Brancherapport Groothandel Markt, trends, ontwikkelingen en risico’s
Inhoud Kleding en textiel
3
De markt Feiten en cijfers Trends, ontwikkelingen en risico’s Belangrijke organisaties
3 4 6 10
Computers en randapparatuur
11
De markt Feiten en cijfers Trends, ontwikkelingen en risico’s Belangrijke organisaties
11 12 14 17
Kleding en textiel De markt Groothandels in kleding, mode en textiel vormen een onderdeel van de groothandel. Deze bedrijven verkopen in het algemeen aan de detailhandel. In toenemende mate openen groothandels ook hun deuren voor eindconsumenten. Groothandels op het gebied van kleding, mode en textiel verkopen producten als: –– algemene dames- en herenkleding –– sportkleding en vrijetijdskleding –– merkkleding en speciale collecties
Figuur 1. Aantal groothandels in kleding en textiel verdeeld over werknemersklassen (1 januari 2014) Subbranches
1
2
3-5
5-10
10-20
20-50
50-100
≥ 100
Totaal
1.340
270
175
130
70
65
15
15
2.080
Groothandel in werkkleding
235
70
55
35
20
10
0
0
425
Groothandel in onderkleding
90
20
10
10
5
5
5
0
145
Groothandel in schoenen
185
30
35
35
15
20
0
5
325
Groothandel in mode artikelen
305
60
40
20
10
5
0
0
440
Groothandel in textiel algemeen
240
45
30
40
15
10
5
0
385
2.395
495
345
270
135
115
25
20
3.800
Groothandel in bovenkleding
Totaal Bron: CBS, september 2014
Figuur 1 laat de verdeling van deze groep bedrijven zien naar type activiteiten en naar omvang van het aantal werknemers. –– N ederland is van oudsher een handelsland. Naast de handelsgeest van bedrijven speelt de centrale ligging in Europa daar een belangrijke rol in. –– Groothandels in textielproducten zijn sterk afhankelijk van binnenlandse bestedingen, consumentenvertrouwen en consumentengedrag. In volume zijn de binnenlandse bestedingen sinds 2008 gedaald, de waarde is nog wel licht gestegen. Het consumen tenvertrouwen is verbeterd in 2014. De verwachting is, dat de consumentenbestedingen in 2015 verder zullen groeien. –– Daarnaast is de groothandel sterk afhankelijk van de positie in de waardeketen. De groothandel moet
toegevoegde waarde creëren in de keten aan zowel producenten als retailers. Bedrijven kunnen dit doen door goede inkoop, unieke producten, optimaal voorraadbeheer en logistiek. Het verschil in de bedrijfskolom tussen de groothandel en de fabrikant enerzijds, en de groothandel en de retailer anderzijds, vervaagt. Vanuit twee zijden wordt ‘gestreden’ om de macht in de keten. De toename van verkoop via internet is hier een belangrijke ooraak van. –– Er is sprake van een toenemende mate van keten integratie, zowel voorwaarts als achterwaarts. –– De vraag naar transparantie in de markt neemt toe, voornamelijk vanuit het oogpunt van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzaamheid. MVO staat hoog op de agenda om het imago van de branche te verbeteren sinds misstanden in Bangladesh hebben geleid tot veel opschudding in de markt. 3
Figuur 2. Index omzetontwikkeling bij groothandels voor kleding en textiel en het bruto binnenlands product (BBP) 120
Index (2010 = 100)
115
110
105
100
95
90
2007
2008
2009
2010
Groothandels voor kleding en textiel
–– D e beschikbaarheid van goedkoop geproduceerde kleding neemt toe. –– Een deel van de modeketens, die sterk op prijs concurreren (zoals H&M en Zara) wisselen vaak van collecties en hebben korte doorlooptijden. Dat stelt hoge eisen aan voorraadbeheer en logistiek. Een trend om hier beter aan te voldoen is dat productie steeds meer in Turkije en Oost-Europa plaatsvindt. –– Een andere trend is het produceren van tijdloze mode, zonder seizoenen. Dit zijn bedrijven die zich meer op kwaliteit dan op prijs richten, zoals bijvoorbeeld het Japanse Uniqlo. Ook bij groothandels zal deze tweedeling meer vorm krijgen.
Feiten en cijfers –– D e branche van groothandels in kleding en textiel bestaat uit circa 3.800 bedrijven. –– Bijna 3.000 bedrijven hebben slechts 1 of 2 werkzame personen. Dit betreft in het algemeen vaak zelfstandigen. –– De bedrijven met 3 tot 10 werkzame personen vormen met ruim 600 bedrijven een kleine groep. –– Bijna 300 groothandels in kleding en textiel hebben meer dan 10 werkzame personen in de organisatie. 4
2011
2012 BBP
2013
2014
2015
Prognose
–– M KB bedrijven (tot 100 werkzame personen) leveren de grootste bijdrage aan de werkgelegenheid in de groothandel met ongeveer 65% van de banen. Grootzakelijke bedrijven (100 of meer werkzame personen) zijn goed voor circa 35% van de banen. –– De grootste groep bedrijven binnen deze branche wordt gevormd door groothandels in bovenkleding. –– In 2013 telde de branche 58 starters. –– De behaalde omzet bedroeg in 2013 circa € 9,3 miljard. Figuur 2 laat de omzetontwikkeling zien bij groothandels in kleding en textiel in de periode 2007-2013 en de verwachting voor 2014 en 2015, afgezet tegen de economische groei.
Figuur 3. Groothandels in kleding en textiel: ontwikkeling aantal starters
90 81
80 70
58
67
67
60
82
56
54
50 40 30 20 10 – 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Starters
Er is sprake van een afhankelijkheid van de stand van de economie. In economische zwakkere tijden kopen consumenten minder kleding. In die tijden neemt de detailhandel ook minder kleding af van de groothandel.
De branche kent een lage bedrijfsdynamiek. Het aantal starters is in 2010 iets gedaald en vervolgens in 2011 en 2012 weer wat toegenomen. In 2013 zijn er weer minder starters dan de jaren ervoor.
De branche is tussen 2007 en 2013 als gevolg van de economische en financiële crisis gekrompen, met een opleving in 2011. Uit onderzoek van GfK blijkt dat Nederlanders in 2012 2% minder aan kleding en schoenen uit hebben gegeven en in 2013 5%. In 2014 wordt een verdere krimp verwacht en 2015 wordt een stabiele omzet verwacht.
De branche behaalde gemiddeld tussen 2009 en 2012 een bedrijfsresultaat van ongeveer 7%. Dat is ongeveer gelijk aan het marktgemiddelde (6,5%) en hoger dan het gemiddelde van de groothandel (3,6%).
In totaal werd er in 2013 ongeveer € 9,3 miljard omzet gerealiseerd. De toevoegde waarde is aanzienlijk kleiner, omdat een groot gedeelte inkoop betreft.
5
Figuur 4. Bedrijfskosten naar kostencategorie vergeleken binnen de sector en de keten en met het totale bedrijfsleven Kostencategorie
Groothandels kleding en textiel
Groothandel
Kleding- en textielindustrie
Winkels in k leding en textiel
Totale bedrijfsleven
Inkoop
68,9%
82,2%
58,4%
56,1%
68,9%
Personeel
11,0%
6,0%
21,9%
18,2%
13,9%
Huisvesting & energie
2,9%
0,9%
4,4%
13,3%
2,5%
Apparatuur & inventaris
0,2%
0,2%
1,6%
0,4%
0,8%
Vervoersmiddelen
0,7%
0,6%
0,8%
0,8%
1,9%
Verkoop
6,5%
2,3%
3,3%
3,3%
1,7%
Communicatie
0,3%
0,2%
0,4%
0,5%
0,3%
Overig
7,4%
6,7%
6,7%
4,3%
7,0%
Afschrijvingen
2,1%
0,9%
2,6%
3,2%
2,9%
Totaal
100%
100%
100%
100%
100%
Bron: CBS
Uit figuur 4 blijkt, dat het grootste gedeelte van de kosten gemaakt wordt door inkoop. Het aandeel is wel lager dan gemiddeld in de groothandel, omdat het relatief goedkope producten betreft. Daardoor is het aandeel personeels- , huisvestingkosten hoger dan gemiddeld binnen de sector. Relatief wordt ook veel uitgegeven aan verkoop. De kledingindustrie geeft relatief meer uit aan personeel en apparatuur, terwijl kledingwinkels relatief veel uitgeven aan personeel en huisvesting. Volgens een meting van het EIM waren er in 2010 in het MKB in de gehele groothandel bijna 88.000 personenauto’s en ruim 53.000 bestelauto’s (exclusief leaseauto’s).
Trends, ontwikkelingen en risico’s –– D e meest gesloten verzekeringen binnen de branche zijn motorrijtuigen, WEGAM, brand/bedrijfsschade en bedrijfsaansprakelijkheid. –– Meerdere brancheorganisaties bieden mantelcontracten voor verzekeringen. –– Er zijn specifieke verzekeringsproposities voor groothandels in kleding en textiel op de markt op het gebied van brand inventaris en goederen met piekvoorraad, merkenschade en voorraad elders, product recall, uitbreiding productaansprakelijkheid bij private label. –– Belangrijke trends en ontwikkelingen bieden 6
aanknopingspunten voor een goed advies met betrekking tot verzekeringsproducten. Die trends en ontwikkelingen en hun uitwerking op bedrijfsrisico’s zijn hieronder in een aantal thema’s bijeengebracht.
Markt en regelgeving Trends & ontwikkelingen –– Van oudsher is de groothandel ook financier van de keten. De groothandel wordt steeds vaker gedwongen tot het nemen van meer risico in de keten. Dan neemt de groothandel het risico over van de ketenpartners terwijl daar geen zekerheden tegenover staan. Afnemers leggen het voorraadrisico steeds meer neer bij groothandels. –– Een duidelijke merkpositionering om zich te onderscheiden wordt belangrijker voor groothandels. Nepkleding duikt steeds vaker op in de markt. Steeds vaker zijn deze producten nauwelijks nog van echt te onderscheiden. Nederlanders die na een vakantie thuiskomen met een koffer vol nagemaakte merkkleding, krijgen geen boete meer op Schiphol. –– Kostprijsbeheersing van kleding is mogelijk door outsourcing van de productie naar lagelonenlanden. In de top-10 van exporterende staan onder meer China, India,Turkije, Bangladesh, Vietnam, Zuid-Korea, Pakistan en Indonesië.
De invoerkosten van kleding zijn de afgelopen jaren veel sterker gestegen dan de afzetprijzen (zie figuur 5). –– Dit is met name het gevolg van een stijging van de grondstofprijzen en lonen, maar ook, door veranderingen in valutaprijzen en inflatie. Snellere collectiewisselingen vragen een kortere doorlooptijd van de productie en een heroriëntatie op productielocaties, eventueel dichterbij. –– De vraag naar transparantie in de branche wordt steeds groter, mede door de ramp in Bangladesh in april 2013, waarbij een gebouw met meerdere kledingproducenten en zo’n 5.000 mensen instortte. Daarbij kwamen ruim 1.100 mensen om het leven en raakten 2.500 mensen gewond. Het gebouw was oorspronkelijk niet bestemd om fabrieken te huisvesten. Meer transparantie is een belangrijke stap om zowel maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) als duurzaamheid te verbeteren. Voor veel bedrijven in de branche past het krijgen van (meer) inzicht in de toeleveringsketen bij de verplichtingen die voortvloeien uit het naleven van de OESO-richtlijnen en het Ruggie-raamwerk. Het openbaren van de fabrieken en subcontractors die voor de sector produceren is daar onderdeel van.
In het ‘Accord on Fire and Building Safety’ in Bangladesh uit mei 2013 zijn betrokken vakbonden, overheden, ngo’s en het bedrijfsleven akkoord over het inzicht geven over de fabrieken waarmee zij werken. –– Een groothandel is verantwoordelijk voor de veiligheid van de producten die worden geïmporteerd of verhandeld. De Warenwet bepaalt dat producten geen bijzondere gevaren mogen opleveren voor de veiligheid of de gezondheid bij te verwachten gebruik. De eisen worden steeds meer in Europees verband vastgelegd en worden steeds strikter. Er bestaan eisen voor de brandveiligheid, mechanische veiligheid en chemische veiligheid. Bestaat de kleding uit andere stoffen dan acryl, modacryl, nylon, olefin, polyester of wol, dan moet de veiligheid uit een brandbaarheidstest of verklaring van de leverancier blijken. Nachtkleding moet voldoen aan de eisen uit het convenant brandveiligheid nachtkleding. Met betrekking tot de mechanische veiligheid worden er eisen gesteld aan de koorden en treksluitingen van kinderkleding tot 14 jaar en het gehalte formaldehyde en pentachloorfenol in textiel. De REACH Verordening stelt eisen voor chemische stoffen in consumentenartikelen.
Figuur 5. Index prijsontwikkeling kleding afzet binnenland en invoer 125
Index (2010 = 100)
120 115 110 105 100 95 90 2007
2008
2009
2010 Afzetprijzen
2011
2012
2013
2014*
Invoerprijzen
7
Aan metalen kledingsaccessoires en fournituren, zoals drukknopen, (rits)sluitingen, klinknagels en metalen merktekens, worden eisen gesteld aan de afgifte van nikkel. –– Jongeren kiezen vaker voor tweedehands en vintage kleding. Ook voor kinderen wordt steeds meer tweedehands kleding aangeboden. Het aantal groothandels in tweedehands kleding neemt daardoor toe. Een voorbeeld hiervan zijn groothandels, die tweedehands kleding in Europa verzamelen via bijvoorbeeld kringloopwinkels en deze in ontwikkelingslanden verkopen. Risico’s –– Het verleggen van het voorraadrisico naar de groothandel brengt meer risico’s met zich mee bij brand en diefstal. Goede preventiemaatregelen en eventueel een goede dekking voor piekvoorraden kunnen hierbij oplossingen zijn. Daarnaast brengt het betalingsrisico’s met zich mee, als een afnemer failliet gaat. Goed creditmanagement en eventueel een kredietverzekering kunnen van belang zijn. –– Het (per ongeluk) aanbieden van nepkleding van een bekend merk kan risico’s op inbreuk van het merkenrecht met zich meenemen. Dit kan aanzienlijke vermogenschade opleveren. Een goed begrip van de regels en controle op de levering is belangrijk. Daarnaast kan een goede aansprakelijkheidsverzekering en mogelijk rechtsbijstandverzekering een goede dekking geven. –– Het importeren van producten uit verre landen brengt de nodige risico’s met zich mee. Goede aansprakelijkheids- en goederentransportverzekeringen kunnen belangrijk zijn. –– De verplichtingen tot meer transparantie kunnen mogelijk nieuwe aansprakelijkheidsrisico’s met zich meebrengen. –– De toename in complexiteit en strengere eisen ten aanzien van de veiligheid van producten kunnen impact hebben op de bedrijfsaansprakelijkheid. Een dekking voor product recall en productaansprakelijkheid kunnen belangrijk zijn. –– Brand en bedrijfsschadeverzekeringen, eventueel in combinatie met reconstructie en extra kosten dekkingen, zijn erg belangrijk in de branche. Het kan belangrijk zijn om die verzekeringen te uit te breiden, bijvoorbeeld wanneer het assortiment verandert.
8
Technologie & innovatie Trends & ontwikkelingen –– Een ontwikkeling op het gebied van materialen is het gebruik van nanotechnologie. Daarmee wordt het mogelijk om zeer kleine deeltjes in kleding te verweven. Deze kunnen bijvoorbeeld toegepast worden om transpiratie af te weren. Nanocoatings worden gebruikt om kleding een zelfreinigende werking te geven. Een andere ontwikkeling is een meer interactieve rol voor kleding. Zo heeft een student de SuperShoe ontwikkeld, die kan navigeren en agenda en e-mail bijhouden. Een ander voorbeeld is textiel dat elektriciteit opvangt en een smartphone kan opladen en een t-shirt dat de hartslag monitort –– Binnen de eigen bedrijfsvoering wordt de inzet van ICT-systemen steeds belangrijker. Het aanhouden van te hoge voorraden kost geld. De inzet van de juiste voorraadbeheersing algoritmes door gebruik van software is steeds beter mogelijk. –– Groothandels delen steeds meer data via online communities en de cloud. Handelstransacties worden verwerkt via ICT systemen en internationale douane- en financiële systemen. Dit stelt hoge eisen aan dataintegriteit binnen handelsketens en is een voorwaarde voor uitwisseling van data. –– De 3D-printer heeft ook zijn intrede al gedaan in de kledingbranche. Wanneer meer consumenten of retailers hun eigen kleding gaan maken vormt dit een bedreiging voor de groothandel. –– Er is een toename van het gebruik van robots in magazijnen. –– Zowel het aantal verkopen als de gemiddelde waarde van verkopen via mobiele telefoons en tablet neemt toe. Risico’s –– Innovaties en technologische veranderingen in combinatie met strenge wet- en regelgeving op het gebied an de veiligheid kunnen nieuwe risico’s met zich meebrengen. Dat kan er toe leiden dat de dekking van huidige verzekeringen, bijvoorbeeld brand- en aansprakelijkheidsverzekeringen tekortschiet. Door analyse kan worden bepaald welke dekkingen nog van toepassing zijn en welke niet. Daarnaast moet bepaald worden of er nieuwe risico’s zijn ontstaan die niet zijn afgedekt. Hierdoor kan behoefte ontstaan aan meer, uitgebreidere, aanvullende of geheel nieuwe verzekeringen. –– De afhankelijkheid van ICT leidt bij veel bedrijven tot extra uitgaven ten behoeve van risicobeheersing bij uitval van ICT-systemen. Verzekeringen op het gebied
van machinebreuk, computer- en elektronica, bedrijfsschade, reconstructie en extra kosten kunnen hierbij een rol spelen. –– Security risico’s en cybercriminaliteit nemen toe. Goed risicomanagement op dit gebied wordt steeds belangrijker. Er zijn inmiddels speciale verzekeringen tegen cybercriminaliteit op de markt.
Personeel Trends & ontwikkelingen –– De toename van het gebruik van ICT en robots heeft invloed op de inhoud van functies. De kernbezetting in de groothandel wordt beperkter en er worden meer taken en activiteiten geoutsourcet, bijvoorbeeld rond ICT. –– Er ontstaan meer functies op het gebied van automatisering en technisch personeel. Andere functies verdwijnen deels (vorkheftruck, orderpickers, caissières). –– Er komen minder functies op MBO en meer op HBO en universitair niveau, terwijl aan de onderkant meer eenvoudige functies (handjes) komen. Het functie gebouw krijgt daarmee het idee van het zandlopermodel: eenvoudige werkzaamheden aan de onderkant, minder in het midden segment en specialisme en meer verantwoordelijkheden aan de bovenkant. Dit heeft gevolgen voor de looncomponent. –– De Nederlandse kleding- en textielsector is actief betrokken bij de discussie over leefbaar loon en zal deelnemen aan de daaruit voortgekomen Europese conferentie over leefbaar loon in november 2013 in Berlijn. –– en is aangesloten bij het onderzoek van GIZ (European Road Map Living Wage) naar de mogelijkheden om leefbaar loon te realiseren via het Nederlandse bedrijfsleven. Risico’s –– De verandering in samenstelling van het personeel kan impact hebben op de risico’s van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Een goede analyse hiervan kan inzicht geven of er aanpassingen gedaan moeten worden op het gebied van preventie, verzuimbegeleiding en re-integratie en de inkomensverzekeringen. –– Voor grote bedrijven die veel flexwerkers inzetten kan advies op het gebied van de mogelijkheden van eigenrisicodragerschap voor de Ziektewet-flex en WGA belangrijker worden.
–– E r is een verplicht gesteld Bedrijfstakpensioenfonds voor de Groothandel in Textielgoederen en Aanverwante Artikelen (Bpf Tex). Daarnaast is er een vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel. Er is een algemeen verbindend verklaarde cao groothandel in textielgoederen en aanverwante artikelen. –– Ondernemers zijn wettelijk verplicht om een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) uit te voeren.
Duurzaamheid Trends & ontwikkelingen –– Er is sprake van een toenemende regeldruk en eisen van afnemers en grote merken op het gebied van duurzaamheid en MVO bij toeleveranciers. –– Het realiseren van een duurzame kleding- en textielsector vereist een gecoördineerde aanpak binnen de keten. De brancheorganisaties hebben hiertoe een plan van aanpak ‘Verduurzaming Nederlandse textielen kledingsector 1.0’ opgesteld met doelen op onder meer het gebied van inkoopbeleid, leefbaar loon, vrijheid van vereniging, veilige werkomgeving en milieu. –– MVO is in de afgelopen decennia één van de speerpunten geworden voor de Nederlandse textielsector. Op dit gebied zijn er verschillende wezenlijke stappen gezet. Het betreft hier een breed scala aan onderwerpen waaronder kinderarbeid, duurzame grondstoffen zoals biokatoen, diverse milieumaatregelen en initiatieven rond onderwijs en welzijn in productielanden. –– Op het gebied van milieu zet de sector zich in voor de toepassing van milieuvriendelijke technologieën en materialen. Onder meer via het Global Social Compliance Programme (GSCP) dat zowel op sociale omstandigheden als het milieu gericht is. –– Een belangrijke grondstof voor kleding en textiel is katoen. In de conventionele katoenproductie worden grote hoeveelheden pesticiden en water gebruikt die schadelijk zijn voor het milieu en de katoenboeren die de planten verbouwen. Doel is om de kwaliteit en de productie te verhogen met een zo klein mogelijke milieu-impact. Dit kan bijvoorbeeld via biologisch katoen, waarbij geen gebruik wordt gemaakt van kunstmest en pesticiden of via organic cotton. Er zijn verschillende initiatieven op dit gebied, waaronder de Global Organic Textile Standard (GOTS) en het Better Cotton Initiative (CBI). –– Waterverbruik is een ander gebied waarop verbeteringen worden nagestreefd, bijvoorbeeld via het 9
––
–– ––
––
Bangladesh Water PaCT, Partnership for Cleaner Textiles. Inmiddels kan er ook geverfd worden zonder water, zoals AirDye® met Nike heeft aangetoond. In de kleding- en textielsector worden in de verschillende productiestappen veel chemicaliën gebruikt. In toenemende mate is het gebruik van chemicaliën dan ook onderworpen aan wet- en regelgeving, die is gericht op bescherming van mens en milieu. Dit geldt bijvoorbeeld voor de REACH wetgeving in Europa. REACH is een Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen. Het beschrijft waar bedrijven en overheden zich aan moeten houden. Producenten en importeurs van chemische stoffen moeten alle stoffen registreren die ze produceren of importeren. Deze plicht geldt alleen voor stoffen waarvan minimaal 1000 kilo per jaar wordt geproduceerd of geïmporteerd. Uiterlijk in 2018 moeten alle stoffen geregistreerd staan. Bij de registratie moet de producent of importeur onder meer aangeven of de stof schadelijk is. Ook moet hij vermelden hoe een gebruiker er veilig mee om kan gaan. Duurzame materialen, zoals bamboe en stof van PET flessen zijn in opkomst. Door technologische ontwikkelingen worden er steeds meer alternatieve productiemethoden gebruikt, die bijdragen aan het verkleinen van de milieu-impact. Vooral digitalisering van de textielveredeling kan leiden tot afname van het gebruik van chemicaliën zoals kleurstoffen, additieven en speciale finishes. Er komen ook methodes aan op basis van enzymen, waardoor met biochemische stoffen de schadelijk verfstoffen vervangen worden.
Risico’s –– Toenemende wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid en MVO en veranderingen in gebruik van materialen kunnen veranderingen van risico’s teweeg brengen. Een goede analyse hiervan kan inzicht geven of er aanpassingen gedaan moeten worden op het gebied van preventie en de aansprakelijkheidsverzekeringen, met dekkingen zoals product recall en productaansprakelijkheid.
Belangrijke organisaties –– O ndernemersorganisatie voor Mode, Interieur en Textiel, brancheorganisatie (MODINT). Eigen verzekeringsdienst die verzekeringen aanbiedt op het gebied van ziekteverzuim, collectieve ongevallen, pensioen, brand, bedrijfsschade, aansprakelijkheid, WEGAM, 10
––
––
–– ––
rechtsbijstand, goederentransport, bestuurdersaansprakelijkheid, doorlopende reis, en zorg. Nederlands Verbond van de Groothandel (NVG). Mantelcontracten voor verzekeringen op het gebied van Bestuurders en Commissarissen Aansprakelijk heidsverzekering (BCA), WEGAM, creditmanagement, motorrijtuigen, ziekterzuim, WIA, ongevallen, zorg en pensioen (via het Pensioenfonds). De Nederlandse Vereniging van Kleding- en Textielagenten/-importeurs (NVKT). Zelfde mantelcontracten als NVG. Sociaal Comité van Werkgevers in de Groothandel in Textielgoederen en aanverwante Artikelen (SCTX) Vereniging Grootwinkelbedrijven Textiel (VGT)
Bronnen De in dit Brancherapporten gebruikte informatie is gebaseerd op openbaar beschikbare gegevens zoals van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Kamer van Koophandel (KvK), Economisch Instituut Midden- en Kleinbedrijf (EIM), UWV en brancheorganisaties.
Computers en randapparatuur De markt Groothandels in computers en randapparatuur vormen een onderdeel van de groothandel. Deze bedrijven verkopen in de regel aan de detailhandel. In toenemende mate openen groothandels ook hun deuren voor eindconsumenten. Groothandels op het gebied van computerrandapparatuur verkopen producten zoals: –– laptops en desktops –– computerspellen en speelcomputers –– computerrandapparatuur. –– software.
Figuur 1. Aantal groothandels in computers en randapparatuur verdeeld over werknemersklassen (1 januari 2014) Subbranches Groothandel in computers en randapparatuur
1
2
3-5
5-10
10-20
20-50
50-100
≥ 100
Totaal
2.195
370
300
290
180
115
35
40
3.525
Bron: CBS, september 2014
Figuur 1 laat de verdeling van deze groep bedrijven zien naar type activiteiten en naar omvang van het aantal werknemers. –– D e branche heeft tot aan 2002 een periode van snelle groei gekend. Dat was een gevolg van snelle groei in de verkoop van computers en computerrandapparatuur. In de jaren daarna werd de ontwikkeling van de economie gevolgd. –– Bedrijven zijn terughoudend met investeringen. Ondanks de verbetering van het sentiment, blijven in 2014 de binnenlandse bestedingen laag. Groot handelsbedrijven in computers, randapparatuur en software zijn sterk afhankelijk van de binnenlandse vraag. De markt voor hardware is verzadigd en bestaat uit een vervangingsmarkt, waar mobiele apparatuur de voorkeur heeft. Dit blijkt uit de dalende verkoop van laptops en desktops. De verkoop van smartphones en tablets blijft wel toenemen. –– Het gebruik en toepassing van apparatuur en software wordt steeds belangrijker dan het bezit. Bestedingen aan ‘on premises’ servers en software dalen als gevolg van de opkomst van cloud computing. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve impact op de markt voor groothandel in computers en randapparatuur.
–– E en belangrijke trend is dat steeds meer apparaten verbonden zijn met internet. Dit wordt ook wel het ‘internet der dingen’ genoemd. Dit zorgt voor een groeiende vraag naar ‘networking equipment’. –– De toename van cybercriminaliteit zorg ervoor, dat beveiliging een steeds belangrijker thema wordt. –– De datastromen die organisaties, overheden en burgers creëren, verdubbelen naar schatting iedere twee jaar. Organisaties zien zich daardoor geconfronteerd met een complexe, snelgroeiende berg data. Big Data is het fenomeen dat het gebruik van de door mensen, software, computers en sensoren gegenereerde data ons betere analyses, plannen en beslissingen in het vooruitzicht stelt. –– Er is sprake van branchevervaging tussen detailhandel en groothandel in computerapparatuur. Fabrikanten verkopen hun producten steeds vaker rechtstreeks aan eindklanten. Op die manier passeren ze de groothandel. –– De marges in de sector zijn de laatste jaren flink gedaald. Dat is een gevolg van de toegenomen (prijs) concurrentie tussen computerfabrikanten. Als gevolg van steeds meer internationale vrijhandel, deregulering, en de harmonisatie van producten bevindt de groothandel zich in een uiterst competitief speelveld. 11
Nieuwe marktspelers doen overal ter wereld hun intrede en in verschillende regio’s ontstaan nieuwe markten. –– Een deel van de bedrijven heeft de dienstverlening uitgebreid met het bieden van allerlei ICT-services (onderhoudscontracten, helpdesk, websites). Er zijn ook ondernemingen die fungeren als merkagent / importeur en een Europees distributienetwerk hebben. Verder zijn er ook groothandels die zelf computers assembleren en ze daarna verkopen.
Feiten en cijfers –– D e branche van groothandels in computers en rand apparatuur bestaat uit circa 3.500 bedrijven. –– Ruim 2.500 bedrijven hebben slechts 1 of 2 werkzame personen. Dit betreft in het algemeen vaak zelfstandigen. –– De bedrijven met 3 tot 10 werkzame personen vormen met bijna 600 bedrijven een kleine groep. –– Ongeveer 370 groothandels in kleding en textiel hebben meer dan 10 werkzame personen in de organisatie. –– MKB bedrijven (tot 100 werkzame personen) leveren de grootste bijdrage aan de werkgelegenheid in de
groothandel met ongeveer 65% van de banen. Grootzakelijke bedrijven (100 of meer werkzame personen) zijn goed voor circa 35% van de banen. –– In 2013 telde de branche slechts 13 starters. –– De behaalde omzet bedroeg in 2013 circa € 46,3 miljard. Figuur 2 laat de omzetontwikkeling zien bij groothandels in ICT-apparatuur in de periode 2005-2013 en de verwachting voor 2014 en 2015, afgezet tegen de economische groei. De omzetontwikkeling kent een grillig verloop. Er is een sterke afhankelijkheid van de stand van de economie. In economische zwakkere tijden besteden consumenten minder aan duurzame goederen zoals computers en randapparatuur. In die periodes kopen detailhandels ook minder in. De branche groothandels in computers en randapparatuur is, los van de aanzienlijke omzetschommelingen, sinds 2007 effectief gekrompen. In totaal werd er in 2013 circa € 46,3 miljard omzet gerealiseerd. De branche kent een zeer beperkte bedrijfsdynamiek. Het aantal starters is sinds 2007 gedaald met een opleving in 2011.
Figuur 2. Index omzetontwikkeling bij groothandels in ICT-apparatuur en het bruto binnenlands product (BBP) 110
Index (2010 = 100)
105
100
95
90
85
80 2007
2008
Juridische-dienstverleners Bron: CBS, CPB, Rabobank (2015)
12
2009
2010
2011
2012
2013 BBP
2014 Prognose
2015
Figuur 3. Groothandels in computers en randapparatuur: ontwikkeling aantal starters 70 63 60 53
50
44
40
34
31
30
31
20 13 10 – 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Starters Bron: KvK
Figuur 4. Bedrijfskosten naar kostencategorie vergeleken binnen de sector en de keten en met het totale bedrijfsleven Kostencategorie
Groothandels computers en randapparatuur
Groothandel
Totale bedrijfsleven
63,5%
82,2%
68,9%
Personeel
5,0%
6,0%
13,9%
Huisvesting & energie
0,4%
0,9%
2,5%
Apparatuur & inventaris
0,1%
0,2%
0,8%
Vervoersmiddelen
0,3%
0,6%
1,9%
Verkoop
8,1%
2,3%
1,7%
Communicatie
0,1%
0,2%
0,3%
22,0%
6,7%
7,0%
Afschrijvingen
0,5%
0,9%
2,9%
Totaal
100%
100%
100%
Inkoop
Overig
Bron: CBS
De branche behaalde gemiddeld tussen 2009 en 2012 een bedrijfsresultaat van ongeveer 3,6%. Dat is lager dan het marktgemiddelde (6,5%), maar gelijk aan het gemiddelde van de groothandel (3,6%). Uit figuur 4 blijkt, dat het grootste gedeelte van de kosten gemaakt wordt door inkoop. Relatief gezien is het aandeel binnen de groothandel laag. Dit komt, doordat
inkoopkosten voor licenties voor software in de categorie ‘overig’ zitten. Het aandeel in de kosten van verkoop is ook relatief hoog. In de kostencategorie verkoop betreft zijn onder meer de kosten voor provisie voor agenten opgenomen. Volgens een meting van het EIM waren er in 2010 in het MKB in de gehele groothandel bijna 88.000 personenauto’s en ruim 53.000 bestelauto’s (exclusief leaseauto’s).
13
Figuur 5. ICT-bestedingen door consumenten, overheid en bedrijven
Figuur 6. Bestedingen aan hardware (x € mln.)
40.000
6.000
35.000 30.000 25.000
600
710
3.000
1.110
1.122
2.050
2.187
5.553
5.739
5.800
5.835
Hardware, incl. Office en Backoffice
6.035
6.353
Services
2.000
Software
1.000
10.000 5.000
4.000
34.298
20.000 15.000
4.800 60 500
4.982
5.000
33.588
14.150
14.184
Networking equipment
Telco services
2.530
100 650
2.400
Wearables en overig Tablets Smartphones Servers & high-end systemen Laptops, desktops PC’s
– 2013
2014 (voorspelling)
– 2013
2014 (verwachting)
Bron: Nederland ICT
Bron: Nederland ICT
Figuur 7. Bestedingen aan servers en high-end systemen naar type drager
Figuur 8. Bestedingen aan software naar type drager
1.200
7.000
1.000
1.111 99 210
1.122 123 247
800
Public cloud Private cloud On premises
600
5.000
6.353
980
1.238
Public cloud
931
1.232
Hosted & Private Cloud
4.000
On premises
3.000
400 200
6.000
6.035
2.000
802
752
2013
2014 (voorspelling)
1.000 –
–
4.124
2013
3.883
2014 (voorspelling)
Bron: Nederland ICT
Bron: Nederland ICT
De totale bestedingen door consumenten, overheid en bedrijven aan ICT groeien naar verwachting met 2,1% in 2014. De bestedingen aan clouddiensten stijgen explosief, zowel binnen de categorie servers en high-end systemen als bij de categorie software. Het segment hardware groeit beperkt door een groei van smartphones, tablets en wearables.
Trends, ontwikkelingen en risico’s
14
–– D e meest gesloten verzekeringen binnen de branche zijn motorrijtuigen, WEGAM, brand/bedrijfsschade en bedrijfsaansprakelijkheid. –– De brancheorganisaties bieden mantelcontracten voor verzekeringen. –– Belangrijke trends en ontwikkelingen bieden aanknopingspunten voor een goed advies met betrekking tot verzekeringsproducten. Die trends en ontwikkelingen en hun uitwerking op bedrijfsrisico’s zijn hieronder in een aantal thema’s bijeengebracht.
Figuur 9. Index prijsontwikkeling computers en randapparatuur afzet binnenland en invoer 120
Index (2010 = 100)
115
110
105
100
95
90
2005
2006
2007
2008
2009
Afzetprijzen
2010
2011
2012
2013
2014*
Invoerprijzen
Bron: CBS
Markt en regelgeving Trends & ontwikkelingen –– Van oudsher is de groothandel ook financier van de keten. De groothandel wordt steeds vaker gedwongen tot het nemen van meer risico in de keten. Dan neemt de groothandel het risico over van de ketenpartners terwijl daar geen zekerheden tegenover staan. Afnemers leggen ook het voorraadrisico steeds meer bij groothandel. –– Zowel de invoerkosten van computers en randapparatuur als de afzetprijzen zijn de afgelopen jaren gedaald (zie figuur 9). –– Klanten hebben een keuze uit verschillende distributiekanalen waar zij 7x24 producten en diensten kunnen kopen. Zij willen op elk gewenst moment kunnen bestellen, hun producten geleverd of bezorgd krijgen en op elke locatie kunnen terugbrengen. Het gebruik van ‘webbased’ software neemt toe en internet of things is een trend. Het gebruik en toepassing van apparatuur en software wordt steeds belangrijker dan het bezit. Risico’s –– Het verleggen van het voorraadrisico naar de groothandel brengt meer risico’s met zich mee bij brand en diefstal. Goede preventiemaatregelen en eventueel een goede
dekking voor piekvoorraden kunnen hierbij oplossingen zijn. Daarnaast brengt het betalingsrisico’s met zich mee, als een afnemer failliet gaat. Goed creditmanagement en eventueel een kredietverzekering kunnen van belang zijn. –– De toename in complexiteit en strengere eisen ten aanzien van de bedrijfsvoering kunnen impact hebben op bedrijfsaansprakelijkheid. –– Brand en bedrijfsschadeverzekeringen, eventueel in combinatie met reconstructie en extra kosten dekkingen, zijn erg belangrijk in de branche. Het kan belangrijk zijn om die verzekeringen te uit te breiden, bijvoorbeeld wanneer het assortiment verandert.
Technologie & innovatie Trends & ontwikkelingen –– Computertechnologie in horloges, brillen en armbanden, ook wel wearables genoemd, is een groeimarkt. Het biedt vooral kansen voor werknemers op plekken waar het gebruik van een computer lastig is. –– Groothandels delen steeds meer data via online communities en de cloud. Handelstransacties worden verwerkt via ICT systemen en internationale douaneen financiële systemen. Data-integriteit binnen handelsketens stelt hoge eisen aan de groothandel en is een voorwaarde voor een effectieve samenwerking en uitwisseling van data. 15
–– D e productmix wijzigt van laptops en PC’s naar tablets en smartphones. De vraagt naar servers neemt ook toe. –– Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van cloud computing, zoals cloudapplicaties (software-as-aservice oftewel SaaS), cloudplatforms (platform-as-a-service oftewel PaaS) en cloud infrastructuur (infrastructure-as-a-service oftewel IaaS). Dit kan via publieke of private servers of via gedeelde hosted servers. Gebruikers willen software, platforms en infrastructuur gebruiken op het moment dat het hen uitkomt. –– Steeds meer apparaten zijn verbonden met internet. Dit wordt ook wel het ‘internet der dingen’ genoemd. –– Online dienstverlening door het bedrijfsleven blijft verder toenemen. Internet wordt steeds meer gebruikt om te winkelen, te vergelijken en om aankopen te doen. Dit leidt tot meer omzet voor gespecialiseerde groothandels die hiervoor de systemen leveren. –– Er is een toename van het gebruik van robots in magazijnen. Risico’s –– Innovaties en technologische veranderingen kunnen nieuwe risico’s met zich meebrengen. Dat kan ertoe leiden dat de dekking van huidige verzekeringen zoals goederentransport tekortschiet. Door analyse kan worden bepaald welke dekkingen nog van toepassing zijn en welke niet. Daarnaast moet bepaald worden of er nieuwe risico’s zijn ontstaan die niet zijn afgedekt. Hierdoor kan behoefte ontstaan aan meer, uitgebreidere, aanvullende of geheel nieuwe verzekeringen. –– De afhankelijkheid van ICT leidt bij veel bedrijven tot extra uitgaven ten behoeve van risicobeheersing bij uitval van ICT-systemen. Verzekeringen op het gebied van machinebreuk, computer- en elektronica, bedrijfsschade, reconstructie en extra kosten kunnen hierbij een rol spelen. –– Het aanbieden van cloud computing diensten brengt nieuwe security risico’s met zich mee. Een adequate beroepsaansprakelijkheidsverzekering en rechtsbijstandverzekering en heldere algemene voorwaarden zijn daarom steeds belangrijker. –– Groei van online dienstverlening leidt tot nieuwe vraagstukken rond aansprakelijkheid. Dat speelt ondermeer bij onvoldoende beveiliging of bij fouten in de programmatuur. Naast goede leveringsvoorwaarden kan een beroeps- of bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering hierbij een rol spelen. –– Het belang van cyber security wordt nog groter, met 16
steeds meer apparaten om ons heen met een link naar het internet. Dit kan zelfs impact hebben op de veiligheid.
Personeel Trends & ontwikkelingen –– De toename van het gebruik van ICT en robots heeft invloed op de inhoud van functies. De kernbezetting in de groothandel wordt beperkter en er worden meer taken en activiteiten geoutsourcet, bijvoorbeeld rond ICT. –– Er ontstaan meer functies op het gebied van automatisering en technisch personeel. Andere functies verdwijnen deels (vorkheftruck, orderpickers, caissières). –– Er komen minder functies op MBO en meer op HBO en universitair niveau, terwijl aan de onderkant meer eenvoudige functies (handjes) komen. Het functiegebouw krijgt daarmee steeds weg van het zandlopermodel: eenvoudige werkzaamheden aan de onderkant, minder in het midden segment en specialisme en meer verantwoordelijkheden aan de bovenkant. Dit heeft gevolgen voor de looncomponent. Risico’s –– De verandering in samenstelling van het personeel kan impact hebben op de risico’s van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Een goede analyse hiervan kan inzicht geven of er aanpassingen gedaan moeten worden op het gebied van preventie, verzuimbegeleiding en re-integratie en de inkomensverzekeringen. –– Voor grote bedrijven die veel flexwerkers inzetten kan advies op het gebied van de mogelijkheden van eigenrisicodragerschap voor de Ziektewet-flex en WGA belangrijker worden. –– Er is een vrijwillig bedrijfstakpensioenfonds Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel. Er is geen cao in deze branche. Daardoor kunnen werknemers geen aanspraak maken op collectieve afspraken. –– Ondernemers zijn wettelijk verplicht om een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) uit te voeren.
Duurzaamheid Trends & ontwikkelingen –– De toenemende verstelijking heeft invloed op de fijnmazige, stiptoptijd en veilige bevoorrading van steeds kleinere eenheden in steden (winkels, kleine kantoren en horeca), maar ook een negatief effect op de duurzaamheid in die steden (door onder meer fijn stof en onveiligheid). Distributiecentra aan de rand van steden zorgen met schone, stille en veilige voertuigen voor de bevoorrading. Retourstromen vanuit de steden worden eveneens via deze centra geregeld. –– Er komt steeds meer ICT-apparatuur op de markt en de levensduur wordt korter. De verantwoorde inzameling van gebruikte ICT-apparatuur voor recycling wordt daarmee steeds meer van belang. Risico’s –– Gebruik van stille voertuigen in de bevoorrading brengt mogelijk nieuwe risico’s met zich mee. Een analyse of de dekkingen van de huidige motorrijtuigen en WEGAM verzekeringen voldoen kan van belang zijn.
Belangrijke organisaties –– N ederland ICT, branchevereniging van IT-, telecom-, internet- en officebedrijven. Mantelcontracten voor verzekeringen op het gebied van zorg, ongevallen, persoonlijke verzekeringen voor werknemers, WEGAM, WIA, AOV en ziekteverzuim. –– Nederlands Verbond van de Groothandel (NVG) Mantelcontracten voor verzekeringen op het gebied van Bestuurders en Commissarissen Aansprakelijk heidsverzekering (BCA), WEGAM, creditmanagement, motorrijtuigen, ziekteverzuim, WIA, ongevallen, zorg en pensioen (via het Pensioenfonds) –– Nederlandse Federatieve Vereniging voor de Groothandel op Elektrotechnisch Gebied (FEG) –– Werkgevers Technische Groothandel (WTG) Bronnen De in dit Brancherapporten gebruikte informatie is gebaseerd op openbaar beschikbare gegevens zoals van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Kamer van Koophandel (KvK), Economisch Instituut Midden- en Kleinbedrijf (EIM) en brancheorganisaties.
17
Meer informatie? Wilt u meer weten over het Brancherapport Groothandel? Neem dan contact op met ons. Wij gaan graag met u in gesprek. Delta Lloyd Spaklerweg 4 A 12.2.10-0815
1096 BA Amsterdam www.deltalloyd.nl Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.
