Agenda
Studiedagen
Cursussen
B-E-T-O-N-I-N-F-O
3
BV Nieuws Constructeursdag 2014.
De constructeur verdiept! Ontmoeten en leren.
jaargang 2014 | april, nummer 3
1
INHOUD
10
9
17
Nationale agenda Algemene Ledenvergadering met excursie 14 mei 2014 Muziekcentrum Vredenburg Utrecht Constructeursdag 22 mei 2014 Noord-Zuidlijn Station Vijzelgracht Amsterdam
2
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
Agenda
2
Concreet
5
Studiedagen
6
Cursussen
11
Mededelingen/ B-E-T-O-N-I-N-F-O
17
Betonkanorace 31 mei 2014 Almelo Vezelbeton 3 jaar later 3 juni 2014
Funderingsdag 2014 2 oktober Figi Zeist
Betondag 2014 20 november 2014 De Doelen Rotterdam
BV-NIEUWS 2014
Ultra dunne balkons van CRC
ir. R.F. (Rogier) van Nalta
Huize Het Oosten Op het terrein van Huize het Oosten in Bilthoven is een nieuw zorggebouw gerealiseerd naar een ontwerp van TenBrasWestinga architecten waarbij zeer grote en slanke Hi-con balkons zijn toegepast. Dit is een nieuw type balkon dat is ontwikkeld voor de Nederlandse markt door Pieters Bouwtechniek in samenwerking met het Deense Hi-Con. De balkons hebben een derde van de dikte van een traditioneel balkon en zijn eenvoudig te bevestigen aan een gebouw. Het gebruikte materiaal is extreem duurzaam, waardoor de balkons tot wel 100 jaar mee kunnen. Nieuwbouw Huize het Oosten Huize Het Oosten is het landelijk centrum in Bilthoven waar (oudere) vrijmetselaren wonen en werken. Het biedt huisvesting en, indien nodig, verzorging aan oudere vrijmetselaren en weefsters. Een groot deel van het bestaande complex was sterk verouderd en voldeed niet meer aan de huidige eisen en wensen. Er is gekozen om dit deel te vervangen door nieuwbouw. De nieuwbouw bestaat uit 65 nieuwe, moderne, huurappartementen met service, verdeeld over twee bouwdelen. Beide blokken zijn in het ontwerp gekoppeld door een gezamenlijke hal/entree met stijgpunten. Voor optimaal gebruiksgemak zijn de omliggende gebouwen met elkaar verbonden door overdekte verbindingsgangen. Voor de gewenste uitstraling van het gebouw vormde een minimale dikte van de balkons een essentieel onderdeel in het architectonisch ontwerp van TenBrasWestinga. In eerste instantie zou het uiteinde van het balkon worden geminimaliseerd door
traditionele prefab balkons met verspringende diktes toe te passen. Als alternatief zijn de Hi-Con balkons ingebracht. De dikte van het uiteinde van het balkon kon hiermee verder worden teruggebracht naar 8,5 cm op het uiteinde bij een balkon met een uitkragende lengte van 2,35 meter vanaf de vloerrand van het appartement. Zowel de architect als de opdrachtgever is uiteindelijk trots op het resultaat van het gevelbeeld, waarmee een stoer, fris en eigentijds gebouw is neergezet voor senioren.
Hi-con balkons De Hi-Con balkons zijn ontwikkeld in een samenwerkingsverband tussen Pieters Bouwtechniek en het Deense Hi-Con. De balkons worden gemaakt van het gepatenteerde Deense beton Compact Reinforced Composite (CRC). De toevoeging van staalvezels aan het mengsel (tot wel 6 vol. %) zorgt voor een zeer taai materiaal en maakt het mogelijk om wapening dicht op elkaar te plaatsen met een kleine dekking. CRC heeft een zeer hoge druksterkte (tussen 100 en 400 MPa) en een extreem hoge duurzaamheid.
Fotograaf: Luuk Kramer
3
Constructies van CRC kunnen hierdoor worden ontworpen met zeer kleine doorsnedes en tegelijkertijd een hogere veiligheid en langere levensduur hebben dan constructies van conventioneel beton. Bij een beproeving is gebleken dat de dunne balkons ondanks hun geringe afmetingen extreem sterk zijn. Zelfs bij meer dan 1500 kg/m2 (vijf maal de toegestane belasting) bezweken de balkons niet.
Onderbouwing van de materiaaleigenschappen Belangrijk aspect bij de ontwikkeling van de balkons was de onderbouwing van de materiaaleigenschappen op korte en lange termijn. Middels drukproeven kon eenvoudig worden bepaald dat het CRC extreem sterk is. Echter om de slanke balkons mogelijk te maken werden zeer kleine dekkingen tot slechts 10mm toegepast. Het was daarom noodzakelijk om de duurzaamheid van het materiaal goed te onderbouwen. De vezels spelen hierin een belangrijke rol door het verdelen en minimaliseren van de scheurvorming. Aanpassing van het vezelpercentage blijkt grote gevolgen te hebben voor de duurzaamheid op lange termijn. Uit onderzoek bleek dat niet één vezeltype en -percentage de juiste is, maar dat dit afhangt van de toepassing en de krachten in de constructie. Jaren aan onderzoek aan CRC hebben een robuust (gepatenteerd) mengsel opgeleverd met voor iedere toepassing precies het juiste vezeltype en -percentage. Voor de dunne balkons is het vezelpercentage niet alleen afgestemd op de krachten uit de nuttige belasting, maar ook op temperatuursbelasting, krimp en kruip. Daarnaast is nog gekeken naar het effect van de vezels op de kwaliteit van het oppervlak. De vezels worden namelijk volledig door het mengsel verspreid en een gedeelte komt aan het oppervlak te liggen. Standaard staalvezels zouden onvermijdelijk leiden tot roestvlekken op de witte balkons. Uit lange-termijnproeven bleek echter dat sommige RVS vezels na enkele jaren toch roestpuntjes vertoonden. In de balkons van Huize Het Oosten is daarom een hoogwaardige RVS vezel toegepast waarbij ook kleine roestpuntjes worden voorkomen. Maatgevend voor het ontwerp van de dunne balkons is de stijfheid. Uitgebreid onderzoek is uitgevoerd naar de stijfheid van het materiaal op korte, maar vooral ook lange termijn. Door de vezels gedraagt het CRC zich niet meer als traditioneel beton. De materiaaleigenschappen benodigd voor in de berekeningen konden dus niet via de normale weg van beproevingen worden bepaald. Ook bleek dat de materiaaleigenschappen die als input voor de Eurocode berekening dienen de eigenschappen van het CRC niet goed dekten. Uiteindelijk is ervoor gekozen om afhankelijk van de berekening (sterkte, stijfheid, krimp, kruip, temperatuur, scheurvorming) afzonderlijke materiaaleigenschappen toe te passen die zijn onderbouwd door een groot aantal proeven. Van eenvoudige drukproeven tot langeduur buigproeven in een
Fotograaf: Luuk Kramer agressieve omgeving. De hiermee ontwikkelde rekenmethodiek sluit nauw aan op de Eurocode en blijkt ook bij recente full-scale beproevingen de werkelijkheid goed te benaderen.
Uitdaging voor de constructeur Ontwerpen met ultra-hogesterktebeton vraagt veel meer van een constructeur dan normaal beton. Om het dure materiaal goed te gebruiken moet op het scherpst van de snede worden geconstrueerd. Een balkon dat niet 7cm maar 6cm dik wordt scheelt al gauw vele duizenden euro’s aan materiaal en bepaalt of dunne balkons financieel wel of niet haalbaar zijn in een project. Belangrijk is daarbij dat de constructeur de problematiek van slanke constructies goed onderkent. Niet alleen doorbuiging is belangrijk, maar ook de eigenfrequentie gaat een rol spelen, iets waar bij traditionele balkons meestal niet naar hoeft te worden gekeken en wat vaak niet in de rekenprogramma’s is opgenomen. Er zijn überhaupt geen rekenprogramma’s voor constructies van ultra-hogesterktebeton, die moeten dus voor iedere toepassing apart worden geschreven. Een ander aspect waar je als constructeur extra aandacht aan moet besteden is de koppeling van het balkon aan de vloer. Bij een traditioneel balkon is sprake van een overlap tussen balkon(nok) en constructieve vloer. Een dun balkon is vaak even dik als de afwerkvloer, wat betekent dat het balkon boven de constructieve vloer uit komt. De overgang van balkon naar vloer moet dan (bij voorkeur onzichtbaar) in de spouw worden gerealiseerd, liefst nog met een koudebrug onderbreking. Dit leidt tot ingewikkelde nokconstructies met grote krachten en minimale afmetingen. Voor ieder project gaat veel tijd zitten in het ontwerp van een robuuste en makkelijk uitvoerbare verbinding. Bij Huize Het Oosten is dit goed gelukt en konden de balkons eenvoudig tijdens de ruwbouw worden meegenomen.
Goedkeuring bouw- en woningtoezicht De goedkeuring is vergemakkelijkt door voor het ontwerp van de balkons zoveel mogelijk uit te gaan van de Eurocodes. Slechts op een aantal punten is hiervan afgeweken om goede toepassing van het materiaal mogelijk te maken. De afwijkingen zijn onderbouwd met uitgebreid materiaalonderzoek en beoordeeld in een second-opinion door professor Walraven van de TU Delft.
Conclusie
Fotograaf: Luuk Kramer
4
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
Het belang van goed onderzoek naar de eigenschappen van nieuwe materialen moet niet worden onderschat. Ontwikkelingen zoals dunne balkons van UHSB vragen jaren aan onderzoek en voorbereiding. Zelfs met al die gegevens blijkt het ontwerpen van slanke constructies van UHSB een uitdaging voor de constructeur, maar wel met een resultaat om trots op te zijn.
BV-NIEUWS 2014
Con creet Terug naar de techniek Als ik dit schrijf, is het de Dag van de Duitse taal. Het bijbehorende commentaar zegt, dat als we beter Duits zouden spreken, we ook meer handel zouden kunnen voeren met onze oosterburen. Premier Mark Rutte gaf een week eerder alvast het goede voorbeeld door in vloeiend Duits en in het bijzijn van bondskanselier Angela Merkel het Nederlandse paviljoen op de Hannover Messe te openen. Kanttekening die daarbij werd geplaatst, is dat we als Nederland op technologisch gebied achterop raken bij Duitsland. Dat land investeerde de afgelopen tien jaar veel in techniek en innovatie en plukt daar nu de vruchten van. Wij verwaarloosden die bêtamarkt echter; gokten erop dat we het ook zouden kunnen redden met alleen dienstverlening! Het wordt tijd dat we terugkeren van deze dwaling. Ook de constructeur moet terugkeren naar de techniek. De constructeur moet weer zijn gezicht laten zien op de bouwplaats en meedenken met de problemen die de uitvoerder ter plekke voor hem moet zien op te lossen. De constructeur moet zich realiseren dat beton meer is dan een paar getalletjes voor sterkteklasse en milieuklasse die hij invoert in zijn rekenprogrammaatje. Hij moet inzien dat een betontechnoloog te maken heeft met een breed scala aan cementsoorten en toeslagstoffen, dat de aannemer de nodige wensen heeft met betrekking tot verwerkbaarheid en sterkteontwikkeling en dat overheid en opdrachtgevers ook nog een goed milieuprofiel willen zien. De constructeur moet dus terug naar de schoolbanken! Ik doe alvast een paar suggesties. Voor constructeurs in de B&U-sector is er een opleiding ontwikkeld waarin constructie, technologie en uitvoeringstechniek vanuit verschillende invalshoeken aan de orde komen. Eind oktober 2014 gaan we van start en de opleiding loopt door tot begin april 2015. In de jongste editie van het Vakblad Cement staat een interview waarin de noodzaak van deze cursus duidelijk wordt. Constructeurs die zich willen verdiepen in de betontechnologie zou ik willen aanraden de cursus Basiskennis Betontechnologie te volgen. In september gaan we van start op verschillende plaatsen in het land; het examen is eind december. En voor constructeurs die zich deze basiskennis al eigen hebben gemaakt, start eveneens in september de cursus Betontechnologisch Adviseur. Deze cursus richt zich op het gebied waar constructeur, aannemer en betontechnoloog gezamenlijk naar de meest optimale constructie op zoek gaan. Nu is dat nog een niemandsland waar niemand de verantwoordelijkheid op zich wil nemen. Ook aannemers willen terug naar de techniek, murw als zij zijn geraakt door Systems Engineering, Lean bouwen en BIMmologie. Het liefst houden zij zich toch bezig met het bouwen zelf. Zoveel is mij wel duidelijk geworden in een rondetafeloverleg dat Betonvereniging en Civilion onlangs organiseerden voor 8 grote aannemers bij Bouwend Nederland in Zoetermeer. Hun gezamenlijke wens: de Betonvereniging moet blijvend investeren in goede technische opleidingen, want dat is uitermate belangrijk voor leden van Bouwend Nederland. Wilt u ook terug naar de techniek? Bij de Betonvereniging doen we niet anders. In dit nummer van BV-nieuws volop aandacht voor de Constructeursdag op 22 mei. Niet alleen vanwege het interessante lezingenprogramma, maar ook vanwege de unieke locatie - het ondergrondse metrostation Vijzelgracht – uw bezoek waard. Verder een bijdrage over aanbevelingen om de kennisinfrastructuur voor de betonbouw te versterken en een toelichting op de nieuwe opzet voor de periodieke nascholing van betontechnologen. Tot slot: een uitnodiging voor de Algemene Ledenvergadering op 14 mei in Utrecht, alwaar we het nieuwe Muziekpaleis Vredenburg bezoeken.
Henk Wapperom
5
St udiedagen
14 mei 2014, met excursie Muziekcentrum Vredenburg Utrecht
Algemene Ledenvergadering Betonvereniging Woensdag 14 mei 2014, aanvang 12.00 uur Ontvangst in Stadskasteel Oudaen Oudegracht 99, Utrecht
Agenda 1.
Opening
Programma
2.
Mededelingen
3.
Verslag Algemene Ledenvergadering 15 mei 2013
4.
Verslaglegging en plannen BAC’s: Verkenningsplatform Klaas Strijbis / ir. Jacco Buisman BAC Onderwijs Jan Dekkers BAC Kennisoverdrachtsactiviteiten Arthur M. de Backker
5.
Jaarverslag 2013 a. Financiën - Jaarrekening 2013 - Begroting 2014 - Voorstel contributie 2015 b. Verslag 1e kwartaal 2014
6.
Bestuurssamenstelling - Voordracht bestuursleden
7.
Royement
8.
Ereleden, erepenningen
9.
Mededelingen van de aangesloten organisaties Mogelijkheid tot mondelinge toelichting. Stufib, Stubeco, Stumico, Stutech, Youcon
12.00 uur Ontvangst met broodjesbuffet 13.00 uur De architectuur van het Muziekcentrum TivoliVredenburg duo presentatie door Jan van der Windt, Zonneveld Ingenieurs BV Patrick Fransen, Architectuurstudio Herman Hertzberger Aansluitend bezoek project TivoliVredenburg 15.00 uur retour naar Stadskasteel Oudaen, koffie- en theepauze 15.30 uur Aanvang ledenvergadering 17.00 uur Afsluitende borrel 18.00 uur Einde bijeenkomst Aanmelden via www.betonvereniging.nl
10. Rondvraag 11. Sluiting
www.scholz-benelux.com
Pigmenten in elke vorm en verpakking
Poeder | Compact | Granulaat | Slurry Kleurkracht en kleurcontinuïteit met pigmenten van Scholz Benelux BV Scholz Benelux BV Nude 54 D NL-6702 DN Wageningen
6
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
scholz T +31 (0)317 61 70 44 T +32 (0)70 69 00 09
St udiedagen
BV-NIEUWS 2014
22 mei 2014, Constructeursdag Amsterdam
Constructeursdag Donderdag 22 mei 2014 12.00 uur – 20.00 uur Locatie: station Vijzelgracht, Amsterdam 2 KE/PE punten Constructeursregister
De constructeur verdiept! Ontmoeten en leren. Tijdens de Constructeursdag 2014 staat zoals altijd het ontmoeten van vakgenoten centraal. Onmisbaar element van het constructeursvak is weten wat je doet; compromisloze beheersing van praktijkkennis. Vandaar ook het lezingenprogramma. We verdiepen ons in een groot aantal onderwerpen. Belangrijk hierbij is de interactie tussen de wereld van de geotechniek en de wereld van het constructief ontwerpen. In de praktijk blijkt vaak dat juist op dat grensvlak veel misgaat. Ook hier een kwinkslag naar het thema van de dag. Verder zal aandacht worden besteed aan duurzaam construeren, moderne hoogbouw en aan monitoring van complexe binnenstedelijke bouwactiviteiten.
Unieke locatie: station Vijzelgracht Amsterdam Dankzij de gastvrijheid van aannemer Max Bögl is het mogelijk de Constructeursdag 2014 in een absoluut unieke omgeving te houden; het station Vijzelgracht, dat in ruwbouw grotendeels gereed is. Dit station komt tussen de Weteringschans en de Prinsengracht te liggen. Het perron waar de metro straks stopt, ligt op ongeveer 26 meter diepte. Het station is 240 meter lang en 20 meter breed. De verwachting is dat per dag 40.000 passagiers gebruik zullen maken van dit station.
Exposeren Expo in prijs verlaagd! Tijdens de dag is er ruimte voor een aantal exposanten die producten en diensten tentoonstellen. Een standruimte inclusief 2 toegangskaarten, koffie, thee en buffet kost € 850,- exclusief BTW, voor leden van de organiserende organisaties. Het station is niet makkelijk bereikbaar, in overleg met het bouwconsortium wordt een strak tijdschema opgesteld voor de logistiek van exposanten. U kunt uw belangstelling kenbaar maken of uw vragen stellen op de navolgende methoden; Per mail;
[email protected] Per telefoon; Hetty Besseling, 0182 539233
Kennisprogramma Het programma voor de dag is: 12:00 uur Ontvangst plus rondleiding, EXPO 12:45 uur Dagvoorzitter Remko Wiltjer, IMd Raadgevende Ingenieurs 12:55 uur De overheidsingenieur Marten Klein, Ingenieursbureau Amsterdam 13:15 uur Nooit meer doen René Sterken, BAM Advies & Engineering 13:20 uur De tunnel als constructie Frank Kaalberg, Witteveen + Bos Raadgevende Ing. 13:50 uur Het station Vijzelgracht: “Samen slimmer zijn” Maarten de Jong, Phil Rickes, Max Bögl Nederland
14:20 uur PAUZE en EXPO 15:00 uur Monitoring van complexe projecten Mandy Korff , Deltares 15:30 uur Geo-impuls: lessen voor constructeurs. Diepwanden Jan van Dalen, Strukton / TU Delft 15:50 uur GeoRM ook voor constructeurs Thomas Bles, Deltares 16:10 uur Nieuwe ontwikkelingen in hoogbouw Jan van der Windt, Zonneveld Ingenieurs 16:40 uur PAUZE en EXPO 17:10 uur Constructief rekenen aan duurzaamheid Pim Peters, IMd Raadgevende Ingenieurs 17:40 uur Nooit meer doen Erik Middelkoop, Royal HaskoningDHV 17.45 uur Jaarrede John Kraus, Royal HaskoningDHV 17.55 uur Constructeur van het jaar Jury 18:05 uur Beëdiging Constructeursregister Aad van der Horst, BAM Infraconsult 18:35 uur Borrel, buffet en EXPO Naast het bekende programma zal inhoudelijk aandacht worden gegeven aan: - Aardbevingen; betekenis voor de constructeur door Matthijs de Hertog van ARUP. - Presentatie van de nieuwe CUR Aanbeveling 77 “Rekenregels onderwaterbetonvloeren”
Rondleiding Het is mogelijk om tijdens de Constructeursdag in een aantal groepen verspreid over de dag een rondleiding te krijgen door het Station Vijzelgracht en de tunnelbuizen van de Noord/Zuidlijn. Bij het inschrijfformulier kunt u zich hiervoor opgeven. Vanwege veiligheidsredenen is het aantal plaatsen hiervoor beperkt. We hanteren het principe wie het eerst komt, het eerst maalt. Geef u dus snel op.
Constructeur van het jaar 2014 Geef alstublieft uw nominatie door! Ook dit jaar zal er een Constructeur van het jaar worden gekozen. Bekende voorgangers zijn László Vákár van Movares (2012) en John Kraus van Royal HaskoningDHV (2013). Wie wordt de Constructeur van het jaar 2014? Welke constructeur is ambassadeur van het vak en maakt verbluffende constructies? We horen heel graag wie u zou willen nomineren. Uw nominatie kunt u sturen aan de secretaris van de jury Peter Hoes (
[email protected]) Een deskundige jury onder leiding van Marc Unger van ProRail zal de uiteindelijke keuze maken.
Nooit meer doen In dit succesvolle onderdeel vertellen geroutineerde constructeurs over missers uit hun eigen ervaring. Het gaat hierbij niet om leedvermaak, maar het gaat erom dat we als vakbroeders van elkaar moeten leren en sommige dingen nooit meer moeten doen! >
7
St udiedagen
>
Beëdiging nieuwe registerconstructeurs
Kosten:
Voordat we de dag afsluiten met een borrel en buffet verwelkomen we een aantal nieuw toegelaten registerconstructeurs en registerontwerpers
Kosten voor deelname bedragen – zonder buffet: € 250,- leden BV, BmS, VNc € 300,- niet leden € 50,gepensioneerde leden € 25,studentleden
Reisadvies 1) Openbaar vervoer: vanaf Centraal Station Amsterdam tramlijn 7 - richting Slotermeer – uitstappen halte Weesperplein. 2) P+R bij Amsterdam Arena (Burg. Stramanweg 130a), en Olympisch Stadion (Stadionplein 44), RAI (Europaplein) 3) Parkeergarages in de omgeving: o.a. Rokin 55, Stopera (Waterlooplein), Parkeergarage Heinekenplein (Eerste van der Helststraat 6) Meer parkeergarages: http://www.parkeren-amsterdam.com/ parkeergarages
Aanmelden: U kunt zich aanmelden door het aanmeldingsformulier naar de Betonvereniging te verzenden. Het verschuldigde bedrag is voor aanvang van de studiedag overgemaakt op ING Gouda IBAN: NL98 INGB 0000 3512 39 BIC: INGBNL2A t.n.v. Betonvereniging Gouda, onder vermelding van ‘Naam Studiedag’ en de naam van de deelnemer(s). BTW-nummer NL00.26.08.443.B.01 Wegens fiscale redenen zijn wij verplicht u een factuur te sturen. Bij annulering van uw aanmelding tot uiterlijk één week voor het evenement zal het overgemaakte bedrag worden gerestitueerd minus € 25,- (incl. 21% BTW) administratiekosten. Bij annulering daarna is geen restitutie mogelijk. Annuleren dient schriftelijk te geschieden.
Kosten voor deelname bedragen – inclusief buffet: € 270,- leden BV, BmS, VNc € 325,- niet leden € 70,gepensioneerde leden € 45,studentleden Kosten deelname expositie: € 850,- voor leden BV, BmS, VNc inclusief 2 toegangskaarten € 1.250,- voor niet leden, inclusief 2 toegangskaarten
Meer Informatie Heeft u naar aanleiding van dit programma nog vragen, neemt u dan gerust contact op met de Betonvereniging ir. P. Hoes 0182-532 389, of stuur een e-mail naar
[email protected]
Met deze QR code vindt u direct de juist pagina
31 mei 2014, Almelo
Betonkanorace De Beton Kano Race is een jaarlijks evenement waar teams vanuit mbo, hbo en Universiteiten tegen elkaar racen in een zelfgemaakt, betonnen kano. Er wordt gevaren op de afstanden 100, 200 en 400 meter. Dit jaar is de BKR van 30 mei t/m 1 juni in het Schelfhorstpark in Almelo en wordt deze georganiseerd door de Netwerkschool, ROC van Twente. Ook wordt er op dinsdagmiddag 27 mei nog een bedrijvenuurtje georganiseerd. In samenwerking met Pioneering en de Betonvereniging zijn hiervoor enkele gastsprekers uitgenodigd om de nieuwste ontwikkelingen op betongebied toe te lichten. De teams komen vrijdagmiddag aan, waarna de kano’s worden gekeurd en er ’s avonds een verlichte vlootschouw is. Op zaterdag is de wedstrijddag met ’s avonds de prijsuitreiking. Op zondag wordt alles na een gezamenlijk ontbijt weer ingepakt en opgeruimd. Er zijn 15 scholen die meedoen, waaronder twee Duitse, twee Poolse en één Tsjechische. Er zijn 25 teams. De BKR is te volgen via hun website www.betonkanorace2014.nl, Facebook: Betonkanorace Almelo en Twitter: @BKRAlmelo2014. Contactpersoon bij de Betonvereniging voor de BKR is Marjolein Humme, 0182 – 539 233 of
[email protected]
3 juni 2014
Vezelbeton 3 jaar later Nadere gegevens zijn nu nog niet bekend. Let op onze website www.betonvereniging.nl .
8
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
St udiedagen
BV-NIEUWS 2014
2 oktober 2014, Figi Zeist
Funderingsdag 2014 Uitnodiging om te exposeren tijdens de: Funderingsdag 2014 Thema: Funderen op kennis! 2 oktober 2014, Congrescentrum FIGI te Zeist
Inleiding Op 2 oktober organiseren we de jaarlijkse Funderingsdag in Congrescentrum Hotel Theater Figi te Zeist, gezamenlijk als Betonvereniging, SBRCURnet, KIVI/NIRI geotechniek en NVAF. Het evenement is een ontmoetingspunt van personen die actief zijn in de (beton)bouw en geotechniek.
Expositie Aan de Funderingsdag is een expositie verbonden. U bent in de gelegenheid uw bedrijf te presenteren. Figi biedt daartoe een attractieve ambiance. Omdat in diezelfde ruimte ook de catering staat opgesteld, kunt u tijdens de pauzes de deelnemers in uw stand ontmoeten onder het genot van een kopje koffie, de lunch of de thee. Een aantrekkelijk sfeer om uw laatste nieuwtjes uit te wisselen.
Inschrijven Als u gebruik wilt maken van deze mogelijkheden, meld u aan op www.betonvereniging.nl ‘Funderingsdag 2014’ in Figi te Zeist (inclusief 2 kaarten per stand). Kosten: leden: € 1.250,- (excl. 19 % BTW), niet leden: € 1.750,- (excl. 19% BTW)
9
St udiedagen
20 november 2014, De Doelen Rotterdam
Betondag 2014: Beton bindt!
De Betondag, traditioneel de kennisdag voor en het ontmoetingspunt van, betonminnend Nederland. Dit jaar is de Betondag op donderdag 20 november in De Doelen, Rotterdam en krijgt als thema “Beton bindt!”. U kunt nu al inschrijven als exposant of deelnemer! Dit kan via de www.betondag.nl . De expositie loopt al snel vol, wacht niet te lang met inschrijven als u met uw bedrijf ook dit jaar wilt exposeren op de Betondag.
Themaroutes Daarbij staan we nadrukkelijk open voor invloed vanuit de exposanten. Mocht u specifieke wensen hebben of een suggestie dan horen we dat graag van u! U kunt dan contact opnemen met Marjolein Humme via 0182 – 539 233 of
[email protected]. Een voorbeeld van deze invloed? We gaan in 2014 themaroutes organiseren; bezoekers geven van te voren interesses op en krijgen dan een dagprogramma met te bezoeken stands en lezingen. De vernieuwingen die we in 2013 hebben ingezet (inzetten op een hoogwaardig kennisoverdracht, programma, verjonging en “leren van elkaar” in de projectplaces) worden in 2014 doorgezet. We willen daarnaast specifiek aandacht besteden aan tijdelijke constructies (steigers en kisten), wapening, thermische activering
en 3D modelleren en bouwen van betonconstructies. Maar er is ook weer aandacht voor het onderwijs en de Studieprijs. En ook internationale projecten krijgen een prominente plek op de Betondag. De Betondag 2014 wordt dus zeker weer een topdag. Natuurlijk omdat u in 1 dag meer relaties spreekt dan wanneer u 3 maanden door Nederland rijdt, maar ook omdat het een dag is waarop we als betonsector verdieping zoeken en laten zien dat bouwen een feest van techniek kan zijn.
Exposeren? Dit jaar drie mogelijkheden, te weten:
Betondag 20 november 2014, Betondag, de Doelen Rotterdam
Funderingsdag 2 oktober 2014, Funderingsdag in Figi te Zeist
Voor informatie en aanmelding: www.betonvereniging.nl
10
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
Constructeursdag 22 mei 2014, Constructeursdag in station Vijzelgracht, Amsterdam
Cur sussen
BV-NIEUWS 2014
Programma tot zomer 2014
Cursussen
Verhardingsbeheersing en betontechnologische uitvoeringsaspecten [vbu]
6-5-2014
Rekenvoorbeelden met de EC2
14-5-2014
Constructieve ankers voor Beton
15-5-2014
Nascholing Betontechnoloog BV
15-5-2014
Aanmelden www.betonvereniging.nl
Opleidingen
Verhardingsbeheersing en betontechnologische uitvoeringsaspecten [vbu] Inleiding De deelnemer kan na afloop van de cursus: • het fenomeen temperatuurbeheersing beschrijven, inclusief aspecten als historie, oorzaken en gevolgen van scheurvorming, parameters die hierop van invloed zijn en de wijze waarop de gevolgen kunnen worden voorkomen; • uitleggen waarom gewapend beton, in strijd met het basisprincipe, onder bepaalde omstandigheden niet of slechts in beperkte mate gescheurd mag zijn en deze ‘nieuwe’ eisen vertalen in en lezen uit een prestatiebestek; • uiteenzetten hoe scheurvorming in verhardend beton kan worden voorkomen of beperkt in achtereenvolgens het ontwerpstadium, bij het samenstellen van de betonspecie en tijdens de uitvoering; • de invoer voor temperatuur- en spanningsanalyses beschrijven, de gevoelige parameters aangeven en de volledigheid van de invoergegevens beoordelen; • de uitkomsten van temperatuur- en spanningsanalyses interpreteren en vertalen in een werkplan
Bestemd voor De cursus is bestemd voor een ieder die in zijn of haar functie te maken heeft met verhardend beton, dus betonconstructeurs, betontechnologen, (beton)uitvoerders en werkvoorbereiders.
Programma • betontechnologische uitvoeringsaspecten • historisch overzicht
• • • • • •
scheurvorming in beton temperatuurbeheersing betontemperaturen en betoneigenschappen temperatuur- en spanningsanalyses cases methoden ter bepaling van betonsterkte op dag j
Plaats en tijd Voorbereiding Cursusplaats
Aanvangsdatum
Utrecht
6 mei 2014
Hoofdcursus Cursusplaats
Aanvangsdatum
Utrecht
13 mei 2014
Examenplaats
Examendatum
Utrecht
10 juni 2014
Kosten [excl. BTW] Cursusgeld
Hoofdcursus €
Voorbereiding €
Ledenprijs Niet-ledenprijs
780,970,-
245,270,-
In het cursusgeld zijn het cursusmateriaal en de maaltijden inbegrepen.
11
Cur sussen Rekenvoorbeelden met de EC2 Inleiding
Plaats en tijd
Het behandelen van onderwerpen die nog niet bekend zijn bij de constructeurs. Het gaat om inzicht en om de rekenvaardigheid. Het streven is om de interpretatie en werkwijze met EC2 bij enkele onderwerpen toe te lichten ( zie programma).
Bestemd voor De cursus is bestemd voor zowel ontwerpers, constructeurs, projectleiders en werkvoorbereiders die in hun werk te maken krijgen met constructies die tegenwoordig op EC2 grondslag berekend en getoetst moeten worden.
Cursusplaats
Aanvangsdatum
Utrecht
14 mei 2014
Kosten [excl. BTW] Cursusgeld
€
Ledenprijs Niet-ledenprijs
1.165,1.355,-
In het cursusgeld zijn cursusmateriaal en lunch inbegrepen.
Programma • • • • • • • • • • • • •
Voorbeelden invoeren nav rode boek 2 paals lijnpoer / 4 paalslijnpoer 4paals blokpoer Console Pendelkolom Strokenvloer Puntvormig ondersteunde vloer Voorgespannen ligger Stabiliteit gebouw Tunnelwand Bassin Raamwerk Wandligger
Constructieve ankers voor beton Inleiding De deelnemer leert de achtergronden van het gedrag van ankerverbindingen waardoor hij in staat is de juiste typen ankers en plaatsing te kiezen bij gegeven omstandigheden.
Bestemd voor De cursus is bestemd voor constructeurs en ontwerpers die bij het ontwerp ankerverbindingen toepassen. En voor toezichthouders en uitvoerders die in de praktijk met de uitvoeringsproblemen worden geconfronteerd.
Programma In vier dagdelen van vier uur worden de modules 1 t/m 4 gegeven Module 1 Algemene informatie • Toepassingsgebied • Wet- en regelgeving, met o.a. ETA, TR en CEN/TS • Vooraf- of achteraf aangebrachte ankers en verschil • Ankertypen • Keuze van typen • Videopresentatie van het plaatsen van ankers Module 2 Gedrag van ankers • Toepassingsgebied CEN/TS 1992-4 / TR • Achtergrond berekeningsmethoden • Werkingsprincipe ankers • Bezwijkmechanismen • Afstandsmontage • Kolomvoetplaatverbinding
12
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
Module 3 Uitvoering en praktijkgevallen • CUR 25 deel II / Uitvoering • BRL 0509 en kwaliteitszorg • Bijzondere belastingsgevallen • Ankers in verhard beton* Module 4 Voor de constructeur • Rekenvoorbeelden uit de praktijk • Veiligheidsfilosofie en veiligheden • Toepassing ETA/EOTA/TR/CEN-TS 1992-4 d.m.v. voorbeelden • Verschillen in uitgangspunten
Plaats en tijd Cursusplaats
Aanvangsdatum
Utrecht
15 mei 2014
Kosten [excl. BTW] Cursusgeld
€
Ledenprijs* Niet-ledenprijs
1.165,1.355,-
In het cursusgeld zijn de cursusmap en documentatie inbegrepen. * Wet- en regelgeving met o.a. ETA, TR en CEN0TS
Cur sussen
BV-NIEUWS 2014
Nascholing Betontechnoloog BV Inleiding
Plaats en tijd
De cursus is samengesteld met het doel Betontechnologen aan hun nascholingsverplichting te laten voldoen als omschreven in art. 7.8.1 van de BRL 1801 Betonmortel en in art 3.4 van de Criteria 93.
Bestemd voor
De traditionele opzet van de nascholing is flink gewijzigd. Vanaf dit voorjaar wordt gewerkt met aandachtsvelden en doelstellingen daarbinnen waaraan de nascholing moet voldoen. Cursisten kunnen zo gemakkelijker de nascholing in opeenvolgende jaren volgen. Zie verder artikel op pag.14.
Aanvangsdatum
Utrecht
15 mei 2014
Kosten [excl. BTW]
Voor Betontechnologen, die het diploma Betontechnoloog BV in 2009 of eerder hebben behaald.
Programma
Cursusplaats
Cursusgeld
€
Ledenprijs* Niet-ledenprijs
1.240,1.425,-
In het cursusgeld zijn het cursusmateriaal en de maaltijden inbegrepen.
De cursusbrochure 2014-2015 BV Nieuws
14 | Special Jaargang 20
Edition
n e g n i d i e l op n e s s u s r u c &
PROGRAMMA
2014 2015
De cursusbrochure 2014-2015 wordt binnenkort weer verstuurd. Wilt u meerdere exemplaren ontvangen? Mail dan het aantal o.v.v. cursusbrochure 2014-2015 en uw postadres naar:
[email protected]
www.betonvereniging.nl à Opleidingen De website wordt tevens aangepast met nieuwe lesdatums.
ging.nl
nvereni o t e b . w w w
U kunt zich nu al aanmelden voor de cursussen die in september starten. Wacht daar niet te lang mee. Sommige cursussen
zijn snel volgeboekt. BETONNREPARATIE O T E B K IJ T RAK RANT TON IN DE P BETONLABO IS N SCHOONBE N E K IS S BA ESPANEUR ASENG KEN VOORG R E CONSTRUCT W T S N U ER K E BASISIE EN BEHE G ALGEMEN IN BV INSPECT V A H D N A NH SCHOON INSPECTIE E SKUNDIGE D NEN BETON U O H R E D ON UITVOEON BETON RSUS BETON U KENNIS BET C IS S A B S ER AMHEID R ONTWERP T DUURZA N BETON VOO A R O B A L TON ging HOLING BE Betonvereni RING NASC Ke nni spa
te bou rtn er om op
we n
13
Cur sussen
Nieuwe opzet Nascholing Betontechnoloog BV Een gediplomeerd betontechnoloog heeft verschillende mogelijkheden om aan de door BRL 1801 verplicht gestelde nascholing te voldoen. De jaarlijkse Nascholingscursus van de Betonvereniging wordt alom als een belangrijke activiteit gezien en wordt dan ook trouw door veel betontechnologen bezocht. Daarbij gaan de cursisten voetstoots ervan uit dat de cursus inhoudelijk inderdaad de nodige nascholing biedt. Maar daar is niet iedereen het bij voorbaat mee eens. Een werkgroep van de Betonvereniging heeft daarom voorstellen gedaan om de nascholing inzichtelijker te maken en een meer consistent karakter te geven. Deze voorstellen maken het mogelijk de nascholing over meer jaren uit te smeren. Allereerst is de praktijk van de betontechnoloog onderverdeeld in vijf hoofdthema’s: Specificatie, Materiaalkeuze, Mengselsamenstelling, Uitvoering en Kwaliteit. Binnen deze vijf thema’s zijn vervolgens de volgende leerdoelstellingen benoemd: 1. Specificatie 1.1 Geef aan op welke wijze beton gespecificeerd wordt in relatie tot op te nemen belastingen – Eurocode 2 / EN 206-1 1.2 Geef aan hoe voor de verschillende betontoepassingen (wanden, vloeren, kolommen) het ZVB-mengsel voor wat betreft verwerkbaarheid gespecificeerd moet worden volgens de nieuwe EN 206 2. Materiaalkeuze 2.1 Wat is de kwantitatieve invloed van de materiaalkeuze (cement, recyclemateriaal) op de totale berekende CO2uitstoot? 2.2 Wat is de relatie tussen mogelijke verontreinigingen in toeslagmateriaal en de schades die kunnen optreden (aan het oppervlak) 2.3 Wat zijn binnen de huidige en nieuwe regelgeving (EN 206) de mogelijkheden voor het inzetten van secundaire materialen, waaronder betongranulaat? 2.4 In hoeverre en op welke wijze kan kalksteenmeel ingezet worden als bindmiddel? 2.5 Wat is de invloed van het gebruik van slibwater (en de eigenschappen van slibwater) op de eigenschappen van betonspecie en beton? 3. Mengselsamenstelling 3.1 Maak een uitleveringsberekening voor een aardvochtig,
14
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
traditioneel of ZVB-mengsel op basis van een gegeven specificatie. 3.2 Maak een mengselsamenstelling voor mengsels met ultrahoge sterkte. 4. Uitvoering 4.1 Welke schades treden op bij vorst/dooi in combinatie met dooizouten en op welke wijze is de kans hierop te verminderen? 4.2 Welke scheuren kunnen ontstaan en op welke wijze is de kans hierop te verminderen? 4.3 Welke oppervlakteschades treden op en op welke wijze is de kans hierop te verminderen? 5. Kwaliteit 5.1 Wat is de betekenis van CE-markering (sinds 1 juli – NPR)? Deze opsomming is teveel voor één jaar. Voor de komende nascholing 2014 is daarom gekozen voor de onderwerpen 1.1, 2.1, 2.3, 3.1 en 4.1. Mochten er onderwerpen bij zitten waarover ze u niets meer hoeven te vertellen, dan kunt u dat bij aanvang melden aan de docent, Harry Kouwenhoven. Maar ook als we juist onderwerpen vergeten zijn, kunt u dat aankaarten. Voor deze jaargang kunnen we dat dan helaas niet meer regelen, maar voor een volgende keer nemen we dat zeker mee. Mocht u verder op een of meer van de vier vastgestelde cursusdagen - 15 mei, 22 mei, 5 juni en 12 juni - verhinderd zijn en daarom niet aan de minimaal verplichte aanwezigheid van 7 op 8 dagdelen voldoen, dan kunt u ook volgend jaar nog op onderdelen intekenen, waarna u uw bewijs van deelname alsnog ontvangt.
Cur sussen
BV-NIEUWS 2014
Master opleidingen Betonconstructeur Beton MSEng
Samenwerking met hti geeft recht op veel vrijstellingen! Betonvereniging gaat in de samenwerking met Bouwen met Staal bij hun Constructeursopleidingen verder in overleg met HTI met het streven om een betere aansluiting te realiseren voor de deelnemers die HTI met goed gevolg hebben afgesloten en aansluitend de Masteropleiding MSEng willen volgen. Het streven is om de roosters qua indeling van betrokken organisaties zodanig op elkaar af te stemmen, dat de HTI-geslaagden direct in het 2de jaar kunnen instromen. Nu zitten hier nog enkele vakken, die eerst gehaald moeten worden voordat met het 2de jaar kan worden begonnen. Voor het komend jaar wordt ernaar gestreefd om een passende oplossing te hebben voor deze belemmering. De Masteropleiding is nu ook al zodanig omgevormd waardoor het afstudeerproject meer in het totale opleidingsstramien wordt ingebed. Het bestaat nu formeel uit 3 studiejaren, waarvan de jaren 1 en 2 volle theoriejaren zijn met diverse oefeningen. Het 3de jaar start met enkele specifieke vakken, waarna de rest van het studiejaar is ingericht voor het afstudeerproject.
Betonmodelleur: vak met toekomst Nieuwe opleiding Betonmodelleur ASEng Dat we niet meer met een kroontjespen vanachter een tekenschot op calques tekenen, is zeer oud nieuws. Maar ook het tekenprogramma Autocad, tot voor kort dé standaard op elke tekenkamer, wordt bijna niet meer gebruikt. 3D-modelleren en BIM zijn vandaag de dag gemeengoed. De aloude opleiding tot Betontekenaar BV moest daarom drastisch worden gemoderniseerd. Dat traject is nu afgerond. Met ingang van het seizoen 20142015 kunnen afgestudeerde MBO’ers en HBO’ers de opleiding Betonmodelleur ASEng volgen. MBO’ers volgen een twee jaar durend traject; HBO’ers kunnen onderweg instromen, al naar gelang hun specialisaties.
of Civiele techniek die niet-constructief zijn afgestudeerd, instromen. Dan komen onder meer de vakken Betonberekenen, Materiaaltechnologie, Uitvoeringstechniek en Wapenen/Voorspannen aan de orde. Maar ook het modelleren staat anderhalf jaar lang op het programma. Geleidelijk aan worden de cursisten hiermee vertrouwd gemaakt, door achtereenvolgens aan te leren hoe je informatie moet verzamelen en structureren, verschillende componenten (balken, kolommen, vloeren) moet opzetten en tot slot met een verzameling componenten een complete constructie kunt maken. Het modelleren wordt dragerneutraal gebracht; een speciaal ‘pakket’ wordt dan ook niet voorgeschreven.
Bouwtechnische component
Inzicht
De cursussen en opleidingen van de Betonvereniging kenmerken zich door een flinke bouwtechnische component. Dat is ook het geval bij de opleiding Betonmodelleur ASEng. Cursisten met een MBO-diploma Bouwkunde of Infratechniek volgen allereerst een semester met daarin de vakken Basiskennis Betonconstructieleer, Goniometrie en Constructievormen&Details. In het daaropvolgende tweede semester mogen HBO’ers Bouwkunde
Voor het bedienen van de knoppen van de 3D-programmatuur zijn cursussen bij SCIA of Technosoft prima geschikt. Maar bouwtechnisch inzicht verkrijgt men daar niet mee. Juist door de directe koppeling met de bouwtechnische vakken voorziet de opleiding tot Betonmodelleur ASEng in die omissie. Aanmedlen kan via www.betonvereniging.nl
15
Cur sussen
Herinnering / Aanmelding Constructeur van het jaar Aanmelding tot 1 mei. Wie ziet u als kanshebber als Constructeur van het jaar (2014)? Geef uw nominatie van de constructeur door aan de secretaris van de jury, Peter Hoes (
[email protected]). Wie heeft zich er in uw belevenis onderscheiden op zijn cq haar vakgebied , dan wel een bijzondere bijdrage geleverd of verdienste
gehad op het gebied van constructies. Graag de namen van uw prominenten doorgeven, met vermelding van enkele van hun bijzondere projecten. De nominaties zijn door te geven tot 1 mei. Hierna zal de jury de selectie maken. Hieruit zal op 22 mei op de Constructeursdag de winnaar bekend worden gemaakt.
Nieuwe cursus: Integraliteit in Betonontwerp en –uitvoering B&U [ibu]
Samen in de schoolbanken Eind oktober start de Betonvereniging met een opleiding speciaal bedoeld voor jonge constructeurs en aannemers die werkzaam zijn in de B&U-sector: Integraliteit in betonontwerp en –uitvoering. Constructeurs en aannemers kunnen veel van elkaar leren en zijn gebaat bij een goede samenwerking. Constructeurs kunnen geld verdienen voor aannemers, door meer aandacht te schenken aan de maakbaarheid van hun ontwerpen. Een beloning voor die extra inspanningen ligt op termijn zonder meer voor de hand. Constructeur Remko Wiltjer (IMd raadgevende ingenieurs) en aannemer René Sterken (BAM Advies & Engineering) geven in een interview in Cement 2014 nr. 2 aan waar zoal de verbeterpunten in de samenwerking liggen. Zo vertelt René Sterken dat hij steeds vaker een ontwerp dat architect en constructeur samen hebben gemaakt, ingrijpend moet wijzigen. Niet alleen omdat hij anders met zijn favoriete bouwmethodieken niet goed uit de voeten kan, maar ook omdat het ontwerp nog geoptimaliseerd kan worden. “Een constructeur maakt niet per definitie slechte afwegingen, maar hij maakt andere afwegingen. En daarbij staat economisch bouwen niet altijd voorop.” Remko Wiltjer stelt daarentegen dat het een aannemer wel eens ontbreekt aan de creatieve vaardigheid dat het ook anders kan. “Een ontwerp heeft vaak een bepaalde historie; een kolom staat om een bepaalde reden op die plaats. Natuurlijk kun je over de keuze redetwisten, maar als je de gedachte erachter kent, dan snap je het.” In het interview komt duidelijk naar voren dat constructeurs en aannemers van elkaar een vastgeroest en stereotype beeld hebben en elkaar nogal eens wantrouwen, maar ook dat ze van elkaars disciplines veel te weinig kennis hebben. Een aannemer heeft maar weinig constructief inzicht en een constructeur heeft nauwelijks kennis van uitvoeringstechniek. Als men niet goed met elkaar over deze zaken overlegt en gemaakte keuzes toelicht, zijn bouwfouten en faalkosten onvermijdelijk. Nog kwalijker is dat men nauwelijks ervaringen van vorige projecten
16
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
in de overwegingen meeneemt. De boodschap van Sterken en Wiltjer wordt breed gedeeld. Enkele betrokkenen hebben de koppen bij elkaar gestoken en een praktijkopleiding ontwikkeld op HBO+-niveau, waarin alle facetten van ontwerp en uitvoering aan de orde komen. Docenten zijn de constructeurs en de aannemers zelf: zij vertellen uitvoerig over hun specialismen en sturen de cursisten - uit beide bloedgroepen - op pad om in gezamenlijkheid een heus project uit te werken. Behalve Remko Wiltjer en René Sterken wordt het docententeam gevormd door Pieter van Boom (Bartels), Rob Huijben (Hurks Delphi Engineering), Willem van Dijk (Ballast Nedam), Jaap Cederhout (BAM Utiliteitsbouw) en Bianca Baetens (SGS Intron). Het wordt een intensieve opleiding (13 lesdagen van 6 uur) die van deelnemers de nodige toewijding en doorzetting verlangt. De opleiding start op 30 oktober 2014. De ‘oplevering’ van het project is voorzien op 2 april 2015. Meer informatie op de site van de Betonvereniging: www.betonvereniging.nl.
Mededelingen/B - E-T- O - N - I - N - F - O
BV-NIEUWS 2014
Dr.ir. Frens Pries (Betonvereniging), drs.ing. Jan Straatman (Balance & Result)
Versterk kennisinfrastructuur betonbouw Hoe kunnen we de kennisinfrastructuur in de betonbouw verbeteren? Dat was de prangende vraag die de auteurs bespraken met dertien deskundigen. Het beeld is opvallend eenduidig. De KI-Betonbouw is sterk voor verbetering vatbaar: verminder de versnippering, zorg voor meer regie en richt de blik naar buiten voor aansluiting bij maatschappelijk relevante thema’s en maak keuzes. Het effect? Meer elan, soepelere fondsenwerving en meer resultaat.
De kennisinfrastructuur berust op vier pijlers: onderzoek, onderwijs, praktijk en overheid. Intermediaire organisaties zorgen voor de verbindingen. In de betonbouw heeft hoogwaardig wetenschappelijk en toegepast onderzoek plaats, vaak geïnitieerd door hoogleraren en soms door het bedrijfsleven. Momenteel staat elk onderzoeksproject op zichzelf. Als er al verbindingen zijn, dan is dit het gevolg van “toevallige” persoonlijke contacten van onderzoekers. Ze zijn al lang blij als ze voldoende support hebben gevonden voor hun onderzoeksproject. De capaciteit en middelen zijn meestal zo krap bemeten, dat er geen ruimte is om op zoek te gaan naar verwant onderzoek. De verbindingen tussen de vier pijlers zijn zwak. De betonsector is beperkt betrokken bij onderwijs en onderzoek. De inzichten die voortkomen uit onderzoek vinden maar moeilijk hun weg naar de praktijk. Praktijkmensen zijn simpelweg niet op de hoogte van wat er in de onderzoeksinstellingen gebeurt en hoe ze daar hun voordeel mee zouden kunnen doen. In het internationale veld van onderzoek, ontwikkeling en standaardisatie verliest Nederland positie. Er zijn nog enkele gezaghebbende wetenschappers, maar onze invloed slinkt. Als het gaat om regelgeving, dan wordt Nederland afhankelijker van elders gestelde prioriteiten. Het verwerven van internationale expertise voor een snelle marktintroductie van innovatieve technieken door het Nederlandse bedrijfsleven, zal minder snel slagen. Met weemoed kijken de deskundigen terug op het elan en de internationale positie van Nederland ten tijde van de Deltawerken of de snelle marktintroductie van zelfverdichtend beton. Dan is er de eeuwige strijd om het geld. Het kost onderzoekers geweldig veel energie voldoende middelen bij elkaar te brengen om hun ideeën te realiseren. Het lukt soms nog net voldoende budget te verwerven om een norm of richtlijn te ontwikkelen. Voor het onderhoud daarvan is vervolgens geen geld. Daar komt bij dat onderzoekers wel heel erg gedreven moeten zijn om opgewassen te zijn tegen de bureaucratie die bij de fondsenwerving komt kijken. Ondertussen staan de collectieve fondsen zwaar onder druk en trekt de nationale overheid zich op dit punt terug, waardoor er minder geld te verdelen is. Onderzoeksmiddelen zullen steeds meer uit Europa moeten komen. Om kans van slagen te hebben in de EU-kaderprogramma’s is een krachtenbundeling nodig. De rolverdeling in de betonbouw is afgelopen jaren flink veranderd. Grote publieke opdrachtgevers speelden in het verleden een belangrijke rol met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling. Nu deze zich terugtrekken op kerntaken en ontwerp, uitvoering en beheer meer overlaten aan de markt, verandert ook hun rol ten aanzien van onderzoek. Het bedrijfsleven zal nadrukkelijker in beeld moeten komen. De KI-Beton bestaat uit gedreven technici met liefde voor het vak. Hun kwaliteit schuilt in het kunnen oplossen van complexe technische vraagstukken. Hun vermogen om in te voelen waar hun omgeving enthousiast van wordt en belang aan hecht, is niet het sterkst ontwikkeld. Zij slagen er met veel moeite in hun kennis en kunde te vermarkten. Niet in het minst omdat hun gesprekspartners steeds vaker een economische of juridische
17
achtergrond hebben. Als we bedenken dat de bestaande bebouwing een waarde vertegenwoordigt van tientallen miljarden en aan het einde is van haar levensduur, dan is dat op zijn minst opmerkelijk te noemen. “We hebben geen goed verhaal naar de samenleving toe. Als we bijvoorbeeld zichtbaar zouden kunnen maken wat we kunnen bijdragen aan het oplossen van de schaarste aan energie, grondstoffen en mensen, dan kunnen we rekenen op erkenning.” Kortom, de huidige kennisinfrastructuur betonbouw is hopeloos gefragmenteerd, niemand heeft het overzicht wat, waar gebeurt, er is nauwelijks uitwisseling en afstemming tussen onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven, partijen moeten wennen aan nieuwe rollen en de sector slaagt er onvoldoende in haar toegevoegde waarde voor klanten en samenleving duidelijk te maken. Ofschoon hieruit een heel somber beeld zou kunnen ontstaan, gloort er hoop. Bij de deskundigen bestaat het besef dat het anders moet en dat het anders kan. Erkenning is het begin van verandering. Wat kunnen we doen om de effectiviteit en efficiëntie van de KI-Betonbouw te verbeteren? Als we het eenvoudig houden, dan moet er op twee hoofdzaken actie worden ondernomen. Op de eerste plaats is het nodig dat de (maatschappelijke) relevantie van de KI-Betonbouw voor mensen buiten de sector veel duidelijker in beeld komt. Een ontwikkelagenda die antwoorden oplevert voor vragen uit de samenleving kan veel meer rekenen op steun, dan een techniek gedreven agenda. Op de tweede plaats is een verlicht despotisme nodig om ervoor te zorgen dat de vraaggedreven ontwikkelagenda tot stand komt en om enige vorm van coördinatie tot stand te brengen. Zes aanbevelingen. Aanbeveling 1: Vorm een “Regieraad Betonbouw”, die is samengesteld uit invloedrijke mensen met een helicopterview. Zij moeten
18
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
hun invloed ontlenen aan het feit dat ze de opinion leaders zijn voor de sector, onderzoekers en fondsen en uitstekende communicatielijnen hebben met (potentiële) financiers van onderzoek. Aanbeveling 2: Zorg voor een ontwikkelagenda voor betongerelateerd onderzoek, die haar fundament vindt in urgente maatschappelijke vraagstukken, zoals de bestaande voorraad of innovatieve materiaalontwikkeling in nieuwe producten en markten. Zorg ervoor dat deze agenda aansluit op de doelstellingen van nationale en EU-fondsen en de behoefte van het bedrijfsleven. Aanbeveling 3: Organiseer de interactie tussen onderwijs en bedrijfsleven, zodat beton een nadrukkelijkere plaats krijgt in de curricula en er afgestudeerde bouwkundig en civiel ingenieurs uitstromen met op zijn minst basiskennis m.b.t. betonbouw. Stimuleer hiertoe excellentie in het onderwijs. Aanbeveling 4: Maak betononderzoek inzichtelijk; wie doet wat, waarom en met welk beoogd resultaat. Denk aan een virtueel kennisplein (web) waar men geplande en lopende zaken kan inbrengen, vragen kan stellen of “peers” kan vinden. Vul dit eventueel aan met fysieke ontmoetingen, bijvoorbeeld tijdens de Betondag. Zorg ervoor dat het voor iedereen aantrekkelijk is op dit kennisplein actief kennis te brengen en te halen. Aanbeveling 5: Organiseer een debat over de noodzakelijke kennis en kunde bij bouwopdrachtgevers, nu rollen ingrijpend veranderen. Aanbeveling 6: Breng de internationale vertegenwoordiging in kaart en geef aan waar mogelijk sectorale knelpunten kunnen ontstaan. In de betonbouw zijn veel gedreven onderzoekers en ‘practitioners’ actief met het ontwikkelen van het vak, bijvoorbeeld in studieverenigingen. Als we erin slagen deze met elkaar te verbinden en te betrekken bij de maatschappelijk gedreven ontwikkelagenda, dan maakt de KI-Betonbouw een sprong voorwaarts.
BV-NIEUWS 2014
Beton voor adviseurs Er is duidelijk sprake van een niemandsland in de driehoek constructeur-aannemer-betontechnoloog. Hoe werken de verschillende partijen samen of juist niet? Waar houdt de eigen verantwoordelijkheid op en neemt de ander het stokje over? Wie is er uiteindelijk verantwoordelijk voor de kwaliteit, oftewel wie is de probleemeigenaar als het gaat over productie, verwerking en prestatie van met materiaal beton? Tijdens de studiemiddag ‘Beton voor Adviseurs’ op 12 maart j.l. verdedigden drie ter zake kundigen allereerst hun eigen positie in het proces, maar probeerden zij vervolgens ook nader tot elkaar te komen. Mark Spanenburg (BAM A&E) beet het spits af. Hij gaf aan dat hij als constructeur in beginsel een (beton)constructie ontwerpt en berekent op sterkte, stijfheid, stabiliteit en scheurwijdte. Toch zijn er in de praktijk vele schades bekend die vooral te maken hebben met scheurvorming, waterdichtheid en daarmee samenhangende zaken. De scheurvorming wordt vaak veroorzaakt door verhinderde opgelegde vervormingen ten gevolge van krimp en temperatuur. Ontwerp en berekening, betontechnologie en uitvoering; al deze onderwerpen moeten goed op elkaar worden afgestemd. Spanningen ten gevolge van opgelegde vervormingen moeten zoveel mogelijk worden beperkt. Dit kan door de constructie zo dun mogelijk te houden, door te ontwerpen met een lage betonsterkteklasse en de mate van verhindering zoveel mogelijk te beperken. Als we scheurvorming verwachten, moeten we hierop wapenen. Alternatieve scheurbeperkende maatregelen zijn het achteraf injecteren van wijde scheuren, het toepassen van (staal)vezels of het aanbrengen van waterdichte voorzieningen (bitumen, voltex, e.d.). In combinatie met een zo krimparm mogelijk betonmengsel dat met de betontechnoloog wordt afgestemd en een optimale nabehandeling in de uitvoering wordt het maximale resultaat behaald. Partijen moeten van elkaar weten welke keuzes / randvoorwaarden er een rol spelen en hoe deze elkaar beïnvloeden. Dit kan alleen door intensief met elkaar samen te werken, met als gezamenlijk doel een goed functionerende betonconstructie te realiseren. Volgens aannemer Peter Schaap (Strukton) moet een aantal basisprincipes worden gerespecteerd, willen we in de praktijk het hoogste rendement uit het product halen. Uitgangspunt moet zijn dat kwaliteit uiteindelijk vanzelfsprekend zorgt voor duurzaamheid. Zijn praktische aanpak komt naar voren in twee fasen: de voorbereidingsfase en de uitvoeringsfase. In de uitvoeringsfase is de nabehandeling de meest cruciale stap voor het bereiken van de hoogste kwaliteit. De juiste aandacht voor de uitharding (rijpheidsmeting), het moment van ontkisten en toepassen van curing compound volgens de voorschriften; dit zijn alle sleutels om het beste resultaat te behalen. Niet alleen overleg met de eigen betontechnoloog van de aannemer, maar
ook met de betontechnoloog van de centrale is van belang. Helaas hebben maar weinig bouwbedrijven een eigen betontechnoloog in dienst. Zij vertrouwen louter op de inbreng van de betoncentrale. Het zelf hebben van deze kennis betaalt zich echter altijd terug. Betontechnoloog Eelco van der Weij (Cementbouw) ten slotte, vertelde over zijn praktijk. Beton in de mixer is nog een halffabricaat, waarmee verschillende partijen een betonconstructie moeten realiseren. Tijdens het inkoopproces speelt behalve de prijs ook de kwaliteit van het beton een rol. Tegenwoordig komen daar nog dimensies bij zoals de milieuprestatie en (constructieve) veiligheid. De levensduur van beton wordt niet alleen door de betontechnoloog bepaald. De ontwerper (milieuklassen en dekking op de wapening), de aannemer (gerealiseerde dekking en nabehandeling) en de betonleverancier (cement-/bindmiddelkeuze en waterbindmiddelfactor) hebben alle een rol en verantwoordelijkheid. Steeds vaker worden met betrekking tot de milieubelasting aanvullende eisen gesteld aan beton. Daarnaast wordt vaak expliciet gevraagd om gerecyclede materialen toe te passen. Om de milieuprestatie van beton te verbeteren wordt steeds vaker gedacht aan de toepassing van alternatieve (secundaire) grondstoffen. Omdat het materiaal beton aan strikte eisen moet voldoen, is het toepassen van dergelijke materialen niet eenvoudig. Vaak ontbreekt het aan regelgeving, en als er al aanbevelingen zijn voor toepassing van dergelijke materialen, dan moeten hierover specifieke afspraken worden gemaakt met de opdrachtgever. Waar liggen vervolgens de risico’s? Prestatiegericht ontwerpen is dan de enige uitweg. De samenstelling van beton is niet van belang, de prestatie des te meer! Wanneer zijn welke eigenschappen nodig? Welke bepalingsmethoden zijn van toepassing? En wat zijn de keuringscriteria? De drie lezingen werden afgesloten met een ruime discussieronde, waarin constructeur, aannemer en betontechnoloog aan elkaar de nodige vragen voorlegden. Gezamenlijk kwamen zij tot de conclusie dat samenwerking het beste antwoord is op de vraag naar een duurzame en kwalitatief goede betonconstructie.
Door Kiwa BMC afgegeven nieuwe certificaten sinds het vorige overzicht in BV nieuws datum
Bedrijf
Certificaat
Toepassingsgebied
03-03-2014
Grondverzetbedrijf Bert van den Brink Welystraat 21a 6669 DH DODEWAARD
1915-14-b
menggranulaat 0/31,5 voor toepassing als niet-vormgegeven bouwstof in verhardingslagen van steenmengsel geproduceerd in een mobiele breekinstallatie
19
De constructeur verdiept! Ontmoeten en leren Constructeursdag 22 mei 2014
Locatie: Station Vijzelgracht, Amsterdam Inclusief mogelijkheid tot excursie
Bureau Betonvereniging
Colofon BetonverenigingsNieuws is een uitgave van de Betonvereniging en bevat informatie voor leden en geïnteresseerden in de vereniging en het materiaal beton in algemene zin. BetonverenigingsNieuws verschijnt zevenmaal per jaar. Uitgave:
Betonvereniging Postbus 411, 2800 AK Gouda Tel. 0182-539233 Fax. 0182-537510 E-mail:
[email protected] Website: www.betonvereniging.nl Opmaak: Quantes, Rijswijk Druk: Quantes, Rijswijk
20
BV-Nieuws | jaargang 2014 | april, nummer 3
Abonnementen:
Leden van de Betonvereniging ontvangen het BV-Nieuws gratis Redactiesecretariaat: Bram Rensen Advertenties: Hetty Besseling Abonnementen lopen parallel met het lidmaatschap ISSN 1386-968X
