Chadasjot. Nieuwsblad van WIZO Nederland

Jaargang 18, nummer 1 OKTOBER 2006

Chadasjot Nieuwsblad van WIZO Nederland

In dit nummer onder andere:

Twee voorzitters aan het woord Een avond met Brenda Katten LAPID-conferentie Tel Aviv Kunstwerk in Afula Culturele Dag 30 november 2006 Oktober 2006

www.wizo.nl Chadasjot 1

COLOFON Chadasjot is het nieuwsblad van WIZO Nederland A.J. Ernststraat 735a 1082 LJ Amsterdam (020) 6463017 e-mail: [email protected] internet: www.wizo.nl ABN-AMRO-bank: 54.47.01.216 Postbank: 535617 Redactie: Sylvia Stawski en Jansje Stodel Medewerkers: Esther Barendse, Irene Berg, Eefje Bons, Ariella Cahn, Eefje Erwteman, Sheryl Goldberg, Lien Heijmans, Helen Lion, Margaret Mogendorff, Joyce Numann, Han Singels, Leendert Stodel, Siny Thuis Omslagfoto’s: WIZO Israël Lay-out en DTP: Seashore Media, Katwijk ZH (www.seashore.nl) Druk: drukkerij Noordhoek, Aalsmeer WIZO (Women’s International Zionist Organization), een internationale organisatie van Joodse vrouwelijke vrijwilligers, is in 1920 opgericht in Londen en heeft sinds 1948 haar hoofdkantoor in Tel Aviv. Er zijn WIZO Federaties in 52 landen. WIZO is als NGO erkend door de VN en heeft een adviserende positie bij ECOSOC en Unicef.

Inhoud Van de voorzitter ________________________________________________________________ 3 Nieuw redactielid _______________________________________________________________ 3 In memoriam ___________________________________________________________________ 4 Twee voorzitters aan het woord ____________________________________________________ 5 Een avond met Brenda Katten ______________________________________________________ 8 LAPID-conferentie Tel Aviv ________________________________________________________ 11 Kunstwerk in Afula ______________________________________________________________ 13 Helsinki (ECWF)_________________________________________________________________ 15 Afdelingsnieuws en Agenda ______________________________________________________ 16 Culturele Dag 7 maart 2006 _______________________________________________________ 19 King David Boulevard ____________________________________________________________ 20 Landelijke Culturele Dag Amsterdam _______________________________________________ 22

WIZO WINKELS In de winkels vindt u onder andere Chanoekiot en Dreidels. WIZO winkel Amsterdam, A.J. Ernststraat 735a, Amsterdam. Telefoon (020) 646 62 95. Openingstijden: maandag t/m donderdag 10.00-16.00, vrijdag 10.00-13.00. WIZO synagogeshop Enschede, Prinsestraat 16, Enschede. Telefoon: 06-51336650 Openingstijden: woensdag en zondag: 11.00-17.00.

Advertentie

WIZO Nederland, in 1949 opgericht in Amsterdam, organiseert activiteiten ter bevordering van de Joodse identiteit van haar leden en onderhoudt negen projecten voor het welzijn van jeugd, kinderen, vrouwen, gezinnen en bejaarden in Israël. WIZO-Nederland heeft afdelingen in Amsterdam, Brabant-Limburg, Friesland, Gelderland, ’t Gooi-Amersfoort, Groningen, Den Haag, Kennemerland, Rotterdam, Twente, Utrecht, Zeeland. WIZO Gesher Amsterdam is er voor Israëlische vrouwen en WIZO AVIV, in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, is er voor jonge vrouwen. WIZO Nederland is aangesloten bij de ECWF (European Council of WIZO Federations). Hoofdbestuur WIZO Nederland: Joyce Numann-Durlacher (voorzitter), Margaret Mogendorff-Overweg (vice-voorzitter en cultuur), Margriet Bouscher-Snapper (vice-voorzitter en penningmeester), Debby Kater-Schipper (interne organisatie), Helen Lion (lid).

2 Chadasjot www.wizo.nl

Betrouwbaar internet op maat E-mail onder uw eigen domeinnaam, website, webmail, bezoekstatistieken, spam- en virusﬁlter en nog veel meer. Hosting op maat – vertel ons uw wensen, en wij hebben een passende hostingoplossing voor u. Vanaf € 8,73 per maand (incl. BTW). Maar ook: ontwerp en onderhoud van websites, digitale brochures op cd-rom en online, vormgeving van gedrukte media. Dat allemaal van de vormgevers van Chadasjot! Seashore Media – internet, digitale media, vormgeving en tekst op één adres.

Seashore Media – DoDigital Sandtlaan 36-D17, 2223 GG Katwijk ZH Tel. (071) 407 6002, fax (071) 407 4365 E-mail: ofﬁ[email protected] www.seashore.nl – www.dodigital.nl

Oktober 2006

Van de Voorzitter

Chawerot,

M

idden in de zomervakantie zaten we allemaal gekluisterd aan de radio, televisie of computer om zoveel mogelijk op de hoogte te blijven over de oorlog met Hezbollah. Hoewel er nu een broos bestand is gesloten tussen de strijdende partijen verkeert Israël in uiterst moeilijke omstandigheden en de toestand blijft zorgelijk. Alle 52 WIZO Federaties hebben de door Wereld WIZO geïnitieerde Emergency Campaign gesteund. Wij waren bevoorrecht dat Brenda Katten van World WIZO eind augustus naar Nederland is gekomen om ons op de hoogte te brengen van de werkelijke situatie in Israel. Zij deed verslag van de directe opvang van de grote stroom vluchtelingen en ontheemden uit Noord-Israël die in de WIZO jeugddorpen een gastvrij en veilig onderkomen vonden. De grote inzet van medewerkers van onze eigen projecten in Afula en Rishon LeZion, heeft hiertoe ook sterk bijgedragen. Maar bovenal heeft zij ons verteld hoe het onjuiste beeld in de media is ontstaan, alsof het allemaal wel mee zou vallen aan Israëlische zijde. Brenda Katten sprak in het Hilton Hotel in Amsterdam en in de sjoel in Enschede. Voor alle chawerot die hier niet aanwezig waren, heeft de redactie een verslag geschreven. Wij zijn dankbaar dat mevrouw Nili Kney-Tal, echtgenote van de Israëlische ambassadeur in Nederland, op de bijeenkomst in Amsterdam haar persoonlijke verhaal vertelde. Het was moeilijk voor haar om tijdens de oorlog niet in Israël te zijn. U vindt een uittreksel van haar toespraak in deze Chadasjot. Tijdens een lunchbijeenkomst heeft

Brenda ook nog van gedachten gewisseld met bestuursleden van diverse niet-Joodse landelijke vrouwenorganisaties, onder andere uit de Nederlandse Vrouwenraad. De recente crisis kost Israël $1.000.000.000. Dat betekent, dat er gekort zal worden op de reguliere subsidies die de WIZO projecten in Israël van de ministeries van sociale zaken en onderwijs krijgen. Als gevolg daarvan moeten WIZO Federaties wereldwijd meer fondsen werven om te trachten dit gat te dichten. Er zal dus veel werk moeten worden verzet. Onlangs moesten wij met veel verdriet afscheid nemen van Lidy Madoc, voorzitter van afdeling Amsterdam, die na een heel kort ziekbed overleed. Het is een onvoorstelbare klap voor haar gezin, maar ook voor ons, WIZO chawerot. Afdelingen en hoofdbestuur werken aan het programma voor het komende jaar. Dat vergt heel veel energie en we hopen dat deze inzet bij u weerklank zal vinden. De centrale agenda treft u in de Chadasjot aan maar vergeet u ook vooral niet - indien mogelijk - om te kijken op onze vernieuwde website www.wizo.nl. Wij hopen velen van u te zien tijdens een van onze WIZO activiteiten. Joyce Numann-Durlacher Voorzitter WIZO-Nederland

Nieuw redactielid Jansje Stodel

E

en aantal jaren was ik bestuurslid van afdeling Amsterdam. In die functie was ik verantwoordelijk voor de organisatie van de WIZO bazar. Meewerken aan de Chadasjot is een nieuwe uitdaging! Het weinige wat ik tot nu toe schreef was voor familiale kring. Maar met redigeren heb ik iets meer ervaring. Gesteund door Sylvia zal het mij zeker lukken om een bijdrage te leveren aan de Chadasjot, het blad van WIZO Nederland. Bij de W van Women ervaar ik de kracht waarmee vrouwen samen iets tot stand kunnen brengen. Ik sta helemaal achter de I. Want die betekent: deel uitmaken van de wereldgemeenschap en daar onze verantwoordelijkheid

Oktober 2006

voor nemen en opkomen voor ons eigen Joodse (vrouwen-)belang. De Z van WIZO zat al vroeg in mij. De uitroeping van de staat Israel heb ik heel bewust meegemaakt en als kind

was ik lid van de religieus–zionistische jeugdbeweging Bne Akiwa. Als jonggehuwde ging ik op aliya, maar ik keerde na tweeënhalf jaar terug naar Nederland met langdurig heimwee tot gevolg. Later gingen mijn kinderen naar Israël, nadat ze jaren enthousiaste Haboniemers waren geweest. Mijn zoon vervulde er zijn dienstplicht en terug in Nederland verlangt hij er naar om toch weer op aliya te gaan. Mijn dochter woont met man en kinderen in de buurt van Afula. Ik ken van nabij de belangrijke plaats die WIZO in de Israëlische samenleving inneemt. Foto: Han Singels


In memoriam

Lidy Madoc-van Maarsen (1953–2006) In de vroege morgen van sjabbath 19 augustus overleed Lidy Madoc-van Maarssen na een kort ziekbed op 53-jarige leeftijd. Zij laat Eddy, Emil Philip, Ramy Silvain en Maurice Joel achter. Op 14 juni, ruim twee maanden voor haar overlijden was Lidy, voorzitter van WIZO afdeling Amsterdam, spreker en gastvrouw bij een WIZO-concert in Christofori. Ze zag er, zoals altijd, goed verzorgd en energiek uit en ze hield een enthousiaste toespraak. Alleen haar aanwezige zoons en de bestuursleden wisten dat ze voor dit concert haar bed was uitgekomen. Lidy was net een duikelaartje. Het was wel vaker gebeurd dat ze WIZO even op het tweede plan moest zetten, maar steeds weer kwam ze overeind, een hoofd vol ideeën, een goeie babbel en een vlotte pen. Dan zat ze weer tot over haar oren in het WIZO-werk. Lidy was creatief. Dit waren de woorden die Helen Lion in de Info gebruikte in haar aanbeveling toen Lidy de Amsterdamse voorzittershamer van haar overnam: “Ze is jong, maar niet te, energiek, enthousiast, inventief, modern, bescheiden. En bovenal: WIZO is het waard – WIZO is jou waard.” Het was duidelijk dat Lidy deze keer niet zomaar weer fier rechtovereind kon komen. Daarvoor was de situatie te ernstig. Ze zei zelf: Deze strijd ga ik niet winnen. Het was allemaal nog niet af, ze had een hoofd vol plannen voor haar gezin en zelfs nog voor de toekomst van WIZO, de organisatie waar ze met hart en ziel voor gewerkt heeft. Wij wensen haar gezin en haar familie alle kracht toe om met dit onvoorstelbare verlies verder te gaan in hun leven. Moge de ziel van Lidy gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven. Moge haar herinnering ons allen tot zegen zijn. Joyce Numann-Durlacher

Een ware Zioniste Op 12 april 2006, Erev Pesach, overleed Seraphien Boas-Prins op 92-jarige leeftijd. Seraphien werd 8 december 1913 geboren in een bewust Joods Amsterdams gezin. Van jongs af aan had ze Joodse les en op de middelbare school leerde ze al Ivriet. Dit laatste bleef ze tot op hoge leeftijd doen. Daardoor kon ze in het Ivriet afscheid nemen van haar Israëlische kleinkinderen. Op de middelbare school kwam zij in aanraking met het zionisme. Zij werd heel actief lid en later ook madriecha (jeugdleidster) van Ha-tza’ier, een voorloper van een van de Joodse zionistische jeugdorganisaties. Daar ontmoette zij ook haar aanstaande man, Sal Boas. Samen hebben zij zich ingezet voor de Joodse Jeugd Federatie.


Seraphien was boekhouder. Ook na haar huwelijk in 1940 bleef ze haar beroep uitoefenen. In juli 1942 werd Esther, hun eerste kind geboren. Sal en Seraphien doken niet onder, want zij stonden op de zgn. Barneveld-lijst. Toch kregen ook zij in 1943 een oproep voor ‘transport’. Eerst gingen ze naar Westerbork, daarna naar Barneveld en weer terug naar Westerbork. Van daar werden zij samen met Esther doorgestuurd naar Theresienstadt.Ze overleefden alle drie de oorlog. Na 1945 werden hun twee zonen Marc en Ruben geboren. Toen Ina Kisch-Houthakker en Ella Edersheim-Levenbach kort na de oorlog WIZO Nederland oprichtten, werd Seraphien actief lid. Ze deed heel veel voor de WIZO bazar. Door haar enorme boekenkennis lag hier haar specialiteit. Tot op het laatst toe las zij veel Nederlandse en Engelse literatuur. Op het eind van haar leven, toen zij in Beth Shalom woonde, hielp zij in de bibliotheek. In het Amsterdams WIZO bestuur begon Seraphien als penningmeester. Later nam zij het voorzitterschap over van Leny Cohn. Eerst deed ze het nog samen met Olga Engelsman, daarna – tot 1980 alleen. Seraphien had veel bijzondere eigenschappen: haar bevlogenheid om jonge vrouwen te betrekken bij het bestuurswerk, het begrip dat zij altijd toonde voor de krappe tijd die jonge moeders hadden. Bovendien had ze grote kennis van het zionisme. Na haar voorzitterschap nam ze de leiding op zich van de WIZO winkel in het depot aan het Sarphatipark. Bij de verhuizing naar de Johann Siegerstraat nam Elly Hertzberger de leiding van haar over. Heel lang had ze de leiding over een WIZO winkeltje in de CIZ - het Amstelveense ziekenhuis - dat twee keer per week tijdens bezoekuren geopend was. Één dag daarvan stond zij er zelf. De andere dag zorgde zij dat andere vrijwilligers kwamen.Tot op zeer hoge leeftijd werkte ze later een dag per week in de WIZO winkel in Amsterdam-Buitenveldert. Seraphien ontving voor haar vele werk en grote inzet voor WIZO het Life Membership van WIZO Nederland. Van Wereld WIZO kreeg zij de Rebecca Sief Award. Seraphien Boas was een markante vrouw. Het is een voorrecht haar gekend te hebben. Moge haar ziel gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven. Eefje Erwteman, met medewerking van Esther Barendse-Boas

Dora Spangenthal-Mendels Op 30 juni 2006 overleed Dora Spangenthal-Mendels, lid van afdeling Utrecht. Zij werd 101 jaar oud. Dora is vele jaren actief geweest in WIZO, waar zij o.a. meewerkte aan de bazar en cursussen “creativiteit met kinderen” gaf. In het juli 2005-nummer van de Chadasjot verscheen een interview met Dora Spangenthal en haar zuster Greta, in het kader van 85 jaar WIZO. Moge haar ziel gebundeld worden in de bundel van het eeuwige leven. Redactie

Oktober 2006

Interview

Twee voorzitters van WIZO Nederland aan het woord Helen Lion, de vorige voorzitter en Joyce Numann, de huidige voorzitter, lijken geschapen voor het voorzitterschap van WIZO Nederland. Maar ze hebben meer gemeen. Beiden ontwikkelden ze hun kwaliteiten in de praktijk toen hun kinderen de schoolgaande leeftijd hadden bereikt. En beiden zijn aanstekelijk overtuigend als ze ons in mei 2006 vertellen over de vele facetten van WIZO.

Hoe het begon Helen zegt, ‘Eerst werd ik oudercommissielid op de school van mijn kinderen en ik schreef wel eens een stukje voor Levend Joods Geloof, het blad van het Verbond van Liberaal Religieuze Joden in Nederland, omdat ik van jongs af aan ervan hield om met taal te spelen. Ik kwam in de redactieraad en ik bleef er tien jaar lid van. Ik was altijd bereid om er iets bij te leren en ook niet bang om iets nieuws aan te pakken. Dus toen ik werd gevraagd voor het algemeen bestuur en later het dagelijks bestuur van LJG Amsterdam nam ik die uitdaging aan. Van daaruit kwam ik namens het Verbond in het algemeen bestuur en dagelijks bestuur van Joods Maatschappelijk Werk. Ik deed het allemaal met veel plezier. Maar als jonge vrouw zag het er nog niet naar uit, dat ik deze kant op zou gaan. Ik deed de opleiding tot neuro-pathologisch laborante, dat is hersencelen weefselonderzoek naar ziektes. Ik had er best verder in willen gaan, maar Fred heeft er een stokje voor gestoken. Ik trouwde en zorgde voor de kinderen, zo was dat in die tijd.’ ‘In 1981, ik was 27 jaar’ zegt Joyce, ‘werd bij mij polyartrose vastgesteld,

Oktober 2006

Joyce Numan en Helen Lion een reumatische gewrichtsaandoening die in mijn familie vaker voorkomt en die zorgt voor permanente pijn en vervorming van de gewrichten. Het heeft mij er echter nooit van weerhouden om volop in het leven te staan en een zeer actief leven te leiden. Als jong meisje volgde ik de Havo en deed ik ‘Schoevers’. Ik zat nog op school toen Ernst op mijn pad kwam. Toen ik bijna 20 was, zijn we getrouwd. Ik heb nog drie jaar gewerkt, o.a. in het notariaat. Er kwamen drie kinderen en ik werd heel klassiek fulltime huisvrouw en moeder totdat de kinderen groot waren. Ernst werkte aan zijn loopbaan bij de rechterlijke macht. Nu is hij al weer jaren lid van de Hoge Raad. Een functie die ook voor mij representatieve taken met zich meebrengt en waarbij ik ontzettend veel verschillende mensen ontmoet, ook uit het buitenland, die ik vol enthousiasme kan vertellen over de fantastische organisatie die WIZO is. Ik houd van netwerken, links leggen, contacten

leggen, mensen met elkaar in contact brengen. Ik zie zo voor me wat die wederzijdse contacten tot stand kunnen brengen.’ Toen kwam WIZO Helen: ‘Totdat de toenmalige voorzitter van afdeling Amsterdam, Carrie Polak, mij vroeg om plaats te nemen in het WIZO bestuur, had ik geen enkele interesse in deze vrouwenorganisatie. Ik was wel bezoekster bij het jaarlijkse terugkerende evenement waar WIZO haar Amsterdamse naamsbekendheid van kreeg: de WIZO Bazar. Na een jaar in het afdelingsbestuur werd ik voorzitter. Ik vond het een ongelooflijke uitdaging. Ik heb cursussen leidinggeven gevolgd, zoals ‘spreken in het openbaar’ en ‘vergaderingen leiden’, omdat ik dacht dat ik niet voldoende bagage had voor deze taak. Uiteindelijk was ik tien jaar voorzitter. De bestuursleden werkten heel hard en goed samen. Als er bijvoorbeeld een succesvolle bazar of theateravond


Interview

achter de rug was, hadden we samen ongelooflijk veel plezier en voldoening. Maar ja, ook de tijd en de mentaliteit zaten ons mee.’ Levensleerschool WIZO Joyce: ‘Wij brachten met ons gezin vier heerlijke jaren door op Curaçao. Eenmaal terug in Nederland werkte ik enige jaren als bedrijfsleider in de bruidszaak van mijn zusje. In die tijd was ik lid van het bestuur van WIZO Afdeling Den Haag, eerst als secretaris en later als voorzitter, toen Annelies Cohn aantrad als voorzitter van WIZO Nederland. In alles voel ik me gesteund door mijn man, Ernst. Hij is mijn klankbord. Allemaal heel plezierig. WIZO heeft heel veel bijgedragen aan mijn persoonlijke ontwikkeling van bedeesde huisvrouw tot ondernemende, zelfbewuste vrouw. Ik voel me nu vrij, open en vol initiatief. In 2005 coördineerde ik vier verschillende grote bijeenkomsten ter gelegenheid van de opening van het Progressief-Joods Cultureel Centrum Den Haag in de Glazen Zaal. Ik ben ook nu nog lid van het bestuur van de 1200 leden tellende Vereniging van Reumapatiënten Den Haag e.o. en notuleer tijdens de maandelijkse vergaderingen. Namens dat bestuur zit ik in de redactie van het contactblad, dat eens per kwartaal verschijnt. Het is leerzaam om in een ander soort organisatie werkzaam te zijn en om te zien hoe medepatiënten met reuma leven.’ Het Hoofdbestuur Helen: ‘Als voorzitter van afdeling Amsterdam, de grootste WIZO afdeling, zat ik heel vaak als toehoorder bij de vergaderingen van het hoofdbestuur. Toch kwam ik er pas achter hoe groot het verschil is tussen het afdelingswerk en het werk van het hoofdbestuur tijdens het voorbereidingsjaar, toen ik met het HB meedraaide zonder er lid van te zijn. Er is heel intensief contact met de Wereld WIZO organisatie in Israël. Het hoofdbestuur krijgt in voortdurende samenspraak advies en ondersteuning. De door Wereld WIZO uitge-


zette beleidslijnen dienen het werk van WIZO en vormen het gezicht van WIZO over de gehele wereld. Daarom krijg je bijvoorbeeld uitgebreide aanwijzingen en adviezen als er door hen een campagne wordt gelanceerd. Toch behoud je als landelijke organisatie een zekere autonomie. Het hoofdbestuur is ook de enige officiele vertegenwoordiger van WIZO in Nederland bij organisaties en evenementen.’ Vleugels uitslaan Voor Joyce zou vrijwilligerswerk voor de LJG een reëel alternatief zijn geweest voor het voorzitterschap van WIZO Nederland. ‘Maar dat je binnen het enorm krachtige en gevestigde internationale WIZO netwerk, waar wij als WIZO Nederland deel van uitmaken, eindeloos je vleugels kunt uitslaan, gaf de doorslag. Bovendien zijn we aangesloten bij de European Council of WIZO Federations (ECWF) die zich hard maakt voor vrouwenzaken en tegen antisemitisme. We hopen binnenkort in Nederland meer bekendheid aan de ECWF te geven. WIZO kan een groot sociaal vangnet zijn voor leden, juist omdat het lidmaatschap open staat voor alle Joodse vrouwen: orthodox, liberaal en seculier. Tijdens mijn korte inwerkperiode heb ik vreselijk veel geleerd van de organisatie van de Jubileumdag ter gelegenheid van het 85-jarig bestaan van WIZO. En aan de dag zelf heb ik een voldaan gevoel overgehouden. Hoewel het zo druk was dat mensen bijna onder de voet zijn gelopen en er wel een paar dingen te noemen zijn die mis zijn gegaan, heeft de commissie fantastisch werk geleverd en was de samenwerking uitstekend. Je kunt alleen maar goed samenwerken als je bereid bent om goed te luisteren naar wat andere mensen te zeggen hebben.’ De kracht van WIZO Helen: ‘De kracht van WIZO is dat de organisatie helemaal in stand wordt gehouden door en met vrijwilligers.

Tegelijkertijd is WIZO laagdrempelig. Elke vrouw die lid kan zijn van een Joods kerkgenootschap is welkom. Ik zie vrijwilligerswerk niet als vrijblijvend werk. Met die insteek is de betrokkenheid van vrijwilligers groter dan wanneer er sprake is van dienstverband. Je bent je als vrijwilliger heel bewust van dat ene doel waar je gezamenlijk aan werkt. Het is een goed gevoel om met elkaar iets te bereiken. En dan is er nog de financiële kant ervan. De opbrengst van de acties komt geheel ten goede aan onze WIZO projecten. Toch is dit grote pluspunt gelijk de zwakte van de organisatie. Als voorzitter van het hoofdbestuur werd het me duidelijk dat er iets moet veranderen, wil je op langere termijn een levensvatbare WIZO organisatie houden. Belangrijke beleidstaken kunnen niet worden uitgevoerd, omdat er tegenwoordig minder vrouwen bereid zijn dan pak weg vijftien jaar geleden om zich in te zetten voor WIZO. Ook vrouwen die WIZO best een aardige club vinden met goede doelstellingen hebben minder tijd over voor WIZO.’ Beleid toekomst ‘Maar ik organiseer graag en ben een doe mens, dus heb ik vanuit de visie, dat we zo niet door kunnen gaan een groot aantal beleidslijnen uitgezet,’ zegt Helen. ‘Ja,’ zegt Joyce, de huidige voorzitter. ‘Vorig jaar heb ik als lid van het HB samen met Helen al vele plannen gesmeed die ik tot een jaar na nu uitgevoerd zou willen zien. Hierin voel ik mij heel erg gesteund door de overige leden van het HB.’ Helen: ‘Een van de door mij uitgezette beleidslijnen was om ouderen intensiever te betrekken bij WIZO. Ooit hebben ze met de paplepel meegekregen dat je lid diende te zijn van WIZO. Nu ze oud zijn staan ze aan de zijlijn. Tijdens een speciale bijeenkomst voor oudere dames heb ik hun een overzicht van belangrijke momenten van de staat Israël voorgelegd. Ik vroeg hen iets te vertellen over hun betrokkenheid bij WIZO in relatie tot die hoogtepunten. Het

Oktober 2006

Interview

zou zo mooi zijn als over 120 jaar die WIZO levenslijn kan worden voortgezet. De wetenschap dat Israël bestaat geeft mij een gevoel van zekerheid bij alles wat er in de wereld gebeurt. Daar kan ik heen. Bovendien realiseer ik me dat wat er gebeurd is in de 2e wereldoorlog nooit meer zo kan gebeuren nu Israël bestaat. Voor jonge mensen speelt Israël een andere rol. Het bestaan van Israël is voor hen vanzelfsprekend. Misschien dat daardoor hun betrokkenheid minder is. De toekomst In de afdelingen is echt een grotere betrokkenheid nodig om het WIZO werk te laten doorgaan. Ook de ledenwerving en fundraising zouden anders moeten. Om tot een verandering te komen heeft het hoofdbestuur er waanzinnig veel werk aan. Van alles is er al geprobeerd en toch is niet voldoende van de grond gekomen. Ook hier breekt op dat er minder een beroep gedaan kan worden op professionele vrijwilligers. Toch heb ik meer dan alle vertrouwen in het huidige hoofdbestuur. De samenwerking van de bestuursleden is buitengewoon goed en men heeft frisse ideeën. Ik ben er van overtuigd, dat met Joyce Numann als mijn opvolgster, WIZO Nederland met enorme energie, elan en inzicht haar uitgezette beleidslijnen zal weten te realiseren. Het is een geweldig team.’ Het Nederlandse netwerk ‘Sinds ik februari 2006 de voorzittershamer van WIZO Nederland overnam van Helen heb ik het druk, druk, druk,’ zegt Joyce met stralende ogen. Enthousiast vertelt ze wat ze wil en hoe ze dat samen met het HB en de afdelingen wil gaan aanpakken. ‘WIZO is een krachtige organisatie. Van buitenaf is dat alleen maar zichtbaar als WIZO gelijkvormig is in de manier waarop we ons presenteren in woord en daad, onder andere bij fondsenwerving, nieuwsbrief en het werven van leden en donateurs. En heel belangrijk is een voortdurend actueel gehouden website. WIZO is te vergelijken met een wereldwijd

Oktober 2006

opererend bedrijf met franchise formule zoals bijvoorbeeld Shell, waarbij bedrijfslogo, winkelkleuren en indeling overal dezelfde zijn, maar filiaalhouders c.q. federaties en afdelingen tegelijkertijd voldoende speelruimte hebben om zelf dingen te ondernemen. De afdelingen vormen een netwerk voor hun leden. Ook wil ik naar korte, duidelijke communicatielijnen tussen afdelingen en hoofdbestuur. Uit mijn eigen verleden bij een WIZO afdeling weet ik hoe belangrijk dat is. Met deskundig advies hoop ik dat we het voor elkaar krijgen dat de onderlinge samenwerking optimaal wordt.’ In dezelfde periode dat Joyce in het HB kwam en met andere verantwoordelijkheid naar de organisatie begon te kijken, zocht een van de zonen van Joyce samen met studiegenoten aan de Universiteit van Utrecht een afstudeeronderwerp voor zijn Mastersopleiding Bestuurskunde. Dit werd het doorlichten van WIZO. Zij gingen na wat belangrijk is voor de betrokkenheid van bestuursleden en hoe alles en iedereen beter kunnen gaan functioneren in de organisatie. Oplossingen die zij vanuit hun onafhankelijke positie bedenken, kan WIZO goed gebruiken. Zoals een praktische handleiding voor de afdelingen om het werk te vergemakkelijken en een gemeenschappelijke database voor de ledenadministratie. Verder zijn er plannen voor reorganisatie van taken binnen het HB en het verstevigen dan wel het wijzigen van de vorm van afdelingen, uiteraard geheel na beraad met de bestuursleden van de diverse afdelingen. Er wordt binnenkort een besturendag georganiseerd waar we dit met elkaar zullen bespreken onder deskundige leiding. En als al deze plannen, van geactualiseerde website tot goede communicatielijnen, tot stand zijn gebracht wordt het tijd om aan de hand van duidelijke informatie vanuit de organisatie leden te gaan werven. ‘We dienen af raken van het duffe imago dat aan ons kleeft en we moeten

alert blijven op ontwikkelingen in de maatschappij. WIZO is een grote, te goeder naam en faam bekend staande organisatie die in de loop der jaren wereldwijd veel goodwill heeft opgebouwd. WIZO vormt een platvorm waardoor wij, Joodse vrouwen, ook in Nederland gehoord worden. Ik ben ervan overtuigd, dat het jonge mensen zal aanspreken om in een netwerk te zitten met mensen op topniveau uit andere landen. Door onze vrouwen te scholen voor leidinggevende bestuursfuncties, is het mogelijk om een heel actieve, dynamische organisatie op te bouwen.’ Het belang van WIZO Helen: ‘WIZO kwam op mijn weg. Ik ben er voor gevraagd en ben er door gepakt. Naarmate ik meer te weten kwam en directer te maken kreeg met deze fantastische organisatie en haar werkers in Israël, is het een deel van mijn leven geworden. Met eigen ogen kun je daar zien hoeveel mensen er dankzij WIZO een tweede kans in het leven krijgen. Ik ben van mening, dat het voor ons Joden hier een morele plicht is om mee te helpen aan het opbouwen van de toekomst van Israël. Met onze financiële ondersteuning kunnen wij de Israëlische jeugd van nu de mogelijkheden verschaffen het beste uit zichzelf te halen ter wille van het land Israël.’ ‘Dat ik mij veilig voel heeft te maken met het feit dat Israël er is en Israël moet blijven,’ zegt Joyce. ‘Betrokken zijn bij Israël is een belangrijk deel van mijn leven. Het minste wat wij kunnen doen, is de Israëlische samenleving steunen. En dat kan door het prachtige, veelzijdige werk van WIZO te steunen, dat er voor zorgt dat volwassenen en kinderen gelijke kansen krijgen.’ Jansje Stodel en Sylvia Stawski


Verslag

Een avond met Brenda Katten Omdat er behoefte bestond aan heldere berichtgeving rond de situatie in het Midden-Oosten nodigde het Hoofdbestuur van WIZO Brenda Katten uit naar Nederland te komen. Samen met Salomon Bouman en Nili Kney-Tal lichtte zij ons voor tijdens een druk bezochte avond in het Amsterdamse Hilton Hotel. Ook bezocht Brenda een lunchbijeenkomst die door WIZO Twente was georganiseerd en had ze diverse andere ontmoetingen in Nederland. In dit artikel doen we verslag van de avond in Amsterdam. Opening Liat Heymann zong a capella in het Hebreeuws het wiegeliedje “We zijn allemaal hetzelfde als we gaan slapen” en Shani Zipori droeg het Hebreeuwse gedicht voor “Elk mens heeft een naam”. In haar openingswoord vroeg Joyce Numann een minuut stilte voor Lidy Madoc, de voorzitter van de afdeling Amsterdam, die een week tevoren was overleden.

Joyce Numann en Brenda Katten Management en werkte ze in Public Relations, bij het Israëlische Export Instituut en bij het Ministerie voor Handel en Industrie. De laatste jaren woonde ze als ambassadeursvrouw eerst in Brussel en vervolgens in Den Haag. Zij beleefde de oorlog vanuit Nederland, via de media en via contacten met familie en vrienden in Israël.

Even voorstellen Brenda Katten is voorzitter van de afdeling Externe Betrekkingen en NonGouvernementele Organisaties van Wereld WIZO en vertegenwoordigt WIZO bij de Verenigde Naties. Ze woont sinds acht jaar in Israël. Daarvoor woonde ze in Engeland waar ze onder meer als relatietherapeut werkte. Van 1981-1987 was ze voorzitter van WIZO Groot-Brittannië. Ze heeft dan ook goede herinneringen aan de voormalige voorzitter van WIZO Nederland, Freddy Markx z.l.

Journalist Salomon Bouman studeerde internationale betrekkingen in Parijs en aan de Amerikaanse Johns Hopkins Universiteit. Hij heeft jaren in Israël gewoond als correspondent van NRC-Handelsblad. Nu woont hij weer in Nederland, maar hij was op vakantie in Frankrijk en Italië toen het conflict losbarstte. Uiteraard heeft hij via diverse internationale media de gang van zaken gevolgd.

Nili Kney-Tal is de echtgenote van de ambassadeur van Israël in Nederland, Harry Kney-Tal. Ze woont sinds haar prille jeugd in Israël en werkte daar bij het Ministerie van Financiën Daarna studeerde ze Business

De rol van de media Alle sprekers benadrukken dat de media een grote rol hebben gespeeld in het conflict met Hezbollah. Oorlogen worden tegenwoordig niet meer alleen op het slagveld uitgevochten;


het gaat ook om het bewerken van de publieke opinie. De klassieke rol van de media, nl. om te rapporteren over wat er gebeurt, is fundamenteel veranderd. Er is een groot verschil tussen Israël en Libanon en de rest van de Arabische wereld op het gebied van de media. Israël is een open democratie waarin iedereen zijn mening mag geven. In PR-zaken is Israël niet altijd even handig. Salomon Bouman stelt dat de opmerking van premier Olmert in de eerste dagen van de oorlog “dat Libanon 20 jaar in de tijd teruggebombardeerd zou worden” Israël geen vrienden heeft opgeleverd. In het begin van de oorlog was de TV vooral gericht op Libanon en pas later kwamen er beelden van Israël en de verwoesting door Katjoesja-raketten. Ook werd in het begin niet gemeld dat Hezbollah zich achter Libanese burgers verschool in de huizen die de IDF aanviel! Verder vertelt hij dat veel westerse journalisten de Engelstalige interneteditie van Ha’Aretz als voornaamste bron gebruiken, maar dat dat natuurlijk niet de enige opinie in Israël is. Voor

Oktober 2006

Verslag

correspondenten in Israël kan dat tot lastige situaties leiden. Brenda Katten is van mening dat Israël te terughoudend is in het tonen van het leed dat door de bewoners van het Noorden geleden is. Men wil de privacy van de slachtoffers beschermen en laat daardoor niet genoeg zien wat er echt gebeurd is. Daarentegen gebruiken Hezbollah en Libanon de media doelbewust, gericht op het mobiliseren van de moslimgemeenschap in de wereld in de strijd tegen Israël. Westerse media hebben die beelden klakkeloos overgenomen. Journalisten ter plekke mogen alleen maar laten zien wat Hezbollah wil dat ze laten zien. Nili Kney-Tal zegt dat beelden een heel belangrijke rol hebben gespeeld in deze oorlog. Eén beeld zegt meer dan een miljoen woorden. Wereldwijd waren mediaberichten geconcentreerd op het Libanese lijden en werd het Israëlische lijden geminimaliseerd, waarbij de context van het conflict en de verantwoordelijkheid van Hezbollah voor de tragedie in Libanon genegeerd werd. Daardoor versterkten de media de asymmetrie van het conflict. Je zag als kijker geen verschil meer tussen de Arabische en de Westerse media. Omdat alles zo snel moet worden gepubliceerd (kijkcijfers en oplages zijn belangrijk) is er geen tijd om na te gaan of de informatie misschien gemanipuleerd is. Zo blijkt nu achteraf dat er helemaal niet zo’n groot deel van Beiroet is verwoest als tijdens de oorlog werd beweerd. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? In haar toespraak vergelijkt Nili KneyTal de normen en waarden waarmee zij – als kind van overlevenden van de Sjoa – is opgevoed met de situatie is Israël nu. Nadat haar moeder en ooms in de Tweede Wereldoorlog gevlucht waren uit Polen en via Rusland, de Balkan en het MiddenOosten het toenmalige Britse mandaatsgebied bereikt hadden, hebben ze ervoor gekozen de staat Israël op

Oktober 2006

te bouwen. Hun kinderen leerden ze de haat achter zich te laten en solidariteit te tonen met hen die het minder hebben. “Hun droom was dat wij een veiliger leven konden leiden. Op een familiereünie een week voor de oorlog uitbrak, zei mijn 86 jaar oude moeder nog dat haar droom was uitgekomen. Nu weten we dat dat een illusie was. In Israël is de meest gestelde vraag op dit moment: wat is er gebeurd?” Nili zegt daarover: “De werkelijkheid is veranderd. Over de hele wereld is de werkelijkheid meer complex geworden en de staten in het MiddenOosten rondom Israël worden in snel tempo radicaler en militanter. Maar wij, Israëli’s, kozen ervoor die dreiging te negeren en zoveel mogelijk een normaal leven te leiden. We keken toe hoe Hezbollah met hulp van Syrië en Iran zijn militaire capaciteit opbouwde en we deden niets. De radicale Islam wijst westerse waarden af, maar gebruikt wel de westerse technologie zoals het Internet om een haatcampagne te voeren. Ook terreur werd een wereldwijd fenomeen en 11 september 2001 was een keerpunt waar we terreur op een ongehoorde schaal meemaakten. Of je het nu een botsing van beschavingen of van waarden noemt, het is een strijd tussen hen die willen vernietigen en hen die een betere, meer tolerante toekomst willen opbouwen. Ook de Israëlische maatschappij is veranderd. In Israël wilden we doorgaan met ons gewone leven alsof er niets veranderd is en alsof we niet in het Midden-Oosten wonen. We hebben ons niet gerealiseerd dat onze luidruchtige democratie onze vijanden de mogelijkheid gaf essentiële informatie te verzamelen. We dachten dat we op weg waren om het Palestijnse conflict op te lossen en maakten het ons gemakkelijk door de dreiging van Hezbollah af te zwakken. De gemiddelde Israëli beschouwde zijn persoonlijk leven als het belangrijkste. Zijn land en zijn veilige toekomst waren voor hem

vanzelfsprekend. Ondertussen was de Israëlische overheid bezig via privatisering haar invloed op het leven van alledag te verminderen. Sociaal-economische verschillen werden groter en organisaties als WIZO moesten dat proberen op te vangen. Nog steeds geloofden de meeste Israëli’s dat we kunnen leven zoals in Europa of Amerika, maar we leven in het Midden-Oosten!” De situatie in Israel tijdens de oorlog Brenda vertelt dat er 4000 raketten op Israël zijn gevallen, waarvan 1000 alleen al op het stadje Nahariya. De ziekenhuizen in Haifa en Nahariya zijn beschadigd en er zijn zelfs operaties in de schuilkelders van de ziekenhuizen uitgevoerd. De tijd tussen een waarschuwingssirene en de inslag van een raket is zo kort, dat je – als je op straat loopt – nauwelijks tijd hebt om een veilige plek te bereiken. Je kunt je niet voorstellen wat voor een traumatisch effect zo’n raketinslag heeft. Haifa was dan ook wekenlang een lege stad. Driekwart miljoen mensen zijn geëvacueerd uit Noord-Israël en die moesten natuurlijk ergens worden opgevangen. Voor Holocaust-overlevenden die hun huizen uit moesten vluchten was dit nog extra traumatisch. En dan spreken we nog niet over de soldaten en reservisten en de zorgen en het verdriet van hun families. Zo’n oorlog als deze hebben we nog nooit meegemaakt; voorgaande oorlogen speelden zich altijd voornamelijk buiten de landsgrenzen van Israël af en nu voelde de burgerbevolking zich bedreigd door de raketten die op Israël werden afgevuurd. Natuurlijk was er informatie over de opbouw van Hezbollah, maar na zes jaar zelfmoordaanslagen genoten de mensen van een periode van relatieve rust en ontkende men wat er ondertussen in Libanon gebeurde. De rol van WIZO WIZO was de eerste organisatie die de mensen in Noord-Israël te hulp schoot. In de verschillende centra


Verslag

en jeugddorpen zijn 1700 kinderen en hun families opgenomen. Een gigantische organisatie. Mensen van de centra in Rishon leZion die door WIZO Nederland gesponsord worden, kwamen naar Nachlat Jehuda om daar te helpen maaltijden te serveren. Uit Rehaniya, het Circassische dorp in het Noorden van Israël waar WIZO Nederland het gemeenschapshuis ondersteunt, kwamen 100 families naar Nahalal. De club in Afula is tijdens de oorlog gewoon doorgegaan. WIZO maakt geen onderscheid tussen Joodse en Arabische families: iedereen die getraumatiseerd was en hulp nodig had, werd opgenomen. De telefonische “hot line” voor mishandelde vrouwen is nu gebruikt voor iedereen die vanwege de oorlogssituatie hulp nodig had. Uiteraard heeft dit alles een enorme aanslag op het budget gedaan en daarom is de Emergency Campaign gestart om wereldwijd extra geld op te halen. Wat kunnen we doen? Nili benadrukt dat dit in Israël zelf een tijd is van herstel en van nadenken. “De oorlog in Libanon heeft ons allemaal wakker geschud. Nu weten we weer dat er nog steeds een gat zit tussen onze wens om normaal te leven en de sombere realiteit van het Midden-Oosten. We moeten teruggaan naar onze oude waarden met minder individualisme en meer realiteit, naar een serieus leven, hard werken, bescheidenheid en respect voor de ander. Ik zou zeggen: minder van mij en meer van mijn land en mijn volk, minder woorden en meer daden.”. Zij doet ook een beroep op de vrienden van Israël om juist nú Israël te blijven steunen. Met het “einde van de oorlog”, zegt Brenda, komt er geen einde aan het extra werk voor WIZO. Naar verwachting zal er door de regering op-


Salomon Bouman en Nili Kney-Tal nieuw bezuinigd (moeten) worden op de sociale budgetten. Nu al zijn er mensen die niet genoeg geld hebben om een kinderdagverblijf voor hun kinderen te bekostigen, terwijl de ouders wel beiden moeten werken. Dat zal alleen maar vaker voorkomen bij verdere bezuinigingen. Daarvoor moeten subsidies worden gevonden. Veel families zijn getraumatiseerd door de oorlog en hebben extra psychologische hulp nodig. Dat betekent dat vanuit WIZO Israël een extra beroep voor financiële bijstand zal worden gedaan op de WIZO-federaties in de verschillende landen. In de discussie aan het eind van de avond die geleid werd door Salomon Bouman bleek dat we ook een rol kunnen spelen in de media-oorlog. Er verschijnen artikelen die evenwichtig van toon zijn en alle achtergronden van het conflict belichten. Laten we ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen deze artikelen onder ogen krijgen, bijvoorbeeld door ze via e-mail te verspreiden. Positief besluit Ondanks alles wat er gezegd is, wil Brenda toch de nadruk leggen op een

aantal positieve ontwikkelingen. “Er is ongelooflijk veel bereikt in Israël in de afgelopen 58 jaar. Op het gebied van wetenschap en techniek zijn er veel uitvindingen gedaan, zoals ook te lezen is in de nieuwsbrief die Brenda een aantal keer per jaar uitgeeft. Israël is het derde exportland ter wereld voor bloemen. De afgelopen jaren kregen diverse Israëli’s de Nobelprijs en het Weizmann instituut is tot het beste wetenschappelijke instituut in de wereld verkozen. En als VN-resolutie 1701 wordt uitgevoerd ontstaat er tenminste een buffer tussen Israël en Hezbollah. Hoe moeilijk het nu voor ons ook is, het is niet zo moeilijk als in 1939, omdat we nu Israël hebben. We moeten op de toekomst vertrouwen en ervoor zorgen dat Israël blijft bestaan.” Het is dan ook heel toepasselijk dat de avond wordt afgesloten met het lied “Israel will always sing”, opnieuw prachtig in het Ivriet vertolkt door Liat Heymann. Sylvia Stawski Foto’s: Eefje Erwteman

Oktober 2006

Conferentie

LAPID conferentie Tel Aviv, 15-19 januari 2006 Overweldigd door alles wat ze in zo een korte tijd gehoord en gezien hebben, keren Sheryl Goldberg en Ariella Cahn, twee jonge en nieuwe WIZO bestuursleden van WIZO afdeling het Gooi/Amersfoort enthousiast terug van de conferentie voor aanstaande leidinggevenden.

De uitnodiging Een paar dagen voor Chanoeka werden ze gebeld door Helen Lion, voorzitter van WIZO Nederland met de vraag of ze zin hebben om naar het Lapid Seminar in Israël te gaan. Sheryl vertelt: ‘voor dit telefoontje was mijn enige zorg hoe de maand december door te komen en het plannen van het bezoek van ons gezin aan de familie in de Verenigde Staten. Vereerd en verbaasd nam ik het aanbod van Helen aan. Vereerd, omdat ik pas kort lid was van het bestuur van WIZO ’t Gooi/Amersfoort. Verbaasd, omdat ik nog nauwelijks iets voor WIZO had gedaan en ze nu al in me investeerden. Tien jaar geleden bezocht ik Israël en het leek me fantastisch terug te gaan en deel te nemen aan zo’n speciaal programma. WIZO en haar doelstellingen waren me bekend, maar om met eigen ogen te zien wat WIZO in Israël doet, is toch iets anders. Toen ik het aanbod aanvaardde wist ik dat 2006 een bijzonder jaar voor mij zou worden.’

Verslag van de Conferentie Dag 1 Zondag 15 januari arriveren we in ons hotel in Tel Aviv. Door vertraging en problemen met de bagage missen we een gepland bezoek aan het Palmach Museum. Snel worden we naar

Oktober 2006

de eetzaal gebracht voor het diner met entertainment. Het is een fantastisch gevoel om met zo veel Joodse vrouwen uit zo veel verschillende landen samen te zijn: allemaal WIZO vrouwen. We gaan op tijd naar bed, want morgen hebben we een spannende en drukke dag voor de boeg. Dag 2 Maandag stappen we om 8 uur in de bus naar Jeruzalem. Terwijl we wachten om de Knesset binnen te komen maken we kennis met Israëlische deelneemsters aan de conferentie. Behalve vijftig buitenlandseWIZO vrouwen doen er tweehonderd Israelische vrouwen mee. In de Knesset volgen wij een discussie tussen leden van diverse politieke partijen over de rechten van vrouwen in Israël en professor Naomi Chazan spreekt over gelijkheid van man en vrouw - gender equality. WIZO geeft rechtshulp en steunt pressiegroepen die erop aandringen dat wetten waarin vrouwenrechten zijn vastgelegd en die wel aangenomen zijn ook worden toegepast. Vervolgens gaan we naar Yad Washem, een bezoek waar je stil van wordt. Thema van de rondleiding is: Besluitvorming en leiderschap tijdens de Shoa. De daaropvolgende herdenkingsdienst in vier talen is een goede overgang naar de twee volgende onderdelen van het dagprogramma: bezoek aan de president van Israël, Moshe Katsav en aan het WIZO jeugddorp Nachlat Jehuda. President Katsav dankt WIZO voor alles wat de organisatie voor Israël doet. Sheryl zegt: ‘ik mocht hem de hand schudden!’ Vervolgens reizen we met de bus naar Nachlat Jehuda bij Rishon Lezion. Daar geven kinderen, die meedoen aan het kunst- en muzieklesprogramma van de WIZO-

school, speciaal voor ons een dansvoorstelling. We horen in Nachlat Jehuda, dat een op de vijf Israëlische kinderen onder de armoedegrens leeft. Voor kinderen als deze verzorgt WIZO naschoolse opvang. Dag 3 We bezoeken het kinderen jeugddorp Hadassim. We horen het verhaal van een vijftienjarige Iraanse jongen die zijn ouders in Iran heeft achtergelaten en via Turkije hierheen is gekomen om bij zijn broer in Hadassim te gaan wonen. En we maken kennis met een begeleid wonen project voor veelal gedeprimeerde pubermeisjes die het risico lopen om aan de drugs te geraken. Wij zien hen terwijl ze diep in gesprek zijn met hun jeugdwerker. Ook in Hadassim geeft Danny Segre, een organisatie consulent, ons een inleiding over het bereiken van potentiële WIZO leden. Hij stelt de vraag: ‘hoe brengen we wat we in Israël zagen en voelden over op de mensen thuis? Er is immers niet alleen een geografische, maar ook een emotionele afstand tussen Israël en de landen waar wij wonen’. Zijn advies is:’begin bij jezelf en je eigen ervaring. Spreek met je hart’. Hij benadrukt dat de manier waarop wij onze boodschap overbrengen bijna belangrijker is dan de inhoud zelf. ‘s Avonds wonen we in Haifa een geweldig concert bij op de WIZO Municipal High School for Art and Design. Sheryl zegt: ‘omdat ik zelf zang heb gestudeerd op een vergelijkbare school in New York City genoot ik extra van deze avond en voor vertrek van Ben Goerion Airport vond en kocht ik een CD van een van de artiesten, Daniel Solomon. Hier worden talentvolle jonge mensen opgeleid tot professionele muzikanten


Conferentie

van wie sommigen bekend zijn over de hele wereld. En dat allemaal door WIZO!’ Dag 3 Woensdag krijgen we interessante inleidingen van Ido Aharoni, adviseur bij het ministerie van buitenlandse zaken en Brenda Katten, voorzitter van de afdeling Externe Betrekkingen en NGO’s van Wereld WIZO, over public relations en het effect ervan op Israël. Later zitten we in kleine groepjes bijeen voor een rondetafel discussie waarin iedere deelneemster ‘van hart tot hart’, vertelt wat haar persoonlijke betrokkenheid bij WIZO inhoudt en wat haar inzet als vrijwilliger betekent voor haar directe omgeving. We ontdekken dat we veel raakvlakken hebben, maar dat er per land en per persoon toch ook grote verschillen zijn. Na afloop van de officiële discussietijd blijven we

nog lang met elkaar in gesprek over de kwesties die tijdens het gesprek opkwamen. De laatste dag van het seminar spreekt Miri Eisin, een gepensioneerde kolonel van het Israëlische leger, over de komende verkiezingen en over de ontwikkelingen in Iran met betrekking tot Israël. Daarna volgen presentaties over huidige en toekomstige WIZO-activiteiten en -projecten. Zo vertellen enkele vrouwen en een man, echte ervaringsdeskundigen, hun ontroerende verhaal over de hulp die ze in het Women’s Shelter against domestic violence, een Blijf van mijn Lijf-huis, van WIZO kregen bij het weer opbouwen van hun leven. En ook de lijst met toekomstige projecten van WIZO is indrukwekkend!

ny Segre geven we kort na onze terugkomst een presentatie over deze reis op de jaarlijkse bijeenkomst van WIZO ’t Gooi/Amersfoort. Iedereen deelt in ons enthousiasme over de WIZO-projecten die we bezochten en men is weer extra gemotiveerd om zich in te zetten voor WIZO. Ariella zegt: ‘pas als je het met eigen ogen gezien hebt, kun je je een voorstelling maken wat WIZO allemaal doet. Nu weet ik hoe groot en belangrijk het aandeel van WIZO is in de Israëlische maatschappij. Ik ben heel erg onder de indruk van de omvang, dynamiek en professionaliteit van de WIZO organisatie. Samen met Sheryl wil ik activiteiten organiseren die jongere vrouwen in onze afdeling aanspreken. Ik sta er helemaal achter, je geld komt goed terecht.’

Begin bij jezelf In vervolg op de woorden van Dan-

Bewerking: Jansje Stodel. Met dank aan Ariella Cahn en Sheryl Goldberg.

Kopij volgend nummer Denkt U bij een verjaardag eens aan het nieuwe WIZO-verjaardagscertificaat à € 7,50

Kopij voor het voorjaarsnummer van Chadasjot s.v.p. inleveren vóór 15 december 2006. Per e-mail naar [email protected]. Per post naar Jansje Stodel, Van der Hooplaan 19, 1185 EV Amstelveen, (020) 641 63 77. Foto’s zo mogelijk digitaal en in hoge resolutie aanleveren.

Steunen van projecten U kunt meewerken aan het fantastische werk dat WIZO in Israël doet, door het steunen van projecten of het schenken van een vast bedrag (via een notaris). Voor u aftrekbaar! Voor Israël onmisbaar! Hierover en over legaten en testamenten adviseren wij u graag.

Inlichtingen: WIZO Nederland, A.J.Ernststraat 735a, 1082 LJ Amsterdam (020) 646 30 17 – E-mail: [email protected] – Internet: www.WIZO.nl Postrek.: 53.56.17 t.n.v. penningmeester WIZO Nederland, Amsterdam. Ingeschreven in het verenigingsregister van de K.v.K. Amsterdam onder nr. 40.53.03.07.


Oktober 2006

Project

Kunstwerk in Afula Op bezoek in het WIZO Community Center in Afula ziet en hoort Jansje van de directeur, Dudu Moatty, hoe belangrijk het is om WIZO te blijven steunen.

O

mringd door Joodse, Arabische en Droezische dorpen, stadjes en kibboetsiem met uitgestrekte landerijen ligt het altijd wat slaperige stadje Afula. ’s Avonds kun je er de lichtjes van het iets zuidelijker gelegen Jenin zien. In het stadscentrum herinneren monumenten ons aan de talrijke bomaanslagen gepleegd door zelfmoordenaars uit deze Palestijnse stad. In 2004 vond de laatste aanslag plaats op het busstation waarbij twee mensen omkwamen. Gelegen op een kruispunt van wegen in de Jisraeel vallei heeft Afula een centrale functie met een busstation, streekziekenhuis en winkelcentra. De afgelopen tien jaar steeg het inwonertal van Afula tot 40.000 door de toestroom van 10.000 immigranten uit de voormalige Sovjet Unie en Ethiopië. Met het aanleggen van nieuwe wegen en het verbreden van oude wegen zijn de verbindingen met het meer welvarende westen en midden van het land sterk verbeterd. Hierdoor is de werkgelegenheid uitgebreid en daardoor de economie in en rondom het stadje gegroeid. Geleidelijk wordt daarvan iets zichtbaar. Vroeger had Afula winkelcentra waar je midden op de dag nauwelijks iemand zag. Nu staan er minder winkels leeg en het aanbod in de winkels is gevarieerder dan voorheen. Vrouwen in traditionele Arabische, Droezische of Ethiopische kleding samen met meisjes in minirok en naveltruitjes zorgen voor een kleurrijk straatbeeld. Het centrum heeft aardiger restaurantjes gekregen en er worden duurdere woonbuurten gebouwd. Toch is er nog veel werkeloosheid

Oktober 2006

en armoede, ondermeer omdat de arbeidsintensieve textielindustrie die dreef op goedkope arbeidskrachten, weggetrokken is naar Azië. Het WIZO Community Center Als ik met mijn familie op 6 juli het WIZO Community Center bezoek is het nog vredig in Afula. De jonge, enthousiaste directeur, David Moatty, roepnaam Dudu, staat ons samen met zijn onderdirecteur buiten op de trap voor de ingang van het WIZO Community Center op te wachten. Ik voel me even zeer belangrijk. Aan het decorum wordt wel iets afgedaan als we niet geheel in stijl, ons uit het oude, wat gammele autootje van mijn dochter wringen. Het WIZO Community Center is te vergelijken met een Nederlands buurtcentrum, maar dan met meer regionale uitstraling. De buurt waar het centrum zich 25 jaar geleden vestigde was ooit zeer kinderrijk maar is nu sterk vergrijsd. Vandaar dat de door WIZO gesteunde kaitana, zomerschool voor kinderen van drie tot tien jaar, elders in een streekschool met grote tuin eromheen plaatsvindt. We zien kinderen spelletjes doen, knutselen of geheel in de ban zijn van een goochelaar. Op het grote grasveld worden boven een

vuurtje appelen gedoopt in warme honing bereid. Een echte Israëlische kinderlekkernij! Als een week later ook Afula onder de dreiging van de Hezbolla raketten terechtkomt stopt de kaitana. Groepen mensen mogen niet onnodig bijeen komen. De rest van de vakantie zit iedereen zoveel mogelijk binnen en dient men attent te zijn op het geluid van waarschuwende sirenes. Om de voortdurende spanning te verlichten, organiseert WIZO de hele maand dat de oorlog duurt vanuit Afula heel gewilde dagtochten per bus naar Tel Aviv en omgeving. Project kansarme meisjes In het Community Center lopen we begin juli door de fleurig beschilderde gangen en het trappenhuis, die dit jaar beschilderd zijn door deelneemsters aan een speciaal project voor meisjes uit achterstandgezinnen. Het doel van dit project was om de meisjes die aangemeld waren door hun schoolcounselor, op speelse wijze sociale vaardigheden, zoals zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen aan te leren. Vier keer per week van half 2 tot half 6 kwamen ze bijeen. Voor de meisjes was het eten het belangrijkste onderdeel van de dag. Aanvan-

Muurschildering trappenhuis Afula. Foto: Leendert Stodel


Project

kelijk brachten ze gekocht voedsel mee. Maar al gauw ontdekten ze, dat zelf voedsel kopen en koken, lekkerder, voordeliger en ook gezelliger is om samen te doen. Daarna hadden ze een creatieve werkgroep waarin ze onder professionele leiding sociaal drama of schilderles kregen. Ten slotte volgde elke keer een groepsgesprek met de begeleidende cultureel maatschappelijk werkster. Tien van de 19 vijftienjarige meisjes lukte het deze training af te maken. Zij hebben nu een gezonde basis voor hun toekomst. De door henzelf gemaakte PowerPoint presentatie die we te zien Werk Ethiopische vrouwen. Foto: Leendert Stodel

Hartelijk dank! 21 februari 2006, de dag waarop de Algemene Vergadering van WIZO Nederland plaatsvond, ligt al weer heel lang achter ons. Op die dag kreeg ik van jullie, leden van WIZO, een prachtig cadeau aangeboden ter gelegenheid van mijn aftreden als voorzitter van WIZO Nederland. Ik had niet eerder een gelegenheid om hiervoor te bedanken, doordat de Chadasjot niet eerder verscheen. Jullie hadden mij geen groter plezier kunnen doen dan een schildersproject op mijn naam te realiseren voor meisjes uit ontwrichte gezinnen met een verhoogd risico op ontsporing. Deze jongeren leven in Afula in het noorden van Israël, waar een van de Nederlandse WIZO projecten is. Afula is een stad waar helaas veel ontspoorde jeugd woont, die door WIZO vaak worden opgevangen en begeleid, opdat ze weer op het juiste pad terecht komen en kunnen opgroeien tot waardevolle burgers van Israel. De schilderlessen voor deze jongeren zullen resulteren in wandschilderingen in het community center en ik stel me voor hoe trots de meisjes zullen zijn als ze hun ‘kunstwerken’ elke dag kunnen zien. Schilderen kan heel therapeutisch werken en veel voldoening geven; ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat, behalve een zinvolle invulling van vrije tijd, dit project op de lange duur een positief effect zal hebben op het welzijn van de jonge meisjes die er aan mee doen. Nogmaals heel hartelijk dank voor dit bijzondere afscheidscadeau! Helen Lion


krijgen getuigt ervan. Dit is een van de vele succesvolle projecten van het Community Center in Afula, die in de afgelopen jaren vele kinderen en jong volwassenen een goed toekomst perspectief hebben gegeven. Adisia Wij treffen een aantal Ethiopische vrouwen aan, die bezig zijn kleurige borduursels als een legpuzzle te vormen tot een kunstig ontworpen choepakleed. De vrouwen nemen deel aan het Adisia project. Van mezoezot tot babykleden, van choepakleed tot t-shirt, als er vraag naar is maken de vrouwen hun thuis gemaakte Ethiopische borduursels erop. WIZO coördineert het werk en zorgt voor de verkoop over de gehele wereld. En WIZO helpt bovendien bij de integratie van deze vrouwen in de Israëlische samenleving. Het Helen LionZiekenoppasser Project Tot slot voert Dudu ons naar de creatieve ruimte van het centrum. Een langgerekt lokaal, waar tijdens het seizoen wordt gekleid, geknutseld en geschilderd. Deze ruimte is behoorlijk uitgewoond. Muren zijn afgebladderd. De nodige materiaalkasten ontbreken. De airconditioning functioneert niet goed meer en dat terwijl een enorme keramiekoven de ruimte gedurende winter en zomer verwarmt. De stoelen zijn krakke-

mikkig. ‘We zijn heel dankbaar voor de giften uit Holland” zegt Dudu, die sinds september 2005 directeur is van het WIZO Community Center. Hier komt een muurschildering waarin in het kader van het Helen Lion- Ziekenoppasserproject de naam van Helen Lion verwerkt wordt. Tevens beginnen we in september aan de grote opknapbeurt. “En we willen nog zoveel meer”, zegt Dudu. “Er zijn nog veel meer meisjes die gebaat zouden zijn bij een intensieve begeleiding. We willen het Ethiopische borduurwerk bij iedereen onder de aandacht brengen en de ontvangstruimte van het Community Center gezelliger maken. Willen jullie ons blijven helpen? Zonder jullie kan het niet”.

Adisia Online Shop Op de WIZO-website (www. wizo.org) of op de Adisiawebsite(www.wizo.org/adisia) kan men de vele mooie Adisiaproducten bekijken en eventueel bestellen.

Jansje Stodel

Oktober 2006

ECWF

Helsinki: de Joodse Gemeenschap en WIZO-Finland Dit jaar bestaat WIZO-Finland 80 jaar. De European Council of WIZO Federations (ECWF) was uitgenodigd om tijdens het jubileumweekend de halfjaarlijkse vergadering in Helsinki te houden. De ontvangst was buitengewoon hartelijk en het was boeiend om te zien hoe de kleine Joodse gemeenschap en WIZO samenwerken. Onze gastvrouwen waren graag bereid ons te vertellen over de geschiedenis van de Joden in Finland en over de manier waarop de Joodse Gemeente en WIZO functioneren.

F

inland was tot 1809 een deel van Zweden. Joden mochten zich in drie belangrijke steden vestigen, alle drie gelegen buiten het gebied dat nu Finland is. Nadat Zweden, na een oorlog met Rusland, Finland moest afstaan, werd het land een autonoom Groothertogdom binnen het Russische rijk. De Zweedse regels bleven echter bestaan en tot halverwege de 19e eeuw woonden er nog steeds geen Joden in Finland. Daarna kregen soldaten uit het Russische leger (waaronder Joodse soldaten) toestemming om aan het einde van hun diensttijd in Finland te blijven. De beroepen die zij mochten uitoefenen betekenden in de praktijk dat Joden voornamelijk handelaren waren in tweedehands kleding. De ongeveer 1000 Joden kregen pas in 1917, toen Finland onafhankelijk werd, burgerrechten. Tussen 1918 en 1940 groeide de Joodse bevolking tot ongeveer 2000 personen. Joden studeerden aan de universiteit, oefenden vrije beroepen uit, maar een meerderheid was nog steeds actief in de handel in textiel en kleding. Joden waren over het algemeen niet actief in de politiek. In de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog meldden vele Finse Joden zich als vrijwilliger. Daarna ging een groot aantal op alija. Tegenwoordig wonen er ongeveer 1500 Joden in Finland, waarvan ca. 1200 in Helsinki. Die stad heeft een prachtige sjoel die dit jaar 100 jaar bestaat. Ook dat wordt uitgebreid gevierd. Ondanks het beperkte aantal leden heeft de gemeente een Joodse kleuterschool, een lagere en een middelbare school (gesticht in 1918), met in totaal 110 leerlingen.

Oktober 2006

WIZO Helsinki heeft met slechts 200 leden de verantwoordelijkheid voor een kinderdagverblijf in Herzliya. Voor de noodzakelijke fundraising worden allerlei, deels traditionele, activiteiten georganiseerd. WIZO Finland is de oudste WIZO federatie in Scandinavië en één van de oudste federaties in Europa die zonder onderbreking vanaf de oprichting actief is geweest. Maaltijd Ter gelegenheid van het jubileum was er op vrijdagavond voor de gasten uit heel Europa een gezellige maaltijd in het gemeenschapscentrum bij de sjoel. De volgende ochtend, na de sjoeldienst, waarbij de rabbijn ook aandacht besteedde aan het WIZO jubileum, was er voor alle aanwezigen een uitgebreide kiddoesj. De gala-avond ’s avonds werd niet alleen gebruikt om geld bijeen te brengen, maar ook om verschillende leden in het zonnetje te zetten. Ik vond het heel bijzonder toen een aantal bejaarde dames geëerd werden, die ooit samen AVIV in Finland hebben opgericht en die hun hele leven actieve WIZO leden zijn gebleven. Deze feestelijke avond was tekenend voor de warme sfeer bij WIZO, in het begin april zeker niet warme Noorden. Lien Heijmans-Slager.

Wenen De volgende bijeenkomst van de ECWF zal plaatsvinden in Wenen. De conferentie is op zondag 3 december. Het onderwerp is ’s ochtends: “Equal Opportunities for All – towards a Just Society”. Sprekers o.a. Dr. Benita Ferreo-Waldner, EU commissaris. ’s Middags vindt een speciale hasbara-sessie plaats, met als spreker o.a. Brenda Katten, hoofd Public Affairs en NGO’s van Wereld WIZO. De kosten voor de zondag bedragen 45 euro, incl. lunch, koffie en thee. De vergadering op maandag is dit keer alleen voor delegates en individuele leden omdat het alleen ‘zakelijke’ onderwerpen betreft: organisatie van vergaderingen en bespreking en stemming over nieuwe statuten.


Afdelingsnieuws

Lintjesregen De volgende WIZO-leden hebben op koninginnedag 2006 een koninklijke onderscheiding opgespeld gekregen: – – – –

Irene Berg-Baruch, Enschede Roberta Enschede, Den Haag Prof. Jenny Goldschmidt, Leiden Truus de Wolf-Bierman, Amsterdam

Ook Barry Cohn, de echtgenoot van onze oud-voorzitter Annelies Cohn, kreeg een koninklijke onderscheiding. Wij wensen hen allen nogmaals van harte mazal tov! Aan de slag Donderdag 18 mei was onze jaarlijkse excursie met de bus naar Tilburg. Wij bezochten het textielmuseum en aansluitend de geheel gerestaureerde LJG synagoge (met een in gebruik zijnd Mikwe) waar tijdens de heerlijke lunch Marlien Groeneveld boeiend vertelde over de Joden in Brabant en de geschiedenis van deze Synagoge. Als opening van het nieuwe seizoen werd, op 6 september 2005, ter gelegenheid van de 60ste verjaardag van Henriette Donen (bestuurslid WIZO Gelderland) en Margaret Mogendorff (bestuurslid HB), de afdeling Gelderland op een feestelijke lunch met muzikale omlijsting getrakteerd. De inzamelingsactie voor beide jubilarissen had een zeer goed resultaat, zodat aan elk van hen een mooi Education Certificaat overhandigd kon worden. Het geld komt ten goede aan de opvang van kinderen in een WIZO Jeugdclub.

Irene Berg met onderscheiding

WIZO afdeling Gelderland Op 22 maart organiseerden we een modeshow bij Modehuis Huiskes te Velp, waar onze eigen “mannequins” de fleurige zomermode showden die na afloop van de show aanzette tot een ware run op al dit moois. 10% van de winst was bestemd voor de Wizo, al met al een zeer goede opbrengst. In april hielden we onze traditionele Matzelunch deze keer ten huize van Siny Thuis. Onze gastspreekster die morgen was Lille Dresden. Zij is beeldend kunstenaar en werkt als beeldend creatief therapeut in de verslavingskliniek “de Grift” te Arnhem. Op boeiende wijze vertelde zij over haar werk en mochten wij zelf ook nog ‘aan de slag’ met kleurpotloden en papier. Na afloop lieten we ons de uitgebreide lunch goed smaken.


het bestuur van afdeling Gelderland met de beide jubilarissen Op de foto. v.l.n.r.: Rietje Mendel, Margaret Mogendorff, Juliette Haffmans, Marijke Ron, Siny Thuis en Henriette Donen. Voorzitter Onnie de Graaf was helaas niet aanwezig vanwege familiebezoek in het buitenland.

Oktober 2006

Afdelingsnieuws

WIZO Twente In Twente werd enthousiast Poeriem gevierd. Tevens werd op 22 juni weer een succesvolle Golfdag georganiseerd. In de Joonkrant werd het volgende verslag gepubliceerd: “het weer werkte mee, de koffie stond klaar en de deelnemers meldden zich aan. Vanuit het hele land en zelfs uit België waren ze gekomen om mee te doen voor het goede doel op de prachtige banen van Sybrook. Nadat iedereen was voorzien van een WIZO cap vertrokken de 80 spelers met de lunchpakketten de baan op waar halverwege de bekende tussenstop met boterkoek op hen wachtte. Om ca 16 uur was iedereen terug voor de borrel en om 18 uur was er een heerlijk diner en natuurlijk de prijsuitreiking. Voor alle dames was er nog een make up spiegeltje

AVIV Gelderland sluit periode af 8 Jaar geleden is het allemaal begonnen: Madelon kwam zeer geïnspireerd terug van een WIZO-AVIV conferentie in Tel Aviv. Ze ontmoette Tamara, en samen startten ze een WIZO-AVIV afdeling in Gelderland. Al snel ontstond een kerngroep, en werden 3 á 4 keer per jaar bijeenkomsten georganiseerd met sprekers zoals Tamara Benima, vertegenwoordigers van het CIDI en Hennie van ’t Hoofd, hoofd onderwijs van het NIK; workshops werden gegeven over NLP, zelfverdediging en kabbala, er is gedanst, gekookt en natuurlijk gegeten. Maar het belangrijkst was het creëren van een band, van een netwerk van Joodse vrouwen. Tot onze schrik zijn we er achter gekomen dat we de leeftijdsgrens van AVIV al overschreden hadden: officieel is dit 40 jaar, wij hadden deze al opgerekt tot 45. Dat betekende een afscheid van AVIV. We besloten dat te doen met een weekend, naar een bijzondere en beladen plaats: Berlijn, waar wij allemaal naar toe wilden. We hebben daar veel Joodse plaatsen bezocht: het Joodse museum, het nieuwe memorial en de prachtige Neue Synagoge. Bijzonder was de sjoeldienst op vrijdagavond die we daar bijgewoond hebben en de warmte waarmee we ontvangen werden. Maar ook andere historische gebouwen hebben we gezien: de Brandenburger Tor, de Reichstag, en de Gemäldegalerie. Het was voor ons een bijzondere afsluiting van onze AVIV-jaren; wij gaan door en kijken wat we kunnen doen voor de ‘gewone’ WIZO.

Poerim met het WIZO golf logo. De laatste deelnemers vertrokken om 23 uur huiswaarts. WIZO Twente is er trots op dat alle onkosten zoals diner, caps, golfballen en prijzen werden gesponsord door zowel bedrijven als particulieren. De gehele opbrengst, ca. € 15.000, zal worden besteed aan het kinderdagverblijf in Rishon LeZion”.

Inge, Madelon,Tzippy en Tamara

Onderweg werd een stukje boterkoek genuttigd

Oktober 2006


Agenda

November 5

Gelderland

WIZO FESTIVAL. Gebouw “Eltheto”, Diepesteeg 16, De Steeg. Cabaret Kwatsch met hun nieuwe programma “SJOLEM”. Wijn en lekkers uit Israël te koop, lunch café en WIZO-winkel met een uitgebreid assortiment.

12

Brabant/Limburg

11-16 uur. Tweedehands Boekenbeurs in de synagoge, Hendrik Casimirstraat 23, Eindhoven. Boeken inbrengen op 6 en 13 November vanaf 13 uur.

12

Amersfoort/’t Gooi

Bazaar in ’t Spant, Bussum.

25 en 26

Twente

9e Festival Jiddische Muziek in het Muziekcentrum in Enschede. Op het programma staan de Krakow Klezmer Band, het London Jewish Male Choir (in de synagoge) en het Klez-a-long waarbij iedereen kan aansluiten. Tot besluit een optreden van Heddy Lester. In de hal een grote WIZO-winkel en -restaurant.

29

Utrecht

10-15 uur. Verkoopdag Israëlische artikelen (uit de winkel Amsterdam) Huize ’t Oosten, Rubenslaan 1 te Bilthoven.

30

Landelijk

Culturele Dag Joods Historisch Museum Amsterdam

Den Haag

Avond Aquajoggen

17


Filmochtend ‘As it is in Heaven’. 10.30 uur Ontvangst met koffie, 11.00 uur film. Adres: Filmhuis Hilversum, Luitgardeweg 10, Hilversum. Entree: € 8,00 p.p. Graag reserveren bij Ahoevah of Greetje vóór 5 december.

17

Amsterdam

Chanoecasino

20

Brabant/Limburg

19.30 uur. Chanoekabijeenkomst bij Mariet Wentholt. Kaarsjes aansteken, nasj en cadeautjes (cadeautje à € 5,– meenemen). Opgeven op tel. (040) 257 57 45

Amsterdam

Dansfeest Gesher

Rotterdam

Chanoeka Tombola

Amsterdam

Schouwburg Amstelveen, theateravond My Fair Lady. Toegang € 55. Kaarten bestellen op (020) 647 98 34 (Rita) of (020) 684 21 44 (Chana) of via [email protected]


Toe bisjwat bijeenkomst

December

Januari 2007 25 Februari 2007 medio

Op de nieuwe website van WIZO wordt een actuele agenda bijgehouden. Kijk op www.wizo.nl.

Wizo jeugddorp


Oktober 2006

Culturele dag

Culturele Dag 7 maart 2006 Wie had kunnen denken dat de sjoel van Arnhem achter zo’n modern gebouw verstopt ligt? Gelukkig heb ik op het Internet ook de straatnaam Pastoorsstraat gezien én is er een plattegrond in de buurt. Via de achteringang kom ik dan toch in het prachtig gerenoveerde sjoelgebouw, waar de koffie met heerlijke appeltaart al klaar staat.

A

shra vertelt ons hoe de Oriëntaalse dans vanuit India door de zigeuners verspreid is over het Midden-Oosten, de Balkan, Noord-Afrika en zelfs Spanje (de Flamenco). De bewegingen zijn van moeder op dochter doorgegeven. Oorspronkelijk werd er gedanst door priesteressen, nu mogen wij het zelf proberen. Zo’n veertig deelneemsters binden een sjaal om de heupen en gaan aan het werk. De heupen van links naar rechts op de maat bewegen wil nog wel lukken, maar voor en achter, samen met de schoudershimmy, is een stuk moeilijker. We hebben wel erg veel gelachen! Tenslotte neemt Ashra ons mee in een dans waarin wij het geleerde toepassen en zij laat zien hoe mooi de oriëntaalse dans kan zijn!

Margalith Kleijwegt vertelt ons vervolgens hoe zij in gesprek is gekomen met de ouders van een tweede klas van een VMBOschool in Amsterdam-West. Oorspronkelijk kwam ze op deze school om een aantal lessen over de tweede wereldoorlog te observeren. De antisemitische grappen die door de leerlingen achter de rug van de lerares werden gemaakt, leidden tot de vraag: “wat zouden de ouders hiervan denken en hoe zou hun band met Nederland zijn?”. In haar bezoeken aan de ouders kwam ze er vooral achter hoe groot de afstand is tot de Nederlandse samenleving. Dat kan bij de kinderen leiden tot radicalisme, maar de meeste jongeren zijn vooral boos en ontevreden en zien voor zichzelf geen toekomst. Het verschijnen van Margalith’s boek heeft geleid tot contacten met veel

Oktober 2006

politici en een plan om de Calvijnschool om te toveren tot een positieve voorbeeldschool waardoor ook de afzondering van de ouders doorbroken kan worden. Na de heerlijke lunch volgt een rondleiding in de prachtig gerenoveerde sjoel, gebouwd door stadsarchitect Heuvelink en in 2003 in aanwezigheid van Koningin Beatrix heropend. Omdat de gemeente zo klein is geworden, worden de oorspronkelijke vrouwenbalkons niet meer gebruikt. Nu is er een vrouwenafdeling op de begane grond gecreeerd. In de Aron zijn heel wat Thora-rollen, ook afkomstig uit naburige gemeenten, maar de meeste zijn passoel. In de soeka – nu kunstig verbonden met het oude sjoelgebouw – vertelt Margaret Mogendorff over Internationale Vrouwendag en de rol die een aantal prominente Joodse vrouwen in het feminisme hebben gespeeld. Daarna vertelt Manja Pach over haar ouders, de Nederlandse Estella Pach en de Duitse Werner Sterzenbach. Beiden Joods en politiek geëngageerd, hebben ze elkaar in de jaren ’20 leren kennen op een Esperantocongres. Vanaf 1941 – toen Werner in Kamp Westerbork zat – hebben zij elkaar brieven geschreven. Werner was lid van een verzetsgroep en is in 1943 ontsnapt uit Westerbork. Stella heeft tot 1943 gewerkt als lerares in het Nijverheidsonderwijs en is toen ondergedoken. Tegen het eind van de oorlog heeft ze illegaal een woning gehuurd in Amsterdam, van waaruit beiden verzetswerk deden. De (ruim 140) brieven van Werner aan Stella zijn bewaard gebleven. Een deel daarvan is nu gepubliceerd. Ze laten zien hoe ze de oorlog hebben overleefd en hoe de relatie tussen beiden tot ontwikkeling kwam. Maar ook welke zorgen ze hadden over het lot van hun ouders en andere familieleden, achteraf helaas terecht. Na de oorlog besloot Werner terug te gaan naar zijn vaderland en zijn leven aan de bemiddeling tussen het antifascisme en Duitsland te wijden. Manja is bij haar moeder opgegroeid maar heeft ook met haar vader goed contact gehouden. De opdracht te zorgen dat niet vergeten wordt, is ook voor Manja heel belangrijk. Tegelijkertijd voelt ze ook de drang om verder te gaan met het leven en dat heeft er onder andere toe geleid dat ze nu lid is van een Joodse Gemeente. Sylvia Stawski Verder lezen: Margalith Kleijwegt, Onzichtbare ouders. De buurt van Mohammed B. Zutphen, Uitgeverij Plataan; 2005; € 14,95. ISBN 90 5807 231 2. Rood en Jood, Werner Sterzenbach. Uitgegeven in de reeks Getuigen van Westerbork door het herinneringcentrum Kamp Westerbork, € 9,95 ISBN-10: 9072486331, ISBN-13: 9789072486332.


Achtergrond

King David Boulevard, hoek Weizmann Straat Dit artikel verscheen in de speciale WIZO Review ter gelegenheid van WIZO 85 jaar. Het werd geschreven door een bijzondere en getalenteerde jonge vrouw die haar eerste vier jaar doorbracht in het WIZOBaby Home in Tel Aviv.

H

et doet er niet toe hoeveel films je ziet, verhalen je leest of hoort, je zult nooit een in de steek gelaten kind, wees of vondeling écht kunnen begrijpen. Mijn ontmoeting met de redacteur van de WIZO Review kwam toevallig tot stand, voor zover je in dit leven van toeval kunt spreken. Het resultaat van deze ontmoeting was dit artikel. Ik ben één van de vele kinderen die opgevangen werden door WIZO. Ik woonde en kwam tot bloei in het WIZO-Baby Home. Ik probeer ieder klein stukje van mijn leven in mijn geheugen te bewaren, maar ik slaag daar helaas niet altijd in. In de loop der tijd verdwijnen herinneringen alsof ze er nooit zijn geweest, andere zijn vaag of wazig en de rest wordt opgeroepen door woorden of persoonlijke contacten. Zo is bijvoorbeeld in mijn herinnering mijn eerste ‘thuis’, het WIZOBaby Home, in de loop der jaren een plaats geworden van verwarde gevoelens: trots, liefde en haat. Een plaats waar de tijd die ik daar doorbracht niet alléén bestond uit licht en donker, doordeweekse dagen en vakantie, gezondheid en ziekte. Maar ook een plaats waar de betekenis van het leven op een andere dan de meer normalere manier tot uiting kwam. Meteen uit het ziekenhuis Ik kwam rechtstreeks vanuit ‘Hakirya’, de kraamkliniek in Tel Aviv. Andere baby’s gingen in leuk versierde mandjes naar hun nieuwe


familie. Maar ik werd door de Kinderbescherming naar het WIZO-huis gebracht. Om precies te zijn, en iedereen is precies wat betreft zijn éérste thuis, zijn éérste liefde of alles wat met de éérste keer te maken heeft; mijn eerste adres was de King David Boulevard/hoek Weizmann Straat in Tel Aviv. Tussen het Ichilovziekenhuis en de rechtbank staat een rechthoekig gebouw met een groot aantal kleine kamers waarvan sommige aan de straatkant met veel zonlicht. Dertig jaar geleden was dit een huis voor kinderen en baby’s die geen tehuis hadden of in ieder geval geen geschikt tehuis. Nu is het een bejaardenhuis. WIZO betekent familie, een regenboog aan kleuren Het woord ’WIZO’ is voor mij synoniem met het woord ‘familie’, en omvat de namen, plaatsen en geluiden die ik nog steeds na al die jaren bij me draag. Al deze zaken hebben mijn ervaringen in de wereld interessanter of op zijn minst anders gemaakt. Daarom heb ik geen medelijden met mijzelf om of spijt van mijn eerste begin. Ik groeide op tussen smalle gangen, de peuterspeelzaal en bergen speelgoed en de verzorgsters in hun lichte uniformen. Mijn eerste levensindrukken liggen daar. Daar waren mijn zeer verschillende broertjes en zusjes met allemaal dezelfde ouders. Het is moeilijk nu om niet in zwart/ wit terug te zien op die tijd. Maar de ervaringen in het WIZO- huis zijn kleurrijker dan enig andere ervaring. Als we ons leven in kleur voorstellen dan is de schooltijd hemelsblauw, het leger groen, een trouwerij wit, en mogen we hiervoor gespaard blijven - een begrafenis zwart. WIZO bestond toen voor mij uit alle mogelijke kleu-

ren. Er waren dagen die bestonden uit een grote gele zon, het gelach van de kinderen, lepels die op de tafels roffelden, een radio die lieve liedjes voortbracht. Er waren ook donkere dagen, zo zwart als de nacht: kinderen die naar een moeder verlangden die ze nooit hadden gekend. Er waren lange nachten vol verlangen naar een echte familie. Op een leeftijd waarop andere kinderen niet blootgesteld werden aan al te existentiële vragen over overleven, werden wij volwassen. Daar op die plek, hoe goed ook, ervoer je eenzaamheid, geforceerde onafhankelijkheid en beloften die in bed werden gemaakt tussen slaap en dromen. Die ervaringen waren compleet anders dan de ervaringen van een ‘normaal’ kind. Er was een wezenlijk verschil. En dit verschil in de eerste jaren van mijn leven heeft mij gevormd tot wat ik nu ben. Meer bewust, gevoeliger, kwetsbaarder, maar ook met minder begrip. Liefde, de belangrijkste voeding Na alle discussies over goede voeding voor baby’s meen ik dat het meest belangrijke voedsel voor baby’s is: LIEFDE. Soms lijkt het of mensen dit vergeten of dat ze dit basisgegeven niet begrijpen. Wij kinderen kregen in het WIZO-huis grote hoeveelheden liefde, genoeg om de lege kamers zonder ouders en grootouders, broertjes en zusjes te vullen met tevredenheid. Ik herinner mij een avond met de verzorgsters: we luisterden naar een liedje dat werd gezongen door Tzippy Shavit. Het luidde ‘Iedereen ging naar de Jamboree’. Dat liedje werd geacht onze stemming te verbeteren, een stemming die vaak tot beneden peil zakte. Ik denk dat ik met dat liedje voor het eerst een gevoel van eenzaamheid heb gevoeld, voor zover een kind zich eenzaam kan voelen. Ik

Oktober 2006

Achtergrond

vraag hier niet om medelijden, het is een simpel gegeven. Maar het is ook een geschenk dat ons sterker heeft gemaakt. Elk kind ontwikkelde speciale vaardigheden Deze realiteit, dit gebrek aan keuze hielp de WIZO-kinderen om speciale vaardigheden te ontwikkelen. Er waren kinderen die naar iedere gast die op bezoek kwam, keken op een verlangende, zielige manier, om op die manier uiting te geven aan hun verlangen naar zekerheid en geborgenheid en naar een toekomst. In hun blik lag de belofte van permanent goed gedrag besloten. Ik ontwikkelde een gevoel van verantwoordelijkheid en nam altijd kinderen onder mijn hoede, leerde ze schaapjes tellen en vertelde ze dat ze ‘s nachts moesten fluisteren om de anderen niet wakker te maken. Alles was gemengd met mijn niet te verwaarlozen talent om anderen aan het lachen te maken. Toen al leerde ik de geheimen van de clown en zelfs toen al begreep ik dat een clown een bewaarder is van het menselijk bestaan, dit weliswaar tegen een hoge persoonlijke prijs. We lachten veel (ook ‘s nachts, ondanks dat we stil moesten zijn). De jaren gingen voorbij en ik werd de grappenmaker van de kleuterklas en de vermaker van de buurt. Geen eenvoudige opgave, gezien de dingen waarom ik lachte. Het lijntje tussen tragedie en komedie is belachelijk dun. Laatste herinneringen Mijn laatste herinnering aan het WIZO-huis: ik was ongeveer 4 jaar toen ik iemand hoorde zeggen: “Het WIZO-huis gaat sluiten en het wordt een bejaardenhuis”. Het gerucht ging door het hele gebouw als een storm die ons tehuis dreigde te vernietigen. Het is ongelooflijk hoe gevoelens van angst in ons geheugen blijven gegrift. Overlevingsangst in de harten van kinderen van 3 en 4 jaar. Kinderen die mij vroegen naar hun lot: waar zouden ze naar toe gaan?

Oktober 2006

De drang om te overleven is sterker dan al het andere. Zonder in details te treden: het probleem wat er van mijn toekomst zou worden, werd snel en op een goede manier opgelost. Ik heb geen idee wat er van de andere kinderen terecht is gekomen. Ik hoop dat voor ieder WIZO- kind, mijn eerste ‘broertjes en zusjes’, een oplossing werd gevonden, met zicht op geborgenheid en een goede toekomst. Rina en ik Ik heb er voor gekozen om in mijn persoonlijk relaas een lieve vrouw naar voren te halen die een onverbrekelijk deel uitmaakt van mijn leven: Rina Shushan, mijn eerste kleuterjuf. Een WIZO-verzorgster, die haar leven met sterke draden van liefde met mijn leven heeft verweven, een liefde die tot de dag van vandaag onverbrekelijk is. Een vrouw die zo veel warmte kon geven aan de kinderen, dat hun hartjes rood kleurden van liefde. Rina kwam bij WIZO in het kader van haar studie verpleegkunde toen ze 16 jaar was. Ze was vol liefde voor kinderen en had het verlangen om onafhankelijk te zijn. Een aantal jaren later kreeg ze als kleuterjuf bij WIZO haar eerste baan. Op een keer werd aan de vooravond van Pesach door de directrice aan Rina gevraagd of zij één van de drie kinderen mee naar huis wilde nemen waarvoor geen onderkomen kon worden gevonden voor de feestdagen. Tot mijn grote vreugde koos Rina mij uit. Na dit eerste bezoek bracht ik regelmatig de weekends bij haar thuis door. Ik keek hier altijd vol verlangen naar uit. Het ontdekken van de buitenwereld. De WIZO-kinderen hadden geen idee hoe de buitenwereld er uit zag. Gewone dingen, zoals een uitstapje naar buiten of naar het zwembad, of gewoon winkelen, werden voor hen opwindende en buitengewone ondernemingen. Rina zorgde ervoor dat ik al deze normale zaken leerde kennen en dat ik zodoende een gewone en plezierige kindertijd had. “Mijn familie en ik”, zegt Rina,

“probeerden je kennis te laten maken met de prettige dingen, die ieder kind vanzelf leert” Ik ben Rina hier eeuwig dankbaar voor. Dankzij Rina en alle anderen met een groot hart, werd het verblijf in het WIZO- home van draaglijk tot plezierig. Thans studeer ik literatuur en filosofie aan de Bar-Ilan universiteit en wil ik na het behalen van mijn graad gaan schrijven.

Dank WIZO! Ik moet bekennen dat mijn enthousiasme om dit artikel te gaan schrijven voor de WIZO Review werd aangewakkerd door mijn verlangen naar “schrijven”. Diegenen die schrijven, kennen het gevoel dat het onderwerp op zich onbelangrijk is, maar dat het hoofddoel het schrijven is. Door het schrijven van dit artikel werd ik echter weer teruggebracht naar mijn kleine bed in mijn kleine kamer in het huis aan de King David Boulevard/hoek Weizmann Straat. Dank voor deze ervaring en dank aan alle verzorgsters en lieve mensen van de WIZO. Dank WIZO!

Kindervriendschap

Damit Vekster Vertaling: Eefje Bons-de Levita


Culturele dag

WIZO Landelijke culturele dag: donderdag 30 november 2006

De ‘Joodse’ Rembrandt, Joods Historisch Museum Amsterdam O

p 10 november zal de grondige renovatie van het Joods Historisch Museum voor een groot deel voltooid zijn. Op deze dag zal de tentoonstelling “De Joodse Rembrandt” geopend worden in de Nieuwe Synagoge. Rembrandt heeft veel inspiratie voor zijn werk geput uit zijn dagelijkse omgeving, de Amsterdamse Jodenbuurt. Ook bijbelse verhalen vormden de inspiratie voor een aantal van zijn werken. Vroeger hadden veel van zijn schilderijen Joodse titels. Nu is nog maar van enkele werken zeker dat het om Joden of Joodse onderwerpen gaat. Uit de hele wereld zijn werken voor deze tentoonstelling bijeen gebracht. De mythevorming omtrent de Joodse thema’s wordt ontrafelt. De bezoeker gaat zelf op zoek naar de waarheid over de “Joodse Rembrandt”, met behulp van beeld en geluidsfragmenten, opinies van deskundigen en animaties van de 17e eeuwse jodenbuurt. In de nieuwe opstelling van het museum zijn de galerijen van de Grote Synagoge gewijd aan de geschiedenis van de Joden in Nederland van 1600 tot 1890 en op de galerijen van de Nieuwe Synagoge is de vernieuwde opstelling te zien van de Joodse geschiedenis van de 20ste eeuw. In de Obbene Sjoel huist binnenkort, op verschillende verdiepingen, het permanente JHM Kindermuseum. Ook het Museum Café is vernieuwd en er komt een nieuw auditorium. Op deze dag zullen we door middel van inleidingen en rondleidingen en door zelf rond te lopen, een goede indruk krijgen van het vernieuwde museum en de bijzondere tentoonstelling “De Joodse Rembrandt”.

Programma: 10.15 uur Ontvangst en koffie in het Museum Café. Welkomstwoord door Joel Cahen. Inleiding Petra Katzenstein, hoofd educatieve dienst, over het kindermuseum. U wordt verzocht tijdig aanwezig te zijn. Inschrijving en betaling tijdens de koffie. Museumjaarkaarten en JHM vriendenpassen meenemen. De rondleiding door het museum en het bezoek aan de Rembrandt Tentoonstelling zal in twee groepen plaatsvinden.


We zullen samen van 12.45 tot 13.45 uur een heerlijke Israëlische lunch gebruiken in Restaurant Pinto, Jodenbreestraat 144, tel. (020) 625 09 23. Daarna gaan we terug naar het museum tot ca.15.30 uur. Na afloop thee op eigen gelegenheid in het Museum Café. Alle deelnemers krijgen een Rembrandt-verrassing uitgereikt. De kosten van deze Culturele Dag bedragen: € 28,50 (normaal tarief) € 24,00 (met Museum Jaarkaart) € 22,00 (met JHM vriendenpas) De kosten kunnen ter plaatse worden voldaan. Denk om het meebrengen van de kortingskaarten. Wij verwachten een grote opkomst voor deze bijzondere dag, dus meldt u snel aan. Bereikbaarheid: Joods Historisch Museum, Amsterdam. tel. (020) 531 03 10, www.jhm.nl

Oktober 2006

Culturele dag

WIZO is op deze dag te bereiken op tel. 06-51012574. Metro 51, 53 en 54, tram 9 en 14 en De Opstapper, halte Waterlooplein. Auto’s: ringweg A10 afslag s112 of s116 richting Amsterdam Centrum. Betaald parkeren in de garage van het Muziektheater (ingang Waterlooplein), garage Waterlooplein en garage Markenhoven.

Ontwerpschets kindermuseum

Aanmeldingsstrookje Culturele Dag op 30 november 2006 Opsturen zo snel mogelijk, maar in ieder geval vóór 15 november 2006, naar het secretariaat van WIZO Nederland, A.J. Ernststraat 735a, 1082 LJ Amsterdam. Aanmelden kan ook per e-mail: [email protected] Naam: ........................................................................................................................................................................................................... Adres:............................................................................................................................................................................................................ Postcode en plaats: ........................................................................................................................................................................................ Telefoonnummer:.......................................................................................................................................................................................... E-mail: ..........................................................................................................................................................................................................

wenst deel te nemen aan de Culturele Dag op 30 november 2006.

Oktober 2006


Afzender: WIZO Nederland A.J. Ernststraat 735a 1082 LJ Amsterdam

Steun de WIZO noodhulp campagne Giro 535617 24 Chadasjot www.wizo.nl

Oktober 2006

Chadasjot. Nieuwsblad van WIZO Nederland

Recommend Documents