Meldcode Huiselijk Geweld Kindermishandeling Ouderenmishandeling en/of Verwaarlozing Regio Haaglanden regionale ambulance voorziening haaglanden
protocol 1
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
Kind < 18 jaar
Ouder van minderjarige(n) of ongeborene(n)
Volwassene zonder zorg voor minderjarige
Oudere(n) > 65 jaar
Zorgen over welzijn of veiligheid kind
Kindcheck medische conditie/leefsituatie patiënt is een risico voor een minderjarige¹
Patiënt is mogelijk slachtoffer van huiselijk geweld
Patient is mogelijk slachtoffer van ouderenmisshandeling
Wegen ernst, aard, risico²
Overleg collega zo nodig met MMA/Veilig Thuis
Gesprek ouder(s)versorger(s), volwassene(n) cq oudere(n) waarin melding wordt medegedeeld³
JA
Wordt patiënt/ slachtoffer vervoerd
Signalen benoemen aan SEH
NEE
Melden ‘Veilig Thuis’. Eventueel na inwinnen advies
Conform regionale afspraken: - zelf melden bij ‘Veilig Thuis’ - zorg overdragen aan SEH
¹ Zoals een ernstige (chronische) depressie, zware verslaving, (dreigende) huisuitzetting, geweld tussen huisgenoten. Dit geldt ook voor extreem slecht hygiene in huis of onveilige of slechte huisversting.
Bij acuut gevaar/crisis wordt altijd de politie gebeld
² Bij twijfel altijd actie ondernemen ³ Indien de hulpverlener het niet veilig acht dit te doen, kan dit worden nagelaten
2
info veilig thuis 070 346 97 17 of 0800-2000 www.vooreenveiligthuis.nl
protocol
Regionale Ambulance Voorziening Haaglanden 1 Meldcode Huiselijk Geweld, Kindermishandeling, Ouderenmishandeling en/of Verwaarlozing (samenvatting)
4
2 Meldcode Huiselijk Geweld, Kindermishandeling, Ouderenmishandeling en/of Verwaarlozing
6
3 Toelichting Protocol Melden Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Spoedeisende Hulp Medisch Centrum Haaglanden
12
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
3
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
1 Meldcode Huiselijk Geweld, Kindermishandeling, Ouderenmishandeling en/of Verwaarlozing (samenvatting) Aanleiding tot het protocol Medewerkers van de ambulancediensten kunnen tijdens hun werk situaties aantreffen waarin vermoedens bestaan van huiselijk geweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling of extreme verwaarlozing.
signalen in een verpleeghuis Bij aantreffen van signalen van mishandeling en/of verwaarlozing in een verpleeghuis, wordt een melding gemaakt bij Veilig Thuis. Veilig Thuis onderzoekt of er sprake is van ouderenmishandeling door
Doel van het protocol Dit protocol voorziet in de wettelijke plicht een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te hebben en om, indien noodzakelijk, het melden van bovengenoemde situaties mogelijk te maken. Bovendien wordt met het maken van een melding ook een (zorg)traject in gang gezet.
Werking van het protocol De ambulancedienst maakt bij signalen van huiselijk geweld, ouderenmishandeling, kindermishandeling of extreme verwaarlozing altijd melding, eventueel na overleg of het vragen van advies. Het gaat hierbij ook om gevallen waarin het kind getuige is van huiselijk geweld tussen ouders/verzorgers.
4
professionals of door iemand uit de persoonlijke omgeving en meldt zo nodig bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).
Het slachtoffer wordt vervoerd naar de Spoedeisende Hulp
Het slachtoffer wordt NIET vervoerd naar de Spoedeisende Hulp
Wanneer het slachtoffer wordt vervoerd, benoemen
• Als een (vermoedelijk) slachtoffer niet wordt
medewerkers van de ambulancedienst op de SEH mondeling welke signalen of vermoedens zij hebben
vervoerd, omdat hier geen medische reden toe is, of • Wanneer de persoon die vervoerd wordt niet de
met betrekking tot huiselijk geweld, kindermishande
persoon is om wie de zorgen bestaan (bijvoorbeeld
ling, ouderenmishandeling en/of verwaarlozing.
een van de ouders wordt vervoerd terwijl er z orgen zijn om de kinderen als getuigen van huiselijk
de spoedeisende hulp wil graag weten
geweld), vult de medewerker zijn zorgen in op het
• Is er mogelijk sprake van huiselijk geweld, kinder
digitale meldformulier in Ambuweb. Deze mail
mishandeling, ouderenmishandeling en/of
gaat automatisch naar Veilig Thuis en in cc naar
verwaarlozing?
de medisch manager van de ambulancediensten,
• Komt deze patiënt ivm TS, alcohol-/drugs gebruik?
voor registratie.
Zo ja, zijn er kinderen in het gezin onder de 18 jaar?
Als het gaat om zorg om kinderen of signalen van
• Ziet men bij de patiënt in huis verwaarlozing bij
kindermishandeling, is het van belang dat de ouders
kinderen, of andere omstandigheden waardoor zij
geïnformeerd worden over het feit dat er zorgen
zich zorgen maken over het welzijn/veiligheid van
bestaan en dat in het belang van het gezin een
de kinderen waarvoor de patiënt verantwoordelijk
melding wordt gemaakt bij Veilig Thuis om hulp
is als ouder of verzorger.
te bieden.
• Is er mogelijk sprake van afhankelijkheid,
Wanneer de medewerker, op basis van concrete
verwaarlozing of lichamelijke mishandeling van
signalen of aanwijzingen, een veiligheidsrisico
een 65-plusser?
inschat voor zichzelf als hij zijn zorgen zou uiten, kan zonder de ouders te informeren toch een
De Spoedeisende Hulp neemt, op basis van de
melding worden gedaan.
benoemde signalen, de zaak over en volgt verder hun eigen protocol.
Bij twijfel over hoe te handelen kan advies worden
Naast deze overdracht vult de medewerker zijn
gevraagd aan Veilig Thuis. Op het digitale formulier
zorgen in op het digitale meldformulier in Ambuweb.
staat de medisch manager genoemd als centrale
Deze mail gaat automatisch naar Veilig Thuis en in
contactpersoon voor terugkoppeling.
cc naar de medisch manager van de ambulance diensten, voor registratie.
Bij het niet vervoeren van een 65-plusser terwijl er sprake is van vermoeden van ouderenmishandeling of verwaarlozing, maakt de ambulancedienst altijd melding bij Veilig Thuis. Ook hier geldt dat de ambulancedienst de betrokkene informeert over de melding tenzij er sprake is van een veiligheidsrisico.
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
5
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
2 Meldcode Huiselijk Geweld, Kindermishandeling, Ouderenmishandeling en/of Verwaarlozing Namen van de deelnemende instellingen
Het stappenplan van de meldcode bevat ook een
Regionale Ambulance Voorziening Haaglanden en
kindcheck. Dit wil zeggen dat de ambulance hulp
Veilig Thuis Haaglanden
verlener die contact heeft met een volwassen patiënt die zich in een ernstige situatie bevindt, ook dient te
Aanleiding en doel van dit protocol
onderzoeken of deze patiënt de zorg heeft voor
De ambulancedienst is een belangrijke vindplaats van
minderjarige kinderen en als dit het geval is, dient hij
signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld.
te (laten) onderzoeken in welke omstandigheden deze kinderen verkeren.
Onder kindermishandeling valt blijkens artikel 1.1 Jeugdwet: iedere vorm van een voor een minder
Typerend voor de medische hulpverlening die door
jarige bedreigende of gewelddadige interactie van
de ambulancedienst wordt geboden, zijn de zeer
fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders
kortdurende contacten tussen patiënten en medisch
of andere personen ten opzichte van wie de minder
hulpverleners die elkaar over het algemeen niet uit
jarige in een relatie van afhankelijkheid of van
eerdere contacten kennen, waarin acute hulp wordt
onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waar
geboden in verband met een dringende medische
door ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te
hulpvraag waaruit ook geen vervolgcontacten tussen
worden berokkend, aan de minderjarige in de vorm
ambulance hulpverlener en patiënt voortvloeien.
van fysiek of psychisch letsel. De bijzondere aard van (de contacten in) de medische Onder huiselijk geweld valt blijkens art. 1.1 Wet
hulpverlening die wordt geboden door de ambulance
maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo), iedere
dienst vraagt om een specifieke uitwerking van de
vorm van lichamelijk, geestelijk of seksueel geweld
stappen die in de meldcode worden gezet.
of bedreiging daarmee door iemand uit de huiselijke kring, waarbij het uitdrukkelijk ook gaat om de verschillende vormen van ouderenmishandeling.
Wetten en regelingen die van invloed zijn op dit protocol Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van
Artikel 5.2.6 Wmo geeft alle beroepskrachten,
het Kind;
waaronder ook medisch hulpverleners, het recht
»» de Wet op de Beroepen in de individuele
om vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld, zonder toestemming van de patiënt of zijn wettelijke vertegenwoordiger, te melden bij Veilig Thuis.
gezondheidszorg; »» de Wet inzake de geneeskundige behandelingsovereenkomst; »» de Jeugdwet; »» de Wet bescherming persoonsgegevens;
Medisch hulpverleners van de ambulancediensten
»» de Wet verplichte meldcode;
vallen onder de Wet verplichte meldcode die inhoudt
»» de privacyreglementen van de in de aanhef
dat zij een stappenplan dienen te hanteren bij signalen van kindermishandeling of huiselijk geweld.
6
genoemde instellingen.
RAV Haaglanden en Veilig Thuis Haaglanden stellen het volgende protocol vast voor het doen van meldingen door de ambulance hulpverleners bij vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld, waaronder ook verstaan ouderenmishandeling.
Artikel 1 Advies
Begripsbepalingen
het telefonisch vragen van advies aan Veilig Thuis over signalen van kinder mishandeling of huiselijk geweld, of over het bespreken van vermoedens van kindermishandeling;
Ambulance
de diensten en of instellingen die spoedeisende zorg bieden bij patiënten thuis,
dienst
of op andere plaatsen buiten het ziekenhuis, en zorg dragen voor vervoer en spoedeisende zorg tijdens dit vervoer van patiënten naar een ziekenhuis of een andere zorginstelling;
Ambulance
de ambulanceverpleegkundige of de ambulancechauffeur werkzaam bij een
hulpverlener
ambulancedienst;
Dossier
de verzameling gegevens over de gezondheid van de patiënt en omtrent de geboden hulp, zoals vastgelegd door de ambulancedienst;
Huiselijk geweld
lichamelijk, geestelijk of seksueel geweld of bedreiging daarmee door iemand uit de huiselijke kring, daaronder ook verstaan kindermishandeling en ouderenmishandeling;
Kindcheck
het in verband met de ernst van de situatie van een patiënt onderzoeken of deze patiënt de zorg heeft voor minderjarige k inderen en indien dit het geval is beoordelen of het noodzakelijk is dat Veilig Thuis nader onderzoek doet naar de omstandigheden waarin deze minderjarige kinderen zich bevinden;
Minderjarige
jeugdige die nog geen achttien jaar oud is, daaronder ook begrepen het nog niet geboren kind van wie een vrouw in verwachting is;
Kinder
iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige
mishandeling
interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend, aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel;
Medisch
de coördinerend arts in de regio Haaglanden, tevens medisch eindverantwoordelijke
manager
voor de ambulancediensten;
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
7
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
Melding
een melding van een vermoedens van kindermishandeling of huiselijk geweld bij Veilig Thuis op grond van het meldrecht in artikel 5.2.6 Wmo;
Ouderen
handelen of nalaten van handelen van al degenen die in een persoonlijke of
mishandeling
professionele relatie staan tot een persoon van 65 jaar of ouder, waardoor deze oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid;
Spoedeisende
de Spoedeisende Hulp van de ziekenhuizen in regio Haaglanden waar naar de
Hulp
patiënt wordt vervoerd;
Veilig Thuis
Veilig Thuis Haaglanden, het Advies en Meldpunt voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling;
Wettelijk
de ouder of de voogd die het gezag over een jeugdige uitoefent. vertegenwoordiger
Artikel 2
2 Wanneer de ambulance hulpverlener bij een
De ambulancedienst verleent hulp aan een patiënt met mogelijke signalen van kindermishandeling of huiselijk geweld
patiënt signalen waarneemt waardoor bij de
1 Wanneer de ambulance hulpverlener bij een
huiselijk geweld en de patiënt hoeft op medische
patiënt signalen waarneemt waardoor het
gronden niet te worden vervoerd naar de Spoed
vermoeden bij hem ontstaat dat er sprake zou
eisende Hulp, neemt de ambulance hulpverlener
kunnen zijn van kindermishandeling of huiselijk
de volgende stappen en besluiten:
geweld en de patiënt moet op medische gronden
• Hij bespreekt de signalen en vermoedens zo
worden vervoerd naar de Spoedeisende Hulp, neemt de ambulance hulpverlener de volgende stappen en besluiten: • Hij bespreekt zo mogelijk zijn vermoedens met de patiënt; • Hij raadpleegt een collega over de signalen en zijn vermoedens; • Worden zijn vermoedens door het gesprek met de patiënt en door het overleg met de collega
hulpverlener het vermoeden ontstaat dat er sprake zou kunnen zijn van kindermishandeling of
mogelijk met de patiënt; • Hij bespreekt de signalen en vermoedens met een collega; • Worden de vermoedens door het gesprek met de patiënt en door het overleg met de collega, niet weggenomen, dan wint hij advies in bij Veilig Thuis over zijn vermoedens en besluit hij op basis van dit advies over het doen van een (digitale) melding.
niet weggenomen, dan informeert hij de Spoedeisende Hulp over zijn vermoedens en de
3 De ambulance hulpverlener informeert de patiënt
signalen en draagt hij de besluitvorming over
vooraf over de melding en bespreekt de signalen
de noodzakelijke vervolgstappen over aan de
die hebben geleid tot de melding. Van het
Spoedeisende Hulp.
informeren wordt afgezien wanneer er aanwijzin
• Hij meldt bij Veilig Thuis.
gen zijn dat moet worden gevreesd dat door dit informeren de veiligheid van de patiënt, van de ambulancehulpverlener of die van anderen wordt bedreigd.
8
Artikel 3
opgevoed, dan wint hij advies in bij Veilig Thuis
De ambulancedienst voert een kindcheck uit bij het bieden van hulp in verband met huiselijk geweld tussen meerderjarigen
over zijn vermoedens en besluit hij op basis van
1 Wanneer de ambulance hulpverlener hulp biedt in
gedaan naar de situatie waarin de minderjarige
verband met letsel dat (vermoedelijk) het gevolg
dit advies over het doen van een (digitale) melding opdat nader onderzoek kan worden zich bevindt.
is van huiselijk geweld tussen meerderjarigen, en de patiënt dient op medische gronden vervoerd
3 De ambulance hulpverlener informeert de patiënt
te worden naar de Spoedeisende Hulp, neemt de
en de minderjarige over de melding en over de
hulpverlener in verband met de kindcheck de
overweging die hebben geleid tot de melding.
volgende stappen en besluiten:
Van het informeren wordt afgezien wanneer er
• Hij onderzoekt of de patiënt in zijn thuissituatie
aanwijzingen zijn om te vrezen dat door dit
de zorg heeft voor een minderjarige; • Hij onderzoekt wanneer dit het geval is, voor zover met zijn deskundigheid en in beperkte tijd
informeren de veiligheid van de minderjarige, de ambulance hulpverlener of die van anderen wordt bedreigd.
mogelijk is, of adequate tijdelijke opvang voorhanden is; • Hij bespreekt zijn bevindingen zo mogelijk met
Artikel 4
draagt de besluitvorming over de noodzakelijke
De ambulancedienst voert een kindcheck uit bij het bieden van hulp aan een patiënt in verband met alcohol – en of drugsintoxicatie of in verband met een suïcidepoging
vervolgstappen over aan de Spoedeisende Hulp.
1 Wanneer de ambulance hulpverlener hulp biedt in
de patiënt en de minderjarige; • Hij bespreekt zijn bevindingen met een collega; • Hij informeert de Spoedeisende Hulp over zijn bevindingen ten aanzien van de minderjarige en
• Hij meldt bij Veilig Thuis.
verband met alcohol – of drugsintoxicatie of een suïcidepoging, en de patiënt dient op medische
2 Wanneer de ambulance hulpverlener bij een
gronden te worden vervoerd naar de Spoedeisende
patiënt komt die, in verband met de aard en de
Hulp, neemt de hulpverlener in verband met de
ernst van het letsel dat het gevolg is van huiselijk
kindcheck de volgende stappen en besluiten:
geweld tussen meerderjarigen, niet naar het
• Hij onderzoekt of de patiënt in zijn thuissituatie
ziekenhuis behoeft te worden vervoerd, dan neemt de ambulance hulpverlener in verband met de
de zorg heeft voor een minderjarige; • Hij onderzoekt wanneer dit het geval is, voor
kindcheck de volgende stappen en besluiten:
zover met zijn deskundigheid en in beperkte tijd
• Hij onderzoekt of de patiënt de zorg heeft voor
mogelijk is, of adequate tijdelijke opvang
een minderjarige; • Hij onderzoekt wanneer dit het geval is, voor zover met zijn deskundigheid en in beperkte tijd
voorhanden is. • Hij bespreekt zijn bevindingen zo mogelijk met de patiënt en met de minderjarige;
mogelijk is, of er aanwijzingen zijn, gelet op de
• Hij bespreekt zijn bevindingen met een collega;
toestand van de patiënt, dat de minderjarige
• Hij informeert de Spoedeisende Hulp over zijn
niet in voldoende mate wordt verzorgd,
bevindingen met betrekking tot de zorg voor en
opgevoed en beschermd;
de opvang van de minderjarige en draagt de
• Hij bespreekt zijn bevindingen zo mogelijk met de patiënt en met de minderjarige; • Hij bespreekt zijn bevindingen met een collega.
besluitvorming over de noodzakelijke vervolg stappen over aan de Spoedeisende Hulp. • Hij meldt bij Veilig Thuis.
• Indien hij na het gesprek met de patiënt en de minderjarige en het overleg met de collega
2 Wanneer de ambulance hulpverlener hulp biedt in
ernstige zorgen houdt over de mate waarin de
verband met alcohol – of drugsintoxicatie of in
minderjarige wordt beschermd, verzorgd en
verband met een suïcidepoging en de patiënt hoeft
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
9
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
op medische gronden niet naar de Spoedeisende
zorgen ontstaan over de situatie waarin een minder
Hulp te worden vervoerd, neemt de ambulance
jarige die aan de zorgen van een patiënt is toever
hulpverlener in verband met de kindcheck de
trouwd zich bevindt, handelt hij conform artikel 3
volgende stappen en besluiten:
lid 1 en 3 indien de patiënt naar het ziekenhuis wordt
• Hij onderzoekt of de patiënt in zijn thuissituatie
vervoerd en conform artikel 3 lid 2 en 3 indien de
de zorg heeft voor een minderjarige;
patiënt niet naar het ziekenhuis wordt vervoerd.
• Hij onderzoekt, wanneer dit het geval is, voor zover met zijn deskundigheid en in beperkte tijd mogelijk is, of er aanwijzingen zijn, in verband
Artikel 6
met de toestand van de patiënt, dat de minder
Hulp inroepen van de politie
jarige niet in voldoende mate wordt verzorgd,
In alle gevallen waarin de veiligheid van een
opgevoed en beschermd;
minderjarige, een patiënt, een ambulance hulp
• Hij bespreekt zijn bevindingen zo mogelijk met de patiënt en met de minderjarige.
verlener of een ander acuut in gevaar is, roept de ambulance hulpverlener de hulp in van de politie.
• Hij bespreekt zijn bevindingen met een collega; • Indien hij na het gesprek met de patiënt en/of de minderjarige en het overleg met de collega
Artikel 7
minderjarige structureel wordt beschermd,
Raadplegen van de medisch manager in geval van twijfel
verzorgd en opgevoed, dan wint hij advies in bij
Indien een ambulance hulpverlener, ook na overleg
Veilig Thuis over zijn vermoedens en besluit hij
met een collega, vragen houdt over het op grond van
op basis van dit advies over het doen van een
dit protocol, al dan niet doen van een melding, voert
melding opdat nader onderzoek kan worden
hij overleg met de medisch manager.
ernstige zorgen houdt over de mate waarin de
gedaan naar de situatie waarin de minderjarige zich bevindt.
Artikel 8
en de minderjarige over de melding en over de
Positie wettelijk vertegenwoordiger(s) en minderjarige
overwegingen die hebben geleid tot de melding.
1 Het informeren van en het overleggen met de
3 De ambulance hulpverlener informeert de patiënt
Van het informeren wordt afgezien wanneer er
minderjarige op grond van dit protocol vindt
aanwijzingen zijn om te vrezen dat door dit
plaats:
informeren de veiligheid van de minderjarige,
• met de wettelijk vertegenwoordiger(s) indien
die van de ambulance hulpverlener of die van anderen wordt bedreigd.
de minderjarige nog geen 12 jaar oud is; • met de wettelijk vertegenwoordiger(s) en de minderjarige indien de minderjarige al wel 12
Artikel 5 De ambulancedienst voert een kindcheck uit bij het bieden van hulp in andere situaties waarin ernstige zorgen ontstaan over de omstandigheden waarin minderjarigen zich bevinden
of ouder is. 2 Is de minderjarige vanaf 12 jaar, naar het oordeel van de ambulance hulpverlener, niet in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen ter
Indien bij de ambulance hulpverlener bij het verlenen
zake, dan informeert de ambulance hulpverlener
van hulp aan een patiënt op enigerlei andere wijze
de wettelijk vertegenwoordiger.
dan in de voorgaande artikelen omschreven, ernstige
10
maar nog geen 16 jaar oud is; • alleen met de minderjarige, indien hij 16 jaar
Artikel 9 Dossiervorming De ambulance hulpverlener maakt zorgvuldig aantekening in het dossier van de besluiten die hij op grond van dit protocol neemt. Hij vermeldt daarbij de belangen die zijn afgewogen en de functionarissen die zijn geraadpleegd. Ook tekent hij aan of de betrokkenen over een melding zijn geïnformeerd. Indien dit niet is gebeurd, beschrijft de ambulance hulpverlener de reden(en) waarom daarvan is afgezien.
Artikel 10 Terugkoppeling Veilig Thuis In alle gevallen waarin Veilig Thuis een melding ontvangt op grond van dit protocol, laat Veilig Thuis de ambulancedienst weten of er inderdaad sprake was van huiselijk geweld of kindermishandeling en beschrijft Veilig Thuis op hoofdlijnen tot welke acties het onderzoek heeft geleid.
Artikel 11 Slotbepalingen 1 Dit protocol treedt in werking op 1 oktober 2015 2 Dit protocol kan worden gewijzigd of ingetrokken door de Raden van Bestuur van de in de aanhef genoemde instellingen. 3 Dit protocol kan worden aangehaald als Protocol Regionale Ambulancevoorziening: Meldcode Huiselijk geweld, Kindermishandeling, Ouderen mishandeling en Verwaarlozing.
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
11
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
3 Toelichting Protocol Melden Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Spoedeisende Hulp Medisch Centrum Haaglanden Inleiding
relatie mag niet leiden tot het uitblijven van actie
Dit protocol beschrijft de wijze waarop de ambulance
als er signalen van kindermishandeling of huiselijk
diensten in de regio Haaglanden invulling geven aan
geweld worden waargenomen, zeker niet omdat
het wettelijke meldrecht dat alle beroepskrachten,
de ambulancedienst juist door hulp te bieden in
waaronder ook medisch hulpverleners, hebben op
crisissituaties, een belangrijke vindplaats is van
grond van artikel 5.2.6 Wmo. Dit wettelijke meld
signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld.
recht geeft iedere beroepskracht het recht om,
Er wordt veel van de ambulance hulpverleners
zonder toestemming van de patiënt, bij Veilig Thuis
gevraagd: onder hoge tijdsdruk attent zijn op
een vermoedens van kindermishandeling of huiselijk
signalen en vervolgens zorgvuldig en effectief
geweld te melden. Doel van de melding is nader
omgaan met deze signalen. Dit protocol wil de
onderzoek door Veilig Thuis naar het vermoedens
beroepskrachten van de ambulancediensten daarvoor
van kindermishandeling of huiselijk geweld zodat
een handleiding bieden.
duidelijk wordt wat er aan de hand is en om zo nodig vervolgstappen in gang te zetten om alle betrokkenen toe te leiden naar passende hulp.
Juridische basis De juridische basis voor dit protocol wordt gevormd
De Wet verplichte meldcode verplicht ook medisch
door de brede omschrijving die de wet geeft van de
hulpverleners om een stappenplan (meldcode) te
begrippen kindermishandeling en huiselijk geweld,
hanteren bij signalen van huiselijk geweld en
door het al eerder genoemde wettelijk meldrecht en
kindermishandeling. Dit stappenplan leidt de
door de verplichte meldcode, inclusief kindcheck.
beroepskracht stap voor stap door het proces vanaf het moment dat een vermoeden ontstaat tot aan het
Begrip kindermishandeling
besluit over het al dan niet doen van een melding.
Bij kindermishandeling, zo blijkt uit de wettelijke definitie, gaat het om alle vormen van bedoelde en
12
Het stappenplan van de meldcode moet voor de
onbedoelde ernstige schade die aan de gezondheid
ambulancedienst worden toegespitst omdat de aard
of het welzijn van een kind of een jongere wordt
van het werk bijzonder is. Om te beginnen vinden
toegebracht. Daarom moet bij kindermishandeling
de contacten met patiënten plaats in crisissituaties
niet alleen worden gedacht aan het opzettelijk
waarin onmiddellijk optreden (in de vorm van
toebrengen van geestelijk of lichamelijk letsel maar
onderzoek, of behandeling) geboden is. Bovendien
bijvoorbeeld ook aan verwaarlozing door onmacht,
zijn de contacten kortdurend en kennen de hulpver
of onkunde van de ouders, of aan het onthouden van
lener en de patiënt elkaar doorgaans niet. Dit alles
de noodzakelijke zorg. Gevolg van deze brede definitie
maakt het niet mogelijk om langdurige trajecten in
is dat ook meldingen kunnen worden gedaan als de
te gaan met een serie gesprekken die uiteindelijk al
ouders tekort schieten in het bieden van voldoende
dan niet zouden kunnen leiden tot een melding bij
zorg door bijvoorbeeld eigen psychiatrische
Veilig Thuis. Het ontbreken van een langdurige
problematiek of door verslaving.
Begrip Huiselijk geweld
Opbouw van het protocol
Huiselijk geweld, zo blijkt uit de wettekst, omvat
Na de aanhef en de begripsbepalingen beschrijft het
iedere vorm van lichamelijk, geestelijk of seksueel
protocol in feite twee situaties waarin het meldrecht
geweld of bedreiging daarmee door iemand uit de
aan de orde kan zijn. In artikel 2 gaat het om een
huiselijke kring. Te denken valt daarbij uitdrukkelijk
kind, een jongere of een volwassene die zelf wordt
ook aan ouderenmishandeling.
behandeld door de ambulance hulpverlener en signalen vertoont van mogelijke kindermishandeling
Waarborgen voor zorgvuldig handelen
of huiselijk geweld. De artikelen 3,4 en 5 gaan in op
Van de ambulance hulpverleners mag worden
situaties waarin zorgen over de bescherming van
verwacht dat zij zorgvuldig handelen als het gaat om
minderjarigen ontstaan vanwege de situatie waarin
signalen van kindermishandeling. Deze zorgvuldig
de opvoeder die als patiënt door de ambulance
heid wordt op de eerste plaats gewaarborgd door
hulpverlener wordt behandeld, zich bevindt.
deskundigheidsbevordering als het gaat om het herkennen van signalen en om vaardigheden in
Artikel 2
gesprekvoering.
Signalen van een patiënt
Het protocol biedt drie andere waarborgen voor
Artikel 2 gaat over die gevallen waarin een ver
zorgvuldig optreden. De eerste waarborg wordt
moeden van kindermishandeling of huiselijk geweld
geboden door van de hulpverlener te vragen dat hij
ontstaat als een kind, een jongere of een volwassene
over zijn vermoedens en te ondernemen acties
door een ambulance hulpverlener als patiënt wordt
overleg voert met een collega. In sommige gevallen,
behandeld. Lid 1 beschrijft de stappen als de patiënt
als de situatie dit toelaat, vraagt hij, voordat hij over
naar het ziekenhuis wordt vervoerd. In dat geval
het doen van een melding besluit, ook nog advies
informeert de ambulance hulpverlener de SEH over
aan Veilig Thuis. Bovendien schrijft het protocol
de signalen en zijn vermoedens en wordt de patiënt
voor dat hij bij twijfel ook de medisch manager
overgedragen aan de SEH. De besluitvorming over het
raadpleegt.
doen van vervolgstappen ligt in dat geval bij de SEH.
De collegiale consultatie en het vragen van advies
In lid 2 gaat het om gevallen waarin de patiënt niet
aan Veilig Thuis zorgen er voor dat de hulpverlener
naar het ziekenhuis behoeft te worden vervoerd.
even pas op de plaats maakt om over zijn optreden
In dat geval komt de ambulance hulpverlener, na
en over mogelijke alternatieven met een ander
advies gevraagd te hebben aan Veilig Thuis zelf tot
te reflecteren.
een besluit over het doen van een melding.
Een tweede waarborg die het protocol biedt, is de openheid in de richting van de patiënt. Ook al heeft
Artikel 3 tot en met 5
de hulpverlener geen toestemming nodig van de
Kindcheck
patiënt voor het doen van een melding, van hem
Beoordelen van de situatie van minderjarigen in
wordt wel gevraagd dat hij:
verband met de toestand waarin een ouder/patiënt
1 met de patiënt in gesprek gaat over zijn zorgen;
zich bevindt
2 hem vertelt dat hij een melding gaat doen of heeft gedaan;
Artikel 3, 4 en 5 hebben gemeenschappelijk dat
3 wat het doel van deze melding is.
niet de minderjarige maar de ouder of opvoeder de
Een derde waarborg voor zorgvuldig handelen is de
patiënt is van de hulpverlener. De zorgen over de
dossiervorming over de melding. Artikel 9 van het
minderjarige hebben te maken met de toestand
protocol vraagt van de hulpverlener dat hij alle acties
waarin zijn ouder of opvoeder zich bevindt.
die hij rond een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld onderneemt, vast legt, met
De meldcode bevat een zogeheten kindcheck. Dit wil
daarbij de afwegingen die hij heeft gemaakt en de
zeggen dat een beroepskracht, zoals een ambulance
functionarissen die hij heeft geraadpleegd.
hulpverlener, die contact heeft met een volwassen
meldcode huiselijk geweld, kindermishandeling, oudermishandeling en/of verwaarlozing
13
protocol regionale ambulance voorziening haaglanden
patiënt die zich in een ernstige situatie bevindt, moet
Melding over een niet – patiënt
uitzoeken of deze patiënt de zorg heeft voor minder
De artikelen 3 tot en met 5 roepen de vraag op of een
jarige kinderen. Blijkt dit zo te zijn dan wordt van de
medische hulpverlener een melding kan doen van
hulpverlener verwacht dat hij beoordeelt hoe de
vermoedens van kindermishandeling over een kind
situatie van deze kinderen is. Kan hij hun situatie zelf
dat hij zelf niet als patiënt heeft onderzocht of
niet beoordelen, dan doet hij een melding bij Veilig
behandeld. De kindcheck in de meldcode maakt
Thuis opdat men daar nader onderzoek doet naar de
duidelijk dat dit zeer wel mogelijk is als de hulpver
omstandigheden waarin de kinderen zich bevinden.
lener zich in zijn melding beperkt tot een beschrijving
Situatie 1
patiënt zelf heeft onderzocht of behandeld. Uitspraken
De patiënt moet naar het ziekenhuis worden vervoerd
over de toestand waarin de kinderen zich feitelijk
Het protocol vraagt in dit geval van de ambulance
niet heeft onderzocht of behandeld.
hulpverlener dat hij onderzoekt of de patiënt zorg
Ook al zijn de kinderen niet de patiënten van de
heeft voor minderjarige kinderen. Is dit het geval en
hulpverlener, van een hulpverlener mag worden
wordt de patiënt naar het ziekenhuis vervoerd, dan
verwacht dat hij zich het lot aantrekt van kinderen
dient hij te onderzoeken of er een ander is die
die mogelijkerwijs niet die zorg krijgen die zij nodig
voldoende zorg aan de kinderen kan bieden. Is dit het
hebben. Zeker als ouders te kort schieten zijn
geval, dan hoeft de hulpverlener geen acties in gang
kinderen door hun afhankelijke positie in sterke mate
te zetten om tijdelijke opvang te regelen, Is er geen
afhankelijk van het optreden van beroepskrachten
adequate tijdelijke opvang voor handen, dan doet de
zoals docenten en hulpverleners. Deze afhankelijke
hulpverlener een melding bij Veilig Thuis met het
positie is de reden, als er zorgen zijn over de
verzoek om (ook) in snelle opvang voor de kinderen
opvoeding die de ouder of opvoeder kan bieden,
te voorzien.
waarom de hulpverlener Veilig Thuis verzoekt een
De ambulance hulpverlener informeert de SEH over
onderzoek in te stellen naar de situatie van de
de situatie waarin de kinderen zich bevinden en
kinderen. Artikel 3 van het Internationaal Verdrag
(indien hij deze heeft gedaan) over zijn melding en
inzake de Rechten van het Kind (IVRK) vraagt van alle
draagt de besluitvorming over vervolgstappen over
instellingen en beroepskrachten om bij het nemen
aan de SEH.
van beslissingen de belangen van kinderen de eerste
Situatie 2
bevinden, laat hij achterwege omdat hij de kinderen
overweging te laten zijn. De kindcheck die het protocol vraagt: actief onderzoeken of een patiënt
De patiënt behoeft niet naar het ziekenhuis te worden vervoerd
kinderen heeft, alert zijn op de situatie van deze
In dit geval dient de ambulance hulpverlener
aanleiding toe geeft en zo nodig actie ondernemen,
eveneens te onderzoeken of de patiënt de zorg heeft
kunnen worden gezien als een uitwerking van deze
voor minderjarigen. Is dit het geval dan beoordeelt
bepaling van het IVRK.
hij of er reden is tot ernstige zorgen over de situatie van deze jeugdigen in verband met de toestand van hun ouder of opvoeder. Blijven zijn zorgen overeind, ook na overleg met een collega en zo mogelijk met de patiënt en de jeugdige(n), dan vraagt hij om advies aan Veilig Thuis en beslist hij op basis daarvan over het doen van een melding.
14
van de toestand van de ouder of opvoeder die hij als
kinderen als de toestand van de patiënt daar
bezoekadressen
postadres
meer informatie
Westeinde 128 2512 he Den Haag
Postbus 16130 2500 bc Den Haag
Reinier de Graafweg 5 2625 ad Delft
[email protected] t (088) 355 01 00
Ellen Boszhard projectleider ouderenmishandeling
[email protected]
Croesinckplein 24-26 2722 ea Zoetermeer
www.ggdhaaglanden.nl
November 2015
bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid
