum, Groningen

Zilver in Groningen

26-06-2010 t/m 30-05-2011

3

Verzetsmuseum, Amsterdam

Wally van Hall. Banker van het Verzet

03-09-2010 t/m 12-10-2011

1

Allard Pierson Museum, Amsterdam

Alexanders erfenis – Grieken in Egypte

16-09-2010 t/m 20-03-2011

19

Graphic Design Museum Beyerd, Breda

100 years Dutch Graphic Design

25-10-2010 t/m 25-04-2011

6

Data

object

Gemeentemuseum Den Haag, Den Haag

08-04-2010 t/m 14-11-2010

2

Fries Museum, Leeuwarden

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

08-04-2010 t/m 14-11-2010

2

Haags Historisch Museum, Den Haag

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

08-04-2010 t/m 14-11-2010

1

Huis Doorn, Doorn

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

08-04-2010 t/m 14-11-2010

1

Van Daalen, Utrecht

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

08-04-2010 t/m 14-11-2010

1

Berghuijs

Waardeloos? Van betaalmiddel tot siervoorwerp

08-04-2010 t/m 14-11-2010

1

Bruiklenen aan Geldmuseum 2010 Bruikleengever

36

Evenement

Bijlage X

Founding Fathers • Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

• De Nederlandsche Bank N.V.

• Ministerie van Financiën

• De Koninklijke Munt N.V.

Bijlage XI

Verentooi (collectie Geldmuseum)

Participanten van het tentoonstellingsfonds in 2010: • Delta Lloyd Groep Foundation

• ABN AMRO

• Friesland Bank

• Generali verzekeringsgroep N.V.

• ING

• Van Lanschot Bankiers

• NIBC Bank N.V.

• Rabobank Nederland

• SNS REAAL Fonds

• Stichting Vereniging voor de Effectenhandel

37

Bijlage XII

Organigram Geldmuseum 2010

Directie

Financiële administratie

Afdeling Informatie & Publiek

Secretariaat

Projectbureau tentoonstellingen

Afdelingsassistent

Educatie

Bibliotheken

Vrijwilligers

Collectiebeheer

Evenementen

Conservatoren

Facilitair

Onderzoek

Front Office

ICT

Marketing

Coördinator vrijwilligers

38

Afdeling Collecties en Onderzoek

Vrijwilligers

Faketekst

39

Kinderfeest

je Expeditie X

Dag van de Munt

Zomerprogramma Geld&Misdaad

40

Ontwerp Ootje Oxe naar

est

Uitfe t h c e tr

U

Zilverbaar

Zomerprogramma Geld& Misdaad 41

geldmuseum.nl 42

Stichting Het Geld- en Bankmuseum Leidseweg 90 3531 BG Utrecht T 030-2910492 F 030-2910467 E [email protected] www.geldmuseum.nl Concept en vormgeving: Thinkbananas.nl / Communicatie uitvoering: Factor Z EyeCatchers ontwerp: Anneke Krull / Fotografie: Wendelien Daan Geldmuseum Fotografie: Kees Rutten, Ans ter Woerds, Fred Ernst, Ewout Huibers, Robert Oosterbroek