Colofon. Dienst Kerk en Samenleving

jaarverslag 2014

Colofon Dienst Kerk en Samenleving Medewerkers:

Wim van Meijgaarden sss, hoofdaalmoezenier van sociale werken Drs Jo Beckers Drs Marielle Beusmans Ellen Custers Lic. Alexander de Graaf Woutering Drs Hub Vossen

Correspondentieadres: Van Goghstraat 3 6165 VG Geleen

T: 06 - 24 48 84 42 E: [email protected]

Eindredactie jaarverslag: Joan Raaijmakers

Met ondersteuning van:

Voorwoord Sociale werken en ontmoetingen Terug kijken op een jaar betekent nadenken over activiteiten, initiatieven en resultaten en er lering uit trekken voor volgende jaren. In 2014 keek een speciaal ingestelde commissie van wijze mensen naar het werk van de Dienst Kerk & Samenleving en deed aanbevelingen voor de toekomst. Dit o.a. met het oog op het aantrekken van financiers voor ons werk. Een van die aanbevelingen was een jaarverslag, dat beter zichtbaar maakt waar de dienst voor staat en recht doet aan het werk van de aalmoezeniers van sociale werken. Met die, maar ook met de andere aanbevelingen, zijn we aan de slag gegaan. Het eerste concrete resultaat heeft u in handen.

In dit jaarverslag kunt u zien hoe we in 2014 invulling hebben gegeven aan de vier beleidsuitgangspunten, zoals we die in onze beleidsnotitie en in de werkplannen hebben geformuleerd: 1. Opkomen voor de kwetsbare mens 2. Werken aan sociale cohesie in de samenleving 3. Stimuleren en tonen van dienend leiderschap 4. Oprecht streven naar een duurzame samenleving

Samen met andere organisaties, parochies, vrijwilligers en beroepskrachten hebben we invulling gegeven aan deze uitgangspunten. Op de eerste plaats binnen de Limburgse samenleving en een enkele keer ook op nationaal niveau.

Het bleek niet zo eenvoudig alle werkzaamheden van de aalmoezeniers de juiste plek te geven binnen die vier uitgangspunten. De gemaakte keuzes hadden misschien ook anders gekund. Belangrijker is de toegevoegde waarde voor de kwetsbare mens, voor de professionals en voor de talloze vrijwilligers die zich op diaconaal en sociaal gebied inzetten binnen onze samenleving. Dienst Kerk & Samenleving - Jaarverslag 2014

1

Dat leverde boeiende ontmoetingen en ervaringen op voor de aalmoezeniers. Ook die treft u in dit jaarverslag aan. Om de verbondenheid van de aalmoezeniers met het kerkelijk gebeuren te onderstrepen, zijn ook fragmenten van een aantal preken van hoofdaalmoezenier pater Wim van Meijgaarden SSS opgenomen. Nieuw binnen de Dienst Kerk & Samenleving is het project M25. Een project voor en door jongeren vanuit de zeven werken van barmhartigheid uit Mattheüs 25. Daartoe is Ellen Custers, als projectmedewerker in 2014 aan de dienst toegevoegd. We hopen met dit jaarverslag een goed beeld te geven van het werk van de aalmoezeniers van sociale werken. Het is onze wens dat het u mag inspireren met ons mee te doen bij het invullen en uitdragen van onze uitgangspunten en bij het samen kerk zijn

Roermond, juni 2015

Wim van Meijgaarden sss, hoofdaalmoezenier van sociale werken Drs Jo Beckers Drs Marielle Beusmans Ellen Custers Lic. Alexander de Graaf Woutering Drs Hub Vossen

2

Dienst Kerk & Samenleving - Jaarverslag 2014

i n h o u d Voorwoord...................................................................................................................................................................... 1 1. Opkomen voor de kwetsbare mens............................................................ 5 Armoede............................................................................................................................................................... 5 Woonwagenpastoraat Limburg.................................................................................................. 9 Opkomen voor gedetineerden................................................................................................ 10 Contacten met diaconale en pastorale organisaties................................... 11 Contacten met vrouwenorganisaties.............................................................................. 11 Contacten met de Limburgse Land- en Tuinbouwbond LLTB.............. 13 2. Werken aan sociale cohesie in de samenleving............ 15 3. Stimuleren en tonen van dienend leiderschap.............. 24 Overleg met fondsen in Limburg......................................................................................... 24 Federatievorming................................................................................................................................... 25 Limburgse Werkgeversvereniging LWV....................................................................... 26 Boeddhistische Zendende Instantie................................................................................ 29 Project HIV Aids........................................................................................................................................ 30 4. Oprecht streven naar een duurzame samenleving....... 31 Vluchtelingen.............................................................................................................................................. 32 Limburgse Land- & Tuinbouwbond LLTB...................................................................... 32 Overlegsituaties...................................................................................................................................... 35 Nog meer organisaties/projecten waar DKS bij betrokken is............. 38 M25................................................................................................................................................................................... 40 Jongeren aan de slag met de Zeven Werken van Barmhartigheid......................................................................... 40

Tot slot.................................................................................................................................................................. 44


3

4


uitgangspunt 1 Opkomen voor de kwetsbare mens

In een samenleving die snel verandert en die door de economische crisis enorm onder druk is komen te staan, komen mensen in de verdrukking. Met bezuinigingen op tal van terreinen en grote veranderingen in de zorg, zijn veel mensen hun houvast kwijt geraakt. Daar staat tegenover dat er in tijden van nood altijd mensen opstaan, die oog hebben voor de kwetsbaarheid van mensen. De aalmoezeniers van sociale werken bewegen zich voortdurend binnen deze groepen van mensen. Ze zijn daarbij ondersteunend, begeleidend en adviserend aanwezig voor de kwetsbaren in onze samenleving en voor de mensen die er voor deze medemensen willen zijn. De presentiemethodiek is daarbij het vertrekpunt. Dat betekent goed kijken en aandachtig luisteren met de behoeften van de ander als vertrekpunt.

Armoede Project SchuldHulpMaatjes

De aalmoezenier van DKS maakt deel uit van de landelijke Stuurgroep via het Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad. Ook het voorzitterschap van de Projectgroepen SchuldHulpMaatje Kerkrade en Heerlen, een project waarbij ook Humanitas nauw betrokken is, wordt door DKS ingevuld. In Maastricht en Venlo is de aalmoezenier op de achtergrond ondersteunend aanwezig voor de projectgroepen. SchuldHulpMaatjes is een project van de kerken dat wordt gefinancierd vanuit de zogenaamde Spekman en Ortegagelden (de kamerleden die in 2012 het voorstel indienden om dit project deels bij de kerken onder te brengen, omdat mensen daar van oudsher aankloppen voor hulp). Zowel de katholieke als de protestantse kerken zijn hierbij betrokken, evenals de Christelijke ouderenorganisatie PCOB.


5

Samen problemen oplossen “Het is fantastisch dat zich elke keer weer nieuwe mensen aanmelden om SchuldHulpMaatje te worden. Het bijzondere van dit werk is, dat het ruimte biedt er een eigen invulling aan te geven. Wat ook aanspreekt is dat het zo’n concreet werk is en je mensen zo nabij kunt zijn. Er is geen kantoor, je gaat bij mensen thuis op bezoek om te helpen. SchuldHulpMaatjes krijgen een landelijke opleiding tot budgetcoach. Niet alleen de technische kant van het werk wordt belicht, maar ook de attitude. Hoe bejegen je mensen die in een financiële probleemsituatie zitten? Je wordt uitgedaagd om over je eigen vooroordelen na te denken, en in te zien dat behoeftes van mensen verschillend zijn. Met andere woorden: de manier waarop je het zelf zou oplossen is slechts één manier. Daarnaast is er elk kwartaal een ontmoetingsavond waar de vrijwillige SchuldHulpMaatjes hun ervaringen met elkaar kunnen delen en erop reflecteren. Leerzame momenten omdat je van elkaar kunt leren en tips uit kunt wisselen.” (HV) 6


Werkgroep Armoede Stichting De Pijler

Deze werkgroep komt vier keer per jaar bij elkaar om zich te buigen over de armoedeproblematiek in Limburg. Daarnaast organiseert de werkgroep algemeen toegankelijke studiedagen rondom de problematiek van armoede en sociale uitsluiting in Limburg. De aalmoezenier van sociale werken maakt deel uit van de werkgroep en is betrokken bij de invulling van de studiedagen.

‘Ik ken u toch ergens van?’ “In 2014 trok ik tien dagen op met Gouverneur Theo Bovens. Samen bezochten we allerlei diaconale projecten in Limburg. Niet om er te praten, maar om mee te doen en te ervaren hoe mensen op tal van plaatsen van betekenis zijn voor een ander. Samen bezochten we Wijkpastoraat De Vranck, waar de gouverneur mee op huisbezoek ging. In Venlo reed de gouverneur mee op de soepbus voor de dak- en thuislozen. Bij Inloophuis bieZefke in Sittard-Geleen werden de handen uit de mouwen gestoken in de keuken. De woonwagen achter het Van der Valkmotel in Heerlen werd bezocht en ook de Lief & Leed kookgroep van een aantal vrouwen. Zijn komst werd niet aangekondigd en de gouverneur kwam zonder dienstauto en zonder ‘gevolg’. Dat maakte indruk op veel mensen. Ze hadden zo’n gevoel van ‘Ken ik u niet ergens van?’ en hoorden vaak pas achteraf dat het toch echt de gouverneur was. Ze waren over het algemeen erg verguld met de oprechte aandacht die ze van de gouverneur kregen in hun eigen omgeving.” (HV)


7

Wijkpastoraat De Vrank “Stichting Wijkpastoraat De Vrank is al jaren werkzaam in het dekenaat Heerlen. Het wijkpastoraat is opgezet vanuit de wijk Zeswegen. Inmiddels is het werkgebied uitgebreid naar andere wijken in Heerlen-Noord. De mensen van dit wijkpastoraat laten keer op keer zien hoe kwetsbare mensen hun waardigheid hervinden en hun eigen kracht ontdekken. Het wijkpastoraat biedt veel mensen in de wijken weer enig toekomstperspectief. Deze mensen ervaren het als een groot goed zich weer mens te voelen en geen nummer of onkostenfactor. De wijkpastor richt zich, samen met de vele vrijwilligers, op zeer kwetsbare mensen, die vaak al jarenlang van een uitkering moeten rondkomen. Voor de meesten is het elke dag weer de vraag, hoe de eindjes aan elkaar geknoopt kunnen worden. De inzet van de wijkpastor is gericht op een duurzame verandering in leefbaarheid. Dit lukt door ‘presentie en interventie’. Door te inspireren en te ontmoeten, door hoop en ruimte te geven. Daarmee stimuleert en bevordert het wijkpastoraat het volwaardig mens-zijn van iedere persoon. Elke keer als ik er kom, zie ik dat wijkpastor en vrijwilligers zich richten op het mooiste in de mensen. Ze proberen het uithoudingsvermogen van deze mensen te versterken door verloren levenskracht te helen en/of terug te vinden. Bijzonder en heel belangrijk!” (HV) 8


Woonwagenpastoraat Limburg DKS is nauw betrokken bij de Diocesane werkgroep voor het coördineren, begeleiden en ondersteunen van de zes woonwagenpastores in Limburg: een priester, een diaken en vier pastorale vrijwilligers. Deze werkgroep heeft twee keer per jaar een gezamenlijk overleg. Verder is er incidenteel lokaal overleg. Ook landelijk is er overleg rondom het woonwagenpastoraat. Daarbij wordt vooral gekeken naar de methodieken die gebruikt kunnen worden. Het sleutelwoord daarbij is ook hier presentie. Het woonwagenpastoraat Limburg is betrokken bij de jaarlijkse Sinti- en Romabedevaart naar Roermond in de zomer. De Sinti- en Romafamilies komen dan van heinde en ver naar Roermond. Langs de A73 wordt tijdens de bedevaartsdagen een kampeerterrein ingericht en dat levert een kleurrijk plaatje op voor de passerende automobilisten.

‘Sinterklaas bestaat echt’ “In Geleen is een pastoraal vrijwilliger actief voor de Sinti- en de Romafamilies. In december bezocht hij als Sinterklaas het woonwagenkampje bij de Biesenhof, samen met een groep jongeren van Scouting VKG. Uiteraard had hij cadeautjes bij zich. Voor de bewoners van het kampje en zeker voor de kinderen was dit een geweldige verrassing. Ze hadden het gevoel ‘Sinterklaas bestaat echt’. Daarmee was het ijs gebroken en is de vrijwilliger nu een graag geziene gast voor de bewoners. Daardoor kan hij het kampje nu makkelijk bezoeken en de mensen daar, die vaak in grote armoede leven, helpen en ondersteunen.” (HV)


9

Opkomen voor gedetineerden Bestuur Kerken met Stip en Exodus

De aalmoezenier van sociale werken heeft zitting in het bestuur van Kerken met Stip. Dit is een landelijke organisatie van kerken, die mensen die in detentie hebben gezeten opvangen. Vanuit dit bestuur wordt geprobeerd parochies voor dit werk te enthousiasmeren. Als een parochie meedoet, krijgt de kerk een stip op de voordeur. De geestelijk verzorgers in de gevangenissen geven aan de (ex-)gedetineerden door, waar kerken met een stip te vinden zijn. De organisatie heeft ook contact met politici die er vaak geen idee van hebben hoe moeilijk het voor ex-gedetineerden is om terug te keren in de maatschappij. De stip is geïnspireerd op hobo-tekens, bij zwervenden in de Verenigde Staten zeer bekend. Dak- en thuislozen plaatsten een stip op de muur van een huis of instelling als men daar gastvrij ontvangen was. Dit om lotgenoten het adres aan te bevelen. Het ‘open dak’ op het logo wil de gastvrije kerststal uitbeelden. Het kruis beeldt de geloofsgemeenschap uit. DKS is tevens adviseur van het Exodushuis in Heerlen. Het Exodushuis begeleidt ex- gedetineerden op hun weg terug naar de maatschappij.

10


Contacten met diaconale en pastorale organisaties Overleg Netwerk DAK

Landelijke organisatie van inloophuizen, buurtpastoraat en drugs- en straatpastoraat in Nederland en België. Die bieden elk op eigen wijze een plek voor buurtbewoners en mensen in kwetsbare wijken en stadsdelen. Ontmoeting, zingeving, geestelijke zorg en presentie zijn kernwoorden voor de 100 theologisch en agogische geschoolde medewerkers en duizenden vrijwilligers die in deze organisaties werken. DKS is met name actief voor Zuid Nederland, via deelname aan de werkgroep en contacten met de inloophuizen. In 2014 is vooral gewerkt aan de organisatie van de zevende landelijke Netwerkdag op 17 november in Weert. Dit jaar stonden er geen bezoeken aan lokale organisaties op het programma, maar workshops en een film om het werk van de betrokken organisaties in beeld te brengen. De dag ging van start met inspirerende inleidingen van professor Andries Baart, bijzonder hoogleraar presentie en zorg, en gouverneur Theo Bovens. Door de keuze van de sprekers en als locatie een kerkgebouw dat wordt gebruikt door een sociale ondernemer, werd het belang van samenwerking met overheid en ondernemers onderstreept. Ieder vanuit een duidelijk eigen identiteit.

Contacten met vrouwenorganisaties Individueel pastoraat

Incidenteel komen er verzoeken om met iemand in geestelijke nood in gesprek te gaan. Vaak gaat het om personen met een meervoudige problematiek (psychisch, financieel en relationeel). Het zijn mensen die al vele jaren aan de onderkant van de samenleving leven, weinig contact met anderen hebben, leven in isolement, soms tekenen van agressie vertonen en vaak verslaafd zijn aan gokken of verdovende middelen. Ze hebben meestal een heel traject van hulpverlening doorlopen. Deze mensen hebben in het verleden vaak een sterke band met de kerk gehad. De rol van de aalmoezeniers is verwijzen naar lokale netwerken.


11

ZijActief en Vrouwengilde

Binnen de Limburgse vrouwenorganisaties is het de taak van de aalmoezenier, oog te hebben voor de individuele kwetsbaarheid van de vrouwen die lid zijn van deze organisaties. De aalmoezenier is betrokken bij het organiseren van Dagen voor Alleengaanden en Singles op Stap, bedoeld voor vrouwen die alleen zijn komen te staan, bijvoorbeeld door het overlijden van hun partner. Voor deze vrouwen is het vaak niet eenvoudig alleen ergens op af te stappen. ZijActief en het Vrouwengilde bieden daarbij een helpende hand. De Dagen van Alleengaanden en Singles op Stap bieden deze vrouwen de mogelijkheid een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Op een laagdrempelige en ontspannen manier kunnen vrouwen elkaar ontmoeten en samen een plezierige dag of middag beleven. Singles op Stap, is een samenwerkingsproject waarbij ZijActief en Vrouwengilde de handen ineen hebben geslagen. Er is bewust gekozen voor een ‘jongere’ opzet dan de gebruikelijke Dagen voor Alleengaanden.

De draad Door de eeuwen loopt een draad Die van vrouw naar vrouwen gaat Veel verloren, iets gewonnen Alles in de draad gesponnen Hoe we door de wereld gaan; Deze draad leidt ons bestaan. Door de eeuwen loopt een draad Die van hand naar handen gaat Afgebroken, nieuwe knopen Struikelen, of op beter hopen Wolken, winden, zon en maan; onze draad zal verder gaan. Door de eeuwen loopt een draad, Die van hart naar harten gaat Zo verbonden in het leven Zal de draad ons richting geven Waar veel vrouwenvoeten gaan; Zal het pad vanzelf ontstaan! ZijActief, Dag voor alleengaanden 2014

12


Contacten met de Limburgse Land en Tuinbouwbond LLTB Bij de LLTB geeft de aalmoezenier van DKS mede inhoud geven aan de activiteiten, veelal vanuit de invalshoek bezinning en inspiratie. De uitgangspunten daarbij zijn: oog hebben voor elkaar en voor wat de vrouwen binnen de LLTB beweegt en bezig houdt en waar hun behoefte liggen. Al vanaf de oprichting heeft de LLTB oog voor de menselijke kant van het ondernemerschap en aandacht voor sociale aspecten. Onder de naam ledenzorg wordt individueel een luisterend oor geboden bij problemen. Daarnaast zijn er elk jaar bijeenkomsten rondom ledenzorg. Leden die hulp zouden kunnen gebruiken, zullen daar zelf niet direct mee naar buiten treden en de LLTB bellen. De LLTB is afhankelijk van signalen van familie, buren of erfbetreders. Voor deze laatste groep is in 2014 een bijeenkomst georganiseerd. Het gaat dan om accountants, adviseurs van de bank, veevoeradviseurs, belastinginspecteurs, vrijwilligers van Zorg om Boer en Tuinder (ZOB), de huisarts of de sociale dienst. Deze mensen en organisaties kunnen problemen en vragen bij boeren en tuinders signaleren, waar mogelijk helpen en/of doorverwijzen naar ondersteuningsmogelijkheden. Dienst Kerk & Samenleving - Jaarverslag 2014

13

Onkruid “In mijn jonge jaren vond je in de korenvelden volop blauwe korenbloemen en rode klaprozen. Daar kon je een leuk boeketje veldbloemen van maken. Maar de boeren vonden het maar onkruid, en met allerlei bestrijdingsmiddelen werd het onkruid bestreden. Toen kwam de tijd dat je praktisch geen korenbloem of klaproos meer zag. Maar tijden zijn weer veranderd. Wie rondfietst door de velden ziet in het veld en in de berm van de weg weer volop onkruid, met korenbloemen, klaprozen, distels en andere bloemen. En dat geeft een heel fleurig gezicht, al dat onkruid. Maar wat is onkruid? Ook al heeft de boer het liever niet tussen zijn tarwe, het kan toch heel mooi zijn. Wat, wie is goed? Wat, wie is kwaad? Alleen God kan er over oordelen! In de parabel over het graan mag het onkruid niet gewied worden, omdat met het onkruid ook het graan zou kunnen losgetrokken worden. Geloven is altijd geloven dat verandering mogelijk is. Bij God kan onkruid - bij wijze van spreken – goed kruid worden. God schrijft recht op kromme lijnen. God blijft altijd geloven in de goedheid die in mensen zit. Hoeveel heiligen hebben een jeugd gehad die allesbehalve heilig was, maar ze hebben zich op een bepaald moment omgekeerd. Als een mens vastgepind wordt op zijn verleden heeft hij alleen maar verleden en geen toekomst. God echter geeft altijd de mogelijkheid tot ommekeer. Bij God kan elke dag, elke minuut, de eerste dag, de eerste minuut van een betere toekomst zijn. Wat, wie is goed? Wat, wie is kwaad? Alleen God kan er over oordelen! Voorzichtigheid is geboden. “Dat is een goed mens” of “dat is een slecht mens” zijn ongenuanceerde uitspraken. Mensen zijn maar zelden helemaal goed of helemaal slecht. En hoe vaak is ons oordeel niet tijdgebonden? Dingen waar we vroeger zo zeker van waren, daar zetten we nu grote vraagtekens bij. Ik geloof dat God op het einde van ons leven naar ons zal kijken met liefde en mildheid. We hoeven niet bang te zijn.” (WvM fragmenten uit preek 20 juli 2014)

14


uitgangspunt 2 Werken aan de sociale cohesie in de samenwerking Onze maatschappij wordt steeds meer gekenmerkt door individualisme. Toch, of misschien wel juist daardoor, is er behoefte aan verbondenheid met elkaar. Tal van (vrijwilligers)organisaties in Limburg zijn actief om die verbondenheid, die sociale cohesie, te stimuleren. De aalmoezeniers van de Dienst Kerk en Samenleving begeleiden veel van deze organisaties en initiatieven, zodat zij zich ondersteund en gewaardeerd voelen in wat ze doen. Ook dit doen we vanuit de methodiek van presentie. De aalmoezeniers zijn daarbij netwerker en verbinder. Ze adviseren, maar zijn soms ook nauw betrokken bij allerlei activiteiten.

LimburgLab

DKS is een van de door de provincie Limburg gesubsidieerde maatschappelijke organisaties. De manifestatie ‘LimburgLab’ verbindt maatschappelijke organisaties in Limburg. Elk jaar worden de maatschappelijke organisaties uitgenodigd hun kennis en ervaring te delen en deel te nemen aan de diverse themalabs waarin actuele thema`s van alle maatschappelijke organisaties centraal staan. Ook DKS neemt deel aan deze jaarlijkse ontmoetingsdag. In 2014 kwamen de organisaties samen in Reuver. Vanuit DKS werden workshops georganiseerd over pastoraat en GGZ en over krimp binnen de kerken. In 2015 vindt LimburgLab plaats in Sittard-Geleen. DKS maakt deel uit van de organiserende projectgroep, samen met de ANBO Projectgroep Limburg, Jongeren Netwerk Limburg, de VKKL (Vereniging Kleine Kernen Limburg), en KBO Limburg.

Paus Franciscusgroepen

In november 2013 riep Paus Franciscus alle mensen op, groepen te vormen van ongeveer tien mensen om samen op diaconaal, maatschappelijk en sociaal vlak van betekenis te zijn. DKS heeft deze oproep ter harte genomen door in Limburg deze groepen te begeleiden en te ondersteunen.


15

Inmiddels zijn er in heel Limburg tussen de 15 en 20 Paus Francisgroepen actief, waarvan sommige groepen onder een andere naam. In Heerlen Noord is bijvoorbeeld de groep HOT, Hoop Op Toekomst, actief. De begeleiding vanuit DKS is er op gericht aansluiting te zoeken en te vinden bij bestaande diaconale initiatieven. Er wordt steeds gekeken wat er speelt, hoe de sociale kaart er uit ziet en wat dan wenselijk en haalbaar is. DKS heeft ook landelijk bekendheid gegeven aan de Paus Franciscusgroepen in Limburg, o.a. door een presentatie aan de Universiteit Tilburg.

Mens achter justitieel verleden “Via Diaconie Nu in Horst, ook een soort Paus Franciscusgroep, ben ik betrokken bij het project met Het Werkhuis van de Rooyse Wissel. Mensen die daar aan het einde van hun behandeltraject zitten, kunnen op vrijwillige basis klussen gaan klaren in de maatschappij. In Horst was dringend behoefte aan mensen die mee wilden helpen bij het poetsen van de kerk. Waarom niet? Was het antwoord vanuit de Rooyse Wissel. Inmiddels zijn deze mannen, na vijf jaar, kind aan huis in de parochie. Maar het ging niet zomaar! Er waren behoorlijk wat bedenkingen onder de bezoekers en vaste vrijwilligers van DiaconieNu. Er was angst voor het onbekende. Voor de TBS-er die een zware straf had uitgezeten. Prachtig was het om te zien, dat na een tijdje alle vooroordelen weggenomen werden door de open en spontane contacten die rondom het gezamenlijke koffiemoment ontstonden. De vrijwilligers en bezoekers zagen opeens de mens achter het justitiële verleden. Voor de mannen van Het Werkhuis werd het inloophuis op de dinsdagochtend een warme plek, waar ze op een gewone manier met mensen in contact konden komen. Met gesprekken over het weer en alles wat mensen in een week bezighoudt. Van beide kanten worden de gesprekken rondom de koffie als heel fijn ervaren. En voor de mannen is het belangrijk dat zij als ‘gewone’ mensen worden behandeld.” (HV)

16



17

ZijActief Limburg

De aalmoezenier van DKS adviseert het bestuur en is nauw betrokken bij het organiseren van activiteiten, zoals de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Dat betekent meedenken over het thema en het samen invullen van het programma op basis van dat thema. De aalmoezenier verzorgt lezingen rondom kerkelijke en maatschappelijke thema’s en was in 2014 betrokken bij de inspiratiemiddag ‘Maria in beeld’. Vanuit veel afdelingen en kringen van ZijActief Limburg worden jaarlijks Maria bedevaarten georganiseerd. Een bedevaart is een weg van bezinning. Kerken lopen leeg, maar overal op de wereld blijft Maria pelgrims trekken. Maria is voor veel vrouwen een steun en toeverlaat. Deze dag is speciaal bedoeld voor vrouwen die in hun afdeling een Mariaviering of bedevaart voorbereiden. Tijdens deze middag krijgen zij informatie over de achtergronden van de Mariabedevaarten en toerustingsteksten (gedichten, gebeden, bezinning en liederen). De aalmoezenier van DKS schrijft ook elke maand een column over bezinning voor de website van ZijActief.

Vrouwengilde

Ook bij het Vrouwengilde ondersteunt de aalmoezenier het bestuur en de voorzitter en is er betrokkenheid bij het organiseren van activiteiten, zoals de jaarlijkse besturendag en de bijeenkomsten van de Raad van Afgevaardigden. Provinciaal is de aalmoezenier vanuit het Vrouwengilde actief in het bevorderen van samenwerking tussen de verschillende Limburgse vrouwenorganisaties. Landelijk is de aalmoezenier betrokken bij de Unie NKV. Het jaarthema voor 2014 binnen het Vrouwengilde was ‘Schat aan talenten’. Via de waarderende benadering is geprobeerd de talenten, motivatie en inspiratie van de vrijwilligers te ontdekken, te versterken en te verbinden. Alle afdelingen werden uitgenodigd om met dit thema aan de slag te gaan. Ze kregen een opzet aangeboden met een Powerpointpresentatie over talenten in de verschillende tradities en door de tijden heen, het idee de leden zelf een tentoonstelling te laten organiseren over hun talenten, interviews met mensen te houden die iets tentoongesteld hadden en duogesprekken te voeren over talenten.

18


Schat aan talenten “Het thema voor het Vrouwengilde voor 2014 was ‘Schat aan talenten’. Doel was mensen hun talenten te laten ontdekken en op die manier ook mensen te interesseren voor een bestuursfunctie. Het werd vooral een jaar, waarin mensen hun talenten wilden laten zien. Tijdens deze ontmoetingen heb ik gebruik gemaakt van het waarderend interview. Een manier om naar boven te halen wat mensen ten diepste beweegt. Dat raakt mensen, als ze dat zelf ervaren, maar ook als ze dat bij een ander zien. Mensen hebben vaak veel meer talenten dan ze zelf denken. Veel mensen lieten zien waar ze goed in zijn, bijvoorbeeld op creatief gebied. Ik ontmoette ook een vrouw die een projectje had opgezet na een reis door het Midden Oosten met haar man. Haar man was inmiddels overleden. Ter nagedachtenis aan hem, zet ze zich nu met hart en ziel in voor hun project, dat kinderen een goede toekomst wil geven.” (MB)


19

Samen vieren

Een traditionele manier om respect voor elkaar, voor de schepping en voor God te tonen, is het samen vieren. Dat kan uiteraard de eucharistie zijn, maar er zijn ook andere vieringen denkbaar om mensen te inspireren en uit te nodigen samen na te denken over het omgaan met elkaar en met allerlei maatschappelijke thema’s. De aalmoezeniers van DKS maken er graag en veelvuldig gebruik van. Vergader- en ontmoetingsdagen worden regelmatig ingeleid met een korte bezinning waarbij als het ware de toon voor de dag wordt gezet. Een mooi voorbeeld is ook de beleidsdag van het Vrouwengilde over zingeving met als centrale vragen: wie zijn wij en waar staan wij? We zijn als samenleving op weg naar een tijdperk waarin we ons authentieke zelf volledig willen inzetten als ‘deel van een groter geheel’. Menselijke waardigheid staat daarbij voorop. Ieder mens staat centraal, individueel en als lid van een gemeenschap.

Hartverwarmend “Als ik betrokken ben bij een ontmoetings- of vergaderdag van een vrouwenorganisatie dan verzorg ik vaak aan het begin van de dag een bezinnend moment of een meditatieve viering. Samen met enkele leden van een afdeling of kring proberen we het thema van de dag op een inspirerende manier neer te zetten. Dat moment bepaalt vaak de sfeer van de dag. Daarom is er ook betrokkenheid bij de inhoudelijke voorbereiding van deze dagen. Met mooie teksten en muziek proberen we een taal te gebruiken die mensen verstaan. Het doel is steeds om vrouwen zelfvertrouwen te geven en ze te stimuleren zich te blijven ontwikkelen. De reacties zijn vaak hartverwarmend. Je merkt dat je daarmee echt van betekenis bent voor mensen. De boekjes die worden gemaakt rondom de vieringen, vinden gretig aftrek en de teksten worden vaak opnieuw gebruikt. Ik vind het elke keer weer spannend hoe mensen zullen reageren. Het is elke keer bijzonder om te zien hoe mensen in een groep op elkaar reageren. Ik zie dat zo’n viering iets in beweging kan brengen. Zelfs bij mensen die elkaar al jaren kennen. ” (MB)

20


Stichting Mgr. Schrijnen-Huis

Dit een Katholieke stichting met als bron het Evangelie gericht op het inspireren en ondersteunen van vrouwen. Vrouwen vormen een belangrijke groep binnen de Katholieke Kerk. Het zijn veelal vrouwen die het vrijwilligerswerk aansturen en bij tal van dienstverlenende activiteiten zijn betrokken. Vorming is daarom heel belangrijk. Levensvragen, hoe om te gaan met allerlei maatschappelijke en godsdienstige vragen zijn daarbij heel actueel. DKS is betrokken bij het organiseren en invullen van ontmoetingsdagen in de vastentijd en in de advent. In de vastentijd staat een maatschappelijke problematiek centraal, in 2014 ging het over armoede. Op locatie werd kennisgemaakt met de armoedeproblematiek en vooral gekeken welke initiatieven er door mensen zijn opgezet om de medemens te helpen en ondersteunen om uit de armoede te komen. In de advent staat zingeving centraal. In 2014 ging het over paus Franciscus met als thema ‘revolutie van tederheid’. De dagen zijn goed bezocht en voorzien in een behoefte van vrouwen om zich samen op Pasen of Kerstmis voor te bereiden.


21

Tienermoeders “Tijdens een van de ontmoetingsdagen van het Mgr. SchrijnenHuis kwamen jonge vrouwen vertellen over hun situatie als tienermoeders. Ze vertelden heel open hoe ze in deze situatie terecht waren gekomen en hoe ze daar mee omgingen. Ze waren blij met de begeleiding die ze hadden gekregen, waardoor nu toch een goede situatie hadden. Het was heel ontwapenend, zoals ze hun verhaal deden. Dat maakte veel indruk op de aanwezige dames. Ze werden geconfronteerd met een heel andere werkelijkheid dan die van henzelf. Ook het coping gedrag van deze jonge vrouwen vonden ze heel boeiend. Vooral om te zien waar ze de kracht vandaan halen om met hun situatie om te gaan.” (MB)

Limburgse Land & Tuinbouwbond LLTB

De inzet bij de LLTB is vooral gericht op het mede inhoud geven van allerlei activiteiten, ook weer vanuit de invalshoeken bezinning, inspiratie en saamhorigheid. Een vast onderdeel vormen elk jaar de Oogstdankvieringen. Het zijn op de eerste plaats vieringen van dankbaarheid. De boeren en tuinders zijn dankbaar voor de geschonken oogst, voor het geschonken leven en plaatsen zichzelf daarmee in het ritme van het leven, van zaaien, wachten en oogsten. Een geslaagde oogst kan ons zoveel bieden: voldoende inkomen, zekerheid, vertrouwen, vreugde en dankbaarheid. Mensen die dagelijks met vruchten bezig zijn, weten maar al te goed dat zijzelf niet alles in handen hebben. Er wordt weleens gezegd: de natuur doet zijn werk...en God doet de rest. In het weekblad voor boeren en tuinders ‘Nieuwe oogst’ werd in 2014 een aantal keren een column verzorgd.

KBO Limburg

De aalmoezenier van DKS is adviseur van het Bondsbestuur, lid van de werkgroep educatie en zingeving en van de werkgroep vieringen van deze grootste seniorenvereniging van Limburg. Daarnaast is er betrokkenheid bij de Unie KBO. De inzet is vooral gericht op het bestrijden van eenzaamheid, bijvoorbeeld via het project ‘Omgaan met verlies’. Dit succesvolle project van KBO Limburg kreeg al een landelijk vervolg en werd in 2014 uitgebreid met Ontmoetingsbijeenkomsten. 22


Het gaat dan om ongeveer tien bijeenkomsten met een laagdrempelig karakter. Praten over verlieservaringen, maar ook samen dingen doen, zoals koken en wandelen. Doel is het voorkomen van sociaal isolement, dat na een verlieservaring kan ontstaan. In 2014 heeft de werkgroep vieringen wederom een boekje samengesteld voor de afdelingen om zelf een advent- en/of kerstviering te organiseren.

Al-een en een-te-zaam “Elk mens wordt geconfronteerd met de vraag naar de zin van zijn eigen leven, met de gebrokenheid en eindigheid. En evenzeer met de vreugde. Niemand kan dit voor een ander oplossen. Maar het aangaan van deze vragen en dat ook met anderen te delen, kan je wel brengen naar die diepere laag, die verborgen ligt onder het alleen en eenzaam zijn. Dan kun je ‘al-een’ en ‘een-te-zaam ´worden. Vaak is dat een lange weg, maar niettemin noodzakelijk en kostbaar tegelijk. Vaak gaat het om twijfel over het eigen leven, over het gemis aan relaties, aan kennissen. Maar vooral om het gemis aan emotionele verbondenheid, hartelijkheid, aan vriendschap en intimiteit. Juist als je oud bent, je partner verloren hebt en met lichamelijke beperkingen te maken krijgt. Dat raakt je in de kern van je bestaan.” (JB)

(foto Esther van der Werf)


23

uitgangspunt 3 Stimuleren en tonen van dienend leiderschap De Dienst Kerk en Samenleving weet zich verbonden met de gehele samenleving. Niet alleen met de sociaal maatschappelijke en diaconale kant, maar ook met de meer economische, zakelijke en wetenschappelijke kant van de samenleving. Daarom zijn er bijvoorbeeld nauwe banden met de werkgevers. Dit gebeurt vanuit een dienend leiderschap, gebaseerd op de duurzame harmonie tussen mens, organisatie en maatschappij en het samen bouwen aan de gemeenschap. Een dienend leider is daarbij authentiek, kwetsbaar, ontvankelijk, aanwezig en nuttig. Dit dienend leiderschap wordt ook ingezet binnen de RK parochies in Limburg en is dan met name gericht op het vormen van federaties en clusters.

Overleg met fondsen in Limburg Veel diaconale projecten kunnen alleen bestaan dankzij subsidies. Vanuit DKS is er overleg met allerlei fondsen in Limburg en in Nederland om projecten te bespreken en te bekijken of daar via de fondsen financiering voor te vinden is. In Limburg is hierover ook structureel overleg met Gouverneur Theo Bovens die vanuit zijn positie een grote maatschappelijke betrokkenheid laat zien. Elk jaar gaat hij in de zomerperiode op stage in de samenleving om daadwerkelijk te zien en te ervaren wat er leeft.

24


Federatievorming Conform de blauwdruk van het Bisdom Roermond over de toekomst van de parochies in Limburg, moeten alle parochies intensief gaan samenwerken en komen tot federatieve verbanden. DKS kan en wil dit soort processen begeleiden. Dat is bijvoorbeeld gebeurd in het dekenaat Venlo, waar zowel het inhoudelijk organisatorische proces is begeleid vanuit DKS als het diaconale. DKS heeft de diaconiegroepen bij elkaar gebracht om kennis te maken met elkaar en met de verschillende activiteiten. Van daaruit is een begin gemaakt met het samen werken. Daarbij is gebleken dat de groepen elkaar ook inspireren om diaconale taken op te pakken. Ook in het dekenaat Horst is hard gewerkt aan het vormen van federaties en clusters van parochies. In 2009 is daar in het dekenaat Horst al een begin mee gemaakt. In 2012 kwam het dekenaat Helden erbij, dat toen werd opgeheven. In het dekenaat Horst waren op 1 januari 2014 nog 28 parochies en een Poolse geloofsgemeenschap. Per 1 januari 2015 heeft het dekenaat Horst twee parochiefederaties en twee parochieclusters. Nu moet blijken hoe er in de praktijk wordt samengewerkt tussen de nieuw gevormde federatie- en clusterbesturen en de parochies, die hun zelfstandige exploitatie houden. Dienst Kerk & Samenleving - Jaarverslag 2014

25

Midden in de samenleving “Van begin af aan is in het dekenaat Horst diaconie het speerpunt van al het handelen geweest. Doel was en is om een kerk neer te zetten die met name diaconaal en sociaal gericht is. Die niet naar binnen is gekeerd, maar midden in de samenleving staat. Een kerk die hoorbaar en zichtbaar is. Dit vertrekpunt werd door de kerkmeesters zelf geformuleerd. Het betekent ook dat een kerk geen gebouw is en ook niet uitsluitend liturgie, maar vooral dienend onderdeel moet zijn van een seculiere wereld. Heel bijzonder dat dit zo is geformuleerd vanuit de parochies. Ook heel bijzonder was en is dat vijf oudere pastoors vrijwillig een stap terug hebben gedaan. Zij hebben hun pastoorschap ingeleverd en zijn nu actief als priester-assistent. Daar heb ik groot respect voor. Voordeel is dat zij zich veel meer kunnen concentreren op hun priesterschap en zich minder met bestuurlijke zaken bezig hoeven te houden. Eigenlijk was er bij iedereen een grote bereidwilligheid om mee te helpen en mee te doen. Dat had ik niet verwacht, want veel mensen moesten hun eigen bestuurszetel en daarmee zeggenschap opgeven. Dat bleek geen probleem. Ze gaven daarmee ruimte aan de nieuwe bestuurders. Ik was tenslotte ook verbaasd over het vertrouwen dat ze mij gaven gedurende dit proces. Door mijn aalmoezenierschap ben ik een betere bruggenbouwer geworden. Dat kwam nu goed van pas.” (AGW)

Limburgse Werkgevers Vereniging LWV De Hoofdaalmoezenier van Sociale Werken, pater Wim van Meijgaarden, is qualitate qua geestelijk adviseur van de Limburgse Werkgevers vereniging. In de loop van 2014 werd duidelijk dat hij deze taak om gezondheidsredenen en drukke werkzaamheden niet meer kon vervullen. In goed overleg met de LWV is deze taak in 2014 overgenomen door aalmoezenier en deken van Horst Alexander de Graaf Woutering. In die hoedanigheid woonde de laatste dan ook de hoofdbestuursvergadering bij. Hij verzorgde vanuit deze functie ook een lezing voor het Oolderconvent over het management van de kerk door de eeuwen heen. De geestelijk adviseur is ook lid van de LWV Studieclub. 26


Met de werkgevers naar Rome

Het was een lang gekoesterde wens van een aantal werkgevers om samen met een aalmoezenier van DKS een studiereis naar Rome te maken. Om zogezegd het hoofdkantoor van deze firma in Rome te bezoeken en de CEO van de kerk: Paus Franciscus. Zelf een groot voorbeeld van dienend leiderschap. De RK kerk is een enorm bedrijf dat wereldwijd succesvol is. In 2014 was het zover en gingen 40 succesvolle Limburgse werkgevers samen met deken/aalmoezenier Alexander de Graaf Woutering naar Rome. In de geest van Paus Franciscus werd er gelogeerd in een eenvoudig kloosterpension. Dat viel bij de werkgevers in heel goede aarde. Dat gold ook voor het vroege opstaan om in een van de cryptekapellen van de Sint Pieter ’s morgens om 07.00 uur de Heilige Mis te kunnen bijwonen.


27

Ontmoeting met de Curie “Ik heb heel lang geaarzeld of ik deze reis wel zou organiseren. Het is veel werk om zo’n reis goed voor te bereiden. Een van de hoogtepunten van de reis was een ontmoeting met Cor Unum, de Pauselijke Raad, die de diaconie en Caritas van de Heilige Stoel coördineert en zorgt voor de hulpverlening in rampgebieden. Curiemedewerker Mgr.Kasteel had voor een introductie bij Cor Unum gezorgd. De werkgevers kregen in het Engels College een inleiding over pauselijke diplomatie door twee jonge Vaticaanse diplomaten in opleiding. Een van de 250 Amerikaanse seminaristen in Rome verzorgde een rondleiding door de stad en vertelde daarbij ook over zijn keuze voor het priesterschap. De afsluiting op Palmzondag met een H. Mis op het Sint Pietersplein was heel indrukwekkend. Paus Franciscus van zo nabij meemaken, was voor de deelnemers een heel bijzondere ervaring. De ontmoeting met Cor Unum was een heel andere kennismaking met het Vaticaan dan men had gedacht. In Nederland hebben we over het algemeen ons oordeel snel klaar. Dat geldt beslist niet voor de prelaten van deze raad. Zij luisteren aandachtig met veel geduld en respecteren de mening van hun gesprekspartners. Dat hadden de werkgevers niet verwacht. Ook de ontmoeting met de Amerikaanse seminarist was een onverwacht genoegen. Zijn uitleg tijdens de rondleiding, maar vooral ook zijn motivatie voor het priesterschap was indrukwekkend. De werkgevers konden nauwelijks begrijpen dat zo’n intelligente man, die ze allemaal direct in hun bedrijf zouden willen hebben, kiest voor een celibatair kerkelijk leven. De algemene conclusie na de reis was, dat we in Nederland maar weinig zien van wat de kerk werkelijk is. Het was een prachtige reis met veel inspiratie, ook voor mij.” (AGW)

28


Boeddhistische Zendende Instantie Sinds januari 2012 is een aalmoezenier van DKS bestuurslid van de Boeddhistische Zendende Instantie, op voordracht vanuit een aantal boeddhistische groeperingen (Stichting Leven in Aandacht) en met instemming van de bisschop van Roermond en de vicaris voor de Interreligieuze Dialoog voor de invulling van de kwaliteitszetel Interreligieuze Dialoog. Ook het voorzitterschap van de Curriculumcommissie Opleiding Boeddhistisch Geestelijke Verzorging aan de VU Amsterdam is daar een onderdeel van. Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar het onderzoeksproject Multiple Religious Belonging, uitgevoerd door de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam. Daarmee is bedoeld het verschijnsel dat meer mensen zich toenemend bekennen tot verschillende religieuze richtingen. De aandacht voor Zen en de beoefening van meditatie door belijdende christenen maakt daar deel van uit. Met speciale aandacht voor de beoefening van Zen-meditatie in de abdijen van Zundert, de Slangenburg in Doetinchem en Lilbosch in Echt. De Boeddhistische Zendende Instantie verleent zending namens de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) aan academisch opgeleide Geestelijk Verzorgers bij Justitie. Mogelijkheden voor een zending in de Zorgsector en bij Defensie zijn in ontwikkeling.

‘Boeddha bij de Blokker’ “Overal kom je ze tegen, de Boeddhabeelden. In tuincentra, bij de Blokker en bij elke ‘feel-good’ woninginrichter. Ingetogen, ogen geloken, een licht speelse glimlach rond de lippen. In menig interieur neemt het boeddhabeeld de plaats in die bij vorige generaties ingeruimd was voor het H. Hartbeeld. Aanwezig, waakzaam, bij zichzelf verwijlend, welwillend op ons neerkijkend. Blijkbaar hebben we daar behoefte aan. Een rustpunt te midden van ons hectisch bestaan. Een ideaal beeld. Zoals we zelf graag zouden willen zijn. Dat is ook waar te nemen in de enorme belangstelling voor mindfulness en voor Zenmeditatie en in de onvoorwaardelijke sympathie voor de warme goedlachsheid van de Dalai Lama. De waardering voor het charisma van paus Franciscus lijkt aardig in de buurt te komen. Beide bewegingen geven te denken. Blijkbaar worden we geraakt in een diepe behoefte aan geborgenheid, aan rust en inkeer en aan stilte in een steeds jachtiger wordende samenleving. En in de behoefte aan doorleefde ervaring boven gekunstelde en alles overheersende rationaliteit.” (JB)


29

Project HIV Aids De aalmoezenier van DKS is betrokken bij dit Euregionaal project van de bisdommen Aken, Luik en Roermond, in samenwerking met de Universiteit Maastricht en Aidshilfe Duitsland, dat tot stand is gekomen dankzij Europese subsidies. Er is gekeken naar de rol van de kerken binnen deze problematiek. Er zijn studiedagen georganiseerd rondom de betrokkenheid van de kerk en de wetenschap. Het plan was om het project een vervolg te geven richting werkgevers. Het komt immers nog steeds voor dat mensen met HIV/Aids worden ontslagen. Het project is echter in 2014 noodgedwongen gestopt, omdat de subsidie wegviel. DKS is nog wel betrokken bij een samenwerkingsverband rondom WereldAidsdag in de Euregio. Op verschillende plaatsen zijn er dan samenkomsten met kerken en wetenschap. Een voorbeeld is de bijeenkomst in de refter van het bisdomgebouw aan de Swalmerstraat. Daar werd een korte lezing gehouden over de HIV/Aids problematiek en er werden verhalen verteld uit de praktijk door mensen die HIV/Aids hebben en mensen die werken met deze mensen. Vanuit het samenwerkingsverband zijn ook activiteiten georganiseerd in Aachen, Mönchengladbach Luik, zoals een oecumenische gebedsdag.

30


uitgangspunt 4 Oprecht streven naar een duurzame samenleving Gemeenschapsvorming en opkomen voor kwetsbare mensen zijn belangrijke voorwaarden voor een duurzame samenleving. De kerken spelen daarin van oudsher een belangrijke rol. De liefde van God voor alle mensen is het vertrekpunt bij de opbouw van een rechtvaardige en duurzame samenleving. Een duurzame samenleving is een samenleving waar in we oog hebben voor elkaar en waarbij we zorgvuldig omgaan met mensen en middelen. Ook de zorg voor de schepping speelt daarbij een belangrijke rol. Uit respect voor die schepping, maar ook omdat het met name de armen zijn die lijden onder de consequenties van verspilling. Respect voor de schepping gaat ook over de ontwikkeling van wie en hoe we zijn als mens. Daarom is het streven naar een duurzame samenleving een belangrijk uitgangspunt voor de Dienst Kerk & Samenleving.


31

Vluchtelingen Oecumenisch Euregionaal Platform Asiel- en vluchtelingenpolitiek

DKS maakt deel uit van dit platform dat op 2 februari 2014 de resolutie ‘Vluchten is geen misdaad’ heeft aangeboden in de Dom van Aken. Met deze resolutie wil het platform de aandacht vragen van de (Europese) politici voor de schrijnende situatie van met name de Afrikaanse vluchtelingen. In Limburg is een samenwerkingsverband opgericht onder de naam Shelter. Hierin werken o.a. het Leger des heils, Vlot, Wereldwijd en DKS samen. Dit samenwerkingsverband is een onderdeel van de wereldwijde Shelter organisatie. Deze organisatie zet zich in voor asielzoekers die terug willen keren naar hun land van herkomst. Het gaat dan veelal om uitgeprocedeerde asielzoekers. Door middel van scholing, begeleiding en materiële steun, wil de werkgroep deze mensen helpen om in hun geboorteland een nieuwe start te maken. Om dit te realiseren onderhoudt de werkgroep contacten met de politiek en dan met name met de gemeenteraden van de Limburgse gemeenten.

Limburgse Land & Tuinbouwbond LLTB Family Farming

Binnen de gehele agrarische wereld was 2014 wereldwijd het jaar van het familiebedrijf. Dit om te benadrukken hoe belangrijk de vele familiebedrijven in de landbouw zijn voor de voedselvoorziening. Agrarische familiebedrijven zijn duurzame ondernemingen en een belangrijke pijler onder het succes van de land- en tuinbouwsector. Toch staan de agrarische familiebedrijven onder druk door een sterke vergrijzing en financiële lasten die zwaar drukken op de schouders van met name de jonge ondernemers. Daarom is er in 2014 veel aandacht besteed aan deze groep. De aalmoezenier van DKS was betrokken bij de organisatie van drie bijeenkomsten rondom ‘Vrouw en bedrijf’. Daarbij kwam bijvoorbeeld het boek ‘Wat de boer niet zegt’ aan de orde en het samen leven op het platteland. Dit laatste onderwerp in samenwerking met de Vereniging Kleine Kernen Limburg. Ook het jaarsymposium had als thema het agrarisch familiebedrijf. Het symposium ging over de communicatie, rollen en posities binnen het familiebedrijf. In het weekblad Nieuwe Oogst kwamen in 2014 veel families aan het woord om hun verhaal te vertellen over het bijzondere van hun agrarisch bedrijf, de moeilijke momenten en het omgaan met tegenslagen. 32


Ubuntu “Tijdens het bezinningsmoment op het jaarsymposium in oktober van Vrouw en Bedrijf heb ik het woord ‘Ubuntu’ gebruikt om de verbondenheid die ik vaak zie op familiebedrijven uit te drukken. Het Zuid-Afrikaanse woord Ubuntu betekent ‘Verbondenheid’ in de ruimste zin van het woord. Bij verbondenheid in Zuid Afrika gaat het om ‘ik ben, omdat wij zijn’. Dan gaat het om het belang van solidariteit dat zich uit in teamspirit, zorg voor elkaar, onderling vertrouwen, respect en gemeenschappelijk resultaat. Dat alles is belangrijker dan maximaal eigenbelang. Juist in deze economisch onzekere tijd kunnen we veel leren van die Afrikaanse filosofie. Ubuntu–verbinding- staat daarbij centraal en het vinden van kracht in ieder mens. Als mensen zich generaties lang verbonden voelen met een bedrijf, dan geeft dat kracht en vertrouwen. Vanuit het verleden leer je dat je uit een crisis kunt komen. Vaak liggen je wortels op het bedrijf. Dat laat je niet zomaar gaan. Dan ben je bereid om daar hard voor te werken en vaak ervaar je steun van familieleden omdat ook zij zich nog verbonden voelen met het bedrijf.”(MB)


33

Loeren bij de boeren

Fietsen, proeven en genieten van het Midden Limburgse platteland. Het evenement is vooral bedoeld om een brug te slaan tussen boeren en burgers. Op de bedrijven die mee doen kunnen bezoekers zich laten informeren over moderne, duurzame landbouwtechnieken, gewasbescherming, dierenwelzijn en multifunctionele landbouw. Een goede manier om mensen in contact te brengen met alle facetten van het moderne boerenbedrijf. Maar liefst 5500 mensen maakten van deze gelegenheid gebruik om er een kijkje te nemen.

34


Overlegsituaties Landelijk Bureau DISK

Landelijk bureau DISK ondersteunt het oecumenisch arbeidspastoraat van zeven kerken en is binnen die kerken een partner in vorming en toerusting rond arbeid, zorg en inkomen. DISK doet vanwege de kerken mee aan het maatschappelijk debat rond arbeid, zorg en inkomen. In juni 2014 is DISK opgeheven vanwege het wegvallen van subsidies.

Multilateraal Beraad en Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad LKDB

Het Multilateraal Beraad is bedoeld om de diocesane organisaties bij te praten over wat er op diaconaal gebied allemaal speelt in de samenleving. Het LKDB is een overleg van de diocesane medewerkers van de bisdommen die met diaconie bezig zijn. Bij beide organisaties is DKS betrokken. In september publiceerden deze organisaties de brief ‘Hebben wij iets met elkaar?’ met daarin acht vragen over samenhang en isolement in onze maatschappij vanuit het referentschap ‘Kerk en Samenleving’ van de Rooms Katholieke Kerk in Nederland. Niet alleen onze economie maar ook onze gehele cultuur verkeert in een crisis. Dat gaat iedereen in de samenleving aan. De auteurs van deze sociale brief, onder wie Bisschop De Korte, willen als leerlingen van Jezus Christus en geïnspireerd door de katholieke traditie samen met anderen meedenken over de aard en de oorzaken van de crisis en hoe we daar op kunnen reageren. Daarbij wordt met name ook gekeken naar de rol van de kerken. De brief is aangeboden aan de leden van de Tweede Kamer.

Euregionaal overleg 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden (provinciaal)

Op 30 en 31 augustus werd dit in Limburg gevierd met een bezoek van Koning Willem Alexander en Koningin Maxima aan Limburg. DKS was betrokken bij de organisatie van een symposium over de betekenis van het maatschappelijk middenveld in Limburg. Dit symposium vond plaats in de bibliotheek van Maastricht en in het Bonnefantenmuseum.


35

Bestuurslidmaatschap Aartsbroederschap Basiliek O.L. Vrouw van het Heilig hart Sittard (namens Bisdom)

(foto Sander van Daal)

De aalmoezenier van DKS heeft een begeleidende en ondersteunende rol met als doel te kijken naar de toekomstige rol van de basiliek in Sittard, de oudste basiliek van Nederland. Van oudsher een bedevaartskerk waar tot in de jaren 60 vele tienduizenden pelgrims jaarlijks naar toe kwamen. Ook nu nog komen er jaarlijks zo’n 26.000 pelgrims naar deze basiliek. Het pelgrimsoord is ontstaan, nadat een leerlinge van de meisjeskostschool van de zusters Ursulinen tijdens de naailes een naald inslikte. Drie meisjes om haar heen met een medaillon van Chevalier, legden hun medaillon op haar keel en baden samen 33 keer. Daarna kwam de naald er uit. In eerste instantie werd er een kleine kapel gebouwd. In 1875 werd begonnen met de bouw van de basiliek, die in 1883 werd ingezegend.

36


Over lijden “Het Magnificat van Maria vertelt over de radicale omkering van de gebruikelijke manieren van denken. Zo zegt Maria: ‘Mijn ziel prijst en looft de Heer. Want grote dingen heeft hij voor mij gedaan.’ God die door Maria wordt geprezen, is een God die de heersers en machthebbers van hun troon stoot en de geringen, de mensen zonder aanzien die nergens meetellen, verheft. Mensen die honger hebben overlaadt hij met gaven, maar de rijken stuurt hij weg met lege handen. Dat is niet zo min! Het is dit geloof dat ik ook bij ieder uitvaart naar voren wil brengen. Ik praat nooit over dood gaan of sterven. Ik spreek altijd over ‘het overlijden’. God voert een mens over het lijden van dit leven naar zijn heerlijkheid. Over lijden, over de ellende, de pijn en het verdriet gaan, over het lijden gaan. En de kruiden, wat moeten die met dat feest van Maria’s ten hemelopneming? Een oud verhaal vertelt ons dat Johannes in het bed waarin Maria overleden was, zeven kruiden vond. Kruiden die ook geneeskrachtig waren. Zeven is het getal van de volheid. De kruiden in het bed van Maria vertellen ons dat ze naar de volheid van onze God gegaan is. En de kruiden werden verzameld en brachten de mensen geluk en voorspoed. De kruiden moesten mensen bevrijden van het lijden, de ellende, de pijn. Daarom zeven kruiden in de kroetwusj die ons eraan herinneren dat er in ieder huis de volheid van het leven moet zijn, geen ellende, geen pijn. Die ons eraan herinneren dat God ons de volheid van het leven wil geven, zelfs over de dood en lijden heen. Het zijn kruiden die van oudsher werden gebruikt tegen ziekte, pijn en onweer. De kruiden zouden ons sparen voor het kwaad en de volheid van leven dichterbij brengen. Een prachtig oud gebruik dat niet afgedaan mag worden als bijgeloof, maar geldt als een uiting van ons geloof dat we vieren op Maria ten hemelopneming.” (WvM fragmenten uit preek 17 augustus 2014)


37

Nog meer organisaties/projecten waar DKS bij betrokken is De uitdaging voor het bestuur van de Aartsbroederschap is om te bedenken welke rol de basiliek in de toekomst kan vervullen. De kerkwachten die ervoor zorgen dat de basiliek bijna alle dagen van de week geopend is, hebben uitleg gekregen over de presentiemethodiek. De bedoeling is dat ze vanuit die methodiek gesprekken aangaan met de pelgrims.

Landelijk

l Vierde Wereldbeweging: activiteiten rondom armoede en met name de Dag van de armoede. l AMA/Mensen met een Missie.

Provinciaal

l Kairos/Theologisch Instituut Rolduc: lessen verzorgen rondom diaconie. l Provinciaal overleg met Maatschappelijk Organisaties: organiseren gezamenlijke presentaties en monitoringsgesprekken met de commissie van het provinciaal bestuur.

l Euregionale Oecumenische Conferentie: Euregionale Studiedag toekomst kerken in Europa. l Kleurrijk Limburg: interreligieuze dialoog, bijeenkomst in december 2014 in Sittard-Geleen, georganiseerd door de werkgroep Westelijke Mijnstreek. l Resonancegroep Joden-Christendom: bijeenkomst organiseren rondom de Dag van het Jodendom. l Pastores in de zorg. 38


Lokaal

l HIP Westelijke Mijnstreek. l Overleg met wethouders over veranderingen in sociale wetgeving en rol van de kerken daarin. l WMO raad Sittard-Geleen. l Dekenaat Sittard/Klooster Kollenberg: Studiedagen rondom de Werken van Barmhartigheid.

l Dekenaat Schinnen: cursus voor kerkbestuursleden ‘Parochie op weg naar 2025’.


39

M25

Jongeren aan de slag met de Zeven Werken van Barmhartigheid Dit project is in 2014 toegevoegd aan de Dienst Kerk & Samenleving.

In M25 (spreek uit: M Twenty Five) worden jongeren uitgedaagd hun grenzen te verleggen door zich vrijwillig in te zetten voor kwetsbare mensen. M25 verwijst naar de Bijbeltekst Matteüs 25, waarin christenen worden opgeroepen zich in te zetten voor hongerigen, dorstigen, vreemdelingen, naakten, zieken en gevangenen. Kortom: voor mensen die het moeilijk hebben. De inzet voor deze mensen wordt ook wel ‘de Werken van Barmhartigheid’ genoemd. Binnen M25 zijn jongeren dus bezig met diaconie, het in praktijk brengen van deze ‘Werken van Barmhartigheid’. Zo zamelen jongeren producten in voor de Voedselbank, sorteren tweedehandskleding voor hergebruik, doen tuin- en keukenklusjes bij ouderen en zieken, organiseren bingo-middagen voor leden van de plaatselijke Zonnebloem en sturen zelfgemaakte kaarten naar gevangenen.

‘Doden begraven’ “In Thorn heeft een groep vormelingen zich middels de werken van barmhartigheid voorbereid op het vormsel. Ze wilden aan de slag met het ‘begraven van de doden’. Ze hebben vervolgens op de begraafplaats de graven van mensen, waar nooit iemand naar toe komt weer mooi gemaakt. Ze hebben de graven schoon gemaakt en ze voorzien van bloemen. Ik was verrast door hun keuze. Ze kwamen er bovendien achter dat je op een begraafplaats ook mensen kunt ontmoeten. Dat was heel bijzonder.” (EC)

40


Wat is een M25-groep?

In Limburg zijn verschillende jongerengroepen op diaconaal gebeid actief. Sommige van deze groepen noemen zich M25 en komen regelmatig bij elkaar. Jongeren verlenen in verschillende acties hulp aan mensen in de knel (daklozen, verslaafden, vluchtelingen, verstandelijk gehandicapten, zorgbehoevende ouderen, ex-gevangenen, enz.). Door mensen echt te ontmoeten, en hun verhaal te horen, verdwijnen vooroordelen vaak als sneeuw voor de zon en leren de jongeren verder te kijken dan hun eigen vertrouwde wereld. Die activiteiten worden telkens vooraf in samenwerking met instellingen en organisaties voorbereid en na afloop in de groep geëvalueerd. Tijdens de voorbereiding en nabespreking kan telkens de link met de inspiratiebron (de bijbel en speciaal Matteüs 25) worden gelegd. Uiteraard kunnen groepen ook nog andere dingen ondernemen zoals gezellige en ontspannende bijeenkomsten en uitstapjes. Dit is van belang voor de groepsbinding. Iedereen kan meedoen met M25 en op die manier iets betekenen en iets goeds doen voor een ander.

Uitnodigen “Wat ik steeds zie, is dat veel jongeren misschien niet zo kerkelijk zijn, maar dat ze wel heel graag iets voor een ander willen doen. Ze willen van betekenis zijn. Dan is het belangrijk dat ze worden uitgenodigd om van betekenis te zijn. Dat kan door ze de ruimte te geven om dat op hun eigen manier aan te pakken. Een groep vormelingen in Heerlerheide bedacht om met Pasen ouderen in een rolstoel naar de kerk te brengen. Na afloop van de viering organiseerden ze bovendien een gezamenlijke brunch. Samen met vrijwilligers van de parochie en het verzorgingshuis. De oprechte aandacht van de jongeren maakte veel indruk op de ouderen. Een mooie wisselwerking tussen jong en oud(er). Je ziet dan dat jongeren de volwassenen echt kunnen inspireren.”(EC)


41

M25 is voor jongeren en door jongeren, uiteraard begeleid en ondersteund door volwassen vrijwilligers. Daardoor is er voldoende ruimte voor de ideeën en plannen van de jongeren zelf, waarbij er door de begeleiders voor wordt gezorgd dat het contact met de organisatie goed verloopt en dat de jongeren hun taak op een goede manier kunnen vervullen.

42


Structureel “Een keer iets doen voor een ander is natuurlijk al heel mooi, maar als jongeren het willen blijven doen, is dat natuurlijk nog mooier. In Voerendaal is bijvoorbeeld uit het project maatschappelijke stage een jaarlijkse Kerst Inn ontstaan. In Bocholtz organiseerden tieners een taartenbakactie voor de Voedselbank. Ze bakten taarten en verkochten die na de kerkdienst. De opbrengst was voor de Voedselbank. Een meisje vond het zo leuk om te doen, dat ze besloten heeft om dit te blijven doen. Niet vanwege het taarten bakken, maar omdat je daarmee iets voor een ander kunt betekenen. Daarom is structuur ook belangrijk. Koppelen aan vormselvoorbereiding of aan maatschappelijke stages. Dan is het voor een parochie ook makkelijker om er steeds weer mee aan de slag te gaan. Uiteindelijk levert dat voor iedereen heel veel op.” (EC)


43

Tot slot Weinig tijd? “Je hoort steeds meer mensen zeggen: ik heb toch zo weinig tijd. En dat terwijl wij gemiddeld twintig jaar langer leven dan de mensen vroeger. Waar blijven dan die twintig jaren? En als je bedenkt hoeveel tijd wij tegenwoordig uitsparen. De auto bespaart ons een zee van tijd. En tel daarbij op de tijd die wij uitsparen door de trein, de telefoon, de bus, de fiets, de computer. Wij zouden normaal gesproken zeeën van tijd moeten overhouden. Toch komen we voortdurend tijd tekort. Wat heeft deze korte beschouwing over onze tijd met het evangelie van vandaag te maken? Volgens mij een heleboel. Wij zijn namelijk allemaal uitgenodigd voor het bruiloftsfeest van God. Hij wil met ons die goede toekomst vol feestvreugde bouwen. Maar het is met ons als met de mensen in de parabel: we hebben geen tijd. De een moet naar zijn akker, de ander naar zijn zaken. De kwestie is deze: we hebben wel tijd, maar we hebben dáárvoor geen tijd. Je tijd besteden is altijd kiezen. Want je kunt je tijd maar op een manier besteden. En heb je eenmaal gekozen, dan is die tijd onherroepelijk voorbij. Die tijd krijg je nooit meer terug. Daarom moeten we blij en dankbaar zijn, als iemand tijd voor ons heeft, bij ons op bezoek komt, of iets voor ons opknapt. Op dat moment zijn wij het belangrijkste voor die ander. Daar moeten we eens aan denken als we worden uitgenodigd voor het bruiloftsfeest van Gods Zoon. Het leven zoals God het wil. Is dat belangrijk voor ons, hebben we daarvoor tijd? Het lijkt erop of God weet wat u denkt. De koning blijkt zijn ogen niet in zijn zak te hebben als hij binnenkomt om de gasten te zien. We zijn dan bij de kern van het verhaal gekomen. Er is toch een of andere selectie. U had uw agenda vol. Het lijkt misschien of u geen tijd heeft. U moet naar de verjaardag van tante Annie, of met uw bejaarde moeder naar de dokter. Misschien druk met de werkbespreking onder collega’s, of uw vrijwilligersbaantje bij de voedselbank of het bejaardenhuis. De koning heeft daar geen probleem mee. Maar waar het wel om gaat is, hóe ik met mijn collega’s ben omgegaan op die werkbespreking; het ging erom hoe serieus ik de klachten van mijn moeder heb genomen. Dat is het eigenlijke punt. God roept ons zomaar zoals we bezig zijn in de ruimte van de gewone dingen van dit leven. Hij wil juist die mensen met de dingen van het gewone leven op zijn feest. De zelfgave, de liefde voor medemensen in ons gewone bestaan is het entreekaartje van Gods toekomst. Volkomen incognito, druk met de gewone dingen, kun je de feestzaal van Gods toekomst binnenkomen. Maar God heeft jouw liefdevolle betrokkenheid bij Hem en elkaar nodig voor het feest van de wereld.” (WvM fragmenten uit preek 12 oktober 2014) 44


Colofon. Dienst Kerk en Samenleving

Recommend Documents