Concept verslag Preventieproject “De Overstap” Gemeente Den Haag 2005
november 2005
Aob Compaz BV Kilwijkstraat 5 3311 WN Dordrecht tel: 078 - 6145518 fax: 078- 6148011
Inhoudsopgave Inhoudsopgave _____________________________________________________________ 2 Voorwoord _________________________________________________________________ 3 Hoofdstuk 1 Algemeen _______________________________________________________ 4 Voorbereiding en informatie__________________________________________________ 4 Fases in het project ________________________________________________________ 4 Hoofdstuk 2 Onderzoeksactiviteiten _____________________________________________ 5 Verzamelen van de gegevens ________________________________________________ 5 Registratie en Interventie door Aob Compaz ____________________________________ 5 Overdracht aan het SMC ____________________________________________________ 6 Hoofdstuk 3 Resultaten en bevindingen __________________________________________ 7 Hoofdstuk 4 Bevindingen en knelpunten ________________________________________ 12 Hoofdstuk 5 Conclusie en aanbevelingen _______________________________________ 14 Bijlagen __________________________________________________________________ 15 Bijlage 1 Deelnemende scholen _____________________________________________ 16 Bijlage 2 Diplomakaart _____________________________________________________ 17 Tabel 1 Risico-overstappers VMBO __________________________________________ 18 Tabel 2 Risico naar leerweg VMBO __________________________________________ 19 Tabel 3 Verdeling over risicofactoren _________________________________________ 20 Tabel 4 geslaagde en gezakte leerlingen (met risicofactoren) ______________________ 21 Tabel 5 bestemming leerlingen met risicofactoren _______________________________ 21 Tabel 6 bestemming leerlingen per risicofactor _________________________________ 22 Tabel 7 bestemming van leerlingen met risicofactoren naar leerweg ________________ 22 Bijlage 3 “Wat gebeurde er na de interventie van Aob Compaz” ____________________ 23 Bijlage 4 Casussen _______________________________________________________ 24 Bijlage 5 Artikel NRC ______________________________________________________ 26
2
Voorwoord Voor u ligt het verslag van het Preventieproject “De Overstap”, gemeente Den Haag. De aanleiding voor het starten van dit project was de algemene constatering dat een relatief grote groep jongeren na hun eindexamen Vmbo geen vervolgscholing blijkt te hebben; zij missen de aansluiting naar het Mbo. Deze schoolverlaters komen vervolgens bij het RMC in beeld op een tijdstip dat plaatsing in een scholingstraject vaak niet meer mogelijk blijkt. Om deze schoolverlaters tijdig in beeld te krijgen en direct na hun examen begeleiding te bieden bij de overstap naar het vervolgonderwijs, is het Preventieproject opgezet, naar “het Gronings model”. Dit project loopt in de provincie Groningen al meerdere jaren, en er is inmiddels sprake van een provinciaal sluitende aanpak in de preventie van voortijdig schoolverlaten. Taskforce Jeugdwerkloosheid heeft het initiatief genomen om landelijk een aantal pilots te starten, de gemeente Den Haag heeft hierop ingetekend. De activiteiten van het project zijn gericht op de eindexamenleerlingen van de Vmbo-scholen in de stad Den Haag. Scholen, gemeenten en RMC’s zetten zich in om te voorkomen, dat leerlingen voortijdig afhaken. Het streven is dat alle leerlingen een startkwalificatie verwerven. Dit betekent een diploma op tenminste Havo- of Mbo-2 niveau, teneinde een goede kans te maken op de arbeidsmarkt. Dit geldt voor alle leerlingen tot 23 jaar. Het Preventieproject is hieraan rechtstreeks gerelateerd. Het doel van het project is het voorkomen van voortijdig schooluitval bij de overstap van het Vmbo naar het vervolgonderwijs. Door de “risico overstappers” vroegtijdig in kaart te brengen en begeleiding te bieden in de zomerperiode, blijken veel leerlingen in tweede instantie een passende keuze te kunnen maken. Door tijdige interventie kan de leerling alsnog aan het begin van het schooljaar starten met een Mbo-opleiding. Het Preventieproject is uitgevoerd door AOB Compaz in opdracht van het RMC gemeente Den Haag. Het project werd als pilot ondersteund door Taskforce Jeugdwerkloosheid. Er namen in de stad Den Haag in totaal 2048 vmbo-eindexamenleerlingen deel aan het Preventieproject. Van deze groep behoort 23 % tot de groep “risico-overstappers”, dat zijn 479 leerlingen. Deze leerlingen zijn in de periode vanaf de zomervakantie tot medio oktober door medewerkers van AOB Compaz gevolgd, begeleid en ondersteund bij het realiseren van hun vervolgtraject. Hoofdstuk 1 begint met een Algemeen deel, in hoofdstuk 2 worden de onderzoeksactiviteiten beschreven. Hoofdstuk 3 geeft resultaten en bevindingen weer, in hoofdstuk 4 worden bevindingen en knelpunten beschreven. Hoofdstuk 5 bevat Conclusie en aanbevelingen. Wij willen hierbij onze dank uitspreken voor de prettige samenwerking met de medewerkers van: de productgroep Stedelijk Onderwijs Beleid (Dienst OCW); het SMC; het Jongerenteam (SZW); het Servicecentrum van de Mondriaan Onderwijs Groep en het VO.
Paul de Ruiter, Aob Compaz
3
Hoofdstuk 1
Algemeen
Voorbereiding en informatie Contacten met de Vmbo-scholen De vestigingsdirecteuren en decanen van 30 Vmbo-scholen in de stad Den Haag zijn schriftelijk door de Dienst OCW van de gemeente Den Haag op de hoogte gebracht van het project. Zij zijn uitgenodigd voor informatiebijeenkomsten op 28/4 en 19/5 op het stadhuis. Decanen zijn ook telefonisch en via de e-mail door Aob Compaz benaderd. Vanaf half juni is er regelmatig contact geweest met decanen over de diplomakaarten, uitstroomgegevens, gezakte kandidaten en herexamenkandidaten, zowel telefonisch als via de mail. Begin september is er een bestemmingsoverzicht gestuurd naar de Vmbo-scholen. In bijlage 1 staat het overzicht van de deelnemende scholen. Contacten met de Mbo-scholen Er is tijdens het project contact geweest met het AOC Wellantcollege MBO Rijswijk, het ROC ID College, het ROC Leiden en de Mondriaan Onderwijs Groep. De belangrijkste vraag aan het Mbo was voor welke opleidingen leerlingen zich nog aan konden melden. Met het servicecentrum van de Mondriaan Onderwijs Groep is overleg geweest over de communicatie naar de Vmbo-scholen over de relatie tussen het bestaande project Trajectbegeleiding en het Preventieproject. De intakeprocedures van de verschillende opleidingen zijn gecommuniceerd en er werd aangegeven welke opleidingen geen leerlingen meer konden plaatsen. Er zijn afspraken gemaakt over de benadering van leerlingen en het uitwisselen van leerlinggegevens.
Fases in het project Het Preventieproject bestaat uit verschillende fases. De eerste fase is het verzamelen van de uitstroomgegevens. Een belangrijk onderdeel hiervan zijn de diplomakaarten, deze worden na de diploma-uitreiking door de leerlingen ingevuld en vervolgens door de decaan naar Aob Compaz verzonden. De gegevens van de diplomakaarten vormen de basis voor de registratie van de leerlingen en de interventies door Aob Compaz. De tweede fase van het project bestaat uit registratie en interventie. De uit de diplomakaarten geselecteerde risico-overstappers zijn gedurende de zomer begeleid naar een scholingstraject of anderszins. De derde fase is het melden van de resultaten aan het RMC/Beleid en het VO. In hoofdstuk 2 worden onderzoeksactiviteiten nader omschreven.
4
Hoofdstuk 2
Onderzoeksactiviteiten
Verzamelen van de gegevens Op de diplomakaarten (Bijlage 2) worden de uiteindelijke gegevens over de bestemming van de leerling aangegeven. • Eind april zijn de decanen Vmbo door Aob Compaz telefonisch en via de mail benaderd over het aantal eindexamenleerlingen en de te verzenden diplomakaarten. • In mei zijn de diplomakaarten verstuurd naar de decanen van het Vmbo. In een begeleidende mail zijn de procedureafspraken gemaakt over het aanleveren van de diplomakaarten en aanvullende gegevens zoals een lijst van gezakte leerlingen en klassenlijsten met NAW-gegevens. • Eind juni begin juli hebben de deelnemende scholen de diplomakaarten naar Aob Compaz teruggestuurd. • Enkele scholen hebben in plaats van de diplomakaarten een uitstroomoverzicht gestuurd.
Registratie en Interventie door Aob Compaz Registratie Uit de verzamelde gegevens werden “risico-overstappers” geselecteerd in de volgende categorieën: • Leerlingen die nog geen keuze hebben gemaakt voor een vervolgopleiding. (risicofactor 1) • Leerlingen die kiezen voor de Bbl-leerweg, maar nog geen praktijkplaats hebben. (risicofactor 2) • Leerlingen die zich nog niet hebben aangemeld voor een opleiding. (risicofactor 3) • Leerlingen die nog niet zeker zijn van toelating, door plaatsing op een wachtlijst of omdat de toelating afhankelijk is van een toelatings- of intakegesprek of keuring. (risicofactor 4) • Leerlingen die een onduidelijke bestemming op hun diplomakaart invullen, b.v. meerdere opties. (risicofactor 5) • Leerlingen die gaan werken zonder beroepsopleiding. (risicofactor 6) Door enkele decanen zijn op de diplomakaart leerlingen ook aangegeven als “risico leerling” Interventie In de vakantieperiode en de maand september hebben medewerkers van Aob Compaz met alle 479 leerlingen, behorende tot de zogenaamde risico-overstappers, contact opgenomen. • Eerste telefonische contact Alle risico-overstappers zijn in de periode van juli tot en met september telefonisch benaderd. In de meeste gevallen is er zowel met de leerling als met een van de ouders gesproken. In eerste instantie is de door ons verkregen informatie gecheckt met gegevens van de Mondriaan Onderwijs Groep. • Telefonisch volgen Met ongeveer 310 van deze leerlingen is meerdere malen telefonisch contact geweest. Het aansporen van leerlingen om in actie te komen en het geven van
5
concrete tips over te zetten stappen vormde het hoofdbestanddeel van de telefoongesprekken. Om de vinger aan de pols te houden hebben we terugbelafspraken gemaakt tot het moment dat de leerling een onderwijsbestemming had. • Schriftelijk contact Er zijn 154 brieven gestuurd naar leerlingen die we telefonisch niet hebben bereikt of waarvan we op geen enkele manier het telefoonnummer hebben kunnen achterhalen. Van deze leerlingen hebben er 74 schriftelijk of telefonisch met ons contact gezocht. In september hebben we een aantal van deze leerlingen, waar mogelijk, opnieuw benaderd. • Begeleidingsgesprekken Met 40 leerlingen hebben medewerkers van Aob Compaz een of meerdere begeleidende gesprekken gehouden. Het betrof vooral leerlingen uit de risicogroep 1, die nog niet gekozen hadden voor een vervolgopleiding of ernstig twijfelde aan hun keuze. • Belangstellingsonderzoeken Bij vrijwel alle leerlingen die op gesprek zijn geweest is een beroepskeuze interesseonderzoek afgenomen. De onderzoeksresultaten zijn met de leerling (en soms ook met de ouders) doorgesproken, op basis daarvan hebben de leerlingen een keuze kunnen maken. • Informatie verstrekken Aan een aantal leerlingen hebben we schriftelijke informatie over opleidingsmogelijkheden en aanmeldingsformulieren voor ROC’s toegestuurd.
Overdracht aan het SMC Eind augustus zullen bestemmingen van “risicoleerlingen” worden overdragen aan het SMC, zoals leerlingen waarvan de bestemming onbekend is gebleven. Jongeren die willen gaan werken zonder beroepsopleiding en leerlingen die een opleiding via het Bbl-traject willen volgen maar nog geen leerbedrijf hebben gevonden. Ook aan de decanen van de deelnemende Vmbo-locaties is na de zomervakantie een uitstroomoverzicht van de “risicoleerlingen”gestuurd.
6
Hoofdstuk 3
Resultaten en bevindingen
Risico-overstappers van scholen in de stad Den Haag (Tabel 1 in de bijlagen) Op grond van de gegevens van de diplomakaarten behoren 479 leerlingen tot de zogenaamde risicogroep (23%) Onderverdeeld naar leerweg Vmbo. (Tabel 2 in de bijlagen) Van de 479 “risicoleerlingen” komen 145 leerlingen van de Basisberoepsgerichte Leerweg, 133 leerlingen van de Kaderberoepsgerichte Leerweg en 201 van de Gemengde- of Theoretische Leerweg. Verdeling over de risicofactoren (RF) (Tabel 3 in de bijlagen) RF 1 : RF 2 : RF 3 : RF 4 : RF 5 : RF 6 :
geen bestemming geen praktijkplaats niet aangemeld toelating onzeker bestemming onduidelijk werken zonder scholing
44% 5% 15% 20% 9% 7%
Geslaagde en gezakte leerlingen (Tabel 4 in de bijlagen) Van de 479 “risicoleerlingen” zijn er 84 gezakt bijna 19%. De meeste gezakte leerlingen zijn terug naar school hetzij voor een Mbo-opleiding of terug naar het Vmbo. Resultaten na interventie verdeeld naar risicofactor 1. Geen bestemming ( risicofactor 1) (Tabel 6 in de bijlagen) Totaal 213 leerlingen (44%) hebben op de diplomakaart aangegeven nog niet te weten wat ze het komende schooljaar gaan doen. Bestemming na contact en interventie: • • • • • • • • •
130 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 11 leerlingen hebben gekozen voor een Bbl-traject 11 leerlingen hebben gekozen voor een Havo-opleiding 10 leerlingen gaan terug naar het Vmbo Gemengde of Theoretische Leerweg(waarvan 3 naar het VAVO) 21 leerlingen gaan werken zonder een opleiding 3 leerlingen gaan een particuliere opleiding volgen 2 leerlingen zijn verhuisd naar het buitenland van 33 leerlingen is de bestemming onbekend gebleven 1 leerling gaat terug naar Vmbo Basis 2 leerlingen gaan terug naar Vmbo Kader
7
Bevindingen: •
•
• •
Dat er zo’n grote groep uit deze categorie alsnog gekozen heeft voor een beroepsopleiding in het Mbo heeft te maken met het gegeven dat zij tussen het invullen van de diplomakaart en het contact met het Aob Compaz zich soms zelf al ergens aangemeld hadden.Of waren bezig of van plan om zich te gaan aanmelden. In het laatste geval heeft de interventie een katalyserende werking gehad. In de gesprekken is zoveel mogelijk geadviseerd haast te maken met het aanmelden of bij onduidelijkheid over de plaatsing contact op te nemen met het ROC. Met betrekking tot de opleidingen bij de Mondriaan Onderwijs Groep waar geen plek meer was voor de jongeren is verwezen naar andere ROC’s. Twijfel tussen Havo en Mbo of twijfel over de toelating Havo was voor 11 leerlingen (50%) een reden om niets in te vullen op de diplomakaart. Deze leerlingen zijn geïnformeerd over de voordelen van het Mbo, het behalen van een beroepskwalificatie. In deze categorie zit ook de grootste groep namelijk 63 % van de leerlingen waarvan de bestemming onbekend is gebleven. Van alle “risicoleerlingen” zit in deze categorie ook de grootste groep, 21 leerlingen, die gaat werken zonder verder een opleiding te volgen.
2. Geen praktijkplaats ( risicofactor 2) (Tabel 6 in de bijlagen) 25 leerlingen hebben op de diplomakaart aangegeven te kiezen voor de Bbl-leerweg, maar nog geen praktijkplaats te hebben. Dit is 5% van de risico-overstappers. Bestemming na contact en interventie: • • •
23 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 13 leerlingen hebben gekozen voor een Bbl-traject 1 leerling heeft gekozen voor particulier beroepsonderwijs van 1 leerling is de bestemming onbekend gebleven
Bevindingen: Meer dan de helft van de leerlingen is het toch gelukt, door tips en informatie van het Aob Compaz, om een praktijkplaats te vinden. In sommige sectoren blijkt dit erg moeilijk, bijvoorbeeld in de branches uiterlijke verzorging, welzijn en administratie. In deze branches hebben uiteindelijk 10 leerlingen hierdoor gekozen voor een Bol-traject. 3. Niet aangemeld ( risicofactor 3) (Tabel 6 in de bijlagen) Totaal hebben 73 leerlingen (15% van de risico-overstappers) op hun diplomakaart aangegeven zich nog niet te hebben aangemeld of hebben dit niet ingevuld op de diplomakaart. Bestemming na contact en interventie: • 53 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 5 leerlingen hadden gekozen voor een Bbl-traject • 2 leerlingen hebben gekozen voor een Havo-opleiding • 1 leerling gaat terug naar het Vmbo Theoretische Leerweg • 5 leerlingen gaan werken zonder een opleiding • 4 leerlingen gaan een particuliere beroepsopleiding volgen (kapper) 8
• 2 leerlingen zijn verhuisd naar het buitenland • van 6 leerlingen is de bestemming onbekend gebleven Bevindingen: Ook bij deze categorie is er een grote groep, namelijk 53 leerlingen van de 73, die al wel besloten had te kiezen voor een beroepsopleiding in het Mbo. Echter op het moment van het invullen van de diplomakaart hadden ze zich nog niet aangemeld of had de decaan met nadruk aangegeven dat het om een “risicoleerling” ging. 4 leerlingen uit deze categorie hebben gekozen voor een particuliere beroepsopleiding tot kapper. 4. Toelating onzeker (risicofactor 4) (Tabel 6 in de bijlagen) In totaal zijn 93 leerlingen (20%) ingedeeld bij deze risicogroep omdat er sprake was van plaatsing op een wachtlijst voor een Bol-traject (bijlage..) , een toelatingsonderzoek/keuring voor uniformberoepen, intakegesprek of een aanmelding waarbij de toelating op voorhand onzeker was. Bestemming na contact en interventie: • • • • • • • •
55 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 11 leerlingen hebben gekozen voor een Bbl-traject 6 leerlingen hebben gekozen voor een Havo-opleiding 15 leerlingen gaan terug naar het Vmbo Gemengde of Theoretische Leerweg 7 leerlingen gaan werken zonder een opleiding 1 leerling gaat een particuliere opleiding volgen 1 leerling is verhuisd naar het buitenland van 7 leerlingen is de bestemming onbekend gebleven 1 leerling gaat terug naar Vmbo Kader
Bevindingen: In deze categorie is het 55 leerlingen, ongeveer 59 %, gelukt om geplaatst te worden op een beroepsopleiding in het Mbo. Verder is een flinke groep gezakte leerlingen, namelijk 16 jongeren, die uiteindelijk gekozen hebben weer terug te gaan naar het Vmbo. Op 1 leerling na het gaat het allemaal om leerlingen uit Gemengde of Theoretische Leerweg. 5. Bestemming onduidelijk (risicofactor 5) (Tabel 6 in de bijlagen) Van totaal 42 leerlingen (9%) is de bestemming op grond van de gegevens op de diplomakaart niet duidelijk. Er zijn bijvoorbeeld meerdere keuzes aangegeven, of er is geen studierichting ingevuld. Bestemming na contact en interventie: • • • • •
26 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 5 leerlingen hadden gekozen voor een Bbl-traject 3 leerlingen hebben gekozen voor een Havo-opleiding 1 leerling gaat terug naar het Vmbo Theoretische Leerweg 4 leerlingen gaan werken zonder een opleiding 2 leerling gaat een particuliere opleiding volgen 9
• • •
2 leerlingen zijn verhuisd naar het buitenland van 3 leerlingen is de bestemming onbekend gebleven 1 leerling gaat terug naar Vmbo Kader
Bevindingen: Veel leerlingen uit deze categorie hebben op hun diplomakaart hun bestemming onduidelijk of onvolledig ingevuld. In enkele gevallen hebben leerlingen meerdere opleidingen genoteerd. Ook hier is het de grootste groep leerlingen namelijk 26 van de 42 leerlingen gelukt zich in te schrijven voor een Mbo opleiding. Voor het overige is de verdeling over de bestemming gelijkmatig. 6. Werken (risicofactor 6) (Tabel 6 in de bijlagen) Slechts 33 leerlingen (7%) hebben op de diplomakaart aangegeven te gaan werken zonder verdere scholing. Bestemming na contact en interventie: • • • • • •
10 leerlingen hebben zich aangemeld voor BVE waarvan 4 leerlingen hebben gekozen voor een Bbl-traject 1 leerling gaat terug naar het Vmbo Theoretische Leerweg 15 leerlingen gaan werken zonder een opleiding 1 leerling volgt uitwisselingsprogramma in het buitenland van 5 leerlingen is de bestemming onbekend gebleven 1 leerling gaat terug naar Vmbo Kader
Bevindingen Van deze categorie gaan er 12 leerlingen naar school voor een Mbo-opleiding waarvan er 4 leerlingen hebben gekozen voor een Bbl-traject. Bijna de helft geeft aan te gaan werken zonder opleiding. Uit onderzoek bij leerlingen uit alle risicogroepen is gebleken dat uiteindelijk in totaal nog 52 leerlingen zijn gaan werken waarvan 21 leerlingen werkzoekend waren. In totaal zijn 52 leerlingen van de 479 risico-overstappers werkend of werkzoekend. In de bijlage “Wat gebeurde er na de interventie van het Aob Compaz” staat meer over leerlingen uit deze categorie evenals over de categorie die geen praktijkplaats heeft gevonden. Terugkoppeling naar het RMC/SMC Er zijn gedurende het project diverse contacten geweest met het RMC/Beleid en het Jongerenteam (SZW), 5 jongeren zijn direct doorverwezen naar de laatstgenoemde instantie. In augustus, na de zomervakantie zijn de eerste overzichten toegestuurd aan het SMC: • • •
een overzicht van leerlingen die willen gaan werken maar nog zonder baan een overzicht van leerlingen die een Bbl-traject willen gaan volgen maar nog zonder leerbedrijf zijn een overzicht van leerlingen waarvan de bestemming niet bekend is omdat ze niet bereikbaar waren of niet reageerden op brieven 10
•
een overzicht van leerlingen die aangaven naar de Vavo te willen gaan voor een Avoopleiding
In september zijn er na overleg met het RMC nog drie groepen leerlingen benaderd: • leerlingen waarvan de bestemming niet bekend was. • leerlingen die nog in het traject zaten en nog niet definitief waren geplaatst op een Mbo-opleiding. • leerlingen die willen gaan werken maar nog geen baan hebben en leerlingen die een Bbl-traject willen gaan volgen maar nog zonder leerbedrijf zijn. Per 1 oktober is de begeleiding door Aob Compaz beëindigd en zijn de gegevens van de restgroep overgedragen aan het SMC. Het betreft leerlingen die nog geen scholingstraject volgen of waarvan de bestemming onbekend is gebleven zij zijn gemeld aan het SMC. De interventies van Compaz en de stand van zaken omtrent de 89 leerlingen zijn met de SMC-coördinator gecommuniceerd.
11
Hoofdstuk 4
Bevindingen en knelpunten
Tijdens de uitvoering van de interventies zijn een aantal zaken opgevallen. Hieronder treft u een overzicht van de bevindingen waarbij knelpunten worden aangegeven. Bevindingen Praktijkplaatsen Bbl-leerweg Voor de Bbl-leerweg blijkt het verwerven van een praktijkplaats (voor de BPV) vaak lastig. Leerlingen moeten erg veel moeite doen om bij een bedrijf binnen te komen. Voor leerlingen die in het Vmbo stage hebben gelopen lukt het soms om via die contacten een praktijkplaats te vinden. In sommige branches lijkt het vinden van praktijkplaats vrijwel onmogelijk. Het blijkt dat deze leerlingen informatie en vaardigheden missen om zelfstandig een praktijkplaats te kunnen verwerven. Ze hebben geen overzicht van potentiële leerbedrijven, hebben moeite met het nemen van initiatieven richting leerbedrijven of weten zich niet goed te presenteren. Bovendien starten leerlingen vaak te laat met hun zoektocht naar een leerbedrijf dat wil zeggen soms pas na het eindexamen of na in de zomervakantie. De voorlichting en de afspraken over inschrijving voor een Bbl-traject zonder praktijkplaats verschillen per studierichting en ROC. In een aantal gevallen switcht de leerling naar een opleiding via de Bol-traject, soms naar een andere richting. Dit kan een negatieve invloed hebben op de motivatie. Enkele leerlingen zijn verwezen naar het Jongerenteam (SZW), die de jongeren in het traject naar een praktijkplaats begeleiden. Knelpunten Algemeen Opleidingskeuze Uit de gesprekken met de leerlingen en ouders komt naar voren dat: • De leerling vaak geen reëel beeld heeft van eigen affiniteiten en beroepsmogelijkheden. Dit speelt ondermeer een rol bij de functies in de Land- en Luchtmacht en de Marine. Leerlingen hebben geen reëel beeld van deze functies, maar zijn er wel op gefixeerd, waardoor ze niet open staan voor alternatieven. • De leerling vaak nog twijfelt tussen meerdere opleidingsmogelijkheden. • Een flink aantal leerlingen niet meer gemotiveerd is om regulier onderwijs te volgen. • Sommige leerlingen zijn tussen de diploma-uitreiking en het eerste telefonisch contact veranderd in hun opleidingskeuze. • In sommige gevallen persoonlijke problematiek (privé-problemen, persoonlijkheidsstoornis, drugs, ziekte) een opleidingskeuze in de weg staat. Financiële situatie In de gesprekken met leerlingen en hun ouders over de overstap van de Bbl-leerweg naar de Bol, kwamen regelmatig vragen over de hoogte van het schoolgeld en de mogelijke vergoeding van reiskosten. Het bestaan van de Regeling Tegemoetkoming Studiekosten bleek onvoldoende bekend te zijn. De financiële situatie van de leerling (en de ouders) was vaak de reden toch eerst te blijven proberen een praktijkplaats te vinden, met als gevolg geen of een late aanmelding voor de Bol-leerweg. Soms kiest een leerling vanwege de reiskosten voor een andere studierichting, dichter bij huis.
12
Leerplicht en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Het valt op dat leerlingen niet of nauwelijks op de hoogte zijn van de regelgeving op het gebied van (partiële) leerplicht en noodzaak om startkwalificatie(Mbo-diploma op niveau 2 of een Havo-diploma)te behalen. Zonder die startkwalificatie is de kans op het vinden en behouden van werk aanzienlijk kleiner. Knelpunten in de uitvoering Diplomakaart: • Informatie op de diplomakaarten bleek in een aantal gevallen onleesbaar. • De leerweg was niet altijd ingevuld • M / V ontbreekt op de diplomakaart Contact: • Een niet gering aantal telefoonnummers vooral 06-nummers waren onjuist of niet bereikbaar of gaven geen gehoor ook s’ avonds niet. Scholen: • Niet alle decanen leverden klassenlijsten met NAW-gegevens en een lijstje met gezakte leerlingen aan. Dit heeft nogal wat nazorg gevergd. • Decanen zijn in de laatste weken van het schooljaar slecht te bereiken omdat zij vaak ook veel taken hebben in andere leerjaren. • Communicatie met ROC’s in de zomervakantie is bijna niet mogelijk
13
Hoofdstuk 5
Conclusie en aanbevelingen
Conclusie Van de VO-scholen met Vmbo- afdelingen in de stad Den Haag hebben 26 locaties deelgenomen aan het preventieproject “De Overstap”.. Van de 2058 schoolverlaters van het Vmbo zijn er 479 jongeren als “risico overstappers” geselecteerd. Met deze 479 leerlingen is door loopbaanadviseurs van Aob Compaz vanaf begin juli telefonisch contact opgenomen. Door het voeren van gesprekken met leerlingen en ouders, het verstrekken van informatie over scholingsmogelijkheden of in een aantal gevallen door het afnemen van een aantal interessetests zijn deze leerlingen ondersteund en gevolgd bij het realiseren van de keuze. 338 leerlingen (70,6%) hebben een onderwijsbestemming gevonden, 52 leerlingen zijn gaan werken zonder opleiding. De restgroep bestaande uit 89 leerlingen zijn na onze interventies gemeld aan het RMC. Aanbevelingen algemeen Het zou beter zijn eerder te starten met de communicatie over het preventieproject met de VO-scholen, zowel met locatiedirectie als met de decanen. Als de NAW-gegevens van de examenkandidaten door de school of gemeente vooraf digitaal kunnen worden aangeleverd, kunnen de diplomakaarten op naam en per school / locatie worden uitgeprint. Dit vermindert de kans op fouten aanzienlijk. Indien er voor wordt gekozen om met diplomakaarten te werken, zijn klassenlijsten een onmisbaar controlemiddel op o.a. de juiste spelling van namen, de geboortedatum, de leerweg en M/V. De diplomakaart zou ook vervangen kunnen worden door een Loopbaankaart, waarop de leerling al in een eerder stadium aangeeft waar hij staat in het traject naar zijn bestemming en welke kant hij of zij uit wil. In een eerder stadium (maart/april) zouden leerlingen die kiezen voor een Mbo-opleiding via het Bbl-traject in contact gebracht kunnen worden met het Jongerenteam (SZW). Jongeren kunnen dan geadviseerd worden hoe ze een praktijkplaats kunnen vinden, tijdig starten met het zoeken naar een praktijkplaats en zonnodig daarin worden begeleid. Aanbevelingen t.a.v. de intake De ROC ’s zouden samen met de Vmbo-scholen de leerlingen moeten bewegen zich aan te melden vóór 31 maart bij een Mbo-opleiding. De intake zou dan in april/mei, dus voor het centraal examen van de Vmbo-leerling kunnen plaatsvinden. De leerling zou dan voor dat hij examen gaat doen kunnen weten of hij of zij plaatsbaar is. Na het behalen van het diploma stuurt de leerling een kopie van zijn diploma en cijferlijst op naar het ROC en kan de onderwijsovereenkomst worden opgemaakt. Decanen en mentoren van de Vmbo-scholen kunnen dan eerder en beter in beeld krijgen of hun leerlingen geplaatst kunnen worden dan nu het geval is en kunnen leerlingen nog begeleiden omdat zij nog op school komen. Voor deze aanpassingen van de intakeprocedures is het van belang dat de Vmbo-scholen en de ROC’s samenwerken en er ROC breed duidelijke procesafspraken worden gemaakt. Het zal niet zo eenvoudig zijn te realiseren, maar hierdoor zal het aantal “risico overstappers” flink worden beperkt. Alle energie kan dan worden gericht op de leerlingen die gezakt zijn, geen praktijkplaats hebben of een groot keuzeprobleem hebben. Ook leerlingen die lang op vakantie gaan kunnen op deze manier beter worden gevolgd. 14
Bijlagen
15
Bijlage 1 Deelnemende scholen Aloysius College Atlas College loc. Ypenburg Chr. College De Populier College St. Paul Dalton Den Haag Haags Montessori Lyceum Haagsch Genootschap JWF Hofstad Heldringcollege Hofstad Mavo Int. Edith Stein College Joh. De Witt College HAVO/VMBO Grafisch Joh. De Witt College VMBO (2 locaties) Overbosch College Scholengroep Zuid-West Wateringseveld Scholengroep Zuid-West, Eskamp Horeca en Techniek Scholengroep Zuid-West Berensteinlaan Scholengroep Zuid-West De Haagse Scholengroep Zuid-West VMBO Dep. Westhovenplein Segbroek College (2 locaties) Wellantcollege Madestein Wellantcollege Westvliet Westhage (3 locaties)
16
Bijlage 2 Diplomakaart
Diplomakaart Naam Adres Postcode + plaats Telefoonnummer Geboortedatum Naam school
_____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ __________ E-mail adres: __________________________ _____________________________________________________
Ben je geslaagd voor het examen?
Ja
behaald diploma
Vmbo
Nee Sector
: ___________
Leerweg
: ___________
Kruis aan en vul in wat je na de zomervakantie gaat doen: Ik weet nog niet wat ik ga doen Ik blijf op deze school Ik ga een dagopleiding volgen Naam van de opleiding of richting
_______________________niveau: ______
Naam school/opleidingsinstituut
_____________________________________
Ik heb me al aangemeld
Ja
Nee
Ja, maar op wachtlijst geplaatst
Ik ga werken en leren Naam van de opleiding of het
_____________________________________
Beroep Naam school/opleidingsinstituut
_____________________________________
Ik heb me al aangemeld
Ja
Nee
Ik heb al een praktijkplaats
Ja
Nee
Naam werkgever
_____________________________________
Plaats
_____________________________________
Ik ga werken zonder opleiding Naam werkgever Ik ben al aangenomen Overige mogelijkheden
_____________________________________ Ja
Nee
_____________________________________ _____________________________________
Eventuele opmerkingen: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________
17
Tabel 1 Risico-overstappers VMBO
Totaal aantal VMBO eindexamenleerlingen
2048
Aantal risicoleerlingen
479
Risico-overstappers:
23 %
23%
risico niet risico
77%
18
Tabel 2 Risico naar leerweg VMBO
Basisberoepsgericht (bl) 145 Kaderberoepsgericht (kl) 133 Gemengde & Theoretisch leerweg(gl + tl) 201
19
Tabel 3 Verdeling over risicofactoren
bestemming onduidelijk 9%
werken 7%
geen bestemming
toelating onzeker 20%
geen bestemming 44%
geen praktijkplaats niet aangemeld toelating onzeker bestemming onduidelijk werken
niet aangemeld 15%
geen praktijkplaats 5%
20
Tabel 4 geslaagde en gezakte leerlingen (met risicofactoren) Geslaagde en gezakte leerlingen Geslaagd Gezakt
Aantal 395 84
Totaal aantal leerlingen met risicofactoren
479
Tabel 5 bestemming leerlingen met risicofactoren Bestemming leerlingen met risicofactoren BVE HAVO VMBO Gemengde / Theoretische leerweg VMBO Basis VMBO Kader Overige opleidingen Overige activiteiten Werken Onbekend Totaal aantal leerlingen
Aantal 297 22 28 1 5 11 8 52 55 479
Bestemmingen: BVE : Mbo opleidingen en Vavo Overige opleidingen : Particuliere beroepsopleidingen Overige activiteiten : Vertrek naar buitenland; uitwisseling; au pair etc.
21
Tabel 6 bestemming leerlingen per risicofactor Bestemming leerlingen per risicofactor Bestemming RF 1 RF 2 RF 3 BVE 130 23 53 HAVO 11 2 VMBO GL+TL 10 1 VMBO Basis 1 VMBO Kader 2 Overige opleidingen 3 1 4 Overige Activiteiten 2 2 Werken 21 5 Onbekend 33 1 6 Totaal 213 25 73 RF 1 : RF 2 : RF 3 : RF 4 : RF 5 : RF 6 :
geen bestemming geen praktijkplaats niet aangemeld toelating onzeker bestemming onduidelijk werken zonder scholing
RF 4 55 6 15 1 1 1 7 7 93
RF 5 26 3 1 1 2 2 4 3 42
RF 6 10 1 1 1 15 5 33
Totaal 297 22 28 1 5 11 8 52 55 479
44% 5% 15% 20% 9% 7%
Tabel 7 bestemming van leerlingen met risicofactoren naar leerweg Bestemming van leerlingen met risicofactoren naar leerweg BVE HAVO VMBO GL / TL VMBO Basis VMBO Kader Overige opleidingen Overige activiteiten Werken Onbekend Totaal aantal leerlingen
VMBO Basis
VMBO VMBO Gemengd/ Totaal aantal Kader Theoretisch leerlingen leerweg 88 92 117 297 1 21 22 1 2 25 28 1 1 5 5 3 3 5 11 4 3 1 8 24 13 15 52 24 14 17 55 145 133 201 479
22
Bijlage 3 “Wat gebeurde er na de interventie van Aob Compaz” Werkkompas Jongeren Team (SZW) Van de 23 jongeren met de bestemming BVE Bbl-traject zonder praktijkplaats die gemeld zijn, zijn er: 3 leerlingen gestart in een Mbo opleiding in het Bol-traject 1 leerling is terug naar het Vmbo 1 leerling is begonnen aan een particuliere opleiding tot kapper 1 leerling gaat 3 maanden werken en start daarna met een opleiding 2 leerlingen zijn gestart met een Bbl-traject Elektrotechniek 1 leerling is gestart met een Bbl-traject voor de opleiding aankomend straatmaker 1 leerling gat starten bij ROC Leiden met een Bbl-traject Transport 3 leerlingen zijn in traject bij het Werkkompas Jongeren Team 1 leerling is gaan werken en start volgend jaar met een opleiding helpende welzijn 2 leerlingen waren niet bereikbaar 7 leerlingen kwamen niet uit de stad Den Haag en zijn niet door het WJT benaderd Van de 23 jongeren met de bestemming werken zonder opleiding maar nog zonder werk zijn er: 1 leerling is begonnen aan een Mbo opleiding via het Bol-traject 1 leerling gaat een opleiding volgen in de Horeca via het Bbl-traject 3 leerlingen zijn in traject bij het Werkkompas Jongeren Team 2 leerlingen hebben werk gevonden 4 leerlingen zijn vertrokken naar het buitenland (waarvan 1 onvrijwillig) 1 leerling is verhuisd en woont niet meer in Den Haag 6 leerlingen hebben niets van zich laten horen hebben ook niet gereageerd op de uitnodiging voor de Banenmarkt 5 leerlingen kwamen niet uit de stad Den Haag en zijn niet door het WJT benaderd Het Servicecentrum van de Mondriaan Onderwijsgroep Heeft uit de 220 “risicoleerlingen” die te kennen gaven een Mbo opleiding via het Bbl-traject te gaan volgen bij de Mondriaan Onderwijsgroep 23 leerlingen geselecteerd die toch niet ingeschreven stonden bij dit ROC. Van deze 23 jongeren zijn er: 2 leerlingen zijn begonnen aan een Mbo opleiding via het Bol-traject 1 leerling is gestart met Vmbo TL via het Vavo 8 leerlingen die zelfstandig en opleiding hebben gevonden bij een ander ROC 9 leerlingen hebben niet gereageerd op brieven 1 leerling wilde geen begeleiding 2 leerlingen zijn niet op komen dagen op hun afspraak Van de leerlingen die aan het Haagse SMC zijn gemeld zijn nog geen gegevens bekend.
23
Bijlage 4 Casussen Casus J.H. J.H. is een leerling die het VMBO via Basisberoepsgerichte Leerweg heeft gevolgd met een LWOO- indicatie. Hij is echter gezakt voor het eindexamen. Op grond van de ingevulde diplomakaart is er geen informatie bekend omtrent de bestemming. Telefonisch is hij niet bereikbaar, waarop er een brief naar hem wordt gestuurd, waarin informatie wordt gevraagd omtrent zijn plannen en of hij al een bestemming heeft gevonden. Naar aanleiding van de brief neemt de moeder van J.H. op 28 juli telefonisch contact op, waarin ze meedeelt dat hij zich had aangemeld voor de opleiding tot beveiligingsmedewerker, maar dat hij hiervoor is afgewezen. Ze denkt er nu aan om hem aan te melden voor de schildersopleiding, maar twijfelt of dit een geschikte keuze voor hem is. Ze kan echter geen contact krijgen met de opleiding omdat de school gesloten is vanwege de vakantie. Ze wil graag een afspraak maken met een loopbaanadviseur om na te gaan of er andere mogelijkheden zijn voor haar zoon. Op 2 augustus heeft J.H. een gesprek met een adviseur. Hierin geeft hij resoluut aan dat hij niet van plan is om de 4e klas van het VMBO over te doen om alsnog een diploma te behalen. Dit ook niet op een andere VMBO school. Hij vindt het jammer dat de beveiliging niet door kan gaan. De vraag wat de reden is dat hij niet is toegelaten, kan hij moeilijk beantwoorden. J.H. weet verder ook niet te verwoorden wat hij verder wil. Om hierin meer helderheid te verkrijgen wordt besloten om hem een interessevragenlijst te laten invullen. De uitslag laat zien dat hij hoog scoort op de sector transport en logistiek. Bij de verdere bespreking van de resultaten blijkt dat hij zeer enthousiast reageert op de mogelijkheid tot het volgen van een opleiding vrachtwagenchauffeur. Om echter niet overhaast een beslissing te nemen, wordt hem geadviseerd om een en ander nog eens te laten bezinken en thuis te bespreken. Er wordt een vervolgafspraak gemaakt op 9 augustus. J.H komt hier met zijn vader. Hij toont zich nog steeds enthousiast, zijn vader heeft wat bedenkingen wat betreft de afstand. De adviseur geeft hem schriftelijke informatie over de BOL opleiding Assistent Operationeel Medewerker aan het Scheepvaart en Transportcollege te Rotterdam. Afgesproken wordt dat, voordat hij zich aanmeldt, eerst een afspraak wordt gemaakt met de opleiding voor een kennismakingsgesprek. J.H kan dan tevens lijfelijk de reisafstand ervaren. Op 15 september belt zijn moeder. Ze vertelt, dat J.H in Rotterdam is geweest, maar dat het hem tegen is gevallen. Hij heeft toch besloten om verder te gaan in de schildersbranche en heeft intussen werk gevonden bij een schildersbedrijf. Dit bedrijf heeft hem geholpen bij de aanmelding voor de BBL opleiding assistent schilder op de Mondriaan Onderwijsgroep. Navraag op een later stadium leert dat J.H. het goed naar zijn zin heeft bij het bedrijf. Op 10 oktober is hij gestart met de opleiding op de Mondriaan Onderwijsgroep.
24
Casus J.P. J.P. is een leerling die gezakt is voor Vmbo-theoretische leerweg. Volgens de school waar hij examen heeft gedaan is hij een zeer slimme leerling, die echter ongemotiveerd is. Deze gemakzucht is ook zichtbaar op zijn diplomakaart, want J.P. had zijn achternaam en zijn adres niet ingevuld. Via de telefoon geeft J.P. aan dat hij al eerder is blijven zitten op het Vmbo en om die reden mag hij het examenjaar niet overdoen op zijn “oude” school. Hij wil nog wel naar school, maar weet nog niet welke richting hij wil kiezen. Er wordt een afspraak gemaakt met een adviseur van Aob Compaz voor een gesprek in Den Haag. Als voorbereiding voor het gesprek zal J.P. nadenken over wat hij wil. Tijdens het gesprek geeft J.P. aan dat hij zijn Vmbo-theoretische leerweg diploma niet meer wil halen en dat hij de beveiliging in wil. De adviseur suggereert het oriëntatiejaar van de Landmacht, na dit oriëntatiejaar kan J.P. namelijk doorstromen naar MBO niveau 2 opleiding beveiliger. Als alternatief wil J.P. de opleiding voor gastheer overwegen. Om J.P. de kans te geven alles te laten bezinken wordt een nieuwe afspraak gemaakt voor een tweede gesprek bij het AOB. Naar aanleiding van het gesprek is er contact opgenomen met de Mondriaan Onderwijsgroep, waaruit blijkt dat er nog plaats is en met de banenwinkel, de sergeant aldaar geeft aan dat J.P. op korte termijn voorlichting kan krijgen en een test kan doen. Indien wenselijk kan de sergeant contact opnemen met de Mondriaan Onderwijsgroep om een afspraak te regelen voor J.P. J.P. komt echter niet op het tweede gesprek en hij laat ook niks van zich horen. Na anderhalve week belt J.P. op om zich te verontschuldigen voor het niet afmelden. Hij wil graag de gegevens die het AOB Compaz voor hem zou opzoeken naar aanleiding van het eerste gesprek. J.P. krijgt de telefoonnummers van de Mondriaan Onderwijsgroep en de banenwinkel. J.P. heeft besloten dat hij het oriëntatiejaar wil gaan doen op het Mondriaan als dat nog mogelijk is. Bij de follow-up van het dossier van J.P. blijkt dat hij niet op de lijst van aangenomen leerlingen staat van de Mondriaan Onderwijsgroep. De school geeft aan dat hij niet bekend is. Bij navraag bij J.P. blijkt dat hij zich de week daarvoor heeft ingeschreven voor de Vavo opleiding voor Vmbo-tl bij de Mondriaan Onderwijsgroep en dat hij nu de opleiding volgt.
25
