Excellent leraarsgedrag is te leren!

Excellent  leraarsgedrag  is  te  leren!     Krach2g  Meesterschap  2  

VELOV  conferen2e  6  februari  2012    

Sui  Lin  Goei  –  Onderwijscentrum  VU   Henjo  de  Looper  –  Hogeschool  Windesheim   Marike  Snippe    -­‐  Hogeschool  Windesheim   Madeleine  Vreeburg  –  PA2  (VU)   MarFjn  Willemse  –  Hogeschool  Windesheim     www.excellenteleraar.nl  

•  •  •  • 

Korte intro en aanleiding Opvattingen Notulanten rapporteren Resultaten interviews

Aanleiding  project   •  •  •  • 

•  • 

Leraren  ervaren  stress,  onzekerheid  en  gevoelens  van  incompeten2e  in  de  omgang   met  leerlingen  met  gedragsproblemen  (Goei  &  Kleijnen,  2009;  Onderwijsraad  2010)     Huidige  aanpak  van  gedragsproblemen  door  leraren  weinig  geschakeerd,   gevarieerd  en  flexibel  (Van  der  Wolf  &  Beukering,  2009)   Het  vergroten  van  het  handelingsrepertoire  van  de  docent  levert  de  grootste   bijdrage  aan  leerling(resultaten)  (Scheerens,  2008;  Slavin  &  Lake  2007,  Houtveen,   2007;  HaUe,  2009):     Leraren  zien  zichzelf  als  primair  verantwoordelijk  voor  het  op  gang  brengen  van   leerprocessen.  Als  gedragsproblemen  om  aandacht  vragen  raakt  dat  de  leraar  in   wat  hij  als  de  kern  van  zijn  professionaliteit  ziet.  Hun  gevoel  van  self-­‐efficacy  kan   vergroot  worden  door  kennis  en  inzicht  in  deleerling  met  gedragsproblemen  en     effec2ef  klassenmanagement  (Goei  &  Kleijnen,  2009)   Leraren  met  een  hoge  self-­‐efficacy    en  een  hoge  differen2a2egraad  (Van  de  Gri\,   2010)  zijn  effec2ever.   Gedrag  is  te  leren!  (Golly  &  Sprague,  2009)  

Educators  cannot  “make”  students  learn  or  behave      

 

Educators  can  create  environments     to  increase  the  likelihood  students  learn  and  behave    

Uitgangspunten  van  het  project  

• 

Gedragsvraagstukken

• 

Expliciete aandacht voor verwacht leraarsgedrag bij omgaan met gedragsvraagstukken

• 

Handelingsverlegenheid van de leraar

• 

Leraren systematisch van elkaar laten leren in hun eigen praktijk draagt bij aan eigen professionaliteit (Zeichner, 2003; Geijsel & Krüger, 2005.

• 

Gebruik maken van video-opnames.

Opzet    

•  •  • 

Twee scholen voor primair onderwijs (Amsterdam regio) Twee scholen voor voortgezet onderwijs (Midden van het land) 4 lerarenopleidingen (ULO, LVO, PABO, PA2)

ü  ü  ü  ü 

Leren van elkaar in kleine teams (focusgroep en consensus methode) Gebruik maken van de handelingsverlegenheid van de leraren. Doorlopen van een aantal stappen. Gebruik maken van video-opnames.

Dataverzameling    

•  •  •  •  •  • 

Teachers Self Efficacy Vragenlijst competenties gedragsproblemen Logboeken Learner reports Semigestructureerde interviews Documentanalyse (notulen, verslagen bijeenkomsten, materialen)

OpvaUngenonderzoek   §  Drietallen:  interviewer,  geinterviewde,   notulant   §  Tijdbewaken   §  Interviewleidraad   §  Notulant  rapporteert  

Interviewleidraad   1.  Waar  denk  je  aan  als  je  de  term   ‘handelingsbekwaamheid’  hoort?   2.  Wat  is  handelingsbekwaam  zijn  in  het  omgaan  met   gedragsvraagstukken/problemen  volgens  jou?     3.  Wat  zie  je  de  leraar  doen  als  hij/zij   handelingsbekwaam  is  in  het  omgaan  met   gedragsvraagstukken/problemen?   4.  Kan  je  een  voorbeeld  kort  beschrijven?   5.  Moet  ‘het  omgaan  met  gedragsvraagstukken/ problemen  een  vast  onderdeel  van  het  curriculum   van  de  lerarenopleiding  zijn?  

Interviewleidraad  KM2     §   Algemene  vragen:   –    persoonlijk  en  schoolbeleving   –    Projectevalua2e   –    Betrokkenheid  bij  project  

§   Casus  beschrijving  en  de  term  handelings-­‐ bekwaamheid   §   Onderzoeksma2g  werken:   –  Evalua2e  aangereikte    hulpmiddelen  

§   Samenwerking  interne  en  externe  collega’s  (in  project)   §   Overige  vragen/aanbevelingen  

Eerste  uitkomsten     §   mindmap  handelingsbekwaamheid  (vb.)   §   projectevalua2e:  posi2ef?   §   opmerkingen  over  casuskeuze   §   leerervaringen   §   eerste  aanbevelingen     §   implementa2e  in  lerarenopleiding    

Handelingsbekwaamheid:  mindmaps   •  tekst  

Handelingsbekwaamheid:  uitkomsten   •  Een  handelingsbekwame  leraar  :   –   hee\  reflec2evermogen   –   is  pedagogisch  en  didac2sch  bekwaam   –   is  oplossingsgericht   –   kan  samenwerken    (intern    en  extern)  

Uitkomsten   •  Project  evalua2e  posi2eve  punten   1.  2.  3.  4. 

Het  zien  of  kennisnemen  van  de  prak2jken  van  collega’s   Met  elkaar    ‘om  tafel  ‘  gaan  om  te  praten  over  de  prak2jk   Jezelf  aan  het  werk  zien   Werken  met  filmbeelden  krach2g:   1.  Helpt  om  eigen  handelen  bespreekbaar  te  maken   2.  Helpt  bij  het  bedenken  van    handelingssugges2es   3.  Draagt  bij  aan  collegiale  ondersteuning   4.  Gee\  zicht  op  andere    prak2jken  

Bevindingen  casus  keuze     •  Handelingsverlegenheid  op  gebied  van:   §   leerlingproblema2ek   §   interac2eproblemen  tussen  groepen  leerlingen   §   lesovergangen   §   start  van  een  les  

•  Opvallend:   •  Leraren  noemen  nauwelijks  concerns  vooraf  

Leerervaringen     •   mbt.  aangeboden  werkwijze   •   mbt.  interven2es   •   vanuit  leerlingen  bezien  

Leerervaringen:  aangeboden  werkwijze    

•   jezelf  op  video  terug  zien   •  •  •  •  • 

 automa2smen  bespreekbaar  maken    praten  over  beelden  verhoogt  zelfreflec2e    samen  leren  werkt  verbindend    andere  visies  verrijken  dialoog    logboek  bruikbaar  hulpmiddel  voor     systema2sche  observa2e  en  reflec2e  op  eigen   ac2es    

Leerervaringen:  interven2es   •  inzemen  stemintona2e   –   werken  met  2me-­‐2mer   –   consequent  taalgebruik  toepassen   –   duidelijke  (gedrags)verwach2ngen   –   uitspreken  en  consequent  naleven   –   aandacht  verdelen  tussen  alle  leerlingen  

Leerervaringen:  vanuit  leerlingen     •   filmen  richt  de  aandacht  op  de  lln.   •   leidt  tot  evalua2e  van  zichzelf  en  elkaar   •   onduidelijk  met  welke  interven2e  de  leraar   ‘experimenteert’  

Eerste  aanbevelingen     §  Laat  docenten  eigen  casus  kiezen   §  Casus  relateren  aan  handelingsverlegenheid   §  Wees  duidelijk  over  wat  je  filmt    (geen   lesbeoordeling)   §  Wees  duidelijk  over  de  2jdsinvestering   §  Videomaterialen  ook  evalueren  met  de  leerlingen:   §  appél  op  reflec2evermogen  en  eigenaarschap   §  op  gedrag  

Implementa2e    KM2    in  lerarenopleiding    

•  PABO   •  Minor  Passend  Onderwijs,  derde  jaar  (beroepsproduct)  

•  LVO     •  Bachelorvak  OWK3,  tweede  jaar  (leerwerktaak)   •  Minor  Zorg,    vierde  jaar  (Onderzoek  en  stageopdrachten)  

•  Universitaire    PABO  PA2   •  Integra2e  opdrachten   •  Bachelor  thesis  

Sint  Jan  school     Voorbeeld  van  werkwijze   1.    Kiezen  casus.     •  Kim:  kiest  J.  als  casus,  moeite  met  omgang.  Voorbeelden:   –  Interac2e  met  medeleerlingen  las2g     –  Spelontwikkeling  niet  op2maal   –  Gaat  niet  ac2ef  in  op  uitnodiging  van  andere  leerlingen   –  Betrokkenheid  bij  Kim  ma2g   –  Agressief  gedrag  naar  andere  leerlingen    

2.  Keuze  maken  voor  onderwerp   •  Na  doorvragen  kiezen  we  één  speerpunt:    

–  Omgang  met  andere  kinderen  (sociaal  gewenst  gedrag)  met  daarin   communica2e  technieken  en  geen  fysiek  geweld  meer.   –  Welk  gedrag  moet  Kim  ontwikkelen  hiervoor?  

.   3.    Met  team  intervenFe  bedenken   •  In  dit  geval:  variant  check  in  check  out   •  Eerst  uitproberen  bij  buiten  spelen   4.  Uitproberen  en  logboek  bijhouden  over  eigen  gedrag   •  Kim  houdt  logboek  bij,  dagelijks  gedurende  twee  weken   5.  Analyse  resultaten   •  Gedrag  juf  verbetert:  ‘het  is  eigenlijk  een  heel  leuk  kind’   •  Gedrag  leerling  verbetert   6.  Nieuwe  casus/uitdiepen  casus     •  Nu:  interven2e  uitbreiden  naar  de  klas   •  Gebruik  van  lesplan  voor  gedrag  leerkracht    

Filmpje       Kim  en  Joachim     Via  Youtube