EUROPA Op donderdag 4 juni 2009 kiest Nederland de 25 mensen die de komende vijf jaar namens ons land in het Europees Parlement zullen zitten. Op 4 en 7 juni gaan ook de andere 26 landen van de Europese Unie (EU) naar de stembus. Samen kiezen ze de 736 leden van het Europees Parlement.
Change! Vier juni kiest Europa een nieuw Europees Parlement. Een half jaar
Dat Nederland in Europa ligt weten we allemaal. We gaan op vakantie in Europa, betalen met de euro en tijdens het EKvoetbal gaan we allemaal uit onze bol. Zevenentwintig Europese landen werken met elkaar samen binnen de Europese Unie. Deze landen maken ‘Europese’ afspraken met elkaar. Ze doen dit omdat je problemen als ‘vieze lucht’ en ‘de economische crisis’ alleen samen kunt oplossen.
geleden waren er ook verkiezingen. Toen kozen de inwoners van de
Maar wat beslissen de Europese landen samen in ‘Brussel’ en waarover beslist de Tweede Kamer in ‘Den Haag’? Hoe komt een Europees besluit tot stand? Wat is het Europees Parlement? Wie zijn de lijsttrekkers bij de Europese verkiezingen? Wat willen hun partijen? Heeft stemmen eigenlijk wel zin? En wat betekent ‘Europa’ in ons dagelijks leven?
euro) en een Europees Parlement, maar er is geen Europese president.
Verenigde Staten (VS) Barack Obama tot nieuwe president. Obama bracht tijdens zijn campagne een duidelijke boodschap. Hij wil Ame-
GE
rika veranderen. De televisie en de kranten stonden er bol van: change! De Europese verkiezingen en de verkiezingen in de VS zijn niet met
AN
elkaar te vergelijken. De VS is één land met een aantal deelstaten
(50 stuks). Maar de EU is geen land; de EU is een groep van Europese landen die met elkaar samenwerken. Er is wel een Europese munt (de
CH
Hoewel veel mensen Europese samenwerking heel belangrijk vinden,
Deze krant gaat over de Europese verkiezingen en de Europese Unie. Een krant dus met alles wat je wilt en moet weten over Europa!
zal zo’n president er de komende jaren ook niet komen. Veel mensen gaan stemmen omdat ze willen dat er iets verandert. De landen van de Europese Unie beslissen samen over belangrijke onderwerpen. Het doet er dus echt toe wie er over deze beslissingen mee mag praten. In deze krant komen daarom verschillende mensen aan het woord die met hun stem iets aan Europa willen veranderen: change!
EDITIE VMBO Inhoud Wat doet een Europarlementariër? De EU-instellingen Het Europees Parlement Europese fracties Nederlandse lijsttrekkers Mini Canon Europa Verschillen tussen partijen Europese regels, wat merk je er van? Ben jij een echte Europeaan? De Europese Unie in cijfers Websites over Europa
2 2 3 3 4 5 6 6 7 8 8
1
De EU-instellingen Binnen de Europese Unie (EU) werken landen op verschillende manieren met elkaar samen. Soms doen ze dit vrijwillig, maar andere beslissingen worden genomen door een instelling die ‘boven’ de landen staat. Deze instelling kijkt niet alleen naar wat goed is voor de verschillende landen, maar ook naar wat goed is voor alle landen bij elkaar. Het is erg ingewikkeld om dit goed te regelen. Naast het Europees Parlement heeft de EU de volgende officiële instellingen: De Europese Commissie is een soort dagelijks bestuur van de Europese Unie. De Commissie mag zelf voorstellen voor wetten en regels doen en moet zorgen voor de uitvoering van wetten en regels, zoals deze door andere instellingen van de EU zijn vastgesteld. De Commissie bestaat uit 27 leden ( één voor elk van de 27 lidstaten). De leden van de Europese Commissie worden voor vijf jaar benoemd. Hun benoeming moet worden goedgekeurd door het Europees Parlement. Bij de Europese Commissie werken ongeveer 24.000 mensen. In de Raad van Ministers worden de belangrijkste besluiten van de EU genomen. De Raad van Ministers bestaat uit de ministers van alle landen van de EU. De ene keer komen de ministers van Landbouw bijeen, de andere keer de ministers van Onderwijs. Om de beurt is een lidstaat van de EU een half jaar lang voorzitter van de Raad. De besluiten van de Raad moeten door de Europese Commissie worden uitgevoerd. Vaak moet een besluit van de Raad door het Europees Parlement worden goedgekeurd. Met de Europese Raad worden de bijeenkomsten van de staatshoofden en/of regeringsleiders van de EU-lidstaten bedoeld. De Europese Raad komt ten minste twee keer per jaar bijeen. Voor Nederland zit minister-president Balkenende in de Raad. De Europese Raad zet nieuwe ontwikkelingen van de Unie in gang. Vaak worden de bijeenkomsten van de Europese Raad aangeduid als ‘EU-top’. Het Europese Hof van Justitie is gevestigd in Luxemburg en bestaat uit 27 rechters. Zij worden door de lidstaten voor telkens zes jaar benoemd. Het Hof heeft als taak recht te spreken bij geschillen over de uitleg en toepassing van EU-regels. Vragen 1. Waar vergadert het Europees Parlement? 2. Waar worden de belangrijkste besluiten van de Europese Unie genomen? 3. Aan wie moet minister-president Balkenende, die namens Nederland deel uit maakt van de Europese Raad, verantwoording afleggen?
Wat doet een Europarlementariër? Bas blogt uit Brussel De papieren Blog van Bas Loerink (Europa Vooruit!) Weer een drukke dag. Juist met de trein terug uit Straatsburg. Met z’n allen in de Eurotrein die elke maand tussen Brussel en Straatsburg op en neer rijdt. Het Europees Parlement werkt in Brussel, maar eens in de maand vergadert het Parlement een week in Straatsburg. In deze gezellige sfeer van een bijna schoolreisje voer ik een gesprek met iemand van de vakbond. Hij wijst mij op enkele zwakke punten in een wet die volgende week besproken zal worden. Heel veel organisaties en bedrijven hebben mensen naar Brussel gestuurd om er voor te zorgen dat hun stem in de Europese Unie wordt gehoord. We noemen deze mensen ‘lobbyisten’. In het Europees Parlement (EP) wordt veel gesproken over de economische crisis. In een vergadering is steun aan de auto-industrie aan de orde. Frankrijk steunt zijn eigen autofabrieken en Duitsland doet hetzelfde. De Amerikanen steunen de Amerikaanse auto-industrie. Wat kan ik doen om de werkgelegenheid ook in Nederlandse autofabrieken als Nedcar te redden? Ik ga zeggen dat niet elk land zijn eigen fabrieken moet steunen, maar dat Brussel alle Europese bedrijven moet helpen. Dan wordt het ene Europese bedrijf niet bevoordeeld boven het andere. Aan het einde van de ochtend wordt het jaarverslag van de Europese Rekenkamer gepresenteerd. Deze rekenkamer houdt in de gaten of Europees geld wel op een goede manier wordt uitgegeven. De voorzitter deelt mee dat er nog steeds veel Europees geld verkeerd wordt besteed. Na de presentaties is er een druk bezochte persconferentie. Het lukt mij om aan twee Nederlandse kranten een interview te geven. In de middag komen er raadsleden uit Diemen op bezoek. Regelmatig ontvang ik gasten. De grote vergaderzaal maakt op bezoekers altijd veel indruk. Het is de grootste democratische parlementszaal in de wereld. Contacten onderhouden met mijn kiezers in Nederland kost mij erg veel tijd. Daarom vind ik het fantastisch als er mensen uit Nederland op bezoek komen. Voor hen maak ik altijd wel een half uurtje vrij. Bas Loerink bestaat niet echt.
2
Het Europees Parlement Een van de belangrijkste instellingen van de Europese Unie is het Europees Parlement. Dit parlement kwam in 1958 voor het eerst bij elkaar. De leden van dit parlement worden sinds 1979 direct door de bevolking gekozen. Elke lidstaat heeft zijn eigen afgevaardigden in het Parlement. Na de verkiezingen van 4 juni zullen dit er 736 zijn, van wie 25 uit Nederland. Doordat de lidstaten verschillende verdragen hebben gesloten, heeft het Europees Parlement steeds meer te vertellen gekregen. Deze verdragen hebben er voor gezorgd dat het Europees Parlement niet alleen mag adviseren, maar ook steeds vaker mag beslissen of nieuwe wetten wel of niet doorgaan. De belangrijkste taken en bevoegdheden van het Europees Parlement zijn:
2. 3. 4.
De Nederlandse Europarlementariërs zijn afkomstig uit de Nederlandse politieke partijen. In het Europees Parlement hebben de meeste van deze partijen zich aangesloten bij één van de zeven verschillende Europese groepen. Die groepen noemen we fracties. Je kunt de fracties in het Europees Parlement vergelijken met de fracties zoals we die in de Tweede Kamer kennen. Maar de Europese fracties zijn ruimer opgezet. Daarom kan het voorkomen dat leden van verschillende Nederlandse politieke partijen in Europa lid zijn van één fractie (zoals D66 en VVD).
• Wetgeving: het Europees Parlement maakt samen met de Raad van Ministers wetten, die vooral over economische en financiële zaken gaan. • Geld: het Europees Parlement bepaalt samen met de Raad van Ministers waar het Europese geld aan besteed wordt. Dit gebeurt één keer per jaar. • Controle: het Europees Parlement controleert alles wat de Commissie doet. Wanneer de Commissie niet volgens de regels handelt, kan het Europees Parlement de Commissie naar huis sturen.
De meeste Europarlementariërs sluiten zich aan bij een fractie omdat ze hierdoor meer te zeggen hebben binnen het Europees Parlement. Door in fracties samen te werken met andere parlementsleden sta je sterker en kan het werk beter worden verdeeld. Voordat er in een vergadering wordt gedebatteerd en gestemd over een wetsvoorstel, komt de fractie bij elkaar om samen een standpunt af te spreken. De leden zijn niet verplicht om te stemmen en worden meestal niet verplicht om een fractiestandpunt te volgen. Een kleine minderheid van de parlementariërs is niet aangesloten bij een fractie.
Het Europees Parlement komt één week per maand in Straatsburg bij elkaar. Daarnaast wordt er nog een aantal extra vergaderingen van het Parlement in Brussel gehouden. Deze vergaderingen worden in kleinere groepen (parlementaire commissies) voorbereid.
• EVP-ED: Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten. Leden van het CDA zijn lid van deze fractie; • PES: Sociaal-democratische Fractie in het Europees Parlement. Leden van de PvdA zijn lid van deze fractie; • ALDE: Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa Fractie. Leden van de VVD en D66 zijn lid van deze fractie; • UEN: Fractie Unie voor een Europa van Nationale Staten. Er zijn geen Nederlandse politieke partijen lid van deze fractie; • Groenen/EVA: Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie. Leden van GroenLinks zijn lid van deze fractie; • EVL/NGL: Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links. Leden van de SP zijn lid van deze fractie; • IND/DEM: Fractie Onafhankelijkheid/Democratie. Leden van de ChristenUnie en de SGP zijn lid van deze fractie.
Het Parlement in Straatsburg. Foto: Europees Parlement – Unit Audiovisuele Media
1.
Europese fracties
Vragen: Hoeveel leden telt het Europees Parlement na de verkiezingen van 4 juni? Hoeveel Nederlandse afgevaardigden zullen na 4 juni in het Europees Parlement zitten? Welke drie bevoegdheden heeft het Europees Parlement? Noem twee Nederlandse politieke partijen die deel uitmaken van dezelfde Europese fractie.
Het Europees Parlement kent de volgende fracties:
Wat wil Ronald van de Maat, docent maatschappijleer, veranderen aan Europa?
CHANGE
‘Veel mensen vinden dat de Europese Unie veel te hard groeit. Maar als ik het voor het zeggen zou hebben, dan zou ik de Europese Unie nog wat groter maken. Niet alle landen die bij Europa horen zijn op dit moment ook lid van de Unie. Bovendien zou ik het goed vinden als Turkije over een tijdje ook toetreedt tot de Europese Unie. Turkije kan een brug vormen tussen Azië en Europa. Turkije is in het verleden altijd belangrijk geweest voor Europa en zal dat in de toekomst ook blijven.’
3
•
Nederlandse lijsttrekkers In Nederland doen zeventien partijen mee aan de verkiezingen. Volgens opiniepeilingen maken negen partijen kans om in het Europees Parlement te komen. Hier volgen de lijsttrekkers van deze partijen. CDA – Wim van de Camp Wim van de Camp is in 1953 geboren in Oss. Hij ging naar de Rijks Hogere Landbouwschool voor Tropische Landbouw in Deventer. Daarna studeerde hij rechten te Nijmegen. Van 1980 tot 1986 was hij lid van het partijbestuur van het CDA. Sinds 1986 zit Van de Camp in de Tweede Kamer. Als ervaren Kamerlid speelt Van de Camp al jaren een belangrijke rol bij het inwerken van nieuwe collega’s. Hij zit in de Raad van Toezicht van verschillende onderwijsinstellingen. Van de Camp woont in Den Haag. Website: www.wimvandecamp.nl. PvdA – Thijs Berman Thijs Berman is sinds 2004 lid van het Europees Parlement en is door de leden van de PvdA gekozen tot lijsttrekker voor de verkiezingen van 2009. Berman is in 1957 in Coevorden geboren. Hij zat eerst op de toneelacademie in Maastricht, waarna hij psychologie studeerde in Utrecht, Parijs en Amsterdam. Na zijn studie werkte hij lange tijd als journalist. Berman schreef veel artikelen voor weekbladen als Elsevier en De Groene Amsterdammer, was correspondent in Parijs en Moskou en maakte vele radio- en tv-programma’s. Website: www.thijsberman.pvda.nl.
ChristenUnie-SGP – Peter van Dalen Peter van Dalen is in 1958 in Zwijndrecht geboren. Hij studeerde geschiedenis te Utrecht, waarna hij enige tijd werkzaam was als leraar in Zwolle en Ede. Daarna was Van Dalen medewerker van een Europarlementariër. In 1989 ging hij werken bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat, waar hij verschillende functies had. Vier jaar lang was hij lid van de gemeenteraad van Houten, waar Van Dalen nog steeds woont. Hij is lid van de ChristenUnie. Website: www.petervandalen.eu. SP – Dennis de Jong Dennis de Jong is in 1955 in Delft geboren. Hij studeerde rechten en economie in Rotterdam en politieke wetenschappen en internationale betrekkingen in New York. Hierna werkte hij onder meer op de ministeries van Sociale Zaken & Werkgelegenheid en Justitie. Tevens was hij enkele jaren werkzaam bij de Europese Commissie. De afgelopen zeven jaar was De Jong speciaal adviseur mensenrechten bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2007 is hij lid van het bestuur van de SP-afdeling in zijn woonplaats Rotterdam. Website: www.sp.nl.
D66 – Sophie in ’t Veld Sophie in ’t Veld was de enige kandidaat van D66 voor de functie van lijsttrekker voor de verkieVVD – Hans van Baalen zingen van het Europees Parlement. Zij is in Hans van Baalen is in 1960 te Rotterdam 1963 in Vollenhove geboren. Van 1982 tot 1991 Het Parlement in Brussel. Foto: Europees Parlement – Unit Audiovisuele Media geboren. Hij heeft rechten gestudeerd in studeerde zij geschiedenis te Leiden. Tijdens en Leiden. Hij werkte geruime tijd bij een organisatieadviesbureau. Twee keer was Van na haar studie werkte zij enkele jaren als vertaler. In 1994 vertrok zij naar Brussel, Baalen campagneleider voor de VVD bij de Tweede Kamerverkiezingen. Sinds 1999 waar zij verschillende functies had. Sinds 2004 zit zij namens D66 in het Europees is hij lid van de Tweede Kamer (met een korte onderbreking in 2002-03). Daar is hij Parlement. Website: www.sophieintveld.nl. woordvoerder Europese en Buitenlandse Zaken. Van Baalen is door de leden van de VVD gekozen tot lijsttrekker voor de Europese verkiezingen in 2009. Hij woont in Den PVV – Barry Madlener Haag. Website: www.hansvanbaalen.nl. Barry Madlener is in 1969 in Leiden geboren. Hij volgde een opleiding makelaardij en was nadien als makelaar werkzaam. Hij zat in de gemeenteraad van zijn woonGroenLinks – Judith Sargentini plaats Rotterdam voor de lokale partij Leefbaar Rotterdam. Sinds november 2006 Judith Sargentini is in 1974 geboren in Amsterdam en woont nog steeds in de is hij lid van de Tweede Kamer. Daar houdt hij zich vooral bezig met ruimtelijke hoofdstad. Zij studeerde hier geschiedenis. Zij werkte onder andere voor het ordening, volkshuisvesting en milieubeheer. Website: www.pvv.nl. Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika. Daarna werd zij adviseur voor Eurostep, een organisatie die zich inzet voor arme landen. Zij is lid van de gemeenteraad PvdD – Natasja Oerlemans van Amsterdam, vanaf 2006 als fractievoorzitter. Sargentini is door de leden van Natasja Oerlemans is in 1969 geboren. Tot 1995 studeerde zij landelijke ontwikkeGroenLinks gekozen tot lijsttrekker bij de Europese verkiezingen. Website: http:// ling en communicatie in Wageningen. Daarna werkte zij als onderzoeker voor het judithsargentini.blogspot.com. Centrum voor Landbouw en Milieu te Culemborg. Sinds 2007 is Oerlemans inhoudelijk adviseur bij de Tweede Kamerfractie van de PvdD. Tevens is zij verbonden aan het wetenschappelijk bureau van deze partij. Ze woont in Utrecht. Website: www.partijvoordedieren.nl.
4
Wat wil burgemeester Emmens-Knol van Castricum veranderen aan Europa?
CHANGE
‘Ik wil iets doen aan de klacht van veel mensen dat Europa te ingewikkeld en te bureaucratisch is. Zo zou het iedere maand heen en weer pendelen van alle parlementsleden en hun medewerkers tussen Brussel en Straatsburg wat mij betreft moeten stoppen. Maar als ik heel eerlijk ben begrijp ik ook wel dat het verschrikkelijk ingewikkeld is om democratische besluitvorming binnen een zo groot gebied als Europa goed te laten verlopen. En als je weet dat er in Brussel minder mensen werken voor het Europees Parlement dan er ambtenaren zijn in een stad als Amsterdam dan valt het met die bureaucratie ook nog wel een beetje mee.’
Mini Canon Europa Europa heeft een lange geschiedenis. Door de eeuwen is Europa met vallen en opstaan geworden tot dat wat het nu is. We lopen in grote stappen door de geschiedenis van Europa en houden halt bij vijf belangrijke gebeurtenissen: 1.Van Keizer tot Parlement Onder Julius Caesar wordt het Romeinse Rijk sterk uitgebreid met bijvoorbeeld de Zuidelijke Nederlanden en Gallia. (Heel Gallia? neen…) Als Keizer Augustus in het jaar 27 voor Christus alleenheerser (Keizer) van Rome wordt, is het vrede in grote delen van Europa. Tijdens de vrede onder de Romeinse Keizers die volgen groeien d e economie en welvaart. Er is voldoende geld om prachtige gebouwen neer te zetten. De beeldhouwkunst bloeit op. Vier eeuwen later valt het Romeinse Rijk weer uit elkaar. Na 1945 breekt er wederom een periode van vrede en welvaart aan in grote delen van Europa, waar nu wordt samengewerkt in een gekozen parlement. 2. Van de wetten van Napoleon tot gelijke regels in Europa Keizer Napoleon verovert rond 1800 grote delen van Europa en voert in 1804 in veel landen dezelfde wetten in. In de wetten van Napoleon staat onder andere dat ieder mens gelijk is voor de wet. Niemand is meer of minder dan een ander vanwege zijn afkomst. Zonder rechtszaak kun je niet meer gevangen gezet worden. Er komt vrijheid van godsdienst en scheiding van kerk en staat. De wetten van Napoleon hebben ook nog wel ouderwetse punten: vrouwen kunnen niet stemmen en de vrouw moet haar man gehoorzamen. Door de wetten van Napoleon wordt het burgerlijk recht (regels over de burgerlijke stand, huwelijk en eigendom) gelijk in landen onder Frans bestuur. Volgens Napoleon waren zijn ‘Europese wetten’ het belangrijkste dat hij bereikt had. Zijn overwinningen in veldslagen zouden wel vergeten worden, maar zijn wetboek zou altijd herinnerd blijven. Hij heeft gelijk gekregen. Pas 150 jaar later lukt het via de Europese Unie en haar voorlopers weer om in verschillende Europese landen dezelfde regels in te voeren. 3. Van football tot vrije werknemer Al in de middeleeuwen worden er in Engeland bal-wedstrijden gehouden. In een woest gevecht probeert het ene dorp de bal te veroveren op het
andere dorp. De koningin verbiedt deze bloedige en chaotische sport. Als het verbod in 1845 wordt opgeheven, ontstaat op Engelse kostscholen het moderne voetbalspel. Voetbal verspreidt zich naar de arbeidersbuurten. Clubs zoals Arsenal en Manchester United ontstaan. Voetbal wordt ook populair in de rest van Europa en de wereld. In 1879 wordt de eerste Nederlandse club opgericht: de Haarlemse Football Club. Voetbal is nu een volkssport met goed betaalde spelers. Deze sportieve werknemers mogen net als alle andere werknemers in ieder Europees land aan de slag. In het beroemde Bosman-arrest uit 1995 heeft het Europese Hof van Justitie (in Luxemburg) bovendien bepaald dat spelers (en dus alle werknemers in de EU) na afloop van hun arbeidscontract vrij zijn om ergens anders te gaan werken. De voetbalclub mag dan geen hoge transfersom vragen van de nieuwe werkgever. Ook moet een werkgever alle mensen die in Europa wonen gelijk behandelen. 4. Van Zweeds warenhuis tot Europese winkelketen Hennes & Mauritz is een Zweeds kledingmerk dat de afgelopen jaren in heel Europa en ver daarbuiten populair is geworden. De oprichter kreeg in 1947 bij een bezoek aan Amerika het idee om kleding in grote hoeveelheden te gaan maken en tegen een lage prijs te verkopen. Dit was nieuw voor Europa. Na het openen van veel nieuwe winkels in Zweden werd in 1964 een winkel in Noorwegen geopend. In de jaren zeventig en tachtig volgden nog diverse Europese landen (Nederland in 1989). De Europese samenwerking biedt een bedrijf als H&M enorme kansen om naar andere Europese landen uit te breiden. De landen van de Europese Unie hebben met elkaar afgesproken dat een Europees bedrijf zonder belemmeringen in alle Europese landen zaken mag doen. Hierdoor kunnen bedrijven hun producten nu niet meer alleen het eigen (vaak kleine) land verkopen, maar in de hele Europese Unie. Zo kunnen bedrijven de strijd aan gaan met grote concurrenten van over de hele wereld. 5. Van gulden tot euro Onder leiding van Wim Duisenberg, de toenmalige baas (president) van de Europese Centrale Bank, werden op 1 januari 2002 euro-munten en euro-bankbiljetten ingevoerd in 12 landen van de Europese Unie. Ook Nederland verruilde in 2002 de gulden voor de euro. Hierdoor werd de euro het betaalmiddel van driehonderd miljoen mensen in Europa. Op 1 januari 2007 is de euro ook in Slovenië het wettig betaalmiddel geworden en daarna volgden Cyprus, Malta en Slowakije. Uiteindelijk zullen bijna alle 27 EU-landen de euro invoeren, alleen Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Zweden doen voorlopig niet mee. Deze drie landen houden liever hun eigen munt.
Vragen: 1. Wie voerde de eerste ‘Europese grondwet’ in? 2. Welke uitspraak werd er gedaan in het beroemde ‘Bosman-arrest’? 3. Welke historische stap maakte Europa op 1 januari 2002?
5
Er moet een Europees asielsysteem komen, zodat voor alle landen dezelfde regels gelden
Solidara
Newropeans
H H G H H
G H H H H
G H G G H
H G G H H
G H H ? H
G G H G G
H H G H H
G H G ? H
H G G H H
G ? G H H
G G G G H G G H H GH G G G
Europese regels, wat merk je er van? Alle inwoners van Europa hebben veel met Europese Unie te maken. Maar meestal merk je daar niet veel van. Op deze pagina staan een paar voorbeelden van Europese regels die invloed hebben op ons dagelijks leven.
Geen algemene identificatieplicht In de Europese Unie is geen algemene identificatieplicht. Dat betekent dat je niet in ieder land altijd je paspoort bij je hoeft te hebben. Maar in veel grote EU-lidstaten moet dat wel. In Nederland, maar ook in Duitsland, Frankrijk, Italië, Griekenland en Estland moet je je identiteitsbewijs laten zien als de politie daar om vraagt. In andere landen hoeft dat weer niet, bijvoorbeeld in Engeland, Zweden, Finland, Denemarken, Ierland, Letland en Litouwen.
Drank kopen en invoeren Als je van het ene EU-land naar het andere reist mag je drank meenemen zonder dat je daar invoerrechten (belasting) over betaalt. Het mag dan alleen voor jezelf zijn. Je mag het dus niet verkopen. Maar waar ligt de grens voor eigen gebruik? De Europese Unie heeft voor iedere drank bepaald hoeveel je mag invoeren. Je mag bijvoorbeeld niet meer dan 20 liter port meenemen als je over de grens gaat. Als je meer meeneemt moet je belasting betalen.
Europees CJP Er bestaat een Europese CJP, de Euro26 youth card. Die kun je krijgen als je jonger bent dan 26 jaar. De kaart is geldig in 41 Europese landen. Dus ook in landen die geen lid zijn van de Europese Unie. Met de kaart kan je korting krijgen in het theater, bioscopen, openbaar vervoer en op reizen, cd’s, boeken enzovoort.
G ? G G G
G G G H H
H H
Vragen: 1. Noem één standpunt uit het standpuntenoverzicht waar je het mee eens bent. 2. Noem één standpunt uit het standpuntenoverzicht waar je het mee oneens bent.
Deze stellingen zijn afkomstig uit de EénVandaag StemWijzer Europa. Deze StemWijzer bevat dertig stellingen en is onder meer te vinden onder www.stemwijzer.nl. Er is ook een ProgramVergelijking, met samenvattingen van de programma’s van negen partijen. Zie hiervoor www.programvergelijking.nl.
6
H G G ? H
Libertas Nederland
De Groenen
G G H ? G
Europese Klokkenluiders Partij
PVV
G G H H H
Partij voor Europese Politiek
Partij voor de Dieren
G H H ? G
Liberaal Democratische Partij
D66
als China, India en de VS dat ook doen
ChristenUnie/SGP
Europa mag alleen een streng milieubeleid voeren als landen
SP
Turkije mag nooit lid worden van de EU
GroenLinks
Alle EU-landen moeten werknemers uit de nieuwe lidstaten toelaten
VVD
De EU moet culturele tradities als stierenvechten met rust laten
PvdA
De Tweede Kamer moet Europese besluiten kunnen tegenhouden
CDA
Verschillen tussen partijen
Dodehoekspiegel
Sinds 1 januari 2007 moet elke nieuwe vrachtwagen een dodehoekspiegel hebben. Met die spiegel kan de chauffeur ook de fietsers zien die vlak naast hem staan. Deze regel geldt in alle Europese lidstaten. Vanaf 2011 is een dodehoekspiegel verplicht voor alle vrachtwagens in de EU. Op die manier worden veel verkeersongelukken en verkeersdoden voorkomen.
Mag de naam ‘Jenever’ ook voor een Italiaanse drank gebruikt worden? Nee, dat mag niet. De naam “Jenever” staat op een lijst beschermde namen. Deze lijst heet de Europese lijst voor Beschermde Oorsprongsbenamingen (BOB). Jenever mag alleen worden gemaakt in Nederland, België en een paar Duitse en Franse provincies. Een beschermde naam kan een land zelf aanvragen in Brussel. Zo mag Parmaham alleen in de provincie Parma (Italië) gemaakt worden. Nederlandse ham mag geen Parmaham heten.
Het alarmnummer 112 112 is het Europese alarmnummer. Je kan het in alle lidstaten bellen bij noodgevallen. (bron: http://www.teleac.nl/wie/wiehetweet)
Wat wil Frank Hilterman, ‘Europa deskundige’, veranderen aan Europa?
CHANGE
‘Ik zou heel graag zien dat Europa één minister van Buitenlandse Zaken krijgt en één leger. Nederland en de meeste andere landen in Europa zijn veel te klein voor eigen buitenlands beleid en een eigen leger. Oud-minster van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger van Amerika zei het ooit treffend: ‘Wie moet ik bellen als ik Europa nodig heb?’ Als Europa één gezicht heeft, tellen we mee. Europa kan dan samen met de Verenigde Staten en Azië leiding geven aan de wereld.’
1 In deze lidstaat eten de mensen vaak pasta en pizza’s. Ze exporteren veel tomaten. De (rechtse) premier van dit land heeft mensen die links stemmen ‘eikels’ genoemd, en ook ‘geestelijk gehandicapt’. 2 Deze Oost-Europese lidstaat heeft het laagste minimumloon. Ze hebben hetzelfde alfabet als de Russen. 3 Het land waar Red Bull wordt gemaakt. In deze lidstaat zijn veel mensen die heel veel roken. Koningin Beatrix gaat vaak op skivakantie in dit land. 4 Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2004 gingen in deze lidstaat heel weinig mensen stemmen. IJshockey is hier de populairste sport. Tot 1993 hoorde dit land bij Tsjechië. 5 Deze lidstaat heeft de meeste inwoners. De Trabant, de Volkswagen en de Mercedes komen hier vandaan. Lange tijd was dit land verdeeld in een westelijk en een oostelijk deel. 6 In deze lidstaat is schommelen de nationale sport. Het was in 2006 het meest vrije land in de wereld (volgens www.stateofworldliberty.org). De hoofdstad van dit land ligt op 84 km van de hoofdstad van Finland. 7 Dit is de dunst bevolkte lidstaat (dat betekent dat in een groot gebied weinig mensen leven). De telefoons van Nokia worden in dit land gemaakt. Het staat in de top drie van meest democratische landen ter wereld. 8 In deze lidstaat hebben ze de ombudsman uitgevonden. Er is veel bos, dus ze verkopen heel veel hout aan de andere EU-landen. Dit is het land van Pippi Langkous, Ikea en H&M. 9 Dit land werd pas na 1975 democratisch, voor die tijd was het een dictatuur. Ze verkopen veel sinaasappels. Bekende mensen uit dit land zijn Antonio Banderas en Pablo Picasso. Ook het kledingmerk Zara komt hier vandaan. 10 Dit eiland heeft het kleinste aantal inwoners van de EU, maar toch heeft het ook de grootste bevolkingsdichtheid (dat betekent dat in een klein gebied veel mensen leven). Nederland importeert veel aardappels uit dit land. 11 In deze lidstaat ligt het Balatonmeer, dat is het grootste meer van Midden- en West-Europa. Ze eten er graag goulash. 12 Het land van de Skoda en de Praagse Lente. Tot en met juni 2009 is dit land de voorzitter van de EU. De schrijvers Kafka en Kundera kwamen hier vandaan. . 13 Dit is de minst corrupte lidstaat van de EU. Dit betekent dat de regering haar macht eerlijk gebruikt. Er staan veel windmolens in dit land. De grootste speelgoedfabrikant van Europa (Lego) komt hiervandaan.
Ben jij een echte Europeaan? Hoeveel weet jij van Europa? Hieronder zie je een kaart van Europa en een lijst met omschrijvingen van lidstaten. Schrijf eerst op welk land hier wordt bedoeld. Zet daarna het nummer van het land op de juiste plek op de kaart. Elke EU-lidstaat komt één keer voor.
+3
14 Dit land is de middelste van de drie Baltische staten. In deze lidstaat wonen veel Russen. Van 1999 tot 2007 had dit land een vrouwelijke president. 15 Dit is de grootste van de drie Baltische staten. Het geografisch middelpunt van Europa ligt in dit land. Het grenst aan Wit-Rusland en Polen. 16 De hoofdstad van deze lidstaat is heel belangrijk voor de EU. De Europese Commissie en het Europees Parlement vergaderen hier. In het oosten spreken ze een andere taal dan in het westen. Het land staat bekend om patat en bier.
17 Deze lidstaat is erg rijk. Veel mensen hebben er meer dan één auto. Kinderen leren hier meer buitenlandse talen op school dan in andere landen. Het land is net als Nederland lid van de Benelux. 18 In 1975 werd dit land pas een democratie. In de tijd van de ontdekkingsreizigers (zoals Columbus) was dit land een wereldmacht. Er worden twee bijzondere soorten wijn gemaakt: port en madeira. 19 Toeristen komen naar dit land vanwege de molens, de tulpen en de coffeeshops. 20 In deze lidstaat werden de allereerste Olympische Spelen gehouden. Tweeduizend jaar geleden vereerden ze in dit land meerdere goden, zoals Zeus en Apollo. Ze hebben een ander alfabet dan wij. 21 In dit land worden de Adria caravan en de Tomos bromfiets gemaakt. De hoofdstad is Ljubljana. 22 In de zomer is het in deze lidstaat gloeiend heet. Het noordelijke deel van deze lidstaat wordt bezet door Turkije (maar Turkije zelf noemt het geen bezetting). Bij het songfestival krijgt dit land bijna altijd 12 punten van Griekenland. 23 Deze lidstaat is het meest corrupt (dat betekent dat de regering haar macht niet eerlijk gebruikt). In dit land leven nog beren, wolven en lynxen. Ze spreken er een taal die lijkt op het Frans. Het grenst aan Oekraïne en de Zwarte Zee. 24 In deze lidstaat ligt de stad Straatsburg. De leden van het Europees Parlement reizen hier vaak naartoe om er te vergaderen. Het land is bekend om de wijn, de kaas en de stokbroden. 25 In dit land werken veel mensen in de mijnindustrie. De inwoners van dit land betalen niet met de euro maar met de zloty. De polonaise komt uit dit land. 26 Dit land produceert de meeste olie van alle EU-landen. Er is geen officiële grondwet en er zijn eigenlijk maar twee grote politieke partijen. Je moet er aan de linkerkant van de weg rijden. 27 In deze meest westelijke lidstaat worden de meeste baby’s per 1000 inwoners geboren. In juni 2008 stemde een meerderheid van de kiezers in dit land tegen het Europese Hervormingsverdrag (Verdrag van Lissabon). Bono (van U2) komt hier vandaan.
7
Aantal lidstaten
27
Wat wil Mariëlle Galiart, scholier, veranderen aan Europa?
Hoeveelheid inwoners
497.198.740
Aantal officiële talen
23
Oppervlakte
4.325.675 km²
Grootste lidstaat (inwoners)
Duitsland: +/- 82 miljoen inwoners
Grootste lidstaat (oppervlakte)
Frankrijk: bijna 550 km²
Kleinste lidstaat (inwoners en oppervlakte)
Malta: +/- 400.000 inwoners op 316 km²
Totaal Bruto Nationaal Product EU (het inkomen van de hele Unie samen)
€ 10.957.900.000.000 ( bijna 11 biljoen euro!)
Gemiddeld inkomen
CHANGE
‘Europa moet voor mij groen blijven, dat vind ik heel belangrijk. Economische groei mag niet ten koste gaan van het milieu. Maar wat ik misschien nog wel belangrijker vind is dat Europa meer doet om de arme landen in de wereld te helpen. Dat kan door meer geld voor arme landen vrij te maken, maar vooral door er voor te zorgen dat arme landen hun producten in Europa kunnen verkopen. Zolang Europese landen wel hun producten dumpen in arme landen, maar arme landen niet hun producten mogen verkopen in Europa blijven de rijke landen rijk en de arme landen arm.’
per persoon in de EU
+/- € 22.300
Rijkste lidstaat
Luxemburg: gemiddeld meer dan € 60.000 per persoon
Armste lidstaat
Bulgarije: gemiddeld minder dan € 6.500 per persoon
Grootste betaler aan EU
Nederland: tot 2007 betaalde Nederland per inwoner +/- € 120 aan de EU. Sinds 2007
draagt Nederland 1 miljard euro minder af, maar blijft de procentueel grootste betaler.
Grootste ontvangers
Polen, Portugal en Ierland
Lichaamsbeweging
Meer dan de helft van de Portugezen zegt niets aan sport te doen, tegenover 17 %
van de Finnen. Nederlanders houden ook van sportief: 79 % sport wel eens.
Laagopgeleide Polen?
Meer dan 90% van de Polen heeft ten minste de middelbare school afgemaakt.
Net iets minder dan de Slowaken (91,8 %) Tegenover slechts 75,6 % in Nederland!
(Het EU-gemiddelde is 77,4 %)
Man versus vrouw
In Nederland verdien je als man gemiddeld 18 % meer dan als vrouw.
Op Malta is het verschil veel kleiner: 4 %
Vuilnis
De Ieren produceren gemiddeld 740 kilo afval per persoon! Nederland is goed voor 624 kilo,
dat is veel meer dan het gemiddelde van 518 kilo in de EU. De Polen zijn hekkensluiter:
245 kilo per persoon.
Gelukkig
81 % van de bevolking van de Europese Unie voelde zich in 2005 tevreden tot zeer tevreden!
Websites over Europa www.minbuza.nl (Europese samenwerking) Website van het ministerie van Buitenlandse Zaken met veel informatie over het Nederlandse Europabeleid. www.europeesparlement.nl Het voorlichtingsbureau van het Europees Parlement in Den Haag. Europa.eu.int De officiële website van het Europees Parlement.
8
www.stemwijzer.nl Een IPP-website die bij verkiezingen wordt ingezet om mensen ‘wijzer’ te laten stemmen. Aan de hand van 30 stellingen krijgt de gebruiker een geheel vrijblijvend stemadvies.
Vraag: Wat zou jij willen veranderen aan of in Europa als jij morgen voor één dag de baas van Europa zou zijn?
Colofon
www.brusselstemt.nl Enig idee hoe de besluiten op Europees niveau worden genomen? Deze website volgt de 27 Nederlandse Europarlementariërs in hun werk in het Europees Parlement. Met extra aandacht voor hun stemgedrag tijdens de maandelijkse vergaderingen. www.scholierenverkiezingen.nl De dagen voorafgaand aan de echte verkiezingen voor het Europees Parlement vinden voor de zestiende keer de landelijke Scholierenverkiezingen plaats.
© Instituut voor Publiek en Politiek 2009 Samenstelling: Gert-Jan Leerink Teksten: Sandra Boersma, Jorine Boink, Sean Konijnendijk, Gert-Jan Leerink, Harm Ramkema, Blanche van de Stolpe en Bert de Vries Eindredactie: Harm Ramkema Vormgeving: Addy de Meester Druk: Dijkman, Diemen Instituut voor Publiek en Politiek Prinsengracht 915 1017 KD Amsterdam T 020 521 76 00 E
[email protected] I www.publiek-politiek.nl Het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) betrekt mensen bij politiek en samenleving.
