Jaarverslag 2012
Westelfolk vzw
Centrum voor levende folklore
Inhoudstafel 1. Inleiding…………………………………………………………………………………...4 1.1. Wat is Westelfolk? 1.2. Evolutie in 2012 2. Activiteiten voor eigen leden………………………………………………………......... 7 2.1. Secretariaatsdagen 2.2. Bestuursvergaderingen 2.3. Werk aan de website 2.4. Samenwerkingsverbanden 2.4.1. Collabor8 – projectgroep de Merode 2.4.2. Rural Alliances 2.4.3. Kempens landschap v.z.w. 2.4.4. Volkskunstgroep Zonnedauw en heemkundige kring Die Swaene 2.4.4.1. Ontstaan van de samenwerking 2.4.4.2. Betekenis en verloop van de meiboomplanting 2.4.4.3.Meiboomplanting 20/05/2012 2.5. Divers vrijwilligerswerk, gans het jaar 3. Activiteiten voor het publiek……………………………………………………………17 3.1. Voordrachten en/of lezingen, voorstellingen 3.1.1. Iwein Jacobs 27/03/2012 3.1.2. Info-avond ma24/09/2012 3.1.3. Optredens door Westelfolk 3.1.3.1.Verschillende bezettingen 3.1.3.2. Grote muziekgroep 3.1.3.3.M3 3.1.3.4.Doedelzakspelers 3.1.3.5.Hommel voor kinderen 3.1.3.6.Joenkfolk 3.1.3.7.SchoewenFolk 3.1.3.8.Westelfolk in Frankrijk 23-29/05/2012 3.1.4. Optredens georganiseerd door Westelfolk 3.1.4.1.Als ick u vinde 22/09/2012 3.1.4.2.Seppe en Walter op open dag instrumentenbouw 04/11/2012 3.1.5. Vurige verhalen 27/10/2012 3.1.6. Allerheiligenavond 30/10/2012 3.1.7. Haringbak op kerstmarkt Blauberg 09/12/2012 3.2. Studiedagen en colloquia…………………………………………………………...27 3.2.1. Familieweekend 25-27/02/2012 3.2.2. Denkdag 16/09/2012 3.3. Cursussen……………………………………………………………………………30 3.3.1. Trekzak 3.3.2. Hommel 3.3.2.1.Hommelspel beginners en gevorderden 3.3.2.2.Hommelsamenspel beginners en halfgevorderden 3.3.2.3.Hommel voor kinderen 3.3.3. Doedelzak 3.3.4. Draailier 3.3.5. Folkgitaar
2
3.3.6. Notenleer 3.3.7. ’t Joenkfolk 3.3.8. SchoewenFolk 3.3.9. Samenspel 3.3.9.1. Eerste helft 2012 3.3.9.2. Najaar 2012 3.3.10. Folkcafé 3.3.11. Instrumentenbouw 3.3.11.1. Hommelbouw 3.3.11.2. Fluitbouw basis 11/02/2012, 18/02/2012 3.3.11.3. Fluitbouw PVC 10,17/11/2012 en been 24/11 en 1/12 3.3.12. Bakkersgenootschap 3.3.12.1. Bakkers 3.3.12.2. Ovens 3.3.12.3. Recepten 3.3.12.4. Bakdagen 3.4. Tentoonstellingen…………………………………………………………………...47 3.4.1. Zolderinstrumenten op de Folksolder 3.4.2. Infostand 3.4.2.1.Prominant 02/09/2012 3.4.2.2.Merodehappening 27/05/2012 3.4.3. Open dag instrumentenbouw 04/11/2012 3.5. Opname CD Potgrond 28/10/2012…………………………………………………49 4. Publicaties………………………………………………………………………………..52 4.1. Eigen publicaties 4.1.1. Nieuwsbrief 4.1.2. Agenda 4.1.3. Syllabi en partituren bij cursussen en familieweekend 4.1.4. Publicaties in de pers 4.1.5. Jaarverslag 2011 4.2. Aanleggen van een archief en documentatiedienst 4.2.1. Boeken, CD’s, DVD 4.2.2. Digitaal archief op eigen laptop 4.2.3. Digitaal archief op internet 4.3. Sociale media: facebook 5. Materieel erfgoed………………………………………………………………………..59 5.1. Rijkswachtkazerne 5.2. Beddermolen 6. Bijlagen ………………………………………………………………………………….60 6.1. Syllabi en partituren bij cursussen en familieweekend 6.2. Bewijsstukken waaruit blijkt dat de steun van de provincie Antwerpen kenbaar werd gemaakt op de publiciteit. 6.3. Agenda 6.4. Lesroosters
3
1. Inleiding 1.1.
Wat is Westelfolk? Onze doelstellingen
Eerst en vooral eigen Kempische muziek koesteren, zoeken, en zeker doen opleven. Oude Kempische volkse gebruiken laten herleven. Een centrum worden waar de volksmuziek- en folkloreliefhebbers terecht kunnen met vragen, voor antwoorden, voor lessen en zeker voor de gezelligheid. -aanleren en spelen van oude volksmuziek op traditionele instrumenten, beginners en gevorderden -inrichten van folkoptredens, workshops, tentoonstellingen, cursussen instrumentenbouw -activeren en onderhouden van een centrum voor Kempische folklore -permanente werking als centrum voor levende folklore
Westelfolk is een groep liefhebbers van folk en folklore uit de Kempen. Muziek De hoofdactiviteit van Westelfolk is het organiseren van muziekcursussen. Zowel het bouwen van typisch volkse instrumenten als het leren bespelen ervan komen aan bod. Een greep uit het aanbod: trekzak (diatonisch accordeon), Vlaamse doedelzak, hommelbouw en -spel, draailierbouw en -spel, fluitbouw, folkgitaar, … We spitsen ons vooral toe op Vlaamse en meer bepaald de Kempische muziek. Daarvoor doen we opzoekingswerk naar oude, vergeten, liederen, dansen en melodieën. De cursussen worden begeleid door ervaren muzikanten en/of instrumentenbouwers. Bij onze cursussen is geen notenleer vereist. We leren spelen op de volkse manier: op gehoor en/of “afkijken van een ander”. Instrumenten kunnen gehuurd worden zodat iedereen de mogelijkheid krijgt om er eerst kennis mee te maken. Daardoor zijn onze cursussen voor een breed publiek bereikbaar. Westelfolk bouwt niet enkel nieuwe instrumenten, maar trekt zich ook het lot aan van zogenaamde “zolderinstrumenten”. Hoeveel mensen hebben geen muziekinstrument in huis, ooit geërfd of op de kop getikt, waarop niet meer wordt gespeeld? In plaats van het op zolder te laten verkommeren kan je het bij Westelfolk weer in orde laten maken en er misschien zelfs een bespeler voor vinden! Folkcafé en optredens Samen spelen is leuker dan alleen. Daarom is het elke maandagavond verzamelen geblazen voor een heus folkcafé. Cursisten met verschillende instrumenten treffen elkaar daar, maar ook meer en meer muzikanten “van buitenaf” vinden hun weg naar de FolkSolder. De jeugd heeft dan weer zijn eigen samenspelgroep: ’t Joenkfolk. Zo is uit de groep cursisten ondertussen een grote groep muzikanten gegroeid die regelmatig optredens verzorgen voor gelegenheden die in de sfeer van folklore of erfgoed zitten, tot in het buitenland toe. Dat is trouwens één van de doelstellingen van Westelfolk: cursisten de kans geven om podiumervaring op te doen.
4
Westelfolk houdt dus op veel manieren het muzikale erfgoed van de streek levend. Maar Westelfolk is meer dan muziek alleen. Tradities We willen oude feesten en rituelen herwaarderen. Zo houden we tweejaarlijks een traditionele Vastenavondviering, zoals dat destijds in de Kempen gedaan werd, met zwaard- en stokkendansen. Elke voorlaatste zondag van mei organiseren we in samenwerking met volksdansgroep Zonnedauw de meiboomplanting aan de Kaasstrooimolen in Heist-op-den-Berg. Bakovens In de Kempen zijn nog veel oude bakovens terug te vinden. Westelfolk heeft een eigen bakkersploeg die minstens éénmaal per maand gaat bakken in één van die houtovens in de Merodestreek. Onze gediplomeerde molenaar bezorgt ons steeds versgemalen bloem om onze “broodjes te bakken”. Ook bij deze activiteit proberen we traditionele recepten te gebruiken. Zo hebben we het recept kunnen terugvinden van de overheerlijke “mètvlaaikes”. Dat zijn kleine taartjes die door bakkers in Westerlo werden gebakken op de marktdag. Om mensen te laten kennis maken met de oude baktechnieken organiseren we cursussen of “bakdagen”. De bakkers en stokers van Westelfolk geven graag hun kennis door. Materieel erfgoed Westelfolk is ook begaan met het onroerende erfgoed. Uit de groep cursisten zijn al enkele projecten naar voor gekomen. Zo hebben we het “Trammeke” onder de aandacht gebracht. Dat is een verwaarloosd sluis- en damsysteem aan de Grote Nete uit 1894. We hebben al verkregen dat er een informatiebord kwam over de werking ervan. Nu helpen we mee aan de dossieropbouw om het “Trammeke” te laten restaureren. Ook mede dank zij de inzet van Westelfolk zal de oude, architectonisch waardevolle rijkswachtkazerne van Westerlo niet worden afgebroken. Bovendien zijn leden van Westelfolk actief in de gemeentelijke werkgroep die zich buigt over de toekomst van de Tongelse Beddermolen.
1.2.
Evolutie in 2012
Wij houden Kempense tradities en volksmuziek in ere, en de respons die we daarvoor terugkrijgen is van duurzame aard. Dit blijkt niet alleen uit een nieuwe lichting eerstejaarscursusten, maar ook uit de mogelijkheid van het verder kunnen uitbouwen van (nieuwe) activiteiten, en niet in het minst uit de blijvende inzet van onze lesgevers, boekhouder, bestuursleden en andere bezige bijen. Ook de financiële gezondheid van onze vereniging, mogen wij beschouwen als een indicatie dat we opportuniteiten weten te koppelen aan een goed beheer. Aan de andere kant duiken er ook problemen op, waarvan een aanslepend huisvestingsprobleem het meest prominente is. Nieuwkomers in het cursusaanbod zijn de cursus hommel voor kinderen, en vanaf oktober hakkebordbouw. Voor de cursus gitaar gaf Kris de fakkel door aan Steven. Verder waren er 5
geen verschuivingen onder de lesgevers. De v.z.w. Amandel, waarmee Westelfolk eerder al samenwerkte, werd ontbonden. Die groep muzikanten met een beperking werd in Westelfolk geïntegreerd en groeide op korte termijn uit tot een volwaardig onderdeel van onze vereniging. Een andere ‘personeelswissel’ vond plaats in ons belangrijkste communicatieorgaan, de maandelijkse nieuwsbrief. Terwijl die voorheen werd samengesteld door voorzitter Erik, is sinds de zomerperiode bestuurslid Saskia de vaste eindredacteur. Zij schrijft zelf artikels, verzamelt en selecteert uit de bijdragen van anderen en ziet toe op de ‘huisstijl’ van onze nieuwsbrief. Bovendien garandeert ze de frequentie van verschijnen. Verder mogen wij vaststellen dat Westelfolk een financieel gezonde vereniging is. Ons inkomen wordt gegenereerd uit ons cursusaanbod, aangevuld door onze maandagavondtap, enkele subsidies en de inkomsten van enkele randactiviteiten. Zonder enige sponsoring wisten wij een gezonde reserve op te bouwen, die nuttig kan worden besteed aan de organisatie van een activiteit, de investering in geluidsinstallatie, de aankoop van verhuurinstrumenten enz. Dé schaduwvlek op onze dagelijkse werking in 2012 was ongetwijfeld het huisvestingsprobleem. Wat in maart begon, als een onderhandeling in goede verstandhouding over een formeel en langdurig akkoord over het gebruik over de lokalen in het Parochiecentrum van Westerlo, eindigde in een resultaatloos getouwtrek tussen Westelfolk en de uitbaatster van de infrastructuur waarvan de FolkSolder deel uitmaakt. Constructieve voorstellen ontaardden in verwijten. De negatieve sfeer die hiervan het gevolg was, en het gebrek aan een duurzaam alternatief voor het verderzetten van onze activiteiten, hebben ons doen beslissen onze cursussen en samenkomsten in de periode oktober – december te delocaliseren. Zo weken wij uit naar de oude schoolgebouwen van Het Rietje, de bovenzaaltjes van Den Tramhalt en Den Draaiboom, en naar Het Boswachtershuis. De soms laattijdige maar noodzakelijke communicatie naar de cursisten/leden toe, en het doorbreken van de ontmoetingsfunctie door de fysieke spreiding van de cursussen, wekte bij sommige Westelfolkers de begrijpelijke wrevel op. In het kader van het anticiperen op en aansturen van ontwikkelingen binnen Westelfolk, verwijs ik graag ook door naar de punten “3.2.2 denkdag” verderop in dit jaarverslag en het “Actieplan voor het lopende kalenderjaar 2013”.
6
2. Activiteiten voor eigen leden 2.1.
Secretariaatsdagen
In de loop van 2011 werd gestart met een secretariaatsdag. Elke maandag buiten de schoolvakanties van 10u00 tot 16u00 waren Erik en Bram aanwezig op de FolkSolder om administratie te doen, de website te onderhouden, mails te beantwoorden, het archief bij te werken, … Af en toe kwamen ook andere leden meehelpen. Naar het einde van 2012 verwaterde dat systeem en toen we de FolkSolder moesten verlaten, hield het op. We hopen wel in 2013 opnieuw van start te kunnen gaan. Data 2012 9/1 16/1 12/3 19/3 21/5 4/6
2.2.
23/1 26/3 11/6
30/1 16/4 18/6
6/2 23/4 25/6
13/2 30/4
27/2 7/5
5/3 14/5
Bestuursvergaderingen
Het Westelfolkbestuur bleef ook in 2012 op regelmatige basis en met dezelfde werkwijze samenkomen als in het voorafgaande werkjaar. Een eerste belangrijke bevinding is, dat er in de samenstelling van het bestuur geen wijzigingen of verschuivingen waren. Een standvastigheid die er op wijst dat Westelfolk kan steunen op een doorgedreven engagement van het team van ‘stafmedewerkers’. De samenkomsten van het bestuur gaan in regel door op de laatste donderdagavond van de maand. Hier werd in de loop van 2012 vier keer in onderling overleg afgeweken. De vergadering van februari werd naar 1 maart verplaatst. Februari bleek net te kort te zijn. Mei werd vooruit geschoven wegens een dringend thema. De vergadering van oktober werd opgeschort wegens onverenigbaarheid van de individuele agenda’s van de bestuursleden. De weinige acute agendapunten die er op dat ogenblik waren, werden opgevangen door deze per mail te bespreken. De vergadering van december werd doorgeschoven naar begin januari 2013, omdat er op dat moment een doorbraak mocht worden verwacht in het meest prangende thema op dat ogenblik, namelijk de huisvestingsproblematiek. Suggesties voor agendapunten circuleren gewoonlijk in de week die aan de vergadering voorafgaat in de mailboxen van de bestuursleden. Aan de hand van deze suggesties wordt door de voorzitter een agenda voorbereid. Gewoonlijk wordt de agenda tijdens de vergaderingen consequent opgevolgd, in de volgorde waarin deze wordt aangediend. De actiepunten en besluiten die worden genomen, bepalen uiteindelijk de taakverdeling en individuele agenda’s van de bestuursleden. Een verslag wordt iedere keer opgesteld, en binnen een week na de vergadering aan de bestuursleden verzonden. De bestuursvergaderingen in 2012 vonden plaats op: 26/01 01/03 29/03 26/04 14/05
24/06
27/09
29/11
7
2.3.
Werk aan de website
afb. 1: Eerste website in Dreamweaver
afb. 2: Vroege poging tot vernieuwde website in Drupal 8
De website was toe aan een grondige inhoudelijke en structurele vernieuwing. Daaraan werd in 2012 hard gewerkt, maar technische problemen verhinderden dat het werk klaar geraakte. Het was de bedoeling de website interactiever te maken. Via een login zouden cursisten, bestuursleden enz. voor henzelf relevante informatie kunnen zien en/of toevoegen. Dat laatste was belangrijk, want tot nu toe moest elke inhoudelijke wijziging langs de webmaster passeren, en dat werd wat veel voor één persoon. Zo zouden we de website in de toekomst gemakkelijker up-to-date kunnen houden met verschillende personen. Om dat alles mogelijk te maken, volstond het oorspronkelijke programma, Dreamweaver, niet meer. Er werd begonnen aan een volledig nieuwe website in Drupal. Dat programma onder de knie krijgen, bleek echter niet zo eenvoudig. Gelukkig kwam er eind 2012 hulp van een professional die zich vrijwillig aanbood. Ondertussen zijn bijna alle teksten herschreven, nieuwe foto’s geselecteerd, en zo voort, maar voor de gebruiker is daarvan nog niets te zien. Achter de schermen wordt immers nog steeds geschreven aan die volledig nieuwe website in Drupal. Die wordt pas online geplaatst als hij af is, vermoedelijk begin mei 2013.
2.4.
Samenwerkingsverbanden
Westelfolk zat vaak rond de tafel met andere instanties en verenigingen. Willem vertegenwoordigt ons bij Collabor8, Rural Alliances en Kempens Landschap en steekt in die vergaderingen heel veel tijd. Met volksdansgroep Zonnedauw en heemkundige kring Die Swaene organiseerden we de meiboomplanting aan de Kaasstrooimolen. Uiteraard vergt de organisatie van dat soort evenementen heel wat vergaderen, vergaderen en nog eens … inderdaad.
2.4.1. Collabor8 – projectgroep de Merode
. Als erfgoedhouder zijn wij vertegenwoordigd bij de internationale organisatie COLLABOR8. Dat Europese Project eindigt in juni 2012. De samenwerking tussen alle partners in het gebied van de Merodebossen wordt voortgezet op vraag van iedereen. Westelfolk heeft ingetekend op een verdere werking. Het opvolgend project heet nu
9
“projectgroep de Merode”. Om iedereen uit dit project te blijven ontmoeten is er op regelmatige basis een netwerkcafé. Wat is Collabor8 ? De VLM (Vlaamse Landmaatschappij) en SPK (Strategisch Projectenorganisatie Kempen)stellen alles in het werk om de belevingseconomie te stimuleren in het gebied de Merode. Samen met de lokale bevolking van het gebied een plek maken waar het fijn is om te werken en leven. Dit Europees gesubsidieerd en gepromoot project duurt 5 jaar. Ze willen plattelandsondernemingen (in oprichting) en erfgoedorganisaties aanspreken die zaakvoering hand in hand willen laten gaan met sociaal engagement, met ecologische doordachte bedrijfsvoering, met verbetering van de landschapszorg, met instandhouding van cultureel erfgoed en van streekproducten. Het tweede doel van het project is het koppelen van producten/diensten aan het gezamenlijk erfgoed, arrangementen en streekproducten. Deze producten/diensten moeten een draagvlak vormen voor een blijvende samenwerking tussen ondernemende mensen in het de Merode-gebied. Wat is Projectgroep de Merode? Dit vervolg uit Collabor8 wil al de inspanningen die geleverd zijn onder Collabor8 verder zetten. Er wordt een globaal plan uitgewerkt om dit gebied te promoten samen met de deelnemers. De uitgave van boeken, toeristische routes, samenwerkingsverbanden van leveranciers van streekproducten, de merodedag enz. zijn projecten die de volgende 5 jaar er moeten voor zorgen dat het gebied De Merode overal bekend is. Westelfolk heeft zich geëngageerd om deze volgende 5 jaar mee te werken aan dit project. Er volgen verschillende doordenkdagen en er wordt een actieplan opgesteld. Westelfolk wil meewerken en dit werd vastgelegd bij zitting van het schepencollege van 3 nov 2011. Deelname aan sessies en vergaderingen: korte beschrijving 23 jan 2012
netwerkcafé Folksolder Westerlo Voorstelling reeds gemaakte realisaties + optreden van Wetelfolk
13 feb 2012
kernsessie over collabor8 wijnhoeve Ramsel-Herselt Voorstelling nieuwe Europese projecten en toepassing op het Merodegebied
27 feb 2012
ondernemersnetwerk + erfgoedhouders Prik en Tik Geel Samenwerkingsverbanden leggen tussen ondernemers en erfgoedhouders
16 april 2012 laatste kernsessiecollabor8 Vlaspit Scherpenheuvel Evaluatie van het project + nieuw project integraal plan De Merode 27 mei 2012 Merodedag gemeentehuis Westerlo Alle deelnemers van collabor8 en netwerk De Merode aanwezig Westelfolk aanwezig met muzikanten en instrumentenbouw en dokumentatie over onze werking inclusief de bakkersploeg
10
11 juni 2012 Afsluiting project Collabor8 + receptie abdij Averbode Toespraken van alle burgemeesters en voorstelling naar toekomst toe + optreden van Westelfolk met afsluitende receptie
2.4.2. Rural Alliances Westelfolk maakt deel uit van dit Europese project., dat bestaat uit verschillende deelprojecten.
2.4.2.1. Deelprojecten
Allereerst zijn er de erfgoedevenementen die georganiseerd worden. Daarnaast zal er een inventaris opgesteld worden met als einddoel een publicatie rond erfgoed. Rond de alternatieve financiering zal er eerst een studie uitgevoerd worden en nadien zal deze studie concreet gemaakt worden door middel van bepaalde cases. Het ondernemersnetwerk is gestart door Collabor8 en bestaat steeds meer op zichzelf. Binnen Rural Alliances willen we graag een juridische structuur opzetten zodat dit ondernemersnetwerk op zichzelf kan bestaan. Een ander luik binnen Rural Alliances is de communicatie. Daarmee wordt het beter ontwikkelen en vorm geven van de website bedoeld. Er is een luik voorzien voor monitoring om na te gaan hoe levendig het platteland in de diverse Europese regio’s is.
2.4.2.2. Doelstelling van Rural Alliances
Een eerste doelstelling is de bevolking meer bereiken met het Merodeverhaal. Verder is het ook een doel om het erfgoed beter te verankeren via de deelprojecten (zie punt 2.1). Het bewaren van de linken tussen erfgoed, alternatieve financiering en ondernemers is van belang.
2.4.2.3. Doelstelling evenementen erfgoed
Het erfgoed in het gebied de Merode dient dichter bij de bevolking gebracht te worden. Ook hier werd er gehamerd op het versterken van het ‘de Merodegevoel’ bij de lokale bevolking. Die moet zich ook bewust worden van de kernkwaliteiten van zijn eigen gebied. Het versterken van de sociale cohesie op het platteland werd door de Vlaspit als een doelstelling aangegeven. Erfgoed moet gebracht worden op een manier die fascineert en boeit, het moet de mensen aanspreken én blijft steeds het uitgangspunt. Door Rural Alliances is het mogelijk om de experimenteerruimte wat af te tasten en vanuit de eigen programmatie te zoeken naar samenwerking en dit te combineren met vernieuwende elementen. Met gebundelde krachten en als netwerk is het makkelijker om het erfgoed op de kaart te zetten. We moeten inzetten op een grote toegankelijkheid en gratis evenementen organiseren. De nadruk moet liggen op beleving.
11
Vergaderingen waaraan Westelfolk heeft deelgenomen, samen met de andere erfgoedhouders in het gebied De Merode: 10 jan 2012
werkgroep erfgoedhouders, De Pelgrim, Scherpenheuvel startvergadering 21 feb 2012 werkgroep erfgoedhouders, Bosmuseum, Tessenderlo Bespreking voorwaarden en financiën 3 april 2012 werkgroep erfgoedhouders, Heemmuseum Westerlo Bespreking voorwaarden en subsidies welke projecten 19-20 juni 2012 Westelfolk neemt deel aan de Europese startvergadering in CARDIFF Groot-Brittanië met partners VLM en SPK . Bijwonen van opening van dit Europees project met toespraken. Deelname aan werkgroepen en educatieve uitstappen. Deelname aan discussies en formuleren van voorstellen. 26 juni 2012 werkgroep erfgoedhouders abdij Averbode Bespreking Cardiff en de reeds voorgestelde projecten in De Merode 8 mei 2012 werkgroep erfgoedhouders De Pelgrim, Scherpenheuvel Verdere uitdieping van vormgeving projecten en voorstelling nieuwe leden 21 aug 2012 werkgroep erfgoedhouders , heemmuseum Oevel-Westerlo Evaluatie van de reeds gestarte projecten en over uitgave boek 4 sept 2012 werkgroep erfgoedhouders, abdij Tongerlo Start nieuwe werkgroeprond publicatie van een boek over De merode 9 okt 2012 werkgroep erfgoedhouders Bosmuseum Tessenderlo Uitwerking van subsidieregeling 13 nov 2012 werkgroep erfgoedhouders Klompenmuseum Laakdal Brainstorming over nieuwe projecten
2.4.3. Kempens landschap v.z.w. 2.4.3.1. Oproep tot herbestemming van de gebouwen op het molendomein van de Beddermolen te Tongerlo (Westerlo) Het molendomein van de Beddermolen, gelegen langs de Molenwijk in Tongerlo (Westerlo), staat reeds enige tijd te koop. Gezien de grote historische en landschappelijke waarde van het molendomein hebben de vzw Kempens Landschap en het gemeentebestuur van Westerlo interesse in de aankoop ervan. Voor een duurzaam behoud van dit waardevolle erfgoed is het echter belangrijk een geschikte herbestemming te vinden. De vzw Kempens Landschap en de gemeente Westerlo zijn dan ook op zoek naar mensen met een innovatief en duurzaam idee dat zij op het molendomein wensen te realiseren.
De vzw Kempens Landschap werd opgericht in november 1997 op initiatief van het provinciebestuur van Antwerpen en een 40-tal Kempense gemeentebesturen, mede in uitvoering van een beleidslijn in het provinciaal bestuursakkoord. Kempens Landschap stelt zich tot doel om de meest waardevolle landschappen in de provincie Antwerpen veilig te stellen, hoofdzakelijk via verwerving. Op die manier wil de
12
vereniging zich dus bekommeren om de open ruimte, om natuurlijk en historisch erfgoed, en om monumenten die landschapsbepalend zijn. Vanuit deze taakstelling werd Kempens Landschap benaderd door het gemeentebestuur van Westerlo met de vraag of onze vereniging een mogelijke veiligstelling/verwerving van het molendomein van de Beddermolen wilde onderzoeken. Als landschapsvereniging gaat onze interesse zeker uit naar dit molendomein dat erg waardevol is in zowel het historische als landschappelijke aspect. Kempens Landschap streeft bij de veiligstelling van zulke eigendommen steeds naar een gedifferentieerde openstelling ten dienste van de gemeenschap. Dit kunnen we echter niet alleen. Daarom wordt via deze weg gezocht naar potentiële partners die de invulling en het nuttig gebruik van de gebouwen wil realiseren in samenspraak met Kempens Landschap en met respect voor het landschappelijk kader.
2.4.3.2. Reactie van Westelfolk Westelfolk heeft zijn medewerking beloofd aan de gemeente Westerlo en aan Kempisch Landschap om mee te denken over een nieuwe functie voor de site van de Beddermolen. Westelfolk heeft reeds meermaals een oproep gedaan aan het Kempisch Landschap om zich als educatief centrum (deels) te kunnen vestigen op deze site. Sinds september 2011 maken wij deel uit van een werkgroep rond de Beddermolen. Drie bakkers van Westelfolk wonen de vergaderingen bij. Vergaderingen in 2012: 10 september op het gemeentehuis Twee mensen van onze bakkersploeg zitten ook in het vast committee van de restauratie van de molen zelf, nl Louis Mertens en Marc Moors.
De bakkers van Westelfolk hebben een aanvraag ingediend om de bakoven te restaureren en terug in te bakken. Gezien de molen nu wordt gerestaureerd is het normaal dat het bakhuis 13
terug wordt gebruikt. Hierbij zou Westelfolk een belangrijke bijdrage kunnen leveren voor het levend erfgoed van ons gebied. Samen met workshops, cursussen, optredens, lessen e.d. is de site van de Beddermolen voor Westelfolk van groot belang. Een eerste invulling gebeurt in 2013 met ons feest van de Vetten en de Mageren.
2.4.4. Zonnedauw en Die Swaene 2.4.4.1. Ontstaan van de samenwerking Westelfolk is samen met volkskunstgroep Zonnedauw uit Hulshout de motor achter de meiboomplantingen aan de Kaasstrooimolen te Heist-op-den-Berg. Om die samenwerking te kaderen, volgt hier een korte geschiedenis van de meiboomplantingen daar. Iets vertellen over de meiboomplanting in Heist-op-den-Berg is onmogelijk zonder Dr. Jozef Weyns (1913-1974) voor te stellen. Hij was een bevlogen figuur met een uitgesproken visie over thema’s als heemkunde, volkscultuur, monumentenzorg en (Vlaamse) culturele emancipatie. Weyns’ eigen woning en domein ‘Ter Speelbergen’ in Beerzel-Putte belichamen als het ware zijn gedachtegoed. Het was op zijn ‘Ter Speelbergen’ dat jaarlijks de traditie van het planten van een meiboom plaats vond. Na zijn overlijden in 1973 zetten zijn weduwe en kinderen de traditie verder en nog later was het de Heistse heemkundige kring Die Swaene, die aan het mooie heemerf van de Kaasstrooimolen en nadien de Pandoerenhoeve de jaarlijkse meiboom trachtte neer te planten. De steunende ook wel dynamische kracht om dit feest gestalte te geven was steeds de volkskunstgroep Boerke Naas uit St. Niklaas. In 2005 werd dat overgenomen door de Volkskunstgroep Zonnedauw uit Hulshout en de Volksdansgroep Jan en Alleman uit Wiekevorst. In 2011 nam Westelfolk dan de fakkel over van die laatse groep, toen die afhaakte.
2.4.4.2. Betekenis en verloop van de Meiboomplanting Dit volksfeest vindt zijn oorsprong in zeer oude gebruiken: een vegetatieritus die de groeikracht van de natuur moest overbrengen op de gehele samenleving. De versierde boom is het symbool van de vruchtbaarheid van mens, dier en akker. Tijdens de 1-mei-nacht laaien de meivuren op. In de natuur bestaat er geen leven zonder licht noch warmte, het branden van het vuur is de symboliek ervan. “Schoon lief, waar waarde gij den eersten meiennacht, dat gij mij genen mei en bracht” zingt een alom gekend meilied. Daarbij wordt dan geduid op een even oud meinacht-gebruik : het planten van de mei.
14
Het behoort tot de traditie dat de jongens aan de huwbare meisjes een ‘meitak’ schonken. Dit teken was algemeen verspreid en de meitakken spraken voor ieder verstaanbare taal. In de vroege morgen van 1 mei voor de deur van de uitverkorene geplant, symboliseerden ze het oordeel van de jongelingen over de huwbare meisjes. Sommige onbetrouwbare kregen een kerselaar, een haagdoorntak bestempelde het meisje als een katje dat niet zonder handschoenen mocht worden aangepakt, een bremstruik betekende ‘flauwe trees’ en een elzentak een praatzieke meid. Als inleiding tot het eigenlijke feest wordt in liederen de komst van de mei bezongen. Het strijdlustig verdrijven van de winter vinden we thans wel niet meer terug maar anderzijds zijn de volksspelen in de meivieringen een vaste waarde gaan betekenen. De ongehuwde jongen die als overwinnaar naar voor komt, wordt Meigraaf en kiest zijn Meigravin uit de kring van ongehuwde meisjes. Het Meipaar wordt dan officieel gekroond met loof en veldbloemen. Vervolgens wordt de Meiboom plechtig overhandigd. Deze meiboom is bij voorkeur een berkenstam, ontdaan van alle takken, behalve de kruintop. Om de stam hangt een loofkrans waarvan kleurige linten weerhangen. In stoet gaat het naar het feestterrein waar de Meiboom wordt geplant. Zodra de optocht de plaats bereikt heeft scharen de deelnemers zich rond de plek waar de boom wordt opgericht. Het meipaar plaatst zich naast de Meiboom terwijl vendeliers te hunner ere de vlaggen zwaaien. Dan wordt het feest ingezet met een lintendans en verder worden volksdansen – vooral gemeenschapsdansen – afgewisseld met meiliederen. In onze huidige moderne levenswijze zijn de traditionele banden met de natuur danig losgeweekt. Nochtans, bij de eerste warme zonnestralen in het voorjaar, voelen velen zich weer een beetje kinderen van de natuur: de lust overspoelt hen om een uitbundige uitlaat te bezorgen aan de vreugde. Het volkse Meifeest biedt deze uitlaat in het raam van onze oude tradities.
2.4.5. Meiboomplanting 20/05/2012 15
Het meifeest aan de Kaastrooimolen te Heist-op-den-Berg vond plaats op 20 mei 2012 onder ruime belangstelling. De voorbereidende werkzaamheden en vergaderingen hebben ook dit jaar haar vruchten afgeworpen en een prachtig, bruisend meifeest 2012 leeft in onze herinnering. Op naar de volgende meiboomplanting op 19 mei 2013!
2.5.
Divers vrijwilligerswerk, gans het jaar
Wie zeker een pluim op de hoed verdienen, zijn onze vrijwillige medewerkers. Buiten onze "zichtbare" activiteiten zijn er nog veel andere onmisbare activiteiten om de vereniging draaiende te houden. Die activiteiten, en de mensen daarachter, komen niet altijd in de schijnwerpers. Infostand uitwerken en opbouwen, administratie en boekhouding, uitwerken van de lessen, tappen tijdens het folkcafé, vertegenwoordigen van de vereniging bij verschillende instanties, uitwerken en plannen van activiteiten,.... en ga zo maar door. Het is onbegonnen werk om al die taken op te lijsten en uit te rekenen hoeveel uren ze in beslag nemen, maar zonder de enthousiaste inzet van vele mensen zou Westelfolk Westelfolk niet zijn.
16
3. Activiteiten voor het publiek 3.1.
Voordrachten en/of lezingen, voorstellingen
3.1.1. Iwein Jacobs, De trekzak van binnen en van buiten, 27/03/2012 20u00
Zoals elk jaar kwam Iwein Jacobs van accordeons Viseur een avond uitleg geven over hoe een trekzak of, anders gezegd, de diatonische harmonica in elkaar zit. Wat zorgt er voor die mooie klanken? Hoe ziet het binnenwerk eruit? Wat is dat “diatonische” toch? Of chromatisch? Welk materiaal is de klankkast? En is dat dan zo belangrijk? De cursisten konden dan ook enkele instrumenten uitproberen, informatie vragen, …. De avond stond open voor iedereen, ook voor sympathisanten, cursisten van andere cursussen, muzikanten en hun familie, …
3.1.2. Info-avond maandag 24 september 2012, vanaf 20u00 FolkSolder, Boerenkrijglaan, Westerlo Inmiddels is ook de jaarlijkse info- en inschrijvingsavond een gevestigde waarde geworden op de kalender van Westelfolk. De bedoeling van deze avond is meervoudig: de lesgevers en potentiële cursisten kunnen mekaar persoonlijk ontmoeten, de lesgevers kunnen hun cursus voorstellen én er kan ook effectief worden ingeschreven voor deelname aan een cursus. De latere uurtjes van de info-avond verlopen in de sfeer van het Folkcafé. De info-avond ging door op maandag 24 september, op de Folksolder. Er waren een vijfenvijftigtal kandidaat-cursisten aanwezig. Na een eerste, algemene voorstelling van Westelfolk door voorzitter Erik, gaven enkele lesgevers een korte uiteenzetting van “hun” cursus. Passeerden de revue: instrumentenbouw hakkebord, trekzak, doedelzak en kinderhommel. Daarna werden de kandidaat-cursisten in contact gebracht met de lesgevers en met de medewerkers aan de inschrijvingstafel. De laatste inschrijvingen werden rond 23.30u bevestigd. In tegenstelling tot voorgaande edities, werd er voorafgaand niet vergaderd ter voorbereiding van deze avond. We gingen er van uit voldoende ervaring te hebben meegenomen uit vorige edities. Dit heeft echter geleid tot een aantal onduidelijkheden aan de inschrijvingstafel, bijvoorbeeld betreffende het inschrijvingsgeld of de huursommen van bepaalde cursussen. Ook het databasebeheer van de inschrijvingen blijkt in de toekomst te moeten worden gecentraliseerd, zo bleken er misverstanden te ontstaan rond bevestigingen van inschrijvingen die reeds vooraf individueel aan de lesgever of via
[email protected] werden doorgegeven. Deze ervaring zal worden opgenomen als actiepunt voor de organisatie van de inschrijvingen in 2013.
17
3.1.3. Optredens 3.1.3.1. Verschillende bezettingen Westelfolk treedt op met verschillende bezettingen. Een overzicht: Op maandagavond is de FolkSolder voor de cursisten een vaste stek. Daar komen ze samen om hun verschillende instrumenten op elkaar af te stemmen en nieuwe nummers in te studeren. Met die groep muzikanten gaat Westelfolk geregeld de nationale (cfr. 3.1.3.2.) en zelfs internationale podia (cfr. 3.1.3.8.) verkennen. De grote muziekgroep brengt zowel luister- als wandeloptredens. Ze wordt ook dikwijs gevraagd om achtergrondmuziek te brengen. Daarnaast hebben we een kleine groep muzikanten die voornamelijk optreden in rusten verzorgingscentra. (cfr. 3.1.3.3. “M3”) Doedelgroep: uit de cursus doedelzak is er een grote groep van doedelzakspelers ontstaan. Deze groep komt u meestal tegen op processies en ommegangen. (cfr. 3.1.3.4.) Kindergroep: zelfs de kleinsten onder ons komen aan bod. Om de cursus hommelspel voor kinderen af te sluiten, hebben ze een concertje gegeven in het leslokaal. Naast de fiere ouders en grootouders was er nog veel belangstelling voor deze kleine "afgestudeerde" muzikantjes. Zeker voor herhaling vatbaar. (cfr. 3.1.3.5. en 3.3.2.3.) Joenkfolk: een hechte jeugdgroep die vooral optreedt tijdens kleine festivals en bijeenkomsten. (cfr. 3.1.3.6. en 3.3.7.) Schoewenfolk: een mooie muziekgroep van mensen met een mentale handicap repeteert maandelijks. Zij worden bijgestaan door een tal van cursisten uit alle groepen. (cfr. 3.1.3.7. en 3.3.8.) Om al deze optredens beter te laten klinken, heeft Westelfolk geïnvesteerd in een muziekinstallatie. We hebben een mengtafel, een versterker, twee actieve boksen en twee monitors aangekocht.
3.1.3.2. Grote muziekgroep Vooral de authentieke instrumenten hebben succes bij het publiek. Zo beschikken we over trekzakken, draailier, doedelzakken en zelfgemaakte hommeltjes. Die instrumenten worden bijgestaan door fluiten, violen, gitaar en contrabas. Het slagwerk bestaat uit een reeks happende hondjes (“hanske knap”), tamboerijn, een landsknecht (trom) en twee soeplepels.
18
Optredens in 2012:
25/02/2012
Straatmuzikanten op de dijk (Nieuwpoort) Toonmoment van het familieweekend
17/03 en 18/03/2012
Stijlvolle concerten (Geel) optreden samen met de harmonie van Geel/Larum
15/04/2012
Asberghoeve (Westerlo) Opendeurdag Gul/Garve
20/05/2005
Heemerf Kaasstrooimolen en Pandoerenhoeve (Heist-o/d-Berg) Meiboomplanting
23-25/05/2012
Rollat (Frankrijk) cfr. 3.1.3.8.
26-27/05/2012
Promaude, Lézignan (Frankrijk) cfr. 3.1.3.8.
17/06/2012
Ter Speelbergen (Beersel) midzomerviering
30/06/2012
Na Fir Bolg (Vorselaar) Westelfolk speelde drie sets, waarvan de grote muzikantengroep er twee voor zijn rekening nam.
29/07/2012
Geel animeert terrassen (Geel) Met een klein groepje muzikanten schuimden we de terrasjes af.
10/08/2012
Verbroederingsavond folklorefestival Die Spelewei (Westerlo)
26/08/2012
De schakel (Herentals) Dit optreden is afgelast omdat er door het slechte weer geen inschrijvingen waren voor die fietshappening. Maar niet getreurd, de muzikanten zijn toen afgezakt naar de Pandoerenhoeve aan de Kaasstrooimolen voor de molenfeesten. Er is dus toch nog gemusiceerd!
02/09/2012
Prominant (Geel) Enkele muzikanten fleurden onze informatiestand op.
02/09/2012
Rietfeesten (Westerlo) ’t Schoewenfolk trad op samen met de beginners trekzak en doedelzak
23/09/2012
De langste wandeling van het land, Boswachterhuis (Westerlo) Ondanks de koude miezerregen zat de sfeer er direct in. Een aantal slaginstrumentjes werden uitgedeeld aan toeschouwers waaronder ook kinderen. Er werd zelfs meegezongen door een aantal omstaanders!
19
27/10/2012
Vurige verhalen Eindhout Tocht met verhalen en muziek (cfr.3.1.5.)
28/12/2012
Kersthappening Davidsfonds (Lille) Luisterconcert waar wij het instrumentale intermezzo tussen twee koren verzorgden.
3.1.3.3. M3 In de schoot van Westelfolk is ook het groepje “M3” ontstaan. Oorspronkelijk speelden Marijke, Mieke en Marlène met hun drieën in rust- en verzorgingstehuizen. Geleidelijk kregen ze versterking en nu treden ze vaak op met ca. acht personen, ook op andere gelegenheden. 18/06/2012
rusthuis Netehof (Balen-Wezel) namiddagje muziek voor de bejaarden
20/06/2012
Hoeve de Ploeg (Herselt) na de middag klein optreden voor een vrouwelijke vrijwilligersgroep
10/08/2012
Rusthuis Armonea (Geel) namiddagoptreden met als thema “de goede oude tijd”
19/08/2012
Asberghoeve (Westerlo) huwelijksverjaardag
08/10/2012
Rusthuis Parel Der Kempen (Westerlo) jaarlijks optreden voor de bejaarden
21/11/2012
Rusthuis Bremdael (Herentals) muzieknamiddag voor de bejaarden
20
3.1.3.4. Doedelzakspelers 27/05/2012
Heggestoet (Poederlee) Vijftigduizend bezoekers trok deze stoet, die maar eens om de vijfentwintig jaar uitgaat. Zeven van onze doedelzakspelers liepen en speelden mee.
30/06/2012
Na Fir Bolg (Vorselaar) Westelfolk speelde drie sets, waarvan een ensemble doedelzakspelers er één voor hun rekening nam.
24/11/2012
Teerfeest (Zundert, NL) Twee doedelzakspelers hebben zich voor één avond aangesloten bij de Orde van de Hagelanders voor het opluisteren van een teerfeest van het plaatselijke koor.
15/12/2012
Kerstmaaltijd (Berlaar, Nijlen) Twee doedelzakspelers afgevaardigd voor het opluisteren van een kerstmaaltijd voor kansarmen
22/12/2012
Boekvoorstelling (Maassen, Utrecht, NL) Eén doedelzakspeler luistert een boekvoorstelling op voor de Abdij van Westmalle.
3.1.3.5. Hommel voor kinderen 19/12/2012
Toonmoment (Westerlo) De eerste cursus hommel voor kinderen werd afgesloten met een klein, maar goed gesmaakt concertje voor alle (groot)ouders, fans en geïnteresseerden. 21
3.1.3.6. Joenkfolk 25/02/2012
Familieweekend (Nieuwpoort) Tijdens het familieweekend aan zee trad de jeugd samen met de volwassenen op op de zeedijk.
3.1.3.7. SchoewenFolk 02/09/2012
Rietfeesten (Westerlo) Het SchoewenFolk gaf haar eerste optreden, ondersteund door de beginners trekzak en doedelzak.
3.1.3.8. Westelfolk in Frankrijk 23-28/05/2012 Westelfolk dat op uitnodiging van Rurant v.z.w. optreedt op Promaude, een grote jaarmarkt in de buurt van Carcassonne ter promotie van de lokale cultuur, het is een traditie geworden. Dit jaar waren we echter ook uitgenodigd door Les Pastouriaux d’Rollat, een Franse dansgroep die in 2011 had deelgenomen aan het folklorefestival in Westerlo. In Rollat, een onooglijk dorpje in de buurt van Vichy, verbleven we met negen muzikanten drie dagen in gastgezinnen. Elke avond werd er verbroederd met muziek, eten en drank. Overdag brachten we onder andere een bezoek aan het atelier van Boudet in het beroemde draailierdorp Jenzat. Aansluitend trok Westelfolk met twaalf muzikanten voor de vierde keer naar PromAude. Gedurende twee dagen hebben de Fransen kennis gemaakt met onze muziek en genoten wij van de plaatselijke gastronomie en het heerlijke weer. Alhoewel zij het niet eenvoudig hadden om onze naam uit te spreken, werden onze optredens duidelijk gesmaakt door de Fransen (en de vele daar aanwezige Belgen!) en hebben we toch weer een kleine bijdrage geleverd om de Kempen in het bijzonder en Vlaanderen in het algemeen op de muzikale kaart te plaatsen. We verbleven in een chambre d’hôtes in Ferrals–les-Corbières bij de zonder twijfel sympathiekste Vlamingen in Frankrijk, Jo en Klaartje, waar we op zondagavond nog een onvergetelijk optreden mochten geven op een idyllisch binnenplein voor alle buren. De laatste dag werd gevuld door een toeristische bezoekje aan het prachtige Carcassonne. Dit leven en spelen als god in Frankrijk smaakt zeker naar meer .
22
woe 23/5 do 24/5 vrij 25/5 za 26/5
Rit naar Saint-Rémy en Rollat en verbroedering met Les Pastouriaux d’Rollat Bezoek aan het atelier van draailierbouwer Boudet in Jenzat. ’s Avonds verbroedering. Rit naar Ferrals les Corbières Vier optredens op Promaude Zowel wandeloptredens, als in onze “Bistro Belge” ism met De Zeunt
zo 27/5
Vier optredens op Promaude Zowel wandeloptredens, als in onze “Bistro Belge” ism met De Zeunt
zo 27/05
Optreden in de chambre d'haute “La Vigne Rouse” voor mensen van het dorpje Ferrals les Corbières waar we logeerden.
ma 28/5
Bezoek aan Carcassonne
14.00u – 16.00u 20.00u – 2.00u 11.00u – 12.00u 13.00u – 14.00u 15.00u – 16.00u 17.00u – 18.00u 11.00u – 12.00u 13.00u – 14.00u 15.00u – 16.00u 17.00u – 18.00u 20.00u – 21.30u
3.1.4. Optredens, georganiseerd door Westelfolk Westelfolk maakt reeds lang plannen om op regelmatige basis concerten te organiseren. De onzekerheid over onze huisvesting steekt daar echter telkens stokken in de wielen. Toch werden in 2012 reeds enkele kleine optredens georganiseerd.
3.1.4.1. Als ick u vinde 22/09/2012 Dit verslagje verscheen in nieuwsbrief 37:
23
Eerste concertavondje op de FolkSolder Op zaterdag 22 september trakteerde het "Anonymus Consort" op 'n gezellig avondje renaissance muziek én moderne poësie met hun programma "Als ick u vinde". Gelukkig was ik die avond nog vrij, want poësieliefhebber als ik ben, wilde ik dit toch wel graag meemaken. Toen ik de FolkSolder binnenstapte, viel dadelijk de heerlijke gezelligheid op daarbinnen. De muzikanten hadden voor de gelegenheid de Solder erg sfeervol en uitnodigend opgesmukt met kaarskes, levend groen en ander moois! De oude muziek werd in 't Oudnederlands, Oudengels en Frans enthousiast gezongen door een kleine koorschare mannen en vrouwen, begeleid door enkele instrumentalisten op luit, blokfluit. Lange tijd werden ze gecoached door Roeland Beeldens, maar nu konden ze samen in de maat blijven dankzij de kundig vervangende leiding van de jonge Inge Mertens. We waren er getuige van dat ze allemaal het beste van zichzelf gaven. Hoewel ik zelf de akoustiek van een kapel of kerk miste voor dit soort programma, had het toch ook best zijn charme. Iets huiselijker" alleszins, op deze plek. Liesbeth Aerts bracht op een verbluffend knappe manier al even knappe gedichten van eigen maak. Heerlijk van genoten! Wel echt jammer dat veel tafels en stoelen bleven wachten op publiek-bezetting. Amper vijfentwintig mensen hebben dit mooie initiatief meegemaakt. De afwezigen hebben het echt wel gemist! Zorg dat j'er volgende keer zeker bij bent zou 'k zeggen. Carla
3.1.4.2. Walter en Seppe De Peuter 04/11/2012 Zondag 4 oktober, 14u00-14u30 en 15u00-15u30 Boswachtershuis, Papedreef 1, Westerlo Dit optreden vond plaats in het kader van de open dag van de instrumentenbouw (cfr.3.4.3.). Walter De Peuter stelde zijn instrumenten tentoon en trad die namiddag ook op samen met zijn zoon en een vriend. Zo kon het publiek de zelfgebouwde banjo’s ook eens horen.
3.1.5. Vurige verhalen 27/10/2012 Zaterdag 27 oktober van 20u30 tot 21u30 St.-Bavokapel Laakdal, Sint-Bavostraat 2, 2430 Eindhout Een uittreksel uit het verslag in nieuwsbrief 38:
24
Hans had een heel programma uitgewerkt met teksten en muziek. De gemeente Laakdal, in samenwerking met het Merode-project Rural Alliances (waar wij ook deel van uitmaken), verzorgde de warme en koude drankjes. Hans bracht enkele majestueze vertolkingen van volksverhalen uit deze streek en uit deze periode, de herfst en de nakende winter. Zwaaiend met vuur in holle bieten en de warme stank opsnuivend van de vuurkorven, gesticulerend met allerlei boeken en rare geschriften, artikulerend met de verve van een protagonist in de betere tijden van het Griekse theater, wist Hans de meute Veerlenaars te bekoren. Ze vroegen maar één uur muziek en verhalen, doch ze kregen een half uur extra. Verhalen van plaatselijke helden en heiligen werden goed gesmaakt. Voor onze klappertandende muziek werd niet direkt veel applaus verwacht, doch bij 0° Celcius kregen we zelfs applaus tussendoor. Het zal wel echt gemeend geweest zijn. Willem
3.1.6. Allerheiligenavond 30/10/2012 woensdag 30 oktober, 21u00 Boswachtershuis, Papedreef 1, Westerlo Dit verslag verscheen in nieuwsbrief 38: Op de vooravond van Allerheiligen troffen Westelfolkmuzikanten, familie, vrienden en sympathisanten elkaar in het boswachtershuis om van daaruit een sfeervolle wandeling te maken langs betoverende plekken in de bossen rond kasteel van Westerlo. Een heel oude traditie werd hier terug in ere hersteld: de dierbare overledenen herdenken. Dat gebeurde met muziek, zang, stille momenten en een gezellige babbel, en dit samen met alle wandelaars. Alle ingrediënten waren aanwezig om er een geslaagde avond van te maken: volle maan, aangepaste muzikale begeleiding, zang, kaarsjes en lantaarns en een goede gidsbegeleiding (om ons op het rechte pad te houden). Aan de “ster” was er een rustmoment voorzien. Hans vertelde ons een oud Kempisch verhaal dat iedereen boeide van begin tot einde. Wist jij dat Sint-Maarten ook onze Kempen heeft doorkruist? Nu weten we inmiddels ook hoe “RE-TIE” en “HOU-TEM” als dorpsnaam op de kaart zijn gekomen! Ook zeker nog vermelden dat Bram “een krak“ is, met zijn rolstoel tot aan de brug! Wie doet dat na? Boven op de brug klonk uit volle borst en met overtuiging: “Westerlo aan de Neet”. Tot slot, als afsluiter en om wat op te warmen, was er nog een gezellig samenzijn in het boswachtershuis. Tussen pot en pint en met vertrouwde muzikale klanken werd het nog een gezellige avond tot in de late/vroege uurtjes. Dank aan de organistoren en al degenen die hun (extra) steentje hebben bijgedragen om van dit treffen een geslaagde avond te maken. De “dodenminne viering” is weer in ere hersteld! Leona
25
3.1.7. Haringbak op kerstmarkt Blauberg 09/12/2012 zondagnamiddag 9 december Blauberg, plein aan de kerk Uit de aankondiging die verscheen in nieuwsbrief 38: Westelfolk en zijn bakkersploegje zijn niet te onderschatten. Al een paar jaar draaien zij ook mee in de kerstmarkt-carrousel van de stad Blauwberg. (…) Westelfolk slaat daar al een paar jaar zijn tenten op, samen met andere verenigingen. En, willen of niet, wij bakken ze bruin: de malse, sappige, dikke, vette, ronde, lange … HARINGEN. Van nog bij Gust van Keulle Baas in Olen komen de bakplaat en de gefileerde haringen aangerend tot op de “grote markt” van Blauwberg en zo houden we traditie in ere. De bakkersploeg, ondertussen bekend voor zijn speciaal spelt-brood en andere heerlijkheden, nodigt dan ook iedereen uit om een hapje haring met westelfolk-brood te komen smullen. De haringen zijn gefileerd, dus geen mes en frinket. Gewoon tussen een stevige boterham pletten en binnen steken. Als je dan nog ne fruitjenever achterover kapt, dan wordt ons “kas” wat beter en zo kunnen we nog wat meer materiaal kopen om ons bakkersalaam uit te breiden. Willem
26
3.2.
Studiedagen en colloquia
3.2.1. Familieweekend 25-27/02/2012
Dit jaar organiseerde Westelfolk voor de tweede keer een familieweekend. Cursisten, muzikanten en andere leden trokken samen met hun gezin naar Nieuwpoort. De bedoeling was enerzijds stevig repeteren, anderzijds elkaar wat beter leren kennen, ook buiten het repetitielokaal. Daarom waren er naast de muziek ook andere activiteiten voorzien. Hieronder het volledige programma: Vrijdag 19u00 avondeten 20u-22u00 nadien spelen we gezamenlijk de meest gekende melodiën. Nadien is iedereen vrij.
Zaterdag Van 09.30u – 12.30u en van 15.30u – 18.30u: repeteert de jeugd nieuwe nummers in die Roeland heeft bewerkt. Onder leiding van Roeland Beeldens, in een kleiner lokaal. - Eierdans - Boer en boerinneke en boerenkermis - Koningsdans van Viersel - Marche van droevigen Olivar - Nieuwjaarslied uit Loenhout - Bruyloftsliedeken - Rijzenbezemdans - Wandeldans van westerlo - Weversdans - Kerstkindeken werd geboren
27
Van 09.30u – 11u en van 15.30 – 18.30u: repeteert de volwassengroep. Onder leiding van Karel Adams, in het grote lokaal. - En toen was er dat kind - Das Moorsoldatenlied - Kattenpolka - Der wou nen boer ter peerdemart gaan (is een lied) - Ik heb de groene straetjens - Bruyloftsliedeken - Zottenkermis (warme garnars). - Onder den Toren - Het afzyn - Waar, waar, waar dat kindje gezocht - Belotje - Cantilena Falconi - Wals voor Polle 14u45-15u15 wordt er bij goed weer een optreden gedaan op den dijk. 21u00 kwis voor iedereen samen.
Zondag 9.00u – 12.30u worden alle stukken die nog niet goed gekend waren terug doorgenomen zowel de jeugd als de volwassenen in hun eigen lokaal. 13.00u middageten in de namiddag kan iedereen nog eens een flinke wandeling doen en huiswaarst vertrekken.
3.2.2. Denkdag zondag 16 september 9u30-15u30 FolkSolder, Boerenkrijglaan 26, Westerlo De “denkdag” is een dag waarop alle geïnteresseerde leden van Westelfolk rond de tafel zitten om richting te geven aan de vereniging. Verslag, verschenen in nieuwsbrief 36: In tijden van bliksemsnelle tweets, opiniespuierij op internetfora en wereldwijdverspreide blogverslagen, hadden wij gedacht aan een groepsdialoog op ambachtelijke wijze. In navolging van de ‘denkdag’ editie 2010, waar de kiemen van onze huidige werking werden gezaaid, vonden we dat het weer tijd was om in overleg met iedere Westelfolker-met-een-mening een aantal inhoudelijke en organisatorische conflicten van ons parcours te borstelen. Op zondag 16 september begon de zevende dag uitzonderlijk om halftien, voor een kringgesprek tussen een negentiental gegadigden rond een viertal prangende thema’s. Gingen achtereenvolgens door de mangel: conflicten binnen het samenspel, het concept ‘folkcafé’, optredens en optredensgroep, de nabije en verre toekomst van onze brede waaier activiteiten. Niet te vergeten, tussen thema twee en thema drie in, stond thema vijf geprogrammeerd: een praktijkcase Westelfolkgezelligheid in de vorm van frikadellen met kriekskens en slaatjes met ham. Een mens mag beloond worden voor het opofferen van z’n zondagsrust. Er werd rustig en constructief gedebatteerd (onze vooraf aangestelde ‘moderators’ hebben naar verluid geen ernstige stresstrauma’s opgelopen). Het vooropgestelde target - tijdens de gesprekken tot gezamenlijke ideeën komen die meteen in de praktijk kunnen worden
28
meegenomen – werd meermaals bereikt. En wat betreft de knopen die op die dag nog niet werden doorgehakt: iedereen heeft welwillend door andermans bril gekeken, en dat is op zich altijd een stap voorwaarts. Elders in deze nieuwsbrief kan de aandachtige lezer een aantal accenten en nieuwigheden ontdekken die we toen samen hebben besloten. Het recruteren van een poetsploeg, het afficheren van aan te leren repertoire, verschuivingen in het cursusschema, het herlocaliseren van de hommelcursus, de plaatsing van ‘erfgoed’ binnen onze activiteiten, het stimuleren en ondersteunen van persoonlijke initiatieven, … iedereen krijgt de kans zijn steentje bij te dragen in de brede werking van Westelfolk. Het is meer dan waarschijnlijk dat we van dit inspraakmoment een jaarlijks terugkerend gebeuren zullen maken. Zodra die nieuwe agenda onder de kerstboom ligt, kunnen jullie alvast 26 juni 2012 noteren voor een volgende ‘denkdag’. Carl
29
3.3.
Cursussen
3.3.1. Trekzak De cursus die we al het langst organiseren, voor de elfde lessenreeks intussen, is die van trekzak (of diatonisch harmonica). We leren de cursisten het instrument kennen met traditionele volksmuziek uit Vlaanderen en meer bepaald uit de Kempen. De muziek dateert van begin 1900 en ouder. De lessen trekzak zijn groepslessen, dus geen individuele lessen. Elke les wordt een nieuwe techniek aangeleerd of verbeterd aan de hand van telkens een nieuw muzieknummer. Op maandagavond is er één groep cursisten, op dinsdagavond twee. Om de twee weken is het les o.l.v. Werner. De andere week is het “oefenavond”, met Marijke en Annita, twee gevorderde cursisten die de speltechniek bij iedereen proberen te verbeteren. Gevorderden: maandag van 19u30 tot 21u00 les oefenavond
8/1
les oefenavond
1/10
18/1
30/1
18/2
12/3
27/3
23/4
23/1
8/2
27/2
5/3
19/3
16/4
30/4
8/10
22/10
12/11
26/11
10/12
15/10
5/11
19/11
3/12
17/12
14/5 7/5
21/5
Beginners (van 19u30 tot 20u45) en half gevorderden (van 20u45 tot 22u) op dinsdag les
10/1
24/1
7/2
oefenavond
17/1
31/1
14/2
les
2/10
16/10
6/11
oefenavond
9/10
23/10
13/11
28/2
6/3
20/3
17/4
8/5
22/5
13/3
27/3
24/4
16/5
29/5
20/11
4/12
18/12
27/11
11/12
30
3.3.2. Hommel 3.3.2.1. Hommelspel (beginners en gevorderden) Een vaste waarde in ons cursusaanbod is de cursus hommelspel. Voor de vierde keer is Ritteke een nieuwe lichting beginners komen inwijden in de wondere wereld van het hommelen. Ook de meer gevorderde hommelaar kwam traditiegetrouw aan bod met een dagje hommelspel voor gevorderden en zo leerden ze weer een paar nieuwe liedjes en techniekjes. Data: van 10.00 u. tot 16.00 u. beginners
03/03
gevorderden
10/03
17/03
3.3.2.2. Hommelsamenspel beginners en halfgevorderden Na de lessen hommelspel van Ritteke bleek dat niet iedere beginnende muzikant al genoeg ervaring had om op maandagavond mee te spelen. Zo ontstond spontaan de groep hommelsamenspel voor beginners, met zo’n vier à zes cursisten onder leiding van Willy Vermaelen. Het samen spelen bleek al snel het moeilijke punt te zijn. Met toonladders en met eenvoudige melodieën oefenden we op het samenspel. “Se canto”, “Ik ben naar 't bos om kruid geweest”, “Reepdans”, “Schoppenboer” en “Van slordig Kaatje” zijn de melodieën, in 2/4 ,waar we op werkten. De maat 3/4 is iets voor 2013. Ook aan het juiste gebruik van de bourdon-snaren besteden we veel aandacht. Eens cursisten de basis onder de knie hebben, gaan ze over naar het hommelsamenspel voor halfgevorderden. In de eerste helft van 2012 repeteerde het hommelsamenspel voor beginners op maandagavond op de FolkSolder, telkens er een lokaal vrij was. In de praktijk waren dat zeer onregelmatige data. Vanaf oktober 2012 gingen de repetities door op een andere locatie en kwam er regelmaat in de data. Beginners en halfgevorderden wisselden elkaar tweewekelijks af. Data: op dinsdag beginners van 20u00 tot 21u00 halfgevorderden 20u00 tot 22u00
23/4 17/5 11/6 25/6 1/10 8/10
15/10
12/11
26/11
10/12
5/11
3/12
17/12
Vanaf oktober 2012 kwamen de gevorderde hommelaars ook opnieuw op regelmatige basis samen, onder leiding van Griet Wouters. De grens tussen beginners en halfgevorderden is soepel: elke muzikant kiest zelf de groep waarin hij of zij zich het beste voelt en overstappen kan op elk moment van het jaar.
31
De gevorderden zoeken voor elke melodie een gepast arrangement: tweestemmig, vraag en antwoord, wisselen van toonaard, … Omdat er al enkelen zijn die vele jaren spelen en andere nog maar één jaar, beginnen we met binnen Westelfolk bekende melodiën. Nadien leren we systematisch nieuwe melodiën aan elkaar aan en verfijnen we de afwerkingen. Zo spelen we geregeld: De reepdans van Morkhoven, Poezeminneke, Ik was nog maar 16 jaar oud, Zoete Mariton, De Leeuwerk, SintAnna, En zijn beentje dat viel af, Meiboomdans, Sala, Boerinneke, Natan, Ungaresca, Belotje, Menuet van Leuven, Ma petite est comme l’eau, Die mey playsant. Op 19 mei 2013 is een optreden van de hommelgroep gepland voor de Wereldwinkel van Westerlo.
3.3.2.3. Hommel voor kinderen Lesgeefster: Saskia Renckens Deze nieuwe cursus was voor zover wij weten een primeur voor Vlaanderen. De hommel, stilaan een oude bekende binnen Westelfolk, blijkt heel geschikt te zijn om kinderen te laten kennismaken met de wondere wereld van de (volks)muziek. Naast gehommeld werd er ook gezongen, gedanst, gespeeld, … want “goesting krijgen” in muziek is het belangrijkste. Deze lessenreeks werd gevolgd door zeven jongens en meisjes tussen zes en negen jaar. Ze leerden de gewone en versierende slag in de maat van 2/4 aan de hand van deze volkswijsjes: Polka van Kortenberg, Kortjakje, Sinterklaas kapoentje, de kikkertjes/de dinootjes. Als afsluiter speelden ze een concertje voor hun ouders en andere supporters.
32
Data: op woensdag van 14u30 tot 15u30 10/10 17/10 24/10 7/11 21/11 28/11 05/12 12/12
14/11 19/12
3.3.3. Doedelzak In de eerste helft van 2012 verliepen de lessen gelijkaardig aan die van 2011. In de zomer staken de cursisten de koppen bijeen om te komen tot een nieuwe structuur, waarin plaats is voor individuele begeleiding én samenspel, noten lezen én op het gehoor spelen. Dit schema was het resultaat:
De lessen zijn van start gegaan eind september 2012 in drie groepen: beginners, halfgevorderden en gevorderden. Bij de beginners komt het erop aan de doedelzak te leren 33
ontdekken. Welke rol spelen de bourdons? Waar liggen de noten op de schalmei? En hoe stel ik de bourdons af op de schalmei? Men leert luisteren naar de harmonieën, die ontstaan bij het juist afstellen van de doedelzak. Daarna wordt geoefend om de coördinatie tussen blazen en spelen onder de knie te krijgen. Men begint met eenvoudige melodieën . Halfgevorderden spelen melodieën uit de samengestelde syllabus. Er wordt in eerste instantie aandacht besteed aan de melodie en een goede ritmiek. Kleine versieringen worden aangeleerd. In deze groep wordt gestreefd naar het spelen van de veschillende dansen: bourré, wals, polka, scottisch, mazurka, andro,…. Gevorderden hernemen de melodieën en proberen deze uit te breiden met versieringen; In het begin van het jaar zijn we begonnen met “aan de oever”, een eenvoudig liedje waarbij de linkerhand op enkele moeilijkheden wordt geoefend. Tevens werd het overblazen aangeleerd . “Plant un cau” kaderde eveneens in dit aspect met dan weer oefening voor de rechterhand. Vervolgens waagde men zich aan drie bourrés: ruban blue, bourré des dindes, derrière chez nous. Een scottisch “ronkende rieten” werd daarna aangeleerd. Een bijkomende oefening is spelen in canon. Daarvoor werd “magnificat” en “niet lang meer is ’t winter” als voorbeeld genomen. Een nummer in 6/8 zoals steltendans van Beerse werd genomen om een voorbeeld te hebben van een binaire telling in een tertiair systeem. Op einde van de les worden gekende liedjes hernomen: “wals voor polle”, “bultendans”,” tant jeanette”, “kreupelen duyne”,….. Voor de gevorderden werden volgende liedjes gekozen: “scottish van nederokkerzeel”, klapscottisch waarbij een voorbeeld werd gegeven om deze melodie als een reel of als een jig te spelen. “Valse parisienne” en “luchtige maagden” met versieringen werden opgenomen in het repertoire. Een enkele keer werd een jota gespeeld. Er is aandacht voor verscheidenheid en de wil om de kunst van het doedelzak spelen onder de knie te krijgen. Er wordt gepoogd alle facetten van het spel aan bod te laten komen.
Data: telkens op woensdag van 19u00 tot 22u00 11/1 18/1 25/1 1/2 8/2 14/3 21/3 28/3 18/4 25/4 3/10 10/10 17/10 24/10 7/11 12/12 19/12
15/2 2/5 14/11
29/2 9/5 21/11
7/3 16/5 28/11
25/5 30/5 5/12
34
3.3.4. Draailier Vanaf cursusjaar 2012-2013 is de draailierles bijgestuurd door de ervaringen van het vorige cursusjaar. De opdracht voor de leraar blijft dezelfde, de spelers de vereiste handigheden op draailier bij te brengen :
de slag van één de tweeslag de onregelmatige drieslagen de vierslag het gebruik van de slag op de melodie (ritmische analyse van de melodie) het zoeken van een logische vingerzetting voor een melodie het gebruik van de juiste bourdon onderhoud van het instrument: - regelen van de snaarlengte - regelen van de “vlagjes” - watten leggen - aanbrengen van de juiste hoeveelheid collofaan
Er wordt gebruik gemaakt van de cursus, door de leraar of leerlingen aangebrachte melodieën en de nodige elektronische ondersteuning. Vanaf cursusjaar 2012-2013 wordt er gebruik gemaakt van cloud-ruimte om de verschillende elektronische bestanden (partituur, geluid, video) op een eenvoudige manier te delen.
Er wordt op maandag twee uur les gegeven van 20.00 u. tot 22.00 u., in principe afwisselend voor beginners en gevorderden. Alle leerlingen zijn tijdens de les welkom, alleen worden de accenten anders gelegd voor beginners en gevorderden. Na enkele lessen viel het op dat de beginners het geen twee uur volhouden zonder oververzadigd te geraken. De gevorderden hebben onder elkaar afgesproken tijdens het eerste uur van de beginnersles weg te blijven.
35
De periode van 01-01-2012 tot 30-05-2012 is er nog om de veertien dagen les gegeven. Data begin 2012: 09/01, 23/01, 06/02, 27/02, 05/03, 19/03, 16/04, 07/05, 21/05, 04/06, 18/06 Data 2012-2013: 08/10, 15/10, 22/10, 05/11, 12/11, 26/11, 10/12, 17/12 De lessen hebben telkens ongeveer hetzelfde verloop: ritmische oefeningen, doorspelen van gekende melodieën, aanleren van nieuwe melodieën. Tijdens de lessen wordt er gewezen op tekortkomingen aan bepaalde instrumenten (valse tonen!) en worden er oplossingen gezocht. Om 21.00 uur zou er een kleine pauze gehouden kunnen worden om een koffie te drinken of wanhopig in de drank te vliegen, maar de leraar weet meestal van geen ophouden!! Net als vorig werkjaar worden bepaalde problemen snel zichtbaar: 1. Niet iedereen zit, of geraakt, op hetzelfde niveau 2. Vijf leerlingen is meer dan genoeg om beginners aan te pakken, hoe minder leerlingen hoe meer persoonlijke aandacht ze krijgen 3. Samenspel is moeilijk door de beperkingen van het instrument. Er blijft echter hoge nood aan samenspel, vooral om andere muzikanten (andere instrumenten) te leren luisteren naar de draailier. 4. Er zijn zowel Sol/Do-draailieren als Re/Sol draailieren. De leraar speelt op een Re/Sol. Dit bemoeilijkt het aanleren op het gehoor. Mogelijke oplossingen: * Les geven op verschillende niveaus is een oplossing om meer persoonlijk les te geven. Dit is compleet onmogelijk door gebrek aan lokalen. * Samenspel met andere bourdoninstrumenten zit in de pijplijn maar blijkt niet op het verwachte enthousiasme te kunnen rekenen. * Een nieuwe draailier sponsoren voor de lesgever, zo één die alle toonaarden aankan. Al zal dit wel wishfull thinking blijven Commentaar van de lesgever op het voorbije jaar:
Het niveauverschil tussen de leerlingen bemoeilijkt met momenten de vooruitgang. Het grote gebrek is hier gebrek aan oefening, het enige wat ik niet kan aanleren.
Er moet (nog) meer nadruk gelegd worden op correct chiengebruik en het feit dat dit enkel kan door tot vervelens toe te oefenen.
Regelen, regelen en nog eens regelen. Sommige instrumenten doen pijn aan de oren. Stilaan beginnen de leerlingen zelf hun instrument ins goede staat te houden.
Het verschil tussen de sol/do en re/sol instrumenten bemoeilijkt het lesgeven. Ik ben dus aan een multifunctioneel instrument toe. Dat gaat geld kosten en ik weet niet hoe
36
ik mijn vrouw moet overtuigen.
Wekelijks les geven werkt, al vraagt het een pak meer voorbereiding. Het is mij opgevallen dat één of meerdere “strebers” in de groep het niveau omhoog jagen. Er wordt duidelijk meer gewerkt dan vorig jaar.
3.3.5. Folkgitaar Na de succesvolle reeks van 2011-2012 o.l.v. Kris Van Meensel, is er een vervolg gekomen op de cursus folkgitaar, dit maal met Steven Bastiaens als lesgever. De groep van tien cursisten bestaat uit personen die voor de eerste keer de gitaar betokkelen gemengd met gitaarspelers die de akkoorden al een beetje onder de knie hebben. Spelen in gemengde groep geeft een extra stimulans aan de beginners. Naast de traditionele muziek worden er ook hedendaagse nummers aangeleerd. Een overzicht: Deuntje in mineur, Kaatje, Westerlo aan de Neet, Clementine, Country roads, Ring of Fire, Joline, Jan mijne man, Bad moon rizing, Laat me nu toch niet alleen, Drunken sailor, My Bonnie, Vrolijke vrienden, You are my sunshine, Tom Dooly, Daar is de lente, Het is een nacht, Sinterklaasliedjes, Kerstliedjes. Lessen in de eerste helft van 2012 op dinsdag van 20.00 u. – 21.30 u. Halfgevorderden 13/1 24/1 7/2 23/2 6/3 23/3 17/4 8/5 22/5 Beginners 17/1 31/1 14/2 13/3 27/3 24/4 15/5 29/5
Lessen in de tweede helft van 2012 op woensdag van 20.00 u. – 21.30 u. 3/10 17/10 7/11 21/11 5/12 19/12
3.3.6. Notenleer Lesgever: Swa Horemans Enkele muzikanten voelden de behoefte om niet alleen noten te kunnen ontcijferen, maar ze ook echt vlot te kunnen lezen. Swa, die in zijn jeugd in de fanfare had gespeeld en zijn
37
notenleerboekjes goed had bewaard, bood hulp. Op maandag oefende het groepje onder zijn leiding in het leslokaaltje van de FolkSolder. De lessen volgden systematisch het notenleerboek en verliepen vrij schools, maar omdat het hier volwassenen onder elkaar waren en er geen examens werden afgenomen, bleven de minder leuke kantjes van de traditionele muziekacademie veraf. De lessen op maandag, telkens van 19u30– 20u30 23/4
14/05
11/06
25/06
3.3.7. ’t Joenkfolk
Wie zegt dat folklore dood is, is aan het liegen... Dat merken we aan de opkomst bij onze cursussen. Maar nog sterker merken we dat aan onze jeugd. Al van onze allereerste cursus (eeuwen geleden, zo lijkt het) kwam de vraag "Kan er ook jeugd meedoen aan jullie cursussen?" Samen met de rest van Westelfolk is onze jongerengroep mee geëvolueerd. Daarom heeft ‘t Joenkfolk om de 14 dagen, op dinsdag van 19u00 tot 21u00, een heuse jeugdoefening op de FolkSolder. Het aantal deelnemers en instrumenten blijft groeien. Zo spelen er nu trekzakken, klarinet, cello, gitaar, slagwerk, viool, hobo, bugel en trombone mee. Ze spelen zowel klaargemaakte als eigen (geïmproviseerde) arrangementen. Ze spelen van blad en op het gehoor en proberen ook zelf tweede en derde stemmen te verzinnen. Ze zoeken zelf naar de aangewezen instrumentatie en streven zo naar een grote afwisseling. Deze repetities worden vakkundig begeleid door Roeland Beeldens en Griet Wouters, die hen dan ook les geven over samenspel, arrangementen, klankkleuren, …. 38
Repetitiedata in 2012, telkens van 19u30-21u00: 10/01 27/01 11/02 24/02 25/02 26/02 22/05 29/05 02/10 06/11 04/12
06/03
17/04
08/05
15/05
Samen met de volwassenen van Westelfolk ging de jeugd op weekend in de Barkentein in Nieuwpoort op 24-25-26 februari 2012 om te repeteren. Optredens (cfr. 3.1.3.6): 25/02/2012
Optreden samen met de volwassenen op de zeedijk (Nieuwpoort)
3.3.8. SchoewenFolk Begin januari 2012 ging in samenwerking met vzw AMAndeL (Atelier voor Anders Lerenden) ons nieuw Bijzonder samenwerkingsproject “SchoewenFolk” van start met de steun van het Comité van het Bal van de Burgemeester van Westerlo. Volksmuziek is voor iedereen. Vandaar dat WestelFolk er voor koos om ook mensen met een beperking te leren mee spelen. Onder begeleiding van Carla Van Geel en met de daadwerkelijke muzikale steun van meerdere WestelFolk muzikanten werden de oefenstondes opgebouwd rond een vijftal folknummertjes per werkjaar. De deelnemers spelen met percussie instrumenten,met bezemstelen, op gitaar en op hommel. De eerste helft van 2012 werkten ze toe naar een toonmoment op de Rietfeesten (cfr.3.1.3.7.), het plaatselijke dorpsfolklore feest. Data oefenstonden 2012, telkens van 19u00 tot 20u00 do.4-1 do 18-1 do 25-1 do 1-2 za 8-2 do 15-2 do 29-2 do 14-3 do 4-4 do 25-4 do 9-5 do 23-5 do 30-5 do 13-6 do 20-6 do 5-7 do 9-8 do 30-8 za 1-9 generale repetitie op podium do 18-10 za 10-11 Sint-Maartenspecial do 22-11 do 13-12 Ook in 2013 gaan de oefenstondes verder en wordt een toonmoment gepland op de Rietfeesten van 2 september.
39
6 Deelnemers met beperking in 2012: Gebruers Ivan (°1972) De Vries Nicole (°1957) Van Bylen Roza (°1946) Van Loy Marijke (°1990) Verlinden Léon (°19..) Wouters Ward (°1965)
3.3.9. Samenspel 2011 was voor Westelfolk een jaar van zoeken en experimenteren met verschillende vormen van samenspel. Het is soms moeilijk om met zoveel verschillende instrumenten en niveau’s aan iedereen tegemoet te komen, en een nijpend tekort aan repetitielokalen maakt dat er niet beter op. Begin 2012 werd een eerste poging gedaan hiervoor een oplossing te bieden, o.m. door een strak lesrooster in te voeren. Op de denkdag, in september, werd dat systeem geëvalueerd en bijgestuurd, wat leidde tot een nieuwe regeling voor het nieuwe cursusjaar.
3.3.9.1. Eerste helft 2012 Enkele acties die ondernomen werden om de “samenspelknoop” te ontwarren: - Tijdens het Folkcafé geen echte “les” samenspel gevorderden meer, noch repetities voor optredens. Aldus wordt het ongedwongen karakter gevrijwaard. - Een vrij strak lesrooster waarin iedere groep, veelal om de veertien dagen, aan bod komt. Zo verscheen het in nieuwsbrief 32:
40
- Oprichting van een groep “samenspel voor beginners” Spelers die ongeveer een jaartje les trekzak, doedelzak, hommel, gitaar, draailier, … erop hebben zitten treffen elkaar tweewekelijks. Geen nood als nog niet alles direct lukt! Iedereen is hier om te leren. Eenvoudige melodieën, die grotendeels al zijn aangeleerd in de afzonderlijke lessen instrument, worden geoefend aan een rustig tempo. Erik leidt alles met zijn trom in goede banen. We leren samen beginnen, stoppen, maat houden … en proberen af en toe al eens een simpel arrangement uit. Voor wie gewend is om met partituren te spelen, is dit de ideale gelegenheid om eens te proberen zonder. Voor veel mensen is dit de eerste keer dat ze samenspelen met “andere” instrumenten. Heerlijk om te ervaren dat je samen zo’n klank kan maken! Op maandagavond van 20u00-21u00 16/4 7/5 21/5 4/6
18/6
- Oprichting van een groep “bourdonsamenspel” Tijdens het samenspel en folkcafé bleven draailier en doedelzak soms wat op hun honger zitten. Er was weinig gelegenheid tot het spelen van echte bourdonmuziek. Daarom startte in de derde trimester een probeersel: de draailieren stoppen een half uurtje vroeger met de les en verkassen dan van de benedenzaal naar het leslokaaltje. Daar kunnen ze samen met de doedelzakken lekker veel bemollen spelen (zonder trekzakken die daarvoor te weinig knoppekes hebben) en experimenteren naar hartelust zonder de folkcafégangers de balken in te jagen. Op maandagavond van 21u30-22u30 16/4 7/5 21/5 4/6
3.3.9.2. Najaar 2012 Bijsturingen, afgesproken op de denkdag: - Bij gebrek aan interesse wordt het bourdonsamenspel weer afgeschaft. - Samenspel voor beginners nu wekelijks (in plaats van tweewekelijks). Op maandagavond van 20u00-21u00 1/10 8/10 15/10 22/10 5/11
12/11
19/11
26/11
3/12
10/12
17/12
- Nieuwe invulling van het samenspel voor gevorderden De muzikanten met al wat meer kilometers op de teller breiden samen hun repertoire uit. Ter inspiratie hangt een lijst uit met nieuwe nummers die de voorbije tijd werden aangeleerd in de verschillende instrumentlessen. Zo kunnen, bijvoorbeeld, de trekzakken en hommels eens een doedelnummer leren (mee)spelen, enzovoort. Om de keuze te vergemakkelijken, worden er elke maand drie à vier nummers geselecteerd die zeker aan de beurt komen. Zo kan wie dat wil zich thuis ook wat voorbereiden en kunnen beginners hopelijk de stap naar de gevorderden makkelijker zetten.
41
Op maandagavond van 21u00-22u00 1/10 8/10 15/10 22/10 5/11
12/11
19/11
26/11
3/12
10/12
17/12
- Nieuw lesrooster:
Maandag (week A = 1 okt enz.) Solder
Leslokaal
19.30-20.00 Folkcafé 20.00-21.00 Folkcafé/ samenspel beginners
reserverlokaal en toevluchtsoord voor doedelaars
(Erik Van Dyck, Annita)
Benedenzaal of instrumentenatelier
Tramhalt
20.00-22.00 Draailier beginners
20.00-21.00 Hommel oefening halfgevorderden
(Pieter Lauwers)
(Griet Wouters)
21.00-22.00 Folkcafé/ samenspel gevorderden 22.00-24.00 Folkcafé/vrij spel
Maandag (week B = 8 okt enz.) Solder
Leslokaal
19.30-20.00 Folkcafé 20.00-21.00 Folkcafé/ samenspel beginners
19u30-20u30 Trekzak gevorderden
(Erik Van Dyck, Annita)
21.00-22.00 Folkcafé/ samenspel gevorderden 22.00-24.00 Folkcafé/vrij spel
3.3.10.
(Werner Alix)
reserverlokaal en toevluchtsoord voor doedelaars
Benedenzaal of instrumentenatelier
Tramhalt
20u00-22u00 Draailier gevorderden
20.00-21u00 Hommel oefening beginners
(Pieter Lauwers)
(Willy Vermaelen)
Folkcafé
Het folkcafé mag met recht het hart van Westelfolk genoemd worden. Elke maandagavond, van 19u30 tot 24u00, ontmoeten cursisten, vrijwilligers en sympathisanten elkaar op de FolkSolder. Ook voor wie met de vereniging wil kennismaken of van het samenspel proeven, is het the place to be. Er is drank, er zijn levendige gesprekken, borrelende ideeën, en zeker ook veel muziek. In een volstrekt ongedwongen sfeer wordt er gespeeld op allerlei instrumenten, van het blad of uit het hoofd/hart, in grote of kleine groep, zelfs gezongen of een paar passen gedanst (maar niet te hard, want de vloer mag niet inzakken!) … tot een “kot in de nacht”. Data: élke maandag van 2012, met uitzondering van kerst- en oudejaarsavond.
42
3.3.11.
Instrumentenbouw
3.3.11.1.
Hommelbouw
Lesgever: Willy Vermaelen In het werkjaar 2011-2012 gaven we onze vierde cursus hommelbouw. Deze keer konden de deelnemers kiezen of ze een re- of een sol-hommel zouden bouwen. Zo kregen de ervaren hommelspelers nu zowel een sol- als een re-hommel, die allebei nodig zijn bij het samenspel en de optredens van Westelfolk. Omdat er een aantal mensen bij waren met ervaring, ging het bouwen vlot, ondanks de grote groep van twaalf personen. Iedereen, behalve één, gingen na zes zaterdagen met een hommel naar huis, sommigen al met wat meer hulp dan de andere. Hierboven poseren de deelnemers met hun nieuwe instrument. Het was tijdens deze bouwcursus dat onze hommel een naam kreeg: de Westelfolkhommel. De cursus was gespreid over zes zaterdagen van 10.00u tot 16.00u en ging om de twee weken door. Data in 2012: 07/01
21/01
3.3.11.2.
Fluitbouw basis
De cursisten leerden onder leiding van Gerrit wat een fluit is, hoe ze werkt en maakten een simpel model in pvc. Op het einde van die twee dagen gingen ze naar huis met een heus spelend zelfgemaakt fluitje, naar keuze in RE of in DO. Ze spelen elk 2 octaven en zijn dus vergelijkbaar met een tin whistle. Maar liefst twintig bouwers schreven in voor deze cursus! Data: zaterdagen, telkens van 10u00 tot 16u00 11/02 18/02
43
3.3.11.3.
Fluitbouw PVC en been
Na het overdonderende succes van de cursus fluitbouw in het voorjaar, werd er in het najaar een vervolgcursus ingericht, bestaande uit twee luiken. Eerst twee dagen waarop de basiscursus hernomen werd, voor nieuwe cursisten, of voor wie in de lente al deelnam en wat extra oefening wou. Daarna twee dagen om een stapje verder te gaan: een fluitje in geiten- of schapenbeen. Data: zaterdagen, telkens van 10u00 tot 17u00 PVC 10/11 17/11 been
24/11 01/12
Spijtig genoeg viel deze cursus door logistieke problemen helemaal in het water. Een onverwachte lokaalwijziging zorgde ervoor dat het gros van de cursisten – ondanks onze inspanningen – de cursus niet vond, en heeft afgehaakt. Uiteindelijk werd het deel “been” afgelast.
3.3.12.
Bakkersgenootschap
3.3.12.1.
Bakkers
Het bakkersgenootschap bestond in 2012 uit 15 sterk geëngageerde personen, waarvan …
twee molenaars, waarvan één de vaste molenaar is van de Buulmolen in Olen. Die molen wordt regelmatig bezocht door leden van Westelfolk. al drie personen die les hebben gevolgd met diploma in het bouwen en restaureren van een oude bakoven, en er volgen er nog. verscheidene personen die beroepshalve te maken hebben met restauratie en erfgoed van historische gebouwen en die dus goed op de hoogte zijn van onze Kempische gebruiken. sommige leden al 20 jaar bakken in oude bakovens. één een nieuwe bakoven aan het bouwen is, die zal klaar zijn in 2013.
3.3.12.2.
Ovens
Ons vaste bakhuis staat op de Asberg in Westerlo, bij een vroegere Merodeboerderij. Deze bakoven wordt meestal gebruikt door onze ploeg vanwege zijn enorme capaciteit (60 tot 75 broden). Dat bakhuis wordt aangeduid met “Asberg”. Die oven is ook regelmatig aan herstelling toe, en onze restaurateurs maken er dan steeds mooi werk van.
44
Door te bakken in verschillende ovens en door bezoeken af te leggen aan andere bakovens (Kaasstrooimolen in Heist op den Berg, Provinciaal centrum “Ter Speelbergen”, Heemerf Kasterlee, een privé-bakoven in Zammel-Geel, enz.) komen wij in contact met collegabakkers. Bij grote manifestaties zoals “de Merodehappening”, “Prominant” in Geel, Zomerfeest op Ter Speelbergen in Beersel, pakken de bakkers steeds uit met een documentaire stand. Daar is steeds enorme belangstelling voor. Vele enthousiastelingen vragen ons dan ook om in hun oven eens te komen bakken. Dit zal in 2013 een hoofddoel worden om overal eens langs te gaan. Wij proberen iedereen te overtuigen om oude ovens niet af te breken maar om ze in ere te herstellen. Daarom vragen ons nu verschillende mensen om eens te komen kijken en eventueel de oven terug op te stoken zodat die terug kan gebruikt worden. Andere ovens in de streek worden in de gaten gehouden om ze te redden van de ondergang, zo hebben we op vraag van de eigenaar in Herenthout zijn gerestaureerde oven een paar keer ingebakken. De restaurateurs zijn nu ook permanent lid van onze bakkersploeg, en zijn zelf bezig met een oven te bouwen. De historische site “de Beddermolen” aan de Molenstraat in Tongerlo-Westerlo herbergt een oude windmolen en ook een bakoven. Deze molen is pas aangekocht door de gemeente Westerlo en gans de cité is in handen van “het Kempisch Landschap”. Met die vereniging hebben wij een goede verstandhouding. In het voorjaar van 2013 gaan wij die oude oven in ere herstellen en er brood bakken.
3.3.12.3.
Recepten
Eigen recepturen worden samengesteld door de leden om zo een typisch eigen Westelfolkproduct te maken: zoals ons brood met “Flierefluiter”, een lokaal bier van hoge gisting; onze vastenavondvlaaikes, en ons gebakje met de dubbele flip (een peer van de streek).
45
Ons speltbrood is een mega-succes. Daar er veel mensen een allergie hebben voor tarwebloem maken wij nu ook veel werk van andere recepten. Het gebruik van spelt neemt alsmaar toe. Ons recept met spelt-rogge-havermout-boekweit-veenbessen, is een vaste waarde geworden. Dat wordt ook doorgegeven aan iedereen die het wilt. Door meel te gebruiken van verschillende oude molens (windmolen in Olen, watermolen in Grobbendonk, watermolen in Olmen), zijn wij verzekerd van excellente bloem.
3.3.12.4.
Bakdagen
Bij elke bakbeurt worden er nieuwsgierigen uitgenodigd om mee te komen bakken om zo de kennis op te doen om zelf thuis brood te bakken. Deze sessies hebben veel succes. 04/01/2012 02/02/2012 03/03/2012 30/03/2012 11/04/2012 04/05/2012 11/05/2012 15/05/2012 16/05/2012 25/05/2012 28/06/2012 12/07/2012 27/07/2012 28/07/2012 09/08/2012 28/09/2012 26/10/2012 03/11/2012 01/12/2012 08/12/2012 09/12/2012
09/08/2012
broodbak asberg broodbak asberg (voor de koning gilde) broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg (bezoek molenaars) broodbak asberg (+ bakkers Arendonk) broodbak asberg herstelling oven broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg broodbak Herenthout Inbakken gerestaureerde oven broodbak asberg broodbak Herenthout broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg broodbak asberg kerstmarkt kerstmarkt Blauwberg + haringbak + serveren van ons eigen brood broodbak asberg
18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 14.00u-17.00u 18.00u-01.00u 14.00u-21.00u 18.00u-01.00u 16..00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 14.00u-21.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 18.00u-01.00u 12.00u-19.00u
18.00u-01.00u
Aanwezigheid op Prominant in Geel, Zomerfeest op Ter Speelbergen, De Merodedag in Westerlo, Open dag instrumentenbouw in Westerlo (cfr. 3.4. tentoonstellingen)
46
3.4.
Tentoonstellingen
3.4.1. Zolderinstrumenten op de Folksolder Met de jaren hebben we al heel wat instrumenten verzameld van mensen die ons schenkingen doen. Dikwijls zijn dat unieke of uitzonderlijke instrumenten die ergens op een kamertje lagen te verkommeren. Onze instrumentenbouwers gaan dan met veel liefde voor het instrument aan de slag om het opnieuw bespeelbaar te maken. Onze collectie telt momenteel twee banjo’s, mandoline, Zitar, trekzak Lombardi (1938), verschillende mondharmonica’s Hohner, tuba, verschillende gitaren, verschillende blokfluiten, Hanske knap, trommels, … De zolderinstrumenten worden bewaard op de FolkSolder en kunnen daar tijdens de activiteiten (zie tabel) door iedereen bekeken en eventueel bespeeld worden. Er is geen schriftelijke informatie voorzien, maar meestal is er op maandagavond wel een instrumentenbouwer in de buurt die op simpel verzoek alles wil vertellen wat hij erover weet. maandag 19u30-24u00 woensdag 19u00-22u00 zaterdag 10u00-16u00
diverse muzieklessen en folkcafé doedelzakles en –samenspel instrumentenbouw (op bepaalde data)
In november en december 2012 konden we onverwachts geen gebruik meer maken van de FolkSolder. De zolderinstrumenten zijn op dat moment ondergebracht bij bestuursleden thuis. Het pareltje van onze verzameling is een oude trekzak van Cees Eeckels uit de jaren zeventig! Dit instrument was eigendom van “de witte Carens”, een speleman uit Westerlo. Deze tienbasser is nog in heel goede staat. Hij werd als een juweel bewaard door de zoon van “de Witte”. We proberen dit instrument in de mate van het mogelijke mee te gebruiken bij onze muziek. De stemming is anders dan onze instrumenten maar bij bepaalde muziekstukken is hij perfect bruikbaar. Vermits dit instrument wel enige waarde heeft wordt dit bewaard bij de voorzitter thuis. De zolderinstrumenten komen ook regelmatig buiten. Telkens we onze huifkar ergens opstellen, gaat een selectie ervan mee. (cfr.3.4.2.) Dan is er ook bijna altijd een instrumentenbouwer om uitleg te geven aan geïnteresseerden.
47
3.4.2. Infostand Onze infostand bouwen we op rond een opgemaakte huifkar. Ze wordt aangekleed met een groot spandoek en infopanelen. We stellen oude en zelfgebouwde instrumenten ten toon en spelen soms ook muziek. Het moet gezegd: onze infostand heeft steeds veel bekijks. De interesse voor onze cursussen en activiteiten groeit nog steeds.
3.4.2.1. Merodehappening 27/05/2012 Niet alleen in de schaduw van de platanen rond het kasteel Jeanne de Merode (gemeentehuis van Westerlo), maar ook in de schaduw van het podium van het Merodespektakel, vonden wij met onze infostand een stek op editie 2012 van de “Merodehappening”, een steeds van locatie wisselend promo-evenement. Dit jaar ging de happening door op 27 mei. Er werd gebruik gemaakt van door de organisatie voorziene plooitentjes. Zoals gebruikelijk werden enkele instrumenten uit de zoldercollectie tentoongesteld aangevuld met enkele zelfbouwinstrumenten. Er waren ook een paar muzikanten aanwezig, die de hommel en de trekzak aan het publiek voorstelden.
3.4.2.2. Prominant 02/09/2012 Ook op de terreinen aan de Hooibeekhoeve in Geel ten Aard waren we de hele dag aanwezig met een infostand tijdens Prominant 2012. Op zondag 02 september was onze infostand druk bevolkt met een achttal muzikanten. Het kleine infotentje, voorzien van het gebruikelijke presentatiemateriaal, was niet te klein om zelfs een contrabas te herbergen. Ook was onze instrumentenbouwer Willy actief aan het werk. Een drukbezochte happening, waarvan ook deze tiende editie duizenden bezoekers lokte, zorgde voor veel interactie tussen de Westelfolkers en het publiek.
3.4.3. Open dag instrumentenbouw zondag 4 november, 10u00-17u00. Boswachtershuis, Papedreef 1, Westerlo De open dag instrumentenateliers werd georganiseerd in het kader van Zwanjo & Co, het homemade en recyclagefestival van Muziekmozaïek. Meer dan 20 instrumentenbouwers stelden die dag (verspreid over Vlaanderen) hun atelier eenmalig én gratis open voor het publiek. Zo ook Westelfolk. Dit verslagje verscheen in nieuwsbrief 38: Zondagnamiddag 4 november was het zeker de moeite waard om eens langs het boswachtershuis van Westerlo te gaan. Achteraan was een zaaltje helemaal omgetoverd tot een instrumentaal plaatske, waar oude muziekinstrumenten tentoon lagen en waar men werkstukken van cursisten van Westelfolk kon bewonderen en zelfs bespelen, zoals de hommel, draailier en hakkebord. Je kon er een interessant babbeltje slaan met de bouwer van die mooie instrumenten, Willy Vermaelen, die alles van draad tot naald (of beter van snaar tot noot) uitlegde!
48
Ook Iwein Jacobs, specialist in diatonische accordeons, gaf professionele uitleg en was volop bezig met het nakijken en stemmen van trekzakjes die men had meegebracht. Die van mij moest ik spijtig genoeg achterlaten, blijkbaar te hevig mee gespeeld, vermoed ik. Maar ja, liever stukken aan mijn instrument dan aan mezelf!
Dan nog een lange tafel met hele mooie banjo’s, waar Walter de Peuter volop zijn energie in kwijtraakte, en dan kwamen er nog mooie klanken uit ook! Samen met zijn zoon Seppe hebben ze een mooi live optredeke gebracht. Iedereen, maar zeker al die kindjes waren in hun nopjes. Er werd zelfs een piepklein viooltje bespeeld door het zoontje van Saskia en Seppe, dat nog maar vier jaar was, en er echt al mooie klankjes liet uitkomen. Wat leuk, zo’n muzikale familie! Als je maag begon te rommelen, kon je proeven van de heerlijke molenboterhammen die Willem Van Dyck op de plank toverde, met een snee kipkap erbij. Die lekkere broden kon men dan ook kopen. Het was een geslaagde, gezellige namiddag en daarom ook aan iedereen een dikke bravo voor de inzet! Marijke
3.5.
Opname CD Potgrond 28/10/2012
Westelfolk kreeg de vraag om mee te werken aan een cd-project over stads- en dorpsliederen. Hier enkele artikels die daarover verschenen in de pers: Uit de GVA : http://www.gva.be/regio-mechelen/putte/muzikaal-project-potgrond.aspx De vzw Ter Speelbergen en de vzw Kempens Landschap brengen in november 2012 de CD Potgrond uit rond het muzikale erfgoed van de Antwerpse provincie. Leen Helsen heeft als musicologe het hele project in goede banen geleid: "Na een oproep bij alle Antwerpse gemeenten kregen we een 100-tal liederen binnen. Binnen dit grote aanbod hebben we op basis van enkele criteria er uiteindelijk 25 overgehouden. We wilden immers enkel liedjes die effectief de ziel van een dorp, stad, gehucht of wijk weergeven. Binnen dit muzikale project brengt men een hommage aan het muzikale verleden van de hele 49
provincie Antwerpen, met o.a. nummers als Veerle, lief dorpje, O Geel uw faam en De kinderen van de Zoetewei in Putte. Maar ook odes aan Lier, Mol, Kasterlee, Westerlo, Bonheiden, Mortsel, Aartselaar, Reet, Bornem, Schelle, Wijnegem, Lillo, Berlaar, OLV Waver, Olen, Oud-Turnhout, Arendonk, Hoogstraten, Turnhout, Beerse en Merkplas staan op de CD.
Uit Het Nieuwsblad : http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=BLLVE_20120906_001 Leen Helsen - " Omdat we de grote ervaring misten, hebben we ook ons licht opgestoken bij mensen die deel uitmaken van groepen en koren die deze liederen nog zingen en spelen. Het resultaat is verbluffend." - Namen graag ... Leen - "Westelfolk is een 10 koppige folkgroep uit Westerlo. Echt goed , die buren van ons. The Quest uit Berlaar mag er eveneens ook best zijn, net als Axent uit Bornem. 4-tune is een volwassenenkoor uit Retie, Adagio uit Lier ook. Cantabile uit Merksplas rooit het met 30 prachtige kinderstemmen. Koraal uit Mechelen pakt uit met 16 leerlingen uit het middelbaar onderwijs. In Mechelen hebben we ook Exit-Brass gevonden, 4 koperblazers die enorm veel pret maken op het podium.En dan is er nog Emmy Ghysels uit Mol.
Wie deze CD reeds in voorverkoop wil aanschaffen kan dit tegen de gunstprijs van 8 euro via
[email protected], 0489.81.30.30, www.ter-speelbergen.be of op het domein Ter Speelbergen, Peredreef 5 te Putte. Vanaf november wordt de CD verkocht aan 10 euro.
Er werd hard gerepeteerd, en op 28 oktober volgde de opnamedag. Hieronder het verslagje dat daarover verscheen in nieuwsbrief 38:
50
Op 28 oktober, een mooie en rustige zondagmorgen, staan een tiental Westelfolkers voor een onopvallend huis in het landelijke Werchter. Schijn bedriegt echter. Vandaag is de grote dag: het huis blijkt een over drie niveau’s uitgesmeerde professionele opnamestudio te zijn, waar wij vandaag gaan proberen om drie nummertjes in te blikken voor de CD Potgrond. Op 28 oktober, een mooie en rustige zondagmorgen, staan een tiental Westelfolkers voor een onopvallend huis in het landelijke Werchter. Schijn bedriegt echter. Vandaag is de grote dag: het huis blijkt een over drie niveau’s uitgesmeerde professionele opnamestudio te zijn, waar wij vandaag gaan proberen om drie nummertjes in te blikken voor de CD Potgrond. Om tien uur stipt is iedereen aanwezig en begint het gedoe met micro’s en geluidstesten. Twee uur zijn we bezig voordat iedereen op de juiste plaats zit met de juiste micro’s. Het echte werk kan dan beginnen. Dat blijkt toch niet zo eenvoudig te zijn: muziek samen spelen als je elkaar wel hoort, maar niet ziet! De innerlijke mens wordt dan versterkt met een paar broodjes en hup, terug aan het werk. Ondanks dat alles is het toch 18.00h voordat de drie liedjes (alleen nog maar instrumentaal) opgenomen zijn. Tot 22.00h hebben de zangers hun mooiste klanken laten horen, zodat iedereen dan pas de vermoeiende dag kan afsluiten en wie geen boterhammendoos bij zich had een frituur kan induiken voor het avondeten. Het was een leuke en leerrijke ervaring. We zouden hier nooit geraakt zijn zonder de inzet van Karel en Carla, noch zonder de geluidstechnici van de studio die flink gezweet hebben met de verschillende (en voor hen soms wel vreemde) instrumenten. Nu nog enkel het resultaat afwachten … Peter
51
4. Publicaties 4.1.
Eigen publicaties
4.1.1. Nieuwsbrief Praktische mededelingen, nieuwe besluiten, agendapunten en nabeschouwingen moeten regelmatig worden gecommuniceerd naar de leden van een vereniging. Voor Westelfolk is de nieuwsbrief gaandeweg uitgebouw tot het voornaamste medium hiertoe. Zowat maandelijks wordt de nieuwsbrief per mail –een versie in Word en een versie in PDF- verspreid naar een doelpubliek van circa 300 betrokkenen en geïnteresseerden. Zo telden we in de loop van 2012 9 publicaties, goed voor zowat 66 pagina’s Westelfolkgerelateerd nieuws. De samenstelling valt onder auspiciën van de ‘hoofdredacteur’. Tot en met juli was dat voorzitter Erik, die in augustus de fakkel doorgaf aan Saskia Renckens. Uiteraard kan iedere schrijflustige Westelfolker een redactionele bijdrage leveren. Daarnaast is er ook ruimte voor nieuws van bevriende verenigingen of instanties. In 2012 kreeg de nieuwsbrief een nieuwe, duidelijkere structuur en bijpassende lay-out. Andere nieuwigheid is dat hij ook verstuurd wordt per ouderwetse, papieren post aan leden die erom vragen. Zo streven we naar een maximale toegankelijkheid.
Nieuwsbrief ……………… 2012 www.westelfolk.be
Adres lokaal :De FolkSolder, Boerenkrijglaan 26, 2260 Westerlo http://www.facebook.com/#!/profile.php?id=100002989885238
Maandelijkse infobrief voor alle leden, cursisten, muzikanten, bakkers, sympathisanten,….. van Westelfolk vzw
Een overzicht van de nieuwsbrieven verschenen in 2012. Volgnummer Voornaamste thema’s & Publicatieperiode # 30 Dec ‘11 Jan ‘12 # 31 Maa ‘12 #32 Apr ‘12
Cursusnieuws, activiteiten: agenda, familieweekend Nieuwpoort, organisatie mini tour de France, concert harmonie Larum, Merodespektakel, verslag bakkers Blauberg, receptie BCM, projectgroep de Merode Activiteiten: agenda, lezing Iwein Jacobs, verslag fluitbouw & hommelbouw, verslag familieweekend Lessenrooster 3e trimester, meiboomplanting, verslag optreden de Werft Geel, kloonviool familie Aerts Blauberg
Volume
7p
5p 5p
52
#33 Mei ‘12 Jun ‘12 #34 Jul ‘12 Aug ‘12
#35 Aug ‘12 Extra editie #36 Okt ‘12 #37 Nov ‘12 #38 Dec ‘12
Totaal
Aankondiging cursus hommel kinderen, mini tour de France: verslag, bakkersgenootschap in werking, Folkzien
7p
Mededeling, agenda optredens, de langste wandeling van het land, denkdag: voorbeschouwing, Na Fir Bolg: verslag, Schoewenfolk, verassingsoptreden doeldelzakgroep & Folkzien, cursus hommel voor kinderen, de lesgever doedelzak spreekt, Folklorefestival: aankondiging Cursusaanbod, inschrijving cursussen, info-avond, denkdag
8p
6p
Woord van Erik, cursusnieuws, optredengroep, gezocht: tappers 9p & poetsploeg, activiteiten op komst, terugblik zomeroptredens, CD potgrond, verslag denkdag Woord van Erik, cursusnieuws: lokaalwijzigingen, agenda 8p activiteiten, terugblik concert ‘als ick u vinde’, start werkjaar, Schoewenfolk, tocht naar het provinciehuis Aankondiging teerfeest, aankondiging familieweekend, 11p cursusnieuws, opendeur instrumentenbouw: verslag, activiteiten op komst, bakkers op kerstmarkt Blauberg, optreden Davidsfonds Lille, aankondigingen van vrienden, Hommeldag workshop Gooik, Coco Jr op Folksolder, vurige verhalen, CDopname, Allerheiligenavond 66 pp.
4.1.2. Agenda Onze vereniging groeit, er komen steeds meer cursussen bij en het is woekeren met de beschikbare lokalen en lesmomenten. Om het hoofd te bieden aan de toenemende organisatorische complexiteit, publiceerde Westelfolk voor het schooljaar 2012-2013 voor het eerst een agenda, die is toegevoegd als bijlage. Daarin stonden alle lessen, optredens, activiteiten, … die op het moment van publicatie gekend waren, in totaal 16 blz. De gedrukte versie werd verspreid onder alle cursisten en andere leden. Op de website verschijnt maandelijks een update in PDF-formaat.
53
4.1.3. Syllabi en partituren bij cursussen Bij heel wat cursussen wordt gebruik gemaakt van een cursusboek, dat door de lesgever is geschreven en/of samengesteld. Ziehier een overzicht: 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Cursus voor beginners en gevorderden trekzak Eerste hulp bij doedelzakspelen in groep Aanvullingen in het studiemateriaal voor doedelzak Cursus draailier voor beginners Cursus folkgitaar Zangbundel zangtafel (herwerkte versie) Bundel teksten en partituren SchoewenFolk Hommel voor kinderen Partiturenbundel familieweekend TOTAAL
Werner Alix Jef Vekemans Jef Vekemans Pieter lauwers Steven Bastiaens Werkgroep Muziek Carla Van Geel Saskia Renckens Werkgroep Muziek
2012 2011 2011 2011 2012 2012 2012 2012 2012
69 blz. 47 blz. 23 blz. 47 blz. 19 blz. 75 blz. 10 blz. 15 blz. 25 blz. 330 blz.
4.1.4. Publicaties in de pers Een gediversifieerde organisatie, met zo vele deelactiviteiten als Westelfolk, loopt hier en daar wel eens in het vizier van de –vaak lokale- journalist. We zien dat voornamelijk als een aangename bijkomstigheid, met dito publicitaire waarde. Zelden of nooit maken wij actief ‘gebruik’ van de geschreven pers om een bepaalde doelstelling publicitair in de verf te zetten, tenzij publicaties in de maandelijkse agenda van ‘Westelinfo’, het gemeentelijke infoblad, hiertoe gerekend kunnen worden. Soms zijn de eigen activiteiten van Westelfolk het onderwerp van het artikel. Ik denk hierbij aan het cursusaanbod en deelactiviteiten als bv Schoewenfolk, die direct in de kijker worden gezet. Vaak is Westelfolk niet het onderwerp zelf van een artikel, maar worden we vermeld in de marge van een evenement van een andere organisatie, waar Westelfolk zijn opwachting maakt. Enkele voorbeelden zijn de terrasanimatie op de markt van Geel, de folkavond aan de Sint Bavokapel, de CD Potgrond. De media waarin wij voornamelijk aan bod komen zijn o.a. Het Nieuwsblad, Gazet Van Antwerpen, De Zondag, Westelinfo, Goe Vollek. Het dient gezegd dat Westelfolk geen centraal of georganiseerd persarchief bewaart. Evenwel zijn er een aantal leden die, echter niet systematisch, uit eigen beweging een aantal knipsels bewaren. Hoewel extra publiciteit zeker een meerwaarde heeft, vermoeden we dat onze groei vooral wordt gegenereerd door het gestaag uitbouwen van de credibiliteit van onze activiteiten binnen ‘de folkwereld’. Vandaar dat het uitbouwen van een centraal persarchief tot op heden geen formeel actiepunt is. Bij wijze van illustratie tenslotte , voegen we nog een zoekactie toe uit de archieven van Het Nieuwsblad, met de parameters ‘Westelfolk & 2012’.: 46 resultaten
54
27/12/2012
VZW Ter Speelbergen bengt CD Potgrond uit
02/11/2012
Westelfolk pakt uit met cursus fluitbouw
28/10/2012
FOTO En koud dat het was op de folkavond bij St.Bavo
27/10/2012
Aandacht voor stilte in De Merodebossen
Regio Algemeen Regio Antwerpen Regio Algemeen Regio Algemeen
Regio Algemeen Regio 20/10/2012 Westelfolk speelt zaterdag 27 okt in de St.Bavokapel Algemeen Regio 22/09/2012 Nieuw cursusaanbod bij Westelfolk Algemeen FOTO 'Potgrond' : unieke cd vol huldeliederen aan dorpen Regio 08/09/2012 en steden in de provincie Antwerpen Algemeen Regio 07/09/2012 Muzikanten brengen ode aan dorpen en steden Antwerpen Regio 04/08/2012 Kinderen leren vergeten volksinstrument bespelen Antwerpen Volksdansen, vendelzwaaien en een streepje muziek op Regio 22/08/2012 rietfeesten Antwerpen Regio 07/07/2012 Geelse stadsbestuur zorgt voor terrasanimatie op Geelse Markt Algemeen Regio 13/01/2012 Cursussen fluitbouw en hommelspel houden Kempische folk in ere Antwerpen Regio 01/01/2012 FOTO En koud dat het was op de folkavond bij St.Bavo Algemeen 25/10/2012
FOTO Erfgoed- en volksverhalen bij muziek en vuur met Westelfolk
4.1.5. Jaarverslag 2011 Zonder twijfel een uitgebreide eigen publicatie in 2012 was het jaarverslag van 2011: 55 blz, exclusief bijlagen.
4.2.
Aanleggen van een archief en documentatiedienst
Stilaan zijn we begonnen met het aanleggen van een archief over de Vlaamse volksmuziek in al haar facetten.
4.2.1. Boeken, CD’s, DVD Regelmatig schenkt iemand aan Westelfolk een boek of partiturenbundel. Soms koopt de vereniging ook zelf werken aan. Bovendien zijn er nog de boeken die tijdens de muziekcursussen gebruikt worden. Nieuwe aanwinsten in 2012: nummers in vet.
55
1 2 3 4 5 6 8
Boeken muziek en partituren Titel Oudkempische volksliederen en dansen, 1ste bundel Oudkempische volksliederen en dansen, 2de bundel Oudkempische volksliederen en dansen, 3de bundel Oudkempische volksliederen en dansen, 4de bundel Dansmelodiën uit de Vlaamse Volksmuziektraditie Traditionele Vlaamse Volksliederen en dansen Vlaamsch Liederboek
9 Dansen uit Westerlo 10 Dansen uit de Noorderkempen 11 Kampvuurliedjes 12 Trekzak Ambiance 13 Womit man musik macht 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
69 vuile vlaamse volksliedjes tot lering en… Komplete en progressieve Jazztheorie Geschiedenis van de gitaar Stemmingen en stemmethoden Tenor - Banjo Music for Australian Folkdancing Advanced Fiddling Samen leren we strijken, viool De Viool Classic Guitar Construction Chords en tunes for fretted instruments Guitar repair How to make and play the dulcimer The amateur wind instruments maker The steel string guitar The art of playing Hohner diatonic accordions De hommel, een volksinstrument voor de huiskamer
Boeken geschiedenis, erfgoed, traditie,.. Bergom tussen Westerlo en Herselt Vol Zilveren Tintelingen Ik ben de kaai van Antwerpen niet vergeten vriend Oude Kempense verhalen… Betoverend Tekenaar en Schilder Felix Timmermans Opgravingen te Poederlee op de site "Den 6 Regendonck" 1 2 3 4 5
7 Het Gildenboek van Lille 8 Puiël, fotoboek over Poederlee
Auteur Theophiel Peeters Theophiel Peeters Theophiel Peeters Theophiel Peeters Hubert Boone Hubert Boone E. Kemps Kempense Volkskulturele dagen vzw Kempense Volkskulturele dagen vzw V.V.K.S. Westerlo Jan Mampaey Peter Kornfeld en Lasla Irines Marita De Sterck en Gerda Dendooven Marc Sertijn ? Nelly van Ree Bernard Ilja Croon Max Klubel Craig Duncan Tom De Vree Mathieu Criekboom Irving Sloane Larry Sandberg Irving Sloane Chet Hines Trevor Robinson Donald Brosnac C. Irving Valentine Hubert Boone
Uitgave 1952 1952 1952 1952 2010 2003 1930
De Vrienden van Bergom Frans Leus Provant Theo Aerts Denijs Peeters heemkundige kring "Norbert de Vrijter", Lille heemkundige kring "Norbert de Vrijter" Lille Davidsfonds Poederlee
2011 2010 2004 2004 1956
? ? 1975 2008 1975 2008 ? ? 1978 ? 1979 1983 ? 1932 1976 1977 1976 1973 1973 1936 ? ?
2000 2007 1978
56
6 genummerde exemplaren
DVD/CD 1 In naam van de vader
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Eigen verzamelde werken Cursus voor beginners en gevorderden trekzak (uitgebreide versie) Eerste hulp bij doedelzakspelen in groep Aanvullingen in het studiemateriaal voor doedelzak Cursus draailier voor beginners Cursus folkgitaar Zangbundel zangtafel (herwerkte versie) Bundel teksten en partituren SchoewenFolk Hommel voor kinderen Partiturenbundel familieweekend TOTAAL
Keskenoate
2011
Werner Alix Jef Vekemans Jef Vekemans Pieter lauwers Steven Bastiaens Werkgroep Muziek Carla Van Geel Saskia Renckens Werkgroep Muziek
2012 2011 2011 2011 2012 2012 2012 2012 2012
Dat archief wordt bewaard op de FolkSolder en kan daar geraadpleegd worden tijdens de activiteiten: maandag maandag dinsdag woensdag zaterdag
10u00-16u00 19u30-24u00 19u30-21u00 19u00-22u00 10u00-16u00
secretariaat open (jan-jun 2012) diverse muzieklessen en folkcafé repetitie Joenkfolk (om de veertien dagen) doedelzakles en –samenspel instrumentenbouw (op bepaalde data)
In november en december 2012 konden we onverwachts geen gebruik meer maken van de FolkSolder. Het archief is op dat moment ondergebracht bij bestuursleden thuis.
4.2.2. Digitaal archief op eigen laptop Ons digitale archief is uitgebouwd in de loop van 2011. Verschillende oude boeken met partituren, geschiedenis van instrumenten, … hebben we gedigitaliseerd. Deze bestanden staan op onze laptop en kunnen tijdens onze activiteiten op maandagavond van 19.30 u. tot 24.00 u. geraadpleegd worden onder begeleiding van Bram. Het is de bedoeling op termijn een aantal van die oude, en soms zeldzame werken opnieuw af te drukken en zo te gebruiken in lessen en samenspel. Op die manier wordt ons muzikale erfgoed weer wat toegankelijker. Digitaal archief Oude en nieuwe Hollantse boerenlieties en contredansen XVII Oevre de Mr. Boifmortier Gentse Contradansen
? Sr. Boivin Vlaamse volkskunst
1972 /1710 1727 1987
57
beweging Het Moezelboekje deel 2 Retour Vers le Passé Tuneboek Van Belle Verzameling van Traditionele Waalse nummers Hurdy-Gurdy method Brabants Bourdon Orkest Cursus doedelzak Cursus doedelzak voor beginners Cursus doedelzak voor gevorderden Het Vlaamsch liederboek De rijke armoede van de trekharmonika deel 1 Six Sonates pour la vielle Amusements Champêtres Music pour la musette Het oude Nederlandsche lied deel 1 Het oude Nederlandsche lied deel 2 Het oude Nederlandsche lied deel 3 Het oude Nederlandsche lied deel 4 Het oude Nederlandsche lied deel 5 Il pastor Fido Oude Vlaemsche Liederen heel veel partituren
Jean-Pierre Van Hees Daniel en Eric Railard Travak – Société Artistique Pieter lauwers Pieter lauwers Doreen Musket BBO Bart De Cock Oswald Lauriks Gunter Bauwerarts E. Kemps Geert van den Elsacker Charles Bâton Chedeville Le Jeune Chedeville Le Jeune Florimond van Duyse Florimond van Duyse Florimond van Duyse Florimond van Duyse Florimond van Duyse Antonio Vivaldi J. F. Willems Allerlei
2011 ? 2006 2010 2009 1998 2003/05/06/08 1993 2002 2001 1930 1996 +/- 1720 +/- 1720 +/- 1720 1903 / 2007 1903 / 2007 1903 / 2007 1903 / 2007 1903 / 2007 1961 1848
Het digitale archief bevat ondertussen alles samen bijna 5000 bladzijden !
4.2.3. Digitaal archief op internet Op het ledengedeelte van de website staat een grote collectie teksten, partituren, geluidsfragmenten en filmpjes die de cursisten van alle instrumenten moeten helpen het geleerde thuis in de praktijk te brengen. De cursisten krijgen bij inschrijving het paswoord mee zodat zij de “ledenpagina” op elk moment kunnen raadplegen op onze website. Paswoord : KZENNEKIKELID.
4.3.
Sociale media: facebook
De pagina van Westelfolk op facebook wordt regelmatig geupdated en druk becommentarieerd. In 2012 maakte Westelfolk 183 nieuwe “vrienden”. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren het er 459 in totaal.
58
5. Materieel erfgoed 5.1.
Rijkswachtkazerne Mede door de inzet van Westelfolk werd het waardevolle gebouw van de Rijkswachtkazerne gered van de sloop. In 2012 zat er weinig evolutie in het dossier. Onlangs maakte de gemeente bekend partners te zoeken voor een publiekprivate samenwerking. Ook in de toekomst blijft Westelfolk een oogje in het zeil houden, om ervoor te zorgen dat dit stuk erfgoed niet verloren gaat.
Uit Westel Info, het gemeentelijk informatieblad van Westerlo, februari 2013:
En wat met de oude rijkswachtkazerne?Met het secretariaat van de Kinderclub verdwijnt de laatste gemeentedienst uit de oude rijkswachtkazerne op de Vismarkt. De gemeente is wel van plan om het waardevolle gebouw integraal te behouden. Het gebouw bevindt zich op een ideale plaats om in het centrum van Westerlo meer leven in de brouwerij te brengen. Vandaar dat in de eerste plaats gedacht wordt aan een commerciële functie zoals horeca met aanverwante (culturele) activiteiten en met aandacht voor goede nabuurschap. Het gebouw is ook de ideale poort tussen de markt en het achterliggend binnengebied dat verder ontwikkeld kan worden met woon-, plein- en parkeermogelijkheden. Voor de duurzame realisatie van deze bestemming kiezen we voor een privaatpublieke samenwerking (PPS). In een erfpachtovereenkomst kunnen dan specifieke maatregelen genomen worden om het waardevolle karakter van het gebouw te behouden en om de beoogde doelstellingen te behalen.
5.2.
Beddermolen Westelfolk neemt deel aan de werkgroep die een herbestemming zoekt voor de site van de Beddermolen in Tongerlo. We verwijzen hier naar onze samenwerking met v.z.w. Kempens Landschap (2.4.3.).
De bakkers van Westelfolk hebben een aanvraag ingediend om de bakoven te restaureren en terug in te bakken. Gezien de molen nu wordt gerestaureerd is het normaal dat het bakhuis terug wordt gebruikt. Hierbij zou Westelfolk een belangrijke bijdrage kunnen leveren voor het levend erfgoed van ons gebied. Samen met workshops, cursussen, optredens, lessen e.d. is de site van de Beddermolen voor Westelfolk van groot belang. Een eerste invulling gebeurt in 2013 met ons feest van de Vetten en de Mageren.
5.3.
Bakovens
Onze bakkers zijn niet alleen begaan met de bakoven van de Beddermolen, maar met alle oude bakovens in de streek. We verwijzen naar 3.3.12.2. Bakovens.
59
6. Bijlagen 6.1.
Syllabi en partituren bij cursussen
Volgende documenten worden, op aanvraag, als bijlage bij dit jaarverslag meegestuurd: 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Cursus voor beginners en gevorderden trekzak Eerste hulp bij doedelzakspelen in groep Aanvullingen in het studiemateriaal voor doedelzak Cursus draailier voor beginners Cursus folkgitaar Zangbundel zangtafel (herwerkte versie) Bundel teksten en partituren SchoewenFolk Hommel voor kinderen Partiturenbundel familieweekend TOTAAL
Werner Alix Jef Vekemans Jef Vekemans Pieter lauwers Steven Bastiaens Werkgroep Muziek Carla Van Geel Saskia Renckens Werkgroep Muziek
2012 2011 2011 2011 2012 2012 2012 2012 2012
69 blz. 47 blz. 23 blz. 47 blz. 19 blz. 75 blz. 10 blz. 15 blz. 25 blz. 330 blz.
Omdat deze bijlagen in totaal toch meer dan bladzijden bedragen en niet allemaal digitaal beschikbaar zijn, sturen we deze niet automatisch mee. Op eenvoudige vraag sturen we ze uiteraard wel op.
6.2. Bewijsstukken waaruit blijkt dat de steun van de provincie Antwerpen kenbaar werd gemaakt op de publiciteit. Alle voorpagina’s van onze eigen cursussen bevatten onderstaande logo’s. Deze logo’s worden ook duidelijk vermeld op de homepage van onze website.
Als deze logo’s op een internetpagina worden vermeld, is er steeds een automatische link naar de betreffende organisatie.
6.3.
Agenda
cfr. 4.1.2. Toegevoegd als apart (PDF) document.
6.4.
Lesroosters
De toenemende complexiteit van onze groeiende organisatie wordt goed geïllustreerd door onze lesroosters. Die moesten in de loop van 2012 geregeld herbekeken worden: in oktober bij het begin van het nieuwe cursusjaar, en in november opnieuw wegens huisvestingsproblemen. Al deze roosters zijn bijgevoegd als apart (PDF) document.
60
