W O ENS D A G 1 D E C EM B E R 2 01 0 , HU YG E NS M U S E UM H OF W I JC K IN VO OR B URG
Bijeenkomst Regionale Identiteit en Cultuurhistorie Regio Haaglanden
Verslag van de bijeenkomst Programma 09.00 - 09.30 Inloop en ontvangst 09.30 - 09.45 Openingswoord door Tineke van Nimwegen (coördinerend bestuurder RASprogramma Cultuur regio Haaglanden) 09.45 - 10.30 Historische verhalen uit de regio: Mark van Hattem (directeur Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg) over ‘Huis van Oranje’ Jacques Moerman (voorzitter Historische Vereniging Oud-Schipluiden en bestuurslid Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk) over ‘Romeinen’ Peter Duivesteijn (directeur Stichting Ooievaart Den Haag) over ‘Waterwegen’ 10.30 - 10.45 Koffie en thee pauze
Een prachtig winterbeeld op woensdagochtend 1 december in Voorburg; het historische pand Huygensmuseum Hofwijck omgeven door sneeuw. Een plek met een bijzonder cultureel verleden waar de Bijeenkomst Regionale Identiteit en Cultuurhistorie op die ochtend plaatsvond. Diverse cultuurhistorische partners uit de regio Haaglanden kwamen bijeen voor onderlinge inspiratie ten behoeve van een gezamenlijke regionale opdracht. In het kader van de Regionale Agenda Samenwerking (RAS) is rondom cultuurbeleid besloten het accent voor de regio Haaglanden te leggen op de versterking van de regionale identiteit op het gebied van cultuurhistorie. Middels de bijeenkomst Regionale Identiteit en Cultuurhistorie is een eerste stap gemaakt om met de aanwezige partners antwoord te vinden op de vraag wat de cultuurhistorische betekenis van Haaglanden kan zijn en wat wij daar concreet mee kunnen doen rondom een drietal thema’s: Huis van Oranje, Romeinen en Waterwegen.
10.30 - 11.45 Keuze uit 3 workshops: Huis van Oranje Romeinen Waterwegen 11.45 - 12.00 Plenaire terugkoppeling en afsluiting
Bestaat Haaglanden in cultuurhistorische zin? Tineke van Nimwegen, coördinerend bestuurder RAS-programma Cultuur en wethouder Midden-Delfland, opende de ochtend. Aan de hand van kaarten liet zij zien dat de negen gemeenten in de regio Haaglanden met elkaar door geschiedenis verbonden zijn De ontwikkelingen gaan snel en de behoefte aan regionale identiteit en kwaliteit groeit. Van oudsher is er een relatie tussen de dorpen en steden in de regio en denken de inwoners vaak lokaal, maar handelen regionaal. De gemeenschappelijke identiteit is vooral vanuit de historie gevoed. Het is daarom vandaag aan de aanwezigen om een antwoord te vinden op de vraag wat de cultuurhistorische betekenis van Haaglanden kan zijn en wat wij daar concreet mee kunnen doen. Als opwarming voor de workshops kwamen vervolgens de drie thema’s kort aan bod. Mark van Hattem, directeur en conservator van het Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg, nam de aftrap met een korte introductie van het eerste thema: Huis van Oranje. Hij vertelde over de hofhouding, huizen, verzamelingen, uniformen en kostuums en sloot op verrassende wijze af met de woede en moorden onder het Oranje volk.
versterking van de regionale identiteit op het gebied van cultuurhistorie
Jacques Moerman, voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden en bestuurslid van Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk, kwam vervolgens aan het woord over het tweede thema: Romeinen. Hij onthulde onder andere archeologisch opgravingen, het hiërarchische stelsel van wegen en (voet)paden en de waterwegen uit de Romeinse tijd.
PAGINA 2
NIEUWSBRIEF VOOR MEDEWERKERS Tot slot ging Peter Duivesteijn, directeur van Stichting De Ooievaart in Den Haag, in op het derde en laatste thema: Waterwegen. Hij vertelde over zijn stichting en over de mogelijkheden tot samenwerking door voorbeelden te noemen over de trekvaart en museumvaart.
Wat kan Haaglanden rondom de drie cultuurhistorische thema’s? Na de inspirerende historische verhalen werd een koffie en thee pauze gehouden, waarna men in groepen uiteen ging voor de workshops. Het doel van de workshops is geweest om gezamenlijk te brainstormen naar de raakvlakken en samenwerkingsmogelijkheden per thema, om zodoende te komen tot ideeën die vorm geven aan de cultuurhistorische identiteit van de regio Haaglanden in relatie tot het Huis van Oranje, de Romeinen en de Waterwegen.
HUIS VAN ORANJE In de regio Haaglanden zijn met betrekking tot het thema Huis van Oranje diverse historische aanknopingspunten te vinden. Een voorbeeld daarvan zijn de huizen van Oranje die door de regio verspreid te vinden zijn, zoals Binnenhof, Oude Hof, Huis Honselersdijk in Naaldwijk, Huis Ter Nieuburch in Rijswijk, Huis Ten Bosch, Paviljoen Von Wied in Scheveningen, Catshuis Zorgvliet, Backershagen in Wassenaar, Rusthof in Voorburg en Lange Voorhout. In het jaar 2012 kan er met betrekking tot het thema aansluiting gezocht worden bij het jaar van Historische Buitenplaatsen of van 2013 tot 2015 bij ‘200 jaar koninkrijk’ in Muzee. In de workshop is gezocht naar onderwerpen waar de aanwezigen op bovenlokaal niveau iets mee zouden kunnen. Daaruit kwam de Hofstad naar voren. De Hofstad wordt gekenmerkt door een ‘gouden randje’, namelijk het ontstaan van de hofcultuur. Denk aan de aanwezigheid van het hofleven, inkopen, hofdames en kamerheren, gardesoldaten, liefdes, parades, tradities, begrafenissen en ambassades, en het effect dat de hofcultuur heeft gehad op het leven in de regio. Er kan bijvoorbeeld aangehaakt worden op het moment dat Willem Alexander koning wordt en dit in verband brengen met hoe dit vroeger gevierd werd met het volk. Een tweede kenmerk is het oranjegevoel wat teruggrijpt op de historisch sterke oranjegezindheid van deze regio en het gevoel als burger onderdeel uit te maken van het gouden randje. Uitgelicht wordt het intercultureel aspect, namelijk de relatie tussen het oranjegevoel bij Nederlanders en nieuwe Nederlanders en het feit dat de Oranjes van historie deels ook zelf nieuwe Nederlanders zijn. Een derde kenmerk is de economische en maatschappelijke verbondenheid. De Oranjes hebben gedurende de geschiedenis diverse initiatieven ondernomen op het terrein van maatschappelijke ontwikkelingen, denk bijvoorbeeld aan de verbintenis van de Oranjes aan de scouting. Van de functies die de Oranjes hebben gehad is veel beeldmateriaal beschikbaar. Voor de samenwerking op dit thema valt in ieder geval te denken aan scouting, scholen, Oranje verenigingen, archieven, genealogie en musea. Ideeën om met de onderwerpen aan de slag te gaan hebben zich met name gericht op de vorm waarin het thema gegoten zou kunnen worden. Centraal staat het verspreiden van informatie omtrent de cultuurhistorie van de Hofstad door het visueel te maken aan de hand van: (Reizende) tentoonstellingen. Verhalen langs routes met bestaande overblijfselen. Lezingen en naar de scholen toegaan. Aansluiting bij het lesprogramma Erfgoedspoor. Spelen en evenementen. Digitale informatievoorziening. Muziek, theater en film.
ROMEINEN De identiteit van Haaglanden kan in het kader van het thema Romeinen onder andere gezocht worden in de relatie tussen stad en platteland. Haaglanden is een driehoeksverhouding tussen Forum Hadriani, het platteland en het militaire gebied (Limes en kustverdediging inclusief de mondingen van de Rijn en Maas). In de Romeinse tijd moet men denken aan een hiërarchisch stelsel van (water)wegen en (voet)paden: de rijkswegen naar Forum Hadriani en verder naar de Limes zoals de Middelbroekweg in Naaldwijk, het Oosteinde in Wateringen en de Sir Winston Churchillaan in Rijswijk, de secundaire wegen, de voetpaden tussen de boerderijen en waterlopen zoals het kanaal van Corbulo dat inmiddels ook aangetroffen is in het Westland. Deze cultuurhistorie biedt de mogelijkheden om diverse disciplines te combineren, zoals geschiedenis, aardrijkskunde, biologie en archeologie. Ook bestaat de mogelijkheid combinaties te maken met de andere thema’s Huis van Oranje en Waterwegen, door bijvoorbeeld een combinatie van De Gaag (waterweg) met museum Het Tramstation en historisch eten, of Paleis Huys Ter Nieuburch met de Zandvaart/Vliet en bewoning op de strandwal in de Romeinse tijd.
2
NIEUWSBRIEF VOOR MEDEWERKERS
PAGINA 3
Ideeën die tijdens de brainstorm naar voren zijn gekomen hebben betrekking op het feit dat niets zichtbaar is van het originele landschap uit de Romeinse tijd en evenmin van de woonplaatsen of zelfs de stad Forum Hadriani. De gemeenten kunnen hieraan werken door ruimtelijke ordening en de instellingen door kennisverstrekking. Het zichtbaar maken is zodoende mogelijk door bijvoorbeeld: Zichtbaar maken van huisplattegronden met moderne materialen in de bestrating, parken, enzovoorts (zie De Bult aan de Tubasingel in Rijswijk). Maken van reconstructies, vergelijken van de contourlijn van het paleis Huys Ter Nieuburch in Rijswijk en de hoektoren van het kasteel Kenenburg in Schipluiden. Gebruikmaken van landschappelijke elementen bij de herinrichting van groengebieden, vergelijk de kreekrug nabij het World Art Center in Delft hier is een kreekrug geaccentueerd met bomen. In Schipluiden is een voorstel om een kreekrug in Kerkpolder op te nemen in de golfbaan niet gerealiseerd. Kanaal van Corbulo, maak dit belangrijke waterwerk weer herkenbaar in het landschap. Het tracé van de Romeinse hoofdweg weer zichtbaar laten worden in het huidige stedelijk landschap, bijvoorbeeld als herkenningspunten (vergelijk de opstelling van de vier mijlpalen in Wateringseveld) of als fietspad (zie Utrecht-De Meern). Verkaveling Romeinse landschap, alle sporen van het ingerichte landschap zoals we dat nu kennen in het gebied Midden-Delfland, Rijswijk, Wateringseveld en Leidschendam zijn uitgewist. Laten zien dat er ooit een ander ingericht gebied was (gebruik van gulden snede). Forum Hadriani speelde een belangrijke rol, maar van de stad is nauwelijks iets herkenbaar gemaakt. Er zijn initiatieven om hierin verandering aan te brengen, deze initiatieven kunnen we ondersteunen en verder uitbreiden. Het verhaal vertellen van de Romeinen in de lokale musea zoals Het Tramstation in Schipluiden, Museum Rijswijk, het Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg, het Westlands Museum voor Streek- en Tuinbouwhistorie in Honselersdijk, het Museon in Den Haag, het Schevenings Museum in Den Haag en De Schilpen in Maasland. Ontwikkelen van een lesbrief voor de brugklassen in de regio (naar het voorbeeld van de Romeinen en de Limes in Zuid-Holland). Op het Christelijk Lyceum Delft en het Stanislas College in Delft vinden reeds projecten plaats waarin specifieke aandacht wordt besteed aan de archeologische vondsten uit de Romeinse tijd in deze regio. Hierbij zijn leden betrokken van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden.
WATERWEGEN De regio Haaglanden ontleent volgens de deelnemers van de workshop haar gemeenschappelijke identiteit met betrekking tot waterwegen met name aan de trekschuit en de relatie tussen stad en platteland. Aan de hand hiervan zijn mogelijkheden tot verbintenissen te vinden op bovenlokaal niveau. Om die verbintenissen tot stand te brengen is het onder andere nodig dat er een netwerk wordt opgebouwd waaruit samenwerkingsarrangementen kunnen ontstaan. Voor de informatievoorziening richting de doelgroep kunnen de VVV-kantoren, het Zuid-Hollands bureau voor toerisme en de cultuurpunten tevens betrokken worden. De doelgroep zelf dient ook meer betrokken en uitgebreid te worden, zoals met betrekking tot de jeugd de kindermonumentendag in Midden-Delfland een voorbeeld is. De kennis die wordt overgedragen aan de doelgroep moet ertoe leiden dat zaken op een andere manier beleefd worden, met meer bewustzijn over de geschiedenis van dagelijkse zaken. Bijvoorbeeld niet meer in termen van fietsen over een sloot met brug, maar dat dit wordt ervaren op basis van de historie achter die sloot en brug. De brainstorm door de aanwezigen rondom het thema waterwegen omvatte de relatie tussen enerzijds het varen en anderzijds het beleven in de breedste zin van het woord. Het beleven wordt tot stand gebracht door kennisoverdracht over hoe het er vroeger aan toe ging, hoe dit nu is en hoe in de toekomst. Ideeën die tijdens de workshop naar voren zijn gekomen zijn: Een GPS vaarroute die meerdere gemeenten in de regio met elkaar verbindt. Door de Bibliotheek Leidschendam-Voorburg is zo’n route ontwikkeld die langs Delft, Schiedam, Leidschendam-Voorburg en Leiden loopt. Digitale stadstochten die vanuit huis kunnen worden ervaren om de drempel te verlagen en de toegankelijkheid te vergroten. Door gebruik van visualisering aan de hand van een digitale beleving en beeldmateriaal kunnen beelden van vroeger en nu getoond worden, bijvoorbeeld in de vorm van een digitale Vliettocht met beelden van vroeger en nu. Een vaarroute in de avond in de vorm van een lichtroute. Op de route die al varend wordt afgelegd worden bepaalde historische plekken zoals monumenten in verlichting gezet. Varen langs de molens in het kader van het themajaar van de molens of in het algemeen vanwege de aanwezigheid van (niettoegankelijke) molens in de regio. Dit door het ontwikkelen van een netwerk van de molens die er nog zijn in de regio. Een voorbeeld is het varen van molen tot molen bijvoorbeeld gekoppeld aan een high tea. 3
PAGINA 4
NIEUWSBRIEF VOOR MEDEWERKERS
In relatie tot stad en platteland het varen combineren met natuur, fietsen en cultuur. Wat bijvoorbeeld niet vergeten moet worden zijn mogelijkheden van fietsboten en pondjes. De trekschuit behoorde in het verleden tot openbaar vervoersmiddel. Om de geschiedenis van deze vorm van vervoer meer bekend te maken kan de trekschuit weer hersteld worden als vervoersvorm. Dit betekent dat de trekschuitroutes, zoals het Jaagpad langs de Vliet, hersteld kunnen worden. Combineren van waterwegen met de andere twee thema’s: varen en het Romeinse verleden, varen en het Huis van Oranje. Met verschillende instellingen kunnen samenwerkingsarrangementen ontwikkeld worden. Belangrijk is dat deze arrangementen dicht naast elkaar geplaatst zijn. Arrangementen kunnen bijvoorbeeld een boottocht omvatten met daaraan een museumbezoek gekoppeld om het aanbod aantrekkelijker te maken en de toegankelijkheid tot (nieuwe) belevenissen te vergroten.
diverse enthousiasmerende ideeën [...] die als regio in samenwerking opgepakt kunnen worden
Hoe gaan wij als Haaglanden nu verder? Na afloop van de workshops werd er een plenaire terugkoppeling gegeven van elke workshop om de uitkomsten met elkaar te delen. Dagvoorzitter Judith Tegelaers, Projectleider RAS van het Erfgoedhuis Zuid-Holland, bedankte alle aanwezigen voor hun inbreng en overhandigde de sprekers een presentje voor hun bijdrage aan de ochtend. De brainstorm en discussies tijdens de ochtend hebben diverse enthousiasmerende ideeën opgeleverd die als regio in samenwerking opgepakt kunnen worden. Tineke van Nimwegen hield een afsluitend woord om kort aan te geven dat er over de mooie resultaten met betrekking tot de drie thema’s verder nagedacht gaat worden. De ambtelijke werkgroep van de negen gemeenten heeft daarin het voortouw en zal zich laten leiden door het doel van deze bijeenkomst: het versterken van de cultuurhistorische kwaliteiten van Haaglanden. Het geheel zal uitmonden in een voorlopig voorstel dat medio februari 2011 met de wethouders van Cultuur Haaglanden besproken zal worden. In het winterse Haaglanden is op 1 december de eerste stap gezet richting samenwerking en eenheid binnen de regio op het gebied van regionale identiteit en cultuurhistorie. Er zal gepoogd worden de kennismaking tijdens deze bijeenkomst, en de potentiële samenwerkingsmogelijkheden waartoe deze kennismaking heeft geleid, te borgen. Degene die mee willen denken en werken op de behandelde thema’s en het doel tot het versterken van de cultuurhistorische kwaliteit van de regio Haaglanden, worden hiertoe van harte uitgenodigd! U kunt zich kenbaar maken bij Liza Gerritse, Cultuurnetwerker regio Haaglanden.
Organisatie Liza
Gerritse
(Cultuurnetwerker
regio
Haaglanden) in samenwerking met Judith Tegelaers (Projectleider RAS, Erfgoedhuis Zuid-Holland) Dagvoorzitter Judith
Tegelaers
(Projectleider
RAS,
Erfgoedhuis Zuid-Holland) Notulisten
De organisatie wil alle aanwezigen bedanken voor hun inzet en inbreng tijdens de eerste bijeenkomst Regionale Identiteit en Cultuurhistorie. Blij verrast waren wij met het hoge animo voor de bijeenkomst en het enthousiasme waarmee de deelnemers en de sprekers ervoor hebben gezorgd dat er een inspirerende en zinvolle bijeenkomst heeft plaats kunnen vinden. Dank aan de leerlingen van het Stanislas College in Rijswijk voor het meedenken
Hetten (Romeinen) en Marco Vredenbregt (Waterwegen) van Sport & Evenementen Haaglanden
vanuit hun jeugdig perspectief en dank aan Belle van den Berg (directeur Huygensmuseum
Foto’s en verslaglegging
Hofwijck) voor het beschikbaar stellen van de locatie en voorzieningen.
Liza
Rijswijk, 15 januari 2011 Meer informatie? Liza Gerritse, Cultuurnetwerker regio Haaglanden 070 - 307 08 11 / 06 - 400 799 66 /
[email protected]
4
Femke Baljon (Huis van Oranje), Enrico van
Gerritse
Haaglanden)
(Cultuurnetwerker
regio
PAGINA 5
NIEUWSBRIEF VOOR MEDEWERKERS
Genodigden AANWEZIG Naam Frans Baars Femke Baljon Harald Berends Belle van den Berg Jacqueline Berghuijs Anneloes Blok Annet den Boer Lia Boshoven Louis Bracco Gartner
Rob Budde Esther Dekker Marleen Ettema Jaap Finke Liza Gerritse Enrico van Hetten Wimmie Hofstra Caroline ‘t Hooft Ton Immerzeel Paul Joosten Joop Josée Paul de Kiefte Hans Koot Henk Kroon Veerle Leenhouts Koos van Leeuwen Janelle Moerman Chris Nigten Kenia Offerman Dhr. J. van Oosterhom Frits van Ooststroom Fred van Puffelen Erik Rinia Maarten Schenk Luut Vlastra Marco Vredenbregt Rob Wubbels Aad Zandbergen Amarjot Caner Felicia Shabina Tara Vanity SPREKERS Naam Peter Duivensteijn Mark van Hattem Jacques Moerman Tineke van Nimwegen Judith Tegelaers
5
Functie Bestuurslid Cultuurmakelaar Rijswijk Beleidsmedewerker III MO/SCJ Directeur Secretaris Eigenaar Bibliothecaris / Medewerker informatie en advies Bibliothecaris / Coördinator Eigenaar Voorzitter Bestuurslid Voorzitter Projectleider Toen Beleidsmedewerker cultuur Coördinerend ambtenaar RAS-Cultuur / Beleidsmedewerker kunst en cultuur Cultuurnetwerker regio Haaglanden Medewerker Medewerker Eigenaar Conservator Medewerker Freelance stadsgids Secretaris Beleidsmedewerker Archeologie Medewerker monumenten Medewerker maatschappelijkbeleid Medewerker Communicatie / PR / Educatie Docent cultuurgeschiedenis Docent Bestuurslid Bestuurslid Directeur Voorzitter Beleidsmedewerker monumentenzorg en cultuurhistorie Directeur / Gemeentearchivaris Penningmeester / Lid dagelijksbestuur Student Bestuurslid Medewerker Student Student Student Student Student Student
Organisatie Houtzaagmolen De Salamander Sport & Evenementen Haaglanden Gemeente Westland Huygensmuseum Hofwijck Scoutingmuseum Haagse Randstand Walk2Art Rijswijks Historisch Informatiecentrum Rijswijks Historisch Informatiecentrum Tabaks Historisch Museum Delft Stichting Nederlandse Tabakshistorie Oudheidkundige Werkgemeenschap Delft Museum De Schilpen Maasland Bibliotheek Leidschendam-Voorburg Gemeente Leidschendam-Voorburg Gemeente Rijswijk
Functie Directeur Directeur / Conservator Voorzitter Bestuurslid Coördinerend bestuurder RAS-Cultuur / Wethouder Midden-Delfland Projectleider RAS
Organisatie Stichting De Ooievaart Den Haag Stadsmuseum Leidschendam-Voorburg Historische Vereniging Oud-Schipluiden Stichting Midden-Delfland is Mensenwerk Gemeente Midden-Delfland
Sport & Evenementen Haaglanden Sport & Evenementen Haaglanden Stichting De Ooievaart Den Haag Walk2Art Westlands Museum Scoutingmuseum Haagse Randstad Rijswijk en Den Haag Geschiedkundige vereniging Die Haghe Gemeente Rijswijk Gemeente Midden-Delfland Gemeente Pijnacker-Nootdorp Loosduins Museum De Korenschuur Kasteel Duivenvoorde Voorschoten Haagse Hogeschool Stanislas College Historisch Genootschap Oud Soetermeer Midden-Delfland is Mensenwerk Stad & Streek Cultuurhistorie Historisch Genootschap Oud Soetermeer Gemeente Rijswijk en Leidschendam-Voorburg Haags Gemeentearchief Historisch Genootschap Oud Soetermeer Haagse Hogeschool Historische Vereniging Rijswijk Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg Stanislas College Stanislas College Stanislas College Stanislas College Stanislas College Stanislas College
Erfgoedhuis Zuid-Holland
PAGINA 6 AFGEMELD Naam Marjolein Beumer Joke Gijsberts Esther Ledeboer Ed de Leur Carma van Marrewijk Nicole Ollivier Lizette Ploos van Amstel Henk Reuten Carla Scheffer Frank van Spelde Jan Stobbe Bram Zonderop
NIEUWSBRIEF VOOR MEDEWERKERS Functie Digitaris Secretaris/penningmeester Vrijwilliger Eigenaar Penningmeester Secretaris Directeur Beleidsmedewerker cultuur Secretaris RAS Haaglanden Medewerkster monumenten en archeologiebeleid Werkgroep Beleidsmedewerker cultuur Molenaar
NIET AANWEZIG Organisatie Archeoloog Peter Deunhouwer Comite Open Monumentendag De Porceleyne Fles Dijkmolen Drie Lelies en Groeneveldse molen Erfgoedhuis Zuid-Holland Erfgoed Leidschendam Fort aan den Hoek van Holland Gemeentearchief Wassenaar Gemeentearchief Zoetermeer Gemeente Den Haag Gemeentemuseum Den Haag Gemeente Westland Gemeente Zoetermeer Genootschap Oud Westland Haags Historisch Museum Het Gilde Delft Historisch Archief Westland Historische en Genealogische Vereniging Scheveningen Historisch Genootschap Oud-Pijnacker Historische Vereniging Delfia Batavorum Historische Vereniging Maasland Historische Vereniging Oud-’s Gravenzande Historische Vereniging Oud Wassenaer Historische Vereniging Voorburg Historische Werkgroep Oud-Monster Historische Werkgroep Oud-Wateringen en Kwintsheul
6
Organisatie Ergoed Delft en Omstreken Historische vereniging Oud HonselersdijkNaaldwijk Houtzaagmolen De Salamander Human Link Scoutingmuseum Haagse Randstad Vrienden van Het Prinsenhof Leidschedam-Voorburgse Evenementen Stichting Gemeente Wassenaar Stadsgewest Haaglanden Gemeente Wassenaar Archeologische Werkgroep Zoetermeer Gemeente Delft Stichting Molen de Vlieger
Organisatie Hoogheemraadschap Delfland Koninklijk Huisarchief Windkorenmolen De Korenaer Laakmolen Loosduins Museum De Korenschuur Mauritshuis Molen de Hoop Molen Windlust Museum De Timmerwerf Museum Het Tramstation Museum Lambert van Meerten Museum Nusantara Museum Paul Tetar van Elven MuZee Scheveningen Pact van Duivenvoorde Stadsmuseum Zoetermeer Stichting Culturele Raad Wateringen Stichting Historisch Centrum Wassenaar Stichting Museum Rijswijk Stichting Rijswijkse Historische Projecten Stichting Oud-Loosduinen Stichting Vrienden van de Windlust Van Markens Stichting Vereniging Noitdorpsche Historiën Vermeer Centrum Delft Werkgroep Oud De Lier Westlands Museum voor Streek- en Tuinbouwhistorie
