BRIEF. Lerarenopleiding & Leraarsgedrag en VELON werkgroep onderzoek. Inhoud

L&L nieuwsbrief oktober 2011

L L &

Nieuwsbrief van de VOR-Divisie Lerarenopleiding & Leraarsgedrag en VELON werkgroep onderzoek

BRIEF De L&L-brief is een gezamenlijke uitgave van de VOR-divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag en de VELON-werkgroep Onderzoek. Meer informatie over de activiteiten van de divisie vindt u op de VORwebsite: www.vorsite.nl/nl/divisies/lerarenopleiding_en_leraarsgedrag.html Jaargang 17, nummer 2

Inhoud Inhoud ............................................................................................................................... 1 Van de redactie ................................................................................................................ 2 Verslag ORD-congres: Passie voor Leren................................................................... 3 Verslag van ORD-roundtable over docentprofessionalisering ............................. 5 Verslag themabijeenkomst VOR Divisie L&L 25 mei 2011: Communities van docenten en docenten-in-opleiding................................................................................ 7 Nieuwe bestuursleden ................................................................................................... 9 Nieuw redactielid.......................................................................................................... 11 Pas gepromoveerd: Marjolein Dobber...................................................................... 12 Recente Promoties......................................................................................................... 15 Oraties en congressen................................................................................................... 16 Vacatures......................................................................................................................... 17 Mededelingen van het bestuur .................................................................................. 18

1


Van de redactie Beste VOR- en VELON-leden, Bij deze ontvangt u de nieuwsbrief van oktober 2011. In deze editie blikken we terug op diverse bijeenkomsten, conferenties en promoties. Zo besteden we aandacht aan het ORD-congres, de themabijeenkomst van de VOR-divisie L&L en de promotie van Marjolein Dobber. Verder in deze nieuwsbrief: informatie over verschenen proefschriften, een overzicht van congressen en ten slotte mededelingen van het bestuur. Wij zijn verheugd u te kunnen melden dat het bestuur van de divisie L&L is versterkt met twee nieuwe leden: Maaike Endedijk en Martijn Willemse. Tevens hebben we een nieuw redactielid gevonden: Marieke Pillen neemt vanaf deze nieuwsbrief de plaats in van Esther Canrinus. Wij wensen onze nieuwe leden veel succes en plezier met hun werkzaamheden binnen onze divisie. Maaike, Martijn en Marieke zullen zich verderop in deze nieuwsbrief aan u voorstellen. Met de nieuwsbrief willen we u op de hoogte houden van de activiteiten binnen ons (onderzoeks)veld. Heeft u zelf een interessant nieuwtje, een boeiende activiteit bijgewoond, een vacature binnen uw instelling, of heeft u tips, laat het ons weten via [email protected]. De redactie bedankt hierbij de mensen die hebben meegewerkt aan deze nieuwsbrief: Janneke van de Pol en Marjolein Dobber.

Wij wensen u veel leesplezier! Migchiel van Diggelen, Marieke Pillen en Lisa Gaikhorst

2


Verslag ORD-congres: Passie voor Leren Door: Janneke van de Pol Universiteit van Amsterdam Onderwijs Research Dagen 8-10 juni 2011 De ORD werd dit jaar gehouden in het Zuiden des lands. Met de School of Business and Economics als congresmiddelpunt en het Vrijthof als middelpunt van de sociale activiteiten vervulde Maastricht perfect de rol van congresstad. Met 600 deelnemers en 252 presentaties was het een drukke maar gezellige bedoening. De conferentie werd geopend met het uitreiken van de gebruikelijke prijzen. Ten eerste, de prijs voor de beste dissertatie van 2010. Deze werd uitgereikt aan Ahmed Wondimu voor zijn dissertatie over emoties in het wiskunde-onderwijs. Hij werd door de jury bijvoorbeeld geprezen voor de toevoegende waarde voor de onderzoeksliteratuur en de variëteit aan onderzoeksmethoden die gebruikt werd zoals bijvoorbeeld hartslagmetingen. Vervolgens werd de prijs voor het beste artikel uit Pedagogische Studiën van 2010 uitgereikt aan Witte, Rijlaarsdam en Schram met het artikel: Empirisch gefundeerde theorie voor literaire ontwikkeling en didactische differentiatie in de Tweede Fase. Tot slot werd de VPO begeleidersprijs 2010 uitgereikt aan Theo Eggen van het Cito/UTwente, die sterk is in het aanpassen van zijn begeleidersstijl aan de promovendus. Behalve 8 parallelsessies waarin papers, poster en round-tables aan bod kwamen, waren er ook drie keynotes. Jaap Dronkers (Universiteit Maastricht) maakte in zijn onderzoek gebruik van de PISA 2006 data om de effecten van gestratificeerde en nietgestratificeerde onderwijsstelsels op cognitieve uitkomsten te onderzoeken. Nieuw hierin is bijvoorbeeld dat hij het curriculum-niveau van de leerling meeneemt als variabele. Een van zijn hoofdbevindingen is dat het effect van het

3


curriculum-niveau sterker is in gestratificeerde onderwijsstelstels. Het onderwijssysteem blijkt verschillende consequenties te hebben voor de prestaties van allochtone kinderen vergeleken met autochtone kinderen. Reinhard Pekrun (Ludwig Maximilians University, München) ging in zijn keynote in op emoties in leerprocessen. Zowel positieve emoties zoals trots en 'enjoyment' als negatieve emoties zoals angst en verveling kwamen aan bod. Emoties blijken geen direct effect te hebben op leerprestaties maar gemedieerd te worden door bijvoorbeeld motivatie. Emoties worden mede bepaald door eigen appraisals van bijvoorbeeld de taak of het vak, prestatie-oriëntatie en omgevingsfactoren. Fons van Wieringen presenteerde bevindingen van het rapport van de Commissie Nationaal Plan Toekomst Onderwijsschappen. Een herconstituering van de onderwijswetenschappen is wenselijk bijvoorbeeld door het opstellen van een sectorplan. De ORD werd afgesloten, onder andere, met de uitreiking van de prijs voor de beste poster getiteld: DYNAMIND: naar dynamisch en gestructureerd vraaggestuurd leren met digitale conceptmapping van H. Stofhof, D. Sluijsmans en H. van Vlokhoven (Hogeschool Nijmegen).

4


Verslag van ORD-roundtable over docentprofessionalisering Door: Lisa Gaikhorst Universiteit van Amsterdam Het thema ‘Lerarenopleiding en Leraarsgedrag’ was goed vertegenwoordigd op het ORD-congres. Talrijke papersessies, posterpresentaties en roundtable-sessies waren georganiseerd rondom dit thema. Hieronder volgt een verslag van een roundtable-sessie over docentprofessionalisering. De roundtable had de titel ‘Toekomstig onderzoek naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren’ en werd geleid door Klaas van Veen (Universiteit Leiden/Iclon). In de bijeenkomst werd de (pas verschenen) NWO-PROO reviewstudie naar docentprofessionalisering besproken (Van Veen, Zwart,Meirink & Verloop, 2010). Doel van de review was in kaart te brengen wat op dit moment bekend is over effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies voor leraren. Tijdens de rountable werden allereerst de belangrijkste conclusies van de review besproken. Deze conclusies luiden als volgt: 1. Professionaliseringsinterventies lijken vooral effectief wanneer de inhoud van de interventie betrekking heeft op de vakinhoud, vakdidactiek en het leerproces van leerlingen. 2. De vorm van professionaliseringsinterventies (of professionalisering op of buiten de werkplek plaatsvindt) lijkt niet het meest relevante kenmerk van effectieve interventies te zijn. Andere kenmerken (zoals de inhoud) blijken relevanter. 3. Interventies waarbij leraren zelf actief en onderzoekend leren en waarbij ze samen met collega’s leren zijn het meest effectief. 4. Er moet substantieel tijd zijn voor leraren om te leren en de professionaliseringsinterventie zou moeten samenhangen met het schoolbeleid. Ook moet met de interventie aangesloten worden bij de specifieke problemen van leraren. 5. Er moet een duidelijk idee zijn over hoe kenmerken van de interventie samenhangen met de beoogde leerresultaten (‘theory of improvement’). 6. Bepaalde schoolorganisatorische randvoorwaarden bevorderen dat een professionaliseringstraject succesvol en blijvend is (zoals leiderschap, tijd, het creëren van een professionele leergemeenschap en een cultuur om te leren). Na het toelichten van de belangrijkste conclusies, ging Van Veen nader in op de problemen die zich voordoen in het onderzoek naar effectieve professionaliseringsinterventies. Zo zijn recente vormen van professionalisering nog nauwelijks onderzocht op effectiviteit (veel onderzoek heeft betrekking op de meer traditionele vormen, zoals workshops en cursussen) en is er een overvloed aan studies

5


dat één programma of interventie onderzoekt in één specifieke setting, maar ontbreekt het aan studies die betrekking hebben op meerdere interventies en kenmerken, uitgevoerd in meerdere settings. Een algemeen probleem is dat er geen harde uitspraken gedaan kunnen worden over ‘wat werkt’. Veel recente vormen van professionalisering zijn namelijk nauwelijks op effectiviteit onderzocht en niet op een vergelijkende manier. Daarom kunnen in de review geen uitspraken gedaan worden over de effectiviteit van professionaliseringsvormen. Er kunnen alleen kenmerken van effectieve professionalisering in zijn algemeenheid beschreven worden en die kenmerken moeten dan opgevat worden als aanwijzingen voor wat werkt en wat niet. Tot slot ging Van Veen met de aanwezigen in discussie over mogelijk vervolgonderzoek naar professionaliseringsinterventies. Daarbij stelde hij de vraag of vervolgonderzoek naar professionaliseringsinterventies wenselijk is en zo ja, op welke wijze dit dan zou moeten gebeuren (zou bijvoorbeeld grootschalig onderzoek - zoals in Amerika wordt gedaan - in Nederland mogelijk en wenselijk zijn?). De aanwezigen waren het er unaniem over eens dat vervolgonderzoek op dit terrein nodig is. Alleen al gezien het feit dat er veel vernieuwende professionaliseringsvormen zijn is het wenselijk om door te gaan met het onderzoek naar de effectiviteit daarvan. Op de vraag hoe dit onderzoek dan vervolgens vorm zou moeten krijgen, waren de meningen verdeeld. Sommige deelnemers voelden vooral voor grootschalig onderzoek, terwijl anderen juist pleitten voor meer kleinschalig en diepgaand onderzoek. Men stelde bij het grootschalige onderzoek vraagtekens bij de praktische uitvoerbaarheid en de meerwaarde ervan (leidt een dergelijk onderzoek wel tot meer inzicht in ‘wat werkt’ en onder welke omstandigheden?). Ook zag men het gevaar van het ‘top-down’ invoeren van de resultaten (als men in grootschalig onderzoek vindt dat iets werkt, dan moet het ook door iedereen zo uitgevoerd worden). Bij het kleinschalige onderzoek stelde men vooral vraagtekens bij de generaliteit. Van Veen besluit dat het wellicht een mogelijkheid is om een serie casestudies uit te voeren, op basis hiervan hypotheses te genereren en deze vervolgens weer te testen in een grootschalig(er) onderzoek. De algehele conclusie van de bijeenkomst was dat er voldoende praktische problemen liggen op het gebied van professionaliseringsinterventies en dat vervolgonderzoek dan ook zeer zeker gewenst is!

6


Verslag themabijeenkomst VOR Divisie L&L 25 mei 2011: Communities van docenten en docenten-in-opleiding Door: Maaike Endedijk Universiteit Twente Tijdens de afgelopen themabijeenkomst (25 mei 2011) van de VOR divisie L&L stond het aandachtsgebied “Teacher professional development through computer supported collaborative learning” op het inhoudelijke programma. De aio’s, Marjolein Dobber, Inne Vandyck en Patricia Brouwer presenteerden een methodologisch onderdeel uit hun proefschriften, namelijk de ontwikkeling van een instrument om te bepalen in welke mate een groep een community (leer-werkgemeenschap) is. Het proefschrift van Marjolein was net gedrukt, de proefschriften van Inne en Patricia worden momenteel afgerond, dus verser kon het bijna niet. De bijeenkomst was zo opgezet dat we als toehoorders zelf konden ervaren hoe lastig het is om te bepalen in hoeverre een groep een community is. Zo kan de samenstelling van de groep al een bepalende factor zijn bij de keuzes die bij de ontwikkeling van het instrument zijn gemaakt. Bij Marjolein bestonden de groepen uit docenten-in-opleiding, al dan niet met een lerarenopleider erbij. De onderzoeksgroep van Patricia bestond uit ervaren docenten en het onderzoek van Inne uit een mengeling van deze groepen. Zowel docenten-in-opleiding, als een lerarenopleider en ervaren docenten vormden samen een community. En natuurlijk kregen wij deze ingewikkelde groep als case voorgelegd om zelf criteria te bedenken om de mate van community te gaan bepalen. Voordat wij aan de slag gingen, kregen we eerst enige uitleg over het begrip community. Dit wordt door de onderzoeksters gedefinieerd als een groep van docenten met een bepaalde groepsidentiteit, interactioneel repertoire en gedeeld domein. Hieronder vallen dan verschillende elementen die gemeten kunnen worden. Zo vallen onder groepsidentiteit begrippen als “multiple perspective contribution” en “social ties”, interactioneel repertoire bestaat onder andere uit “regulation of interaction” en gedeeld domein valt af te lezen aan het hebben van “collective goals”. Vervolgens hebben we in groepjes deze vier elementen gedefinieerd en geobserveerd. Dat bleek nog niet eenvoudig. Soms lukte het om een oordeel te vormen, maar vaak hadden de deelnemers meer voorkennis over de groep nodig om iets zinnigs te zeggen over de mate van community zijn. Een tweede observatie van dezelfde video hielp om aanvullende informatie te verzamelen, maar het bleef een lastige klus. Wat ons allen in ieder geval is bijgebleven dat de dataverzameling en –analyse een monnikenwerk is geweest voor deze onderzoeksters. Na de opdracht hebben de drie onderzoeksters toegelicht welke keuzes zij zelf hebben gemaakt bij de opzet van hun instrument en onderzoek. Zo heeft Patricia Brouwer de theorie van Wenger over Communities of Practice gebruikt om de community degree en community development te meten. In haar onderzoek bleek dat het nog lastig is om met

7


een tweede beoordelaar overeenstemming te bereiken over de drie niveaus van de verschillende elementen zoals zij die had onderscheiden. Het extra oordeel resulteerde wel in een verscherping van haar eigen observaties en ook de kwalitatieve data uit logboeken gaven een rijk beeld van de community building bij groepen ervaren docenten. Inne Vandyck heeft om community building te meten de observeerbare indicatoren gebruikt waar we ook zelf mee hadden mogen stoeien tijdens de opdracht. Een van haar studies had als focus het doel van de community: of deze meer op intervisie of meer op productontwikkeling gericht was. Zij heeft gekeken of afhankelijk van deze doelen er ontwikkeling te zien was op de observeerbare community-indicatoren. Hieruit bleek dat er voor intervisie geen ontwikkeling te zien was, maar wel voor het doel productontwikkeling op de indicatoren gedeeld interactie repertoire en gedeeld domein. Het onderzoek van Marjolein Dobber dat werd gepresenteerd richtte zich op de regulatie van samenwerking. Met behulp van discourse analysis heeft zij gekeken naar wie deze samenwerking stuurde en wat de functie van deze regulatie was. Ze heeft gekeken in bestaande groepen naar actie als onderdeel van een grotere sociale interactie, naar hoe verschillende mensen invloed op het samenwerkingsproces hebben. Zo bleek dat de lerarenopleider veel invloed heeft, maar dit kan door de docenten-in-opleiding ook geremd of gestimuleerd worden. Er was wel verschil tussen de groepen in de mate die er is voor dio’s om te reguleren. Daarnaast hadden de regulatieve acties verschillende functies: focussen op een topic, naar een volgende fase gaan in de samenwerking, en ruimte creëren voor een nieuwe fase. Referent Henk Zijlstra benadrukte in zijn commentaar dat de school de pretentie heeft om veel te samenwerken en samen te leren. Bij het onderwijs hoort dit werken en leren erg bij elkaar, dit is volgens hem moeilijk te scheiden. De onderzoeken zijn voor hem van waarde om te laten zien wat de stand van zaken is in het onderwijs. Onderwijs hoort kinderen voor te bereiden, het leren van docenten moet daarmee in functie staan van het leren van leerlingen. Onderwijs moet altijd in beweging zijn, dus mensen moeten samenwerken in leergemeenschappen. Wel moet het duidelijk zijn wat het belang is van samenwerking, in hoeverre zijn mensen ook afhankelijk van elkaar? Henk Zijlstra is van plan om meer aandacht te besteden op zijn school aan samenwerking. Referent Rosanne Zwart complimenteerde de onderzoeksters met hun schrijfkunsten. Ze onderstreepte nogmaals – mede vanuit eigen ervaring – hoe lastig het is om binnen een aandachtsgebied tot overeenkomst te komen over definiëring van begrippen en dat het prettig is dat er ruimte is voor verschillende perspectieven zoals in dit aandachtsgebied. Daarnaast gaf zij als aandachtspunt mee om na te denken in hoeverre het mogelijk is om echt als buitenstaander te observeren en hoe je kunt voorkomen dat je alleen maar meet wat je kunt meten en dat dit wellicht niet hetzelfde is als wat je allemaal wilt of moet meten om een begrip goed in kaart te brengen. Vaak onoplosbare dilemma’s voor onderzoekers, maar wel goed om in de gaten te blijven houden. Haar bijdrage eindigde met een mooie visuele afsluiting over het ontstaan van goede ideeën en daarmee hopen we in deze L&L-bijeenkomst allemaal onze bijdrage te hebben geleverd om een klein stukje van een goed idee tot leven te brengen.

8


Nieuwe bestuursleden

In de vorige nieuwsbrief werd vermeld dat er een plaats in het bestuur vacant was door het vertrek van Gerda Geerdink. Twee enthousiaste en capabele leden hadden zich voor deze plaats aangemeld: Maaike Endedijk en Martijn Willemse. Tijdens de divisiebijeenkomst op 25 mei heeft een verkiezing plaatsgevonden, waarbij de aanwezige leden konden stemmen op de kandidaat van hun voorkeur. Het was een zeer bijzondere stemming, want het was mogelijk om op beide kandidaten te stemmen. Vrijwel alle aanwezigen hebben hun stem uitgebracht op beide kandidaten. Als bestuur heten wij onze twee nieuwe leden van harte welkom! Introductie nieuwe bestuursleden:

Maaike Endedijk Universiteit Twente In 2003 heb ik kennis gemaakt met het domein van Lerarenopleiding en Leraarsgedrag toen ik mijn afstudeeronderzoek deed naar professionele ontwikkeling van docenten in opleiding bij de universitaire lerarenopleiding in Groningen (UOCG). Ik was al snel gefascineerd door dit interessante terrein van onderzoek en alle praktijkvragen die daaraan gekoppeld waren. Ik kon mijn interesse hierin voortzetten door middel van een promotieonderzoek aan het IVLOS (UU) naar zelfregulerend leren van docenten-in-opleiding, dat ik in 2010 heb afgerond. Tijdens mijn aio-tijd ben ik ook steeds meer activiteiten in de lerarenopleiding gaan doen: vormgeven van de beoordeling en het portfolio, begeleiding en opzetten van praktijkgericht onderzoek, begeleider van ervaren docenten in het Academische Schoolproject en als lerarenopleider in de educatieve minor. Sinds een jaar werk ik nu als Universitair Docent aan de Universiteit van Twente. Ik geef onderwijs en doe onderzoek naar hoe mensen leren in arbeidssituaties, met een specifieke focus op professionele ontwikkeling van docenten. Daarnaast geef ik met enige regelmaat advies op basis van mijn promotieonderzoek aan verschillende lerarenopleidingen over hoe zij docenten-inopleiding kunnen begeleiden bij hun ontwikkeling tot actief en betekenisgericht lerende professional. Als bestuurslid hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan het organiseren van de samenwerking en uitwisseling van ideeën van collega’s binnen het L&L-domein tussen universiteiten en wellicht ook op internationaal gebied. Zo ben ik ook junior coördinator van de Special Interest Group Teaching en Teacher Education van de EARLI. Ik zal mijn

9


ambities nog wel even in de ijskast moeten zetten, want van half september tot half januari mag ik mijn aandacht even volledig op iets anders gaan richten, namelijk het (aanstaande) moederschap. Ik hoop jullie daarna weer te ontmoeten op inspirerende L&L-bijeenkomsten! Maaike Endedijk ([email protected])

Martijn Willemse Hogeschool Windesheim Sinds mei j.l. ben ik toegetreden tot het bestuur van de VOR divisie L&L. De hoogste tijd om me dus even voor te stellen via deze nieuwsbrief. Momenteel ben ik werkzaam binnen de lerarenopleiding en het kenniscentrum van de hogeschool Windesheim. Hier ben ik verantwoordelijk voor een team onderwijskundigen en pedagogen. Daarnaast participeer ik in onderzoeksprojecten waarin opleiders en leraren centraal staan. Onderwijs, onderzoek en leraren(opleidingen) vormen één van de rode draden in mijn leven. Als orthopedagoog en onderwijskundige heb ik het onderwijsveld op verschillende wijzen leren kennen. Zo ben ik ondermeer werkzaam geweest in het (speciaal) onderwijs, bij een schoolbegeleidingsdienst en bij de Vrije Universiteit Amsterdam. Mijn promotieonderzoek aan de lerarenopleiding van de VU richtte zich op de wijze waarop lerarenopleiders vormgeven aan de voorbereiding van aanstaande leraren op hun pedagogische opdracht. Zoals uit het bovenstaande zal blijken, is onderwijsonderzoek in het bijzonder naar opleiders, opleidingen en leraarsgedrag waar een groot deel van mijn interesse ligt. Voor mijn werkzaamheden als onderzoeker en opleider vind ik het daarom erg belangrijk om met collega’s kennis uit te kunnen wisselen over onderwijs, onderzoek en de opleidingspraktijk. Dit betreft voor mij niet alleen discussie over de opbrengsten van onderwijsonderzoek ten behoeve van de opleidingspraktijk, maar ook over de methoden van onderzoek. Ik verheug me er dan ook op om via het bestuur van de divisie bij te kunnen dragen aan het onderzoek naar en de praktijk van leraren(opleiders) ten behoeve van de kwaliteit van het onderwijs.

10


Nieuw redactielid

Marieke Pillen Eindhoven School of Education Bij de ORD, afgelopen juni, ontmoette ik Lisa en zij vroeg mij of ik zin had om bij de redactie van de nieuwsbrief van de VOR divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag te komen. Dat leek me een goed idee, zeker omdat mijn promotieonderzoek over dilemma’s van beginnende leraren en het onderwijs dat ik geef daar helemaal binnen passen. Als opvolgster van Esther Canrinus, die in oktober gaat promoveren (alvast gefeliciteerd Esther!) , zal ik me even kort voorstellen. Na een studie orthopedagogiek, verkorte Pabo en 2.5 werkervaring in het basisonderwijs in Utrecht, werk ik sinds 2008 bij de Pedagogisch Technische Hogeschool van Fontys in Eindhoven. Dit is een lerarenopleiding voor technische vakken: veelal MBO-ers worden hier opgeleid tot leraar techniek (o.a. motorvoertuigentechniek, electrotechniek, bouw, schilderen, maar ook consumptieve techniek) in het VMBO of MBO. Op dit moment geef ik een dag in de week les aan derdejaars studenten over de beroepscomponent. De studenten werken op en onderzoeksmatige manier aan een leerarrangement voor hun leerlingen, dat vervolgens geëvalueerd wordt. Het leren van de leerling staat dus centraal. Daarnaast geef ik regelmatig lessen over de ‘zorgleerling’ en heb ik samen met collega’s onderzoeksworkshops ontwikkeld en uitgevoerd. Het is niet alleen leuk om les te geven, maar het is ook zeker van belang voor mijn promotieonderzoek naar dilemma’s in de professionele identiteit van beginnende leraren om dichtbij de student/beginnende leraar te blijven. Dilemma’s zijn complexer dan de bekende ‘beginnersproblemen’ en blijken gepaard te gaan met negatieve emoties. Ook willen beginnende leraren graag werken aan hun dilemma’s, ze zoeken manier om er mee om te gaan. Hopelijk leiden de inzichten die dit onderzoek oplevert tot meer aandacht voor dilemma’s en voor de ontwikkeling van de professionele identiteit van beginnende leraren in de lerarenopleidingen. Het zal duidelijk zijn dat mijn interesse bij de lerarenopleidingen en (beginnende) leraren ligt, vandaar dat ik graag mijn bijdrage aan deze nieuwsbrief lever!

11


Pas gepromoveerd: Marjolein Dobber Door: Lisa Gaikhorst Universiteit van Amsterdam * Wat is de titel van je proefschrift en wanneer heb je deze verdedigd? De titel is: Collaboration in groups during teacher education. De verdediging was op 21 juni 2011 om 16.15 in het Academiegebouw in Leiden. Ik vond het een hele bijzondere dag. Mijn promotie was ’s middags dus ik kon het ’s morgens rustig aan doen en nog even op mijn gemak met wat mensen ergens wat drinken. Daarna gingen we naar het Academiegebouw. Toen ik op de kamer van de pedel zat te wachten tot ik eindelijk naar binnen mocht, was ik toch wel erg zenuwachtig, ik vond het echt heel spannend. Eenmaal binnen kwam de promotiecommissie en zag ik allemaal vriendelijke gezichten, er viel toen al gelijk een stukje spanning van me af. Daarna ging het allemaal heel snel voorbij. Ik vond de vragen over het algemeen heel leuk, wel pittig, maar niet zo dat ik er niet op wist te antwoorden. Er was ook vrij veel interactie. Ik had het gevoel dat het een goede verdediging was, in die zin dat ik het idee had dat de zaal ook inzicht kreeg in wat ik precies had gedaan. Daarna waren er allemaal mooie woorden van mensen in kaarten en stukjes tijdens de receptie, dat vond ik heel erg leuk om mee te maken. Na de receptie was er een buffet en ter afsluiting van de dag nog een feest. Ik kijk terug op een hele mooie en gezellige dag. * Kun je kort iets vertellen over het onderzoek dat je gedaan hebt? Ik heb onderzoek gedaan naar samenwerking binnen verschillende typen groepen in de lerarenopleiding. De eerste studie die ik heb gedaan ging over in hoeverre samenwerking op dit moment in de lerarenopleiding een onderdeel is van het curriculum. In deze studie vonden we dat er wel wordt samengewerkt in verschillende typen groepen, maar dat deze samenwerking niet systematisch is en dat het niet expliciet als leerdoel wordt neergezet. Vervolgens heb ik een ontwerp gemaakt voor het bevorderen van de samenwerking, gebaseerd op ontwerpprincipes als ‘rollen verdelen’ of ‘samen een gemeenschappelijk doel bepalen’. Die principes heb ik ontwikkeld door gebruik te maken van de lerarenopleiders, de docenten in opleiding en experts op het gebied van communities. In focusgroepen hebben we allerlei ontwerpprincipes bedacht en in combinatie met de literatuur is daar een hele lijst uitgerold. Vervolgens hebben we die geïmplementeerd en toen kwamen we er eigenlijk achter dat er onder het samenwerken nog een soort conditie zit die van belang is, namelijk regulatie van communicatie (op welke manier doen studenten dat en hoeveel vrijheid krijgen ze daarvoor binnen het programma?). In een volgende studie hebben we daar specifieker naar gekeken. In deze studie heb ik gevonden dat de mogelijkheden voor studenten om actief te reguleren steeds groter worden gedurende het programma van de lerarenopleiding. Daarnaast hebben we in deze studie nog een aantal bevindingen gedaan, bijvoorbeeld dat de rol van de opleider hierbij heel erg van belang is. Uit die

12


studie kwam ook weer een aantal zaken naar voren die goed zouden zijn voor de lerarenopleiding, bijvoorbeeld studenten een duidelijke structuur te bieden waar binnen zij gesprekken kunnen voeren. In de laatste studie heb ik specifiek gekeken naar onderzoeksgroepjes binnen de lerarenopleiding. Dat bleek best een lastig samenwerkingsverband te zijn, het was vrij veeleisend voor de dio’s. Wij hebben naar twee van dat soort groepjes gekeken en zagen dat daarbij twee processen van belang zijn, namelijk elaboratie (het verkennen van de mogelijkheden) en beslissingen nemen (knopen doorhakken). Deze twee processen zouden alternerend gebruikt moeten worden bij een onderzoeksproject. Een van de onderzochte groepjes deed dit heel duidelijk, bij het andere groepjes kwamen de processen niet tot hun recht. * Wat is voor het wetenschappelijk forum de belangrijkste uitkomst van je onderzoek? Vanuit de wetenschap is er heel veel aandacht voor communities en wordt er gezegd dat samenwerken heel veel kan opleveren, maar vanuit mijn studie blijkt dat we eigenlijk nog niet heel erg goed hebben nagedacht over hoe je docenten hierop in de lerarenopleiding kan voorbereiden. De eerste logische stap op weg naar zo’n community is de lerarenopleiding, maar op dit moment is daar nog niet voldoende over nagedacht, over op welke manier samenwerking tussen ’docenten in opleiding eruit zou moeten zien. Mijn onderzoek heeft inzichten opgeleverd over hoe samenwerking in de lerarenopleiding eruit ziet. * Wat heeft ‘de praktijk’ aan jouw onderzoek? Mijn onderzoek geeft een groot aantal aanbevelingen, waar de lerarenopleidingen hun progamma’s mee zouden kunnen verbeteren. De belangrijkste aanbeveling is denk ik dat ik aangeef dat er verschillende typen groepen kunnen zijn die allemaal hun eigen voordelen hebben (om docenten in opleiding voor te bereiden op de lespraktijk). We moeten niet toe naar een uniform systeem, maar we moeten juist differentiëren naar gelang de groepen die er bestaan binnen de lerarenopleiding. Elke lerarenopleiding moet voor zichzelf kijken welke groepen er al bestaan binnen de opleiding en wat er allemaal nodig is om het samenwerken een goede plek te geven. * Nu je weet wat het is om een promotieonderzoek te doen, zou je het dan nog een keer doen? Ja, ik zou het wel nog een keer doen, maar ik weet dat het heftig kan zijn op sommige momenten. Ik heb zelf heel gedetailleerde analyses gedaan (discoursanalyses, waarbij ik echt heel veel uren video heel gedetailleerd heb bekeken), daar ben ik een jaar mee bezig geweest, om dat door te blijven zetten was best pittig. Dat was wel het zwaarste gedeelte aan mijn hele onderzoek. Tegelijkertijd is het ook heel mooi om te zien dat er iets uitkomt, maar het vergt wel heel veel uren werk voordat je een beetje resultaat hebt. Dat vond ik er wel zwaar aan. Maar ik heb ook wel ontzettend veel geleerd van het proces; samenwerken met collega’s, presenteren op congressen, deel uitmaken van een communitie van onderwijsonderzoekers, de euforie als je komt tot mooie resultaten, ik heb daar veel van geleerd op allerlei vlakken en daar ben ik echt heel blij mee.

13


* Wat wil je binnen nu en 5 jaar bereikt hebben? Ik ben nu als docent aan het werk en hoop dat ik me daarin de komende tijd meer kan gaan ontwikkelen, omdat dat nog vrij nieuw voor me is. Ook hoop ik me qua onderzoek verder te ontwikkelen, dat ik hele mooie artikelen mag gaan schrijven. Keuzevragen * Data verzamelen of artikelen schrijven? Dat is een moeilijke, maar ik denk toch data verzamelen. Ik heb zelf het data verzamelen als heel erg leuk ervaren, dat waren echt momenten dat je inspiratie krijgt. * Onderzoek of onderwijs? Op dit moment kies ik voor onderwijs, omdat dat voor mij nog helemaal nieuw is. Onderzoek wil ik ook graag doen, maar nu is onderwijs even de hoofdmoot. * Hoogleraar of minister van onderwijs? Dan zou ik toch voor hoogleraar gaan, want als minister van onderwijs ben je zoveel met beleid bezig en mensen die je tevreden moet houden, dat politieke spel daar zou ik niet blij van worden. * ORD of AERA/EARLI? Dan kies ik voor de AERA. Ik vond de ORD ook heel erg leuk en gezellig, maar bij de AERA is de diversiteit aan sessies zo ontzettend groot en zijn er zoveel interessante onderzoekers die je kunt ontmoeten, dat vind ik heel leuk. Er zitten af en toe ook hele grappige sessies bij de AERA, ik vind het een heel leuk congres.

14


Recente Promoties

Wie

Wanneer

Instituut

Marjolein 21 juni Dobber 2011

Universiteit Leiden, ICLON

Mariska MinLeliveld

Universiteit Leiden, ICLON

18 mei 2011

Wie

Wanneer

Esther Canrinus

27 oktober 2011

Patricia Brouwer

15 november 2011 29 november 2011

Frank Cornelissen

Irene van Stiphout

14 december 2011

Titel Proefschrift Collaboration in groups during teacher education Supporting medical teachers’ learning: characteristics of effective instructional development

Link http://www.iclon.leidenuniv.nl/ onderzoek/onderzoek/dobberpromotie-2011.html http://www.iclon.leidenuniv.nl/ onderzoek/onderzoek/minleliveld-promotie-2011.html

Aankomende promoties Instituut Titel Proefschrift RijksuniverTeachers’ siteit sense of their Groningen professional identity Universiteit Collaboration Utrecht in teacher teams Knowledge TU/e, processes in Eindhoven SchoolSchool of University Education networks The TU/e, Development Eindhoven of algebraic School of proficiency Education

Link http://www.rug.nl/gmw/ni euws/agenda/112707_promo tie_Canrinus

https://venus.tue.nl/epcgi/ep_detail.opl?taal=NL&fa c_id=101&voor_org_id=&rn= 20072621&hash=2rXgOElnF77 hi5e4pdI827en6w https://venus.tue.nl/epcgi/ep_detail.opl?taal=NL&fa c_id=101&voor_org_id=&rn= 20000951&hash=2x9YU4Q2H kGmfIsNC6OlpONg2H

15


Oraties en congressen Oratie Perry den Brok Locatie: Eindhoven School of Education Datum: 26 oktober 2011 Meer info: http://www.tue.nl/universiteit/over-de-universiteit/eindhoven-school-ofeducation/agenda/oratie-perry-den-brok/ ICO Toogdagen Locatie: Auditorium Eindhoven Datum: 3 en 4 november 2011 Meer info: https://sites.google.com/site/icotoogdagen2011/ VELON studiedag Locatie: Fontys Lerarenopleiding Tilburg Thema: De kennisbasis van lerarenopleiders; wat doe je ermee? Datum: 11 november 2011 Meer info: http://www.velon.nl/congressen_en_studiedagen/?key=congressen_en_studiedagen EAPRIL Locatie: Nijmegen Thema: Balancing workplace learning and practitioner research across professional fields Datum: 23-25 november 2011 Meer info: http://www.eapril.org/EAPRIL2011 Atee Winterconferentie Locatie: University of Coimbra, Portugal Thema: The professional development of teacher educators. Bringing together policy, practice and research. Datum: 2-4 april 2012 Meer info: http://atee.macam.ac.il UNIVERSITY OF COIMBRA, PORTUGAL 2 – 4TH APRIL, 2012 UNIVERSITY OF COIMBRA, PORTUGAL

16


Vacatures

Vacature AMC Amsterdam/FHML Maastricht (Faculty of Health, Medicine and Life Sciencese – Promovendus voor het onderzoeksproject ‘Quality Management of Teaching Faculty and Residency Training Programs’. De vacature is te vinden op http://www.ou.nl/web/ico. Voor meer informatie over de vacature kan contact worden opgenomen met Prof. dr. M.J. Heineman (AMC), Prof dr A.J.J.A. Scherpbier (Maastricht) of Dr. M.J.M.H. Lombarts (AMC) tel.:020-5668635

17


Mededelingen van het bestuur

Colofon Redactie: Migchiel van Diggelen (ESoE) Marieke Pillen (ESoE) Lisa Gaikhorst (UvA) Divisiebestuur Jan Vermunt (voorzitter) Rosanne Zwart Miranda Timmermans Wietske Miedema Maaike Endedijk Martijn Willemse Carlos van Kan (secretaris) Lisa Gaikhorst (secretaris) Redactie- en Divisiesecretariaat: Lisa Gaikhorst Universiteit van Amsterdam Postadres: Nieuwe Prinsengracht 130 1018 VZ Amsterdam Tel: 020- 5251450 [email protected]

Aankondiging: Symposium ‘Teacher Identity’ Wij zijn verheugd om mee te kunnen delen dat er vanuit onze divisie een symposium georganiseerd wordt rondom het thema ‘(student) teachers’ professional identity and identity development’. Dit symposium zal plaatsvinden in Utrecht op woensdagmiddag 14 december a.s. van 14:00-17:00 uur. Het symposium wordt in het Engels gehouden. Hierbij worden alle leden van harte uitgenodigd om deel te nemen aan het symposium! Wij hebben de volgende drie sprekers bereid gevonden om een bijdrage te leveren aan het symposium: 





Brad Olsen (visiting professor bij ESoE, auteur van verschillende boeken en artikelen over teacher identity) Esther Canrinus (promovenda bij de Rijksuniversiteit Groningen, verdedigt op 27 oktober a.s. haar proefschrift over ‘teachers’ sense of their professional identity’) Paulien Meijer (UHD bij de afdeling Educatie van de Universiteit Utrecht. Paulien doet veel onderzoek op het gebied van identiteit en identiteitsontwikkeling van docenten)

Nadere informatie over de exacte locatie en invulling van het programma volgt zo spoedig mogelijk. Wij hopen op uw komst!

Behoeftenonderzoek onder leden Het bestuur is erg benieuwd naar de mening van de leden over onze bijeenkomsten. Hoe kunnen we deze leuker, interessanter, boeiender en spannender maken, zodat er nog meer mensen bij aanwezig zullen zijn? Daarom is er een vragenlijst onder alle leden verspreid. We hopen van harte op uw medewerking! Vernieuwde website De website van onze divisie is vernieuwd! Hierop zijn o.a. de nieuwsbrieven van de afgelopen jaren geplaatst. Zie: http://www.vorsite.nl/nl/divisies-enthemagroepen/lerarenopleiding_en_leraarsgedrag.html

18

BRIEF. Lerarenopleiding & Leraarsgedrag en VELON werkgroep onderzoek. Inhoud

Recommend Documents