Conceptvisie Brede Scholen in Sliedrecht Samenwerken & verbinden voor de jeugd
Opdrachtgever: Hans Tanis, Wethouder Onderwijs Auteurs: Hans Erkens en Diana Vonk Datum: 9 oktober 2013
Inleiding 1.1. Aanleiding In de visie onderwijs en educatie Sliedrecht 2012-2020 van de gemeente Sliedrecht is de doorontwikkeling van het Brede Schoolconcept als één van de prioriteiten genoemd. Hierbij is de vorming van een visie op Brede Scholen de eerste stap. In het College-uitvoeringsprogramma 2010-2014 staat met betrekking tot de Brede School het volgende aangegeven: 1.
2.
3. 4.
De Brede School is een mix (samenwerkingsverband) van onderwijs met één of meer van de volgende onderdelen: peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, allerlei vormen van sport en recreatieve beoefening en buurtvoorziening; Vanuit deze mix van doelstellingen van de Brede School zal worden ingezet op een onderzoek naar nieuwe vormen van samenwerking van het onderwijs met bewoners, corporaties, verenigingen, zorgaanbieders e.d. voor multifunctioneel gebruik van de accommodaties. Het onderzoek leidt tot uitwerking van de strategische agenda onderwijs Sliedrecht; Bij ontwikkelingen in de onderwijshuisvesting (IHP) wordt tevens in studie gebracht of de doelstelling van de Brede School haalbaar is; Nadere beleidsregels worden uitgewerkt om de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk zo veel mogelijk te koppelen aan de Brede Scholen.
Dit visiedocument is een uitwerking van de bovenstaande ambities. 1.2. Algemene landelijke ontwikkelingen op het gebied van jeugd en onderwijs Landelijk zijn er op het gebied van jeugd en onderwijs veel ontwikkelingen gaande. Te noemen zijn onder andere de harmonisatie van voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de peuterspeelzalen en kinderopvang, Passend Onderwijs, de ontwikkeling van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG), sport en combinatiefuncties, Zorg Advies Teams (ZAT’s) en decentralisatie van de jeugdzorg. In deze ontwikkelingen spelen de school, peuterspeelzaal en kinderopvang een belangrijke en centrale rol: 1. Kinderen en jongeren worden op school, peuterspeelzaal en kinderopvang gestimuleerd om zich zodanig te ontwikkelen zodat zij optimaal kunnen participeren in de maatschappij. 2. De school, peuterspeelzaal en kinderopvang zijn een belangrijke plaats waar opgroei- en/of opvoedproblemen gesignaleerd worden. 3. De school, peuterspeelzaal en kinderopvang hebben een sociale functie in de wijk of buurt. Door middel van het Brede Schoolconcept kunnen deze maatschappelijke functies van scholen, peuterspeelzalen en kinderopvang versterkt worden en kan het kind centraal staan. 1.3. Landelijke ontwikkelingen in relatie tot Brede Schoolontwikkeling 1.3.1. Relatie Passend Onderwijs & decentralisatie jeugdzorg en Brede Scholen Door de invoering van passend onderwijs en de transitie van de jeugdzorg worden de gemeente en schoolbesturen - georganiseerd in samenwerkingsverbanden - verantwoordelijkheid voor hulp aan gezinnen met kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het bieden van passend onderwijs aan elk kind en gemeente wordt verantwoordelijk voor hulp en ondersteuning aan ouders in gezin, wijk en buurt. In de kadernotitie ‘Passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugdigen in de Drechtsteden’ is een kader geschetst waarbinnen de partners verder werken aan een passende verbinding tussen onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden. Deze samenwerking moet leiden tot (1) preventie, (2) signalering, (3) integrale (multidisciplinaire) beoordeling/weging, (4) arrangeren [denken in ondersteuning en hulp] en (5) arrangementen. 1
De Brede School kan een instrument zijn om bij te dragen aan een passende verbinding tussen onderwijs en zorg voor jeugd. 1.3.2. Integrale Kindcentra met dagarrangementen Gemeenten, PO-Raad en de brancheorganisaties pleiten bij het kabinet voor Integrale Kindcentra (IKC). Hierin komen onderwijs, kinderopvang en peuterspeelzaal echt samen op één locatie – aangestuurd door één directeur en met een heldere pedagogische visie - en staat leren, spelen, ontwikkelen en ontmoeten centraal. Hierdoor kan er een einde komen aan versnippering in het aanbod en financiering en kunnen ingewikkelde kwaliteitseisen voor opvang, onderwijs en zorg op elkaar worden afgestemd. Als gevolg hiervan kan de doorgaande lijn versterkt worden en beter samengewerkt worden om kinderen optimale ontwikkelkansen te bieden en onderwijsachterstanden zoveel mogelijk beperkt worden. Gerelateerd aan Integrale Kindcentra is er vanuit het Rijk steeds meer aandacht voor dagarrangementen. De term dagarrangementen wordt gebruikt om een samenhangend aanbod van onderwijs, (vrije tijd)activiteiten zoals sport en cultuur en opvang als integraal aanbod neer te zetten. Hierbij werken scholen, sportverenigingen, kinderopvang, overblijf en andere voorzieningen voor kinderen samen om een afgestemd aanbod te bieden Een Brede School kan zich doorontwikkelen tot Integraal Kindcentra met dagarrangementen, door de inhoudelijke samenwerking uit te bouwen naar een integrale aanpak van diverse partijen op zowel uitvoerend als bestuurlijk niveau. 1.4. Ontwikkelingen in de gemeente Sliedrecht In de gemeente Sliedrecht vinden er al diverse initiatieven plaats om het pedagogische klimaat rondom kinderen te versterken. Voorbeelden hiervan zijn samenwerkingsvormen tussen: 1. peuterspeelzalen/kinderopvang en het onderwijs; 2. zorginstellingen en het onderwijs. Met betrekking tot vroegsignalering is de samenwerking van zorgteams (binnen een school) met het lokale Zorgadviesteam (ZAT) vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin een belangrijke ontwikkeling. Daarnaast worden er in Sliedrecht zogenaamde combinatiefunctionarissen aangesteld waarbij er wordt ingezet op samenwerking tussen het onderwijs, jongerenwerk, de bibliotheek en/of sportverenigingen om sport- en cultuurparticipatie en mediawijsheid te bevorderen. De aansturing van de combifunctionarissen ligt bij de Bibliotheek en Stichting Open Jongerenwerk Sliedrecht. 1.5. Definitie Brede School De gemeente Sliedrecht spreekt van een Brede School wanneer het onderwijs structureel samenwerkt met (een of meerdere) instellingen (naar keuze) voor welzijn, gezondheid, zorg, kinderopvang (vooren naschoolse opvang) en/of peuterspeelzaalwerk, sport en/of cultuur en samen met die voorzieningen zorg draagt voor een meer integraal aanbod. 1.6. Huidige situatie met betrekking tot Brede schoolontwikkeling in Sliedrecht In het land zijn er verschillende verschijningsvormen van Brede Scholen te vinden. In Sliedrecht staat binnen Brede Scholen vooral samenwerking centraal. Hieronder wordt verstaan: samenwerkingsverbanden in de wijk of buurt tussen scholen en instellingen. Op buurtniveau zijn er al verschillende vormen van samenwerking te zien tussen scholen en (aanbieders van) peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en/of buitenschoolse opvang 1 of tussen aanbieders onderling. 1
Hierna te noemen ‘kinderopvang’
2
Tot slot zijn er meer fysieke vormen van samenwerking binnen de Brede School te zien in de nieuw te bouwen scholen in de Prickwaert en Baanhoek-West. 1.7. Leeswijzer In dit document beschrijven wij op blz. 4 allereerst de visie met bijbehorende uitgangspunten en op blz. 5 de randvoorwaarden.
3
Visie De gemeente Sliedrecht ziet de Brede School als een middel om (1) kinderen in de leeftijd tot 12 jaar 2 maximale kansen te bieden om naar vermogen te laten participeren in de samenleving door hen in een zo vroeg mogelijk stadium in hun ontwikkeling te stimuleren en te ondersteunen en belemmeringen zo veel mogelijk weg te nemen (2) sociale cohesie in de wijk of buurt te bevorderen
2. Uitgangspunten 1. Het kind staat centraal De gemeente wil dat er binnen Brede Scholen door het onderwijs met verschillende instellingen/organisaties wordt samengewerkt om kinderen optimale ontwikkelkansen te bieden door middel van activiteiten en ondersteuning die gericht zijn op cognitieve, sociaal-emotionele, fysieke en/of creatieve ontwikkeling. Binnen deze samenwerkingsvormen staan de mogelijkheden van het kind centraal en staan wij een integrale aanpak en aansturing voor. 2. Zorgen voor een laagdrempelig aanbod De gemeente wil dat Brede Scholen activiteiten op het gebied van sport, cultuur, educatie, gezondheid en welzijn laagdrempelig aanbieden. Hierbij kan ook samenwerking gezocht worden met peuterspeelzalen en kinderopvang. 3. Doorgaande ontwikkelingslijn Om kinderen maximale ontwikkelkansen te bieden wil de gemeente dat binnen de Brede Scholen de doorgaande (pedagogische) lijn versterkt wordt tussen voor- en vroegschoolse educatie en de overgang tussen het basisonderwijs en voortgezet onderwijs verbetert. 4. Ouderbetrokkenheid De gemeente ziet een belangrijke rol voor en gedeelde verantwoordelijkheid van ouders bij de ontwikkeling van hun kinderen. We willen daarom dat ouders nadrukkelijker worden betrokken bij de ontwikkeling van hun kind en de activiteiten in Brede Scholen. 5. De juiste ondersteuning op maat Voorsorterend op de komst van het Passend Onderwijs wil de gemeente dat kinderen die beperkt zijn of worden in hun ontwikkeling de juiste ondersteuning op maat krijgen. Hiervoor is het van belang dat de zorgstructuren (Zorgteams en ZAT) aansluiten op de netwerken en bestuurlijke structuren rond en activiteiten binnen de Brede Scholen. 6. Sociale cohesie bevorderen De gemeente wil dat er een bijdrage wordt geleverd aan de leefbaarheid en sociale cohesie in de wijk of buurt, doordat er enerzijds binnen de Brede Scholen educatieve en ontmoetingsactiviteiten worden aangeboden in de wijk en buurt voor leerlingen, ouders en buurtbewoners en anderzijds dat er door middel van medegebruik van de onderwijsvoorziening activiteiten in de wijk gefaciliteerd worden. 3 7. Voldoende ruimte voor verschil Niet iedere wijk of buurt is hetzelfde. Wij willen ruimte bieden voor maatwerk binnen (de ontwikkeling van) een Brede School, waarbij het profiel 4 aansluit bij de behoefte van leerlingen, ouders en bewoners. 2
De leeftijd tot 12 jaar is een pragmatische keuze en groeimodel (uitbreiding op termijn naar 18 jaar is mogelijk) Hierbij kan onder andere gedacht worden aan het faciliteren van de vergaderingen van buurtverenigingen en/of andere plaatselijke verenigingen. 4 Brede Scholen kunnen diverse profielen hebben: verrijkingsprofiel, wijkprofiel, kansenprofiel, opvangprofiel, zorgprofiel (Sardes, 1999). 3
4
3. Randvoorwaarden 1. De gemeente Sliedrecht biedt kaders en faciliteert De gemeente ziet binnen de Brede Schoolontwikkeling een nadrukkelijke rol weggelegd voor de scholen en hun samenwerkingspartners, waar nodig en mogelijk zal de gemeente dit proces faciliteren. Daarnaast zal de gemeente met haar beleid de kaders bieden, waarbinnen het Brede Schoolconcept nader uitgewerkt kan worden. 1. In het kader van de Brede School ontwikkeling worden bestaande gebouwen in principe niet uitgebreid Dat wil zeggen dat de gemeente buiten de bestaande nieuwbouwplannen (Baanhoek-West en Prickwaert) in principe geen nieuwbouw of uitbreiding van schoolgebouwen t.b.v. Brede Scholen zal realiseren. 2. Waar het gaat om een gebouw volgt de gemeente de fysieke uitgangspunten en randvoorwaarden uit de Onderwijsvisie a. flexibiliteit: uitwisselbaarheid van lokalen tussen scholen onderling en/of ten behoeve van aanvullende voorzieningen; b. gezamenlijkheid: meerdere scholen delen aanvullende voorzieningen zoals kinderopvang, buitenschoolse opvang en/of peuterspeelzaal; c. multifunctionaliteit: beschikbaarheid van ruimten voor andere functies voor de wijk of buurt en voor (sport)verenigingen. 3. De Brede Schoolontwikkeling moet binnen de financiële kaders passen De gemeente Sliedrecht moet de komende jaren grote bezuinigingen realiseren. Dit betekent dat de middelen voor het faciliteren van Brede Scholen schaars zijn en de Brede Schoolontwikkeling binnen de beschikbare budgetten gerealiseerd moet worden. 4. Scholen en instellingen bepalen in principe zelf of ze een Brede School willen worden of in willen participeren De gemeente vindt het belangrijk om aan te sluiten bij de behoefte van scholen en instellingen zelf. Dit betekent dat samenwerking tussen scholen en partners in de eerste plaats wordt georganiseerd door scholen en instellingen zelf. De gemeente kan hier wel een verbindende rol in spelen. Scholen moeten echter wel toestemming aan de gemeente vragen, wanneer zij leslokalen willen inzetten voor andere functies dan het onderwijs. Hierbij is het principe leidend dat de functies wijk- en/of kindgericht én kostendekkend moeten zijn. Daarnaast dient versnippering en overaanbod zoveel mogelijk voorkomen te worden. 5. Oneerlijke marktwerking voorkomen Om oneerlijke marktwerking te voorkomen is het wenselijk en noodzakelijk dat er voor medegebruik en commerciële huur van ruimten binnen onderwijsvoorzieningen eenduidig beleid wordt gemaakt met daarin uitgangspunten en afspraken. 6. Sturen op resultaten, in plaats van aanbod De gemeente vindt dat het aanbod binnen Brede Scholen altijd resultaatgericht moet zijn; de brede ontwikkeling van het kind staat hierbij voorop. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan het subsidiëren van kindplaatsen in plaats van groepen, het maken van resultaatafspraken met partners over bijvoorbeeld de voortgang van kinderen die onderwijsachterstanden 5 hebben of – indien de gemeente een subsidie verleent - het bereik van het aantal kinderen/ouders/buurtbewoners bij activiteiten. 5
Dit zijn gemeenten wettelijk verplicht in het kader van de Wet OKE.
5
7. Ouders, kinderen en buurtbewoners worden actief betrokken bij de ontwikkeling van de Brede School Om aan te sluiten bij de wensen, behoeften en vragen van ouders, kinderen en buurtbewoners vindt de gemeente het belangrijk dat zij in een vroeg stadium worden betrokken bij de ontwikkeling van de Brede School. Wij zien het aansluiten van de activiteiten bij de wensen en mogelijkheden van kinderen/ouders/buurtbewoners voor wie de activiteiten bedoeld zijn als de belangrijkste succesfactor voor het slagen van de activiteiten die voor hen georganiseerd worden.
6
