bries Gewoon doorgaan met ademhalen. En ondertussen missionair zijn

bries “Gewoon doorgaan met ademhalen. En ondertussen missionair zijn.”

Voorjaar 2012

missionaire kanjer ds. Rob Visser op IJburg:

“De mensen moeten weten dat de kerk aan hun kant staat” Dominee Rob Visser, onder meer bekend geworden na het drama op Koninginnedag 2009 in Apeldoorn, ging in september 2010 van start als predikant-pionier op IJburg in Amsterdam. Hij moest er helemaal opnieuw beginnen. Samen met de bewoners van IJburg zoekt hij naar manieren om de kerk die past bij IJburg vorm te geven. “Ik probeer m’n hele leven al mensen voor het evangelie geïnteresseerd te krijgen. In het begin liep ik alleen maar door de wijk, om mensen te ontmoeten. Nu ben ik vaker te vinden in het gebouw dat de naam De Binnenwaai heeft gekregen. Alle mensen die ik in de kerk of elders tegenkom, bezoek ik thuis. Ook mensen die alleen maar op straat naar binnen staan te kijken. De kerk moet een smoel krijgen. Ik ga overal heen: vergaderingen van de gezondheidszorg, vergaderingen van het stadsdeel, noem maar op… Op verzoek heb ik vorig jaar de dodenherdenking geleid. Ik vond het fijn dat ik daarvoor gevraagd werd. De kerk moet aanhaken bij wat in de samenleving speelt. Zo ben ik bezig met een project voor opvang van gescheiden ouders. Verder is ook hier veel eenzaamheid, en veel mensen zijn hulpbehoevend. Daar moeten we wat mee doen. Ik wil dat mensen op IJburg weten dat de kerk aan hun kant staat.”

Kerk op IJburg is een gezamenlijk project van de Protestantse Kerk Amsterdam en Missionair Werk & Kerkgroei van de Protestantse Kerk in Nederland. www.debinnenwaai.nl

2

bries voorjaar 2012

De kerk moet een smoel krijgen bries voorjaar 2012

3

inhoud bries

is het relatiemagazine van Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk.

2

“Ik bezoek alle mensen die ik tegenkom”

Adreswijzigingen kunt u doorgeven aan: Protestantse Kerk, t.a.v. donateuradministratie, postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail [email protected]. Wanneer u een vaste bijdrage geeft aan missionair werk, dan wordt deze in de eerste week van de maand automatisch afgeschreven. We hanteren altijd het door u opgegeven vaste bedrag, rekeningnummer en frequentie. Wijzigingen ten aanzien van de machtiging kunt u doorgeven via tel. (030) 880 18 80. De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). U kunt dus alle giften aan missionair werk van de belasting aftrekken, binnen de daarbij geldende regels die de Belastingdienst stelt.

teksten Janet van Dijk, Nynke Dijkstra-Algra, Bram Dijkstra-Geuze

Pioniersplek CrossPoint

6

vormgeving Oblong - Jet Frenken

fotografie Dio van Maaren (cover, pag. 2-13, 16, 17), Henk Gaasbeek (pag. 22), Studio Staalkaart kaart Noord-Holland (pag. 14) Kerk in Actie/ Jaap de Jager (pag. 23)

druk Roto Smeets GrafiServices Utrecht

4

bries voorjaar 2012

8

“God wil ons hier hebben”

“CrossPoint is als een warme deken”

9

10

“Of er een God is? Ik weet het niet”

“Ik ben zo’n gewonnen zieltje”

11 14 Missionair op de kaart 18 Missionaire materialen 20 Soep met bijbelse symboliek 21 Pinksteren 22 Bries op de huid van een missioloog

“Laat mij de boel maar regelen”

12

16

Missie: kerk naar buiten zijn 5

Pioniersplek CrossPoint Met de bouw van de wijken Getsewoud-noord en Getsewoud-zuid zag Nieuw-Vennep het inwonersaantal in korte tijd nagenoeg verdubbelen. Met zoveel nieuwe inwoners is het geen wonder dat ook de kerk haar gezicht laat zien in deze jonge wijk. Sinds 2003 draait in Getsewoud het project ‘CrossPoint’. Inmiddels is deze jonge kerk een van de pioniersplekken van de Protestantse Kerk. Ds. Taco Koster werd in 2011 bevestigd als dominee van CrossPoint.

6

bries voorjaar 2012

feiten&cijfers

GETSEWOUD & PIONIERSPLEK CROSSPOINT CrossPoint is een jonge christelijke gemeenschap in de NieuwVennepse wijk Getsewoud. In een nieuwe wijk, met een eigen en unieke samensteling, is de uitdaging groot om als kerk relevant te zijn. In dit overzicht laten we u graag kennis maken met de wijk én haar gemeente.

Bevolking wijk*

Kerstwandeling 2011

Ten opzichte van landelijke gemiddelden zijn 0 tot 14-jarigen met bijna een dubbel percentage ‘oververtegenwoordigd’ in de wijk. Dat geldt ook voor de 25 tot 44-jarigen. Ondervertegenwoordigd zijn de leeftijden van 15 tot 24 jaar en van 45 tot 64 jaar.

Afgelopen jaar organiseerde CrossPoint een kerstwandeling. Deelnemers konden zo op sfeervolle en creatieve wijze kennis maken met de boodschap van Kerst. Hier een aantal feiten:

WIJK

NL

REGEN IN PLAATS VAN SNEEUW

2.000 WAXINELICHTJES

> 750 DEELNEMERS

WARME CHOCOMELK VOOR ALLEN

0-14jr 31%

18%

7,5%

12%

15-24jr

25-44jr 40%

27%

Tijdlijn CrossPoint 2003 de eerste bijeenkomst wordt belegd 2006 naar De Breedenborgh, 2-wekelijks bijeen 2009 CrossPoint wordt Protestantse Pioniersplek

45-64jr 17,5%

28%

65+ jr 4% *Bron: www.cbsinuwbuurt.nl

15%

2011 ds. Taco Koster bevestigd als voorganger 2013 CrossPoint is zelfstandige wijkgemeente?

Feitjes CrossPoint t CrossPoin 2 5 l heeft a op vrienden . Er k o facebo g kan no meer bij! Ook ti het m jdens scha ooie a is Cr tsweer ossP oin prese nt in t de w ij koek k: met & zo pie.

Bij Cro ssPoin t is al éé n kind gedoo pt: Ruben .

op Ds. Taco is twitter en werd over dia social me wd ie rv geïnte t o op Gro dio. Nieuws Ra

7

Actief betrokken bij CrossPoint Het aantal trouwe bezoekers en enthousiaste vrijwilligers in CrossPoint groeit. Iedereen is dan ook welkom om mee te doen, mee te denken en mee te vieren, op een eigentijdse manier. Caroline en Hetty zijn twee van hen.

Caroline: ‘Zo’n vinexwijk leek ons niks’ “Eigenlijk wilden we in het oude dorp wonen. En eigenlijk wilden we dáár naar de kerk. Zo’n vinexwijk leek ons niks, maar we schreven ons voor de lol toch in. Toen kregen we zomaar dit huis en bedachten we al snel: ‘Wat wil God van ons?’ Zo kwamen we hier. Vol idealen. We zouden iedereen leren kennen en allerlei mooie dingen organiseren. Maar dat viel lang niet mee. Niet iedereen heeft er behoefte aan en zelf zijn we ook druk. Relaties opbouwen vergt nu eenmaal tijd en aandacht. Toch merk ik dat het begint te komen. Het is goed om hier te zijn. We hebben echt het gevoel dat God ons hier wil hebben. En we zitten tot over onze oren in CrossPoint. Zo zitten we nu eenmaal in elkaar. We zijn niet weg te krijgen!” Caroline Burger (34), getrouwd met Bart (35), moeder van Julia (5), Eline (3) en Henk-Jan (1), zzp-er met tekstbureau en als kernteamlid verantwoordelijk voor de communicatie van CrossPoint

8

Hetty: ‘We voelden: God trekt aan ons’ “Rond mijn vijftiende haakte ik af. Ik geloofde wel, maar niet op de manier die bij de kerk leek te horen. Bij mijn man Johan ging dat ook ongeveer zo. En omdat je niet zo goed weet ‘hoe dan wel’, raak je steeds meer verwijderd. Later, toen mijn moeder ziek werd, werd ze begeleid vanuit de kerk. We beseften dat je het niet alleen kunt. Zeker toen we kinderen kregen, voelden Johan en ik allebei dat God aan ons aan het trekken was. Heel bijzonder was dat. We gingen op zoek naar een gemeente. CrossPoint viel als een warme deken over ons heen. We voelden ons welkom, werden geraakt. Inmiddels draaien we al een poosje met plezier mee. En onze kinderen vinden het ook leuk. De grootste uitdaging? Vasthouden aan die open houding en oog hebben voor nieuwe mensen. Voor mij heeft het veel betekend dat iemand tegen me zei: ‘Leuk dat je er bent!’”

Missionair Werk en Kerkgroei gaf in 2011 € 364.515,84 uit aan kerkelijk pionieren.

Hetty Kruit (40), getrouwd met Johan (42), moeder van Pepijn (10) en Frizo (8), eigenaresse van een gastouderbureau

bries voorjaar 2012

9

d’r uit Dick Oudenaarden

“Of er een God is? Ik weet het niet” “Ik heb mij laten uitschrijven uit de kerk. Jarenlang was ik er actief, maar of er een God is? Ik weet het niet. Het blijft me wel boeien, het is voor mij het geheim van het leven. Ik praat er graag over met mensen. Ik heb niks tegen de kerk, de mensen zijn aardig. Overigens heb ik nooit iets gehoord op mijn uitschrijven, wel merkte ik dat mensen me wat gingen mijden. Ik zou willen zeggen: wees niet huiverig, vraag er gewoon naar. Verder vind ik het belangrijk dat christenen hun rug rechten en frank en vrij voor hun overtuiging uitkomen. Laat weten dat je van de kerk bent. Je laat toch ook weten of je voor Feyenoord of Ajax bent? Durf een beetje meer dwars te zijn, ga geen onderwerpen uit de weg. Het is in de kerk vaak allemaal zo ‘lief’. Heb het over dat wat mensen bezighoudt en wat dieper gaat dan het alledaagse. Ik houd wel van een pittige discussie, mét argumenten graag. Ook in politiek opzicht voel ik me niet meer thuis in de kerk. Als liberaal vind ik het te ‘links’. Ik kom nog wel eens in de kerk, op vakantie bijvoorbeeld. Even weg van de dagelijkse beslommeringen met mooie muziek, concentratie, rust. Dat raakt me.”

10

bries voorjaar 2012

d’r in Karen Zondag - van den Hoed

“Ik ben zo’n gewonnen zieltje!” “Ik ben niet gelovig opgevoed en kende ook helemaal geen christenen. Maar toen ik op mijn 29e in Kenia vrijwilligerswerk ging doen voor een christelijk weeshuis, kwam ik met veel christenen in aanraking. Zo was er een medisch team uit Amerika dat de kinderen kwam onderzoeken. Ze waren ontzettend lief voor de kinderen, én baden voor ze. Dat vond ik fascinerend. Op een avond vertelden ze allemaal hun getuigenis. Toen ik een keer meeging naar de kerk, kreeg ik een bijbeltje met voorin de tekst ‘Welcome to the family, my sister in Christ’. Ik heb toen een stap gezet. Ik dook de Bijbel in, was heel hongerig en groeide in mijn geloof. Terug in Nederland sloten de traditionele kerken niet aan bij mijn uitbundige Afrikaanse ervaringen. Ik heb me toen aangesloten bij de Nieuwe Kerk in Utrecht, een protestantse wijkgemeente waar ook opwekkingsliederen worden gezongen. Voor mij gaat het echt om persoonlijke relaties en getuigenissen. Het is mooi als mensen een duidelijk verhaal hebben. En mensen mogen mij best vragen waar ik nu sta in het geloof. Het hoeft niet zo vrijblijvend. Soms hoor ik mensen in de kerk negatief praten over ‘zieltjes winnen’. Maar ik ben zo’n gewonnen zieltje! Als niemand mij iets verteld had, had ik hier nu niet gezeten.”

bries voorjaar 2012

11

impressie tweede missionaire

De wind steekt weer “Het gaf mij moed om mijn eigen verhaal te vertellen.”

17 januari 2012, De Veste te Gouda. Voor het eerst dit jaar gaan ds. Hans van Ark en drs. Nynke Dijkstra weer ergens in het land in gesprek met predikanten, ambtsdragers en wie ook maar missionair bevlogen wil zijn. Tijdens de eerste ronde ging het over de vraag hoe de gemeente ‘kerk naar buiten’ kan zijn, nu is het meer persoonlijk en gaat het over eigen motivatie en geloof. De opkomst is goed, de gesprekken komen op gang. Ook ’s avonds, als de films zijn bekeken en de verhalen zijn gedeeld, gaat het gesprek door…

“En het nu zelf doen, dát is een ander 12

bries voorjaar 2012

verhaal!”

e ronde

r op “Af en toe was het gewoon pittig, je gaat best diep met elkaar.”

“Het was echt super. Ik ben weer helemaal opgeladen.”

“Het brengt de kerk wat dichterbij” “Laat mij maar op de achtergrond bezig zijn, lekker de boel regelen. Dat is het fijne aan dit werk van beheerder. En toch, omdat ik dit werk heb, praat ik vrij vaak over mijn geloof. Mensen die hier voor het eerst zijn, komen toch al snel met vragen: ‘Wat voor gebouw is dit? Wat doe je hier? Wat geloven jullie?’ En dat durf ik dan wel te vertellen. In die missionaire ronde heb ik me nog niet zo verdiept, maar ik vind het wel goed dat het gebeurt. Het brengt de kerk ook wat dichterbij. Afgelopen jaar hadden we hier het kerstwandeltheater (een wandeling voor iedereen, langs tweeduizend waxinelichtjes met het kerstverhaal als rode draad) en daar deden vijftienhonderd mensen aan mee. Ja, dat doet heel goed. Dan ben je toch trots.” Lenneke Brouwer (42), beheerder van ‘De Veste’ te Gouda Missionair Werk en Kerkgroei gaf in 2011 € 152.464,58 uit aan de tweede missionaire ronde.

Meer informatie op www.pkn.nl/ missionair/ tweederonde 13

Wat gebeurt er in deze vijf, willekeurig gekozen, Noord-Hollandse kerken aan missionaire activiteiten?

Missionair op de kaart Den Burg De Texelse kerken ontvangen de toeristen het hele jaar door hartelijk. De commissie zomerpastoraat organiseert activiteiten namens alle kerken, zoals kerkdiensten, een fietstocht naar alle kerken op het eiland met uitleg en koffie, zomeravondconcerten. Daarnaast organiseren de plaatselijke kerken zelf van alles. De protestantse kerk van Den Burg is in de zomer elke woensdag open. Het orgel wordt bespeeld, de toren kan worden beklommen, er is koffie, er zijn vrijwilligers voor een gesprek. Voor de eigen gemeenteleden zijn er naast dit alles ook activiteiten, zoals gezamenlijke maaltijden. www.kerkpleintexel.nl

Schagen e.o. De Protestantse Gemeente Schagen e.o. houdt in het kerkje van Eenigenburg laagdrempelige en korte ‘vieringen tussen kerk en kunst’, voor mensen binnen en buiten de kerk. Een schilderij, lied of ander kunstwerk staat centraal. Tijdens het vakantieseizoen vinden in dit kerkje Onderwegkerkdiensten* plaats, door leken voorbereid en geleid. In deze korte diensten heeft muziek een belangrijke plaats. Zes keer per jaar bereiden vrijwilligers gemeentemaaltijden op zondagmiddag in de kerk, voor soms wel tachtig personen. Tijdens de Westfriese marktdagen op tien donderdagen in de zomer is de kerk een gastvrije plek in de stad. www.pgschagen.nl * Onderwegkerken richten zich op mensen die tijdens een zondagse reis in een onderwegkerk een dienst bijwonen.

Missionair Werk en Kerkgroei gaf in 2011 € 20.512,00 uit als subsidie aan plaatselijke missionaire initiatieven. 14

bries voorjaar 2012

Broek op Langedijk De Gereformeerde Kerk in Broek op Langedijk heeft jaarlijks een ‘kunst in de kerk’-project dat veel bezoekers trekt. Kunstenaars worden uitgenodigd om iets aan te leveren voor een tentoonstelling in het kerkgebouw. Op een zondagmiddag wordt de kerk opengesteld voor het grote publiek om te komen kijken, de cantorij zingt. Dit jaar is het project een kruiswegstatie in de veertigdagentijd waarvoor ook scholen worden uitgenodigd. Iets heel anders is de jaarlijkse rockdienst, vormgegeven aan de hand van de gebruikelijke liturgie, maar in plaats van psalmen en gezangen worden nummers van Bløf of U2 gezongen, begeleid door live bands. Ook dit trekt veel bezoekers. www.webpuntjes.nl; www.rockdienst.nl

Purmerend

De Protestantse Gemeente Purmerend voerde begin december 2011 de Nicolaascantate uit waar ook niet-kerkelijke zangers en zangeressen aan meededen en die ook bezoekers van buiten de kerk trok. Met Kerst trok de ‘herdertjestocht’, een verlichte tocht voor kinderen naar onder meer de velden van Efrata, veel ‘onbekende’ jonge ouders met kinderen. Ook in de winter – en nadrukkelijk ook voor mensen buiten de kerk – is de lezingencyclus in het Zincafé in de winkelstraat: zeven bijeenkomsten over God, over Jezus en over de Geest, de ene keer in de vorm van een inleiding, de andere keer iets creatiefs. Twee keer per jaar is er de ‘kind in kerkviering’. Met steeds een andere school wordt een kerkdienst voorbereid. De kerk is dan bomvol met (groot)ouders, broertjes en zusjes. Alles wat in de dienst gebeurd wordt uitgelegd. www.pgpurmerend.nl

Zuiderwoude De kleine Protestantse Gemeente Zuiderwoude – veertig adressen op een dorp van driehonderd inwoners – treedt groot naar buiten. De Catharina Stichting, verantwoordelijk voor het culturele gebeuren in en vanuit de kerk, organiseert maar liefst 25 concerten en evenementen per jaar in het kerkje. De eerste zondag van de maand is er altijd een koffieconcert. De mensen die meewerken – vaak een koor – moeten eerst in de kerk komen zingen, dan pas treden ze op in het koffieconcert. Ze zijn verrast en enthousiast over wat je als kerk kunt. De concerten en evenementen kennen meer niet-kerkelijke dan kerkelijke medewerkenden én bezoekers. www.kerkzuiderwoude.nl 15

De afdeling Missionair Werk & ...heeft als opdracht gemeenten te stimuleren werk te maken van het ‘kerk naar buiten’ zijn, pioniersplekken op te richten op plaatsen waar geen kerk (meer) is, en materiaal te maken waarmee kerkelijke gemeenten mensen kunnen aanspreken. Heeft u vragen over missionair werk? U kunt de medewerkers bereiken via hun e-mailadres. Ze zullen uw vraag graag beantwoorden.

Nynke Dijkstra-Algra “Ik schrijf veel, over allerlei missionaire thema’s. Samen met Hans van Ark bezoek ik alle classes tijdens de missionaire ronde en ben ik ook verder vaak in een plaatselijke gemeente om te praten over missionair werk of bijvoorbeeld geloofsopvoeding.” [email protected]

Hans van Ark “Ik denk momenteel met de afdeling Fondsenwerving verder na over een betere aanpak van de plaatselijke missionaire collectes. Met de IZB praat ik over hoe we onze samenwerking verder in gaan vullen, en met JOP over een gezamenlijk missionair project. Veel gezamenlijks, daar word ik enthousiast van.” [email protected]

Janet van Dijk

16

Bram Dijkstra

“Het lijkt gek zo in het voorjaar, maar ik ben samen met anderen alweer bezig met de adventskalender voor dit jaar. Maar ook met de veertigdagentijdkalender van volgend jaar is al een begin gemaakt. Zo gaat dat vaker. En het startzondagmateriaal, voor dit jaar, is net op de website gezet.”

“Lekker bezig met social media. Laatst heb ik nog meegedaan aan een erg boeiende eendaagse workshop over twitter, facebook en alles wat erbij kan horen. Ik broed nog op een strategie voor onze programmalijn, maar dat komt vast goed.”

[email protected]

[email protected]

bries voorjaar 2012

& Kerkgroei Pieter Versloot “Net een vergadering over de digikerk gehad, die gaat er nu toch echt komen. Het bedrijf dat de website bouwt liet de nieuwste versie van de webkerk zien. We zijn er nog niet uit wat voor dominee bij zo’n webkerk past. Ik beloofde met een nieuw voorstel te komen voor de profielschets.” [email protected]

Nel van Houwelingen “Ik kan weer vijftien nieuwe missionaire ambassadeurs welkom heten met handige missionaire materialen. Enkele artikelen daarvan waren op. De afdeling Logistiek vult de voorraad aan, net zoals die van de boekjes ‘Met hart en ziel’. Een scriba heeft er veertig nodig voor de kerkenraad en een gespreksgroep.” [email protected]

Marja Meerburg “Gemeenten met mooie missionaire activiteiten worden altijd naar mij doorgestuurd. We verlenen subsidie, mits de activiteit aan bepaalde voorwaarden voldoet. De gemeente die net belde doet iets moois met Kerst waar de hele buurt bij betrokken kan worden.” [email protected]

Lia de Jong-van Erk “Belde net met de koster van de locatie waar we volgende week zijn met de missionaire ronde; even het programma met haar doorgenomen. Hulde voor al die kosters die zorgen dat al die bijeenkomsten op rolletjes lopen. Een hele klus!” [email protected]

bries voorjaar 2012

17

Missionair Werk maakt mooie boekjes, kalenders en kaartensets. Ze zijn bedoeld voor persoonlijke inspiratie, maar ook geschikt om weg te geven. Om de prijs hoeft u het niet te laten. En de meeste boekjes hebben ook nog een staffelkorting.

Missionaire materialen De Geest krijgen Boekje over de negen vruchten van de Geest, met per vrucht een korte overdenking, passende bijbelteksten, een gebed, een lied, een gedicht, en een mooie afbeelding. Prijs € 4,95

Welkom! Voor mensen die de kerk zelden of nooit van binnen zien, is het boekje Welkom! geschreven. Met aandacht voor wat zich in de kerk allemaal afspeelt, en informatie over de christelijke feesten en symbolen. Prijs € 3,95

18

bries 2012

De kDe kerk viert feest! Het boekje ‘De kerk viert feest!’ geeft informatie over Kerst, Pasen, Pinksteren, doop, avondmaal, trouw en rouw. Het vertelt over de bijbelse oorsprong en over de betekenis voor het leven van mensen. Prijs € 3,95

Troost Dit boekje reikt woorden van troost aan. Het bevat citaten uit de Bijbel, gebeden, en gedichten liedteksten. Om zelf te lezen of weg te geven. Prijs € 3,95

Kaartenset ‘Levensthema’s’ Zes kaarten met subtiele verwijzingen naar bijbelse levensthema’s op de achterzijde, zoals Licht van de wereld, Brood van leven. In het gangbare formaat van 10 bij 15 cm. Prijs € 2,95

Geloof, Hoop, Liefde Prachtige cadeauboekjes met citaten uit de Bijbel, uitspraken van ‘mensen van naam’ en gedicht- en liedteksten van bekende schrijvers. Prijs € 5,95 per stuk, als set van drie € 15,Met bijbehorende ansichtkaarten in het gangbare formaat van 10 bij 15 cm. (zes per set) Prijs € 2,95

Boekjes en kaarten zijn te bestellen via www.pkn.nl/webwinkel, tel. (030) 880 13 37, [email protected].

bries voorjaar 2012

19

Romige linzensoep met korianderroom door kookdominee Han Wilmink

Simpel, in een half uur op tafel en (h)eerlijk! De ‘grap’ van deze soep is dat ze lekker romig de mond in glijdt maar niet vet is! Door de soep na het koken met de staafmixer te pureren wordt ze heerlijk zacht. Deze wijze van linzensoep maken is met name in Libanon populair. Libanese christenen eten dit gerecht vaak als afsluiting van de vastenperiode, de veertig dagen voor het paasfeest. De hele komijnzaadjes geven een bijzonder aroma. De korianderroom en de gerookte paprikapoeder maken de soep af! ‘Pimentón’, gerookt paprikapoeder, is afkomstig uit Spanje en is in fraaie blikken busjes te koop in goed gesorteerde supermarkten en delicatessenwinkels. Het heeft een lekkere licht pittige rooksmaak. Ook heerlijk in eiergerechten of paëlla! Zie voor de ingrediënten, de beschrijving van de bereiding van de soep en de bijbelse symboliek van linzensoep www.pkn.nl/missionair/recept 20

bries voorjaar 2012

Pinksteren Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. (Handelingen 2:2) Het pinksterfeest wordt wel ‘het geboortefeest van de kerk‘ genoemd. Pinksteren is het feest van de heilige Geest. De Geest is Gods aanwezigheid in mensen. ‘De Geest krijgen’ is geïnspireerd raken door Jezus. Dat begon ooit op het oogstfeest in Jeruzalem: de geest van God daalde neer op de aanwezige leerlingen. Ze raakten in vuur en vlam. En vanaf dat moment is de beweging begonnen van mensen die het goede nieuws over Jezus doorgeven, in alle talen en over heel de wereld.

Pinksteren is het tiende en laatste schilderij van de reeks ‘Schilderwerken’ van Jeltje Hoogenkamp die begint met Palmzondag. De tien kunstkaarten kosten vijf euro en zijn als serie te bestellen bij [email protected] o.v.v. het adres en het gewenste aantal series.

bries voorjaar 2012

21

Wij zijn afhankelijk van iets als een suizende bries, juist als wij op alle fronten toegeven verloren te hebben. Geen storm, geen schokkende gebeurtenis, geen vuur. Niets wat wij bewerkstelligen. Een fluisterende bries waarin we God ontdekken.1

Bries op de huid van een Wat is er tegen en wat is er voor dat ik christen word?

De kerk dient een vrolijk hart te houden.

Het is niet moeilijk aan te geven welke factoren allemaal hebben bijgedragen aan de leegloop van de kerken. Maar het is een hele opgave om, in gesprek met gewone mensen om je heen, te begrijpen wat mensen trekt om christen te worden of juist afstoot om christen te zijn. De vraag van de Ethiopiër ‘wat is er tegen dat ik gedoopt word?’2 zou je kunnen opvatten als een heel actuele vraag. Wat is er tegen en wat is er voor dat ik christen word? Het is een heel complex van persoonlijke levensgeschiedenis, omstandigheden, karakter, sociale rollen en verbindingen waardoor iemand al dan niet het christelijk geloof en in sommige gevallen de doop aanvaardt. Het is van belang bescheiden te zijn over wat kerken, evangelisten of mooie projecten daarin kunnen bereiken. Maar het kan verhelderend werken eens in kaart te brengen wat mensen van deze tijd antwoorden op de vraag ‘wat is er vóór dat ik christen word?’ Meestal volgen daarop verhalen in de sfeer van betrokkenheid bij betrouwbare vriendenkringen, nieuwe relaties, leraren en leraressen, contacten en gesprekken waarin vertrouwen een grote rol speelt. En welke hindernissen noemen mensen als zij zichzelf de vraag stellen ‘wat is er tegen dat ik christen word?’ Dat kunnen negatieve ervaringen met christenen, kerken en rituelen zijn. Het kunnen drempels zijn die de kerk zelf opwerpt: je hebt niet de goede kleur, geur, smaak of het goede taalgebruik. Een nieuwe hindernis, juist in deze tijd, kan zijn dat mensen naar hevig intense beleving zoeken en naar de meest authentieke vorm van geloven en overgave. Zó intens en authentiek dat men wel teleurgesteld moet raken in alle bestaande kerken groepsvorming. Wat kan de kerk doen? Dat betekent dat de kerk vooral binnen het eigen gebouw maar ook daarbuiten steeds ruimte moet faciliteren om gesprekken over deze vragen mogelijk te maken. Voorts lijkt het mij van groot belang te

22

bries voorjaar 2012

blijven inzetten op informatie over christelijk geloof voor starters. Het is verleidelijk hier over christelijk geloof voor dummies te spreken. Het gaat om laagdrempelige, positieve en rustige informatie voor mensen die nieuwsgierig zijn. Het is trouwens erg inspirerend om als gemeente (groep) eens een opzet voor een dergelijke basiscursus te maken. Dan blijkt dat wijzelf ook op menig terrein dummies zijn, en dat het heel uitdagend is om samen op eenvoudige, heldere manier uiteen te zetten wat belangrijke geloofsinhouden en oriënteringspunten voor het handelen zijn. Dan blijkt ook dat zingen, bidden en ontmoeten doorslaggevend zijn en zich niet altijd in een informatieve taal laten vangen. De kerk dient een vrolijk hart te houden. Daarmee bedoel ik dat vieringen, vergaderingen, keuze van jaarthema’s en van aankleding niet moeten treuren en somberen, maar uitgaan van de mogelijkheid van het opvangen van een fluisterende bries. Daarop antwoordend kunnen we op een verfrissende manier het geloof ter sprake brengen. We kunnen in de leer gaan bij Herman Finkers voor het natuurlijke taalgebruik. We kunnen goed over elkaar blijven spreken, ook als we zo verschillend zijn in onze gelovige antwoorden. We kunnen het goede aanwijzen dat in en buiten de kerken zomaar gebeurt. Wetenschap en kerk De kerk mag van de wetenschap hulp verwachten, en de wetenschap kan op een degelijke manier vragen stellen aan de kerk en antwoorden geven op vragen die in de kerk leven. Soms is de wetenschap te traag, te relativerend en te weloverwogen voor mensen met haast in de kerk. Maar waar is precies haast bij? Er is haast bij het licht, als mensen de nacht als te lang en te donker ervaren. We roepen ‘Kom haastig Heer’, wanneer mensen ten onder gaan. Maar de analyse van de huidige situatie van kerk en samenleving moet niet te gehaast gebeuren en niet te snel worden ingezet. Moeten we

missioloog de leegloop van de kerk aanvaarden als gegeven dat al door sommige sociologen ‘voorspeld’ is en door sommige theologen als oordeel van God wordt geduid vanwege de ongehoorzaamheid van het (kerk)volk aan de boodschap van kruis en verlossing? Beide wetenschappen worden op die manier voor de kar gespannen van de status quo. Het lijkt mij de opgave van de kerk voluit christelijke duidingen van het leven te geven midden in het leven van gelovigen en niet-gelovigen, en te bevorderen dat op scholen, in bibliotheken, in de sfeer van werk en ontspanning het gesprek daarover steeds gaande wordt gehouden. Bij die christelijke duidingen van het leven kan de theologie als wetenschap zeker nuttige handreikingen doen. Als de kerk al ‘reclame’ maakt, dan niet zozeer voor zichzelf maar voor Christus die haar heeft samengeroepen. Dan zullen er wel andere, tot nu toe wat ongewone, antwoorden komen en een ander soort binding, viering en groepsvorming. Uitstapje naar het buitenland Hoe doen andere kerken over de grenzen dat? In Duitsland wordt Mission op bijna dezelfde manier herontdekt als in Nederland, met bijna dezelfde aarzelingen én met bijna dezelfde experimenten. In Berlijn is een project van stadsmissie begonnen in een huiskamer en uitgelopen op een jongerenkerk van een paar honderd bezoekers. In Neurenberg is een Discotheekkerk, en in Karlsruhe is er een kerk in de Bouwmarkt. In Frankrijk hebben vijf katholieke en protestantse missionaire organisaties de handen ineen geslagen om een verwelkomend geluid te laten horen aan immigranten. Hier neemt de missie een protestgeluid aan tegen de vervreemdende harde wetten die op nationaal politiek niveau worden uitgevaardigd. Als we spreken over de goede PR van de kerk, laten we dan niet vergeten welke public relations Christus met vreemdelingen onderhoudt. In Engeland financiert de kerk een opleiding in Oxford

voor missionaire werkers die in onze oren soms wel heel eigenaardige standplaatsen hebben, zoals de dierentuin. Inderdaad, daar komen veel mensen. Al deze initiatieven roepen discussies op die net als in Nederland gaan over het oude imago van evangelisatie, de cultuur- en maatschappijkritische kracht van de missie, de behoefte aan kennis voor ‘beginners’ in cursussen, openheid voor nieuwe vormen en nieuwe taal. Bij deze en dergelijke initiatieven in buurlanden valt mij vaak op dat er niet zo’n afstand of afkeer bestaat tussen Jezusdevotie en missionaire inzet in de samenleving. Tussen glossy en gloria gaapt een kloof Natuurlijk willen we graag bij groepen horen die er een beetje glansrijk uitzien en uitstralen dat zij in the winning mood zijn. Het is verleidelijk om ook de kerk enigszins glossy te gaan presenteren. Dat past bij de tijd en gooit de muffe geur eruit. Toch denk ik dat Gods glorie een andere kwaliteit dan de glossy heeft. Het gaat uiteindelijk om verhoging van vernederden en het superglorieuze lied dat daarbij gezongen kan worden. Die beweging van vernedering naar verhoging kan veraf en dichtbij, in armoede en in gewelddadige familiegeschiedenissen plaatsvinden. Wanneer we dat zien gebeuren, worden we tot getuigen gemaakt. De taal van getuigenissen verwoordt wat we gezien hebben aan bevrijding in het eigen leven en in het leven van andere mensen, zonder opsmuk. Getuigenissen verwoorden waar we werkelijk hebben gezien dat mensen opbloeien als ze weten van vergeving, als ze gekend en erkend worden door God en een gemeenschap van mensen, als ze uit de verdoemhoeken kruipen van opstapelende financiële schulden of relationele pijn. Getuigen vormen een ketting van mensen vóór mij en naast mij die zeggen dat het uit te houden is, omdat zij Christus kennen. Het is een waagstuk en het is nooit helemaal te bewijzen, maar er zijn voldoende getuigen voor.

Prof. dr. Mechteld Jansen missioloog aan de Protestantse Theologische Universiteit

Voor deze bijdrage heb ik gebruik gemaakt van Birgit Weyel, ‘Gibt es eine Wiederkehr der Religion? Überlegungen zur Kirche als Kommunikationsraum’, in: Tim Unger (red), Zum Glauben reizen. Mission und Glaubensvermittlung in der postsäkularen Gesellschaft, Hannover 2011, 11-26, en haar toespraak op de EKD-synode Magdeburg, november 2011. Noten 1 1 Koningen 19:1-13. 2 Handelingen 8:36.

bries voorjaar 2012

23

Ik geloof dat God uit alles, zelfs uit het ergste kwaad iets goeds kan en wil laten ontstaan. Daarvoor heeft Hij mensen nodig die zich van alle dingen op de best mogelijke manier bedienen. Ik geloof dat God ons in elke noodsituatie zoveel weerstandsvermogen wil geven als we nodig hebben. Maar dat geeft Hij ons niet bij voorbaat, opdat we ons niet op onszelf maar alleen op Hem zullen verlaten. Dietrich Bonhoeffer (uit Door goede machten trouw en stil omgeven, Ten Have)