Nieuwe naam Masteropleiding Actief Leren

Mei 2009, jaargang 4 nr. 9

Nieuwe naam Masteropleiding

1

Data miniconferenties 2009

2

Kort Hoger Onderwijs

2

OUNL hoger gewaardeerd dan klassieke universiteiten

3

Even voorstellen: Ingrid Spanjers

3

EVC mogelijkheden binnen de Masteropleiding

4

Uitnodiging Lustrumfeest Onderwijswetenschappen

5

Bijdrages studenten Lustrumfeest Onderwijswetenschappen

6

Alumnivereniging ook voor studenten Onderwijswetenschappen

6

“Actief Leren” blijkt naam waar te maken - Kelly Meusen

7

Van lerares basisonderwijs naar onderwijsadviseur -Kim de Jong

8

Nieuwe aanvraag mogelijk voor Lerarenbeurs

8

Alle spelletjes kunnen leerzaam zijn! - Rob Hannen

9

Column Perspectief “Beelden van onderwijs”

Verschijnt 3 x per jaar Aanmelden via e-mail [email protected]

© 2009, OUNL

De Masteropleiding Actief Leren heet tegenwoordig Masteropleiding Onderwijswetenschappen. Waarom? Dat is een heel verhaal. De voormalige Masteropleiding Actief Leren ontstond binnen het voormalige Otec (Onderwijstechnologisch Expertise Centrum). De naam van het Otec is eind 2008 gewijzigd in CELSTEC (Centre for Learning Sciences and Technologies). Een belangrijke reden voor de naamswijziging is het feit dat de oude naam geen recht meer deed aan het brede spectrum aan activiteiten van het centrum. CELSTEC heeft een nieuwe Engelstalige website ontwikkeld. De keuze voor een Engelstalige naam en een Engelstalige website is een logisch gevolg van het internationale karakter van de activiteiten van CELSTEC en van het personeelsbestand van CELSTEC (meer dan 20 nationaliteiten). Met de nieuwe naam en de website hoopt CELSTEC ten slotte ook de vindbaarheid op het web te vergroten. De url van de website is celstec.org.

11

E-SCHRIFT Onderwijswetenschappen

Bijdragen en reacties: [email protected]

Nieuwe naam Masteropleiding Actief Leren

Het Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) is een centre of excellence op het gebied van onderwijswetenschappen en technologieondersteund leren. CELSTEC wordt nationaal en internationaal erkend als dé expert op het gebied van het ontwerpen en ontwikkelen van innovatief hoger onder-

wijs. Met CELSTEC als de thuisbasis van de Masteropleiding kunnen we meeprofiteren en mee-ontwikkelen op het gebied van het ontwerpen en verder ontwikkelen van innovatief hoger onderwijs. Met deze naamsverandering van de thuisbasis van de Masteropleiding, het CELSTEC, veranderde ook de naam van de Masteropleiding. De Masteropleiding Actief Leren heet nu Masteropleiding Onderwijswetenschappen. De naamsverandering heeft tevens te maken met de vindbaarheid van het onderwijsinstituut op het internet, wat in deze hoogtechnologische tijd heel belangrijk is (zie www.celstec.org). Met het oog op een mogelijke verbreding van de opleiding in de toekomst en een meer uniforme naamgeving aan delen van CELSTEC is toen ook besloten tot de naamsverandering van de opleiding. Betekent dit iets voor u als student? Ja! Op uw diploma komt Onderwijswetenschappen te staan. In de Engelse vertaling zal de term Learning Sciences worden gebruikt. Met deze nieuwe naam van de opleiding hebben we ook het voormalige Tijdschrift Actief Leren in een nieuw jasje gestoken. Voor u ligt het eerste nummer van ons vernieuwde tijdschrift: E-schrift Onderwijswetenschappen.


Nieuwe data miniconferenties 2009 De nieuwe data van de miniconferenties in 2009 zijn bekend: 5 juni (Utrecht) en 11 september (Heerlen). In 2009 organiseert de Masteropleiding Onderwijswetenschappen wederom 2 miniconferenties, in eerste instantie voor studenten van de cursus 031411 (Trends en ontwikkelingen in actief leren) maar ook voor alle andere studenten en belangstellenden. De eerstvolgende conferentie, gewijd aan Evidencebased onderwijs (5 juni 2009, Utrecht) is volgeboekt. Belangstellenden kunnen zich nu alleen nog aanmel-

den voor de conferentie-wiki en na afloop van de conferentie video-opnames bekijken. De tweede conferentie gekoppeld aan de inauguratie van prof. dr. Marcus Specht staat gepland voor 11 september 2009. Deze conferenties heeft als thema Mobile learning (voertaal Engels). Deelnemers kunnen boeiende lezingen van gerenommeerde sprekers en handson ervaringen verwachten. De conferentiewebsite komt in mei in de lucht, het aantal plaatsen is beperkt, meldt u snel aan via [email protected] als u deze dag niet wilt missen! Voorafgaand aan de dag

Kort Hoger Onderwijs: Onderwijs ontwerpen op Masterniveau De Masteropleiding Onderwijswetenschappen biedt professionals op het gebied van onderwijs, onderwijskunde, onderwijsontwerp, leren en instructie de mogelijkheid zich verder te ontwikkelen met behulp van een onderwijskundig specialisatieprogramma: het Kort Hoger Onderwijsprogramma (KHO) 'Onderwijs ontwerpen op Masterniveau. Na het examen ontvangen de deelnemers per cursus een regulier certificaat en na succesvolle afronding van het KHO ‘Onderwijs ontwerpen op masterniveau’ ontvangen de deelnemers een diploma. Het KHO 'Onderwijs ontwerpen op masterniveau' is een combinatie van cursussen uit de Masteropleiding Onderwijswetenschappen. Aangezien dit programma bedoeld is voor professionals die zich theoretisch willen verdienen in het ontwer-

2

pen van onderwijs, zijn er geen toelatingseisen om deel te nemen aan het KHO programma Onderwijs ontwerpen op masterniveau. U kunt direct en op ieder moment starten met dit KHO programma door een losse cursus of een studiepakket te bestellen op www.ou.nl/ bestellen. In het KHO programma wordt de combinatie van de volgende cursussen uit de Masteropleiding Onderwijswetenschappen aangeboden:

zullen studenten die ingeschreven staan voor de cursus 031411 (Trends en ontwikkelingen in actief leren) voldoende gelegenheid krijgen zich op het thema voor te bereiden. In verband met de vakantieperiode zal de conferentie-wiki eerder dan gebruikelijk beschikbaar zijn. Vanaf 20 juni kan men de voorbereiding op de conferentie starten. Voor studenten die de cursus 031411 in een jaar willen afronden zijn er volop mogelijkheden om een ‘externe’ conferentie in te brengen. Informatie daarover vindt u op de cursussite van Trends en ontwikkelingen.

Prof. Dr. Marcus Specht Hou onze conferentiewebsite: www.ou.nl/miniconferentie in de gaten en neem contact met de opleiding op via [email protected] als u vragen heeft.

KHO programma Oriënteren: O20421 De praktijk van actief leren O21411 Ontwerpen van leersituaties: theoretische kaders O22411 Methoden en strategieën voor onderwijsontwerpen O28421 E-learning: wat, waarom en hoe? Specialiseren (tenminste één cursus uit dit deel): O23411 Ontwerpen van onderwijs en opleidingen O24411 Leren en competentieontwikkeling O25411 Kwaliteit van onderwijs O41411 Implementatie van onderwijsinnovaties O42411 Evaluatie van onderwijsinnovaties Afsluiting O35411 Project Actief Leren* * deze cursus heeft ingangseisen; dat wil zeggen dat u voordat u deze cursus kunt bestellen de oriënterende cursussen afgerond moet hebben. Vanaf september 2009 zal het KHO programma met een nieuwe naam gelanceerd worden: Het KHO Certified professional program. Meer informatie hierover volgt in het volgende nummer en op de website.


Open Universiteit ... hoger gewaardeerd dan klassieke universiteiten

Collegevoorzitter Theo Bovens.

afstandsonderwijs aanbieden. Leven lang leren is een volwaardig onderdeel binnen het hoger onderwijs. Onze studenten geven aan dat een zelfstandige instelling, toegewijd aan deze vorm van onderwijs, zijn waarde elk jaar opnieuw bewijst.'

In zijn weblog schrijft hij: 'We vieren in 2009 ons 25-jarig bestaan en de Open Universiteit heeft in die jaren overtuigend laten zien dat we hoogwaardig universitair

Voor de Keuzegids Hoger Onderwijs zijn de kwaliteitsen prestatiegegevens van meer dan 1500 bacheloropleidingen bijeengebracht in één uniforme opzet. In te-

De Open Universiteit Nederland scoort alweer hoog in nationale ranking van universiteiten. Sinds haar deelname aan de Nationale Studentenenquête staat de Open Universiteit altijd in de top drie van de beste universiteiten, waarvan de laatste drie jaar stevig op de tweede plaats, vlak achter de nummer 1, Wageningen Universiteit. De ranking wordt gemaakt door Stichting HOP, uitgever van de Keuzegids Hoger Onderwijs, die afgelopen jaar op 5 december is verschenen. ‘Dit is weer een mooi bewijs van de constante kwaliteit van ons onderwijs over de hele linie’, aldus

genstelling tot voorgaande jaren zijn nu de studentenoordelen uit de Nationale Studentenenquête, de studietempocijfers en de deskundigenoordelen gebundeld tot één ranglijst. Voor meer informatie: www.keuzegids.org/ download/Topinstituten% 20WO.pdf

Even voorstellen: Ingrid Spanjers Mijn naam is Ingrid Spanjers. Ik begeleid sinds de zomer van 2008 een groot gedeelte van de studenten die de cursus ‘De praktijk van Actief Leren’ volgen. In deze cursus wordt gekeken naar het concept actief leren en naar verschillende onderwijsvormen. Daarnaast doen studenten in deze cursus ervaring op met academisch schrijven. Drs. Ingrid Spanjers

3

Ik ben sinds mei 2008 werkzaam bij de Open Universiteit. Naast mijn werkzaamheden voor de Masteropleiding werk ik aan een promotieproject. Dit project gaat over educatieve animaties. Animaties zijn aantrekkelijk. Daarom worden ze steeds meer gebruikt in het onderwijs. Maar ze zijn niet altijd effectief. In mijn promotieproject onderzoek ik een methode om de effectiviteit van educatieve animaties te verhogen, namelijk segmentatie. Dit houdt in dat de animatie in stukjes wordt getoond. Door pauzes tussen de stukjes hebben de leerlingen tijd om dat wat ze net gezien hebben te verwerken, opdat ze klaar zijn voor de informatie in het volgende stukje. Daarnaast kan segmentatie de structuur van de in de

animatie getoonde procedure duidelijk maken: leerlingen zien door de opdeling welke stukjes bij elkaar horen. Ik ga in mijn project kijken wat het effect van segmentatie is voor leerlingen met verschillende mate van voorkennis. De animaties in mijn eerste studie gaan over het oplossen van kansberekeningsproblemen. Voor ik bij de Open Universiteit kwam werken heb ik een gestudeerd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ik heb eerst drie jaar van de opleiding voor Orthopedagoog gedaan. Daarna heb ik een onderzoeksmaster gedaan. Ik hoop op een leuke en leerzame samenwerking.


EVC mogelijkheden binnen de Masteropleiding Studenten Onderwijswetenschappen beschikken vaak over relevante competenties door werkervaring. De Open Universiteit Nederland heeft sinds 2007 de mogelijkheid om competenties die ontwikkeld zijn buiten de opleiding te waarderen en te erkennen via EVC.

of het mogelijk is of ook delen uit de Masteropleiding vrijgesteld kunnen worden op grond van competenties die verworven zijn tijdens werk of onderwijsgerelateerde activiteiten. Om de competenties van de kandidaten te beoordelen wordt gebruikt gemaakt van beoordelingscriteria. Tot nu toe hebben 15 kandidaten de EVC-procedure gestart. Zij kunnen vaak goed aantonen dat hun ervaringen relevant zijn voor de Masteropleiding Onderwijswetenschappen. Daarbij zien we dat er vaker gewerkt is aan de ontwerpcompetentie dan aan de onderzoekscompetentie.

De bewijzen die kandidaten aanleveren moeten voldoen aan de volgende eisen: • authentiek: het moet duidelijk zijn dat het bewijs door de kandidaat is gemaakt of betrekking heeft op de kandidaat. De ervaringen moeten opgedaan zijn bij activiteiten die zelfstandig uitgevoerd zijn, dan wel in groepsverband, waarbij de eigen inhoudelijke bijdragen van de EVCkandidaat leidend geweest zijn voor het resultaat; Dr. Desirée Joosten-ten Brinke • relevant: gerelateerd aan de competentie die beoordeeld wordt. De ervaEen deel van de studenten van ringen moeten opgedaan zijn in een Onderwijswetenschappen hebvoor het opleidingsprofiel relevante ben op grond van hun competenfunctie. De kandidaat moet aangeven ties een directe toelating gekregen voor de Masteropleiding of welke taken en activiteiten hij/zij uithebben het schakelprogramma gevoerd heeft en welke resultaten met één of meerdere modulen deze activiteiten hebben opgeleverd. kunnen inkorten om daarna met Tevens moeten ze aangeven waarom de Masteropleiding te kunnen zij de uitgevoerde activiteiten relevant starten. vinden; Op dit moment wordt onderzocht • van voldoende niveau: de werkerva-

4

ring moet minimaal op hbo-niveau zijn; • actueel: nog steeds actualiteitswaarde hebben; • kwantitatief: het bewijs moet van voldoende volume zijn, onderbouwd met voldoende ervaring. • gevarieerd: de breedte en omvang van de ervaring concretiserend. Liefst draagt de kandidaat bewijzen uit verschillende ‘hoeken’ aan (niet eenzijdig). Een lastig criterium is dat de uitgevoerde activiteiten qua complexiteit en zelfstandigheid minimaal op hbo-niveau moeten zijn. De meeste werkervaring is gericht op het gebruik van specifieke modellen of theorieën, waardoor het lastig is om een bredere theoretische basis aan te tonen. Een aantal keren bleek dat kandidaten het niveau van de opleiding onderschat hadden. Tijdens het assessmentgesprek dat, indien nodig, volgt op het indienen van het portfolio met bewijzen, wordt dit duidelijk en dan krijgt de kandidaat van de assessoren feedback op de ontbrekende componenten. Het resultaat van EVC is verschillend. Indien de procedure vrijstellingen oplevert varieert dit tussen de een en vijf modulen, oftewel een verkorting van 100 tot 500 studie-uren. Wilt u meer informatie over EVC bij Onderwijswetenschappen, dan kunt u kijken op de website (www.ou.nl/evc) of zich richten tot de mentor van de opleiding: Brigitte de Craene ([email protected]).


Lustrumfeest

Uitnodiging Onderwijswetenschappen Op vrijdag 6 november vieren we het Lustrumfeest van Onderwijswetenschappen in de Efteling in Kaatsheuvel. Niet alleen bestaat de Open Universiteit dit jaar 25 jaar, maar ook onze Masteropleiding heeft haar eigen Lustrum. De opleiding bestaat vijf jaar en uiteraard is dat aanleiding voor een uitbundig feest. Het wordt een heel bijzondere dag: een dag voor en door onze studenten, met veel afwisselende activiteiten en volop de gelegenheid om elkaar wat beter te leren kennen. De dag staat onder andere in het teken van de leer- of werkervaringen die onze studenten in de afgelopen jaren tijdens het volgen van de Masteropleiding hebben opgedaan, zowel binnen de opleiding als binnen hun werkomgeving. Studenten, afgestudeerden en bijna-afgestudeerden presenteren hun ervaringen, projecten, geven workshops enzovoorts. Dat gebeurt in parallelsessies en op een dusdanige manier dat iedereen een sessie kan kiezen die het beste aansluit bij zijn of haar belangstelling.

houden.

Dat is nog niet alles, want wij hebben Lex Mulder, de bekende psychotherapeut, klinisch psycholoog en loopbaancoach, bereid gevonden om twee workshops Voice Dialogue te verzorgen. Dat gaat hij doen in het kader van een lastig maar boeiend thema voor elke aankomende academicus en wellicht voor afstandsstudenten in het bijzonder: om leren gaan met kritiek. Weliswaar opbouwende en taakgerichte kritiek, maar toch…. Waarom zijn er dan stemmetjes in ons die roepen dat we Ook zullen onze buitenland- gekwetst zijn? Waarom se studenten zo veel moge- voelen we ons belijk ‘aanwezig’ zijn. De tech- schaamd? Welke verdrukte niek zorg ervoor dat ook zij subpersoonlijkheid in ons hun opmerkelijke ervarinroert zich op het moment gen kunnen presenteren. dat we in een verdedigende Onze technische experts of verontwaardigde reactie staan klaar om ervoor te schieten? Lex brengt ons in zorgen dat de techniek ons contact met onze innerlijke die dag niet in de steek laat: stemmen. Op zijn eigen John van den Baaren, Mar- vertrouwde en veilige macel Vos en Danny Kostons nier laat hij ons ervaren dat zullen zich daar mee bezig het mogelijk is om een ka-

5

Lex Mulder kofonie van innerlijke stemmen weer harmonieus met elkaar te laten communiceren. Wat later in de middag is er een spannend debat. Twee experts gaan de strijd met elkaar aan over een stelling die te maken heeft met docentprofessionalisering. Elke expert wordt bijgestaan door enkele studenten Onderwijswetenschappen. Marcel van der Klink zal het debat, dat beslist pittig zal gaan worden, leiden. U heeft tijdens de lustrumdag volop de gelegenheid om met collega’s en medestudenten, die u tot nu toe vooral kent via discussiegroepen, in contact te komen. Ook de docenten van Onderwijswetenschappen en niet te vergeten, onze

decaan Els Boshuizen, zijn die dag aanwezig. Het is belangrijk dat u zich, als u erbij wilt zijn op deze dag, snel inschrijft en dan meteen uw keuze maakt uit de verschillende parallelsessies. Bij sommige sessies is er een beperkt aantal plaatsen, dus degenen die het eerste inschrijven maken de meeste kans om ingedeeld te worden bij de activiteiten van hun keuze. De kosten voor inschrijving bedragen € 25,Meer informatie vindt u op www.ou.nl/LustrumOW We hopen u allen te zien op 6 november, De lustrumcommissie: Marion Timmermans, Maaike Hendriks, Helen Jossberger, Danny Kostons en Monique Bijker.


Bijdrages studenten aan Lustrumfeest Onderwijswetenschappen Het eerste lustrum van de Masteropleiding Onderwijswetenschappen (voorheen Masteropleiding Actief Leren) van de Open Universiteit Nederland is niet alleen voor de Open Universiteit een gedenkwaardige gebeurtenis. Studenten verlenen elk op hun eigen wijze medewerking aan dit lustrum. Alleszins de moeite waard om deze unieke dag bij te wonen. Het is voor mij de

eerste keer dat ik een eerste lustrum zal meemaken. Goed om even stil te staan en achterom te kijken. In 2004 ben ik met veel enthousiasme begonnen aan schakelprogramma vier en vervolgens aan de Masteropleiding Actief Leren. Terugkijkend op vijf jaar studeren kan ik concluderen dat ik erg veel heb geleerd. Dat betreft vooral het via modules verwerven van kennis en vaardigheden op het gebied van onderwijskunde, maar

ook het verwerven van plannings- en organisatievaardigheden en het verwerken van obstakels op de studieweg. Inmiddels ben ik bezig aan de allerlaatste module, waarin ik onderzoek doe naar het selfdirected learning van hbo-

studenten. Graag wil ik op het eerste lustrum als student iets vertellen over mijn afstudeeronderwerp en als ervaringsdeskundig over de vijf jaren op weg er naar toe. Tot dan! Yttje Cnossen

Alumnivereniging ook voor studenten Onderwijswetenschappen De Alumnivereniging wil een schakel vormen tussen de Open Universiteit Nederland en haar afgestudeerden en de afgestudeerden onderling. Daarnaast wil zij de naamsbekendheid van de Open Universiteit zoveel mogelijk bevorderen en biedt lidmaatschap vele voordelen. Uiteraard zijn de alumni van Onderwijswetenschappen (en van de Masteropleiding Actief Leren)van harte uitgenodigd om lid te worden. De Alumnivereniging Open Universiteit is opgericht op 2 november 1995. De vereniging startte met 66 leden. De Open Universiteit Nederland ondersteunt de Alumnivereniging Open Universiteit. De vereniging is zelfstandig en staat formeel los van de Open Universiteit. Alumni zijn de ambassadeurs van de Open Universiteit. Onze organisatie heeft dan ook grote waardering voor hen. Daar-

6

om heeft u als afgestudeerde bepaalde privileges. Als alumnus wordt u regelmatig uitgenodigd voor symposia, studiedagen en academische zittingen. Door de Open Universiteit als geheel, of door de afzonderlijke opleidingen. U ontvangt hierover persoonlijk bericht, of u wordt uitgenodigd via Modulair. Net als bij enkele andere Nederlandse universiteiten krijgt u een alumnipas waarmee u bijvoorbeeld korting krijgt op diensten en producten van andere organisaties. Door de samenwerking tussen verschillende universiteiten kunt u gebruik maken van interessante aanbiedingen. In de herfst van 2007 is de pas beschikbaar gekomen voor leden van de alumnivereniging. De 'vulling' met allerhande diensten is ter hand genomen in overleg met de alumnivereniging. Op de website van de Open Universiteit vindt u informa-

tie over: • de producten en diensten voor alumni • de alumnivereniging • de mogelijkheden om in contact te komen met andere alumni. De vereniging wil deze doelen ondermeer bereiken door: • Het geven van relevante informatie over de Open Universiteit Nederland en de Alumnivereniging aan leden. • Het organiseren van speciale evenementen, waaronder een jaarlijkse universiteitsdag. • Het meer toegankelijk maken van praktijklezingen van de Open Universiteit voor haar leden. • Het beschikbaar stellen van cursussen van de Open Universiteit voor alumni in het kader van bijscholing.

Verder zitten er nog meer voordelen aan het lidmaatschap zoals het blijven ontvangen van Modulair, tegen een gereduceerd tarief ontvangen van studiemateriaal, informatie ontvangen over promoveren en promotieonderzoek, organiseren van activiteiten zoals lezingen, excursies, reizen bedrijfsbezoeken, etc. De kosten voor een lidmaatschap zijn € 25 per jaar. Meer weten over de alumnivereniging? Bezoek de website van de Alumnivereniging www.ou.nl/alumni, download de laatste nieuwsbrief of lees het alumnikatern in Modulair.


“Actief Leren” blijkt naam waar te maken Ik kan zonder enige twijfel zeggen, dat de keuze voor de het studeren nog te combiMasteropleiding Actief Leren (nu Onderwijswetenschap- neren viel met mijn gezin. Daar stond tegenover dat de pen) voor mij de juiste is gebleken. studie onverminderd interessant bleef door bijvoorbeeld de miniconferenties en het die inhoudelijk perfect aanTien jaar geleden begon ik, Project Actief Leren. Bovensloot bij mij interesses en na een blauwe maandag dien was ik inmiddels geduzeer praktisch door zijn afrechten gestudeerd te hebstandsonderwijs. Mijn voor- rende een langere periode ben, enigszins twijfelachtig opleiding maakte het moge- aan het studeren en had aan de opleiding tot leraar lijk om het schakelprogram- daarbij de nodige studiepunbasisonderwijs. Het werken ma te volgen. Leren op weten behaald, het was simpelin het basisonderwijs beviel me goed, maar al snel miste tenschappelijk niveau bleek weg zonde om het bijltje ik theoretische verdieping en zeer interessant. Het tempo erbij neer te gooien. Eenmaal die beslissing genozat er dan ook al snel goed zocht ik meer uitdaging, men, en weer zwanger van want er viel nog veel meer te in, zodat ik het masterprode vierde zoon, dus nu ook gramma gestaag in zicht leren. Ik wilde meer kennis redelijk gehaast, besloot ik kreeg. Inmiddels was mijn over leersituaties inrichten, toch nog een tandje bij te gezin uitgebreid met een onderwijstechnologie en derde zoon. Dat maakte het zetten. Met hernieuwd enkwaliteit van onderwijs. Een thousiasme heb ik de laatste studie vakken uit de Masteropleiopding doorlopen, want de eindstreep kwam in zicht.

pakken lag voor de hand. Inmiddels was mijn oudste zoon geboren en de tweede zoon op komst. Dan rijst de vraag welke studie geschikt is qua interesse, maar ook waar die studie wordt aangeboden en hoe dit plaatje een praktische invulling zou moeten krijgen. De Open Universiteit Nederland bood de Masteropleiding Actief Leren aan, een vernieuwende studie, gericht op recente ontwikkelingen,

7

Na de zomer van 2008 kon ik aan de voorbereiding van mijn scriptie starten. Het hele scriptieproces, de voorbereiding en het daadwerkelijke onderzoek, bleek het leukste onderdeel van de opleiding. De keuze voor een onderwerp was in overleg met mijn scriptiebegeleidster vrij snel gemaakt. Ik wilde een onderwerp waarbij ik de reeds opgedane kennis zou kunnen toepassen in mijn dagelijkse werkzaamheden, de bovenbouw van het basisonderwijs. Een onleren in de avonduren niet eenvoudiger. Toen de druk- derzoek naar de effecten van peer assessment in het te werd vergroot door de basisonderwijs voldeed aan uitzending van mijn man, vertraagde mijn studietempo deze eisen. Onder begeleiding van mijn scriptiebegeenorm. Het vak E-Learning leidster, Desirée Joostenbleek bovendien een struiTen Brinke, ben ik vol enkelblok. Het kostte me veel thousiasme een ondertijd en moeite om een verslag te leveren wat voldeed aan de gestelde eisen, voornamelijk ook omdat mijn aanvankelijke enthousiasme plaats had gemaakt voor een sterk verminderde motivatie. De twijfels kwamen of

zoeksplan gaan formuleren, de basis voor de daadwerkelijke uitvoering. De literatuurstudie bevestigde dat het onderwerp nog leuker bleek dan ik had verwacht en ook de relevantie voor een goed plan van aanpak werd snel duidelijk. Het uitvoeren van het onderzoek zelf leverde veel leuke reacties op, van zowel degenen die eraan meewerkten binnen de basisschool, leerkrachten en leerlingen, als van mijn onverminderd enthousiaste begeleidster. Het verwerken van de resultaten tot mijn uiteindelijke scriptie, en de inzet en vele uurtjes die in het hele proces zijn gaan zitten, zijn ruimschoots de moeite waard geweest. Niet alleen heeft mijn onderzoek de verwachte resultaten opgeleverd, ik heb er mijn studie op een ontzettend leuke manier mee af kunnen ronden. Het onderzoeken op wetenschappelijk niveau, het kunnen toepassen van opgedane kennis en daadwerkelijk resultaat zien, zijn een fantastische ervaring gebleken. ‘Actief Leren’ blijkt zijn naam meer dan waar te maken! Kelly Meusen


van Lerares b.o. via Masteropleiding naar Onderwijsadviseur De studie was goed te combineren met mijn werk en toen na een jaar of 3 het einde van mijn studie in zicht was prikkelde het om een nieuwe stap in het werk te maken. Na een korte periode als directeur van een basisschool te hebben gewerkt, heb ik de stap gemaakt naar mijn huidige baan als onderwijsadviseur. Als onderwijsadviseur bij de Giralis Groep begeleid ik directeuren, besturen en gemeenten op onderwijsMet de studie Actief Leren kundige vraagstukken. Zo (Onderwijswetenschappen) begeleid ik twee basisschoben ik begonnen toen ik een len die momenteel aan het aantal jaren als leerkracht fuseren zijn en naar één werkzaam was binnen het onderwijsconcept toe willen primair onderwijs. Ik genoot werken. van elke dag. Tegelijkertijd En in de afgelopen 2 jaar wilde ik ook heel graag mijn heb ik, naar aanleiding van onderwijskundig inzicht ver- een goed idee van mijn diepen en theoretisch funde- man, je brainstormt wel eens ren. Ook was voor mij duide- wat als je samen uit eten lijk dat ik niet mijn hele wer- gaat, het programma Schitkende leven voor de klas terende Scholen (samen wilde staan. met collega's) opgericht. Kortom prikkels genoeg om Een programma voor schode Masteropleiding Actief len die moeten werken aan Leren op te pakken. noodzakelijke kwaliteitsver-

betering (als ze een rode kaart van de inspectie krijgen) met een Schitterende School als duurzaam resultaat. De Masteropleiding Actief Leren is van grote toegevoegde waarde geweest voor mijn werk als onderwijsadviseur. In het algemeen ervaar ik dat ik door de studie sneller verbanden kan zien, relaties duidelijker kan leggen in onderwijskundige vraagstukken. En door de fundering van theorieën over leren en ontwikkeling kun je goed adviseren over de inrichting van het onderwijs in de klas maar ook op beleidsniveau.

onderzoeksresultaten vond ik erg lastig. Gelukkig werd ik heel goed begeleid door mijn scriptiebegeleider Saskia Brand-Gruwel en voelde het voor mij ook wel als een ‘co-productie’. Saskia stimuleerde mij om van de scriptie een artikel te schrijven voor pedagogische studiën. Ook weer een ‘co-productie’. Hier en daar moesten we het artikel fine tunen maar de opzet van de scriptie kwam al redelijk overeen met de eisen waar het artikel aan moest voldoen. Ik vond het wel verbazingwekkend hoeveel tijd er overheen gaat voor je artikel geplaatst wordt: december 2006 rondde ik mijn scriptie af en het artikel is eind 2008 gepubliceerd. Natuurlijk is het hartstikke leuk dat je zo samen de onderzoeksresultaten met een breder publiek kunt delen.

De scriptiefase vond ik wel een taaie fase van de studie. Ik vond het heel leuk om je eigen onderzoek uit te voeren (Stimuleren van ontdekkend leren met behulp van proceswerkbladen: effecten op taakprestaties). Maar het verzorgen van een Kim de Jong goede wetenschappelijke verslaglegging en analyse en interpretaties van de

Nieuwe aanvraag mogelijk voor Lerarenbeurs Van 11 mei tot 17 juni 2009 kunnen leraren een aanvraag indienen voor een beurs om bij de Open Universiteit Nederland de Masteropleiding Onderwijswetenschappen te behalen. De beurs vergoedt de kosten van de opleiding, studiemiddelen en reiskosten.

8

Daarnaast kan de werkgever een vergoeding krijgen voor het bekostigen van vervanging tijdens studieverlof. De beurs geldt zowel voor de Masteropleiding als voor het eventueel benodigde schakelprogramma. De inhoud van het schakelprogramma is afhankelijk van de vooropleiding.

Door het systeem van afstandsonderwijs van de Open Universiteit kunt u leren en werken optimaal combineren. De Masteropleiding biedt mogelijkheden om vraagstukken uit de werksituatie als onderdeel van de opleiding aan te pakken.

Meer informatie over en aanvragen van de lerarenbeurs kan op de website van de IB-groep www.ibgroep.nl.


alle Spelletjes kunnen leerzaam zijn! Veel uitgevers van educatieve spellen menen dat bij gebruik van hun product het schoolresultaat van gebruikers toeneemt. Maar houden ze in de toekomst ook rekening met de laatste wetenschappelijke bevindingen? Uit onderzoek van de Open Universiteit en de Universiteit van Utrecht blijkt dat gamers beter presteren als ze weinig feedback krijgen. Een groep studenten mocht een door de Universiteiten zelf ontwikkeld spel ‘PET’ uitproberen. PET is een spel waarbij men als manager van een conferentie allerlei sprekers met elk hun eigen wensen in een rooster moet inplannen. Nu blijkt dat studenten die voorzien werden van veel feedback aan het einde van het spel niets geleerd hadden over een eventueel te volgen strate-

gie. De andere studenten echter leerden planmatig en strategisch te denken. Wat is nou feedback en waarom zorgt veel feedback voor een slechter resultaat? Iedereen die met onderwijs te maken heeft weet dat met feedback terugkoppeling wordt bedoeld. In een game-situatie wordt deze terugkoppeling vaak gegeven wanneer men een item met de muis over het scherm verplaatst. Als ik op de muis klik, verschijnt een venstertje met specifieke gegevens over dat item. Bij PET wordt dan duidelijk welke plekken in het planningsrooster mogelijk zijn. Althans bij de feedback versie, want de andere groep studenten moest zelf maar uitzoeken of een spreker in het rooster pastte. Het wordt namelijk moeilijker naarmate de planning voller wordt. Maar juist daar-

Conferentie Planner, feedback versie: (als een spreker wordt aangevinkt verschijnen zijn mogelijkheden in het groen)

door ging deze groep veel planmatiger te werk. Bij de versie zonder feedback gaat de gebruiker namelijk nadenken. Zijn probleemoplossend vermogen wordt uitgedaagd waardoor hij beter presteert. Bij te veel feedback is het omgekeerde het geval. Gebruikers zien

- vervolg op pagina 10 -

Enkele cijfers ... Feedback

No Feedback

14.4

18.9

Tijd tussen de acties

3.9

4.8

Het aantal zinloze acties

4.3

2.5

Het correct aantal antwoorden

7.7

8.0

Gestart met meest beperkte spreker

1.5

2.4

Tijd tot de eerste actie

9

direct de eventuele mogelijkheden in het rooster, passen veel ‘trial and error’ toe en doorzien niet de roostertechnische mogelijkheden. Het kriskras sprekers een plek toedelen werkt uiteindelijk wel,


- vervolg van pagina 9 maar de studenten gingen niet economisch te werk, maakten veel fouten en wisten na de test niet hoe ze het probleem hadden opgelost. Minder feedback zorgt dus voor meer probleemoplossend vermogen. Wat kunnen game designers van nu met deze informatie? Het antwoord hierop is eenvoudig. Ze kunnen namelijk hun toekomstige producten educatiever maken door dit principe toe te passen. Dit ‘educatieve predicaat’ haalt ouders over om zo’n spel aan te schaffen. Misschien mag hun kroost dan wel online spelen! Voeg hieraan toe dat designers het gebruikersgedrag kunnen sturen door minder te assisteren zoals de casestudie dat voorstelt en er zijn legio aan commerciële mogelijkheden.

Educatief en commercieel gaan hier dus samen. Ogame is zo’n spel dat door miljoenen mensen in Europa online gespeeld wordt en waarvan de educatieve waarde verbeterd zou kunnen worden. Spelers van dit spel worden aangespoord eigen sites te maken met discussie-forums waar teamleden elkaar kunnen ontmoeten om afspraken te maken. Als men deze hele gang van zaken niet totaal zou voorschotelen, maar wat minder hulp zou bieden, dan bereik je een bepaald gedrag bij de speler met als doel hem iets te leren. Namelijk het maken van sites. Verwijs hier en daar nog naar andere sites en de bedrijfsmatige kant wordt ook gevoed. Voor World of Warcraft en Second Life, beide online spellen, zou hetzelfde kunnen gelden. Deze spellen worden al op een educatie-

ve manier ingezet. Kunnen de designers ook hier veranderingen aanbrengen die het lerende vermogen vergroot? Kunnen zij ervoor zorgen dat miljoenen spelers over de hele wereld hun probleemoplossend vermogen vergroten? Zeer waarschijnlijk wel. Men moet maar eens nagaan op welke plekken de spelers te veel worden geholpen, want volgens het onderzoek is er geen bewijs gevonden dat feedback gezorgd heeft voor een betere prestatie. Integendeel, men vond alleen positieve effecten als er geen feedback werd gegeven. Het vermogen om problemen op te lossen neemt juist toe, men denkt dieper na over te volgen strategieën en de wegen die men tijdens het spelen bewandelt zijn slimmer. Rob Hannen

Mijn naam is Rob Hannen en ik werk ruim 14 jaar in het speciaal voortgezet onderwijs. Momenteel werk ik met veel voldoening op een praktijkschool in Roermond. Naast dit werk heb ik jarenlang tennislessen verzorgd bij verschillende clubs in Limburg. Toen mijn eerste dochter werd geboren ben ik hiermee gestopt. Ik wilde namelijk niet die vader zijn die zondag het vlees snijdt. Waar ik normaal in de avonduren op de tennisbaan stond, was er ineens tijd over. Vanaf dat moment is er een periode geweest dat ik veel ervaring heb opgedaan met het spelen van computerspellen. Toen speelde bij mij ook de gedachte om te gaan studeren. De studie 'Actief Leren' (nu Onderwijswetenschappen) paste het beste bij mij. Ik volg een schakelprogramma en ben gemotiveerd met de vijfde module bezig. Zo heel af en toe speel ik met mijn dochter een computerspel. Bij de meeste games (ook online-games) valt het mij op dat de makers de educatieve waarde van hun spel te weinig op prijs stellen terwijl het spel wel over educatieve mogelijkheden beschikt! Een eenvoudige verandering zou al vaak kunnen leiden tot een vergroting van het educatieve onderdeel.

10

O-game O-game is een online strategisch spel dat zich in de ruimte afspeelt. Als een intergalactische strijder heb je de mogelijkheid om je eigen rijk te vergroten door middel van verschillende strategieën. Gedurende het spel kun je planeten koloniseren en allianties vormen met vriendelijke koningen. Je kunt handel drijven in grondstoffen en vechten tegen vijandelijke koninkrijken. Samenwerken is hierbij belangrijk.


Beelden van Onderwijs ... Wat is een docent ...? De borreltafel is een rijke bron van informatie voor wie geïnteresseerd is in beelden die mensen hebben van onderwijs, docenten, of van studenten. Een opgepoetste versie daarvan werd mij onlangs toegestuurd door Farida Shamsy. Farida is een exstudente van me uit mijn Maastrichtse tijd, Pakistaanse maar nu wonend in Canada. Ze maakt deel uit van een netwerk (ja, een Pakistaanse in een netwerk, kan dat wel goed zijn? ;-)) waarin men een beetje zoetige, licht humoristische opstekers uitwisselt. Vaak gaan die over onderwijs of over moeders; vaak licht religieus getint. Ik weet niet of ik op haar mailing list sta en alles krijg, maar het volgende vond ze blijkbaar wel geschikt voor mij. Ik neem niet het hele stuk op, want dan is de hele column meteen gevuld. Farida had hem weer van Tanveer die ik verder niet ken, en van wie Tanveer hem had kan ik niet naspeuren in de mail. Hij eindigt met een oproep om hem te delen met alle onderwijzers en andere opvoeders die je kent, dus bij deze, maar zoals gezegd ‘ abridged’. Prof. Dr. Els Boshuizen

1 11 1

The dinner guests were sitting around the table discussing life. One man, a CEO, decided to explain the prob-

lem with education. He argued, 'What's a kid going to learn from someone who decided his/her best option in life was to become a teacher?' He reminded the other dinner guests what they say about teachers: 'Those who can, do. Those who can't, teach.' To stress his point he said to another guest; 'You're a teacher, Bonnie. Be honest. What do you make?' Bonnie replied, 'You want to know what I make? Well, I make kids work harder than they ever thought they could. I make a C+ feel like the Congressional Medal of Honor winner. I make kids sit through 40 minutes of class time when their parents can't make them sit for 5 without an I Pod, Game Cube or movie rental. I make kids wonder. I make them question. I make them apologize and mean it. I make them have respect and take responsibility for their actions. I teach them to write and then I make them write. Keyboarding isn't everything. I make them read, read, read. I make my classroom a place where all my students feel safe. … Finally, I make them understand that if they use the gifts they were given, work hard, and follow their hearts, they can succeed in life. I MAKE A DIFFERENCE. What do you

make Mr. CEO?' Mr CEO en Bonnie hebben heel verschillende beelden van wat een docent of onderwijzer is: een inferieur soort die in het onderwijs gegaan is omdat hij/zij tot niets beter in staat is, vs iemand die anderen niet alleen belangrijke vaardigheden bijbrengt maar ook een heel stelsel van normen en waarden en zelfvertrouwen. Ook binnen het onderwijs zien we grote verschillen in opvattingen over wat de rol van een docent of van een leerling is. Sommige van die verschillen hebben te maken met de breedte van de opdracht die docenten hebben. Is het de verantwoordelijkheid van de docent of van de leerling dat de leerling/student leert? Moet de leerling zelfsturend zijn, en wat is dat dan? Is de school er ‘alleen’ voor om jongeren de bekende academische en professionele kennis en vaardigheden bij te brengen of moeten leerlingen ook nog goede, in de morele betekenis van het woord, burgers of beroeps-beoefenaren worden? Of zijn de gedachten vrij, en moet de school daar niet aankomen? Ik noem maar wat. - vervolg op pagina 12 -


- vervolg van pagina 11 -

Een ander punt: Wat voor beeld heeft de docent van de leerling (en andersom)? Is een student iemand die (soms) samen met of met steun van de docent een bepaald doel wil bereiken? Of is de leerling een homo economicus die met zo weinig mogelijk inspanning een zo groot mogelijk resultaat wil bereiken, of, “nog erger,” met zo weinig mogelijk inspanning het minimaal noodzakelijke? En mag ik daar als docent iets van vinden? Dat soort beelden heeft interessante, maar ook onverwachte gevolgen. De docenten in onze cursussen hebben erg de neiging om te proberen eruit te halen wat er in zit. Dus ze geven feedback en bieden u daarbij de mogelijkheid om meer te leren en uw prestatie te verbeteren. Veel mensen willen dat graag, met als gevolg dat de tijd die aan een cursus besteed wordt gauw de 120 uur te boven gaat. Dat is niet erg als je niets anders te doen hebt, maar voor wie tempo wil maken en meerdere cursussen in een jaar wil doen leidt dat wel tot een optimalisatieprobleem, en bij student en docent tot frustraties. En waar moet ik de constatering plaatsen dat docenten en studenten elkaar zo vaak als de vijand zien? Of het nu gaat om fraude en veronderstelde plagiaat of om “die onuitgeslapen gezichten iedere ochtend” die mijn leraar Frans op de middelbare school tegenover zich zag. Ligt het er alleen maar aan dat we verschillende dingen over en weer verwachten?

12

Intercultureel hebben beelden van de goede docent en de goede student ook interessante consequenties. Zo vertelde een medestudente van Farida me dat het in Equador ondenkbaar was dat een leerling een docent tegensprak, ook wanneer het evident was dat de docent een onjuistheid verkondigde. Vooral bij laagopgeleide docenten was dat een probleem. Liever leerde men dan twee strikt gescheiden dingen, nl. de waarheid volgens de docent die vooral op het examen moest worden gerapporteerd, en dat waarvan men dacht dat het de ‘echte’ waarheid was en die later misschien nog eens van pas zou komen. Op het oog is dit heel anders dan in Nederland, maar is dat echt zo? Ten slotte, hoe belangrijk is de persoonlijk band tussen leerling en docent. Wat maakt het uit van wie je in het verleden les hebt gehad? Als je de CV’s leest van musici, maar ook van topkoks, dan vertellen ze je van wie ze het vak hebben geleerd; hoe en met behulp van wie ze geworden zijn wat ze nu zijn. Het geldt zelfs voor academici die vertellen bij wie ze zijn afgestudeerd of gepromoveerd. Daar staat tegenover de opvatting dat een onderwijsmethode zo in elkaar gezet moet worden dat het ‘docent-proof’ (en misschien ook wel leerling-proof) moet zijn. Dat lijkt me een gruwelijke misvatting, niet alleen op het persoonlijk niveau maar ook op het niveau van hoe een docent zich tot zijn of haar vak verhoudt en dat aan de leerling kan overdragen) *. Waarom hou ik van wiskunde (ook al doe ik er niet veel meer mee)?

Omdat een paar van mijn wiskundedocenten niet alleen de schoonheid van het vak konden laten zien, maar je aan het denken zetten, en dan bij wijze van cliffhanger zeiden dat ze daar nu helaas nog niet op in konden gaan, maar dat ze daar na de vakantie op terug zouden komen. Ik begon met borrelpraat en wat dat zegt over hoe we tegen onderwijs en leren aankijken. Niet alleen regelrechte beledigingen zeggen iets over bestaande beelden, ook de gehanteerde termen. Ik kan me niet voorstellen dat iemand die het uitsluitend heeft over onderwijslast en roostervrije dagen onderwijs leuk kan vinden. Degenen die spreken van ophokuren en methodedwang misschien ook niet. Zelfs degenen die zich afvragen of “VMBO-ers” of “brugklassers” wel instaat zullen zijn om een complex project te doen, tonen een weinig opbouwend pessimisme. Pas wie vooral belangstelling toont voor de leerlingen als individu kan eruit halen wat erin zit, maar wel binnen de grenzen van het haalbare uiteraard, want ook daarin kun je doorschieten (zie boven). * In tegenstelling tot kennisverwerving gaat het hier weldegelijk over ‘overdragen’.

Nieuwe naam Masteropleiding Actief Leren

Recommend Documents