BOERDERIJEDUCATIE GELDERLAND
Actief, levensecht en belevend leren
ONDERWIJS OP DE BOERDERIJ
Gelderse educatie-boerderijen bieden leerlingen van het basisonderwijs en voortgezet onderwijs mogelijkheden om op een unieke manier te leren en hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. De verzorging van dieren, het melken, groenten verbouwen, kaasbereiding en eten koken zijn slechts enkele van de vele activiteiten die leerlingen op een educatieboerderij kunnen beleven en ondernemen. Onze boeren bieden de kinderen zinvolle uitdagingen en leermomenten. Zinvol omdat kinderen op de boerderij leren met al hun zintuigen. Ze leren kijken en zien hoe een ‘vies, slijmerig kalf ’ geboren wordt. Ze voelen de zon op de rug in februari, maar als er dan een wolk voorlangs drijft, dan ‘voel je de wolk’! Ze proeven allerlei soorten zuivel en eten groenten die ze thuis niet lusten. Ze horen de biggen tekeer gaan als ze deze willen gaan voeren. Ze ruiken voor het eerst kuilvoer. Ook biedt boerderijeducatie zinvolle leerervaringen omdat de leerlingen levensecht leren over essentiële thema’s als voeding, duurzaamheid en gezondheid.
Ervaring van een Leerkracht De grootste winst voor de klas is dat de kinderen op een andere manier sociaal met elkaar omgaan. Het is iets anders of je je vriendje leert kennen tijdens de rekenles of bij het buitenspelen of dat je ze leert kennen tijdens het opruimen van de poep van de koeien of met de handen in de aarde. De reacties naar elkaar toe, het enthousiasme om met elkaar in een natuurlijke omgeving te beleven dat is wat ik echt als een enorme stimulans voor mijn klas heb gezien.
Uitspraak van schooldirecteur “Op jeugdige leeftijd de natuur ervaren geeft voor de rest van je leven meer respect voor je natuurlijke omgeving. Ik geloof daarin. Boerderijeducatie geeft aan deze zienswijze praktisch handen en voeten. Zodat je als school, zonder veel geregel, dit aan je kinderen mee kunt geven.”
Ervaring van een kleuterjuf
HET KAN NIET OP! Boerderijeducatie biedt volop mogelijkheden voor • leren door beleven en doen • aanschouwelijk rekenonderwijs • leren over de natuur en duurzaamheid • wereldoriëntatie, taal en techniek • het ontwikkelen van sociale vaardigheden • het leren over de herkomst van ons voedsel • onderzoekend, ontdekkend en ondernemend leren • beweging en meewerken op de boerderij • het ontwikkelen van wilskracht en doorzettingsvermogen • spelenderwijs leren wat er op een boerderij gebeurt • leren over verzorging • het vergroten van de vitaliteit van kinderen Kortom: Boerderijeducatie is een verrijking en aanvulling van het basis- en voortgezet onderwijs door praktijkervaringen
“Het was een zeer geslaagde boerderij ochtend. Op school heb ik een woordveld met ze gemaakt en hierin hebben we opvallende en leerzame momenten nogmaals verwoord en getekend. De koeien en de kalfjes waren erg leuk, het melken van koe; “Vlekje” en het proeven van de warme melk. Omdat de koe ook warm is. Het schudden van de boter, die was erg lekker hoor. Het smaakte naar slagroom. Het zoeken naar de muizen. De kinderen hebben enorm veel nieuwe woorden geleerd, zo zie je maar weer dat dit veel beter beklijft dan plaatjes”.
BOER-EN-TAAL Boerderijeducatie heeft te maken met leren over landbouw, voedsel, duurzaamheid én met taalonderwijs. Opdracht na boerderijbezoek: maak een elfje over één van de boerderijdieren! Varken Is rose En die stinkt Wat is hij dik Gork Boerenwijsheden • honger maakt rauwe bonen zoet: wie honger heeft, eet alles met smaak • voor spek en bonen meedoen: niet echt meedoen, niet meetellen • groeien als kool: heel hard groeien • iemand knollen voor citroenen verkopen: iemand met mooie praatjes foppen • peentjes zweten: heel erg zweten van angst
De boerderij als ontwikkelomgeving Vanuit onderzoek weten we dat het leren en werken op een boerderij bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling. Dat komt omdat boerderijeducatie zowel uitdaging als veiligheid biedt en uitnodigt tot verbinding.
uitdaging
• Eigen
grenzen ontdekken • Onverwachte wendingen • Realities
aangaan
verbinding • Ervaren van zinvol werk, verantwoordelijkheid veiligheid
• Ritme, structuur, regels • Passend
werk, hulp beschikbaar
ONDERWIJSKUNDIGE ONTWIKKELINGEN Boerderijeducatie biedt op geïntegreerde en dus duurzame wijze een antwoord op diverse maatschappelijke vraagstukken. Trends in het onderwijs die raakvlakken hebben met de boerderijeducatie zijn: • het verbeteren van taal- en rekenprestaties. Onderwijs op de boerderij biedt de mogelijkheid tot aanschouwelijke rekenonderwijs waardoor kinderen die baat hebben bij een realistische manier van leren ook in de klas een betere aansluiting krijgen met de rekenprogramma’s. • het Deltaplan bèta/techniek dat kinderen enthousiast wil krijgen en vertrouwd wil maken met natuur en techniek. De boerderij is bij uitstek de locatie waar technische kennis en vaardigheden aan bod komen. • het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling dat kinderen wil leren om bewust keuzes te maken als het gaat om duurzame ontwikkeling. • de Verlengde schooldag en Brede school biedt mogelijkheden voor stimuleren van sociaal – emotionele, motorische en cognitieve ontwikkeling van leerlingen en om groepsprocessen constructief te beïnvloeden. • onderwijs en ondernemen. Een agrarisch productiebedrijf biedt een stimulerende context voor ondernemend leren.
Uitspraken van kinderen in hun logboekjes • Eén koe had zijn hoorn gebroken, en het was echt allemaal bloed. Het zag er echt heel zielig uit … • Het viel me op dat de een veel harder werkte dan een ander en dat iedereen iets anders leuker vindt!” (“Wat heb je geleerd van je klasgenoten?) • Sem en ik hadden samen met een zaag gezaagd. • Met wie ik bonen geplukt heb, die plukte de bonen veel handiger, dus ging ik het ook zo doen • Ik heb geleerd, dat als je gezellig babbelt, de tijd en het werk veel sneller gaat
Ervaringen van boer Het melken om 7 uur met tien kinderen is gaaf. Heel stil. Heb verteld dat de melkstal het kloppend hart van het bedrijf is. Wees op de melktank en zei ‘dit is onze spaarpot. Hier verdienen we het’. Ik doe het voor en de kinderen assisteren. Anderhalf uur vliegt om.
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Het gebrek aan beweging van kinderen en de slechte gezondheid als gevolg daarvan is een maatschappelijk probleem. Politici en wetenschappers spreken hun zorg uit over de toename van kinderen met overgewicht. Het Cito concludeert recent dat basisscholieren slechts een oppervlakkige kennis hebben van voeding en gezondheid. Boerderijeducatie draagt natuurlijk bij aan inzicht hoe ons voedsel wordt geproduceerd, onze voedselkeuze van invloed is op onze gezondheid en aan bewustwording van een gezonde leefstijl. Daarnaast biedt boerderijeducatie mogelijkheden om de kracht en vitaliteit van landbouw en platteland voor kinderen en jongeren toegankelijk te maken. Tevens versterkt het actief en levensecht leren hun eigen kracht en vitaliteit.
Ervaring van een ouder “Op de boerderij is ze in haar element. Ze kan lekker werken, zonder zich daar heel erg druk bij te maken. Ze heeft een rustig, constant tempo: ze pakt aan wat er gedaan moet worden, zonder moeilijk te doen over de klussen. Het is zo leuk dat de boerderij een plek is waar Moniek goed kan laten zien wat ze kán. Op school heeft ze veel moeite met het leren. Dat heeft haar erg onzeker gemaakt. In het werken met de handen kan ze wel wat laten zien.
REALISTISCH REKENEN Een boerderij is een rekenrijke omgeving, waarin allerlei rekensituaties zich voordoen die niet bedacht of gekunsteld zijn, maar levensecht, betekenisvol en functioneel. Onderwijs op de boerderij biedt volop ‘natuurlijke’ rekenopdrachten, zoals: • Schatten: Hoeveel liter melk gaat in melktank?; Hoeveel drinkt kalfj e per dag?; Hoeveel meter is de afstand tot… bv. weiland; Hoeveel kg is een pak stro ongeveer? • Groeicurve maken van jonge dieren: wekelijks hetzelfde kalfje meten en dit in een grafiek verwerken. • In stallijst jongste en oudste koe uitzoeken • Opmeten van tuin 2 – 2 meter en zaaien: afstand tussen zaadjes 10 cm… • Soep, sap of stamppot maken: meten met inhoud en gewicht • Oogst afwegen en uitrekenen hoeveel de tuinder krijgt per bakje aardbeien en per kg groenten en hoeveel dit in de winkel kost… • Melkprijs: hoeveel liter geeft een koe per dag; hoeveel krijgt boer per liter en wat kost melk in de winkel…
DE LEERARRANGEMENTEN Boerderijeducatie Gelderland biedt iedere school een arrangement op maat via verschillende educatieve programma’s op de boerderij. Wilt u een excursie naar de boerderij? Wilt u een boerderijproject met ca. 5 dagdelen leren en werken op de boerderij? Wilt u een intensief en in het curriculum geïntegreerd programma van 10 tot 20 dagdelen? Wilt u dat leerlingen actief, concreet en levensecht leren over landbouw, voeding, planten, dieren en de aarde? Wilt u dat het onderwijs op de boerderij aansluit bij de kerndoelen? Wilt u dat de boerderijeducatie gegeven wordt door professionele, goed getrainde educatieboeren? Boerderijeducatie Gelderland heeft voor iedere school een passend aanbod. De deelnemende agrarische ondernemers willen leerlingen graag een onvergetelijke leerervaring bieden op hun bedrijf. En leerkrachten de mogelijkheid geven om in de praktijk een andere kant van hun leerlingen te zien en ervaren. U kunt die vorm van boerderijeducatie kiezen die bij uw school past. Zowel in het kader van het reguliere lesprogramma als van de verlengde schooldag.
Uitspraak van PABO docent “De boerderij is de meest rijke en authentieke leeromgeving die je kunt voorstellen. Kinderen leren in het echte leven op een echt bedrijf en werken samen aan zinvolle, betekenisvolle taken. Het geeft kinderen verschrikkelijk veel zelfvertrouwen en biedt veel kapstokken voor het leren in de klas.” Pjotr Timmerman, docent Natuuronderwijs Hogeschool Arnhem Nijmegen
KERNDOELEN
De leeractiviteiten op de boerderij sluiten prima aan bij de kerndoelen van het onderwijs. Ruim 1/3 van alle kerndoelen komt op de boerderij aan bod. Enkele voorbeelden: Activiteit Kerndoelen normen.
Rondleiding als eerste kennismaking met het bedrijf en met de regels en gebruiken op de boerderij 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en
Activiteit Kerndoelen
Koeien uit de wei halen en melken 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen.
Activiteit Kerndoelen
Kruiwagen uitrijden (mest/hooi/gras/kuilvoer/… ) 44 De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 58 De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden.
Activiteit Kerndoelen
Registreren van ervaringen met het weer (temperatuur, neerslag, bewolking en windrichting) 43 De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind.
56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
Geïnteresseerd? Voor meer informatie kijk op onze website www.boerderijeducatiegelderland.nl Of stuur een email naar
[email protected]
De Initiatiefnemers Boerderijeducatie Gelderland is een samenwerkingsverband van BoerenWijs, Klassenboeren Rijk van Nijmegen en Boerderijschool. Zij hebben de lesprogramma’s ontwikkeld en hun krachten gebundeld voor meer onderwijs op de boerderij. Het initiatief wordt ondersteund door LTO Noord.
NoordwestVeluwe
Stedendriehoek West-Veluwe Achterhoek Arnhem
Rivierenland
Nijmegen
De uitgave is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Provincie Gelderland
