CENTRUM VOOR KUNSTCOMMUNICATIE JAARVERSLAG JAARGANG 20

JAARVERSLAG 2015 - JAARGANG 20 C E N T R U M VO O R KU NSTCOMMUN ICATIE

VOORWOORD Beste lezer,

Beste lezer,

Prospekta sloot in 2015 opnieuw een mooi werkingsjaar af. We hebben de twintigste verjaardag van de Cultuurmarkt van Vlaanderen gevierd, een recordeditie van Museumnacht beleefd en het 100% CULTUUR-verhaal verder zien groeien. De organisatie heeft de voorbije twee decennia binnen de sector en bij het grote publiek aan belang gewonnen en is uitgegroeid tot een vaste waarde in het cultuurlandschap. Communicatie, daar draait het om bij Prospekta. Communicatie op maat van de cultuurliefhebber die op zoek is naar een fijn concert of een mooie tentoonstelling, maar ook van de fijnproever op zoek naar een unieke ervaring. Met Prospekta spannen we ons in om een Kempenaar tot in Antwerpen te krijgen, maar ook om een Antwerpenaar naar Mechelen te lokken om 'op een ander' het culturele aanbod te ontdekken. Prospekta wil al het moois tonen dat in de provincie te vinden is.

‘Informatie en communicatie worden vaak op dezelfde manier gebruikt, maar ze betekenen heel verschillende dingen. Informatie is iets doorgeven, communicatie is doordringen.’ Dat schreef de Amerikaanse journalist Sydney J. Harris. Geen sterk merk zonder sterke communicatie. Communiceren is een kunst. Daarom hebben we in Antwerpen Prospekta, het centrum voor kunstcommunicatie.

Het provinciebestuur van Antwerpen zal zich vanaf 2017 niet langer bezighouden met het beleidsdomein Cultuur. Gelukkig kan de expertise van Prospekta op veel bijval rekenen van de Stad Antwerpen en de Vlaamse overheid. We gaan er dan ook van uit dat Prospekta haar werking in 2017 voortzet. Goede cultuurcommunicatie trekt zich immers weinig aan van de verschillende bestuursniveaus, maar denkt aan de (potentiële) cultuurliefhebber. Of het nu gaat om internationale ensembles of amateurgezelschappen, voor Prospekta telt maar één ding: het aanbod van culturele organisaties voorstellen aan zo veel mogelijk mensen. Dit mag in de toekomst niet anders zijn. Ook al zet de Provincie volgend jaar een stap terug, Prospekta zal haar beste beentje blijven voorzetten. Via Prospekta kan iedereen het culturele leven in de hele provincie Antwerpen ontdekken. En wie weet, misschien op termijn in heel Vlaanderen. Ik wens u een mooi cultureel 2016!

Luk Lemmens Voorzitter Prospekta Gedeputeerde voor Cultuur Provincie Antwerpen

Zoals cultuur bruggen slaat tussen continenten en beschavingen, zo slaat Prospekta een brug tussen de culturele instellingen en het publiek. Van highbrow tot lowbrow, van klassieke muziek tot comedy, van theaterzaal tot circustent. En ze doet dat met verve. De twintigste editie van de Cultuurmarkt van Vlaanderen lokte maar liefst 150000 bezoekers. Zij werden in primeur geïnformeerd over het nieuwe culturele aanbod, van in het Centraal Station tot aan de Schelde. Ook Museumnacht vestigde in 2015 een record, met maar liefst 10 000 bezoekers. Jong en oud pendelde van het ene museum naar het andere, pikte onderweg een workshop mee en strekte de benen op de afterparty. Want cultuur bouwt niet alleen bruggen, maar ook op tijd en stond een goed feestje. Prospekta is intussen een gevestigde waarde in het culturele landschap; hét aanspreekpunt voor zowel culturele instellingen als publiek. In 2015 waren 168 culturele instellingen lid van Prospekta. Het centrum voor kunstcommunicatie staat momenteel op een kantelmoment in zijn carrière. Nu de provinciale culturele bevoegdheden worden overgeheveld naar de Stad, wacht Prospekta een grote regionale uitdaging. En die kijkt ze ongetwijfeld met veel enthousiasme en met nog meer plannen tegemoet. Dat deed Prospekta ook toen de Antwerpse kunstensector enkele jaren geleden besliste om de krachten te bundelen en meer inspanningen te leveren voor een duurzame samenleving. Geïnspireerd door Leuven en Gent nam Prospekta toen het initiatief om Green Track te lanceren in Antwerpen. In 2014 ondertekenden 16 kunstenorganisaties een Green Trackcharter en ging het transitienetwerk officieel van start. Vandaag is er dankzij Prospekta een grote maatschappelijke inbedding van dit project, dat we net als de Cultuurmarkt en Museumnacht een groot succes kunnen noemen. Philip Heylen Ondervoorzitter Prospekta Schepen voor Cultuur Stad Antwerpen

Prospekta = Info Cultuur, Last Minute Ticketshop, Cultuurmarkt van Vlaanderen, Museumnacht, 100% CULTUUR op ATV & RTV, 100% EXPO, Green Track, Urban Track, …

Alle medewerkers van Prospekta schreven mee aan dit jaarverslag. Samenstelling & coördinatie: Jef De Clerck Eindredactie: Ewald Peters Vormgeving: Anne Van De Genachte Foto cover: Cultuurmarkt 2015 © Sonia Goicoechea Prospekta kiest voor milieuvriendelijk papier. De oplage van het jaarverslag is beperkt, maar het document is ook beschikbaar als download op www.prospekta.be. Prospekta - centrum voor kunstcommunicatie, Grote Markt 13, 2000 Antwerpen

Voorwoord Publieksbereik Prospekta per actie DEEL 1: WERKING 2015 A. COLLECTIEVE MARKETINGACTIVITEITEN 1. Erfgoeddag 2. Museumnacht 3. Cultuurmarkt van Vlaanderen B. OVERKOEPELENDE DIENSTVERLENING EN PLATFORM VOOR OVERLEG, ERVARINGSUITWISSELING EN SAMENWERKING 1. Green Track 2. Urban Track 3. Rhizomen 4. UiTdatabank 5. Platform voor cultuur en economie C. ONTSLUITING VAN CULTURELE INFORMATIE EN TICKETVERKOOP 1. 100% CULTUUR op ATV & RTV 2. 100% EXPO 3. 100% CULTUUR in de Kempen 4. Info Cultuur 5. Groepsboekingen en gidsentoewijzingen 6. Last Minute Ticket Shop DEEL 2: ZAKELIJK BEHEER 1. Personeelsbeleid 2. Financieel beleid DEEL 3: FUNDAMENTEN 1. Algemene opdracht 2. Juridische geschiedenis 3. Beheersstructuur 4. Raad van Bestuur 5. Algemene Vergadering Bijlage 1: Ledenlijst Prospekta Bijlage 2: Ticketverkoop 2011-2015

4

6 8 14

22 26 30 31 34

37 39 41 42 44 45

47 48

49 49 50 51 51

PUBLIEKSBEREIK PROSPEKTA PER ACTIE Prospekta promoot en ondersteunt culturele activiteiten. Doel is om meer mensen naar cultuur toe te leiden. Via onder meer de culturele infobalie Info Cultuur, Last Minute Ticket Shop, de evenementen Cultuurmarkt van Vlaanderen & Museumnacht, het cultuurprogramma 100% CULTUUR op ATV & RTV en het magazine 100% EXPO vormt Prospekta een brug tussen publiek en culturele instellingen. Prospekta initieert ook overleg en samenwerking tussen regionale actoren. De platformwerkingen Green Track en Urban Track staan garant voor een doorgedreven maatschappelijke inbedding van alle activiteiten van Prospekta. De actieradius varieert van stad Antwerpen tot Vlaanderen.

BEREIK ACTIVITEITEN STAD ANTWERPEN PROVINCIE ANTWERPEN VLAANDEREN PARTNERSHIPS

DEEL1

WERKING A. 1. ERFGOEDDAG De vijftiende editie van Erfgoeddag ging over erfenissen: wat kregen we mee van onze voorouders? Hoe moeilijk is het om iets te bewaren en hoe zorg je ervoor dat een erfenis geen vergiftigd geschenk wordt? De bezoekers van Erfgoeddag ontdekten het op zondag 26 april.

DIVERS AANBOD Hartverwarmend is dat zowel grote culturele erfgoedinstellingen als het verenigingsleven hun collecties presenteren. Hierdoor kan de bezoeker kennismaken met de vele facetten van erfgoed. In Antwerpen namen 32 organisaties deel aan Erfgoeddag 2015: musea, archieven, erfgoedbibliotheken, heemkundige kringen en andere culturele of erfgoedinstellingen. Op verschillende plekken kreeg je verhalen te horen over erfenissen, legaten en schenkingen in de ruimst mogelijke zin… De kathedraal toonde wat haar werd nagelaten: van een paternoster tot een kunstwerk van wereldformaat. Musea openden hun deuren en

6 COLLECTIEVE MARKETINGACTIVITEITEN

Red Star Line Museum © Noortje Palmers

COLLECTIEVE MARKETINGACTIVITEITEN

vertelden hun verhaal, in het M HKA kon je zelfs mee debatteren over het bewaren van hedendaagse kunst. Het MAS toonde zijn schitterende collectie precolumbiaanse kunst, door de overheid verworven als betaling in natura van erfenisrechten. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen legde uit hoe zijn prestigieuze collectie Franse kunst in Antwerpen belandde. In het Koninklijk Conservatorium leerde je dat vele componisten hun talent erfden van hun vaders. En op begraafplaats Schoonselhof ontdekte je hoe je een uniek grafmonument kan erven, om later zelf te gebruiken.

PROSPEKTA ALS BEMIDDELAAR FARO is de organisator en centrale coördinator van Erfgoeddag in Vlaanderen. In samenwerking met FARO coördineert Prospekta het Antwerpse luik van Erfgoeddag. Na hun inschrijving bij FARO werden de 32 deelnemers persoonlijk benaderd en verder begeleid door Prospekta. Bij het herwerken van sommige programmavoorstellen – na de selectierondes van FARO – had Prospekta een adviserende rol.

Inhoudelijk wordt Prospekta geadviseerd en bijgestaan door de Antwerpse stuurgroep Erfgoeddag/Open Monumentendag. Deze stuurgroep kwam in 2015 drie keer bij elkaar. In aanvulling op de nationale communicatiecampagne van FARO was Prospekta verantwoordelijk voor de lokale perscontacten. Bezoekers konden met vragen over het Antwerpse aanbod terecht bij Info Cultuur en Toerisme Antwerpen, dat ook een lokale infolijn voorzag.

BROCHURE OP MAAT Prospekta organiseert de redactie en vormgeving van de Antwerpse programmabrochure. Doelstelling is om met een toegankelijk gepresenteerd erfgoedaanbod een gevarieerd publiek aan te spreken. De activiteiten van Erfgoeddag 2015 werden in samenwerking met de Antwerpse stuurgroep Erfgoeddag/Open Monumentendag in thematische clusters ondergebracht: ‘Verhalen’, ‘(Vergiftigd) geschenk’, ‘Vakmanschap’, ‘Ruzie in de familie’ en ‘Vergeten verleden’. Deze thema’s werden in afzonderlijke hoofdstukjes kort inhoudelijk toegelicht. Redacteur Wieland De Hoon schreef een algemene inleiding. Zo kreeg de brochure meer diepgang en konden de activiteiten op een toegankelijke en visueel aantrekkelijke manier worden gepresenteerd. Voor de lezer was in een oogopslag duidelijk dat het thema ‘Erf!’ op verschillende manieren aan bod kwam in het programma, en dat er dus voor ieder wat wils was. In functie van de toegankelijkheid kreeg de brochure de format van een krantje. Het aanbod voor kinderen en families kreeg extra aandacht.

PROGRAMMA

Antwerpen www.erfgoeddag.be

SAMEN MET ANTWERP 10 MILES Erfgoeddag viel in 2015 samen met de Antwerp 10 Miles & Marathon. Hierdoor waren verschillende locaties in het stadscentrum niet met de auto bereikbaar. Bij momenten was ook het openbaar vervoer in en naar het centrum geen evidente keuze. Desondanks vonden heel wat bezoekers hun weg naar de verschillende locaties.

ERFGOEDDAG IN CIJFERS 15de editie  32 locaties in Antwerpen 41 activiteiten 5 kinderworkshops

COLLECTIEVE MARKETINGACTIVITEITEN 7

2. MUSEUMNACHT Museumnacht is de ideale gelegenheid om de Antwerpse musea op een verrassende manier te ontdekken. Dat bewees de elfde editie van Museumnacht op zaterdag 1 augustus. Een polsbandje gaf tussen 19.00 en 1.00 uur toegang tot 21 musea en de ingezette pendelbussen.

RECORDEDITIE MUSEUMNACHT Museumnacht 2015 was een succes. De musea ontvingen 9447 betalende bezoekers (tegenover 8000 in 2014), goed voor 33 779 bezoeken. De krantenkoppen liegen er niet om: ‘Recordeditie met 10 000 bezoekers’ (Gazet van Antwerpen), ‘Museumnacht maakt kunst hip’ (Het Laatste Nieuws), ‘Recordaantal bezoekers voor Museumnacht’ (De Morgen) … Bezoekers genoten van de expo’s en namen deel aan de vele activiteiten die de musea speciaal voor het evenement organiseerden. Met fietsen en pendelbussen trokken ze van het ene museum naar het andere. Op de route tussen de musea konden ze met de audio-app Kopstukken de verhalen achter Antwerpse standbeelden, pleinen en gebouwen ontdekken.

“ ”

Museumnacht maakt kunst hip

Het Laatste Nieuws



21 LOCATIES • Cinema Zuid • Diamant- en Umicore Zilverpaviljoen • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience • FotoMuseum • HeadquARTers • Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen in Koningin Fabiolazaal • Letterenhuis • Maagdenhuismuseum • MAS • MAS Havenpaviljoen • M HKA • Museum Mayer van den Bergh • Museum Plantin-Moretus / Prentenkabinet • Museum Vleeshuis • Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant • Openbaar Museum • Paleis op de Meir • Red Star Line Museum • Rockoxhuis • Rubenshuis • Stadhuis

Aanschuiven bij Info Cultuur voor een polsbandje © Jens Mollenvanger

In HeadquARTers was de collectie Latijns-Amerikaanse kunst van Katoen Natie te bewonderen en ter gelegenheid van zijn 450ste verjaardag was ook het stadhuis ’s nachts te bezoeken. Middelheimmuseum ligt net iets te veel aan de periferie van de stad en nam daarom niet deel aan Museumnacht. Ook MoMu ontbrak deze editie aan het lijstje omdat het museum op het tijdstip van het evenement geen tentoonstelling had lopen.

NACHTELIJK PROGRAMMA De musea stelden een gevarieerd programma samen, met onder meer verrassende geluidsinterventies, een negentiende-eeuwse fotoshoot, workshops, nachtelijke rondleidingen en een huwelijksfeest met dansinitiatie.

“ ”

Alles super geregeld, chapeau! Het Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant toonde tijdens een theeproeverij de plannen voor het toekomstige museum achter het stadhuis en op de muren van de leegstaande Fierensblokken op het Zuid creëerden jonge kunstenaars hun Openbaar Museum. Hedendaagse kunst toegankelijk maken was hun motto.


Bezoeker op Facebook

KOPSTUKKEN IN DE BINNENSTAD Welke verhalen gaan schuil achter de Antwerpse standbeelden en gebouwen? Op de wandelroute tussen de musea werden vergeten parels in de spotlights gezet. Informatieborden onthulden de levensverhalen van invloedrijke figuren als Albert Einstein, Paul van Ostaijen, Lieven Gevaert en Pieter Paul Rubens.

KUNSTWERK IN DE KIJKER Om ook de vaste collecties van de musea onder de aandacht te brengen, selecteerde elk museum een kunstwerk dat je absoluut gezien moet hebben. Deze werken werden aangeduid als 'Kunstwerk in de kijker'. Zo was er bijzondere aandacht voor de globes van Blaeu, een gigantisch schilderij van Napoleon Bonaparte en een buste van Gilbert Van Schoonbeke.

MUSEUMSOUNDS AmuseeVous is een trouwe partner van Museumnacht. AmuseeVous wil jongeren en musea dichter bij elkaar brengen. Ter gelegenheid van Museumnacht 2015 creëerden AmuseeVous en Musica een soundtrack. Zo konden bezoekers van het Museum Plantin-Moretus, het Rockoxhuis, het Maagdenhuismuseum, het MAS, het M HKA en het FotoMuseum via soundscapes kunst ontdekken met hun oren.

Kopstukkenparcours © Jens Mollenvanger

TWEE AFTERPARTY’S OP DE BADBOOT Tot vier uur ’s nachts werd er gedanst op de Badboot. Alle combitickets (Museumnacht + Afterparty, 648 tickets) waren vooraf uitverkocht. Honderden liefhebbers genoten van de zomerse dance grooves van dj’s Swoeng, Buscemi en Turntable Dubbers op deze exclusieve locatie. Eerder op de avond lag de focus op activiteiten voor gezinnen met kinderen. Tussen 19.00 en 21.00 uur waren er speurtochten, knutselworkshops en voor het eerst ook een Junior-Afterparty. Van 21.00 tot 22.00 uur draaide een dj vrolijke hits.


u

NAAR EEN TOEGANKELIJKE MUSEUMNACHT

“

Het was geweldig. Weer mooie dingen gezien!

”

Bezoeker op Facebook

EEN BREDE COMMUNICATIECAMPAGNE

VOLWASSENEN 7496

- 26 JARIGEN

- 12 JARIGEN 1743

TOTAAL AANTAL BEZOEKERS 208

9447

Opmerking: doordat kinderen gratis toegang hadden, werden ze niet allemaal geregistreerd.

Aantal bezoekers/bezoeken 30 000 22 500 15 000 7500 0 2012

Potentiële bezoekers uit de provincie Antwerpen werden ruim een maand op voorhand op de hoogte gebracht van het evenement. Door middel van een programmabrochure, een affichecampagne, radiospots en sociale media werden zij gestimuleerd om deze exclusieve avond mee te beleven. De programmabrochure werd gedrukt op 145 000 exemplaren en verspreid als inlage in Gazet van Antwerpen (115 000 ex.), via de musea, het Antwerps stedelijk distributienetwerk en Aeolus.

aantal bezoekers aantal bezoeken

1 08 2015

museumn a ch T ANTWERPEN v.u. ANNIK KLAES - PROSPEKTA, GROTE MARKT 13, 2000 ANTWERPEN - FOTO © ARTUR ERANOSIAN - WWW.MUSEUMNACHT.BE

BEZOEKCIJFERS 9447 betalende bezoekers namen deel aan Museumnacht. De bezoekers stapten gemiddeld 3 musea binnen. Samen telden de musea 33 779 bezoeken. Prospekta organiseerde de voorverkoop van tickets voor Museumnacht. Geïnteresseerden konden tickets kopen via www.museumnacht.be, telefonisch of bij Info Cultuur in de Wisselstraat. Er werden vooraf 4739 tickets verkocht, bijna 50% van de totale ticketverkoop. Een ticket in voorverkoop kostte net als bij de editie 2014 € 8. De avond zelf kostte een ticket € 10. Jongeren tot 26 jaar betaalden € 5. Kinderen jonger dan 12 jaar konden opnieuw gratis binnen.


Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet © Jens Mollenvanger

Ticketverkoop per leeftijdscategorie

2015

Iedereen is welkom tijdens Museumnacht. Daarom levert organisator Prospekta extra inspanningen om het evenement ook toegankelijk te maken voor personen met een handicap. Er is een gerichte communicatie en ook op het terrein wordt er op maat gewerkt. Voor rolstoelgebruikers werd een aangepaste pendelbus voorzien voor verplaatsingen tussen de musea. Hiervan werd echter geen gebruik gemaakt. In samenwerking met SignUp werd in het MAS en het Letterenhuis een rondleiding getolkt door een tolk Vlaamse Gebarentaal. Het M HKA organiseerde een expo die kunst uit de collectie op een bijzondere manier liet ervaren en zeer toegankelijk was voor mensen met een visuele beperking.

11de editie 21 locaties 9447 bezoekers 33 779 bezoeken 608 bezoeken/ museum

Red Star Line Museum © Jens Mollenvanger

“

“ ”

Recordeditie met 10 000 bezoekers

Gazet van Antwerpen

“

KMSKA in Fabiolazaal © Jens Mollenvanger

Wat luchtigheid moet kunnen in een museum

Nieuw record voor Museumnacht Antwerpen VTM

”

Voor € 5 extra kon je in voorverkoop ook een combiticket Museumnacht + Afterparty krijgen.

bezit Vlaanderen, UiT in Vlaanderen en Velo Antwerpen.

KOM GRATIS TERUG Als extra verwennerij konden bezoekers tot eind augustus hun polsbandje inruilen voor een gratis bezoek aan een museum. 1091 bezoekers (9%) maakten hiervan gebruik.

Het collectief van de deelnemende musea investeert financieel mee in de communicatie, in de logistieke ondersteuning en in het gratis vervoer met pendelbussen voor de bezoekers. Hiervoor wordt per verkocht polsbandje € 3 afgehouden.

SAMENWERKING TUSSEN VELE PARTNERS

MUSEUMNACHT IN DE PERS

Museumnacht is een overkoepelend initiatief dat de samenwerking tussen de musea in Antwerpen versterkt en de onderlinge banden aanhaalt. Er werd regelmatig overlegd met de communicatieen publieksmedewerkers van de verschillende musea. Daarnaast werd er samengewerkt met AmuseeVous, Toerisme Antwerpen en sponsors Gazet van Antwerpen, Radio 2, Openbaar Kunst-

Museumnacht Antwerpen kreeg heel wat aandacht in de geschreven pers. Bovendien werd er over Museumnacht bericht in het radionieuws op Radio 1, Radio 2, Klara, MNM, Studio Brussel, JOEfm en Qmusic. Er was een aankondigende reportage en een uitgebreid verslag over Museumnacht in het ATV-nieuws. Ook VTM-nieuws bracht verslag uit over Museumnacht.

”

Het Nieuwsblad

MUSEUMNACHT IN CIJFERS 11de editie  21 deelnemende musea 50% van de polsbandjes werd in voorverkoop verkocht 9447 bezoekers 33 779 bezoeken Gemiddeld 3,5 bezoeken per bezoeker 608 bezoekers per museum Ticketverkoop stijgt met 18% t.o.v. editie 2014


12 ONTSLUITING VAN CULTURELE INFORMATIE EN TICKETVERKOOP

Museumnacht © Jens Mollenvanger

ONTSLUITING VAN CULTURELE INFORMATIE EN TICKETVERKOOP 13

3. CULTUURMARKT De Cultuurmarkt van Vlaanderen gaf op zondag 30 augustus het feestelijke startschot voor het nieuwe cultuurseizoen. Het cultuurfeest in de zonovergoten Antwerpse binnenstad zette cultureel Vlaanderen in de kijker: van theater, literatuur, comedy, dans en muziek tot circus en expo. 150 000 bezoekers genoten van de optredens, deden mee met de workshops of kwamen tot rust in een van de groene oases op de Cultuurmarkt.

DIVERSE INFOMARKT 170 cultuurhuizen en organisaties uit heel Vlaanderen presenteerden op de infomarkt hun aanbod voor het komende cultuurseizoen. Een groot succes waren de workshops op het Steenplein, van Braziliaanse percussie tot flamencodansen, en de initiaties zeefdruk en zaadbommen maken in het Huis voor de Amateurkunsten. Iedereen wilde mee dansen, trommelen en knutselen. De infomarkt vulde zowat alle pleinen en straten in de Antwerpse binnenstad. Van in het station tot aan de Schelde. De infostands werden gegroepeerd per discipline. Hierdoor kreeg ieder plein een eigen identiteit: • theater op de Groenplaats, • muziek op de Grote Markt, • musea, literatuur & erfgoed op de Meir, • circus, vorming en dans op het Steenplein, • cultuurcentra op de Suikerrui.

THEATER OP DE GROENPLAATS 52 deelnemende cultuurinstellingen, waarvan: • 32 uit Antwerpen en districten → 61,54% • 20 uit Vlaanderen → 38,46%

DIVERSITEIT OP DE PODIA Niet enkel disciplinair maar ook geografisch gaf de infomarkt een mooi beeld van het culturele leven in Vlaanderen. Voor theater was er een grotere vertegenwoordiging van lokale actoren (zone 30 km), terwijl voor muziek vooral het bovenlokale Vlaamse aanbod werd voorgesteld.



Het programma op de podia was erg verscheiden, zowel wat betreft disciplines en genres als culturele achtergrond. Op de Grote Markt programmeerde Mourad Bekkour onder meer klezmermuziek (Les Cerveaux Lents), hiphop (WILD BOAR & BULL Brass Band) en wereldmuziek (Jawhar). De Marokkaans-Nederlandse Karima el Fillali (Shakuar) mengde er elektronische soundscapes met klanken van traditionele instrumenten.

GRATIS OPTREDENS OP 25 LOCATIES De Cultuurmarkt betekent ook: proeven van gratis optredens. Op 25 locaties gaven acteurs, comedians en muziekgroepen voorsmaakjes van hun nieuwe voorstellingen en concerten.

“

We hadden veel belangstellenden en hebben goed promo kunnen voeren. Bedankt voor alle ondersteuning. Wij hopen volgend jaar opnieuw van de partij te mogen zijn

”

Reactie van een standhouder


In het Huis Happaert, het Felixpakhuis, het Bernarduscentrum en de foyer van de Bourlaschouwburg was klassieke muziek van over de grenzen te horen, gebracht door onder meer Marina Baranova, Elena Kolesnitchenko, Ewelina Hajda (Marimba), Sergey Smirnov, Sixty 1 Strings, Artiom Shishkov en Helios Quartet. Ook Vlaamse artiesten keken over de grenzen. Pianiste Lies Colman speelde samen met de uit Madeira afkomstige cellist Luis Andrade. In september verscheen hun gezamenlijke cd met Russische en Oekraïense composities. Hadewijch Vanhaverbeke presenteerde op de Cultuurmarkt haar afstudeerproject La Valla, een met fictie geïnjecteerde documentaire over de realiteit net buiten de grenzen van Europa. Ze ging

MUZIEK OP DE GROTE MARKT 27 deelnemende instellingen, waarvan: • 10 uit Antwerpen en districten → 37,04% • 17 uit Vlaanderen → 62,96%

MUSEA, LITERATUUR EN ERFGOED OP DE MEIR 36 deelnemende cultuurinstellingen, waarvan: • 16 uit Antwerpen en districten → 44,44% • 20 uit Vlaanderen → 55,56%

CIRCUS, VORMING EN DANS OP HET STEENPLEIN 40 deelnemende cultuurinstellingen, waarvan: • 20 uit Antwerpen en districten → 50% • 20 uit Vlaanderen → 50%

CULTUURCENTRA OP DE SUIKERRUI 13 deelnemende cultuurinstellingen, waarvan: • 7 uit Antwerpen en districten → 53,85% • 6 uit Vlaanderen → 46,15%

GENIETEN VAN KLASSIEK OP 7 SCHITTERENDE PLEKKEN

Uit de evaluatie van de standhouders blijkt dat zij tevreden zijn over de Cultuurmarkt. De Cultuurmarkt krijgt een gemiddelde score van

8/10

“ ”

Heel Vlaanderen, hier samen, ideaal he!

‘Wat cultuur zaait, kan je oogsten’ Grote Markt © Sonia Goicoechea

hiervoor naar Ceuta, een Spaanse enclave in Marokko, en praatte met Afrikaanse migranten over hun situatie. Het is een symbolische plaats voor het Europese grenzenbeleid: hekken met prikkeldraad die de stad omringen en patrouilles dienen de Afrikaanse migranten buiten te houden.

Reactie van een bezoeker op de Cultuurmarkt

“

De 20ste editie van de Cultuurmarkt was een zinderend succes en lokte zo’n 150 000 bezoekers naar Antwerpen

”

De Standaard

Prospekta organiseerde in aanloop naar Cultuurmarkt 2015 audities voor klassieke muzikanten. Deze audities leverden opnieuw prachtige resultaten op, met diverse ensembles en kwaliteitsvolle muziek. In de jury zetelden Guy Vandromme (professioneel muzikant), Liesbet Vereertbrugghen (producer Klara), Chloë Herteleer (programmator muziek deSingel), Lena Tchernokondratenko (organisator muziekfestival voor jong talent) en Viviane Spiessens (zakelijk leider Prospekta en ervaren celliste). De genomineerden werden in de Sint-Joriskerk aan het Mechelseplein gepresenteerd aan het Cultuurmarktpubliek. Dat kon genieten van kamermuziek, een strijkkwartet en een houtblaaskwintet met sopraan. In de oude provincieraadszaal van het Bernarduscentrum kon men luisteren naar de fantastische klanken van een marimba, filmmuziek van John Zorn, een klarinetensemble en kamermuziek. Ook partners organiseerden luisterplekken voor klassieke muziek. Bij AMUZ was oude muziek uit het repertoire van Petrus Alamire te horen, in het Begijnhof werd barokmuziek gespeeld door RedHerring. En ook in het indrukwekkende interieur van het Huis Happaert, in het Felixpakhuis en in de foyer van de Bourlaschouwburg stond klassieke muziek op het programma.

MET HET HELE GEZIN NAAR DE CULTUURMARKT De Cultuurmarkt was weer een ideale kans om er met het hele gezin op uit te trekken. Er waren veel optredens, workshops en activiteiten voor kinderen, onder meer in HETPALEIS, op de Groenplaats en het Steenplein, maar ook op locaties die anders minder focussen op kindercultuur. De jongste bezoekers konden genieten van theatervoorstellingen, kortfilms, een voorleesjukebox, een leeshoek, een draaimolen vol waanzinnige figuren, circus-, dansen percussieworkshops … De Vliegroute loodste de kinderen over de Cultuurmarkt. Zo konden ze kennismaken met de gezelschappen en organisaties, terwijl hun ouders de kans hadden om het nieuwe cultuuraanbod te ontdekken. Enthousiaste kinderen brachten 630 volgestempelde kaarten binnen en gingen tevreden naar huis met een eigen Vlieg-opnamehartje.

Steenplein © Sonia Goicoechea


EEN BOEK ONDER DE VERTELBOOM De Wapper werd voor een dag een ontmoetingsplek en een oase van rust voor lezers. Stichting Lezen organiseerde op het ‘leesplein’ een boekenverkoop, maar je kon er ook snuisteren in de boekenkasten en je onder de vertelboom zetten. Of genieten van de verrassende voorleesjukebox met onder meer Bert Verbeke. Op de Meir mocht je mee onder moeders paraplu voor fijne minuutverhaaltjes, op het Steenplein kon je luisteren naar Les Liseuses Fabuleuses en op de Suikerrui waren er voorleessessies met onder meer William Boeva in de bibbus.

VEEL MUSICAL Op de Handschoenmarkt, in de schaduw van de kathedraal, presenteerde de Sportpaleisgroep verschillende musicals: Sprookjesboom: de musical van Efteling Theaterproducties, de succesmusical Lelies in Symfonie, Piaf, de musical – met Els De Schepper in de hoofdrol – en Ketnet Musical: Kadanza Together. In de Rode zaal van het Fakkelteater bracht InTeam de rockmusical RENT en Dynamic zorgde voor de eerste Vlaamse versie van de musical The Story of my Life. Voor Broadwayklassiekers moest je op de Sint-Nicolaasplaats zijn. Ook de optredens van onder meer Big Dave Reniers & Jokke Schreurs en Walter Broes & The Mercenaries op de container van de Antwerpse cultuurcentra naast het stadhuis hadden veel succes. Een massa mensen liet zich fotograferen voor cut-outs van meesterwerken uit de Antwerpse musea en voor de cover van de nieuwe seizoensbrochure van HETPALEIS. Wapper © Sonia Goicoechea

De musea in Antwerpen waren gratis te bezoeken tijdens de Cultuurmarkt en lokten niet alleen veel volk maar ook opvallend veel gezinnen met kinderen. Onder meer in het Rubenshuis konden zij deelnemen aan een fijne Vlieg-schattenjacht. Op de Handschoenmarkt waren de musicals voor kinderen een groot succes.

LACHEN GEBLAZEN Terug van weggeweest en meteen goed voor volle zalen: een stevig comedyluik. In het Zuiderpershuis was het een hele dag lachen geblazen met comedians als Bert Gabriëls, Bas Birker, Ann Helena Kenis, Ygor, Manu Moreau en Joost Van Hyfte. BIL zorgde voor improvisatietheater pur sang. Op de Suikerrui kroop Nigel Williams achter de microfoon en in de Rode zaal van het Fakkelteater ging improtheatergezelschap De Improfeten aan de slag met suggesties uit het publiek.


Steenplein © Sonia Goicoechea

20ste editie 25 locaties 150 000 bezoekers meer dan 600 artiesten 715 vegetarische maaltijden KOOPJES De stock- en boekenverkopen – nieuw op de Cultuurmarkt – werden duidelijk gesmaakt door de bezoekers en zorgden voor een overrompeling in het Toneelhuis, op de Wapper en in het Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant.

Locaties optredens Cultuurmarkt van Vlaanderen 2015 LOCATIE

PROGRAMMATOR

GENRE

AMUZ

AMUZ

oude muziek

Arenberg

Arenberg

opendeur

Begijnhof

RedHerring

barokmuziek

Bernarduscentrum

Prospekta (jury audities)

klassieke muziek

Cabron

Cabron

muziek

Den Hopsack

Den Hopsack

muziek & poëzie

Fakkelteater Rode Zaal

Fakkelteater

theater & muziek

Fakkelteater Zwarte Zaal

Prospekta/Sophie De Somere

theater

Felixpakhuis

Gelber Music

klassieke muziek

Groenplaats

Vlamo

fanfares & harmonieën

Grote Markt

Prospekta/Mourad Bekkour

wereldmuziek

Handschoenmarkt

Sportpaleisgroep

muziek

het Huis Happaert

het Huis Happaert/Loge 35

klassieke muziek

HETPALEIS

HETPALEIS

kinderen jongerentheater

Huis voor de Amateurkunsten

Fameus, OPENDOEK en Koor&Stem

amateurkunsten

KBC-toren

Nekka

Nederlandstalige muziek

Meir

Prospekta/Vincent Brijs

jazz

Sint-Joriskerk

Prospekta (jury audities)

klassieke muziek

Sint-Nicolaasplaats

Den Beulebak, De Violieren, Noordteater, Poppenschouwburg Van Campen en Teater De Peerdestal

amateurtheater

Steenplein

Prospekta, HETSTEEN, Ell Circo d'Ell Fuego & Circant

vorming, circus & dans

Suikerrui

Cultuurcentra, bibliotheken & musea Stad Antwerpen

muziek, theater, beeldende kunst & literatuur

Theater aan de Stroom

Theater aan de Stroom

theater & muziek

Toneelhuis

Toneelhuis/Gelber Music

stockverkoop & klassieke muziek

Wapper

Stichting Lezen

literatuur

Zuiderpershuis

Zuiderpershuis & Live Comedy

comedy, muziek & film

Musea Antwerpen

Musea Antwerpen

beeldende kunst & erfgoed

“

Het is ongelooflijk hoeveel nieuwe ontdekkingen je hier doet. Er is zoveel te zien dat ik tijd te kort kom

”

Reactie van een bezoeker (in De Standaard en Gazet van Antwerpen)

Grote Markt © Sonia Goicoechea


NATUURLIJKE CULTUURMARKT De Cultuurmarkt vierde haar twintigste verjaardag. Daarom trakteerde Prospekta met kruiden, planten en bloemen … met groen in de stad! Want wat cultuur zaait, kan je oogsten. Bezoekers konden de geur van kleurrijke bloemen opsnuiven en proeven van lekkere verse kruiden. De opwarming van de aarde zet zich door en is extra voelbaar in steden. De aanwezigheid van groen heeft een afkoelend effect, dat tot drie graden verschil kan geven. Daarnaast zorgt groen voor een betere luchtkwaliteit, heeft het een ontspannend effect en is het ook gewoon mooi. Redenen genoeg dus om te investeren in groen in de stad. De Cultuurmarkt maakte het stadscentrum ‘eetbaar’ met artistieke bakken vol kruiden, bessen en planten waaruit bezoekers mochten plukken en proeven. Hiervoor werd samengewerkt met scenografes Saskia Louwaard en Katrijn Baeten. De plantenbakken werden niet gecreëerd voor een dag. Tien van hen werden na de Cultuurmarkt ‘geadopteerd’ door cultuurhuizen die dit groen een vaste plek wilden geven. De overige bakken werden in privétuinen geplaatst. Ook op en rond de podia werden plantenbakken met grassen geplaatst. Dat bleek een meerwaarde voor bezoekers en artiesten. De planten en bakken die op de podia stonden, werden gerecupereerd en zullen bij volgende edities opnieuw gebruikt worden. Ondertussen zorgen ze voor een groene werkomgeving bij Prospekta. In ons land engageren heel wat cultuurhuizen zich om mee vorm te geven aan een meer leefbare wereld. Verschillende cultuurhuizen houden bijvoorbeeld bijen op hun dak. Als de belangrijkste bestuivers van fruit en groenten zijn bijen immers onmisbaar. Om dit onder de aandacht te brengen, organiseerde Prospekta een wedstrijd voor de lekkerste culturele honing. Juryleden Rit Van Damme (Natuurpunt Antwerpen) en Jan Vannoppen (Velt) kozen als winnaar de Operahoning van Opera Vlaanderen, gemaakt door de bijen boven de koorzaal. Ook heel wat standhouders haalden inspiratie uit het thema ‘Natuur in de stad’. Aan de infostand van Velt op het Steenplein leerde je alles over ecologisch tuinieren, kreeg je tips om in de keuken aan de slag te gaan en kon je proeven van alternatief broodbeleg. Op de Suikerrui maakte je kennis met de Antwerpse zadenbibs en kon je zelf zaadbommen maken. Bij Natuurpunt kon je ontdekken hoe het voelt om over een blotevoetenpad te lopen. In de Arenberg kon je terecht voor honinghapjes en ook aan de infostands van

Grote Markt © Sonia Goicoechea

t,arsenaal mechelen, WALPURGIS en Opera Vlaanderen Ballet Vlaanderen was er honing te verkrijgen. De Cultuurmarkt investeerde ook achter de schermen in een zo duurzaam mogelijk evenement. De artiesten en medewerkers kregen een lekkere vegetarische maaltijd en backstage kregen de artiesten water uit waterkoelers. De T-shirts voor de vrijwilligers werden gemaakt uit 100% organisch katoen. Medewerkers, standhouders en artiesten konden gratis de fietsen van Velo Antwerpen gebruiken om zich te verplaatsen over de Cultuurmarkt. Op de podia werd zo weinig mogelijk belichting voorzien en werd bovendien LED-verlichting gebruikt. Zo stonden de artiesten energiezuinig in de kijker. Suikerrui © Sonia Goicoechea


u

CULTUURMARKT WERKT AAN TOEGANKELIJKHEID De Cultuurmarkt van Vlaanderen is een evenement waarop iedereen welkom is. Daarom levert organisator Prospekta elk jaar inspanningen om het evenement voor hen toegankelijk te maken. Zo was er een aparte folder waarin de voorzieningen voor personen met een handicap werden toegelicht. Daarnaast werd duidelijk gecommuniceerd over parkeerplaatsen voor mensen met een handicap en over toegankelijk sanitair op de Cultuurmarkt. Op de infomarkt werden tolken Vlaamse Gebarentaal ingezet en op de locatie voor Nederlandstalige muziek lag er bij verschillende voorstellingen een ringleiding voor mensen met een hoorapparaat.

EEN BREDE COMMUNICATIECAMPAGNE

“

Net terug van @Cultuurmarkt, wordt weer druk cultureel najaar, met alvast tickets van @BOZARbrussels

”

Bezoeker op Twitter

Voor de Cultuurmarkt van Vlaanderen werd een brede promotiecampagne georganiseerd, waarbij naast de eigen communicatiemiddelen en betaalde distributie ook mediadeals en samenwerkingsverbanden werden ingezet. Zo werden er partnerships aangegaan met De Standaard (advertenties in de krant & online en de programmakrant als bijlage bij de krant), KBC (affiches in kantoren en aankondiging op geldautomaten en schermen), Radio 2, Klara en Canvas (spots


¯¯ ‘De twintigste editie van de Cultuurmarkt was een zinderend succes en lokte zo’n 150 000 bezoekers naar Antwerpen.’ (De Standaard) ¯¯ ‘De sfeer was feestelijk, het programma veelbelovend en het publiek tevreden. In totaal kwamen 150 000 mensen een kijkje nemen.’ (Gazet van Antwerpen) ¯¯ ‘Cultuurmarkt lokt 150 000 bezoekers.’ (Het Nieuwsblad) De affiches (10 000 exemplaren) en flyers (25 000 exemplaren) werden verspreid over heel Vlaanderen. De responsive website www.cultuurmarkt.be, die duidelijk leesbaar is op zowel pc, smartphone als tablet, lokte in de week voor de Cultuurmarkt (24/08-30/08) 13 724 unieke bezoekers. Op 30/08 waren er 5119 unieke bezoekers. Vooral de programmapagina’s werden die dag bekeken. 18% van de bezoekers gaf rechtstreeks de URL www.cultuurmarkt.be in, 11% kwam via sociale media zoals Facebook op de site terecht, 5% kwam via een link op een andere site en 64% via een zoekmachine. Met de digitale nieuwsbrief die geïnteresseerden op de hoogte houdt, werden op regelmatige basis meer dan 400 lezers bereikt. Via de Facebookpagina van de Cultuurmarkt werden mensen op de hoogte gebracht van de laatste nieuwtjes en uitgenodigd voor de Cultuurmarkt. Eind augustus had de Cultuurmarkt 6724 likes, een stijging met 1030 likes op een maand tijd. Op het piekmoment (30/08) bereikte de Cultuurmarkt op Facebook 51 766 mensen.


De Cultuurmarkt van Vlaanderen is het resultaat van een unieke samenwerking met Vlaamse cultuurhuizen en artiesten. De artiesten treden gratis op en gebruiken de Cultuurmarkt als promotieplatform. De infostandhouders betalen een bijdrage voor hun deelname en steunen hiermee het collectief. Prospekta coördineert het geheel en verzorgt de overkoepelende communicatie. Cultuurmarkt van Vlaanderen 2015 werd gesubsidieerd en ondersteund door de Vlaamse Gemeenschap, Provincie Antwerpen en Stad Antwerpen. Voor financiële sponsoring kon Prospekta opnieuw rekenen op KBC. Mediasponsors voor de editie 2015 waren De Standaard, Canvas, Radio 2 en UiT in Vlaanderen. Ook met Klara werd samengewerkt, in het kader van het programma klassieke muziek & jazz. Naturasponsors waren Aeolus, Opel, piano’s Maene en Velo Antwerpen. De NMBS stelde gratis de stationshal van Antwerpen Centraal ter beschikking voor optredens.

BEDANKT AAN ALLE VRIJWILLIGERS Meer dan 100 vrijwilligers hielpen bij de totstandkoming van de Cultuurmarkt van Vlaanderen. Zij onthaalden de artiesten, maakten het publiek wegwijs, volgden het podiumprogramma op, begeleidden de standhouders op de infomarkt… Om de vrijwilligers vooraf goed te informeren organiseerde Prospekta een info- en ontmoetingsmoment. Als dank voor hun bijdrage kregen alle vrijwilligers een cadeaubon van Info Cultuur, een T-shirt en een warme maaltijd.

”

CULTUURMARKT IN DE PERS

SUCCES DANKZIJ SAMENWERKING MET VELE PARTNERS & SPONSORS

Thuis-actrice Ann Pira van Loge10 Theaterproducties (in Gazet van Antwerpen)

op radio & tv), UiT in Vlaanderen en Aeolus. Ook standhouders, optredende artiesten, locaties, sponsors, vrijwilligers … werden ingeschakeld in de promotiecampagne.

Als acteur is het belangrijk om hier aanwezig te zijn. Mensen zien je graag ook eens in het echt

“

Meir © Sonia Goicoechea

CULTUURMARKT IN CIJFERS 20ste editie  25 locaties met activiteiten of infostands 170 culturele infostands uit heel Vlaanderen 268 activiteiten en optredens meer dan 600 optredende artiesten 150 000 bezoekers 75 organisaties deden mee aan de Vliegroute 630 volle Vlieg-stempel- kaarten EXPO 14 musea gratis te bezoeken 100 vrijwilligers 715 vegetarische maaltijden voor artiesten, standhouders en vrijwilligers Op het piekmoment (30/08) bereikte de Cultuurmarkt op Facebook 51 766 mensen

WOLVEN DIE RIVIEREN VERLEGGEN In 2015 bestaat Prospekta twintig jaar. De Cultuurmarkt van Vlaanderen is toe aan haar twintigste editie. In die twee decennia groeide het evenement uit tot een echte traditie, de jaarlijkse gelegenheid voor culturele instellingen om zich aan het brede publiek voor te stellen en het moment waarop iedereen de verscheidenheid en de rijkdom kan ontdekken die het culturele leven in Vlaanderen kenmerken. Twintig jaar van groei, van nieuwe initiatieven en inspirerende ontmoetingen met mensen die zich met hart en ziel inzetten om een bijdrage te leveren aan dat culturele landschap, en daarmee ook aan de toekomst van onze samenleving. De Cultuurmarkt is een feest, maar in dit porseleinen jubileumjaar is de feeststemming broos. Hoewel talrijke verenigingen opnieuw zorgen voor een mooi gevulde infomarkt, valt het op dat heel wat kleinere gezelschappen de laatste jaren moesten afhaken, vooral om financiële redenen. Aan motivatie en strijdvaardigheid ontbreekt het de cultuursector niet, maar door de voortdurende besparingen staat het water vele verenigingen tot de lippen. Zonder steun uit alle hoeken en lagen van de samenleving kan de cultuursector niet overleven. Zonder de passie en financiële hulp van beleidsmakers, overheidsinstellingen, commerciële partners en privépersonen dreigt het culturele landschap te verschralen. In tijden waarin velen in onze samenleving het moeilijk hebben en waarden onder druk staan, hebben we meer dan ooit nood aan initiatieven die de zeden verzachten en de vruchtbaarheid van diversiteit onderstrepen. In die tijden hebben we kunstenaars nodig om zowel het landschap als de samenleving zuurstof te geven. Eenzame wolven, zo omschreef ik mensen uit het culturele veld in mijn openingsspeech van de Cultuurmarkt van Vlaanderen 2014. Net als wolven leven deze mensen liefst ingebed in een ruimere context. Maar als ze door omstandigheden gedwongen worden, deinzen ze er niet voor terug alleen op zoek te gaan naar een partner, een groep of een nieuw territorium. Ze zijn altijd overtuigd van hun kracht en de weg die ze kiezen. En zowel alleen als in groep kunnen ze aan het begin staan van een wonderlijk proces, met een

grote impact op de omgeving waarin ze leven. Dat bewijst ook het buitengewone verhaal van de wolven in het Yellowstone National Park in de Verenigde Staten. Bij gebrek aan natuurlijke tegenstand was de hertenpopulatie in het park halfweg de jaren negentig in die mate toegenomen dat de massa het landschap had kaalgevreten, waardoor verschillende andere diersoorten het gebied hadden verlaten. Op dat moment werd besloten om na een decennialange afwezigheid opnieuw enkele wolven in het park uit te zetten. De gevolgen voor het ecosysteem waren enorm. De herten begonnen de vlakten langs het water te mijden ondat ze daar het kwetsbaarst waren. Al gauw herstelde zich daar de vegetatie. Zangvogels namen hun intrek in de snelgroeiende bomen op de oevers van de rivier, die ook bevers aantrokken. Met hun dammen creëerden deze op hun beurt niches voor otters, muskusratten en eenden. De wolven doodden bovendien heel wat coyotes, waardoor er meer voedsel was voor aaseters en ook het aantal konijnen weer toenam, zodat onder meer ook de vossen terugkeerden. Tot slot zorgden de nieuwe wouden op de rivieroevers ervoor dat er minder erosie was, de rivier minder ging meanderen en meer zijn natuurlijke bedding volgde. Zo bliezen een paar wolven het hele ecosysteem in Yellowstone nieuw leven in en veranderden ze zelfs de loop van de rivier. Net als Yellowstone heeft Vlaanderen nood aan wolven. Het zijn zij, de eenzame wolven uit de culturele sector, die onze samenleving zuurstof kunnen geven. Het zijn zij die rivieren kunnen verleggen. De vraag is dus of we de rivieroevers verder laten afgrazen, waardoor de massa uiteindelijk niets dan een dorre vlakte zal resten? Of blijven we de diversiteit alle kansen geven en met zijn allen investeren in een uitgebalanceerd ecosysteem, zodat de rivier door een bloeiend cultureel landschap naar een mooie toekomst kan stromen? Koesteren we de eenzame wolven in onze maatschappij? Annik Klaes Directeur Prospekta (Bewerkt fragment openingsspeech Cultuurmarkt van Vlaanderen 2015)

Blijven we de diversiteit alle kansen geven en met zijn allen investeren in een uitgebalanceerd ecosysteem?

B.

OVERKOEPELENDE DIENSTVERLENING EN PLATFORM VOOR OVERLEG, ERVARINGSUITWISSELING EN SAMENWERKING

Plantenbakken Cultuurmarkt 2015 leiden een eigen leven in de kantoren van Prospekta

1. GREEN TRACK ANTWERPEN Green Track Antwerpen is een collectief van culturele instellingen die streven naar een duurzame kunstensector. De Green Trackleden willen samen bouwen aan een waardevolle toekomst. Dit doen ze door expertise te delen, de eigen werking te verduurzamen en anderen te inspireren. Prospekta is coördinator van dit collectief, dat in 2014 officieel van start ging. Green Track Antwerpen maakt deel uit van het overkoepelende Vlaamse Green Tracknetwerk.

‘It is the rain’s imagination which makes the flowers grow’

(uit: Woestijnwoorden, MariJo Moore)

26 CULTURELE ORGANISATIES VORMEN IN 2015 GREEN TRACK ANTWERPEN

TIP Bij REWIND kan je in plaats van een brooddoos een broodzak uit gerecycleerd materiaal kopen. Als je boterhammen op zijn, kan je het papier opvouwen, zodat het geen plaats meer inneemt. De zak kan afgespoeld en een jaar lang hergebruikt worden.

22 OVERKOEPELENDE DIENSTVERLENING EN PLATFORM VOOR OVERLEG, ERVARINGSUITWISSELING EN SAMENWERKING

Ieders verantwoordelijkheid Zesentwintig culturele organisaties vormen in 2015 Green Track Antwerpen. Ze zetten zich actief in voor een duurzame kunstensector en werken hiervoor ook samen. De organisaties bevestigen middels een charter dat ze hun ecologische voetafdruk wensen te verkleinen in alle geledingen van hun werking. Ze verzamelen expertise rond duurzaamheid en een aantal milieu-indicatoren om hun ecologische voetafdruk te kunnen berekenen. Op basis hiervan wordt een actieplan gemaakt met jaarlijks te realiseren doelstellingen. De organisaties stellen een ecoverantwoordelijke aan, die het aanspreekpunt is voor interne en externe collega’s. Prospekta ondersteunt de individuele leden bij het verzamelen van gegevens, het opstellen van de actieplannen en de implementatie ervan in hun werking. In de eerste helft van 2015 ging de coördinator van Green Track Antwerpen persoonlijk langs bij de leden om in een gesprek

de individuele noden en verwachtingen te formuleren en de reeds geleverde inspanningen en de opgebouwde expertise in kaart te brengen. Samen sterk Alle leden zijn mee verantwoordelijk voor de inhoudelijke invulling van Green Track. Ze nemen deel aan maandelijkse ontmoetingsmomenten om hun kennis te delen en gemeenschappelijke acties te bedenken. De leden stelden om beurten hun locatie open voor de overlegmomenten, waardoor de partners elkaars werkplek en werking beter konden leren kennen. Tijdens de bijeenkomsten werden zowel positieve als negatieve ervaringen uitgewisseld, werden concrete vragen gesteld, tips gegeven en was er ruimte voor discussie. Eind 2015 werd beslist vaker experten uit te nodigen op deze overlegmomenten.

Er wordt samengewerkt rond grotere thema’s als mobiliteit of energiebeheer en, specifieker, rond autodelen, verpakkingen of groepsaankopen. Sensibiliseren van het publiek staat hoog op de agenda. Ook wordt de rol van het collectief als belangenbehartiger van een duurzame kunstensector steeds duidelijker. De leden betalen sinds 2015 een vrije bijdrage aan het collectief. Dit genereert voldoende inkomsten om experten in specifieke vakgebieden mee aan tafel uit te nodigen.

HKA, ModeMuseum Provincie Antwerpen, Moeder Eik, Museum Plantin-Moretus, Opendoek, Prospekta, provinciaal Zilvermuseum, Rataplan, Sering, Stichting Lezen Vlaanderen, toneelgezelschap luxemburg, Toneelhuis, TRIX, Vlaams Architectuurinstituut en Walpurgis.

Prospekta faciliteert de samenwerking tussen de leden, organiseert de overlegmomenten en expertise-uitwisselingen, en coördineert de gemeenschappelijke acties.

Organisaties die van bij het begin bij Green Track betrokken waren, hebben intussen voldoende expertise opgebouwd om de in hun werking ingebedde initiatieven voor te stellen aan nieuwe leden en deze te begeleiden bij de vertaling ervan naar hun organisatie.

LEDEN 2015 Na de oprichting van het collectief in 2014 werden geen acties ondernomen om extra leden te werven omdat Prospekta eerst de kwaliteit van het platform en de dienstverlening wilde optimaliseren. Prospekta wil ook te allen tijde voldoende ruimte bewaren voor de individuele begeleiding van de Green Trackleden. Die basis is er vandaag. Dankzij mond-tot-mondreclame hebben zich in de loop van 2015 nieuwe organisaties aangemeld, waardoor er een spontane stijging van het ledenaantal was. Het Antwerpse Green Trackcollectief 2015 bestaat uit AMUZ, Berlin, Centrum voor Beeldexpressie, Curieus Antwerpen, De Veerman, deFilharmonie, Fameus, Fotomuseum Provincie Antwerpen, Fringe vzw, I Solisti del Vento, Koor en Stem, M

26 culturele organisaties= Green Track Antwerpen 2015 T I P In Japan worden metalen kokertjes ter

grootte van een sleutelhanger gebruikt om sigarettenpeuken in te bewaren voor onderweg. .

AANTAL LEDEN 30

ONLINE KENNISCENTRUM Er is een kennisplatform voor de leden van Green Track, waarop de ecoverantwoordelijken informatie kunnen raadplegen en aanvullen. Het kennisplatform bevat de actieplannen van de leden en de verslagen van de bijeenkomsten, maar ook concrete tips en antwoorden op vragen die werden gesteld. Het platform is thematisch ingedeeld en groeit gestaag door de informatie die de leden aanbrengen.

COMMUNICATIE De aangesloten organisaties ontvangen een signalisatiebord van Green Track om in hun publieksruimte op te hangen. Ook beschikken zij over het logo van Green Track, om in hun interne en externe communicatie te gebruiken.

20 10 2014

2015

OVERKOEPELENDE DIENSTVERLENING EN PLATFORM VOOR OVERLEG, ERVARINGSUITWISSELING EN SAMENWERKING 23

ENKELE REALISATIES VAN DE ANTWERPSE GREEN TRACKLEDEN De leden van Green Track Antwerpen engageerden zich tot het opstellen van een actieplan. Sommige partners dienden formeel een actieplan in, maar ook de andere organisaties voerden concrete acties uit en deden aan milieuzorg. Deze actieplannen en voornemens blijven geen dode letter, maar zijn volop in uitvoering.

MUSEUM PLANTIN-MORETUS/ PRENTENKABINET

JAARTHEMA 2015 Het jaarthema 'Energie & materiaalbeheer' kreeg aandacht in de individuele werkingen van de leden, maar werd in de loop van 2015 niet verder uitgediept in groepsverband. Gezien het belang van het thema wordt het opnieuw opgenomen in 2016. Zo zal de gemeenschappelijke aankoop van groene energie voor de Antwerpse Green Trackleden onderzocht worden.

SAMENWERKINGEN VAN GREEN TRACK 1. Klimaatconferentie van Parijs Theatergezelschap Laika vond dat ook de cultuursector zijn stem moest laten horen op de Klimaatconferentie van Parijs in het najaar van 2015. Laika nam hiervoor contact op met enkele Antwerpse cultuurhuizen en met Pulse Transi-

2. Podiumshare In het najaar kreeg Green Track bezoek van een enthousiast MartHA!tentatief, dat een concreet voorstel had om voor het culturele veld een uitwisselingsplatform voor theatermateriaal te organiseren. Er wordt nu al organisch samengewerkt tussen verschillende cultuurhuizen en enkele spelers werken ook op een fijne manier samen met externe partners zoals de Kringloopwinkels. Prospekta en het MartHA!tentatief ondertekenden een intentieverklaring voor Podiumshare: ‘Het MartHA!tentatief onderzoekt en ontwikkelt samen met Prospekta een digitaal platform


m pu t e r j e co

e n sc

h

da t

tienetwerk Cultuur. Samen schreven ze een open brief die onze ministers aanspoorde om in Parijs te streven naar een ambitieus, globaal en bindend akkoord. De brief werd ter ondertekening voorgelegd aan het culturele veld. Prospekta verspreidde de brief naar haar adressenbestand en ondertekende hem in eigen naam en in naam van Green Track Antwerpen. Prospekta kreeg hiervoor de toestemming van haar leden.

F

F

Green Track Antwerpen maakt gebruik van kanalen zoals het stedelijke Stadslab 2050 en GreenTrack.be om goede praktijkvoorbeelden breed te communiceren. Prospekta is vertegenwoordiger en woordvoerder van Green Track Antwerpen binnen andere netwerken.

je

erm

he b

Kinderen kunnen kunstenaars inspireren en kunstenaars het onderwijs. Dat was het uitgangspunt van het project ARTECO. Met negen basisscholen uit Vlaanderen, negen basisscholen uit het Zuiden en negen kunstenaars uit het Zuiden werd er twee jaar lang nagedacht over en gewerkt rond de vraag hoe duurzaamheid en kunst elkaar kunnen bevorderen.

De Veerman wil zijn kennis over en ervaringen met en door de kunsten met iedereen delen. In 2015 werd de methode Duurzaamheid en kunst. Lessen voor de basisschool in boekvorm gepubliceerd. Deze publicatie kwam tot stand onder redactie van Karel Moons en vertelt hoe leerkrachten lessen kunnen maken over kunst en duurzaamheid.

tu

DE VEERMAN

Museum Plantin-Moretus realiseerde enkele structurele en sensibiliserende acties uit zijn Actieplan Duurzaamheid. Het belangrijkste aandachtspunt in 2015 was werken met duurzame materialen. Zo organiseerde het museum een workshop met als doel het eigen personeel te informeren over de duurzame materialen die vaak gebruikt worden in het museum. Daarnaast voorzag het 10% extra budget voor de uitwerking van de nieuwe opstelling, om het gebruik van duurzame materialen financieel mogelijk te maken. Duurzaamheid was ook een vast criterium bij de aanbestedingen voor scenografieën. Drukopdrachten besteedt het museum voortaan enkel uit aan drukkerijen die duurzaam werken. Ook werd het personeel gesensi-

TO

Het Antwerps Green Track Beeldexpressie, Curieus A Provincie Antwerpen, Frin Provincie Antwerpen, Moe Zilvermuseum, Rataplan, S Toneelhuis, TRIX, Vlaams

biliseerd om energiezuinig te werken. Daarbij lag de klemtoon op het gebruik van de verwarming, het doven van lichten, energiezuinig computerbeheer en printen/kopiëren. Collega’s die aandacht besteden aan deze zaken, worden beloond met een snoepje.

Het museum benadert duurzaamheid tot slot ook vanuit een sociale invalshoek. Tijdens de wintermaanden kookten collega’s elke donderdag verse vegetarische soep en in de gemeenschappelijke refter werd een weggeefkist gezet ld om het idee ‘re-use’ kracht bij te zetten.

TRIX heeft de voorbije drie jaar zijn energieverbruik enorm gerationaliseerd. Sinds twee jaar gebruikt TRIX een energieboekhoudingstool die het mogelijk maakt het energieverbruik te monitoren en ingrepen te verantwoorden die moeten leiden tot een lager verbruik. Op basis van een analyse van de cijfers zijn in 2015 verschillende acties ondernomen. Het elektriciteitsverbruik daalde met 30% (van 383 MW in 2013 naar 267 MW in 2015) door beter gebruik van de HVAC-installatie, het investeren in LED-verlichting op de verschillende podia en kleine aanpassingen in het gebruik van elektrische toestellen. Verspillingssituaties werden opgespoord en uitgeschakeld, en het personeel werd bewust gemaakt van het energieverbruik.

Voor gas is er in dezelfde periode een daling in het reële verbruik gerealiseerd van 1057 MW (in 2013) naar 565 MW (in 2015), oftewel -46%. Het waterverbruik was meer volatiel. Er werd onder andere geïnvesteerd in sensorkranen in de verschillende concertzalen. Het bedrijfsafval van TRIX wordt sinds vorig jaar opgehaald door Van Gansewinkel, dat jaarlijks cijfers kan bezorgen over de verschillende afvalfracties. Het is de bedoeling om de afvalberg in kaart te brengen, deze in de toekomst te verkleinen en de inspanningen daarvoor te monitoren.

ui

tg

es

ch ak e

Op de eerste verdieping werden alle lampen vervangen door LED-lampen, overbodige lampen werden uitgeschakeld en er was aandacht voor afvalverwerking en recuperatie van afvalmateriaal.

TRIX

waarop gezelschappen materiaal met elkaar kunnen uitwisselen. Voorlopig hebben volgende gezelschappen toegezegd om mee te doen: Comp. Marius, Laika, tg Stan, Theater Froe Froe, Berlin, de Koe en MartHA!tentatief.’

INBEDDING Green Track kan rekenen op steun van Stad Antwerpen. De milieudienst van de stad is het primaire aanspreekpunt, maar er kan ook een beroep gedaan worden op de expertise van

kcollectief 2015 bestaat uit AMUZ, Berlin, Centrum voor Antwerpen, De Veerman, deFilharmonie, Fameus, Fotomuseum nge vzw, I Solisti del Vento, Koor en Stem, M HKA, ModeMuseum eder Eik, Museum Plantin-Moretus, Opendoek, Prospekta, provinciaal Sering, Stichting Lezen Vlaanderen, toneelgezelschap luxemburg, s Architectuurinstituut en Walpurgis. Het uitwisselingsplatform in de vorm van een website wordt nu ontwikkeld onder toezicht van het MartHA!tentatief. Podiumshare zal als pilootproject worden uitgetest door een beperkt aantal gezelschappen. Eens operationeel kan uitbreiding naar andere partners onderzocht worden.

WALPURGIS Walpurgis begon in de zomer van 2014 te imkeren in de tuin van zijn werkplaats deFENIKS. Tijdens het eerste jaar werd een dagboek bijgehouden waarin ook een link werd gelegd met de artistieke praktijk van het gezelschap.

‘Zo weinig mogelijk tussenkomen in organische processen, natuurlijke of artistieke, dát is de kunst’

andere stedelijke diensten. Green Track is partner van Stadslab 2050 en maakt ook deel uit van het Vlaamse Pulse Transitienetwerk Cultuur en het Vlaamse Green Tracknetwerk.


2.URBAN TRACK, POWERED BY PROSPEKTA

Geïnspireerd door de succesformule van Green Track initieerde Prospekta in 2015 Urban Track, een platformwerking van het culturele veld rond stedelijkheid. Het werkmodel van Urban Track wordt identiek aan dat van Green Track. Het platform wil reflecteren over stedelijkheid, maar vooral ook bouwstenen aanreiken vanuit de culturele sector om het (samen)leven in de stad vandaag en morgen duurzamer te maken. Stedelijkheid wordt daarbij gezien als het product van verschillende factoren, zoals het culturele leven en de superdiversiteit in een stad. Het idee werd in 2015 afgetoetst met Green Track Antwerpen, Green Track Gent en Green Track Vlaanderen, en werd door hen alvast positief onthaald. Daarnaast werd samengezeten met organisaties als Rechtop en diverse experten. Zo waren de grondslagen voor Urban Track onderwerp van een gesprek met historicus Omar Ba.

Omar Ba

Green Track, de platformwerking voor een duurzame kunstensector, heeft op slechts enkele jaren tijd haar waarde bewezen. De formule is eenvoudig: een collectief van gelijkgestemde cultuurhuizen wisselt ervaringen uit en organiseert gemeenschappelijke acties. De individuele partners dragen bovendien de verantwoordelijkheid voor eigen initiatieven. Hierdoor kan er simultaan op verschillende snelheden worden gewerkt. Ook het publiek sensibiliseren staat op de agenda. Doordat de organisaties nauw samenwerken, is het publieksbereik groot.

BOUWSTENEN VOOR EEN NIEUWE STAD

Een inspirerende ontmoeting met historicus Omar Ba, consultant diversiteit en inclusie

We leven in een van de interessantste periodes uit de geschiedenis van de mensheid. Nog nooit heeft de mens zich zo snel kunnen verplaatsen, zich zo snel kunnen informeren, zo goed kunnen communiceren. En nog nooit werden overal ter wereld steden bevolkt door mensen uit zo veel verschillende delen van de wereld. Diversiteit is wat onze hedendaagse samenleving typeert. In het beleid van minister van Cultuur Bert Anciaux

stond die diversiteit hoog op de agenda. Veel culturele instellingen hebben er toen intensief rond gewerkt, maar meestal met beperkt resultaat. Nu lijkt het of er na al die jaren van trial and error een soort van diversiteitsmoeheid is ontstaan. De vraag blijft dus op welke manier we met de diversiteit in onze samenleving kunnen omgaan, op welke manier ze een duurzame rol kan spelen in de verdere ontwikkeling van onze stad.

Marianne Cap (Moeder Eik / Green Track Antwerpen): ‘Het zou mooi zijn om deelnemers aan Green Track met Urban Track te verbinden en omgekeerd. Beide zijn op dit moment nog niches, maar zouden elkaar kunnen versterken. Zo kunnen we bijvoorbeeld een organisatie als Kif Kif aansporen om ook over duurzaamheid te reflecteren en errond te werken.’ 26 OVERKOEPELENDE DIENSTVERLENING EN PLATFORM VOOR OVERLEG, ERVARINGSUITWISSELING EN SAMENWERKING

Annik Klaes: Algemeen wordt aangenomen dat in 2050 70% van de wereldbevolking in steden zal leven. De lijnen die we nu uitzetten, zullen straks mee de leefbaarheid van die steden bepalen. Omar Ba: ‘De diversiteit van een samenleving, de structuur en infrastructuur van een stad en de manier waarop ze mobiliteit organiseert, zijn allemaal factoren die mee het leefklimaat van een stad bepalen. Denk bijvoorbeeld aan de auto. Die neemt op dit moment een belangrijke plaats in en bepaalt hoe we ons bewegen, maar indirect ook hoe we met elkaar omgaan. Autorijden is een eenzame bezigheid. Als je daarentegen over straat wandelt, zie je gezichten, ontmoet je mensen. Stel je voor, de mens die de stad inneemt in plaats van de auto. Het zou zorgen voor meer interactie tussen mensen, tussen buren …’ Prospekta lanceerde in 2015 de basisidee rond Urban Track: cultuur als incubator voor de interculturele stad van de toekomst. Vanaf 2016 willen we dit verhaal verder uitdiepen en in praktijk brengen. Een van onze invalshoeken is om inclusief om te gaan met de superdiversiteit van onze samenleving. ‘Leven in een stad, of het nu Antwerpen is of een andere stad, is wat ons bindt. De veranderingen waaraan steden onderhevig zijn, de groeiende verscheidenheid en de dynamieken die hierdoor ontstaan, maken dat we ons voortdurend moeten aanpassen. Dat betekent dat we de manier waarop we samenleven voortdurend moeten herdefiniëren. Een grote uitdaging, maar ook een grote opportuniteit. Als we willen nadenken over diversiteit, moet stedelijkheid de kapstok zijn. Die diversiteit kan op verschillende manieren worden benaderd, gaande van aandacht hebben voor diversiteit bij de rekrutering van je personeel tot samen een beleid bepalen waarbij diversiteit inclusief is. De samenleving is divers op zich. Er moet vooral meer interactie komen tussen de verschillende actoren.’ Welke rol kan cultuur daarbij spelen? ‘De culturele sector kan een grote rol spelen in de interculturalisering van de samenleving. Er werken veel alerte mensen met een groot maatschappelijk engagement in de culturele sector en in het verleden is hij al vaker woordvoerder geweest van nieuwe tendensen. Maar alleen kan de culturele sector de samenleving niet leefbaarder maken of een duurzame, meer diverse samenleving in stand houden. Het aantal mensen dat aan cultuur participeert, is procentueel gezien heel pover. De sector is op zoek naar

Omar Ba: ‘Stel je voor, de mens die de stad inneemt in plaats van de auto’ publiek. De cultuursector belasten met de opdracht om de hele samenleving diverser te maken, is dan ook utopisch. Diversiteit vergt een globale aanpak. Verschillende sectoren zoals economie, onderwijs en cultuur moeten gelijktijdig en duurzaam de interculturalisering stimuleren, versterken en bestendigen. Als die andere sectoren mee aan de kar trekken, kan de culturele sector een katalysator zijn, die het grotere verhaal brengt en de realiteit zichtbaar maakt. En door de wereld aangenamer en mooier te maken, bijvoorbeeld door gezamenlijke culturele producties te regisseren, door diversiteit op het podium of op het scherm te tonen, of door verhalen te vertellen en nieuwe verhalen te schrijven. Ook de commerciële culturele sector kan hier een grote rol in spelen, denk aan de filmen entertainmentindustrie. Cultuur en erfgoed kunnen mee de beeldvorming bepalen. Die kanalen moeten er in ieder geval zijn.’ In Argentinië is de tango ontstaan uit de versmelting van verschillende culturen. Vandaag is hij het nationaal product van dat land. We kunnen ons afvragen wat ‘onze tango’ is. Nu is de segregatie nog groot en ze is er in alle richtingen. Wij bereiken met ons westers georiënteerd cultuuraanbod vooral het blanke, in cultuur geïnteresseerde publiek. De Antwerpse Tsjetsjenen die willen volksdansen, doen dat alleen met andere Tsjetsjenen. ‘Sociale segregatie is een realiteit. Ze is ontstaan omdat sommige groepen zich afschermden en zich op zichzelf terugplooiden. Nieuwkomers brengen hun cultuur

mee uit hun land van herkomst en beleven die hier als houvast, en dat is goed. Die Tsjetsjenen dansen uit nostalgie. Ze zoeken elkaar op, net als nieuwkomers uit Congo of andere landen. Maar je mag de leden van een subgemeenschap niet over een kam scheren. Een jonge Tsjetsjeen van de tweede generatie gaat boksen of hiphop- of breakdansen op een plek waar hij iedereen ontmoet. Die gaat niet mee volksdansen. (lacht) En ook de jonge Congolezen die hier geboren zijn, bewegen zich veel breder in de stad. Je culturele achtergrond is niet altijd bepalend, wel je evolutie en een gezamenlijk verhaal.’ Ook al behoren de uitingen van die ‘eigen’ culturele achtergrond niet tot de klassieke cultuur zoals wij die definiëren, het blijven evengoed vormen van cultuurbeleving. En als ze elkaar ontmoeten, kunnen ze bijdragen tot het creëren van dat gezamenlijke verhaal. ‘We zijn allemaal individuen die tot subculturen behoren. Dat kan in Antwerpen bijvoorbeeld tot uiting komen in Joodse of Senegalese avonden. Nu zijn dat specifieke uitingen, maar in de toekomst kunnen ze ons gezamenlijk erfgoed worden.

Omar Ba: ‘De cultuursector belasten met de opdracht om de hele samenleving diverser te maken, is utopisch’ 27

Als die specificiteit zichtbaar wordt gemaakt, kan ze uitnodigen tot ontdekking. Wat je doet, doe je voor jezelf, maar ik zou er graag mee kennismaken. Het moet niet per se iedereen interesseren. Een cultuur uiten, voor een bepaalde cultuur kiezen, is ook niet verkeerd. Het maakt je zelfs sterker. We hebben onze specificiteit nodig om te zijn wie we zijn. Ieder individu moet zich diep wortelen in de aarde om zijn takken

Omar Ba: ‘Dat vertel ik ook aan mijn zoon. Ik heb geen Belgen of Vlamingen of Malinezen ontmoet. Ik heb mensen ontmoet met wie ik een speciale band heb. Zij hebben mijn identiteit gevormd’ 28

wijd te kunnen uitspreiden en zich te kunnen openstellen voor anderen. Je bent niet in de war, omdat je weet wie je bent. We hebben een culturele identiteit, maar we hebben ook een sociale identiteit. Iemand die vertrouwen in zichzelf heeft, is naar anderen toe opener dan iemand die dat niet heeft.’ Het is een uitdaging voor Urban Track om manieren te zoeken die de specifieke identiteiten in een buurt zichtbaar maken. ‘Buurten zijn microsamenlevingen. Samen vormen zij het DNA van een stad. Er is geen buurt in Antwerpen die totaal monocultureel is. Zorg er dus voor dat de heterogeniteit van je buurt weerspiegeld wordt in de werking van je lokale cultuurcentrum. Het culturele aspect is hier meer middel dan doel. Het feit dat mensen elkaar regelmatig ontmoeten, creëert een band. We zijn het niet met elkaar eens, maar we hebben met elkaar kunnen praten en als we elkaar op straat tegenkomen, herkennen we elkaar en zeggen we goedendag. Het cultuurcentrum is niet van mij, maar van ons. We voelen ons er thuis. Zo wordt dat cultuurcentrum een actor in het interculturaliseringsproces. Als je een positief kader creëert waarin mensen samenwerken en elkaar leren kennen, zullen ze niet meer denken: “Jij bent Afrikaan en ik ben …” Neen, dan is het gewoon “den Omar”. Het programma Nuff Said in het Cultuurcentrum Berchem is daar een goed voorbeeld van. Mourad Bekkour programmeert, hij is Marokkaan. Yvan die de techniek verzorgt, komt van Mechelen. Ik ben voorzitter en kom uit Senegal. Je deelt interesses of visies en hebt een gemeenschappelijk project. Dat zorgt ervoor dat je met elkaar verbonden bent en elkaar kent als mens. Dat maakt de stad. Die kleine verhalen samen maken het grotere verhaal. Individuen die deel uitmaken van een groter geheel als een subcultuur of een artistieke of economische beweging, worden bruggenbouwers. Het zijn “stadsfiguren” die buurten overstijgen en in wie iedereen zich kan herkennen.’ Je haalt terecht aan dat mensen, voor ze bruggenbouwers kunnen worden, erbij moeten horen en zich thuis moeten voelen in hun cultuurcentrum. Dat staat symbool voor de buurt en de stad waarin ze leven. Is het niet het failliet van onze huidige samenleving dat te weinig mensen er hun plek hebben? ‘Vroeger was het makkelijker om een plek te vinden. De dorpen en zelfs de grote steden waren kleiner. Nu heb je overal ter wereld miljoenensteden. Antwerpen zal dat binnen

dertig jaar waarschijnlijk ook zijn. Maar de grootte van een stad is maar een deel van het verhaal. Het hele samenlevingspatroon verandert voortdurend. Tegenwoordig verhuizen mensen bijvoorbeeld veel sneller. Vroeger woonden ze generaties lang in dezelfde buurt. Als je iemand kende, kende je niet alleen die persoon, maar ook zijn vader en zijn grootmoeder. Dat schept een diepe band. Nu leren mensen elkaar sneller kennen. Je ontmoet elkaar als buren, of omdat je kinderen op dezelfde school zitten, of omdat je naar eenzelfde debat gaat of aan eenzelfde project werkt. Ook dat schept een band en ook dat zijn plekken. Enkel de vorm is veranderd. Die nieuwe plekken zijn niet meer op een kaart aan te wijzen.’ Misschien heeft het onwezenlijke gevoel dat in onze samenleving heerst, helemaal niets te maken met migratie en met culturele verschillen. Misschien is de huidige frictie het gevolg van het feit dat de honkvaste mens is losgeschud uit zijn oude bestaansorde en zich ontheemd voelt. Van de ‘nieuwe’ stadsmens wordt gevraagd om zich een nieuwe leefwijze aan te meten. Hij leidt binnen de stad een nomadisch bestaan en moet zich soepeler en mobieler opstellen. ‘Het is allemaal heel contradictorisch. Veel mensen willen zich hun buurt eigen maken. Onze buurt! Wij klagen omdat de straten niet goed zijn aangelegd, wij organiseren een straatfeestje, onze kinderen spelen samen … Die buurt is de plek waar je woont en waar je je samen met je kinderen veilig wil voelen. Daarom zijn het ook vaak gezinnen met kinderen die zich inzetten in een buurt. Maar je hebt ook andere mensen, die verschillende relaties hebben of een relatie met iemand uit een andere stad. Die wonen hier, maar tegelijkertijd ook daar. Er zijn ook alleenstaanden, die op dat gebied onafhankelijker zijn en misschien behoefte hebben aan rust en een bepaalde anonimiteit, die niet per se aan een buurt gebonden willen zijn. Het is een en-en-enverhaal.’ Binnen die hele omwenteling blijven mensen in ieder geval ijverig op zoek naar hun identiteit. ‘Soms is de oplossing geen diepgaande filosofie. Je identiteit is gewoon de optelsom van je ervaringen. Voor mij maakt het niet uit of mijn grootmoeder een Senegalese Malinese is of mijn vader een Mauritaanse Senegalees, of dat ik drie vierde van mijn leven in Europa heb doorgebracht. Het zijn de interacties met alle mensen die ik in de loop van mijn groeiproces heb leren kennen die mij hebben gemaakt tot wie ik ben. Het gaat om de mensen. Dat vertel ik ook aan

mijn zoon. Ik heb geen Belgen of Vlamingen of Malinezen ontmoet. Ik heb mensen ontmoet met wie ik een speciale band heb. Zij hebben mijn identiteit gevormd. Je reduceert identiteit niet tot een cultuurclash, maar focust op het menselijke aspect. Ik heb een weg afgelegd om tot dat inzicht te komen. Je zal me niet meer horen zeggen: “Wij migranten, wij allochtonen en minderheden.” Ik zeg nu: “Ik ben een mens en ik ben een burger.” Ik wil deel uitmaken van het grotere verhaal. De manier waarop choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui in het leven staat, is een mooi voorbeeld. Hij is de eerste Antwerpenaar met een gedeeltelijk Marokkaanse afkomst die een doctorstitel krijgt. Op lokaal niveau had hij al een symboolfunctie en nu eigent ook Vlaanderen zich hem toe. Zelf zegt hij dat hij is samengesteld uit verschillende “ikken”: hij is homo, heeft een Marokkaanse vader, is artiest ... Door te focussen op alle aspecten van je identiteit, versterk je ze ook allemaal. Als je enkel focust op je moslimachtergrond en daar maar op blijft hameren, ga je ook enkel dat aspect ontwikkelen, omdat je je daar vaker voor moet verdedigen. Cherkaoui wil niet dat het ene het andere overheerst. Hij is al die zaken. En naargelang de omstandigheden gaat hij het ene of het andere aspect aanspreken.’ Toch verloopt die zoektocht naar een toekomstbestendige identiteit niet zonder slag of stoot. Vaak is het zelfs een angstaanjagend en pijnlijk proces. Wereldwijd zien we mensen worstelen, als individu maar ook als groep. Wat hebben we nodig om the critical mass te bereiken en zaken in de goede richting te laten kantelen? ‘De extremen die we vandaag in de wereld zien, zijn de abcessen van deze omwenteling. Als de witte bloedcellen hun werk goed doen, dan geneest dat abces. Extremisten zijn bang voor verandering en willen ons onderbrengen in een samenlevingsmodel dat ze kennen en waarin ze zich veilig voelen. Met hun archaïsche manier van handelen zaaien ze heel gemakkelijk angst onder de bevolking. En ze hebben impact, want ze krijgen veel aandacht. Of je nu naar Nigeria gaat of naar Pakistan, iedereen is bang. De vraag is echter waarom we dit hebben toegelaten? Welk leefklimaat of beleid heeft dit gegenereerd? We beginnen ons die vragen nu pas te stellen, maar eisen wel meteen een antwoord omdat de dreiging ook onze persoonlijke leefwereld treft. Het is een moeilijke tijd, maar hij dwingt ons om op zoek te gaan naar een oplossing. Ik ben dan ook optimistisch. We zijn op een

punt gekomen waarop een meerderheid zegt: “Neen, dit willen wij zeker niet. Wij willen daarnaartoe.” Er ontstaat samenwerking op wereldniveau, waarbij strategische en geostrategische factoren mee in overweging worden genomen. We herdenken niet alleen hoe we als mens moeten zijn, maar ook hoe we als stedelingen van diverse afkomst kunnen samenleven en hoe we onze wereld moeten beschermen en verduurzamen. We moeten onszelf niet onderschatten. Wij zijn in staat om die veranderingen te boven te komen en een nieuw verhaal te maken. We zijn daar volop mee bezig.’ In de loop van de geschiedenis zijn vreedzame beschavingen vaak onder de voet gelopen. Misschien is de angst toch niet onterecht. ‘Wij zijn geen vreedzame samenleving. Als individu en als democratie zijn we misschien vreedzaam, maar als staat niet. Kijk naar ons nucleair arsenaal en de wapenindustrie. Als het zover komt dat de bedreiging zich op een andere schaal uit, zullen die wapens worden aangewend om te doen wat zij moeten doen. Ook nu al passen we ons aan de dreiging aan. Tien jaar geleden zouden we de doorgedreven beveiliging van de publieke ruimte schandalig hebben gevonden. Nu zeggen we: “Zet er nog maar een soldaatje bij.” (lacht) We zijn vreedzaam, maar we zijn ook in staat om te antwoorden, zowel op politiek als op militair of politioneel gebied. We moeten echter ook op cultureel, sociaal en economisch vlak onze antwoorden klaar hebben, om ervoor te zorgen dat het probleem van vandaag morgen geen probleem meer is. Dat is beleid. Dat is wat je doet met Urban Track.’ Net als bij Green Track willen we dat de organisaties en kunstenaars die Urban Track mee willen uitbouwen, een charter ondertekenen. Daarmee bevestigen ze dat de ganse organisatie zich engageert. We hebben ondervonden dat het belangrijk is dat de drijvende krachten een draagvlak krijgen om dingen te verwezenlijken. ‘Ik vind dat charter een heel goed idee, het is de verbindende factor en het startpunt. Van daaruit ontwikkelt ieder zijn eigen spoor. Alle wegen leiden naar Rome. Zorg ervoor dat er bij het opstellen van het charter een groot draagvlak is. Iedereen die het ooit zal ondertekenen, moet zich kunnen herkennen in een van de mensen die het mee heeft opgesteld. Hoe ziet het culturele veld dit? Als artiest, als individu, als instelling, als bedrijf? Je legt niemand iets op, maar definieert een visie waarin universele principes vervat zijn. Het charter

Omar Ba: ‘Ik ben optimistisch. We zijn op een punt gekomen waarop een meerderheid zegt: “Neen, dit willen wij zeker niet. Wij willen daarnaartoe.”’ moet een leidraad zijn. Dit is waar wij in geloven, dit is onze stad van de toekomst. Vanaf nu zal ik ervoor zorgen dat elk van mijn acties aansluit bij deze visie. Het charter is niet het charter van de diversiteit. Het is het charter van de stad. En Urban Track is het web van acties voor de nobele ruimte die wij allemaal willen.’

29

3. RHIZOMEN Het traject Rhizomen bereidt vrijwilligers voor op het mee organiseren en uitvoeren van culturele projecten. Inhoudelijk ligt het accent op projectmatig werken en kennismaking met het Antwerpse culturele landschap. De deelnemers ontwikkelen hun organisatietalent en sociale vaardigheden. Er worden ook netwerkmomenten georganiseerd waarop ervaringen worden uitgewisseld en het leren van elkaar centraal staat. Rhizomen is ingepland van 2006 tot 2019. Trekker van Rhizomen is Vormingplus Antwerpen. De stuurgroep is samengesteld uit de projectpartners Stad Antwerpen (cel lokaal cultuurbeleid), Servicepunt Vrijwilligers (Samen Leven, Sociale Netwerken), vzw Integratie en Inburgering Antwerpen - de8 en Prospekta. Antwerpse culturele instellingen gaande van culturele centra, bibliotheken, podia en musea tot verenigingen voor amateurkunsten verlenen hun actieve medewerking. In 2014 besliste de stuurgroep – na een grondige evaluatie van de voorgaande jaren – om het bestaande traject om te vormen en op te splitsen in twee deeltrajecten: een roadshow en praktijksessies, aangevuld met een netwerkdatabase, een tool om beter te kunnen netwerken met de Rhizomers. De stuurgroep opteerde voor een focusdoelgroep van anderstaligen met een minimumniveau NT2 2.1. Deze nieuwe afspraken werden in 2015 aan de praktijk afgetoetst.

RHIZOMEN ROADSHOW Aan het traject in het voorjaar van 2015 verleenden Zomer van Antwerpen, CC Berchem, Vlaams Fruit, Bibliotheek Elsschot en Prospekta hun medewerking. Voor Prospekta is de roadshow interessant voor de rekrutering van anderstalige vrijwilligers voor de Cultuurmarkt van Vlaanderen en Museumnacht. Net als voor andere deelnemende organisaties ligt de uitdaging voor Prospekta in het goed leren begeleiden van vrijwilligers uit kansengroepen.

Voor het traject in het najaar zegden zes cultuurpartners hun medewerking toe: ’t Werkhuys, DeRoma, Atlas, Bibliotheek Vredegerecht, Bibliotheek Permeke en NOVA. Omdat het minimumaantal Rhizomers niet gehaald werd, werd dit traject echter geannuleerd.

RHIZOMEN PRAKTIJKSESSIES Prospekta wil cultuurorganisaties stimuleren om opnieuw meer rond diversiteit te werken. De praktijksessies kunnen hier een element in zijn. De praktijksessies moeten vooral inspirerend werken voor de deelnemers. Ze moeten van elkaar kunnen leren en hun netwerk kunnen uitbreiden. In 2015 werden tijdens twee avondsessies good en bad practices uitgewisseld tussen cultuurvrijwilligers, -enthousiastelingen en -partners. De eerste avond stond het thema 'Communicatie en publieksbereik' centraal. Twintig deelnemers wisselden ervaringen uit. Conclusies en slotbeschouwingen werden verzameld door Thomas Abelshausen, journalist en redactielid van 100% EXPO. Er werd een rapportje opgemaakt met als titel Communiceren is verbinden. De tweede avond focuste op 'Communicatie en media'. Tien aanwezigen deelden praktijkervaringen en gaven elkaar feedback. Journalist Sacha Van Wiele (Gazet van Antwerpen) trok de conclusies, die opnieuw werden vertaald naar een leidraad: Tips en tricks bij het communiceren met de pers.

OVERLEG De stuurgroep kwam vijf maal samen. Prospekta en een focusgroep Rhizomers namen ook deel aan twee bijeenkomsten ter voorbereiding van de praktijksessies.

RHIZOMEN IN CIJFERS Na een intakegesprek doorliepen vrijwilligers in spe een programma om zich te oriënteren in het culturele veld en kennis te maken met de vermelde organisaties. Op basis van hun interesses en talenten werden ze vervolgens toegeleid naar deze culturele organisaties, waar ze in de toekomst betrokken kunnen worden bij het organiseren en uitvoeren van culturele projecten. Zes mensen namen deel aan het programma. Dit resulteerde in twee uitvallers, twee matches bij Vlaams Fruit en twee opvolggesprekken. De werving van gemotiveerde anderstalige vrijwilligers en hun toeleiding naar culturele organisaties leverde te weinig op. Indien hierop verder ingezet wordt, kan best een meer diverse doelgroep worden aangesproken. Ondanks hun geringe aantal werd de Roadshow door de deelnemers zelf positief geëvalueerd. Er werd ook een vormingssessie georganiseerd voor de betrokken cultuurpartners: Vrijwilligerswerk met mensen met een migratie-achtergrond. De sessie werd begeleid door Veerle Milh van Integratie en Inburgering Antwerpen – de8. Vier partners namen hieraan deel.

• 1 roadshow met 5 cultuuurpartners en 6 deelnemers (met diverse etnisch-culturele achtergronden) • 2 praktijksessies met in totaal 30 deelnemers (waarvan 4 met een andere etnisch-culturele achtergrond) • 1 vormingssessie Vrijwilligerswerk met mensen met een migratie-achtergrond voor de deelnemende cultuurpartners • 5 bijeenkomsten stuurgroep


4. UITDATABANK

Aantal activiteiten in UiTdatabank per jaar

1. UITDATABANK STAD ANTWERPEN

Sinds 2009 werft Prospekta voor de UiTdatabank aankondigingen van culturele en vrijetijdsactiviteiten in de stad Antwerpen en coördineert het de invoer hiervan. Prospekta fungeert hierbij als intermediair tussen de betrokken stadsdiensten, de districten en CultuurNet Vlaanderen. Organisatoren voeren hun vrijetijdsaanbod in de UiTdatabank in, vanwaar het automatisch wordt verspreid via meer dan 500 publicatiekanalen, waaronder www.uitinvlaanderen.be en www.uitinantwerpen.be. Complexe datastroom Door de omvang van het aanbod verloopt de gegevensverzameling op verschillende niveaus. Een aantal grote huizen (zoals de stedelijke cultuurcentra of het Red Star Line Museum) exporteren hun aanbod vanuit hun eigen websites naar de UiTdatabank. Andere activiteiten worden rechtstreeks ingevoerd op www.uitdatabank.be. De opvolging en controle van dit aanbod gebeurt door verschillende stadsdiensten, Prospekta, Toerisme Antwerpen en de cultuurantennes.

DISTRICT 2010 2011 2012 7508 7624 8122 ANTWERPEN 550 565 704 BERCHEM 145 166 227 BEZALI 767 802 1012 BORGERHOUT 771 777 827 DEURNE 370 464 349 EKEREN 275 220 395 HOBOKEN 702 597 719 MERKSEM 699 582 635 WILRIJK

… maar de kwantiteit niet In 2015 werd een lichte daling van het ingevoerde vrijetijdsaanbod gemeten. Volgens de UiTdatabank vonden in 2015 in de stad Antwerpen 13 470 evenementen plaats. 48% daarvan was cultureel van aard (theater, expo, film, dans, concert, circus of film), 32% sociocultureel (cursus, lezing of rondleiding) en 20% was vrijetijdsgebonden (sport, eten, markt, uitgaan, spel, recreatie, beurs of opendeurdag). Van alle Antwerpse evenementen vond 63% plaats in het district Antwerpen.

DISTRICT 2010 2011 1,55% 6,53% ANTWERPEN 2,73% 24,60% BERCHEM 14,48% 36,75% BEZALI 4,56% 26,18% BORGERHOUT 0,78% 6,44% DEURNE 25,41% -24,78% EKEREN -20,00% 79,55% HOBOKEN -14,96% 20,44% MERKSEM -16,74% 9,11% WILRIJK 0,08% 10,11% ANTWERPEN TOTAAL 17,20% 12,00% UiTDATABANK TOTAAL

AANBOD

9931

2009 11 754

2010 12 064

2015 8665

783

754

786

195

204

221

953

1039

979

904

846

741

443

369

428

439

424

378

925

801

619

659

669

653

2012

2013

2014

5,20%

-0,40%

1,82%

11,22%

-3,70%

4,24%

-14,10%

4,62%

8,33%

-5,83%

9,02%

-5,77%

9,31%

-6,42%

-12,41%

26,93%

-16,70%

15,99%

11,14%

-3,42%

-10,85%

28,65%

-13,41%

-22,72%

3,78%

1,52%

-2,39%

6,58%

-1,65%

-1,07%

10,48%

15,43%

13,31%

Atypisch Ten opzichte van de voorgaande jaren is het stijgingspercentage opvallend afgenomen. Dit afnemende stijgingspercentage is terug te voeren op een stagnatie of zelfs een terugval van het aantal ingevoerde activiteiten in enkele districten. Omdat deze trend sinds 2014 haaks staat op de kwantitatieve aanbodsevolutie die op nationaal niveau wordt gemeten in de UiTdatabank, werd een analyse gedaan om de terugval te duiden. Uit dit onderzoek kwamen een aantal zaken naar voren:

Evolutie van het aanbod

2008

2014 8510

Toename activiteiten in UiTdatabank t.o.v. het voorgaande jaar

De kwaliteit stijgt … De UiTdatabank geraakt meer en meer ingebed in de stedelijke datastroom. Door de vele automatische databankkoppelingen is de kwaliteit van de data door de jaren heen gestegen. Steeds meer data worden verrijkt met ticketlinks, A-kaartinformatie en taaliconen. Bovendien worden de UiTdata ook structureel gebruikt in de stedelijke rapporteringstool stadincijfers.antwerpen.be.

JAARTAL

2013 8544

2011

2012

11 683

12 844

2013 13 354

2014 13 436

2015 13 470

• De terugval situeert zich vooral bij het lokale aanbod, georganiseerd door verenigingen en kleine organisatoren. • Ook de professionele kunstensector voert minder publieksactiviteiten in. • De invoer van activiteiten door de stedelijke culturele instellingen (cultuurcentra, bibliotheken en musea) blijft op peil. • Er worden vooral minder culturele activiteiten ingevoerd. In het socioculturele segment (lezingen, cursussen…) wordt naar analogie met de nationale tendens wel een opvallende toename van het aanbod gemeten.


Tijd voor actie! Vertrekkende van deze gegevens werd in 2015 in overleg met de stedelijke dienst CS lokaal cultuurbeleid een actieplan opgesteld om de diepere oorzaken van de terugval te achterhalen en op basis hiervan concrete acties uit te werken om de trend te keren. Cultuur als taaloefenkans Binnen de structurele samenwerking met CultuurNet Vlaanderen wordt sinds 2014 ook een aanbod met taaliconen verzameld in de UiTdatabank. Anderstaligen zoeken vaak vrijetijdsactiviteiten waarmee ze hun Nederlands kunnen oefenen. Met de taaliconen kan een organisator aangeven in welke mate kennis van het Nederlands vereist is om van zijn cultuur- of vrijetijdsactiviteit te kunnen genieten. Bovendien geven deze taaliconen aan dat een organisatie inzet op toegankelijk taalgebruik. Antwerpen speelt nog steeds een voortrekkersrol bij het verzamelen en publiceren van het aanbod met taaliconen in de UiTdatabank. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met de Huizen van het Nederlands, waarvan de vestiging in Antwerpen sinds 2015 is ondergebracht in Atlas (terwijl de huizen in de rest van de provincie nu deel uitmaken van het Agentschap Inburgering en Integratie). In 2015 werden in de UiTdatabank 724 Antwerpse activiteiten met taaliconen verzameld, van 57 verschillende organisatoren. Dat is een stijging met 70% van het aantal activiteiten met taaliconen ten opzichte van 2014. Activiteiten met taaliconen worden bekendgemaakt via doelgerichte kanalen: op nederlandsoefenen.be, op de flyers Oefen je Nederlands in Antwerpen en op www.uitinvlaanderen.be (op specifieke toeleidingspagina).

2. UITDATABANK IN DE PROVINCIE ANTWERPEN

Sinds 2009 werken Prospekta en CultuurNet nauw samen om meer zichtbaarheid te genereren voor het cultuuraanbod in de provincie Antwerpen. Doel van deze samenwerking is een geïntegreerde werking van het lokale, het regionale en het Vlaamse niveau. Deze drie hoofdstukken worden parallel ontwikkeld. Hierin kadert ook de ontsluiting van bovenlokaal relevante cultuurinformatie onder de noemer Provincie Antwerpen 100% CULTUUR. Heel wat culturele activiteiten kunnen ook ver buiten de gemeente waar ze georganiseerd worden publiek aanspreken. In dat geval komen ze in aanmerking voor redactionele aandacht in een van de media van 100% CULTUUR.

JAARTAL 2008 AANTAL

6

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

18

31

36

40

45

51

57

60 50 40 30 20 10 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Oefen je Nederlands

AANTAL ACTIVITEITEN MET TAALICONEN

BIBLIOTHEEK PERMEKE CULTUREEL ONTMOETINGSCENTRUM LUCHTBAL UITHUIS HOBOKEN ZOMER VAN ANTWERPEN VRIJETIJDSCENTRUM DE SCHELDE 252 CC (EKEREN) CULTUURCENTRUM DEURNE ATLAS DE ROMA Cultureel Ontmoetingscentrum Nova

Weer 6 nieuwe UiTgemeenten Het Antwerpse UiTnetwerk groeide in 2015 van 51 naar 57 gemeenten. Nieuwkomers zijn Sint-Katelijne-Waver, Kalmthout, Rumst, Malle, Zwijndrecht en Brasschaat.

Groei UiTnetwerk

Top 10 van organisaties met aantal ingevoerde activiteiten met taaliconen in 2015

ORGANISATIES

Een gedeelde investering Voor de realisatie van dit project investeren CultuurNet en Prospekta sinds 2009 samen in één voltijdse medewerker, aangeworven als projectcoördinator, die exclusief op de provincie Antwerpen werkt en concreet gestalte geeft aan het Antwerpse UiTnetwerk. Er wordt op structurele basis samengewerkt met lokale actoren en stedelijke en gemeentelijke beleidscoördinatoren.

86

in Antwerpen

oktober, november, december 2015

78 73 60 53 46 46 45 36

TAAL EN TIPS

BABBELFESTIVAL HOA-WEEK Conversatie

Ontmoeting en expo

ELKE MAANDAG van 5 OKTOBER tot 14 DECEMBER van 13.30 tot 15.00u

MAANDAG 12 OKTOBER en DONDERDAG 15 OKTOBER van 13.00 tot 15.15u

van 12 tot 16 OKTOBER

Spreek wekelijks in groep over werk zoeken of een opleiding volgen.

Babbel en geniet van Nederlandstalige muziek tijdens de Week van het Nederlands.

WAAR: ACV Antwerpen,

WAAR: maandag 12 oktober:

Conversatie over werk

Zaal Lillo, Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen

PRIJS: gratis MEEDOEN: kom langs en doe mee

33


Open Inloop Taal, Bib Elsschot, Willem Elsschotstraat 5, 2050 Antwerpen, donderdag 15 oktober: Open Inloop Taal, Bib Luchtbal, Columbiastraat 11, 2030 Antwerpen PRIJS: gratis MEEDOEN: kom langs en doe mee

Ben je hoogopgeleid, anderstalig en zoek je werk? Krijg advies in het HOA-café op 14 oktober om 19.00u. Ontmoet werkgevers en bedrijven op 15 oktober van 17.00 tot 19.00u. WAAR: Atlas, Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen PRIJS: gratis MEEDOEN: stuur een mailtje naar [email protected] en kom langs

2014

2015

HOOGSTRATEN

ESSEN

TOG -HER RLE A A B

KALMTHOUT

RAVELS

WUUSTWEZEL MERKSPLAS RIJKSEVORSEL

STABROEK

KAPELLEN

BRECHT

TURNHOUT BEERSE

BRASSCHAAT

VOSSELAAR

MALLE

ARENDONK OUD-TURNHOUT

RETIE SCHOTEN

ANTWERPEN

HT EC DR IJN ZW EDEGEM

ZANDHOVEN RANST

MOL

GROBBENDONK HERENTALS

BOECHOUT NIJLEN

HOVE

AARTSELAAR

SCHELLE

KONTICH LINT

GEEL OLEN

MEERHOUT BERLAAR

WESTERLO

DUFFEL

LAAKDAL

RUMST PUURS SINT AMANDS

EK RO B LE IL W

SINT KATELIJNE WAVER PUTTE

MECHELEN

BALEN

HERENTHOUT

LIER

NIEL BOOM

DESSEL

KASTERLEE

VORSELAAR

WOMMELGEM

MORTSEL

BORNEM

ZANDHOVEN

WIJNGEM

BORSBEEK

HEMIKSEM

ZOERSEL

SCHILDE

HEIST OP DEN BERG

HUL SHO UT

HERSELT

BONHEIDEN

Het UiTnetwerk in de provincie Antwerpen anno 2015

UiTPAS ook in de provincie Antwerpen In het kader van de gedeelde opdracht met CultuurNet Vlaanderen werd in 2015 gestart met de voorbereidingen van de UiTPAS Kempen. Deze wordt in april 2016 gelanceerd in Turnhout, Beerse, Oud-Turnhout en Vosselaar. De UiTPAS is de Vlaamse vrijetijdspas waarin op niet-stigmatiserende wijze kansentarieven worden geïntegreerd voor mensen in armoede. Daarnaast werden ook Mechelen en Heist-op-den-Berg begeleid bij de voorbereiding van hun lokale UiTPAS.


5. PLATFORM VOOR CULTUUR EN ECONOMIE Begin 2015 sloot Prospekta een contract af met sponsorwerver ClientMatch. Dit leidde tot de medewerking van enkele 'Kopstukken' uit het bedrijfsleven aan Museumnacht 2015. De bedrijfsleiders werden voor een nacht ambassadeur van een museum naar keuze. Ze ontvingen in ‘hun’ museum genodigden voor een exclusieve rondleiding en een receptie. De betrokkenheid en de samenwerking achter de schermen werden positief onthaald door de bedrijfsleiders. Dit leidde tot de oprichting van een overlegplatform dat onderzoekt hoe het bedrijfsleven en de Antwerpse musea concreet kunnen samenwerken.

EEN NIEUW INITIATIEF VAN PROSPEKTA

MUSEUMNACHT ALS STARTPUNT

Prospekta is initiator en moderator van dit overleg tussen een aantal bedrijfsleiders en de directeurs van de Antwerpse musea, dat ondertussen Platform Cultuur–Economie werd gedoopt. Het platform bekijkt hoe het Kopstukkenverhaal op korte termijn kan worden uitgebouwd met het oog op Museumnacht 2016. Maar meteen worden ook de mogelijkheden voor meer structurele, toekomstgerichte samenwerkingsprojecten afgetoetst.

Tijdens Museumnacht 2015 waren zeven bedrijfsleiders Kopstuk van een museum. Paul Borghgraef (Retail Estates), destijds betrokken bij de oprichting van het museum, was Kopstuk van het M HKA. Hans Bourlon (Studio 100) koos als groot liefhebber van Pieter Bruegel de Oude samen met Inge Geerdens (CV Warehouse) voor Museum Mayer van den Bergh. Geert Hoste stelde voor het Rubenshuis een humoristische audiogids samen op basis van de rondleiding die hij er kreeg. John Heller (Argenta) koos voor het Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant, terwijl Karine Huts (Katoen Natie) de collectie van HeadquAR-

ANTWERPSE ONDERNEMERS ONDERSTEUNEN MUSEUMNACHT

GEERT HOSTE, KOPSTUK RUBENSHUIS ‘Al jaren loop ik met het plan rond om eens iets te doen rond humor en oude meesters. Heerlijk dat ik tijdens Museumnacht mijn tanden kan zetten in Pieter Paul Rubens en de bezoekers attent kan maken op een paar grappige dingen.’

“

PAUL BORGHGRAEF - RETAIL ESTATES KOPSTUK M HKA ‘Omwille van mijn Antwerpse roots wil ik proberen het M HKA tijdens Museumnacht mee onder de aandacht te brengen en de kunst dichter bij het bedrijfsleven te brengen.’ (Gazet van Antwerpen)

INGE GEERDENS - CV WAREHOUSE KOPSTUK MUSEUM MAYER VAN DEN BERGH ‘Antwerpse ondernemers linken aan bekende en minder bekende musea uit deze prachtige stad is een prachtig initiatief waaraan ik graag meewerk.’

Mijn enige bezoek aan het museum dateert al van een tijdje geleden. Rubens leefde toen nog en de aanpalende vleugel was net in aanbouw (lacht). Een extra rondleiding was dus zeker welkom Geert Hoste


”

Ters vertegenwoordigde en Ingrid Stevens (Leo Stevens en Cie) Kopstuk van het FoMu was. De bedrijfsleiders kregen vooraf een persoonlijke rondleiding in ‘hun’ museum om nader kennis te maken met de directie en de collectie. De middag voor Museumnacht maakten de Kopstukken kennis met elkaar. Dit gewaardeerde netwerkmoment met koffie en taart ging door bij HeadquARTers. Gastvrouw was Karine Huts. De avond zelf nodigden de Kopstukken hun relaties uit. Die kregen, voor de officiële start van Museumnacht, een rondleiding in

het museum en werden vergast op een hapje en een drankje. Alle genodigden kregen ook een polsbandje aangeboden waarmee ze aansluitend de andere musea konden bezoeken en gebruik konden maken van de gratis pendelbussen. De betrokkenheid van het bedrijfsleven bij Museumnacht kreeg veel aandacht in de pers. De bedrijfsleiders spraken hun engagement voor cultuur uit en onderstreepten de band tussen kunst en het bedrijfsleven.

‘Als Kopstuk van Museumnacht 2015 heeft u bekende en minder bekende Antwerpse musea mee op de kaart gezet voor het grote publiek. Ik houd er dan ook aan, als voorzitter van organisator Prospekta, u persoonlijk te danken voor uw engagement en uw morele steun! Bedrijven en mensen die de handen uit de mouwen steken om samen het culturele leven intrinsiek te ondersteunen, dat is hartverwarmend! ’ (Uit: Brief aan Kopstukken Museumnacht, Luk Lemmens, gedeputeerde voor Cultuur Provincie Antwerpen)

HANS BOURLON - STUDIO 100 KOPSTUK MUSEUM MAYER VAN DEN BERGH

INGRID STEVENS - LEO STEVENS EN CIE KOPSTUK FOTOMUSEUM

KARINE HUTS - KATOEN NATIE KOPSTUK HEADQUARTERS

‘Toen men mij vroeg om tijdens Museumnacht Kopstuk te zijn van het Museum Mayer van den Bergh, heb ik geen moment getwijfeld. Als de kans zich voordoet om een prachtig museum van dit kaliber mee bekend te maken bij het grote publiek, dan laat ik die niet liggen.’

‘Als jarenlange fan en ondersteuner van het museale gebeuren in Antwerpen ben ik bijzonder vereerd dit initiatief mee te mogen promoten. 50 jaar FotoMuseum … prachtig dat ik het gouden jubileum van dit schitterende museum mee onder de aandacht mag brengen. Dat wordt genieten van cultuur in feeststemming!’

‘Er zijn bedrijven die wielerof voetbalploegen sponsoren. Katoen Natie sponsort kunst en cultuur omdat zowel Fernand als ik gepassioneerde kunstliefhebbers zijn.’

“

JOHN HELLER - ARGENTA KOPSTUK MUSEUM VOOR EDELSMEEDKUNST, JUWELEN EN DIAMANT ‘Het pleziert mij om Kopstuk te mogen zijn van het Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant. De verbinding van Argenta en zilver is onbetwistbaar.’

De Dulle Griet is naar mijn bescheiden mening het meest waardevolle werk dat er in onze stad te vinden is Hans Bourlon in De Standaard

”


SAMEN ONTBIJTEN Na de positieve evaluatie van de samenwerking voor Museumnacht 2015 werd uit groot enthousiasme beslist de band tussen het culturele veld en het bedrijfsleven verder te onderzoeken. Hiertoe organiseert Prospekta regelmatig ontbijtsessies met de directeurs van de Antwerpse musea en de bedrijfsleiders die zich engageerden voor Museumnacht. We waren in 2015 telkens te gast in het Redershuis van de Koninklijke Belgische Redersvereniging. In eerste instantie ligt de focus op kennismaking, brainstorm en het bedenken van mogelijke samenwerkingsstrategieën. In een ongedwongen sfeer worden ideeën en projecten afgetoetst. Ook worden er externe sprekers uitgenodigd. In die hoedanigheid kwam Paul Huvenne, voormalig directeur van het KMSKA, zijn toekomstvisie uiteenzetten. Samenwerken betekent ook leren van elkaar. De bedrijfsleiders brengen behalve hun enthousiasme en engagement ook veel expertise mee: HR (Inge Geerdens), Finance (Ingrid Stevens, John Heller), Marketing (Hans Bourlon) en Product/Sales (Paul Borghgraef). De museumdirecteurs leggen op hun beurt de expertise van hun vakdomein op tafel.

WARME SAMENWERKINGSMODELLEN ONTWIKKELEN Prospekta wil culturele actoren met bedrijfsleiders in dialoog laten gaan en samen met hen samenwerkingsmodellen ontwikkelen die een gedeeld maatschappelijk project vormgeven. De betrokken partijen zijn zich ervan bewust dat ze voor dit traject van de geijkte paden moeten durven afwijken en buiten hun comfortzones zullen moeten denken en werken. Er worden uitdagende vragen gesteld: Hoe groot durf je te denken? Durf je een museum leeghalen, de vaste collectie doorbreken of er dynamischer mee omgaan? Hoe kunnen we de banden tussen bedrijf en museum aanhalen en zichtbaar maken? Kunnen we de populariteit van kunstenaars vergroten? Hoe kan de interactie met het publiek toenemen? In 2015 werd er gewerkt met de dynamische kern deelnemers die spontaan ontstond.

PLATFORM CULTUUR–ECONOMIE IN CIJFERS 6 musea 7 bedrijfsleiders 1 concrete actie tijdens Museumnacht 2015 2 ontbijtsessies met bedrijfsleiders en museumdirecteurs

C.

ONTSLUITING VAN CULTURELE INFORMATIE EN TICKETVERKOOP 100% CULTUUR Provincie Antwerpen voert haar overkoepelende cultuurcommunicatie sinds 2012 onder de noemer 100% CULTUUR. Doelstelling is om het grote kansrijke publiek te motiveren om (meer) deel te nemen aan culturele activiteiten in de provincie.

OVERKOEPELENDE CULTUURCOMMUNICATIE 100% CULTUUR zet in op alle regio’s van de provincie en op culturele niches. Actieve kanalen zijn het magazine Provincie Antwerpen 100% EXPO en het cultuurprogramma Provincie Antwerpen 100% CULTUUR op ATV en RTV. Sinds 2014 wordt structureel samengewerkt met de Kempense regionale cultuurkrant Suiker. In de loop van 2015 werd rond de tafel gezeten met partners die focussen op klassieke muziek om te onderzoeken of er een draagvlak is voor de lancering van een nieuw magazine 100% MUZIEK. De kanalen zijn zowel inhoudelijk als vormelijk op elkaar afgestemd en werken in grote mate complementair omdat ze verschillende doelgroepen aanspreken. Voor 100% CULTUUR werkt Provincie Antwerpen samen met de steden en gemeenten die lid zijn van het UiTnetwerk (2015: 57 aangesloten steden en gemeenten) en met de cultuursector, om onder meer via de UiTdatabank de nodige cultuurinformatie te verzamelen. Zo kunnen de gerichte communicatie van individuele cultuurhuizen, de nationale overkoepelende communicatie en de cultuurcommunicatie die steden en gemeenten middels hun gemeentelijke UiTagenda’s voor hun inwoners organiseren, optimaal op elkaar worden afgestemd en kan op regionaal niveau een dynamisch en gefundeerd overzicht worden aangeboden.

PROSPEKTA CONTENT TEAM Het Prospekta Content Team is verantwoordelijk voor het opzoeken, actief opvragen, scannen en labelen van culturele informatie uit de hele provincie Antwerpen. De informatie wordt samengebracht in een Googlekalender.


1. 100% CULTUUR OP ATV & RTV 100% CULTUUR is een positief en toegankelijk cultuurprogramma met een agenda en aankondigende reportages over cultuuractiviteiten in de provincie Antwerpen. Het programma biedt een brede kijk op cultuur. De originele reportages, de vlotte presentatie en de creatieve vormgeving geven de kijker zin om op stap te gaan.

FORMAT Prospekta zorgt ervoor dat het concept van het televisieprogramma optimaal in functie staat van de doelstellingen inzake publieksontwikkeling en dat het programma inhoudelijk en vormelijk in de lijn ligt van de visie en de andere producten van Provincie Antwerpen 100% CULTUUR. Het programma duurt 10 minuten en bevat 3 aankondigende reportages. Het wordt afgesloten met een agenda waarin 5 cultuuractiviteiten voor de komende week worden aangekondigd. Het programma wordt van oktober tot half mei wekelijks uitgezonden op ATV (na het nieuws op woensdagavond) en RTV (na het nieuws op zaterdagavond).

WERKWIJZE Prospekta zoekt onderwerpen voor de reportages, maakt hieruit een selectie, doet research en brieft de reportagemakers. Bij het maken van de selectie wordt gekeken naar het bovenlokale belang van een cultuuractiviteit en de spreiding in de provincie. Daarnaast wordt gestreefd naar een goede mix van onderwerpen, opdat het programma een breed publiek zou aanspreken. Prospekta verzamelt beeldmateriaal voor de agenda en schrijft de teksten voor de voice-over en de aankondiging op de websites van de zenders. Reportages worden drie tot zes weken voor uitzending ingepland in overleg met de reportagemakers. Per reportage formuleert Prospekta invalshoeken en richtvragen waarmee de programmamakers aan de slag kunnen. ATV zorgt voor de opnames en plant deze zelf in met het betrokken cultuurhuis. Daarnaast is ATV verantwoordelijk voor de postproductie: montage en toevoegen van audio en grafische elementen.

‘De mooie reportages die jullie over DE MAAN

maakten, zorgden voor een toename van het publiek en een grotere naamsbekendheid van onze organisatie en onze spelers’ (Communicatieverantwoordelijke beeldsmederij DE MAAN)

Twee keer per jaar komt een redactieraad samen om te waken over de kwaliteit en de geografische spreiding van de items. Hierin zijn ATV, RTV, Departement Cultuur Provincie Antwerpen, UiT in Mechelen, Cultuurkrant Suiker (regio Kempen) en Prospekta vertegenwoordigd.


Programma-items per regio 43

40

29 afleveringen 10 min/ uitzending 3 reportages 5 tips

45

35

39

34

13 9

PROVINCIE

ARR. ANTWERPEN

100% CULTUUR

REPORTAGES

13

ARR. MECHELEN

ARR. TURNHOUT

AGENDA

Naar aanleiding van de spreidingscijfers van 2014 werkte Prospekta actiever samen met regio Mechelen. Dit vertaalde zich in een meer uitgebalanceerde verhouding tussen de verschillende regio’s.

Het tv-programma wil onderwerpen tonen die voor kijkers in heel de provincie Antwerpen relevant zijn. 43% van de items gaat over een activiteit die plaatsvindt op meerdere locaties verspreid over de provincie. Daarnaast worden er ook concerten en theaterproducties aangekondigd die van bovenlokaal belang zijn, maar exclusief in een bepaald arrondissement te zien zijn: arrondissement Antwerpen (35%), arrondissement Mechelen (9%) en arrondissement Turnhout (13%).

VAN MUZIEK TOT EXPO Podiumactiviteiten en expo’s lenen zich het best voor een reportage, vooral door de lange expositieperiode van tentoonstellingen en de mogelijkheid om vooraf repetities van een theaterproductie te filmen. Concerten en evenementen worden dan weer vaker weerhouden voor de agenda, omdat daar minder mogelijkheden zijn om vooraf te filmen. Onderstaande grafiek toont welke cultuurdisciplines aan bod kwamen in het tv-programma.

Programma-items per discipline 41

14

7

CULTUURSPREIDING

34

9

29 29

39

23

24

14

30

100% CULTUUR IN CIJFERS

11

2

29 afleveringen ¿ 10 min./uitzending Telkens 3 reportages, 5 agendatips

14

2

PODIUM 100% CULTUUR

EXPO REPORTAGES

MUZIEK AGENDA


EVENT

1

LITERATUUR

2

1

FILM

0

1

2. 100% EXPO Prospekta maakt het driemaandelijkse cultuurmagazine 100% EXPO in opdracht van Provincie Antwerpen. Het wordt gratis verzonden naar abonnees binnen België en is bovendien verkrijgbaar in musea, openbare bibliotheken, toeristische diensten en andere publieke ruimten in de stad en de provincie Antwerpen. Sinds 2015 wordt het magazine ook actiever buiten de grenzen van de provincie verspreid. De oplage bedraagt intussen 14 000 exemplaren.

INHOUD 100% EXPO informeert over het expoaanbod in de provincie Antwerpen. Via diverse rubrieken, zoals interviews, beeldreportages en tips, presenteert het magazine een brede waaier aan activiteiten. Er is plaats voor het klassieke aanbod van musea en galeries, maar ook voor Antwerpse kunstenaars die elders exposeren, kunstenaars van andere etnisch-culturele origine die in de provincie actief zijn, erfgoeditems, het kunstonderwijs, activiteiten gericht op kinderen en andersvaliden …

ties’ gelanceerd en liet het magazine in talrijke interviews heel wat kunstenaars, galeriehouders en museumdirecteurs aan het woord. Vaste afsluiter van het magazine was ‘Speel & Win’, een kruiswoordraadsel waarmee enkele lezers een een kunstboek of tickets voor een expo konden winnen.

LEZERS 1. Doelgroep Het magazine richt zich tot een breed publiek dat geïnteresseerd is in beeldende kunst, de kunstwereld beter wil leren kennen, op de hoogte gebracht wil worden van actuele expo’s en nieuwe kunstenaars en kunstinitiatieven wil ontdekken. 2. Abonnees Het aantal abonnees blijft stijgen. In december 2013 had 100% EXPO 5672 abonnees, in december 2014 waren dat er al 6172 en in december 2015 stond de teller op 6630.

“

Elke keer weer kijk ik nieuwsgierig uit naar het nieuwe nummer van jullie cultuurmagazine 100% EXPO, met daarin verrassende weetjes en tips voor de cultuurliefhebber die je moeilijk ergens anders oppikt. Ik vind het ook altijd een uitdaging om de puzzel zo snel mogelijk op te lossen. En dus waag ik nu, enthousiast en vol spanning, en dankzij 100% EXPO, mijn kans om een exemplaar te winnen van de catalogus van Het oeuvre van Felix De Boeck in tekeningen. Antwoord: POWER FLOWER Hopelijk brengen de muzen mij geluk!

”

“ ”

Ik word telkens verrast door de prachtige presentatie van wat er in de Antwerpse cultuurwereld reilt en zeilt!

Voor elk nummer zoekt de redactie onderwerpen in de UiTdatabank en via tal van andere kanalen. Deze selectie wordt samen met een inspiratiegroep van kunstenaars en deskundigen overlopen en aangevuld. Door de stijgende bekendheid van het magazine in de culturele sector krijgt de redactie ook steeds meer tips van de organiserende instellingen. Voor 100% EXPO werkt Prospekta samen met freelancejournalisten en -fotografen. Doordat ook zij zich intussen spontaan aanbieden, groeide de redactie in 2015 uit tot een team met een tiental leden. Prospekta neemt de volledige preproductie van het tijdschrift voor haar rekening. Vaste rubrieken waren in 2015 de column ‘Kanttekening’, de agendarubriek ‘Update’ en de ‘Breedbeelden’, waarbij een expo wordt belicht aan de hand van een sprekend beeld. Daarnaast werd de nieuwe reeks ‘(Openbare) privécollec-

“

‘We hopen dat het driemaandelijks magazine nog lang mag bestaan, met een mooie, boeiende en diverse inhoud … en natuurlijk nog een “Speel en Win“

8000 7000 6000 5000 4000 2013

2014 2015

”

Reacties lezers 100% EXPO


100%

8

90% 80%

60%

30

EERDER BELANGRIJK NOCH BELANGRIJK - NOCH ONBELANGRIJK EERDER ON BELANGRIJK NIET BELANGRIJK

40% 30% 28

28

10% 9 JONGE KUNSTENAARS

10

10

RECENSIES

7 WERK VAN…

EXPERTEN

COLUMN

HEEL BELANGRIJK

18

TERUGBLIK…

11

5

0%

50


17

19

17

16

WEDSTRIJD

11

14

AGENDATIPS

10%

35

OVERZICHT EXPO'S

20

26

60%

OP DE HOOGTE VAN BEELDENDE KUNST

41 21

20%

58

8

33 25

FOTOREPORTAGE

41 30%

26

5

41

47

40%

67

0%

42

28

80%

33

31

64

50

100%

20%

45

35

Wat vindt u belangrijk in 100% EXPO?

70%

33 18

39

70%

12

33

44

- Spreiding 79,8% van de lezers woont in de provincie Antwerpen, 7,9% in de provincie Oost-Vlaanderen. De andere lezers zijn min of meer evenredig gespreid over de andere provincies. Dit betekent dat 100% EXPO ook buiten de provinciale grenzen informeert en werft. Van de bijna 80% lezers uit de provincie Antwerpen wonen, woont 47% in de stad Antwerpen of haar districten.

90%

16

25

18

BEZOEKERS

- Lezersprofiel Het onderzoek bevestigt dat het lezersprofiel van 100% EXPO in grote mate samenvalt met het profiel van het hoogopgeleide, in cultuur geïnteresseerde publiek. Opmerkelijk is wel dat het magazine voornamelijk een ouder publiek bereikt: 17% van de respondenten is tussen 45-54 jaar, 30% is tussen 55-64 jaar en 43% is ouder dan 65 jaar. 56% van de lezers kent het bijbehorende televisieprogramma 100% CULTUUR en 82% bezoekt vijf of meer expo’s per jaar. Op de vraag wat de voornaamste reden was om zich te abonneren, bevestigde 59% van de respondenten dat ze op de hoogte willen blijven van beeldende kunst, 38% zoekt inspiratie om expo’s te bezoeken en 3% leest het magazine voor de aangename lectuur.

Wat wil u terugvinden in 100% EXPO?

KUNSTENAARS

3 Lezersonderzoek Om de receptie van 100% EXPO in kaart te brengen, werd een lezersonderzoek georganiseerd. Doelstelling was te achterhalen wie de lezer van 100% EXPO is, wat hij van het magazine verwacht en of hij tevreden is over inhoud en vorm. Het onderzoek werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met de dienst Communicatie van Stad Antwerpen. In maart 2015 werden de resultaten van het lezersonderzoek gepresenteerd.

- Inhoud 1. Wat vindt u belangrijk in 100% EXPO? De lezer wil op de hoogte blijven van beeldende kunst en een overzicht krijgen van de actuele expo’s. 2. Wat wil u terugvinden in 100% EXPO? 90% kijkt uit naar de agendatips, 80% hoort graag experten aan het woord en 85% wil meer te weten komen over het leven van kunstenaars en over hun werken. - Vorm Qua vormgeving en redactie krijgt 100% EXPO goede punten van zijn lezers. De grote meerderheid vindt de titels duidelijk en de artikels goed qua lengte, het lettertype en de lettergrootte dragen bij tot de leesbaarheid. De lezer vindt het magazine aantrekkelijk vormgegeven en ook het beeldmateriaal wordt over het algemeen uitnodigend bevonden. - Toeleiden naar cultuur De hamvraag is of 100% EXPO ook actief toeleidt naar expo’s: 88% van de respondenten bevestigt dat 100% EXPO hen heeft aangezet tentoonstellingen te bezoeken. - Publieksverbreding Naar aanleiding van het lezersonderzoek werden in 2015 inspanningen geleverd om niet alleen de trouwe lezers te blijven bedienen maar, conform de doelstellingen van Prospekta, ook een breder publiek aan te spreken met kwaliteitsvolle inhoud. Er werd extra aandacht besteed aan differentiatie via drempelverlagende presentatievormen, zoals kortere rubrieken en meer beeldmateriaal.

“

Met veel plezier heb ik kennisgemaakt met het tijdschrift 100% EXPO. Waardevolle artikels en interessante interviews. Dit blad zal bij mij de prullenbak niet halen

”

3. 100% CULTUUR IN DE KEMPEN Door samen te werken met de cultuurkrant Suiker en door de principes voor een overkoepelend cultuurcommunicatieoverleg voor de Kempen uit te tekenen, zette Prospekta de eerste stappen naar een structurele samenwerking met deze regio. Hieruit groeide een pilootproject dat op termijn vertaald kan worden naar andere (cultuur)regio’s.

100% EXPO IN CIJFERS

CONTEXT

14 000 gedrukte exemplaren 6630 abonnees EXPO 4 edities/jaar 52 pagina's

In het verleden werkten Provincie Antwerpen en de Kempense cultuurcentra al nauw samen op het vlak van overkoepelende cultuurcommunicatie. Een andere speler op dit terrein is vzw Kempense Cultuurpromotie met Suiker, de gratis cultuurkrant voor de Kempen. Sinds 2014 maakt Suiker deel uit van de geïntegreerde cultuurcommunicatie 100% CULTUUR van Provincie Antwerpen.

100% CULTUUR/SUIKER

88% van de respondenten bevestigt dat 100% EXPO hen heeft aangezet een tentoonstelling te bezoeken

WAT IS CULTUURKRANT SUIKER 10 000 gedrukte exemplaren SUIKER 10 edities/jaar Distributie: meer dan 600 verdeelpunten 90% van de inhoud focust op het cultuurleven in de Kempen

Financiële afspraken Provincie Antwerpen voorziet een jaarlijkse subsidie voor 100% CULTUUR/Suiker, die wordt gestort op de rekening van Prospekta. Prospekta treedt op als tussenpersoon tussen Provincie Antwerpen en vzw Kempense Cultuurpromotie, stort de subsidie door naar de vzw en evalueert elk kwartaal haar tussentijdse resultatenrekening. Daar staat tegenover dat de vzw de cultuurkrant produceert en op de cover van het magazine het logo ‘Suiker’ in het 100%-sjabloon (‘100% CULTUUR’ in een geel vlak) verwerkt en het logo van Provincie Antwerpen als subsidiënt vermeldt. Formele afspraken Prospekta is vertegenwoordigd in de Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur van de vzw Kempense cultuurpromotie. Deze laatste maakt op haar beurt deel uit van de inspiratiegroep van 100% EXPO en de redactieraad van 100% CULTUUR op ATV en RTV.

Lay-out & redactie Prospekta waakt erover dat het concept optimaal in functie staat van de doelstellingen inzake publieksontwikkeling en dat de regionale cultuurkrant in de lijn ligt van de visie en de uitwerking van de andere producten van Provincie Antwerpen 100% CULTUUR. Prospekta screende daarom 100% CULTUUR/Suiker zowel inhoudelijk als vormelijk. Tekst en beeld kunnen in beide richtingen vrij van auteursrecht uitgewisseld worden tussen 100% EXPO en 100% CULTUUR/Suiker.

KEMPENS CULTUURCOMMUNICATIEOVERLEG Vanuit haar regionale opdracht organiseerde Prospekta in 2015 het eerste Kempens CultuurCommunicatieOverleg. Doel van dit overleg is een kruisbestuiving tussen de verschillende communicatiekanalen op gang te brengen en geïntegreerde cultuurcommunicatie voor de cultuurregio Kempen te realiseren. Deelnemers aan het overleg waren de lokale media RTV en Gazet van Antwerpen – editie Kempen, lokale cultuurcentra, cultuurbeleidscoördinatoren, vertegenwoordigers uit de erfgoedsector, cultuurraden en toeristische diensten, Suiker en Prospekta. Het overleg onderzoekt of culturele informatie eerder van lokaal of van regionaal belang is, via welk medium (of welke combinatie van media) de communicatie best verloopt en hoe de diverse kanalen waar nodig optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd. Zo kunnen bijvoorbeeld de reportages van Prospekta voor ATV/ RTV ter beschikking worden gesteld van de culturele centra in de regio. Ook het uitwisselen van tips kan een belangrijke meerwaarde betekenen. Kempense kanalen die geïntegreerd kunnen samenwerken • Beleid: gemeentebladen, UiTPAS, communicatie vanuit de cultuurraden • Prospekta: 100% CULTUUR, 100% EXPO • Media: RTV en Gazet van Antwerpen – editie Kempen • Culturele veld: samenwerkingsverbanden tussen cultuurhuizen, overkoepelende erfgoedbrochures • Privé-initiatieven: Suiker • Diverse onlinekanalen


4. INFO CULTUUR

Licht op groen Het eerste overleg was een kennismakingsgesprek. Er werd afgetoetst wat de meerwaarde van geïntegreerde cultuurcommunicatie kan zijn voor de deelnemende partners zelf, hoe er achter de schermen kan worden afgestemd en samengewerkt, en hoe de cultuurcommunicatie van de regio Kempen kan worden geoptimaliseerd.

Info Cultuur bestaat uit een website, een info- en ticketbalie en een telefonische service. De medewerkers geven advies op maat en maken het publiek wegwijs in het gevarieerde cultuuraanbod in de provincie en de stad Antwerpen. Bij de publieksbalie aan de Grote Markt kunnen bezoekers terecht voor culturele informatie en om tickets te kopen. De promotiefolders van de sector worden er aan het publiek aangeboden en de affiches hebben er een plaats aan de affichewand. De bundeling van cultureel promotiemateriaal op een centrale plek in Antwerpen is een meerwaarde.

Een eerste conclusie was dat de deelnemende partners zich willen documenteren met publiekscijfers, het bereik van de verschillende kanalen in kaart willen brengen en zicht willen krijgen op de doelgroepen die via de verschillende kanalen al dan niet bereikt worden. In dat verband werd ook de nood aan bijkomende kennis over communiceren in onze multiculturele samenleving aangehaald. Tijdens dit overleg werd ook al een eerste hindernis gedetecteerd: omdat de diverse kanalen een verschillend publicatieritme hebben, gaande van dagelijkse publicatie (kranten en televisie moeten heel kort op de bal kunnen spelen) tot maandelijkse (Suiker) en zelfs driemaandelijkse (100% EXPO), zal het delen van content hoofdzakelijk in een richting verlopen. Vanaf 2016 zal het Kempens CultuurCommunicatieOverleg twee maal per jaar samenkomen.

WEBSITE INFOCULTUUR.BE

TICKETVERKOOP INFO CULTUUR

www.infocultuur.be is het virtuele verlengstuk van de publieksbalie. Op de site vindt het publiek informatie over de producten die Info Cultuur aanbiedt: onlineticketverkoop, informatie over educatieve pakketten & rondleidingen in de Antwerpse musea, informatie over de Antwerpse Poesje, een uitgebreide linkbibliotheek en een cultuurkalender. De cultuurkalender wordt gevoed vanuit de UiTdatabank en geeft een overzicht van het aanbod in de regio Antwerpen. Ook de cadeaubonnen van Info Cultuur kunnen online gekocht worden. Een extra dienstverlening aan het publiek is de mogelijkheid om online culturele brochures en folders te bestellen. In 2015 telde de site 8998 unieke bezoekers.

Prospekta heeft vier softwarepakketten in huis: Provenue, SRO, ReCreateX en Ticketmatic. Dankzij deze pakketten kan Info Cultuur tickets voor het gebundelde aanbod van een groot aantal culturele instellingen in het Antwerpse te koop aanbieden. Prospekta is het exclusieve verkooppunt of voorverkooppunt van deFilharmonie, Arenberg, Openluchttheater Rivierenhof, deSingel, Kunsthuis Opera Vlaanderen en Ballet Vlaanderen, Kultuurfaktorij Monty, vakantieateliers in MoMu, MoMu by Night en MoMu Lazy Sunday voor individuele bezoekers, alsook voor vakantieateliers voor individuele bezoekers in de Antwerpse musea, beklimmingen van de kathedraaltoren, de Poesje van de Repenstraat …

Ticketverkoop Info Cultuur 2007-2015 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 0

5000 District Antwerpen

10000 Musea Antwerpen

15000

20000

Occasionele partners


25000

30000

35000

Structurele partners - exclusieve voorverkoop

40000

45000

Structurele partners - voorverkoop

50000

55000 LMTS

Ticketverkoop INFO CULTUUR

2015

Musea Antwerpen

3 375

Themarondleidingen Mayer van den Bergh

4

Torenbeklimming

810

Krokusateliers

124

Kerstateliers

106

Paasateliers

153

Zomerateliers

177

Herfstateliers

26

Nottebohmlezingen Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

524

Workshops Middelheimmuseum

OMZET TICKETVERKOOP Ten opzichte van 2014 steeg de ticketverkoop met 6%. Vooral voor deFilharmonie, Museumnacht, LMTS en de musea is de stijging significant.

15

Workshops MoMu

443

Workshop Zeefdruk KMSKA

10

Zomerwandeling Tuin der Poëten

23

Zaterdagklanken/Woensdagklanken

372

OpenDepotKlanken (Museum Vleeshuis)

21

Antwerpen Boekenstad - Tram De LUX

567


188

Terra Nova Antwerpen vzw (Partners in Crime vof)

48

Sint-Paulus Muziekkapel

140


10 499

deFilharmonie

5760

Museumnacht

4739


VERKOOP HARD TICKETS Info Cultuur levert ook hard tickets, voorgedrukte tickets die een organisator kan verkopen aan de avondkassa of aan genodigden, leden, familie … kan geven. Organisatoren maken hier graag gebruik van. In 2015 werden door Info Cultuur 2408 hard tickets afgedrukt.

CADEAUBONNEN INFO CULTUUR De cadeaubon van Info Cultuur blijft een interessant product. In totaal werden 1366 cadeaubonnen verkocht. Dit is een stijging met niet minder dan 69% ten opzichte van 2014.

206

Kunsthuis Opera Vlaanderen en Ballet Vlaanderen

77

deSingel

47

Monty

4

Arenberg

78

Last Minute Ticket Shop

2399

Totaal

MoMu, Middelheimmuseum, KMSKA en Museum Mayer van den Bergh doen voor hun publieksactiviteiten voor individuele bezoekers (rondleidingen en workshops) een beroep op Info Cultuur. Ook de samenwerking met Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience werd voortgezet, waardoor de abonnementen- en ticketverkoop van de Nottebohmlezingen via Info Cultuur verliep. Voor de verkoop van de nieuwe concertreeks Woensdagklanken en de rondleidingen Zaterdagklanken (vanaf het najaar onder de naam OpenDepotKlanken) in Kallo schakelde ook Museum Vleeshuis Info Cultuur in als verkooppunt. Daarnaast werden de beklimmingen van de kathedraaltoren opnieuw via Info Cultuur verkocht (75% extra verkoop door een extra rondleiding per dag), net als de zomerwandeling Tuin der Poëten van het Letterenhuis.

Prospekta ondersteunt kleinere en tijdelijke culturele evenementen via kaartverkoop en ontsluit informatie voor het publiek. Zo was de balie van Info Cultuur het fysieke voorverkooppunt voor tickets voor de concerten in de Sint-Pauluskerk. Ook voor de literaire tramritten Tram De LUX, georganiseerd door Antwerpen Boekenstad, deed Info Cultuur de ticketverkoop.

16 667

Aantal verkochte Cadeaubonnen 2005-2014: 2015

1366

2014

808

2013

1202

2012

1066

2011

1130

2010

898

2009

521

2008

1389

2007

1200

2006

631

2005

783 0 300 600 900 1200


5. GROEPSBOEKINGEN EN GIDSENTOEWIJZINGEN Sinds 2014 verzorgt Info Cultuur de boekingen van groeps- en schoolbezoeken aan het ModeMuseum. Van half februari tot 19 juli 2015 liep daar de tentoonstelling DRIES VAN NOTEN. Inspirations en verwerkte Info Cultuur vele aanvragen. Daarna registreerde Info Cultuur de boekingen voor FOOTPRINT. Het spoor van schoenen in de mode, de expo die er liep van 3 september 2015 tot 14 februari 2016, en de groepsboekingen voor de Poesje van de Repenstraat. Prospekta speelt als intermediair een rol bij al deze boekingen. De medewerkers van Info Cultuur trachten de vragen en verwachtingen van groepen en scholen af te stemmen op het aanbod van het ModeMuseum. Info Cultuur noteert de (school)reservaties, neemt contact op met gidsen en wijst deze toe. Het factureert de gidsen aan de (school)groepen en volgt nadien de betalingen op.

MODEMUSEUM Met de start van de webshop van het ModeMuseum, begin oktober, vielen de individuele boekingen van themarondleidingen en geleide bezoeken (zoals MoMu by Night en MoMu Lazy Sunday) weg voor Info Cultuur. Info Cultuur verkoopt ook vakantieateliers voor het ModeMuseum, alsook verjaardagsfeestjes voor kinderen en rondleidingen met een tolk Vlaamse Gebarentaal.

Soort boeking

# Rond- # Perleidin- sonen/ gen groep

GROEPEN MoMu - gids MoMu - zonder gids

Dries Van Noten

522

20

Footprint Dries Van Noten

115 103

20 20

14

20

Footprint

SCHOLEN MoMu - gids

Dries Van Noten Footprint

296 124

15 15

MoMu - zonder gids

Dries Van Noten

83

15

Footprint Dries Van Noten

37 27

15 12

12 1333

12

20

40

13

40

MoMu - verjaardagsfeest

Footprint Poesjenellentheater 2015 Poesjenellentheater 2016

33

POESJE Daarnaast werd de jarenlange samenwerking met poesjenellentheater Poesje van de Repenstraat voortgezet. Info Cultuur noteerde 33 groepsboekingen in 2015.

ModeMuseum © Boy Kortekaas


6. LAST MINUTE TICKET SHOP

Gazet van Antwerpen. Mensen die in de LMTS een voucher kopen, krijgen een krant mee. Gazet van Antwerpen stelde advertentieruimte ter beschikking, waarvan LMTS vooral op vrijdagen en zaterdagen gebruikmaakte.

Elke vrijdag en zaterdag biedt Last Minute Ticket Shop (LMTS) tickets voor voorstellingen en concerten in Antwerpse theaters en concertzalen aan tegen 50% van de normale prijs. Zowel dans, theater, musical, popconcerten, comedy als opera en klassieke concerten zitten in het aanbod, dat elke week weer anders is.

COMMUNICATIECAMPAGNE De nieuwsbrief wordt vanaf 2015 door Prospekta zelf vormgegeven en uitgestuurd. In 2014 gebeurde dit nog via Gazet van Antwerpen. De nieuwsbrief wordt gemiddeld door meer dan 36% van de ontvangers daadwerkelijk geopend. Eind 2015 waren er 7165 abonnees (een stijging met 34% tegenover 2014) en de Facebookpagina telde 2598 likes. De website www.lastminuteticketshop.be werd (vooral op vrijdag en zaterdag) druk bezocht, er werden 21 697 unieke bezoekers genoteerd (een stijging met 85% tegenover 2014).

PARTNERSHIPS Het aantal partners werd uitgebreid met een mooie mix van commerciële en niet-commerciële instellingen enerzijds en professionele en amateurgezelschappen anderzijds. In totaal werken nu 69 partners samen met LMTS (tegenover 61 partners in 2014). Topmaanden in de verkoop waren april, mei en oktober, met meer dan 300 verkochte tickets. Last Minute Ticket Shop wordt ondersteund door

Tot en met mei 2015 werd iedere week een voorstelling uit het LMTS-aanbod getipt in het programma 100% CULTUUR op ATV, wat een positief effect had op de verkoop.

PARTNERS De Last Minute Ticket Shop is een initiatief van Prospekta. Opvallend is de meer dan bereidwillige medewerking van de deelnemende instellingen. Het partnership met Prospekta qua ondersteuning van de podiumkunsten wordt erg gewaardeerd en brengt nieuwe klanten naar de theaters en concertzalen. Partners in 2015 waren AMUZ, Antwerpen Gitaarfestival, Arenberg, CC Berchem, CC De Kern, CC Deurne, CC Deurne Rix, CC Luchtbal, CC Merksem, co Sint-Andries, deChorale, De Komedie Compagnie (zaal Elckerlyc), deFilharmonie (de Roma/deSingel), De Studio/Villanella, deSingel, EWT-theater, Fakkelteater, Het Prethuis (zaal Elckerlyc), Loge10 Theaterproducties, Monty, Musica Nova, Muziektheater Transparant, Nekkanacht, Noordteater, Ontmoetingscentrum Nova, Octopus, Paljas Producties, Rataplan, Seefteater, Stadsschouwburg Antwerpen, Theater aan de Stroom, Theater De Nieuwe Vrede, Theater Gloriant (Leftbanq), Theater PEG, Theater Vonk, Theater Zeemanshuis (Fakkelteater), Theater Zuidpool, Toneelhuis, TRIX, Vlaams Fruit, Kunsthuis Opera Vlaanderen en Ballet Vlaanderen, Vlaams Symfonisch Orkest, zaal Elckerlyc.

2399 tickets 352 voorstellingen 41 verkoopdagen 36 tickets/ verkoopdag LMTS IN CIJFERS 2399 verkochte tickets in 2015 (+10% tegenover 2014) 392 verkochte tickets in topmaand mei  69 partners 352 voorstellingen 67 verkoopdagen 7165 abonnees van de LMTS-nieuwsbrief

Er werden 2399 tickets verkocht tijdens het kalenderjaar 2015, voor 352 voorstellingen. De verkoop liep van 9 januari tot 30 mei (41 verkoopdagen) en van 25 september tot 19 december (26 verkoopdagen). In totaal werden per verkoopdag gemiddeld 36 tickets verkocht.


DEEL2

ZAKELIJK BEHEER

46 ZAKELIJK BEHEER

11 personeelsleden, 9500 polsbandjes, 600 artiesten, 29 TV-programma's, 4 EXPO-magazines, duizenden tickets, honderden groepsboekingen, 1 nieuw platform, 1 inventief ecoteam, 500 000 euro werkingssubsidies van Provincie Antwerpen, 200 600 euro werkingssubsidies van Stad Antwerpen, 35 000 euro toelage Erfgoeddag en Museumnacht, 25 000 euro projectsubsidie van de Vlaamse Gemeenschap voor de Cultuurmarkt, 1 nieuw boekhoudpakket.

1. PERSONEELSBELEID De CAO voor sociaal-cultureel werk, gesloten onder paritair comité 329, is van toepassing. Voor de barema’s en de vakantieafspraken wordt de provinciale regeling gevolgd. Het personeel dat door Stad Antwerpen ter beschikking wordt gesteld, valt onder de rechtspositieregeling die van toepassing is op het stadspersoneel.

ORGANISATIE PERSONEELSPLOEG –– In 2015 onderging de personeelsploeg van Prospekta voor het tweede jaar op rij een ingrijpende wijziging. Zowel de Raad van Bestuur van Prospekta als de revisor adviseerden Prospekta tot het nemen van structurele maatregelen om het in het verleden opgebouwde boekhoudkundig verlies nog tijdens de huidige legislatuur af te bouwen. Dit leidde tot een reorganisatie met als gevolg het ontslag van Isabelle De Cock, redactiemedewerker bij Prospekta. Haar opzegtermijn startte op 29 juni en bedroeg vijf maanden en negen weken, tijdens welke zij werd vrijgesteld van prestaties. –– Wegens langdurige ziekte is Orphee Mariën sinds 13 augustus afwezig. De Prospektaploeg telt nu nog elf personeelsleden, waaronder een gedetacheerd personeelslid van Antwerpen Toerisme & Congres. • Ieder personeelslid heeft een eigen taak, die bepaald is in een functieomschrijving. • De personeelsploeg is polyvalent. Voor het maken van basisafspraken is er regelmatig een algemeen personeelsoverleg. • Het stafoverleg is tweewekelijks. De staf bestaat uit Annik Klaes, Viviane Spiessens, Jef De Clerck en Orphee Mariën. • Elke donderdag is er een overleg van een half uur met alle medewerkers, waarop ook beslissingen worden genomen. Dankzij dit snelle en efficiënte overleg weet iedereen altijd wie waarmee bezig is.

Backoffice • Medewerker voor de backoffice met focus op ticketing, Last Minute Ticket Shop en onderhoud van de website Info Cultuur, voor de ontwikkeling van ICT en back-upbaliemedewerker Info Cultuur: Sven Verlinden (fulltime) • Medewerker voor de opvolging van de gidsenboekingen en vakantieateliers: Jackie De Beuckelaer (halftime) • Medewerker UiTdatabank en publicaties, focus lay-out: Anne Van De Genachte (halftime) • Medewerker UiT, in samenwerking met CultuurNet Vlaanderen: Toon Beullens (fulltime, waarvan 50% gefinancierd door Prospekta en 50% door CultuurNet Vlaanderen) • Medewerker 100% CULTUUR op ATV en RTV, coördinator: Job Van Bortel (halftime) Organisatie evenementen • Stafmedewerker collectieve marketing voor de organisatie van Cultuurmarkt van Vlaanderen, Erfgoeddag en Museumnacht: Jef De Clerck (halftime) • Platformwerking en evenementen: Orphee Mariën (fulltime) • Evenementen: Job Van Bortel (halftime)

HARMONICA-EFFECT De structurele ploeg wordt in functie van het werk ad hoc aangevuld met tijdelijke werknemers. • Voor de Cultuurmarkt van Vlaanderen werkte Prospekta samen met drie programmatoren: Sophie De Somere, Mourad Bekkour en Vincent Brijs. • Daarnaast zou Prospekta geen Museumnacht of Cultuurmarkt van Vlaanderen kunnen organiseren zonder de zowat honderd vrijwilligers die zich belangeloos inzetten om deze evenementen te ondersteunen. • Prospekta begeleidt regelmatig stagiairs. In november 2015 is Hanne De Keyser, studente Kunst- en Cultuurbemiddeling aan de Karel de Grote Hogeschool, haar stage bij Prospekta begonnen. • Wegens een operatieve ingreep met lange revalidatieperiode is gedetacheerd werknemer Jackie De Beuckelaer sinds december 2015 met ziekteverlof. Ans Driesen werd voor bepaalde duur parttime in dienst genomen om het werk op te vangen.

FUNCTIES Medewerkers met een overkoepelend of transversaal takenpakket • Directeur: Annik Klaes (fulltime) • Zakelijk leider: Viviane Spiessens (fulltime) • Directiesecretariaat/office manager (halftime) en boekhouding (halftime): Mieke Marivoet • Communicatieverantwoordelijke: Jef De Clerck (halftime) Medewerkers met een gericht takenpakket Publieksbalie Info Cultuur • Baliebediende, gedetacheerd vanuit Antwerpen Toerisme & Congres: Jackie De Beuckelaer (halftime) • Baliebediende: Rik Senden (halftime)

OPLEIDINGEN EN STUDIEDAGEN Prospekta blijft investeren in de persoonlijke groei van haar medewerkers. Er werden verschillende opleidingen en studiedagen gevolgd. • Colloquium Kunst in Transitie – Orphee Mariën • Inspiratiedag Publiek Centraal – Orphee Mariën en Viviane Spiessens • Opleiding Crowdfunding (Escala) – Viviane Spiessens • Workshop Wegwijs in werkvormen – Orphee Mariën • Trefdag No voice to waste (Pulse) – Annik Klaes • Lezing New economic models for museums in an age of crisis – Viviane Spiessens • Masterclass De Unesco 2005 Conventie voor de Bescherming en de Promotie van de Diversiteit van Cultuuruitingen – Annik Klaes • Vormingscursus Wat gedrukt, wat digitaal (Kortom) – Jef De Clerck

ZAKELIJK BEHEER 47

• Studiedag Papier versus digitaal (Kortom) – Jef De Clerck, Job Van Bortel, Toon Beullens en Anne Van De Genachte • UiTsalon CultuurNet Vlaanderen – Job Van Bortel • Studiedag Participatiesurvey 2014 – Job Van Bortel en Hanne De Keyser • Studiedag Breeding grounds. New citizenship and art forms in urban diversity (KunstZ) - Toon Beullens, Annik Klaes en Orphee Mariën • UiTforum CultuurNet Vlaanderen - Toon Beullens • Sectorevent Cultuureducatie & meertaligheid (Vitamine C) - Toon Beullens • Congres Vitamine K (Kortom) - Toon Beullens • UiTPAS inspiratiedag (CultuurNet Vlaanderen) - Toon Beullens

2. FINANCIEEL BELEID

• via Antwerpen Toerisme & Congres de terbeschikkingstelling van een personeelslid (Jackie De Beuckelaer). –– Vlaamse Gemeenschap Prospekta ontving in 2015 van minister van Cultuur Sven Gatz een projectsubsidie voor de Cultuurmarkt van Vlaanderen ten bedrage van € 25 000.

EIGEN INKOMSTEN Prospekta genereert eigen inkomsten uit onder meer: –– lidgelden, –– ticketverkoop Info Cultuur, –– ticketverkoop Museumnacht, –– gidsenboekingen, –– deelnamebijdrage standhouders infomarkt Cultuurmarkt van Vlaanderen, –– advertentieverkoop, –– ... Sinds 2015 voert Prospekta ook actief een sponsorbeleid. Hiervoor werd een contract afgesloten met sponsorwerver ClientMatch. Deze investering resulteerde voor het boekjaar 2015 in een kleine winst. De samenwerking zal de volgende jaren worden uitgebouwd.

ORGANISATIE FINANCIEEL BELEID

3. INTERN MILIEUBELEID

Prospekta voert een analytische boekhouding die intern driemaandelijks getoetst wordt aan de vooropgestelde begroting. Deze begroting geeft de algemene werking van de organisatie weer. Daarnaast worden per project deelbegrotingen voor intern gebruik gemaakt. De boekhouding wordt vertaald naar financiële stukken voor de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering. Deze geven precies weer aan welke projecten en op welke manier de middelen worden besteed.

Prospekta kiest voor een duurzame kunstenpraktijk en werkte een milieuzorgplan uit om de milieubelasting van haar activiteiten te beheersen en waar mogelijk te verminderen. Een intern ecoteam zet zich in om de werking op regelmatige basis te screenen en aan te passen. Het ecoteam stelde een actieplan op voor de periode 20142015 en stond in voor de implementatie ervan.

Prospekta is geen producerende organisatie. De energie van de organisatie gaat voornamelijk naar het verzamelen en uitbouwen van expertise, het organiseren van onder meer collectieve marketingactiviteiten en het intermediëren tussen diverse partners. De personeelskosten maken daarom het grootste deel van de werkingskosten uit. Sinds 1 januari 2015 werkt Prospekta met een nieuw boekhoudpakket: Octopus Internetboekhouding. De overschakeling kwam er uit financiële overwegingen. De kosten voor het boekhoudpakket van SAGE waarmee werd gewerkt, stegen aanzienlijk doordat Prospekta omwille van btw-aspecten niet langer met de vzw-versie kon werken.

SUBSIDIES –– Provincie Antwerpen Prospekta ontving van de Provincie Antwerpen in 2015 een structurele werkingstoelage ten bedrage van € 500 000, waarvan: • € 25 000 toelage voor het maandblad 100% CULTUUR/Suiker, volledig door te storten aan vzw Kempense Cultuurpromotie; • € 150 000 toelage voor het tv-programma 100% CULTUUR op ATV en RTV, volledig door te storten aan ATV. –– Stad Antwerpen Prospekta ontving van Stad Antwerpen in 2015: • een structurele werkingstoelage van € 200 600; • via Musea & Erfgoed een toelage ten bedrage van € 35 000 voor de lokale coördinatie van Erfgoeddag en de organisatie van Museumnacht;

48 ZAKELIJK BEHEER

Enkele concrete resultaten: • Een verdere afname van de hoeveelheid gebruikt printpapier, een reductie van het sluimerverbruik door elektrische apparaten en, door een actiever onderhoud, meer up-to-date adresbestanden voor verzendingen. • Op de evenementen wordt maximaal rekening gehouden met de ecologische impact. • In de aanbesteding voor druk van het magazine 100% EXPO werden, naast het prijscriterium, eveneens ecologische criteria opgenomen. Er werd onder meer gekeken naar energiebesparende maatregelen in de drukkerij, gebruikte inkten, IPA-vrij (of met zo laag mogelijke waarden) drukken en de gebruikte wasmiddelen. Het gebruikte papier draagt het FSC-label.

DEEL3

FUNDAMENTEN 1. ALGEMENE OPDRACHT MISSIE Prospekta draagt, in de provincie Antwerpen maar ook daarbuiten, bij tot een meer hoogwaardige samenleving en doet dit hoofdzakelijk door zich actief in te zetten op het vlak van cultuurcommunicatie. De missie is vertaald in drie strategische doelstellingen. 1) Cultuurparticipatie, cultuurbeleving en cultuurspreiding promoten door het aanbod van het geheel of delen van de sector naar een ruim publiek te communiceren. 2) De wisselwerking, de informatie-uitwisseling en de samenwerking tussen de culturele actoren in de provincie Antwerpen verbeteren (regionaal en/of sectoraal). 3) Een laboratoriumfunctie vervullen in het ontwikkelen van nieuwe ideeën en initiatieven. De strategische doelstellingen worden geconcretiseerd in drie operationele gebieden. A) Collectieve marketingactiviteiten B) Overkoepelende dienstverlening en platform voor overleg, ervaringsuitwisseling en samenwerking C) Ontsluiting van culturele informatie en ticketverkoop

2. JURIDISCHE GESCHIEDENIS In zitting van 13 april 1995 keurde de bestendige deputatie van de provincie Antwerpen de principiële opties goed voor de oprichting van vzw Prospekta, zoals besproken met verschillende actoren uit het (socio)culturele veld: de zesde en achtste directie van het provinciebestuur, de cultuurdirectie van Stad Antwerpen en talrijke theater- en museumdirecties. Deze opties werden geconcretiseerd in een beleidsplan dat werd toegelicht aan de raadscommissie voor cultuur in het najaar van 1995. De bestendige deputatie ondertekende op 8 februari 1996 de statuten van de vzw. Op 28 februari 1996 besliste het Antwerpse college (jaarnummer 2602) dat het stadsbestuur wenste toe te treden tot de nieuw op te richten vzw Prospekta. De gemeenteraad van 4 maart 1996 (jaarnummer 379) gaf zijn goedkeuring aan de statuten van de vzw. Die-

FUNDAMENTEN 49

zelfde dag noteren we de stichtingsvergadering. Op 17 oktober 1996 werden de statuten gepubliceerd in het Staatsblad. Het stadsbestuur en het provinciebestuur werken sindsdien nauw samen binnen de vzw Prospekta. De opdracht van Prospekta is een overkoepelende aanpak van cultuurcommunicatie en -marketing te ontwikkelen. De eerste jaren lag de focus op de verstrekking van culturele informatie en het oprichten van een centraal netwerk voor ticketverkoop in Antwerpen.

bovenlokale werking van Prospekta behouden blijft. Eind 2015, begin 2016 is Prospekta hierover in gesprek met het kabinet van de minister. Het zal zaak zijn om alle scenario’s op elkaar af te stemmen. Wat wel al duidelijk is, is dat 2016 nog een jaar business as usual wordt.

Na tien jaar was een actualisering van de kerntaken van de vzw noodzakelijk. De missie, de strategische en de operationele doelstellingen van Prospekta werden daarom in het voorjaar van 2006 in samenspraak met het provinciale beleid en de administratie geherformuleerd. Ze werden voorgelegd aan de Raad van Bestuur van 21 september 2006.

3. BEHEERSSTRUCTUUR

Vertrekkende van de hernieuwde missie en rekening houdend met de bestuursakkoorden van Provincie Antwerpen en Stad Antwerpen na de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober 2006 werd uitvoerig overlegd tussen en met de twee overheden. Uit deze gesprekken werden de krijtlijnen voor de toekomstige werking van Prospekta gedestilleerd. De inhoudelijke taakafspraken met beide overheden werden bevestigd in beheersovereenkomsten: door Provincie Antwerpen bekrachtigd op 14 december 2007 en door Stad Antwerpen goedgekeurd op het college van 21 november 2008.

Samen met het provinciebestuur is Prospekta in gesprek met het kabinet van schepen voor Cultuur Philip Heylen, Algemeen Directeur Musea & Erfgoed van Stad Antwerpen Steven Thielemans en Antwerpen Kunstenstad. De betrokken partijen kijken ernaar uit om intensief (te blijven) samenwerken. Cruciaal is dat minister van Cultuur Sven Gatz in zijn nota van 17 juli 2015 noteert dat de

50 FUNDAMENTEN

STAD ANTWERPEN

PROSPEKTA – CENTRUM VOOR KUNSTCOMMUNICATIE

ALGEMENE VERGADERING In 2015 lidmaatschap en vertegenwoordiging van 168 culturele instellingen uit: Aartselaar, Amsterdam (NL), Antwerpen, Berchem, Boom, Borgerhout, Bornem, Brasschaat, Brugge, Brussel, Deurne, Dendermonde, Dworp, Edegem, Ekeren, Geel, Gent, Grimbergen, Heistop-den-Berg, Kalmthout, Kapellen, Kontich, Lier, Lint, Lokeren, Mechelen, Merksem, Mortsel, Nijlen, Puurs, Schaarbeek, Schoten, Sint-Jans-Molenbeek, Sint-Niklaas, Tremelo, Turnhout, Wilrijk, Zandvliet, Zwijndrecht.

STAKEHOLDER

Provinciebestuur Antwerpen

RAAD VAN BESTUUR

Vertegenwoordigers van – provinciebestuur Antwerpen, – stadsbestuur Antwerpen, – onafhankelijke deskundigen

_

In 2013 werd in samenspraak met Provincie Antwerpen en Stad Antwerpen beslist Prospekta vzw om te vormen tot een provinciaal Extern Verzelfstandigd Agentschap Privaat (EVAP). Deze transitie zou plaatsvinden in de loop van 2014 en er werd gestart met de nodige voorbereidingen. Het regeerakkoord van juli 2014 bepaalde echter dat persoonsgebonden materies (waaronder cultuur) geen bevoegdheid blijven van de provincies. Hiermee werden alle plannen voor de omvorming van Prospekta tot een EVAP bevroren.

&



Ingevolge de richtlijnen van het nieuwe provinciale/gemeentedecreet wordt vanaf 2011 samen met het provinciaal en stedelijk cultuurbeleid en in nauwe samenwerking met de administraties en juridische diensten van de respectieve overheden het nieuwe juridische statuut voor vzw Prospekta voorbereid.

PROVINCIE ANTWERPEN

DAGELIJKSE WERKING

2015: van 12 naar 11 personeelsleden

STAKEHOLDER Stadsbestuur Antwerpen

5. ALGEMENE VERGADERING/LEDEN PROSPEKTA

4. RAAD VAN BESTUUR VOOR DE PROVINCIE ANTWERPEN WERDEN VOLGENDE PROVINCIERAADSLEDEN AFGEVAARDIGD: de heer gedeputeerde Luk Lemmens (voorzitter), de heer gedeputeerde Rik Röttger (ondervoorzitter), mevrouw Yolande Avontroodt, mevrouw Mireille Colson, de heer Bert Corluy, de heer Koenraad De Cock, mevrouw Hilde De Lobel, mevrouw Ilse Jacques, de heer Patrick Janssen.

De Algemene Vergadering is samengesteld uit de leden van de Raad van Bestuur en de leden van Prospekta vzw. De Algemene Vergadering benoemt de Raad van Bestuur en beoordeelt het jaarverslag en de rekeningen.

VOOR DE STAD ANTWERPEN WERDEN VOLGENDE GEMEENTERAADSLEDEN AFGEVAARDIGD: de heer schepen Philip Heylen (ondervoorzitter), de heer Danny Feyen, de heer André Gantman, mevrouw Eline Joukes, de heer Johan Klaps, in 2015 vervangen door Lisa Geets mevrouw Danielle Meirsman, mevrouw Ann Vylders.

Leden van Prospekta zijn automatisch lid van de Algemene Vergadering én kunnen genieten van enkele concrete voordelen, zoals korting bij deelname aan de Cultuurmarkt van Vlaanderen, gratis brochureservice op www.infocultuur.be, korting op advertentieruimte in de verschillende programmabrochures en het magazine 100% EXPO, korting op het printen van tickets voor eigen verkoop, gratis gebruik van het persbestand en van adreslijsten met culturele instellingen, begeleiding bij invoer in de UiTdatabank en de mogelijkheid om tickets voor Museumnacht tegen het kortingstarief te kopen. De Antwerpse culturele instellingen die verbonden zijn aan de provinciale en stedelijke subsidiërende overheden, zijn vrijgesteld van betaling van het lidmaatschap. Ook cultuurinstellingen van buiten de provincie Antwerpen kunnen lid worden van Prospekta.

DAARNAAST ZETELEN EEN AANTAL ONAFHANKELIJKE EXPERTS IN DE RAAD VAN BESTUUR VAN PROSPEKTA:

Totaal aantal leden in 2015: 168 + 13 Green Trackleden Provinciale en stedelijke instellingen: 44 Betalende leden: 124 Green Trackleden met vrije bijdrage: 26 (waarvan 50% ook algemeen lid is)

de heer Guido Van den Bogaert, de heer Pierre Van Diest, de heer Luc Van Hove, de heer Gilbert Van Nuffel, de heer Jo Vermeulen.

200 150 100 50 0 1996

2000 2004

2006

2007 2008

2009 2010

2011

2012

2013 2014 2015

Dit betekent een lichte daling van het algemene ledenaantal ten opzichte van 2014. Bij navraag waarom culturele instellingen hun lidmaatschap niet verlengen, wordt het verminderen van de subsidiegelden als oorzaak aangeduid. Nieuw voor 2015 is dat culturele instellingen die lid zijn van Green Track een vrije bijdrage betalen aan het Green Track-collectief. Van de 26 Green Trackleden zijn er 13 (exact 50%) ook algemeen lid van Prospekta. De andere 13 culturele instellingen hebben zich gericht geëngageerd voor een deelaspect van de werking van Prospekta.

FUNDAMENTEN 51

BIJLAGE 1

LEDENLIJST 2015 Academie voor Mineralogie Academie voor Spel en Theater (ACSENT) ACTS Producties Aeolus Productions Agrafa Communications ALMO - Auteursbureau Amarant AMUZ ANNA3 Antwerpen Kunstenstad Antwerps Sportpaleis Antwerpse Circusschool (Ell circo d’ell fuego) Antwerpse Kathedraalconcerten AP Hogeschool Arenbergschouwburg Arti Vocali Backline Boekingen Bad van Marie Behoud de Begeerte Belgische Improvisatie Liga Bibliotheken Antwerpen Boek.be BOZAR - Paleis voor Schone Kunsten Carte Blanche CC De Kern Wilrijk CC De Kollebloem Puurs CC De Schelde CC De Werft Geel CC Luchtbal Champ d’Action Circant vzw CO Sint-Andries - coStA Cofena Contour Mechelen Cultuurantennes Stad Antwerpen Cultuurcentra Antwerpen Cultuurcentrum Berchem Cultuurcentrum Brasschaat Cultuurcentrum Deurne Cultuurcentrum Merksem Cultuurcentrum Ter Dilft Bornem Cultuurcentrum van Schoten Cultuurdienst Edegem CultuurNet Vlaanderen Cultuurraad Antwerpen Cultuurraad Deurne Cultuurraad Ekeren Cultuurraad Hoboken Cultuurraad Wilrijk Curieus Dancehall Dansstudio 1-2-3 Dansstudio Arlekino De Kathedraal de Roma De Spelerij De Warande deFilharmonie Den Beulebak

deSingel internationale Kunstcampus Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders Ensemble Leporello Euregio Jeugdorkest (EJO) Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen EWT-Theater Fakkelteater Fameus FelixArchief Felixpakhuis Forum voor Amateurkunsten FotoMuseum Geitestoet Gelber HERMESensemble Het Gevolg Het Oude Badhuis HETPALEIS Jeugd en Dans Jeugd en Muziek Antwerpen Kaleidoscoop Kunstencentrum Kalligrafia Kasteel d’Ursel KMSKA Koningin Fabiolazaal Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen Kunst in Huis Kunstencentrum Vlaams Fruit Kunsthuis Opera en Ballet Vlaanderen Kunstkamer (Voka-KvK AntwerpenWaasland) L.C.L De Korenbloem Laika Leesweb Lekker Antwerpen Letterenhuis Liers Cultuurcentrum Loge10 theaterproducties Look & Smile Maagdenhuismuseum OCMW Antwerpen MAS | Museum aan de Stroom Middagconcerten van Antwerpen Middelheim Openluchtmuseum ModeMuseum Provincie Antwerpen MoMu Monty MOOOV Multatuli Theater Museum Mayer van den Bergh Museum Plantin-Moretus / Prentenkabinet Museum Vleeshuis Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen Music Hall Promotions Muziektheater Transparant Nekka Noordteater NTGent

Opendoek - Amateurtheater Vlaanderen Paljas Produkties PASAR Patrimoniumonderhoud / Bijzondere opdrachten en feestmateriaal Stad Antwerpen Peña al Andalus Politiemuseum Oudaan Poppentheater Jojo PRH Persoonlijkheid en Relaties Provinciaal Domein De Schorre Provinciaal Suske en Wiske-Kindermuseum Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen Provincie Antwerpen - Dienst Cultureel Erfgoed Provincie Antwerpen - Dpt. Cultuur Provincie Antwerpen - Dpt. Recreatie, Sport en Toerisme Rasa Rubenshuis School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen School voor Filosofie Seeftheater Stedelijk Deeltijds Kunstonderwijs Stichting Lezen Vlaanderen Stoomtrein Dendermonde-Puurs Studio Sleyckzift t,arsenaal Teatertentog tg STAN Theater Cartouche Theater De Spiegel Theater Froe Froe Theater Propop Theater Stap Theater Zeemanshuis Theater Zuidpool Theatertainment Toneelhuis Toneelstudio Gloriant TRAM 41 Triangle Promotion Troubleyn / Jan Fabre Uitgezonderd. Theater! UiThuis Hoboken Universiteit Antwerpen Villanella Vlaams Architectuurinstituut Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond Vlaams Muziek Theater Vlamo Vormingsplus Antwerpen Vredescentrum Provincie en Stad Antwerpen vtbKultuur WACCO (Wase Cultuurcentra Overlegplatform) WALPURGIS Zuiderpershuis

BIJLAGE 2

TICKETVERKOOP District Antwerpen Bilzenjuweel Magical Mystery Tour

2007 191

2008 752

55

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

403

234

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

136

752

403

234

0

0

0

0

2970

2682

2200

1570

2657

2319

1912

2800

3365

Kunst Om 8

100

63

0

0

0

0

0

0

0

De Letterzetter (MPM)

373

0

0

0

0

0

0

0

Musea Antwerpen

Dulle Gulle Griet (MMB) Themarondleidingen (MMB)

119

168

416

155

0

171

0

0

0

167

166

159

115

74

26

4

60

12

0

0

0

Themarondleidingen (KMSKA) Torenbeklimming

668

Klassedag

524

Krokusateliers

54

723 238

654

0

498

0

0

463

810

0

0

0

0

0

0

0

54

34

44

164

140

94

124

49

0

102

106

Krokuskriebels Kerstateliers

101

93

155

112

265

146

118

Paasateliers

114

64

180

167

89

158

157

116

153

Zomerateliers

869

978

476

762

852

668

418

240

177

Herfstateliers

48

56

72

76

62

175

97

41

26

37

26

98

0

0

0

0

0

Poesjenellenparcours

130

0

0

0

0

0

0

0

Elsschotconcert MBE

132

0

0

Expo MPM workshops/lezingen/concerten

Nottebohmlezingen EHC

0

0

0

0

0

628

686

474

660

524

Workshops Middelheim

18

102

73

15

Workshops MoMu

4

114

114

443

Workshops PM (Ziel v/d Meester)

2

0

0

0

Zomerwandeling Tuin der Poëten

149

57

23

Filosofische Brunch Middelheim

20

1

0

Hongerspelen in Middelheim

4

0

0

Zondag in het MAS

45

41

0

Kunstendag voor Kinderen Middelheim

53

0

0

80

372

Zaterdagklanken Beiaardconcerten (Vleeshuis)

643

OpenDepotKlanken (Vleeshuis)

21

Antwerpen Boekenstad - TRAM DE LUX

567


575

2235

1196

826

1464

1227

470

2499

198

EBeO

366

311

318

355

169

50

0

0

0

Rotaryclub Antwerpen Wilrijk-Terbeke

128

476

97

48

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

89

0

0

0

0

0

0

Marnixring Bronzen Hart Rotary A’pen Voorkempen Marnixring Jozef De Beenhouwer Amuz Klassiek voor Iedereen - Ben Roels Haydn Genootschap Zuidgeluid Alstublieft Dankuwel Ademloos Kunstenlabo RASA

81 114 16

0

0

0

0

0

0

0

338

230

190

195

339

0

0

0

21

55

0

17

0

0

0

0

24

0

0

0

0

0

0

204

0

0

0

0

0

0

56

0

0

0

0

0

0

9

0

0

0

0

0

0

Octopus vzw

176

0

0

219

0

0

Lieve Geuens

30

0

0

0

0

0

Tzigani

25

0

0

0

0

0

TICKETVERKOOP

2007

2008

2009

Inner Wheel Club Antwerp Daens

959

114

Vox Amicorum

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

15

0

0

0

0

Pro Voce

35

200

93

91

0

0

GZA Ziekenhuizen

254

0

0

0

0

Euregio Jeugdorkest vzw

172

13

0

0

0

Swells bvba

198

0

0

0

0

Voodoo Chile vzw

61

0

0

0

0

181

0

0

0

0

2

4

0

0

0

186

0

0

0

28

0

0

0

Cirque du Soleil

163

0

0

0

Vonk & Zonen

303

0

0

0

48

0

0

0

Helicon IRSC België Key Minnebo - Antwerpse Stadsvertellingen Keizerskapel vzw

Scoop Free Music vzw (Rob Leurentop)

52

0

0

Partners in Crime vof

41

23

48

Ensemble Polyfoon

67

Sint-Paulus Koen Broucke Graindelavoix Werfbezoek KMSKA Herdenking Groote Oorlog 14-18

0

0

516

140

38

0

22

0

1900

0

0

0

Workshop Zeefdruk KMSKA

10


33 810

35 272

37 465

38 790

45 935

41 638

20 581

7898

10 499

deFilharmonie

32 803

34 828

37 053

35 024

42 140

36 976

16 514

1854

5760

1007

444

412

387

200

88

256

0

0

3379

3446

2842

2682

3859

4739

149

1732

1129

0

0

2185

0

Ballet van Vlaanderen Museumnacht 24uur van het Podium Mode Academie - Modeshow

934

1428

2620

2607

1455

1054

1228

311

206

Opera en Ballet Vlaanderen


43

131

106

122

84

82

77

50

77

deSingel

115

407

116

96

95

104

66

6

47

Monty

68

38

46

25

10

19

9

19

4

Culturele Centra Antwerpen

48

123

685

92

730

130

99

35

0

BAFF Villanella Vlaams Fruit Felixpakhuis Terra Nova Ticket Antwerpen

660

3

0

0

0

0

0

211

0

0

0

0

0

61

141

271

519

124

0

4

81

64

12

0

0

135

31

52

20

49

71

9

0

594

443

443

Arenberg/OLT/Modeshow

0

Tang tentoonstelling

0

1193

42 369

43 884

294

335

375

68

78

294

335

375

68

78

1498

0

0

0

0

0

806

2422

2175

2399

44 027

51 511

47 044

26 613

15 683

16 667

LMTS Totaal

38 480

PROSPEKTA

DANKT inVlaanderen.be

PROSPEKTA IS EEN INITIATIEF VAN

CENTRUM VOOR KUNSTCOMMUNICATIE JAARVERSLAG JAARGANG 20

Recommend Documents