Zwolle. Schatkamer voor leren en ontmoeten

Zwolle Schatkamer voor leren en ontmoeten Strategische agenda 2013 - 2016

© Bibliotheek Zwolle, 2012 Eindredactie: Ineke Groters Grafisch ontwerp: Chantal Mulder Tekeningen: Geert Gratama

Zwolle Schatkamer voor leren en ontmoeten Strategische agenda 2013 - 2016

Inhoudsopgave Voorwoord Hoofdstuk 1 Uitgangspositie

p.5

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

De missie Een terugblik op de beleidsperiode 2009-2012 Maatschappelijke ontwikkelingen Ontwikkelingen in bibliotheekland Lokale ontwikkelingen Analyse van de interne en externe omgeving

p.7 p.7 p.8 p.9 p.10 p.13

Hoofdstuk 2

Wat we gaan doen: het beleid

p.14

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Hoofdstuk 3

Inleiding De basisfuncties Het beleid 2.3.1 Lezen en taal 2.3.2 Digitale media 2.3.3 The third Place De output De effecten

p.15 p.15 p.16 p.17 p.18 p.21 p.23 p.24

Hoe we het gaan doen: inzet van middelen

p.26

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9

Inleiding Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie / PR Prijs

p.27 p.27 p.27 p.28 p.28 p.28 p.29 p.31 p.31

Samenvatting Bijlage 1 Bijlage 2

5

Nieuw organogram De financiën

p.6

p.33 p.34 p.35

6

Voorwoord Met veel trots presenteren wij de Strategische agenda 2013-2016 van Bibliotheek Zwolle. De beleidslijnen zijn niet zomaar gekozen. Ze zijn de uitkomst van een proces waaraan alle medewerkers van de bibliotheek intensief en enthousiast hebben meegewerkt. In actieve workshops hebben we inventarisaties en clusteringen gemaakt van kansen en bedreigingen, van sterktes en zwaktes. Ook samenwerkingspartners van de bibliotheek leverden ons belangrijke input. Alle geconstateerde ontwikkelingen leidden haast als vanzelf naar de keuze voor drie beleidslijnen. Educatie en zelfredzaamheid van mensen, de verblijfsfunctie van de bibliotheek en de digitalisering staan bij ons de komende beleidsperiode centraal. Onze strategische agenda wordt jaarlijks uitgewerkt in concrete projecten en jaarplannen. Met enthousiasme gaan we ons de komende vier jaar inzetten voor onze ambities. Met als doel het blijven bieden van een betrouwbare, laagdrempelige en verleidelijke bibliotheek. Drs. Astrid Vrolijk-de Mooij MCM Directeur-bestuurder Bibliotheek Zwolle.

7

Hoofdstuk 1: De uitgangspositie

1 8

1.1

De missie

Ontwikkelingen bibliotheekland

Onze missie luidt: “Bibliotheek Zwolle informeert en inspireert”. Informeren betekent: toegang bieden tot bronnen van informatie. Mensen verrijken zich door deze informatie en werken op die manier aan hun persoonlijke ontwikkeling. Voor een goede participatie in de huidige samenleving is een continue ontwikkeling van burgers noodzakelijk. Inspireren duidt op de toegang tot cultuur, kunst en ontspanning, waarmee burgers hun persoonlijke verbeelding verrijken.

Terugblik 2009 / 2012

De missie

Maatschappelijke ontwikkelingen

Lokale ontwikkelingen

Analyse van de omgeving

Daarbij zijn we in ons doen en laten betrouwbaar, laagdrempelig en verleidelijk. Betrouwbaar als het gaat om de kwaliteit van informatie, de afspraken die we maken, onze professionaliteit en onze inzet. Laagdrempelig: dus voor iedereen zo weinig mogelijk obstakels. En verleidelijk in ons aanbod en in de manier waarop we producten en diensten aan de man brengen.

1.2

Een terugblik op de beleidsperiode 2009-2012

De belangrijkste highlights waren: •

Het invoeren van de winkelformule. Dit is een veelomvattend geheel waarbij principes uit de retail toegepast worden bij de bibliotheek. Hiervoor zijn onze vier bibliotheekvestigingen heringericht. Dit leverde ons in 2009 een nominatie op voor De Beste Bibliotheek van Nederland.

•

Het uitbouwen van Biebsearch, samen met het VO en MBO. Biebsearch is een concept waarbij alle leerlingen boeken, cd´s en dvd´s gratis kunnen lenen en reserveren in heel Nederland. Onze bibliotheekcatalogus vormt daarbij een integraal onderdeel van het intranet op scholen en is zo verbonden aan hun lesstof. Aanvullend hierop kunnen onze combinatiefunctionarissen bijpassende instructies en kennisdeling verzorgen voor docenten en leerlingen. Met Biebsearch wonnen we in 2008 de Bibliotheek Innovatieprijs.

•

Het ontwikkelen van de Ideale Website, die samen met de fysieke winkelbibliotheek past in het overkoepelend concept van de Ideale Bibliotheek.

Dat deze ontwikkelingen succesvol zijn, blijkt wel uit het feit dat het aantal uitleningen in vier jaar tijd met 50% is gestegen tot ruim 1,5 miljoen per jaar. En het aantal leden is ook flink toegenomen met 60% tot ruim 50.000. Hoe gaan we verder in de komende vier jaar? Allereerst volgt hierna een analyse van de wereld om ons heen.

9


De missie

Terugblik 2009 / 2012 Maatschappelijke ontwikkelingen



1. 3


Hieronder geven we voor ons relevante ontwikkelingen weer: Sociaal- cultureel •

De samenleving wordt steeds meer een kennissamenleving.

•

Hierbij ontstaat een kloof. Met aan de ene kant mensen met beperkte vaardigheden en geen toegang tot informatie en aan het andere uiterste de nieuwe ‘generatie Einstein’.

•

De individualisering neemt toe en er wordt een groter beroep gedaan op zelfredzaamheid.


De missie





Economisch •

Door de huidige crisis staan subsidies onder druk.

•

Ook het consumentengedrag verandert. Door de economische onderzekerheid maken mensen andere financiële afwegingen.

Politiek •

We zien verschuivende ideologieën en bestuurlijke onzekerheid.

Demografisch •

Zwolle is een groeigemeente: het aantal Zwollenaren neemt de komende jaren toe, ook het aantal jongeren.

Technologisch •

De digitalisering neemt toe. Hierdoor verandert de manier waarop we informatie zoeken en verwerken. Men is steeds vaker online, sociale netwerken worden steeds belangrijker. Alles is altijd en overal binnen handbereik.

•

Er is steeds vaker sprake van interactiviteit en co-creatie. Klanten zijn niet alleen meer consument, maar ook producent.

•

Werkrelaties veranderen; banen kennen een meer projectmatig karakter. Zelf je kennis blijven ontwikkelen/onderhouden wordt belangrijk, en het nieuwe werken waarbij werknemers gestimuleerd worden thuis te werken doet verder zijn intrede.

Ecologisch / lifestyle •

Duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid zijn belangrijke trends. Er is een opkomende behoefte om goed te doen. Dit uit zich in sociale/lokale betrokkenheid, maar ook in de noodzaak goed voor jezelf te zorgen.

•

Hierdoor is er extra aandacht voor de fysieke en mentale gezondheid van de bevolking.

Deze maatschappelijke ontwikkelingen hebben als gezamenlijk kenmerk dat het individu zoekt naar verbinding en menselijk contact.

10

1. 4

Ontwikkelingen in bibliotheekland

De missie

Landelijk De gezamenlijke bibliotheken hebben een “Agenda voor de toekomst” geformuleerd. Deze agenda loopt tot 2013, en zal binnenkort geactualiseerd worden. Als opmaat hiervoor is een vlugschrift geschreven:1 . De belangrijkste speerpunten hieruit zijn: •

Ondersteuning en bevordering van leren, lezen en informeren

•

Hulp aan kinderen en volwassenen om zich te ontwikkelen tot informatiewijze burgers

•

Leefbaarheid van de informatiesamenleving

•

Een fysieke en een digitale bibliotheek

•

Een zelfstandige bibliotheek die tegelijkertijd onlosmakelijk bij een groter netwerk hoort

•

Onafhankelijkheid en kwaliteit

Provinciaal Ook in Overijssel is een nieuw beleidsplan in ontwikkeling. Met als missie: “De bibliotheek helpt je te groeien door het delen van informatie, kennis en ervaring zodat je actief kan deelnemen aan de maatschappij”. Hieruit volgen 3 beleidslijnen: •

Ontsluiten van de schatkamer van bronnen

•

Bieden van een werkplaats

•

Faciliteren van de ontmoetingsplaats

‘‘Ik vind het fijn om naar de bibliotheek te gaan, en daar

lekker op mijn gemak rond te neuzen. Daar wordt ik blij van!’’

1

11

Uit: Vlugschrift – discussiestuk De openbare bibliotheek in 2021, Vereniging Openbare Bibliotheken, mei 2011






1.5


We zoeken als bibliotheek ook een nauwe aansluiting bij het gemeentelijk beleid. Hierna volgt een selectie uit relevante gemeentelijke beleidsstukken. College-akkoord Zwolle 2010-2014 Participatie, verbinden en vertrouwen Het collegeakkoord zet in op een stad waarin iedere Zwollenaar meetelt en meedoet. Het versterken van verbindingen tussen mensen, organisaties en gemeente is daarbij het uitgangspunt. De gemeente wil ruimte geven aan goede ideeën en initiatieven. Deze ruimte moet er voor iedereen zijn, dus ook voor mensen die het nog niet helemaal zelf kunnen. Dat vraagt om vertrouwen, om minder regels, om een geïntegreerde aanpak en om maatwerk. Participatie en verbinding zijn de kernwoorden.2 Verbinding is niet zomaar een uitgangspunt van het collegeakkoord. Het gaat niet alleen over sociale cohesie, maar ook over een andere relatie tussen gemeente en samenleving. Een andere relatie die vraagt om een andere houding en rolneming van alle betrokkenen. De nadruk op participatie en eigen verantwoordelijkheid van mensen betekent dat er meer uitgegaan wordt van de eigen kracht van mensen en organisaties.3

2 3


De missie





Deze visie is op 17 januari 2011 besproken met de gemeenteraad. Gerbrich Kuperus, Marian Dobbe-Kluijtmans, Sebastiaan van den Bogaard en Jaring Hiemstra, ‘Nieuwe rol en werk wijze diensten maatschappelijke ontwikkeling’, Sociaal bestek 6/2010.

12

Cultuurbeleid Cultuur en Stad4 Kennis van kunst en cultuur en de deelname daaraan is geen vrijblijvende vorm van vrije tijdsbesteding maar een maatschappelijke noodzaak. Talentontwikkeling, leren genieten van kunstuitingen en culturele vaardigheden zijn nodig om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving, onder andere door middel van taalontwikkeling, mediawijsheid en cultuur-educatie. Deze ontwikkelingslijn beoogt cultuur in de wijk te brengen en extra aandacht aan jongeren te schenken. Het cultuurbeleid richt zich de komende vier jaar op twee uitdagingen: 1) Participatie Zoals eerder genoemd vraagt het collegeakkoord om een focus op participatie. Bezien vanuit de opgaven voor de culturele organisaties gaat het om educatie en vergroting van het publieksbereik. Hierbij wordt gedacht aan: •

Culturele educatie via het onderwijs.

•

Brede scholen waarbij naschools aanbod wijkgericht wordt aangeboden

•

Community-art om de leefbaarheid van de wijk te versterken.

•

Thematische samenwerking van culturele instellingen, ook met de horeca en middenstand.

•

Samenwerking met andere partners zoals het welzijnswerk en de creatieve opleidingen.

2) Sterke stad De nadruk ligt op versterking van het culturele klimaat in de binnenstad. Afstemming van culturele programmering, gezamenlijke marketing en samenwerking met diverse ondernemers versterken de economie van de binnenstad en zorgen voor een stijging in de bezoekersaantallen van toeristen. Kadernota economisch beleid Eind 2011 heeft de gemeenteraad de ambitie uitgesproken om Zwolle in 2020 bij de top tien van de Nederlandse binnensteden te laten behoren5. Om dit te realiseren wordt o.a. voorgesteld om onderzoek te doen naar de herontwikkeling van de bibliotheeklokatie in de Diezerstraat, met mogelijk een nieuwe lokatie voor de bibliotheek. Het plan van aanpak wordt door de gemeente opgesteld samen met de bibliotheek, waarna de gemeenteraad weer aan zet is.

4 5

13

Cultuur en Stad. Cultuurbeleid gemeente Zwolle 2011-2014 Inzet om bij de top tien te horen van de jaarlijkse in opdracht van het Nederlandse VVV opgestelde ranglijst “de meest gastvrije stad”. Zwolle staat nu nummer 16 op die lijst met ruimte voor verbetering en gastvrijheid is centraal thema gebleken bij de binnenstadsbijeenkomsten.

Kanskaart jeugdbeleid In november 2011 heeft de gemeenteraad de kanskaart voor het jeugdbeleid vastgesteld. De kanskaart noemt het stimuleren van de cognitieve ontwikkeling van kinderen als één van de drie pijlers. Dit bevordert de zelfontplooiing en stimuleert het ontwikkelen van talenten.

Participatiebeleid De landelijke overheid levert de gemeente één gecombineerde financieringsbron en meetmethode voor al haar activiteiten rond inburgering, volwasseneneducatie en re-integratie. Dat brengt deze drie beleidsterreinen en hun uitvoeringspraktijk dichter bij elkaar. Zo krijgen ook minder kansrijke burgers mogelijkheden om actief mee te doen met de samenleving. Duurzame economische zelfstandigheid is in het participatiebeleid het hoogste doel. 6

6

Zie: www.zwolle.nl

14

1.6

Analyse van de interne en externe omgeving

Op basis van allerlei ontwikkelingen - die grotendeels voorheen in dit stuk al genoemd zijn kunnen we een SWOT-analyse opstellen:

Sterkte

• Toegankelijk, laagdrempelig, voor iedereen bereikbaar. • Groot bereik en naamsbekendheid. • Breed en actueel aanbod zowel in materialen als in activiteiten. • Gemotiveerd personeel dat bereid is samen te werken en te denken in kansen. • Groot netwerk met goede contacten in stad, land en provincie.

Kansen

• Groei van het aantal Zwollenaren en het aantal jongeren in Zwolle. • Digitale innovatie. • Politieke focus op participatie. • Plannen huisvestiging Bibliotheek centrum.

15

Zwakte

• Afhankelijk van subsidies. • Nog te weinig competentie bij het personeel op de terreinen van hostmanship en nieuwe media. • Fysieke en digitale bibliotheek nog niet gelijkwaardig. • Te weinig vloeroppervlak in de centrale vestiging.

Bedreigingen

• Teruglopend aantal betalende leden. • Concurrentie bij mogelijkheden voor informatievoorziening en tijdsbesteding. • Bezuinigingen.


De missie





Hoofdstuk 2: Het beleid Wat gaan we doen?

2 16

2.1

Inleiding

In dit hoofdstuk gaan we in op wat de bibliotheek de komende jaren wil bereiken. We doen dit aan de hand van onderstaand schema. Eerst benoemen we de basisfuncties van de bibliotheek en de beleidslijnen voor de komende jaren. Daarna gaan we in op de output en de effecten. Hierbij kijken we niet alleen naar cijfermatige output – zoals leencijfers en ledenaantallen -, maar ook naar de waarde van andersoortige effecten die de bibliotheek door haar producten en diensten bereikt. Basisfuncties • Kennis en informatie • Educatie en ontwikkeling • Lezen en literatuur • Kunst en cultuur • Ontmoeting en debat

2.2

Output

Het beleid • Lezen en taal • Digitale media • The Third Place

• • • • •

Kwantiteit Kwaliteit Doelgroepen Spreiding Zichtbaarheid

Effecten • Educatief cognitief • Sociaal • Economisch • Cultureel • Affectief • Ruimtelijk

De basisfuncties

In het UNESCO-manifest staat: ‘’De openbare bibliotheek, de plaatselijke toegangspoort tot kennis, schept essentiële voorwaarden voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen’. De bibliotheek is daarmee de partner in levenslang leren en culturele ontwikkeling is een basisrecht van burgers en organisaties. 7 Het betekent dat de bibliotheek er is om mensen zo goed mogelijk toe te rusten, zodat zij zich in cultureel en maatschappelijk opzicht kunnen ontwikkelen. Geletterde en goed geïnformeerde burgers zijn in staat zich bewust, kritisch en actief te bewegen in de maatschappij. De bibliotheek draagt bij aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen door ruimte te bieden voor ontmoeting, inspiratie en verdieping.8 Om dit te verwezenlijken zijn landelijk vijf basisfuncties gedefinieerd voor de bibliotheek9: •

Warenhuis van kennis en informatie

•

Centrum voor educatie en ontwikkeling

•

Inspiratiebron voor lezen en literatuur

•

Encyclopedie van kunst en cultuur

•

Podium voor ontmoeting en debat

7 Uit: Positionering en merkbeeld. Schatkamer van de Toekomst. VOB, november 2010 8 Uit: Agenda voor de toekomst, De strategie van de Vereniging van Openbare Bibliotheken voor de jaren 2009-2012. 9 Uit: De richtlijn voor Basisbibliotheken VOB/VNG, december 2005

17

Basisfuncties • Kennis en informatie • Educatie en ontwikkeling • Lezen en literatuur • Kunst en cultuur • Ontmoeting en debat

Het beleid

• Lezen en taal • Digitale media • The third place

Output • Kwantiteit • Kwaliteit • Doelgroepen • Spreiding • Zichtbaarheid


2.3

Het beleid

Bibliotheek Zwolle creëert een aanbod en een vraag naar dat aanbod. Daartoe heeft Bibliotheek Zwolle een breed palet aan functies en diensten. De komende jaren zal zij een keuze maken voor een aantal speerpunten. Hierbij staat centraal dat de burger toegerust wordt of wel educatie in de breedst mogelijke opvatting. Op basis van de eerder in dit stuk geformuleerde missie en omgevingsanalyse van de bibliotheek werken wij in de komende beleidsperiode aan de volgende strategische keuze: •

De bibliotheek ter bevordering van lezen en taal.

•

De bibliotheek als navigator/coach in digitale media.

•

De bibliotheek als ‘The Third Place’.

Digitale Media

• Uitleenfunctie • Onderwijs • Lezen en taalbevordering

• Lezen en taal • Digitale media • The third place

Basisfuncties

• Kennis en informatie • Educatie en ontwikkeling • Lezen en literatuur • Kunst en cultuur • Ontmoeting en debat

Output • • • • •



• Lenen • Mediawijsheid • Werkplaats • Actief beoefenen

Lezen en taal

The third place

Het beleid

• Toegangspoort • Ontmoeting • Discussie en debat • Studiecentrum

Schema: Strategische keuze met actiepunten

18

2.3.1 Lezen en taal Al eerder is geschreven dat de bibliotheek de toegangspoort tot kennis is en dat zij tot taak heeft mensen zo goed mogelijk toe te rusten zodat zij geletterde en goed geïnformeerde burgers zijn. Kunnen lezen en de taal beheersen bevordert de zelfredzaamheid in de maatschappij en de huidige kenniseconomie. Een leven lang leren is vanzelfsprekend. Uit onderzoek blijkt dat de leesvaardigheid en animo voor lezen al jaren daalt. Nederland telt 1,5 miljoen functioneel analfabeten. In Zwolle zijn er meer dan 10.000. Van de 15-jarigen is bijna 15% laaggeletterd en feitelijk functioneel analfabeet; in Finland is dit 4,8%.10 Als laaggeletterden in de samenleving willen participeren, is leesbevordering voor hen hard nodig. Lezen vergroot immers de taalvaardigheid en vergroot je wereld door zowel de informatie die je leest als andere leefwerelden waar je over leest. Bibliotheek Zwolle ziet daarom een belangrijke taak voor zichzelf weggelegd op het gebied van leesbevordering en taal.

Lezen en taal: wat gaan we doen?

Uitleenfunctie behouden Bibliotheek Zwolle heeft met succes alle vestigingen omgebouwd volgens de winkelformule. Deze formule heeft tot doel de bezoekers te inspireren. Dat dit succesvol is blijkt uit het aantal uitleningen: geheel tegen de landelijke trend in is het aantal uitleningen in Zwolle gestegen van 1 miljoen in 2007 tot ruim 1,5 miljoen in 2011. Een nadeel van de formule is nu nog, dat er een disbalans is tussen verrassen en gericht zoeken. In deze beleidsperiode willen we de ontstane disbalans herstellen. Door o.a. de ontwikkeling rondom de e-books en het bereiken van een verzadigingspunt bij de boekenuitleen voorzien we dat de groei van de uitleencijfers gaat stoppen. Door het verder ontwikkelen van de formule willen we de uitleencijfers ten minste stabiliseren. Het lenen van boeken moet voor iedereen mogelijk zijn. Voor blinden en slechtzienden is er een Aangepast Lezen Punt. Voor mensen die moeilijk ter been zijn, continueren we “Bibliotheek aan huis”, waarbij we samenwerken met WijZ. Om nieuwe doelgroepen te bereiken willen we de mogelijkheid voor een Bibliotheek op het Station onderzoeken. Ook gaan we onderzoeken of het mogelijk is om op elke basisschool een bibliotheek te realiseren (zie hierna).

‘‘Zodra ik binnen kom zie ik die tafel met boeken staan

en de banners hangen, en word ik getriggerd.’’

10

19

Uit: Bibliotheekblad 9 2011. Interview met Kees Vernooy - lector op het gebied van doorlopende leerlijnen taal/lezen en verbetering van leesresultaten aan de hogeschool Edith Stein in Hengelo.

Digitale Media

Lezen en taal

The third place

Meer samenwerken met het onderwijs Om goed te leren lezen is de basisschoolleeftijd cruciaal. Nu al zijn we in Brede Scholen actief met combinatiefunctionarissen en hebben we een aanbod onder de noemer Biebwijz. We blijven aansluiten bij onderwijsontwikkelingen en gaan onze activiteiten in de scholen doorontwikkelen in Bibliotheek Op School. Hiermee willen we met alle scholen een structurele relatie hebben, zodat we kunnen bouwen aan een doorgaande leeslijn. In het concept Bibliotheek Op School wordt het leesgedrag van kinderen zorgvuldig gevolgd door een speciale jeugdbibliothecaris van onze bibliotheek die werkzaamheden verricht voor de school. Deze jeugd-bibliothecaris zal tips en voorlichting geven aan leerkrachten en ouders, zowel over leesbevordering als over mediawijsheid. Ook in het voortgezet onderwijs en het MBO is de bibliotheek actief, en wel met Biebsearch. De komende beleidsperiode willen we deze activiteiten continueren en uitbreiden naar meer scholen. Met “De Zwolse Acht” (de MBO- en HBO-instellingen) is er contact over verdere samenwerking.

Werken aan lezen en taalbevordering Lees- en taalbevordering beginnen al heel jong. Vanaf 3 maanden maken baby’s kennis met Boekstart. Samen met Travers bekijken we hoe Boekstart gecombineerd kan worden met Boekenpret en de Voorleesexpress, zodat er een breed aanbod beschikbaar is voor 0-3 jarigen. Voor wie lezen problematisch is, is er een aanbod op maat. Het Makkelijk Lezen Plein op elke vestiging geeft ondersteuning aan kinderen voor wie lezen niet vanzelf gaat. Voor volwassenen die moeite hebben met taal en lezen is er een Lees & Schrijfpunt en organiseert de bibliotheek verschillende leeskringen. Ook coördineren wij voor de gemeente het Taalcoachproject waarbij anderstaligen/allochtonen gekoppeld worden aan Nederlandstaligen. Deze beleidsperiode willen we de activiteiten uitbreiden door o.a. leesclubs voor specifieke doelgroepen te organiseren, bedrijven te benaderen waar veel laaggeletterdheid voorkomt en door meer aandacht te schenken aan dyslexie.

2.3.2

Digitale media

De toenemende digitalisering heeft gevolgen voor de wijze waarop we informatie zoeken en verwerken. De beeldcultuur wordt belangrijker. Vanuit de taak voor de bibliotheek om mensen zo goed mogelijk toe te rusten, volgt dat zij ook gids en coach is op het gebied van digitale media. Hierbij kan gedacht worden aan o.a. games, e-books en diverse toepassingen zoals apps voor pc’s, tablets en smartphones. Wel merken we op dat Bibliotheek Zwolle op dit gebied vaak afhankelijk is van landelijke ontwikkelingen.

‘‘Mijn complimenten voor het zoeken op films etc. Dat vind ik echt een aanwinst, want ik had de vraag al eens willen stellen als verbeterpunt. Geinig dat jullie op zoiets dan al anticiperen.’’

Digitale Media

Lezen en taal

The third place

20

Digitale media: wat gaan we doen?

Meer digitale media uitlenen De bibliotheek heeft al jaren cd’s, dvd’s, cd-roms en luisterboeken in de uitlening. Sinds kort lenen we games uit. Games zijn er niet alleen voor de luxe, beleving, ontspanning of fun, maar ze bieden steeds meer informatie en educatie voor alle leeftijdsgroepen. In feite doen ze in waarden niets onder voor boeken of andere traditionele media en functies in de bibliotheek. De ontwikkeling rondom e-books is minder voorspelbaar. Op landelijk niveau moeten eerst auteurs-/leenrechten geregeld worden voordat de bibliotheek een goede collectie e-books kan uitlenen. De bibliotheek leent wel e-readers en Daisyspelers uit, voor kennismaking met de hardware. We onderzoeken in hoeverre het haalbaar is om andere apparaten zoals i-Pads uit te lenen.

21

Burgers mediawijs maken Bibliotheek Zwolle wil dè organisatie voor mediawijsheid zijn. Via Biebsearch bieden we het VO al programma’s op dit terrein aan. De komende jaren gaan we dit uitbreiden naar het primair onderwijs. Maar ook denken we aan workshops, lezingen en cursussen mediavaardigheid voor specifieke doelgroepen zoals bijvoorbeeld ouderen. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden voor een spreekuur waar mensen met vragen op het gebied van media terecht kunnen. Op landelijk niveau is de ambitie dat bibliotheken zich ontwikkelen tot een grote aanbieder van e-learning-programma’s. Daarvoor is gezamenlijke inkoop van online cursusmateriaal nodig, voor volwassenen en de jeugd.

Een werkplaats bieden In een werkplaats of digitaal atelier kunnen mensen - eventueel onder begeleiding van studenten - zelf digitaal leren ontwerpen en bewerken. Het gaat dan om films, foto’s, games, muziek e.d. Bibliotheek Zwolle wil onderzoeken in hoeverre hier behoefte aan is en zo ja, hoe ze dit kan realiseren. Hierin zoeken we samenwerking met Deltion en de Muzerie. Landelijk denkt men aan een werkplaats voor het combineren, selecteren en toevoegen van digitale inhoud voor verschillende doelgroepen. Waarbij de inhoud tot stand komt in cocreatie met partners en gebruikers. Zo kan de bibliotheek zich digitaal en fysiek ontwikkelen tot een kenniswerkplaats; een plek waar gebruikers geprikkeld worden om nieuwe kennis te creëren en te delen.

Een actieve oefenplek zijn De afgelopen jaren is het aantal publiekscomputers uitgebreid, zodat meer mensen informatie op internet kunnen zoeken of werken met kantoorprogramma’s. Binnenkort kan in alle vestigingen met games geoefend worden. De komende jaren zal onderzocht worden of ons aanbod op dit gebied uitgebreid kan worden. Denk hierbij aan gamewedstrijden, samen YouTube-filmpjes bekijken, etc. Om kwaliteit te kunnen leveren wordt goed naar de randvoorwaarden gekeken zoals storingsvrije apparatuur en deskundig personeel.

‘‘Wat een heerlijke site! Gebruiksvriendelijk, uitnodigend en compleet: na elk bezoek ben ik weer verrast!.’’

22

2.3.3

The Third Place

In een tijd waarin de publieke ruimte wordt gedomineerd door consumptie, is er behoefte aan een plaats waar je gewoon kunt zijn, zonder verplichtingen en verwachtingen. The term “The Third Place” is geïntroduceerd door Oldenburg. Hij doelt hiermee op een openbaar toegankelijke plek voor menselijk contact dat aanvullend is op: 1. thuis en 2. de school/het werk. Bibliotheek Zwolle wil ‘The Third Place” zijn: een plaats voor ontmoeten en verblijven, beleven en inspireren, debatteren en participeren. Hiervoor zijn verschillende redenen: •

De bibliotheek is een vrij toegankelijke en publieke ruimte zonder enige verplichting.

•

De bibliotheek heeft fysieke ruimte voor ontmoeting, inspiratie en verdieping.

•

Zij biedt een podium voor ontmoeting en debat en betrekt zo mensen bij de samenleving.

•

Door veranderende werkrelaties is het Nieuwe Werken actueel. Het aantal zzp’ers in Zwolle is de afgelopen jaren enorm gegroeid: van 3289 in 2006 tot 6114 in 2011. We zien nu al een toename van het aantal werkenden in de bibliotheekruimtes.

•

De bibliotheek heeft Wifi-toegang, wat o.a. aantrekkelijk is voor studenten, werkenden en toeristen.

•

Zwolle telde in 2011 43.000 studenten en zij ontwikkelt zich naar een echte studentenstad, waarbij studenten meer naar de binnenstad trekken. Daarbij kunnen ook de mediatheken van beroepsopleidingen overgeheveld worden naar de bibliotheek, inclusief een passend activiteitenprogramma voor studenten.

The Third Place heeft wel consequenties voor de openingstijden. We willen de verschillende mogelijkheden onderzoeken om deze te kunnen verruimen.

The Third Place: Wat gaan we doen?

Een toegangspoort bieden De bibliotheek organiseert nu per jaar ca. 150 activiteiten. We willen deze activiteiten nog meer aan laten sluiten bij de vraag. Hierbij wordt ook gekeken naar een goede balans tussen culturele en educatieve activiteiten. De laagdrempelige activiteiten zijn gericht op doelgroepen en laten mensen kennis maken met een specifiek onderwerp. Te denken valt aan informatieve lezingen en workshops of een formulierenloket en diverse culturele en literaire activiteiten. Deze activiteiten organiseren we vaak in samenwerking met anderen. Als deelnemers behoefte hebben aan meer informatie of diepgang, verwijzen we ze door naar derden. In die zin vervult de bibliotheek de functie van portal.

23

Digitale Media

Lezen en taal

The Third Place

De ontmoetingsplek zijn Om de ontmoetingsfunctie beter vorm te kunnen geven, streeft de bibliotheek naar een ruimte waar het prettig is om elkaar te ontmoeten. Een kwalitatief goed biebcafé in de vestiging aan de Diezerstraat moet dit ondersteunen. Niet alleen de ruimte, maar ook de soort activiteiten bepalen de aantrekkelijkheid van de ontmoeting. De bibliotheek spant zich in om activiteiten te organiseren die gericht zijn op het ontmoeten van gelijkgestemden bijvoorbeeld bij een lezing van een schrijver, een concert of een gamewedstrijd. Fysieke ontmoetingen gaan steeds vaker hand in hand met digitale ontmoetingen. Denk bijvoorbeeld aan tweeten tijdens lezingen. De bibliotheek wil ondersteuning bieden bij digitale ontmoetingen.

Ruimte geven voor discussie en debat Discussie en debat zijn een belangrijke taak van de bibliotheek. Regelmatig organiseert het Filosofisch Café avonden in de bibliotheek. Hiernaast willen we onderzoeken of we de debatfunctie kunnen uitbreiden, bijvoorbeeld door het organiseren van een zeepkist/speakers corner: elke week op een vast tijdstip spreektijd voor wie wil. Of een discussiebar in het biebcafé: bij de bar zijn kernwoorden of zinnen geplaatst die de discussie stimuleren. Of aansluiting zoeken bij debatactiviteiten elders, zoals het Lagerhuis dat op scholen wordt georganiseerd.

Een studie- en werkruimte zijn Met de toename van het aantal zzp’ers en het grote aantal studenten wordt de bibliotheek steeds vaker gebruikt als studie- en werkplek en als vergaderruimte. De bibliotheek wil het aantal studie- en werkplekken uitbreiden om zo aan de toenemende vraag te voldoen. Verschillende bibliotheken hebben Skoolzone waarmee ze een taak vervullen op het terrein van huiswerkbegeleiding. De bibliotheek gaat onderzoeken of dit concept ook interessant is voor Zwolle.

24

2.4

De output

Om de output van ons beleid te meten, kijken we naar onderstaande 5 hoofdcategorieën: Kwantieit We willen bereiken dat:

• de uitleencijfers op zijn minst constant blijven. • het aantal leden gelijk blijft. • het aantal fysieke bezoekers met 10% toeneemt. • het aantal digitale bezoekers met 5% toeneemt. • het aantal scholen dat deelneemt aan Biebsearch gegroeid is van 7 naar 11 en dat er 30 bibliotheken op school zijn.

We denken dat te bereiken door:

• de collectie af te stemmen op de vraag en meer collectie aan te schaffen op het gebied van digitale media. • ons te richten op het vasthouden van onze klanten en het werven van nieuwe klanten. • Bibliotheek Centrum als verblijfsfunctie aantrekkelijker te maken - ook door uitbreiding openingstijden - en het aantal (educatieve) activiteiten uit te breiden. • de website nog interactiever maken. • aan te sluiten bij het aanbod dat landelijk ontwikkeld wordt waarbij we indien wenselijk plaatselijk 'op maat' leveren.

Kwaliteit We willen bereiken dat:

• voor iedereen zichtbaar is dat Bibliotheek Zwolle kwaliteit levert. • de klanttevredenheid ten minste gelijk zal blijven (te meten in onderzoeken).


• ons in 2015 - als de huidige certificering afloopt - weer te laten certificeren. • de collectie af te blijven stemmen op de vraag en de service te verbeteren.

Bereik bij specifieke doelgroepen We willen bereiken dat: • de bibliotheek jeugd en jongeren stimuleert om veel te lezen. • de jeugd zelfstandig in staat is om informatie te vergaren. • iedereen bij de bibliotheek terecht kan voor activiteiten die bijdragen aan het empowerment van mensen. • senioren en algemeen geïnteresseerden terecht kunnen bij de bibliotheek met hun vragen over mediawijsheid. • de bibliotheek mensen die moeite hebben met taal of lezen ondersteunt en informeert.

We denken dat te bereiken door: • leesbevorderingactiviteiten en mediawijsheid als vast onderdeel van Biebsearch en Bibliotheek Op School aan te bieden. • diversiteit in ons aanbod te creëren door in te spelen op signalen vanuit de samenleving. • een educatieaanbod aan te bieden op het gebied van mediawijsheid. • activiteiten op het gebied van lezen en taalbevordering te ontwikkelen, zowel voor individuen als organisaties.

Spreiding We willen bereiken dat:


• onderzoek te doen naar de spreiding van de bibliotheek b.v. via scholen, op het station, in het ziekenhuis etc. • de openingstijden uit te breiden. • aan te sluiten bij landelijke ontwikkelingen op het gebied van de digitale bibliotheek.

• de bibliotheek bereikbaar is voor iedereen.

Zichtbaarheid We willen bereiken dat:

• we als vanzelfsprekend voorkomen in de leefwereld van ‘iedereen’. • Uit-Met-Je-Biebpas een begrip is geworden in Zwolle.

25


• meer gebruik te maken van nieuwe digitale media als Facebook en Twitter. • het aantal activiteiten en deelnemers uit te breiden.

Output

Basisfuncties

• • • • •

Het beleid

• Kennis en • Lezen en taal informatie • Digitale media • Educatie en • The third place ontwikkeling • Lezen en literatuur • Kunst en cultuur • Ontmoeting en debat



2.5

De effecten

De drie beleidslijnen van Bibliotheek Zwolle hebben vijf soorten effecten11: •

Educatief-cognitief : de educatieve waarde Met ons producten dienstenaanbod leveren wij een belangrijke bijdrage aan leren gedurende alle levensfasen. Door het opdoen, verbreden en verdiepen van kennis, lees,- taal- en mediavaardigheden kunnen burgers zich verder ontplooien en ontwikkelen. Hierdoor krijgt de kenniseconomie een impuls. Tegelijkertijd gaat er een werking van uit op de sociale dimensie. Mensen zijn beter in staat gefundeerd te argumenteren waardoor openbare meningsvorming op een hoger plan komt. Uit onderzoek blijkt hoe belangrijk goed leren lezen is voor de uiteindelijke schoolprestaties en maatschappelijke kansen voor burgers.

•

Effecten

Basisfuncties

Het beleid

• Kennis en • Lezen en taal informatie • Digitale media • Educatie en • The third place ontwikkeling • Lezen en literatuur • Kunst en cultuur • Ontmoeting en debat

• Educatief cognitief • Sociaal • Economisch • Cultureel • Affectief • Ruimtelijk

Output • • • • •


Sociaal : de verbindende waarde Onder sociale effecten verstaan we dat wat de bibliotheek bij de mensen teweeg brengt. Met de geboden toegang tot informatie, het organiseren van bijeenkomsten en activiteiten rusten bibliotheken burgers toe met de kennis en kunde om deel te nemen aan de democratie en zich in te zetten voor de samenleving. Bibliotheken bevorderen de betrokkenheid van mensen bij de samenleving en het gevoel daar deel van uit te maken, en de betrokkenheid bij en het vertrouwen in elkaar. Ditalles komt de kwaliteit van leven ten goede.

‘‘Afgelopen zaterdag ben ik als een echte ‘suikertante’ met Emma ( 3 jaar ) naar de voorleesbrunch met Kikker geweest. Het liedje, de foto’s en het vermaak aan tafel. We hebben geweldig genoten!.’’

•

Economisch : de economische waarde Bij de economische effecten bekijken we hoe de bibliotheek bijdraagt aan de economie. Dat betreft vooral werkgelegenheid: betere ontwikkelingskansen leiden tot een betere positie op de arbeidsmarkt en in de maatschappij als geheel. Ook de bestedingen die onze bezoekers bij ons en in de stad doen, dragen bij aan de economie. En ook belangrijk: investeren in plaatselijke cultuur leidt tot stijging van de huizenprijzen en investeringen in een stad (Gerard Marlet in: “Atlas voor gemeenten”).

11

Gebaseerd op o.a. Bibliotheekblad, nummer 10, 12 augustus 2011, pag. 9-11

26

•

Cultureel : de culturele waarde Met onze collectie beheren we cultureel erfgoed en maken we deze toegankelijk voor burgers. Daarmee leveren wij een bijdrage aan de culturele verrijking en diversiteit binnen de samenleving. Culturele effecten betreffen vooral het stimuleren van creativiteit en verbeelding en horizonverbreding. Ook het behoud van lokale identiteit en behoud van leescultuur is hierbij van belang.

•

Affectief : de belevingswaarde Wij komen met ons aanbod tegemoet aan wensen en behoeften van burgers en creëren daarmee nut, bevrediging en plezier. Het gaat dus om zelfontplooiing, beleving en ontspanning.

•

Ruimtelijk : Onder ruimtelijke effecten verstaan we alles wat de output van de bibliotheek bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Hierbij kun je denken aan de aanwezigheid van de bibliotheek in het levendige straatbeeld en de bezoekersstromen.

27

Hoofdstuk 3: Inzet van de middelen Hoe we het gaan doen!

3 28

3.1

Inleiding

In de vorige hoofdstukken is beschreven wat Bibliotheek Zwolle de komende jaren wil bereiken. Nu gaan we in op hoe we dat willen bereiken en wat daarvoor nodig is. We doen dit aan de hand van de volgende onderwerpen:

3.2

•

Product

•

Publiek

•

Partners

•

Provinciale samenwerking

•

Personeel

•

Plaats

•

Promotie/PR

•

Prijs

Product

In het aanbod van producten en diensten van de bibliotheek gaan verschuivingen en uitbreidingen plaatsvinden. Daar waar in de vorige beleidsperiode het accent lag op de uitleenbibliotheek en de winkelformule verschuift nu het accent naar de bibliotheek als verblijfsplaats. En verder: van 2009 tot 2012 heeft de bibliotheek veel educatieve activiteiten ontwikkeld en geïmplementeerd in het VO en MBO onder de noemer Biebsearch. Nu willen wij deze educatieve activiteiten uitbreiden door Bibliotheek Op School te realiseren op alle basisscholen in Zwolle.

3.3

Publiek

Naast de samenwerking met diverse instellingen gaat Bibliotheek Zwolle zich meer richten op co-creatie met het publiek: onze individuele klanten. Wij willen hun de mogelijkheid bieden actief een bijdrage te leveren aan onze bibliotheek. Zo willen we het concept “100 talenten” implementeren. Hierbij bedenken kinderen zelf wat voor hen interessant is om in de bibliotheek te ervaren. Kinderen zijn daarbij ambassadeurs naar andere kinderen. Deze vorm van co-creatie is uitstekend uit te breiden naar jongeren en volwassenen. Daarnaast zal de bibliotheek op het digitale terrein klanten meer laten participeren bijvoorbeeld bij boekbesprekingen door en voor klanten, bij deelname aan digitale platforms en bij online klantenpanels.

29

• • • • • • • •

• • • • • • • •

Product Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie/PR Prijs

Product Publiek Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie/PR Prijs

3.4

Partners

Bibliotheek Zwolle is een organisatie met vele samenwerkingsverbanden. Op landelijk niveau uit zich dat in bijvoorbeeld een landelijke huisstijl conform het formulemanagement. Maar we werken ook samen met “Bibliotheek.nl” voor wat betreft de digitale bibliotheek. Lokaal zijn de banden heel divers: van culturele instellingen tot onderwijs, van welzijnsinstellingen tot de gemeente. Een aantal voorbeelden: de Muzerie, het Fraterhuis, Odeon/De Spiegel, de Zwolse Acht, Travers, WijZ en de Vrijwilligerscentrale. Vanuit de overtuiging dat innovatie ontstaat op het snijvlak van samenwerking tussen verschillende organisaties, ziet de bibliotheek kansen zulke samenwerkingsvormen sterk uit te breiden. Immers, vanuit haar onafhankelijke positie is de bibliotheek een interessante partij: zeker ook om een coördinerende rol op zich te nemen. We zijn nu al coördinator van het Taalcoaochproject, en we zullen in gesprek met de gemeente bekijken of we meer van dergelijke intermediaire taken kunnen vervullen.

3.5

Provinciale samenwerking

Ook op provinciaal niveau is de samenwerking hecht. Alle bibliotheken hebben zich verenigd in het DOBO (Directie overleg Bibliotheken Overijssel) en nemen verschillende diensten af van de OBD (Overijsselse Bibliotheekdienst). Dit alles levert efficiencyvoordelen op ten aanzien van ICT, producten voor het onderwijs etc. Belangrijk voor de efficiency is ook dat sinds 2011 alle Overijsselse openbare bibliotheken van hetzelfde uitleensysteem gebruik maken.

• • • • • • • •

Product Publiek Partners Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie/PR Prijs

• • • •

Product Publiek Partners Provinciale Provinciale samenwerking samenwerking • Personeel • Plaats • Promotie/PR • Prijs

De bibliotheken in Overijssel hebben een provinciale backoffice gerealiseerd waarin ondermeer wordt samengewerkt op het gebied van de digitale bibliotheek, Biebsearch, Bibliotheek Op School, de winkelformule en centrale aanschaf van de collectie. Vanaf 2011 maakt Bibliotheek Zwolle deel uit van het WINO (werkgeverschap in netwerkverband Overijssel). Het WINO houdt in dat het juridisch werkgeverschap van de bibliotheek is overgedragen aan de OBD. Dit heeft o.a. tot gevolg dat werving-, selectie- en aanstellingbeleid12 centraal geregeld zijn. Het WINO heeft een eigen mobiliteitscentrum dat een bijdrage levert aan de ontwikkeling c.q. loopbaanplanning van alle bibliotheekmedewerkers in Overijssel.13

3.6

Personeel

Visie op competenties en ontwikkeling Bibliotheek Zwolle is een organisatie die in beweging is. Klassieke waarden van de bibliotheek zoals lezen en informeren krijgen voortdurend nieuwe invullingen: van traditionele bibliotheek naar verblijfsbibliotheek, van vraagbaak naar mediacoach, van aanbodgericht werken naar co-creatorship. Ook de rol van het personeel is hierdoor aan het veranderen. In toenemende mate wordt van medewerkers verwacht dat zij kunnen inspelen op deze veranderingen. 12 13

• • • • • • • •

Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Personeel Plaats Promotie/PR Prijs

Zie: Werving, selectie en aanstelling in het werkgeverschap in netwerkverband. April 2006. Zie: Mobiliteit in het werkgeverschap in netwerkverband.2006.

30

Belangrijke thema’s binnen het personeelsontwikkelingsbeleid zijn (zelf-)leiderschap en zelfredzaamheid; hostmanship; projectmatig werken en inhoudelijke kennis van digitale media. Daarnaast willen we verantwoordelijkheden meer bij de medewerkers zelf leggen. Hierbij denken we aan zelfroosteren en bredere inzetbaarheid. Binnen nu en 15 jaar bereikt een derde van de medewerkers de pensioengerechtigde leeftijd. Er zullen dus veel nieuwe medewerkers aangetrokken worden. Van deze medewerkers worden andere vaardigheden verwacht, zoals hostmanship, didactische kwaliteiten en mediavaardigheden. Bij het aantrekken van nieuwe medewerkers streven we een afspiegeling van de maatschappij na. Personeelsformatie De voorgenomen beleidswijzigingen hebben consequenties voor de formatie. Een deel van de beleidswijzigingen kan gerealiseerd worden door verschuivingen binnen de bestaande formatie. Voor het uitbreiden van onze educatieve taak op het gebied van lees- en taalbevorderende activiteiten ter vermindering en voorkoming van laaggeletterdheid en de activiteiten t.a.v. mediawijsheid is extra formatie nodig. (8 fte over een periode van vier jaar, zie hoofdstuk 3.9) Nieuw organogram Nieuw beleid en nieuwe taken hebben ook gevolgen voor de organisatiestructuur. De grootste verandering in ons organogram bestaat in 2013 uit het toevoegen van een Manager Educatie die leiding geeft aan een team Educatie. Educatie is hierbij een breed begrip: het gaat om “een leven lang leren”. Dus naast activiteiten voor het reguliere onderwijs ook activiteiten voor volwassenen, zoals mediavaardigheden, voorkoming/vermindering van laaggeletterdheid en aangepast lezen. Daarnaast zal er veel in vaste themateams en tijdelijke projectteams gewerkt gaan worden, waarbij de medewerkers en leidinggevenden afkomstig zijn uit verschillende afdelingen. Het nieuwe organogram is weergegeven in bijlage 1.

3.7 Plaats Bibliotheek Zwolle heeft op dit moment de vestiging Centrum in de Diezerstraat; drie vestigingen in de wijken en twee bibliobusstandplaatsen. Omdat de bibliotheek de laatste jaren steeds meer functies vervult, is het gebouw aan de Diezerstraat te klein geworden. Al jaren wordt er gesproken over een eventuele verhuizing of uitbreiding door middel van een extra verdieping. Willen we onze ambities realiseren, dan is verhuizing of een uitbreiding van het huidige pand noodzakelijk. Eind 2011 heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel om een plan van aanpak op te stellen voor de herhuisvesting van de bibliotheek en de herontwikkeling van de huidige bibliotheeklokatie. De bibliotheek is van mening dat het plan opgesteld moet worden vanuit een visie waarbij gekeken wordt naar samenwerking met andere partners.

31

• • • • • • • •

Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel PlaatsPlaats Promotie/PR Prijs

Vestiging Centrum zien we als een ‘Bazar’: een grote ruimte waarin allemaal verschillende functies met diverse belevingssferen zijn ondergebracht zoals: •

een winkel/uitleenbibliotheek

•

een gezellige sfeervolle ontmoetingsplek

•

stilteplekken/studiecabines

•

een ontdekkingsplek voor kinderen voor spelen en lezen

•

een chillplek voor jongeren waar ze ook kunnen gamen en elkaar ontmoeten

•

vergaderplekken voor kleine gezelschappen

•

een theater/filmzaal voor culturele programmering en debat

•

werkplaatsen om met digitale media aan de slag te kunnen gaan

Natuurlijk zijn er de juiste voorzieningen en een goede infrastructuur zoals een goed biebcafé, schoon sanitair, snelle computers, toegang tot Wifi, goede kopieermachines en printers. En zoals eerder vermeld: royale openingstijden. Dit alles onder het motto ‘Afspreken doe je in de bibliotheek.’ Uit voorgaande hoofdstukken blijkt dat we ook inzetten op een bibliotheek op elke basisschool. Als dit alles gerealiseerd is, rijst de vraag of alle wijkvestigingen op het huidige serviceniveau nog noodzakelijk zijn. Op dat moment zullen we onderzoek doen naar ons gehele spreidingsbeleid.

32

3.8

Promotie/PR

Uit onderzoek blijkt dat mensen de bibliotheek vooral associëren met het uitlenen van boeken. De komende periode wil Bibliotheek Zwolle inspanningen verrichten om dat beeld te verbreden door ook activiteiten op het gebied van bijvoorbeeld educatie actief te promoten. Het binden van klanten vindt steeds meer digitaal plaats, zoals via sociale media als Facebook en Twitter. Bibliotheek Zwolle wil gepersonaliseerde diensten ontwikkelen om de relatie met de klant te versterken. Op het juiste moment, op de juiste plaats en via het juiste medium. We denken dan aan de ontwikkeling van BibliotheekApps die meer zijn dan een uitleen- of verlengApp. Maar ook aan een landelijk te ontwikkelen website waarbij lokaal een keuze gemaakt wordt uit beschikbare widgets. Daarbij is Bibliotheek Zwolle afhankelijk van ontwikkelingen op landelijk en provinciaal niveau.

• • • • • • • •

Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie/PR Promotie/PR Prijs

Het binden van klanten gaat verder dan het promoten van activiteiten en producten van de bibliotheek. Het arrangeren en verrijken van digitale content wordt niet alleen een taak voor de bibliotheek maar ook voor gebruikers. We delen resultaten via sociale media. Op Hyves, Facebook en Twitter vinden lijstjes en selecties hun weg naar gebruikers, waardoor de content groeit in omvang en kwaliteit. Een prima manier om co-creatie met gebruikers te stimuleren. De basis hierbij is steeds een vraag of een gezamenlijke interesse. Van daaruit ontstaat er dan straks een levendig platform waar mensen hun passie delen, met actieve inbreng van de bibliotheek.

3.9

Prijs

Voor de hoofdlijnen van de meerjarenbegroting 2013-2016 verwijzen we naar het financieel overzicht (bijlage 2). De meeste ambities voor de komende vier jaren bekostigen we door het verschuiven van budgetten. Slechts twee onderdelen zijn niet binnen het huidige subsidiebudget te realiseren: •

Uitbreiding van de vestiging Bibliotheek Zwolle Centrum.

•

Inrichten Bibliotheek Op School in de ca 50 Zwolse scholen voor primair onderwijs. (zie toelichting hieronder)

Meerkosten “Bibliotheek Op School” Bij de beleidslijn “Lezen en taal” is het project Bibliotheek Op School reeds genoemd (zie hoofdstuk 2.3.1). Om goed te leren lezen is de basisschoolleeftijd cruciaal. Daarom willen we met de bibliotheek dicht bij deze kinderen zijn. En we zoeken aansluiting bij de meest recente landelijke ontwikkelingen. In het concept Bibliotheek Op School is er een structurele relatie met de scholen waarin gebouwd wordt aan een doorlopende leeslijn en waarin het leesgedrag van kinderen gestimuleerd en zorgvuldig gevolgd wordt door een jeugdbibliothecaris van de bibliotheek - die ook mediawijsheid in het pakket heeft. De kosten van dit project voor Zwolle zijn als volgt berekend:

33

• • • • • • • •

Product Publiek Partners Provinciale samenwerking Personeel Plaats Promotie/PR Prijs Prijs

Per school verricht een jeugdbibliothecaris een dagdeel per week werkzaamheden voor de school, met daarbij nog 2 uur overhead per school/per week. Verder is er een coördinator nodig: 0,5 fte. 50 scholen x 6 uur per week = 7,5 fte. In totaal 8 fte à € 70.000 per fte- niveau HBO- , verdeeld op te bouwen over 4 jaar: Jaar 1 2 3 4

Aantal fte. 2 4 6 8

Kosten € 140.000 € 280.000 € 420.000 € 560.000

Samen met de gemeente en het onderwijs overleggen we hoe we de middelen kunnen realiseren.

Naar een toekomstbestendig bekostigingsmodel Bibliotheken kennen nu twee substantiële structurele inkomstenbronnen: gemeentelijke subsidie en ledenbijdragen in de vorm van bv. contributies en overschrijdingsgelden. De bijdragen van de leden zijn vooral verbonden aan de leenfunctie. De verwachting is dat op termijn het aantal uitleningen in omvang afneemt, terwijl het gebruik van andere, deels gratis diensten juist toeneemt. Deze ontwikkeling ondergraaft het huidige bekostigingsmodel. Daarom gaan we onderzoeken hoe de bibliotheekvoorziening in de toekomst kan worden gefinancierd. In het verleden is al onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van sponsoring als alternatieve bron van inkomsten. Daaruit bleek dat sponsoring kansen biedt bij incidentele projecten zoals nieuwbouw. Als structurele inkomstenbron bleken de potentiële opbrengsten echter marginaal en zeker geen alternatief voor in de toekomst dalende ledenbijdragen. Ten aanzien van de hoogte van de contributietarieven is Bibliotheek Zwolle gehouden aan de provinciale tariefafspraken. Dit betekent dat de bibliotheek slechts beperkt invloed heeft op het contributie en daarmee op het totale inkomstenniveau.

34

Samenvatting: Hoe ziet de bibliotheek er idealiter uit aan het eind van de beleidsperiode? Het is 2016. Bibliotheek Zwolle bestaat 100 jaar en heeft nog steeds een belangrijke maatschappelijke functie. Het gaat om ‘empowerment’ van burgers. ‘Mensen inspireren en ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling, zodat ze volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving.’ Er is een ruime keus in bibliotheekvoorzieningen dicht bij iedere burger: op scholen, op het station en in wijkservicepunten, via Bibliotheek Aan Huis of bezorgservice, met een veelomvattende centrumbibliotheek. Kennis en informatie worden vaak digitaal aangeboden. Landelijke content en allerlei databanken zijn daarbij voor alle leden toegankelijk. De bibliotheek geeft de meest veelzijdige informatie en maakt mensen mediavaardig en mediawijs. De fysieke bibliotheek is the Third Place: de plaats naast thuis en je werk of school. Het is een prettig laagdrempelig ontmoetingscentrum met ruime openingstijden. Er is altijd wat te doen voor alle doelgroepen en je kunt er even lekker wat eten. Oudere mensen worden daarbij desgewenst met een taxi gehaald. Denk aan een druk programma met lezingen, workshops en korte cursussen, boekencafé’s en thema-avonden, cultuurmarkten, voorleessessies, films en concerten. De lokale omroep verzorgt bij ons live-uitzendingen. De bibliotheek is ook de plek om huiswerk te maken voor scholieren en studenten, of om te werken - bijvoorbeeld voor ZZP’ers. Cultuureducatie en leesbevordering vinden plaats via alle scholen, zodat ieder kind of jongere wordt bereikt. Maar we beginnen eerder: al bij baby’s van 3 maanden, via het project Boekstart. Op iedere basisschool in Zwolle is een schoolbibliotheek, wordt de leesvordering bijgehouden en is er sprake van een doorlopende leerlijn. Daarnaast bieden we een flexibel pakket aan producten en diensten dat aangepast kan worden aan de vraag uit de scholen. In het VO en MBO maken alle scholen gebruik van Biebsearch. De collectie van de MBO- en HBO- schoolmediatheken is verplaatst naar Bibliotheek Centrum waardoor veel studenten bij ons komen om te studeren of deelte nemen aan activiteiten. De bibliotheek is via de gemeente nadrukkelijk betrokken bij diverse sectoren van plaatselijk beleid: -

Jeugd- en participatiebeleid, waaronder leesbevordering, alfabetisering en inburgering

-

Erfgoed/kunst en cultuureducatie

-

Welzijn en WMO

-

Voorlichting/informatiebeleid

-

Kenniseconomie

Daarnaast werken we samen met nog veel meer andere plaatselijke instellingen. Bovendien krijgen leden van de bibliotheek met hun bibliotheekpas korting bij diverse culturele activiteiten in de stad. De bibliotheek blijft een schatkamer en ontmoetingsplaats. Verbeelding, verleiding en de enorme collectie staan centraal. Daarnaast heeft de bibliotheek de ruimtelijke en digitale mogelijkheden om organisaties, mensen en content met elkaar te verbinden -zowel fysiek als digitaal. Kortom: de bibliotheek blijft een bron van kennis, inspiratie en onafhankelijkheid, en is daarbij ondernemend en naar buiten gericht.

35

Bijlage 1: Nieuw organogram

Raad van Toezicht

OR

Directeur/Bestuur

Secretariaat

Manager Bedrijfsvoering

Consulenten Coördinator Medewerkers

Financiën

PR/Communicatie/ Marketing

Manager Frontoffice

Teamleider en Team Centrum

Themateam

Manager Educatie

Team Educatie ( levenslang leren ): Consulenten Coördinator Medewerkers

Teamleider en Team Stadshagen

Facilitair en ICT

Themateam Themateam

Projectteam

Teamleider en Team Zuid

Teamleider en Team Aa-landen

Projectteam

36

Bijlage 2: De financiën

Actiepunt:

bekostiging:

Subsidieniveau 2012

uitgangspunt

financieel:

2013

2014

subsidie: 2015

€ 3.723.147 € 3.723.147

2016

€ 3.723.147

€ 3.723.147

€ 420.000

€ 560.000

1. Lezen en taal/ 2. Nieuwe media de uitleenbibliotheek: - uitbouw winkelformule - aanbod nieuwe media waaronder e-books - kennismaking met nieuwe media - aanbod e-learning programma's - onderzoek uitbreiding openingsuren

staand budget: verschuiving middelen staand budget: verschuiving middelen staand budget: verschuiving middelen staand budget: verschuiving middelen staand budget: verschuiving middelen

educatie: taalvaardigheid en mediawijsheid: - "Bibliotheek op school" in iedere basisschool: eind 2016 doen 50 basisscholen mee - uitbouw Biebsearch - digitale werkplaats - Skoolzone/onderwijsbegeleiding

extra budget bijdragen scholen staand budget + bijdragen deelnemers afnemers diensten

spreidingsbeleid: - onderzoek kansen stationsbibliotheek - onderzoek spreidingsbeleid: integratie Brede School - wijkvestigingen

8 fte

€ 140.000

€ 280.000

staand budget staand budget

3. The third place van uitleen- naar verblijfsbibliotheek: - vrij toegankelijke publieke ruimte - ruimte voor ontmoeting, inspiratie en verdieping - podium voor debat - collectieve studieruimte voor alle Zwolse studenten MBO en HBO - ontmoetings- annex werkplek voor zzp-ers - biebcafé

uitbreiding vloeroppervlakte Centrum

pm

pm

pm

pm

€ 4.143.147

€ 4.283.147

exploitatie uitbesteed

Subsidieniveau beleidsperiode

NB in deze meerjarenbegroting is geen rekening gehouden met inflatie/indexering

37

pm

€ 3.863.147 € 4.003.147

38

Bibliotheek Zwolle Diezerstraat 80 8011 RJ Zwolle t. 038 421 72 78 [email protected] www.bibliotheekzwolle.nl twitter.com/biebzwolle

Zwolle. Schatkamer voor leren en ontmoeten

Recommend Documents