Nummer 2 | Jaargang 15 | Mei 2015
Theaterstuk ‘Survivors!’ heeft effect op brugklassers Vijfdeklassers Marnix over de streep met ‘De Wereld van Simon’ Column Remco Pijpers (Mijn Kind Online): Stop het cyberpesten
Onderwijspsycholoog Bob van der Meer:
‘Bij pesten is wegkijken geen optie’
Colofon
In dit nummer
CVOpen is het huisorgaan van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO).
‘Wegkijken is geen optie’
Het verschijnt twee keer per jaar en wordt toegestuurd
‘De wil om ongewenst
aan ruim 2.300 medewerkers van CVO en aan relaties.
pestgedrag aan te pakken is het belangrijkst’,
Uitgever
zegt onderwijspsycholoog
Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs
Bob van der Meer.
2
te Rotterdam en omgeving (CVO) Henegouwerplein 14, 3021 PM Rotterdam Postbus 2152, 3000 CD Rotterdam Tel. (010) 217 13 99 Fax (010) 411 42 78 E-mail
[email protected] Internet www.cvo.nl
Theaterstuk ‘Survivors!’ heeft effect
Redactie
De boodschap die de
Ramona Bouchée-Montfrooij, Nanda Hompus, Nicole Lobbe,
peer educators van Switch
Coen van Noordwijk, Arjen Toet, Nicolette van Velden,
overbrengen via theater
Caroline Verboom en Anja de Zeeuw
komt binnen bij brugklassers.
6
Redactieadres Verenigingsbureau CVO t.a.v. redactie CVOpen Postbus 2152 3000 CD Rotterdam E-mail
[email protected] Eindredactie
Verder aandacht voor
Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw, Gouda 5
De wettelijke taken voor scholen
hAAi, Rotterdam
8
Blogpost van Neomi Lotte
Beeld
15
Column door Dirk Oosthoek
PR Youth for Christ e.a.
16
Inschrijving CVO Jongtalentbeurs 2015 gestart
Coverfoto
17
De (CVO)pen aan een gast: Remco Pijpers
18
Accent Delfshaven zet leerlingbemiddelaar in
Quantes, Den Haag
20
Een kijkje op Calvijn Lombardijen
Aan dit nummer werkten mee:
22
Prachtige school voor Melanchthon Prinses Irene
23
Personalia
24
Aanbod van Accent Onderwijsondersteuning
Ontwerp
Rodney Kersten/Studio Bell, Rick Keus,
Rick Keus Druk
De Nieuwe Lijn tekst & communicatie, Marijke Nijboer, Anja de Zeeuw (Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw)
Post
Docent aan zet! De wereld is constant in beweging. Hypes komen, hypes gaan.
‘Een enorme boost voor de groep’
Maar niet alles verandert. Pestgedrag in de klas lijkt wel zo oud als
De vijfdeklassers van het
de overheid (pestprotocollen), de Kinderombudsman, de VO-raad, de
Marnix Gymnasium kennen
media (denk aan televisieprogramma’s als ‘Project P: Stop het pesten’)
elkaar nu beter dankzij
en de talrijke interventies vanuit de scholen zelf, lukt het maar niet
‘De Wereld van Simon’.
het pesten uit te bannen. Is dat erg? Ja. Heel erg. We weten immers
10
de weg naar Rome. Ondanks alle aandacht en goede bedoelingen van
dat kinderen voor de rest van hun leven beschadigd kunnen raken wanneer ze slachtoffer worden van pestgedrag door leeftijdgenootjes. Als onderwijsmensen willen we dat leerlingen het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarbij gaat het niet alleen om vakkennis, maar zeker ook om zelfbewustzijn, identiteit en talentontwikkeling.
Melanchthon scherpt anti-pestbeleid aan Dagmar Ravensbergen en Serge Klaassen stippelden een schoolbreed verbeterd anti-pestbeleid uit.
12
Basisvoorwaarde voor deze brede vorming is dat kinderen zich veilig
^^voelen op school. Dat ze zichzelf leren worden om vandaaruit tot
grootse prestaties te komen. Ouders dragen hun kinderen aan ons kopje misschien over, anders ervan uitgaand dat we uitstekend voor hen zullen zorgen. ietsje Maken we dat waar? formuleren, zodat het iets beter past? « Kinderen kunnen voor de rest van
hun leven beschadigd raken. » Graag zou ik op deze plek willen beweren dat pesten gelukkig op de scholen van CVO niet (meer) voorkomt. Maar de praktijk is helaas anders. In dit themanummer bekijken we daarom wat we kunnen doen om pesten te voorkomen. Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen?
Van de redactie
Wat kunnen docenten en mentoren doen? Lees bijvoorbeeld de mooie bijdrage van Neomi Lotte, docent Nederlands op Melanchthon
Thema: Sociale veiligheid
Prinses Irene.
Volgens kinderombudsman Marc Dullaert wordt vijftien procent van de leerlingen in het voortgezet onderwijs gepest
Een complicerende factor is dat de leefomgeving van onze jeugd
(Kindermonitor 2014). Dat zou voor CVO met z’n 21.000
– mede onder invloed van sociale media – enorm groot is geworden.
leerlingen inhouden dat zo’n 3.150 leerlingen gedurende hun
School en thuis zijn steeds meer in elkaar gaan overlopen, met alle
schooltijd in het vo een of meerdere keren slachtoffer worden
positieve – maar soms ook negatieve – gevolgen van dien. Hoe moet je
van pestgedrag. Als dit waar is, zijn het er natuurlijk veel te veel!
je als kind voelen wanneer het pesten ook thuis doorgaat? Waar ben je
Dit themanummer is voor het grootste deel gewijd aan het
dan nog veilig?
tegengaan van pesten oftewel: sociale veiligheid op school. Aan bod komt wat CVO-scholen (kunnen) doen aan positieve
Ik ben ervan overtuigd dat bewustwording van pesten in al haar
groepsvorming en aan anti-pestbeleid. Ook zijn de wettelijke
facetten de enige sleutel is tot het voorkomen ervan. Hoeveel proto-
maatregelen voor scholen met ingang van september op
collen en actieplannen we ook met elkaar afspreken: zonder directe
een rijtje gezet.
en effectieve interventie door docenten die hun vak verstaan in
Zou het verder een goed idee zijn voor CVO-scholen om de
de school zelf, zijn ze gedoemd te mislukken. De docent is aan zet!
Week tegen Pesten te houden in de vierde week van september (21 – 25 september)? Zie www.stoppestennu.nl Reacties zijn welkom op
[email protected]
Henk H. Post Voorzitter van de raad van bestuur van de Vereniging voor CVO te Rotterdam en omgeving
C V Open
Mei 2015
« Het belangrijkste is de attitude: wij accepteren dit gedrag niet. » Bob van der Meer, onderwijspsycholoog
Bob van der Meer was docent lichamelijke opvoeding, studeerde psychologie en ontwikkelde een strategie om pesten op te lossen.
2
C V Open
Mei 2015
Onderwijspsycholoog Bob van der Meer
‘Wegkijken is geen optie’ ‘Nog steeds krijgen veel jongeren te maken
Bob van der Meer werd eind februari gebeld door een vader van een 14-jarig meisje. Zijn dochter had enkele weken eerder
met de verwoestende gevolgen van pesten’,
een einde aan haar leven gemaakt, omdat ze werd gepest op school. Wegens de privacy van de ouders wil hij geen details over
zegt onderwijspsycholoog Bob van der Meer.
de kwestie kwijt. ‘Maar als je zulke verhalen hoort, dan voel je de grond onder je voeten wegzinken’, zegt hij. ‘Het is telkens
‘Maar de verplichte maatregelen die het
weer afschuwelijk om te horen hoe radeloos deze mensen zijn. Pesten is een probleem waarvan niemand mag wegkijken.’
ministerie van OCW op 1 september invoert, zijn
De onderwijspsycholoog begeleidt scholen al enige decennia bij de aanpak van ongewenst gedrag binnen en buiten de school-
niet de oplossing voor het probleem’, meent hij.
muren. Hij geeft adviezen, lezingen en workshops en ontwikkelde al in de jaren negentig een oplossingsgerichte strategie waarmee
‘Wat scholen bovenal nodig hebben is de wil
hij scholen ondersteunt.
om iets aan het ongewenste gedrag te doen.’
Hoe raakte u bij dit onderwerp betrokken? ‘Toen ik mijn loopbaan eind jaren tachtig begon als docent lichamelijke opvoeding op een huishoudschool in Amsterdam-West, werd ik voor het eerst geconfronteerd met een pestsituatie. Een meisje in mijn klas werd gepest door klasgenoten. Ik heb dat toen niet goed genoeg aangepakt en daar had ik veel spijt van. Er was toen nauwelijks aandacht voor dit onderwerp. Niet tijdens mijn studie, niet op de school waar ik werkte. De aanpak van pesten was onontgonnen terrein.
« Sinds de zelfmoorden van Tim Ribberink, Fleur Bloemen en zes andere leerlingen is men in Den Haag wakker geworden. » In die tijd volgde ik naast mijn werk een studie psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en ben me in het onderwerp gaan verdiepen. Ik had zelf behoefte aan meer kennis en kunde op dit gebied, en veronderstelde dat er meer onderwijscollega’s waren met dezelfde behoefte. Het onderwerp heeft me nooit meer losgelaten. Nog steeds valt er op dit terrein enorm veel werk te verrichten.’
3
C V Open
Mei 2015
»
strategieën te ontwikkelen en te kiezen voor passende hulpmiddelen. Scholen die dat niet kunnen, dienen begeleiding te vragen of aangeboden te krijgen. Het allerbelangrijkste is dat je als school een attitude hebt van “wij accepteren dit gedrag niet en we doen er alles aan om het te voorkomen”. Vanuit die insteek maak je dan een integraal plan voor een veilige school waar ongewenste omgangsvormen structureel worden aangepakt.’
De komst van sociale media maakt het probleem nog complexer. Hoe ga je als school om met cyberpesten? ‘Cyberpesten maakt dat er steeds meer buiten het zicht van docenten en ouders gebeurt. Pesten via mobile devices is niet strafbaar, maar zodra het gaat om bedreigingen, beledigingen of het doorsturen van naaktfoto’s is dat wel degelijk het geval. In dat soort situaties kun je aangifte doen. En de pester kan in die gevallen de politie op zijn of haar stoep verwachten. Dat moet de boodschap zijn.
« Vaak zijn diegenen die “anders” zijn de dupe. »
‘Ook christelijke scholen moeten iets met de toenemende homofobie’.
vervolg van pagina 3
Daarnaast kun je als docent je leerlingen medeverantwoordelijk
Hoe kan het dat het probleem nog steeds zo groot is?
maken. Vertel hen dat ze de plicht hebben melding te maken van
‘Pas enkele jaren geleden is men in Den Haag wakker geworden,
pestgedrag als ze dit signaleren bij hun klasgenoten, of als ze
vooral naar aanleiding van de zelfmoorden van Tim Ribberink en
zien dat iemand wordt gepest. Dat is geen klikken. Veel leerlingen
Fleur Bloemen in 2012 en van zes andere leerlingen. Sindsdien staat
durven er niet over te praten, omdat ze bang zijn dan zelf slacht-
het thema op de agenda. Eindelijk! Al in de jaren negentig trok ik aan
offer te worden. Maar je moet erover praten, wegkijken is geen
de bel bij diverse ministers en staatssecretarissen voor onderwijs
optie. Iedereen loopt de kans gepest te worden, al dan niet via
over de ernstige gevolgen van pesten. Ik vroeg om doeltreffende
internet. En als het jou gebeurt wil je toch ook dat de mensen
maatregelen, maar vond geen gehoor. Intussen is het probleem nog
om je heen voor je opkomen?’
steeds immens. Kijk naar de cijfers en je weet genoeg. Ongeveer tien procent van de leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs krijgt
Is pesten werkelijk te voorkomen?
te maken met ernstige vormen van pestgedrag. Stelselmatig treite-
‘Het vinden van een zondebok in de groep is een menselijk en
ren, bedreigen, negeren, roddelen, schelden. Dat is zeer schadelijk
maatschappelijk verschijnsel van alle tijden, helaas. Ik vrees dus
en kan leiden tot onder meer motivatieproblemen, agressief gedrag,
dat het altijd een onderdeel van onze samenleving blijft, hoe goed
depressiviteit, automutilatie en in het ergste geval suïcide. Dat laatste
we ook ons best doen het aan te pakken. Vaak zijn diegenen die
blijkt ook uit onderzoek van enkele pedagogen van de Universiteit
‘anders zijn’ de dupe. Illustratief is bijvoorbeeld de toename van
Leiden. Zij concludeerden in 2014 dat gepest worden een risicofactor
pesten van homoseksuele leerlingen én leerkrachten. Blijkbaar
is voor gedachten aan zelfdoding en pogingen tot suïcide, zowel bij
hebben veel mensen toch moeite met het accepteren van mensen
kinderen als bij adolescenten. Zelf word ik regelmatig gebeld door
die anders in het leven staan dan zij. Ook christelijke scholen
radeloze ouders die op allerlei manieren hebben geprobeerd gehoor
moeten iets met de toenemende homofobie. Uiteraard mag je
te vinden op de school van hun gepeste kind, maar dat niet of
van mening verschillen over een juiste levenswijze. Maar niemand
onvoldoende krijgen. Er zijn gelukkig veel scholen die het probleem
heeft het recht de ander buiten de groep te sluiten, om welke
inmiddels goed proberen aan te pakken. Tegelijkertijd constateer
reden dan ook.’
ik ook dat er nog scholen zijn die zich beroepen op handelingsverlegenheid. Ze weten niet goed hoe ze ermee om moeten gaan en
[Jeannine Westenberg/De Nieuwe Lijn]
dus doen ze maar niets of te weinig. Dat kan en mag niet gebeuren.’
Is het niet juist daarom goed dat scholen vanaf 1 september aanstaande wettelijk verplicht zijn om te zorgen voor een sociaal veilige omgeving en actie te ondernemen tegen pesten?
Meer informatie over de oplossingsgerichte strategie voor psychosociale veiligheid van Bob van der Meer: www.pesten.net Bekende boeken van zijn hand: ‘De zondebok in de klas’
‘Een werkwijze – of methode, zoals eerst ook nog de bedoeling was –
(1988) en ‘Pesten op het werk’ (1997).
opleggen aan scholen werkt averechts en zal het probleem niet
Van der Meer is spreker op het congres ‘De Pest aan
oplossen. Wat wel werkt is scholen te wijzen op hun verantwoorde-
Pesten?!’ dat op 26 mei wordt gehouden. Meer informatie:
lijkheid. Ik ben er overigens van overtuigd dat de meeste scholen
www.pestaanpesten.nl
uitstekend in staat zijn om zelf adequate probleemoplossende
4
C V Open
Mei 2015
Wat staat er straks wel en niet in de wet?
De wettelijke taken voor scholen Waarschijnlijk treedt de wijziging van onder andere de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) over het tegengaan van pesten door scholen op 1 september 2015 in werking. Het wetsvoorstel is nog in behandeling bij de Eerste Kamer. Wat betekent het voor scholen?
De belangrijkste verplichtingen: 1. Expliciete verantwoordelijkheid voor het voeren van sociaal veiligheidsbeleid 2. Verplichte monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen 3. B eleggen van de volgende taken bij een persoon: een vast aanspreekpunt voor leerlingen en ouders en coördinatie van het anti-pestbeleid.
1. Expliciete verantwoordelijkheid Nu: Scholen zijn impliciet verplicht om een sociaal veilige leeromgeving te bieden. Dit betekent dat de Inspectie van Voor leerlingen en ouders komt er een vast aanspreekpunt op elke school.
het Onderwijs momenteel niet handhavend kan optreden als het om sociale veiligheid gaat. Per 1 september: De verantwoordelijkheid voor een sociaal veilige leeromgeving wordt expliciet gemaakt. De Inspectie wordt in positie gebracht om handhavend
Actieplan sociale veiligheid op school
op te treden.
Alle punten uit het nieuwe wetsvoorstel worden geborgd
2. Verplichte monitoring
in het plan dat is opgesteld door de PO- en VO-raad.
Nu: Monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen
Met het ontwikkelen van instrumenten en het organiseren
is vrijblijvend. Het delen van resultaten met de Inspectie
van verschillende vormen van kennisdeling willen zij
van het Onderwijs is niet verplicht, waardoor deze alleen
tot een effectieve aanpak komen. De instrumenten die
ernstige incidenten (mits gemeld) kan signaleren.
ontwikkeld worden:
Per 1 september: Monitoring van de veiligheidsbeleving
- Levend model (verplicht) veiligheidsplan
dient te gebeuren met een instrument dat een actueel en
- Monitoring via Vensters: leerlingbeleving en
representatief beeld geeft. De Inspectie zal de inspanning
anti-pestmethodieken
van een school beoordelen.
- Database interventies
Inspectie en het scholenveld werken momenteel aan
Weggevallen verplichtingen
beoordelingscriteria.
In het wetsvoorstel zijn niet meer opgenomen: • Aanstellen anti-pestcoördinator/vertrouwenspersoon
3. Vast aanspreekpunt
• Hanteren bewezen effectief anti-pestprogramma
Nu: Veel scholen hebben een aanspreekpunt voor leerlingen en ouders in de vorm van een vertrouwens- of
Meer weten?
contactpersoon. Dit is echter niet verplicht.
Zie het informatieblad ‘Veiligheid in soorten en maten’
Per 1 september: Binnen elke school komt een vast
op www.schoolenveiligheid.nl
aanspreekpunt voor leerlingen en ouders en een vaste coördinator van het anti-pestbeleid.
[Bron: Centrum voor School en Veiligheid]
5
C V Open
Mei 2015
Leerlingen leren bijdragen aan een pestvrije school ‘Iedere jongere is waardevol, té waardevol om gepest te worden.’ Acteurs van Switch, het theaterteam van Youth for Christ, brengen die boodschap over aan brugklassers door middel van hun toneelstuk ‘Survivors!’ over pesten. Ook leerlingen op vestigingen van Melanchthon en Calvijn worden ermee bereikt. ‘Survivors!’ heeft Regisseur van der Houwen an tia Chris
effect, merken de acteurs tijdens nagesprekken in de klas.
Theater komt dichtbij Vijf jonge acteurs en een technicus zetten ‘Survivors!’ op de planken.
Peer education
Het stuk demonstreert hoe belangrijk het is dat de ‘zwijgende
De acteurs en de technicus zijn jonge mensen. Ze hebben zelf
meerderheid’ in actie komt wanneer er gepest wordt.
net de middelbare school achter de rug en doen een tussenjaar
Hoofdpersoon in het stuk is Suzan, een nieuwe leerling in de klas,
bij Switch Onderwijsprojecten, het scholenprogramma van
die het mikpunt wordt van klasgenote Tessa, omdat ze zogenaamd
Youth for Christ in Nederland (zie kader).
te veel de aandacht van de jongens op zich vestigt. Onder het mom
Christiaan van der Houwen is tekstschrijver, regisseur en werk-
‘dat iemand Suzan harder moet maken’ gebruikt Tessa verbaal
begeleider van de acteurs binnen Switch. Veertien jaar geleden
en fysiek geweld tegen Suzan, ze intimideert haar en doet actief
speelde hij als acteur mee in een voorloper van het anti pest-
aan cyberpesten. Zien klasgenoten Manon, Rick en Daan kans om
programma ‘Survivors!’. Christiaan: ‘Als speler heb ik ervaren
een einde te maken aan deze terreur? Het stuk heeft een open
dat je ontzettend waardevol kunt zijn voor leerlingen. Je komt
einde, maar duidelijk is dat het dramatisch afloopt.
even langs, je bent heel kort aanwezig, maar als jongere die net even wat ouder is dan zij zie je hen en kun je hun vertellen
« Je ziet gebeuren dat iemand
dat ze waardevol zijn. Als peer educator geef je die abstracte boodschap ook handen en voeten met theater.
met pesten stopt. »
Nu ik zelf geen jongere meer ben, vind ik het fijn om andere jongeren in staat te stellen dat te doen. Theater doet primair een
Na een half uur gaat de voorstelling naadloos over in een talkshow
beroep op emoties, op de onderbuik van mensen, en niet op hun
– eveneens een half uur durend – waarbij een talkshowhost
hoofd. Dat voelt elke jongere, met theater komt het dichtbij!’
(de regisseur) vragen stelt aan de acteurs en aan de leerlingen en docenten in het publiek. Zo komt het gesprek al enigszins op gang.
Bemoedigende momenten
Daarna gaat elke acteur mee naar een klas voor een nabespreking
De acteurs en ook Christiaan zijn geregeld getuige van een keerpunt.
over de rollen, oorzaken en oplossingen. Ook de mentor is
‘Ook dit jaar is het voorgekomen dat een jongen die had geluisterd
daarbij aanwezig. Tijdens dit nagesprek is er ruimte voor eigen
en zich niet actief met het nagesprek bemoeide, bij het onderdeel
ervaringen van leerlingen. Aan het eind van dit onderdeel delen
‘eigen verhalen’ de kring overstak naar een meisje dat in elkaar
de acteurs visitekaartjes uit met hun contactgegevens op
gedoken zat. Hij zei: “Ik heb het nooit doorgehad, maar ik heb je
sociale media. Zo kunnen leerlingen hun na afloop op een laag-
echt gepest. Sorry, dat wil ik niet meer doen.” Dat zijn momentjes
drempelige manier reacties of ontboezemingen sturen. In hun
die je een paar keer per jaar meemaakt; je ziet voor je ogen
antwoord proberen de acteurs met leerlingen mee te denken,
gebeuren hoe iemand met pesten stopt. Natuurlijk weten we niet
samen op zoek te gaan naar antwoorden op hun vragen en
wat er gebeurt als het gevoel gezakt is, of het probleem dan echt
zo nodig terug te verwijzen naar hun mentor of een docent die
opgelost is, maar ik vind het bemoedigende momenten. Dan besef ik:
zij (de leerlingen) vertrouwen.
hier valt het kwartje, dat gewoon een keer móest vallen.
6
C V Open
Mei 2015
Weet je, al horen leerlingen maar één keer in zo’n les dat ze waardevol zijn en dat niemand het recht heeft hen te pesten, dan is ons werk al geslaagd.’
Inbedden Dat ‘Survivors!’ effectief is, toont ook onderzoek van de Universiteit Twente aan. In een rapport dat eind vorig jaar verscheen wordt geconcludeerd dat de show een positief effect heeft op de kennis van en bewustwording over pesten. Leerlingen die de voorstelling zagen weten beter wat pesten is, wat erbij komt kijken, welke verschillende rollen er zijn, en wat het verschil is tussen pesten en plagen. Ze worden zich ook meer bewust van hun mogelijke bijdrage aan een pestvrije school. Christiaan benadrukt dat er meer nodig is dan theater: ‘Wil je het gedrag van leerlingen veranderen, dan moet de school de voorstelling inbedden in een breder programma dat langere tijd aandacht besteedt aan het tegengaan van pesten. ‘Survivors!’ is een startinterventie om pesten op de agenda te zetten. De docenten krijgen dankzij de show handvatten waar ze mee verder kunnen. Ze horen verhalen die ze kunnen oppakken.’ Gevraagd naar een methode die goed op Switch aansluit, noemt Christiaan vooral het Finse programma KiVa, dat er helaas alleen nog maar is voor het basisonderwijs. ‘Dit draait duidelijk om het groepsproces. Het gaat er in deze methode niet om per se een schuldige aan te wijzen, want elke deelnemer aan de groep heeft de mogelijkheid het pestprobleem op te lossen. Wij zijn erop uit het systeem bloot te leggen en de leerlingen uit de zwijgende meerderheid te begeleiden bij het in actie komen.’ [Anja de Zeeuw]
Educatief theater door Switch Youth for Christ heeft als missie om, gedreven door Gods liefde, jongeren op te zoeken, hen te helpen groeien en hoop te bieden. Dé plek om Nederlandse jongeren te ontmoeten is de school. Door naar scholen te gaan kan Youth for Christ jongeren op een laagdrempelige manier helpen om van hun school een veilige leefomgeving te maken. Dat is relevant voor alle jongeren, christelijk of niet. Het theater- en lesaanbod voor scholen wordt gepromoot onder de naam Switch Onderwijsprojecten. De Switchacteurs – twee teams van vijf acteurs plus een technicus – spelen op alle soorten scholen in heel Nederland, van gymnasium tot praktijkonderwijs. Ze zien jaarlijks zo’n 40.000 jongeren. De voorstellingen, die gevolgd worden door een nabespreking (en eventueel een terugkomles), zijn: - voor brugklassers: ‘Survivors!’, over pesten; - v oor tweede- en derdeklassers: ‘Social Limits’, over sociale media (ook mogelijk op een ouderavond); - v oor de hele school: een Kerst- en Paasviering (elk jaar een nieuwe voorstelling). ‘De zwijgende meerderheid’ moet in actie komen wanneer er gepest wordt.
Meer informatie op www.switchweb.nl
7
C V Open
Mei 2015
Blogpost
Docent Nederlands en brugklasmentor
Neomi Lotte Neomi Lotte is docent op Melanchton Prinses Irene in Rotterdam. Op www.hetkind.org publiceerde ze onlangs onderstaande blogpost.
Het meisje met de rolschaatsschoenen is weer de pineut Twee jaar geleden was ik co-mentor van een brugklas. Heerlijk om samen ‘papa’ en ‘mama’ op school te kunnen zijn en alle administratieve rompslomp te kunnen delen. Als ‘alleenstaand ouder op school’ is het soms best pittig om een klas van 22 brugpiepers, waarvan vele een te zware rugzak dragen, onder je hoede te krijgen. Je wilt immers recht doen aan de behoeften van alle kinderen. En wat zij vooral nodig hebben – en ook vragen – is aandacht. Soms voor een goede grap. Een andere keer voor bijles. Af en toe voor een knuffel en spijtig genoeg in te veel gevallen om een traan te laten omdat ze iets heel naars hebben meegemaakt, zoals mishandeling, intens pesten of van dichtbij meemaken dat een dierbare overlijdt.
« Deze leerlingen hebben vooral aandacht nodig. » En dan zijn ze nog maar 12 of 13 jaar… Toch merkte ik dat het co-mentorschap ook een nadeel kent. Ik had zelf niet het mentoruur met de kinderen, waardoor ik ze in principe alleen zag tijdens de lessen Nederlands. Dan moest er keihard gewerkt
« Op donderdagmiddag zou ik
worden om leerachterstanden weg te werken. Daar waren we dan ook altijd mee bezig en het begon steeds meer aan me te knagen.
‘gewoon’ een les Nederlands
De verbinding was ver te zoeken. Ook tussen mij en de leerlingen
geven, maar mijn intuïtie had
voelde ik een enorme afstand. Gelukkig kwam daar – doordat ik geïnspireerd raakte door het tv-programma ‘Over de streep’ –
andere plannen. »
verandering in. Op donderdagmiddag zou ik ‘gewoon’ een les Nederlands geven, maar mijn intuïtie had andere plannen.
8
C V Open
Mei 2015
Geen vriendinnen hebben en je alleen voelen...
Het begin van de les. Ik voel en zie de spanning die er hangt
En ze doet het! Daar staat ze dan. Weer alleen op haar eiland,
tussen mijn leerlingen. Het meisje met de rolschaatsschoenen
want ze is de enige die oversteekt. Ik ga naast haar staan en vraag
is weer de pineut. Ze zit alleen en er worden nare opmerkingen
aan haar hoe het voelt om 22 paar ogen op zich gericht te hebben.
naar haar hoofd geslingerd.
Ze barst in snikken uit. Ik pak een stoel voor haar en ga naast haar zitten. De rest van de klas vraag ik op de grond te gaan zitten.
Nu is het klaar. Dit kan zo niet langer. Geen tijd voor het vak Nederlands. Er zijn belangrijkere zaken te doen. En dat moet nú
Ik vraag aan de klas hoe zij denken dat het voor het meisje
gebeuren. ‘Jongens, allemaal je boeken opbergen: we gaan het
zal voelen om als enige overgestoken te zijn. De een na de ander
lokaal verbouwen. Alle tafels en stoelen mogen aan de kant.’
zegt te kunnen zien dat ze zich heel rot voelt. Het meisje op
De leerlingen kijken me enigszins verbaasd aan, maar doen wat
de rolschaatsschoenen snikt en vertelt dat ze het heel erg
ik van ze vraag. Om eerlijk te zijn heb ik op dat moment nog
vindt dat ze geen vriendinnen heeft en dat ze zich alleen voelt.
geen idee wat ik precies ga doen en wat het teweeg zal brengen.
Op een aantal meisjesgezichten zie ik tranen vloeien. Ik zie
Ik twijfel dan ook even aan mezelf, maar besluit toch weer
compassie.
vertrouwen te hebben in mezelf. Ik neem het risico. Wat ze bij
« Wat heeft de juf geleerd?
‘Over de streep’ kunnen, kan ik toch ook wel?
Luister altijd naar je intuïtie. »
Ik laat de leerlingen een denkbeeldige streep zien midden in het lokaal en leg uit dat we een soort spel gaan doen om elkaar beter te leren kennen. Alle leerlingen staan aan één kant van
‘Lieve klas, hoe kunnen wij er met elkaar voor zorgen dat ook zij
de streep. Ik vraag de leerlingen over te steken als ze ooit in hun
het dit schooljaar naar haar zin zal hebben?’ vraag ik de kinderen.
leven zijn gepest. De meesten steken over.
‘Oh, ze mag met ons meedoen hoor!’ roept een aantal meisjes. De jongens beloven dat ze niet meer zullen pesten en lopen
Nadat de leerlingen zijn teruggelopen, vraag ik of degenen willen
naar haar toe om ‘sorry’ te zeggen. De meisjes geven haar een
oversteken die op de basisschool zijn gepest. Een groep kinderen
knuffel. Het meisje op de rolschaatsschoenen lacht door haar
steekt over. Weer lopen de kinderen terug. Nu vraag ik of de
tranen heen.
leerlingen die bij ons op school worden gepest willen oversteken. De meeste kinderen blijven staan.
De weken erna is er geen onbewoond eiland meer. Het meisje is opgenomen in de groep en hoort erbij. Tijdens het schoolfeest
Slechts een handjevol steekt over. Nu wordt het spannend, want
zie ik haar dansen met de andere meisjes uit de klas. Ze geniet.
ik vraag wie er in deze klas wordt gepest. Ik hoop op dat moment
En wat heeft de juf geleerd? Luister altijd naar je intuïtie. Ik geniet
dat het meisje op de rolschaatsschoenen durft over te steken.
net zo hard mee.
9
C V Open
Mei 2015
Vijfdeklassers Marnix Gymnasium gaan over de streep
‘Een enorme boost voor de groep’ Op het Marnix Gymnasium hebben alle leerlingen van leerjaar 5 afgelopen februari meegedaan aan ‘De Wereld van Simon’. Door deel te nemen aan een over-de-streepsessie leerden ze elkaar beter kennen en vertrouwen. ‘Dat is een goede basis voor een respectvolle omgang met elkaar’, zegt Clementine Timmerman, afdelingsleider van leerjaar 5 en 6 van het Rotterdamse gymnasium.
‘Onze school besteedt in de onderbouw al veel aandacht aan pesten en het voorkomen ervan. Ook in de mentorlessen komt het onderwerp aan bod. De reden dat we ‘De Wereld van Simon’ in huis hebben gehaald is meer van “preventieve aard”’, zegt Clementine Timmerman. ‘We wilden de onderlinge band tussen de leerlingen van de vijfde klassen verbeteren. Het programma is erop gericht om elkaar beter te leren kennen en zo meer begrip voor elkaar te hebben.’
« Leerlingen op eigen eilandjes is niet bevorderlijk voor de sfeer en de resultaten. » Al in de eerste maanden van het huidige schooljaar merkte Clementine dat de band tussen de leerlingengroepen in de klassen 5 ‘niet helemaal optimaal’ was. Naast afdelingsleider is Clementine docent Klassieke Talen en Klassieke Culturele Vorming (KCV). ‘Verschillende van deze leerlingen presteerden niet zo geweldig en worstelden – mede daardoor – met hun zelfvertrouwen’, legt ze uit. ‘Iedereen zat op zijn eigen eilandje, en dat is niet bevorderlijk voor de sfeer en de resultaten in de groepen. Ik maakte mij in dat verband ook zorgen om de reizen naar Rome en Athene die we later in Clementine Timmerman, afdelingsleider leerjaar 5 en 6 van het Marnix Gymnasium.
het vijfde leerjaar ondernemen. Zo’n reis is voor veel leerlingen het hoogtepunt van hun schooltijd, maar vraagt ook om vaardigheden als verdraagzaamheid en flexibiliteit.’
10
C V Open
Mei 2015
‘Emoties verwoorden is voor onze intelligente, rationele en verbaal sterke jongeren toch een ander verhaal.’
Ze geeft een voorbeeld. ‘Stel, je hebt als leerling bijvoorbeeld
ander verhaal. Dat vinden de meesten behoorlijk spannend en
zin om een colaatje te gaan drinken op een Romeins terras, en er
confronterend. Toch hebben veel leerlingen het aangedurfd iets te
staat op dat moment een museumbezoek op het reisprogramma.
vertellen over zichzelf. En als ze dat niet wilden was dat overigens
Dan moet je je eigen wens toch even uitstellen en het belang
ook prima. Het waren intense gesprekken die gingen over onder
van de groep laten voorgaan. Dat is voor leerlingen die elkaar
meer faalangst, ziekte en scheidingen. Soms kwamen er wat
goed kennen en goed met elkaar communiceren, makkelijker
tranen en verdriet los. Ook het thema pesten kwam aan bod.
op te brengen.’
Een gepeste leerling liet blijken veel last te hebben van het pestgedrag van een klasgenoot. De pester bood daarop ten overstaan
Persoonlijke ervaringen delen
van de hele groep, zo’n 120 leerlingen, zijn excuus aan. Dat was
Clementine kreeg snel groen licht van de schooldirectie toen ze
indrukwekkend; het vraagt om lef. Het zegt tegelijkertijd iets over
voorstelde om op zoek te gaan naar een ondersteunend programma.
de veilige setting waarin het allemaal gebeurt. De organisator
Na enig speurwerk kwam de afdelingsleider uit bij ‘De Wereld
heeft de touwtjes strak in handen en maakt vooraf met de leer-
van Simon’ van communicatiebureau Spraakwater uit Schiedam.
lingen afspraken over het vertrouwelijk omgaan met wat ze horen
‘We wilden een kortdurende, praktische en niet al te zware
en zien tijdens de sessies.’
methode. ‘De Wereld van Simon’ sloot prima aan bij onze wens’,
Oog voor anderen
zegt ze.
Op basis van de ervaringen met ‘De Wereld van Simon’ is Het programma zelf neemt een halve dag in beslag. Na een korte
Clementine in overleg met collega-afdelingsleiders om op termijn
introductie, worden er eerst in twee rondes persoonlijke gesprekken
ook in de onderbouw meer tijd vrij te maken voor ‘vormende
gevoerd in de veiligheid van een kleine groep van maximaal zeven
momenten’. ‘We gaan nu al met onze derde klassen op survival
personen en een begeleider. Daarna vindt de grote plenaire sessie
in de Ardennen. Ik kan me voorstellen dat we in de eerste en
plaats waarin verschillende vragen aan de leerlingen worden
tweede klassen nog wat meer van dit soort activiteiten
gesteld, waarna een leerling beslist wel of niet over de streep te
organiseren. Het is belangrijk dat we leerlingen in situaties
gaan. De opzet is vergelijkbaar met die uit het tv-programma
brengen waarin ze verantwoordelijkheid moeten nemen, goed
‘Over de streep’ met Arie Boomsma. Ben jij weleens ergens bang
moeten communiceren en leren vertrouwen op en zorgen voor
voor? Heb jij het naar je zin thuis? Kun jij zijn wie je wilt zijn?
elkaar. Onze leerlingen zijn slim, de meesten gaan straks naar
Dat soort vragen worden er tijdens de sessie gesteld.
de universiteit. Daarnaast is het belangrijk dat ze zich ook
Leerlingen worden uitgedaagd de stap over de streep te zetten
ontwikkelen tot waardevolle mensen die oog hebben voor anderen.’
en te vertellen over hun eigen situatie. Het idee is dat door het delen van ervaringen er meer wederzijds begrip ontstaat.
Clementine heeft eind maart het programma ‘De Wereld van
Deelnemers zien dat ‘die ander’ eigenlijk helemaal niet zo anders
Simon’ geëvalueerd, samen met de organisatoren en haar collega’s
is dan zij.
en leerlingen. ‘Het merendeel van de leerlingen heeft al aangegeven dat ze de middag als positief hebben ervaren’, zegt ze.
« Deelnemers zien dat ‘die ander’
‘Deze methode geeft de groep zo’n enorme boost. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook doorwerkt op de schoolresultaten. Ik ga in
helemaal niet zo anders is. »
ieder geval vol vertrouwen met mijn leerlingen naar Rome.’ [Jeannine Westenberg/De Nieuwe Lijn]
Clementine: ‘Het programma heeft veel teweeggebracht bij onze vijfdeklassers. Onze jongeren zijn intelligent, rationeel en verbaal sterk, maar het verwoorden van emoties is toch een
Meer informatie: www.spraakwater.nl
11
C V Open
Mei 2015
« Een stappenplan en de monitoring ervan ontbreken vaak. » Serge Klaassen, anti-pestcoördinator
Serge Klaassen en Dagmar Ravensbergen ontwikkelden samen een verbeterd anti-pestbeleidsplan voor Melanchthon.
12
C V Open
Mei 2015
Interview met
Dagmar Ravensbergen en Serge Klaassen
Melanchthon scherpt anti-pestbeleid aan Anti-pestcoördinator
Vooruitlopend op de nieuwe ‘anti-pestwet’ ontwikkelt Melanchthon alvast een aangescherpt
Serge Klaassen, schoolmaatschappelijk werker bij Melanchthon Prinses Irene en Melanchthon Mathenesse, heeft vanaf het begin met Dagmar samengewerkt bij de ontwikkeling van het nieuwe
en schoolbreed anti-pestbeleid. ‘We gaan het
beleid. Serge coördineert het anti-pestbeleid nu op de twee vestigingen waar hij schoolmaatschappelijk werker is en hij is
pesten gestructureerder aanpakken’, zeggen
daar tevens aanspreekpunt voor leerlingen, ouders en de medewerkers op school. Hij werd daarnaast aangesteld als algemeen
beleidsmedewerker Dagmar Ravensbergen
anti-pestcoördinator van Melanchthon. Desgevraagd geeft hij de scholen informatie en helpt hen verder bij de ontwikkeling
en anti-pestcoördinator Serge Klaassen.
van het anti-pestbeleid.
« Je kunt besluiten tot een tijdelijke schorsing. »
‘Pesten, dat komt op iedere school voor. Laten we daar gelijk maar open en duidelijk over zijn’, zegt Dagmar Ravensbergen. ‘Als een school roept “dat gebeurt bij ons niet”, dan zet ik daar serieus mijn vraagtekens bij. Op alle plekken waar groepen mensen samenkomen kan het voorkomen. Op onze school dus
Op drie andere vestigingen van Melanchthon zijn ook anti-pest-
helaas ook. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we het accepteren.
coördinatoren aangesteld. Zij richten zich met name op hun eigen
Integendeel. Wij willen een school zijn waar leerlingen zich
vestiging.
thuis voelen, waar ze graag naartoe komen en zich serieus genomen voelen. Het is niet voor niets dat we zo voortvarend
Stappenplan
bezig zijn gegaan met het ontwikkelen van een verbeterd beleidsplan.’
Voorafgaand aan zijn nieuwe taak volgde Serge een tweedaagse cursus bij onderwijsinstituut APS.
Met het oog op de nieuwe wettelijke eisen die waarschijnlijk
Serge: ‘Wat wij zien is dat de collega’s van Melanchthon doorgaans
per 1 september in werking treden (zie pagina 5), werd Dagmar
goed en alert op pestincidenten reageren, maar een helder stappen-
Ravensbergen door de algemene directie van Melanchthon aan-
plan en de monitoring van dit plan ontbreken vaak.
gesteld. Dagmar heeft zich in de functie van beleidsmedewerker
Een aantal stappen is nodig om het pesten echt goed aan te
bij Melanchthon eerder beziggehouden met beleidsonderzoek,
pakken. Allereerst organiseer je een waarschuwend gesprek met
-advies en ontwikkeling op diverse inhoudelijke thema’s.
de pester en leg je de gemaakte afspraken vast. Enkele weken
Haar werd gevraagd het bestaande anti-pestbeleid van de school
later controleer je of de afspraken zijn nageleefd. Als het probleem
te actualiseren en aan te scherpen, en aan te vullen met de
dan nog niet is opgelost, kun je besluiten tot een tijdelijke schorsing
nieuwe eisen uit Den Haag. Scholen zijn straks verplicht een
van de pester en/of het inzetten van meer specifieke hulp. Dit kan
sociaal veiligheidsbeleid te voeren, de veiligheid van leerlingen
binnen of buiten de school. Je informeert de ouders en vraagt
op school te monitoren en een aanspreekpunt te benoemen
hen probleemoplossend mee te denken en hun verantwoordelijk-
(de ‘anti-pestcoördinator’ van Melanchthon).
heid te nemen.’
13
C V Open
Mei 2015
»
« Waarom wordt het gepeste kind gepest? Durft het geen grenzen te trekken? » Dagmar: ‘Iedereen weet waar hij of zij terecht kan.’
vervolg van pagina 11
Plan, Do, Check, Act
het als je meerdere acties tegelijk onderneemt, op individueel en
Melanchthon gebruikt de zogenoemde PDCA-cyclus (Plan, Do,
klassikaal niveau. Je geeft leerlingen bijvoorbeeld nieuwe, vaste
Check, Act) om de anti-pestaanpak te verbeteren. Er wordt een
plekken in de klas, bespreekt opnieuw de klasse- en omgangs-
helder doel (Plan) gesteld. Dat luidt: iedere leerling een zo veilig
regels, legt deze vast en evalueert ze. Je bespreekt het ongewenste
mogelijke leeromgeving bieden en hiervoor de benodigde (extra)
en gewenste gedrag met de klas en hoe leerlingen dit laatste met
maatregelen treffen. Vervolgens wordt aan dit doel een hele
elkaar kunnen bereiken. Je geeft pesters verantwoordelijke taken of
serie actiepunten (Do) verbonden, waaronder voor dit schooljaar:
zet peers in. Als dat binnen enkele weken niet tot verbeteringen
het aanstellen van een vertrouwenspersoon op iedere vestiging
leidt, kun je overgaan tot een nieuwe interventie. Het maken van
en de meting van de sociale veiligheidsbeleving van leerlingen
afspraken of afsluiten van een anti-pestcontract met de leerlingen
(Check) via de tevredenheidsenquête in Vensters. Dit jaarlijks
over hun gedrag kun je dus al vroegtijdig inzetten.
‘monitoren’ is vanaf volgend schooljaar verplicht. De school stelt het anti-pestbeleidsplan daarna bij als uit gegevens uit de monitor
Jaloezie of frustratie?
blijkt dat dit nodig is (Act).
‘Als de leerling zich niet aan die afspraken of dat contract houdt, dan hangt hem een schorsing boven het hoofd. Zover komt het hier
Rollen en taken
meestal niet, behalve als de misdragingen aanhouden. Een leerling
Dagmar: ‘In ons nieuwe plan zijn heel duidelijk rollen en taken neer-
wordt dan op een tijdelijke lesplaats buiten de school geplaatst,
gelegd bij diverse functionarissen op de vestigingen en in de school-
voor een time-out en externe hulp. Overigens komen er tijdens
structuur. Zo weet iedereen wat er van hem of haar wordt verwacht
zo’n traject vaak andere vragen bovendrijven. Belangrijk hierbij is
en waar hij of zij, collega’s, leerlingen en ouders terechtkunnen.’
duidelijk te krijgen waarom de pester pest. Doet hij dit uit jaloezie, frustratie of omdat hij zelf is gepest? Net zo belangrijk is om duidelijk te krijgen waarom het gepeste kind wordt gepest.
« Geef leerlingen bijvoorbeeld een nieuwe plek in de klas. »
Heeft een kind een beperking, is het sociaal onhandig, betweterig, erg onzeker of durft het geen grenzen te trekken? Door ook iets aan die problemen te doen of leerlingen daarvoor door te verwijzen naar professionele hulpverlening buiten de school, verandert het gedrag meestal ook.’
Serge: ‘Het opsporen en aanpakken van pesten pakken we dus schoolbreed aan. We onderzoeken wie, wat, wanneer en waarom betrokken is. We corrigeren de pester, beschermen de gepeste,
Dagmar: ‘We hebben niet de illusie dat we op Melanchthon al
leggen afspraken vast en informeren de ouders. De anti-pest-
het pestgedrag kunnen uitbannen. Maar door preventieve
coördinator heeft het overzicht en kan daar waar nodig aansturen,
maatregelen, een duidelijke taakverdeling, kennis en aandacht
adviseren, bemiddelen en helpen.’
voor signalen van pesten door iedereen op school, gepaste interventies, monitoring, registratie en evaluatie, verwachten we nog beter te kunnen voldoen aan onze belofte om alle leerlingen
Vraag achter de vraag
een veilige, prettige leeromgeving te bieden.’
Als collega’s van Melanchthon zelf niet (meer) uit de voeten kunnen (Jeannine Westenberg/De Nieuwe Lijn)
met het ongewenste gedrag of advies willen, dan kunnen ze bij Serge terecht. ‘Allereerst bespreken en analyseren we dan de situatie en kiezen we voor een interventie of een combinatie van
Meer informatie over de leerlingenenquête:
interventies, afhankelijk van de situatie’, zegt Serge. ‘Vaak helpt
www.venstersvo.nl/images/mediatheek/Vragenlijst_tevredenheid_leerlingen.pdf
14
C V Open
Mei 2015
Column
Dirk Oosthoek Voorzitter van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad van CVO, docent filosofie op Melanchthon Schiebroek en vakdidacticus filosofie aan het ICLON (Universiteit Leiden)
Pesten en gepest worden in natuur, geschiedenis en onderwijs ‘The imitation game’ (2014) is een indrukwekkende biopic
Vanuit dit basisgegeven kunnen christelijke scholen pesten
over de briljante Engelse wiskundige Alan Turing (1912-
als pogingen beschouwen om op misplaatste gronden
1952) onder regie van Morten Tydum. Turing was van jongs
anderen gedurende langere tijd als zondebok te bejegenen
af aan al een buitenbeentje. Op school werd hij flink gepest,
tot zelfs het punt van fysieke verwonding en/of psychisch
zoals in een aangrijpende scène aan het begin van de film
lijden aan toe. Om het fenomeen tegen te gaan kunnen
duidelijk wordt. Klasgenoten stoppen de vijftienjarige
ze kiezen uit 61 methoden die door wetenschappers van
Alan onder de vloer van een lokaal, waarna de planken
het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) tegen het licht zijn
vakkundig worden vastgespijkerd. Ondanks de huivering-
gehouden. Daarvan konden uiteindelijk slechts dertien
wekkende toestand waarin hij verkeerde, drong bij Alan
programma’s de toets der kritiek doorstaan, in de zin dat
het besef door dat ‘als niemand meer iets van je verwacht,
aannemelijk is gemaakt dat pesten wordt teruggedrongen.
je toch tot grote dingen in staat kunt zijn.’ En dat laatste dééd hij. Hij wist de Enigma, de codeermachine waarmee
Goed idee dat de overheid scholen verplicht om iets aan
de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog hun militaire
pesten te doen? Eigenlijk niet, want het behoort een
berichten verstuurde naar hun onderzeeërs, te decoderen
vanzelfsprekend onderdeel te zijn van de pedagogische
en uiteindelijk op deze manier tienduizenden levens
missie van een school. Bovendien is het uiterst merk-
te redden uit handen van de ultieme pestkoppen van
waardig dat anti-pestprogramma’s door het ministerie
de 20e eeuw: de nazi’s.
van OCW dreigden te worden opgelegd aan scholen. Immers, hoe zijn scholen de afgelopen decennia zelf
Pesten of gepest worden lijkt business as usual in het
niet gepest door datzelfde ministerie met over the top
universum en de geschiedenis. Zo beschrijft Charles Darwin
onderwijsconcepten (basisvorming, studiehuis) of met
mensen niet als unieke of rationele wezens, maar als
niet te pruimen maatregelen (het ongevraagd bekorten
product van de wisselwerking tussen muterende genen en
van de zomervakantie met een week en het instellen van
een veranderlijke omgeving. Ook de menselijke soort is een
organisatiedagen waarbij docenten verplicht op school
product van een proces van replicatie, variatie en seksuele
zitten en leerlingen thuis zijn en beiden nietsdoen).
selectie en vertegenwoordigers van de soort zijn elkaar net als microben, amfibieën, vogels en apen voortdurend
Maar deze vormen van pesten van de Nederlandse
aan het bestrijden of – als het voordeel oplevert – aan het
overheid zijn nog mild vergeleken met de manier waarop
samenwerken als parasieten. Cultuurfilosoof René Girard
de Engelse overheid Alan Turing ‘beloonde’ voor zijn
knoopt hierbij aan met zijn beschrijving van mensenoffers in
grootse daden. Hij werd tot zondebok gestempeld tot op
vervlogen tijden. Girard verklaart deze offers als pogingen
het punt van zwaar lichamelijk en psychisch lijden toe.
om de gemeenschap bijeen te houden door kwade
In 1952 werd hij wegens homoseksuele handelingen
spanningen af te regeren op zondebokken als kinderen,
veroordeeld tot chemische castratie of gevangenisstraf.
slaven of krijgsgevangenen. Een god zou er plezier aan
Turing koos voor het eerste. Twee jaar later werd hij dood
beleven en de offerbrengers zelfs belonen met zegeningen.
aangetroffen. Autopsie wees uit dat cyanide de doods-
Met de komst van het christendom zijn deze opvattingen
oorzaak was. De stof was vermoedelijk aanwezig in
voor een flink deel de wereld uitgeholpen. Het offer van
een half opgegeten appel die naast zijn bed lag. Pas in
Christus maakte immers alle andere offers om God
december 2013 verleende Elizabeth II gratie en werd de
tevreden te stellen overbodig.
veroordeling ongedaan gemaakt. Turing kreeg eerherstel.
15
C V Open
Mei 2015
Inschrijving gestart voor CVO Jongtalentbeurs 2015
Wereldideeën gevraagd De posters van de CVO Jongtalentbeurs hangen sinds begin april op alle CVO-vestigingen. De CVO Jongtalentbeurs stimuleert goede ideeën en dynamische initiatieven van leerlingen om het eigen onderwijs te verbeteren. CVO beloont de beste ideeën met een geldbedrag, zodat de leerlingen en eventueel hun docenten die ook daadwerkelijk kunnen uitvoeren.
CVO gelooft in het talent en de innovatieve
projecten worden aangemeld, hoe beter
Doe mee!
kracht van leerlingen. ‘We zijn ervan
het is! (En hoe sneller de pot leeg is ...)
Ben je docent, breng dan de CVO Jongtalent-
overtuigd dat de Jongtalentbeurs ervoor
Leerlingen kunnen een aanvraag doen met
beurs onder de aandacht van je leerlingen.
zal zorgen dat de leerlingen waardevolle
een minimum van € 1.000,- en een maxi-
Alle informatie, waaronder de spelregels
praktijkervaring opdoen en tegelijkertijd
mum van € 10.000,- voor hun project.
en het inschrijfformulier, is te vinden op
het onderwijs op de CVO-scholen nog beter
www.jongtalentbeurs.nl
maken’, zegt CVO-bestuurder Henk Post.
Deskundige jury
De opdracht is dat de projecten die de
Alle inzendingen worden beoordeeld door
leerlingen bedenken ook de samenwerking
een deskundige jury, bestaande uit:
met het bedrijfsleven bevorderen en/of
- Kete Kervezee (voormalig inspecteur-
de betrokkenheid bij de maatschappij verder vergroten. De projecten worden door de leerlingen (en eventueel hun docenten) zelf uitgevoerd. De slogan luidt dan ook: De CVO Jongtalentbeurs maakt
Inschrijven kan tot en met 1 juni 2015. [Arjen Toet]
generaal onderwijs) - J ules Croonen (vicepresident HR
Jaaropening CVO op 17 september
bij Shell) -W im Littooij (voormalig bestuurder van CVO).
jouw wereldidee werkelijkheid!
CVO Jongtalentfonds
De CVO Jaaropening vindt voortaan Of en hoeveel geld de leerlingen door de jury
plaats aan het begin van het nieuwe
krijgen toegekend, hangt onder meer af van
schooljaar en niet langer in het begin
De Jongtalentbeurzen worden betaald uit
de kwaliteit van het idee en van de realiseer-
van een nieuw kalenderjaar.
het CVO Jongtalentfonds. In dit innovatie-
baarheid ervan. Projectaanvragen waaraan
fonds zit voldoende geld (uit het verenigings-
andere organisaties meebetalen maken
De eerste Jaaropening-nieuwe stijl
kapitaal van CVO) om de komende jaren
een grotere kans op honorering.
zal plaatsvinden op donderdag 17 september in de prachtige nieuw-
ieder jaar tienduizenden euro’s te besteden aan goede ideeën van CVO-leerlingen
Tijdens de CVO Jaaropening op donderdag
bouw van het Comenius College aan de
en aan het uitdagender maken van het
17 september zal de jury de winnaars
Lijstersingel in Capelle aan den IJssel.
onderwijs op CVO-scholen. Hoe meer goede
bekendmaken (zie kader).
Reserveer de datum vast in je agenda!
16
C V Open
Mei 2015
De (CVO)pen aan een gast
Remco Pijpers
Moe van het gelui van de noodklok Publicist en strategisch adviseur bij stichting Kennisnet, verantwoordelijk voor de activiteiten van Mijn Kind Online.
Kinderen zouden elkaar niet vaker digitaal
Maar dat ouders kinderen digitale privé-
de pester en meelopers een vrijbrief om
pesten, maar wel heftiger. De noodklok wordt
ruimte gunnen en geloven in praten in
door te gaan met hun digitale heksenjacht.
geluid. Ik ben het klokgelui moe.
vertrouwen, is juist een teken van kracht
Dat kinderen heftig gepest worden, wisten
en niet een bewijs van falen.
we al. Het probleem is dat er niet snel
Al sinds ik met het onderwerp ‘online pesten’ bezig ben, buitelen de cijfers over elkaar heen. Al die jaren waren er twee boodschappen: - digitaal pesten is verschrikkelijk
« Digitaal pesten lijkt soms het nieuwe goud. »
niet voor vluchten’);
Facebook en Twitter. Moeten we ons bijvoorbeeld niet beter inspannen voor sites als Helpwanted.nl of Meldknop.nl, die kinderen met acute problemen
(‘het achtervolgt je 24 uur lang, je kunt er - er wordt steeds meer gepest via internet.
genoeg wordt opgetreden door sites als
Soms lijkt digitaal pesten het nieuwe goud,
(‘Hoe krijg ik die naaktfoto van Instagram?!’)
en de waarde maar blijft stijgen. Je kunt
uit de brand helpen?
er goed aan verdienen, zolang we maar in Het percentage digitaal gepeste kinderen
stand houden dat het probleem ‘alleen maar
2. Welke kinderen in het bijzonder hebben onze hulp nodig?
blijft schommelen rond de 11 procent.
groter’ of ‘steeds heftiger’ wordt. Niet alleen
Dat is lager dan het aantal kinderen dat
wemelt het van de anti-pestprogramma’s
Kinderen met een (licht) verstandelijke
offline wordt gepest. Nu niemand daar meer
voor scholen, kinderen worden ook over-
beperking en kinderen die worstelen met
omheen kan, klinkt er een andere boodschap:
spoeld door interventies tegen online pesten.
hun zelfbeeld kunnen nog minder voor
digitaal pesten neemt niet toe, maar wordt
Het aanbod van cursussen rijst de pan uit.
zichzelf opkomen dan andere kinderen.
wel heftiger. Doodmoe word je ervan.
Je ziet door de bomen het bos niet meer.
Wat kunnen we meer voor hen doen?
Wie zit erachter? Wat is goed en wat is
Worden hun leraren en begeleiders wel
betrouwbaar?
voldoende ondersteund op het gebied van
Hoe erg is digitaal pesten?
sociale veiligheid en sociale media?
Toegegeven, online pesten kan verschrikkelijke vormen aannemen. Het kan zo uit
De werkelijke problemen
de hand lopen, dat kinderen voor de trein
Willen we het eigenlijk wel oplossen, vraag
springen. Om naaktfoto’s die rondgaan,
ik me soms af. Willen we er alleen maar
bijvoorbeeld. Er kan niet genoeg aandacht
over praten en ach en wee roepen over
zijn voor de noodzaak om met kinderen te
de verloedering van onze omgangsvormen?
praten over wat er mis kan gaan. Maar vijf
Laten we ons best doen om de werkelijke
jaar geleden gebeurden de heftige incidenten
problemen te formuleren en te tackelen.
ook al. Niks nieuws onder de zon.
« Facebook en Twitter treden niet snel genoeg op. » Het is hoog tijd dat we niet alleen over
1. Kan de hulp adequater?
kinderen praten. We moeten ook wat voor
De bedoelingen zijn goed, daar niet van.
Van Freek, 13 jaar, werd zijn online identiteit
ze gaan doen. Onze goede bedoelingen en
In de mediaboodschappen van deskundigen
gehackt (zie www.mijnkindonline.nl/freek)
anti-pestpraatjes zijn niets waard zonder
klinkt echter het verwijt door dat ouders
Zijn ouders hielpen hem, de school hielp,
onze daden.
niet willen zien wat kinderen online doen.
maar sociale mediabedrijven namen zijn
Alsof ze hun kinderen in de steek laten.
klachten niet serieus genoeg. Dat was voor
17
C V Open
Meer informatie: www.mediawijzer.net
Mei 2015
Zelfvertrouwen stimuleren, leerlingen leren omgaan met conflicten
Accent Delfshaven zet leerlingbemiddelaar in Accent Praktijkonderwijs Delfshaven aan de Japarastraat heeft sinds kort een leerlingbemiddelaar. Jimmy Martina, tevens leraar lichamelijke oefening, begeeft zich veel tussen de leerlingen. Hij komt in actie als hij merkt dat iemand niet goed in z’n vel zit, of wanneer de spanning tussen leerlingen oploopt. Zo leerde Omar (14) van Jimmy: ‘Ik moet het negeren en tot tien tellen. En erom lachen.’.
Jimmy Martina legt in de hal van de school z’n hand op de schouder van een jongen. ‘Deze week gaat het goed met jou,’ zegt hij. De knul lacht naar hem. Jimmy is docent lichamelijke oefening en sinds dit schooljaar ook leerlingbemiddelaar. Vooral op het plein, bij pauzes en leswisselingen mengt hij zich onder de leerlingen. ‘In zulke vrije situaties ontstaan vaak wrijvingen.’ De onderlinge omgang van leerlingen krijgt veel aandacht. ‘Er wordt hier niet vaker gepest dan op andere scholen’, zegt zorgcoördinator Daniël ’t Hooft, die net als Jimmy deel uitmaakt van het vestigingsmanagementteam. ‘Maar jongeren in het praktijkonderwijs hebben het hart op de tong en ontvlammen snel. Daarom zitten we er bovenop.’ ‘Meestal beginnen de problemen buiten. Daarna krijgen wij er binnen mee te maken’, is Jimmy’s ervaring. ‘Ik ben een eerste buffer.’ Als leerlingbemiddelaar mag hij de lessen binnenlopen om te observeren of iemand aan te spreken. ‘De relatie met leerlingen is heel belangrijk’, zegt Daniël. ‘Die moet al goed zijn voordat er iets aan de hand is, zodat je met leerlingen aan de slag kunt wanneer zich iets voordoet.’
« Meestal beginnen de problemen buiten. » Laatst raakte een leerling in de tram op weg naar school in gevecht met een andere leerling. Jimmy zag ze op het plein tegenover elkaar staan en haalde ze naar binnen. ‘Ik vraag ze allebei in zo’n geval wat er is gebeurd en check bij elk of dat klopt. Ik vraag wat ze als oplossing zien, en we kijken meteen ook hoe we daaraan kunnen werken.’ Vaak heeft die bemiddeling een kalmerende werking. ‘Als de één zegt: “Ik zat verkeerd”, dan is het meestal al goed.’ Bij ingewikkelder kwesties overlegt Jimmy met Daniël, met de betreffende mentoren en docenten. Soms wordt een incident
Foto onder: tweede van rechts Jimmy Martina, rechts Daniël ’t Hooft.
besproken in het zorgteam, en denken de schoolmaatschappelijk werker en orthopedagoog mee.
18
C V Open
Mei 2015
Dankzij een leerlingenraad hebben leerlingen van Accent Delfshaven nu inspraak.
Ouders erbij betrekken
vertellen wat de gevolgen zijn als je iemand pest door bijvoorbeeld
Wanneer leerlingen botsen, wordt er altijd ook naar huis gebeld.
een foto of filmpje door te sturen.’
Meestal zijn ouders daar blij mee. Daniël: ‘Je moet samen met
Pesten en gepest worden zijn vaak met elkaar verbonden. Een van
de ouders optrekken. We hopen dat zij ook naar ons toe komen
de leerlingen is onhandig in de omgang met anderen. Daardoor is
wanneer er thuis iets is gebeurd.’
hij snel het mikpunt. Hij is geneigd om daarna zélf een doelwit uit
Tweedeklasser Rachid, 13, wijst enthousiast naar Jimmy. ‘Er wordt
te zoeken. Met hem voert Jimmy veel een-op-eengesprekken.
niet zo vaak gepest, want deze meester lost het vaak op als hij
‘Ik geef hem veel complimenten’, zegt Jimmy. ‘We hopen dat we
het ziet. Hij praat met je over waarom je boos bent. Dat is goed,
hem kunnen leren omgaan met verschillende situaties.’
want anders is er steeds ruzie.’ Michael (14, eerste klas) bekent:
Ook op een meer indirecte manier probeert de school om de sfeer
‘Ik heb dertien keer ruzie gehad. Dan moet ik uit de buurt blijven
te verbeteren. Zo bleek uit een leerlingenquête dat leerlingen
van anderen.’ Omar, 14, is regelmatig te gast in de kamer van
meer betrokken willen zijn bij de ontwikkelingen van de school.
Jimmy. ‘Ik heb vaak ruzie. Soms zit ik dan apart.’ Krijgt hij dan tips?
Dat was de aanleiding voor de oprichting van een leerlingenraad.
Omar: ‘Ja, ik moet het negeren en tot tien tellen. En erom lachen.’
Hier vertelden leerlingen dat zij de tweede pauze te kort vonden om hun maaltijd op te kunnen eten. Jimmy: ‘Wij hebben gezegd: dien
« Pesten en gepest worden zijn
maar een verzoek in. Dat hebben ze goed onderbouwd. Die pauze duurt nu tien minuten langer. Het is belangrijk’, zegt hij, ‘dat leer-
vaak verbonden. »
lingen voelen dat ze gewaardeerd worden en inspraak hebben.’
Formatie
Daniël beaamt: ‘Omar is vaak boos. Dat is niet erg, want het is een leuke gozer. Met Jimmy vindt hij zijn weg in hoe daarmee om
Het vrijmaken van formatie voor een leerlingbemiddelaar kost
te gaan. Soms geven we hem een time-out, om te voorkomen dat
geld. Was dat een probleem? Daniël: ‘Als je dat niet doet, heb je
hij slaags raakt met iemand.’ Omar weet inmiddels zelf vaak al
achteraf formatie nodig om allerlei problemen op te lossen.’
wanneer het tijd is om afstand te nemen. Dan zegt hij: ‘Juf, ik ga
Jimmy: ‘Dit betaalt zich terug in veiligheid. Leerlingen vertrouwen
even naar Jimmy.’ Hij krijgt een gesprekje en mag daarna even
ons, ze weten dat ze altijd om hulp kunnen vragen.’
computeren. Vaak gaat hij ook even naar Bobby. Bobby, een konijn
Nog mooier is het, wanneer leerlingen zélf hun problemen gaan
met een zacht grijs velletje, woont in een door leerlingen
oplossen. Laatst zag Jimmy hoe een leerling zijn rol overnam.
getimmerd hok. Omar, trots: ‘Ik mag soms ook het hok schoon-
‘Die leerling greep in bij twee kemphanen en zei: “Jullie moeten
maken.’ Om hem verder te ondersteunen heeft Omar een paar
luisteren naar elkaar.” Ik zei: “Zeg jongens, jullie komen er zelf wel
buddy’s; sociaal vaardige jongens uit de bovenbouw. Omar kan
uit.” Even later zag ik ze samen lachen. Niet alle leerlingen hebben
hen altijd om hulp of advies vragen.
dat overwicht en die sociale vaardigheden, maar dit is het niveau waar we heen willen.’
Sociale media
De namen van de leerlingen zijn om privacyredenen gefingeerd.
Een lastig probleem waar de school nog geen antwoord op heeft gevonden, is het pesten via de sociale media. Daniel: ‘Dat is moeilijk
[Marijke Nijboer]
te stoppen. We hebben de wijkagent uitgenodigd om te komen
19
C V Open
Mei 2015
Niet alle vestigingen van CVO-scholen krijgen evenveel aandacht in CVOpen. Voor deze rubriek bezoekt freelancer Marijke Nijboer een vestiging van een CVO-school, waar zij zich laat vertellen wat er uniek is.
Een kijkje op Calvijn Lombardijen Sportieve mavo- en mavo/havo-klassen op Zuid
In de hal prijkt een indrukwekkende verzameling bekers en plaquettes. Calvijn Lombardijen doet dan ook mee aan het programma ‘Sportactieve School’. Leerlingen kunnen kiezen voor extra uren gym en in de onderbouw voor de sportklas.
Een indrukwekkende verzameling bekers . en plaquettes in de hal
In de bovenbouw volgen zij dan het examenvak lichamelijke opvoeding (LO) 2. Naast sportief is deze mavo vooral kleinschalig. De school ligt idyllisch aan de voet van de Smeetslandsedijk. Calvijn Lombardijen (350 leerlingen) is een kleine school. ‘Ik ken alle gezichten en de meeste namen’, zegt vestigingsdirecteur Niek Kooijman. Dat merken we even later op de gang. ‘Berkehan, doe jij je telefoon even weg’, zegt hij in het voorbijgaan. Calvijn Lombardijen biedt mavo en mavo/havo aan. Leerlingen kunnen naar de sportklas, naar een ‘gewone’ mavoklas, waarbij ze vanaf de derde kiezen voor Zorg en Welzijn of Economie, of naar een mavo/havoklas die voorbereidt op de havo.
Veel aandacht voor taal De school besteedt veel aandacht aan taal. ‘Veel leerlingen hebben de intelligentie om de havo te doen, maar niet het taalniveau’,
Keuze mogelijk gym voor extra uren in s la tk en de spor w. ou rb de on de
vertelt Niek. Docenten bespreken voorafgaand aan elke les de betekenis van de hierin voorkomende moeilijke woorden.
« Wel de intelligentie voor de havo, maar niet het taalniveau. » Het examenvak LO2 bereidt volgens docent Jacqueline Venema goed voor op diverse mbo-opleidingen: Sport en Bewegen, maar ook de opleidingen voor politie en marechaussee, onderwijsassistent en activiteitenbegeleider. ‘We gaan verdiepend in op bewegen, er zit EHBO in, de leerlingen geven kleine lesjes, ze leren organiseren en leidinggeven.’ Romano (3 mavo/havo): ‘Ik koos LO2 voor mijn latere beroep. Ik wil bij de marechaussee. Maar ik kan ook een hoop energie kwijt in sport.’
45-minutenrooster De school voerde onlangs het 45-minutenrooster in. Elke les duurt
Directeur Niek Kooijman: 'Ouders vinden huiswerk de taak van de school.'
vijf minuten korter. De zo opgespaarde tijd wordt aan het eind van de dag gebruikt voor het maken van huiswerk, onder toezicht van
20
C V Open
Mei 2015
Romano (links): 'Ik kan ook een hoop energie kwijt in sport.' een docent. ‘De resultaten van de eerste drie leerjaren vielen dit schooljaar tegen’, vertelt Niek. ‘Veel leerlingen zitten slecht voorbereid in de les, dus we bekijken of dit helpt.’ Maar hij vertelt ook dat de sportklassen niet veel extra leerlingen trekken, omdat ouders liever hebben dat de nadruk ligt op leren. Hoe moet je dat rijmen met het feit dat kinderen thuis geen huiswerk maken? Niek: ‘Ouders vinden dat een taak van de school.’ Dat beaamt medewerker ouderbetrokkenheid Jamila Mataich. ‘Bovendien beheersen sommige ouders de taal niet goed en kennen zij het Nederlandse onderwijssysteem niet. Soms speelt
ch Jamila Matai j bi t k benadru n hu t da rs de ou id he en betrokk . belangrijk is
ook armoede mee. En niet alle kinderen schrijven hun huiswerk in hun agenda.’ Jamila en de mentoren benadrukken bij ouders dat hun betrokkenheid belangrijk is. ‘En de mentoren bellen regelmatig naar huis om te vertellen hoe een kind het doet op school. Dat helpt.’
Rolmodel Mohamed el Hammachi zat bij de allereerste lichting die op deze school het vak LO2 volgde. Nu geeft hij het hier zelf. ‘De kinderen herkennen zich in mij, ze proberen bij mij wat meer straattaal te gebruiken.’ Lachend: ‘Dan zeg ik: sorry, wat zeg je?’
« Het team is hecht. » Links Jacqueline van Veldhuizen en rechts Mohamed el Hammachi.
Jacqueline van Veldhuizen, docent biologie en mentor van een tweede klas, werkt al 24 jaar voor afwisselend Calvijn Lombardijen en Vreewijk. ‘Het team is hecht. Als er iets is, staat iedereen voor je klaar. De lijnen zijn hier kort, dat is prettig.’ Een klein team maakt je ook kwetsbaar, nuanceert Jacqueline Venema. ‘Als er iemand uitvalt, komt dat merkbaar op de andere schouders neer. En als er iets georganiseerd moet worden, ben je met een klein clubje. Maar daar komen we meestal goed uit.’
Klein, oud pand Als Romano iets zou mogen veranderen aan de school zou dat het gebouw zijn, dat stamt uit de jaren zestig. ‘Het is klein, we hebben
Jacqueline V enema: 'Bij LO2 lere n leerlingen organiseren en leidinggeven .'
weinig ruimte.’ Jacqueline Venema valt hem bij: ‘Mijn grootste zorg betreft onze faciliteiten. Het sanitair, de kleedkamers, de entree: alles is wat ouderwets. Dat doet onze uitstraling geen goed. Er zijn gelukkig verbeterplannen in de maak.’
Veilig door duidelijke regels Calvijn Lombardijen is ‘Veilige School Rotterdam’. Volgens de school is de veiligheid vooral te danken aan de kleinschaligheid en duidelijke gedragsregels. Jacqueline van Veldhuizen: ‘We spreken leerlingen aan op ongewenst gedrag en als er iets is, pakken we dat gelijk op.’ Rosie (3 mavo/havo): ‘Ik heb niet het gevoel dat er iemand gepest wordt of zo.’ Ook de veiligheid buiten het schoolgebouw wordt bewaakt. Niek: ‘We hebben contact met de wijkagent, andere scholen
Rosie: 'Ik heb niet het gevoel dat er iemand gepest wordt of zo.'
21
en de RET. Je moet het samen doen.’ [Marijke Nijboer]
C V Open
Mei 2015
Melanchthon Prinses Irene verhuist na de zomervakantie naar een nieuw onderkomen aan de Wilgenplaslaan in Leerlin gen pl aatsen onder de tijd de entr capsul ee van e de nieu we sch ool.
Rotterdam-Schiebroek. Het wordt een prachtige school, met veel licht, ruimte, mooie praktijklokalen en een eigen sportzaal.
Prachtige school voor Melanchthon Prinses Irene
Een artist impressie van de aula.
22
C V Open
Mei 2015
Personalia Ook de langgekoesterde wens van een besloten schoolplein
Gert-Jan Alberts (62) start per 1 augustus
gaat met de verhuizing in vervulling. ‘Het schoolplein is voor
als rector op de PENTA-vestiging Jacob van Liesveldt te
leerlingen alleen via de aula te bereiken en daagt uit tot bewegen.
Hellevoetsluis, als gevolg van een verschuiving binnen
Er komen een pannakooi, basketbalring, tafeltennistafel en enkele
de directie van PENTA. Gert-Jan is sinds 1 mei 2006
fitnessapparaten die voor leerlingen geschikt zijn’, zegt André
rector van PENTA college CSG Scala Rietvelden.
Eikenboom, adjunct-directeur van Melanchthon Prinses Irene.
Hij volgt Piet Mout op, die met pensioen gaat.
De school is nu nog gevestigd aan de Teldersweg, eveneens in
Christiaan van der Ven (62), rector van PENTA
het stadsdeel Schiebroek.
college CSG Scala Molenwatering, zal per 1 augustus
Oud wordt nieuw
ook rector worden van PENTA college CSG Scala Rietvelden
Op de nieuwe locatie stond een inmiddels verlaten schoolgebouw,
te Spijkenisse.
bestaande uit twee langgerekte vleugels met lokalen, verbonden door een hal met aula en een losse gymzaal. Marc Verheijen,
Martha Netten (59) is benoemd tot nieuwe directeur
architect van de gemeente Rotterdam, heeft ervoor gekozen de
van Focus Beroepsacademie, waarin CSG Calvijn partici-
basis van het bestaande schoolgebouw in tact te laten. Zijn visie
peert. Zij start op 1 mei in de directie en neemt vanaf
is uitgewerkt door architectenbureau INBO.
1 augustus de eindverantwoordelijkheid als directeur over van Marjo Klaassen. Martha is sinds 1999 directeur van
« H et schoolplein daagt
de vestigingen Kanaalweg (vmbo) en Wiekslag (praktijkonderwijs) van het IJsselcollege te Capelle aan den IJssel.
uit tot bewegen. »
Marjo Klaassen blijft nog een jaar aan Focus Beroepsacademie verbonden als adjunct-directeur.
De constructie, gevels en trappen zijn zodoende behouden, maar
Tom van de Burgt (33) is op 1 februari begonnen
verder is werkelijk alles gesloopt: de binnenmuren, raamkozijnen,
als onderwijsteamleider Calvijn bovenbouw op Focus
plafonds en de dakbedekking. Daarnaast zijn er twee nieuwe
Beroepsacademie. Tom werkte sinds 2008 als docent
delen gebouwd, waaronder een aula en een praktijkplein voor
lichamelijke opvoeding en studiecoördinator op Calvijn
Economie & Ondernemen en Zorg & Welzijn. De gevels van
Meerpaal. Daarvoor was hij LO-docent in een penitentiaire
de nieuwbouw zijn opgetrokken in hetzelfde ritme van het gebouw,
jeugdinrichting.
maar met sterk afwijkend materiaal dat het verschil tussen
Caroline Verboom (51) is op 19 januari gestart
bestaand en nieuw accentueert.
als senior directieassistent en secretaresse voorzitter
Eigentijds
raad van bestuur. Caroline begon haar carrière als directie-
De school beschikt straks over 3.765 m2 bruto vloeroppervlak.
secretaresse/personal assistent bij onder andere de
Helemaal op maat voor de ongeveer 400 leerlingen die hier
Erasmus Universiteit, KPN en Robeco en was jarenlang
de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en gemengde
mede-eigenaar van een eigen bedrijf. In 2008 werd ze
leerweg volgen (met of zonder leerwegondersteuning).
adjunct-uitgever van het tijdschrift Ode (later: The Optimist).
‘Het gebouw wordt eigentijds ingericht,’ vertelt André.
In 2014 werkte ze als directie-assistente bij een particuliere
‘De inrichting daagt uit tot differentiatie en bevat ICT-faciliteiten
hbo- en mbo-opleiding in Rotterdam. Caroline is de
die passen bij toekomstbestendig onderwijs.’
opvolgster van Joke Klootwijk, die met pensioen ging.
‘Bovendien zijn alle collega’s enorm betrokken geweest bij de fasen
Debby Arends (36) is op 1 februari gestart als senior
van de bouw’, vult directeur Erik van Ruijven (cluster vmbo
financieel medewerker en plaatsvervangend hoofd
Rotterdam) aan. ‘Niet voor niets geldt voor ons: onderwijs maken
Financiële Informatie (FI) op het CVO-bureau. Debby begon
we samen!’
haar loopbaan als assistent accountant bij Ernst & Young, waarna ze overstapte naar het bedrijfsleven. Na haar studie
Tijdcapsule
SPD Bedrijfsadministratie werkte ze bij een zorgverzeke-
Op 17 oktober hebben de leerlingen een tijdcapsule begraven
raar. Haar vorige baan was senior financieel medewerker
onder de entree van de nieuwe school. In de tijdcapsule zijn allerlei
bij woningbouwvereniging Vidomes.
dingen gestopt waarmee de leerlingen en de medewerkers van de school bezig zijn. Ook hebben de leerlingen hun wensen voor
Tot de zomervakantie is Nico
de toekomst opgeschreven en in de capsule gedaan. De krant
Mouthaan, oud-rector
van het Farelcollege, interim-teamleider van de vestiging
van die dag mocht natuurlijk niet ontbreken! De tijdcapsule is
Nieuwerkerk van het Comenius College. Nico ondersteunt
lucht- en waterdicht (zie ook het bericht in CVO-Nieuws van
zo Herma Verbeij, de directeur van deze vestiging en van de
oktober 2014 op www.cvo.nl).
vestiging Lijstersingel in Capelle. Om gezondheidsredenen kan de benoemde teamleider Joop Bakker, die directeur
[CVO-bureau]
was van de vestiging Krimpen, niet terugkeren.
23
C V Open
Mei 2015
Aanbod van Accent Onderwijsondersteuning, het Expertisecentrum van CVO
Basistraining crisisinterventie op scholen
at je moet doen W na een crisis
ece Heleen Dri
Inge Griffio en
Fight, flight of freeze. Met welk van deze drie primaire reacties overleven leerlingen crisissituaties op school? Hoe herken je hun ‘coping’-stijl en help je hen om de draad weer op te pakken? Volg de basistraining ‘Crisisinterventie op scholen’ in een middag
De trainers
en je kunt adequaat handelen als er zich een crisis voordoet.
Heleen Driece, orthopedagoog
De training biedt compacte kennis op het gebied van preventie, interventie en nazorg.
Inge Griffioen, orthopedagoog
Het groepsgesprek staat centraal. Verschillende scholen binnen en buiten CVO hebben
De doelgroepen
de training inmiddels gevolgd. Er is een verdiepingscursus mogelijk op locatie.
Schoolleiders en zorgcoördinatoren Dit is een crisis op school - Een leerling pleegt zelfmoord
Het programma
- Een leerling gebruikt geweld of dreigt daarmee
- 6 coping-stijlen (afgekort tot ‘BASIC Ph’)
- Een leerling, docent of onderwijsondersteuner overlijdt
- Het belang van het groepsgesprek
- Er vindt een dodelijk ongeluk plaats op school
- Casussen uit de scholen
- De school brandt af, stort in of loopt onder water
- De risico-inventarisatie
- En ook: een leerling ziet een ongeluk bij (of onderweg naar) school
- Het draaiboek
Wat heb je aan de training?
Duur: 2,5 uur
- Je leert een ‘niet-pluisgevoel’ bij leerlingen bespreekbaar maken.
Aantal deelnemers: maximaal 10
- We benoemen de mogelijke drijfveren van gewelddadige eenlingen – soms
Kosten: € 120,- p.p. Data: woensdag 13 mei, maandag 18 mei
leerlingen die lang gepest zijn – en wat jij daaraan kunt doen als docent of mentor.
of woensdag 9 september
- Je kunt accepteren dat iedereen op een andere manier reageert op de feiten. Alle reacties zijn normaal, of leerlingen het nu zoeken in cognitie, ontspanning,
Plaats: Weegschaalhof 33, Rotterdam
imagination, geloof, sociaal contact of sportieve verwerking.
Opgeven bij:
[email protected]
- De training biedt handvatten om ook kleinere situaties in goede banen te leiden,
Meer informatie
bijvoorbeeld dat een klas ooggetuige is van een ongeluk bij school.
www.accentonderwijsondersteuning.nl
- Ook in relaties binnen het team of privé is de training een hulp om te leren omgaan met verschillende reacties.
ig voor d n a h k o O binnen s e i t a l e r e d je team!
« Een collega had te horen gekregen dat er kanker bij hem was geconstateerd. Hij had als coping-stijl imagination en maakte er een grapje over. Andere collega’s begrepen dit niet. »
« Het spreekt deelnemers aan dat iedereen anders kan reageren. De leerling die na de mededeling over het overlijden van een docent zegt: “O, dus we zijn de hele dag verder vrij” vertoont gewoon een vluchtreactie. Denk dan niet: ‘Wat raar; er is iets ergs gebeurd en Ramon denkt aan een vrije dag.’ »
24
C V Open
Mei 2015
De CVO-scholen
CVO CVO omvat zeven scholen(groepen) voor voortgezet onderwijs: CVO Accent, Comenius College, CSG Calvijn, Farelcollege, Marnix
Accent Praktijkonderwijs,
Gymnasium, Melanchthon en PENTA college CSG. Deze scholen-
Onderwijsopvang,
groepen hebben vestigingen op bijna 40 verschillende locaties,
Onderwijsondersteuning, Avondschool
Marnix Gymnasium
met een sterke concentratie in Rotterdam. De meeste CVO-scholen
Essenburgsingel 58
zijn brede scholengemeenschappen met meerdere vestigingen.
Weegschaalhof 33
3022 EA Rotterdam
Ze verzorgen onderwijs op alle niveaus. Met zo’n 21.000 leerlingen
Postbus 84017
Tel. (010) 244 50 44
behoren we tot de grotere schoolbesturen van Nederland.
3009 CA Rotterdam
Fax (010) 478 08 46
CVO is werkgever voor ongeveer 2.350 medewerkers. We bieden jonge
Tel. (010) 209 99 26
[email protected]
mensen stimulerend onderwijs en een brede vorming. Daarbij houden
Fax (010) 209 56 40
www.marnixgymnasium.nl
we rekening met de individuele mogelijkheden van onze leerlingen:
[email protected]
iedere leerling krijgt de ruimte om zijn of haar talenten optimaal te
www.cvoaccent.nl
ontwikkelen. Het gaat om de vorming van ‘heel de mens’. We handelen vanuit een christelijke inspiratie met oog en respect voor haar vele verschijningsvormen. Vanuit een open houding werken we samen met vele verschillende partners om ons onderwijs op een zo hoog mogelijk niveau te brengen en te houden.
Christelijke Scholengemeenschap Calvijn
Melanchthon Schiekade 101
Roerdomplaan 42
Postbus 28211
Verenigingsbureau
Postbus 57613
3003 KE Rotterdam
CVO heeft een eigen verenigingsbureau waar 35 mensen werken.
3008 BP Rotterdam
Tel. (010) 476 73 00
De medewerkers ondersteunen het bestuur, het managementteam
Tel. (010) 493 33 66
Fax (010) 477 26 09
en de scholen van CVO. Ze houden zich bezig met onderwijsbeleid,
Fax (010) 493 33 77
[email protected]
personeelsbeleid, huisvestingsbeleid, communicatiebeleid, boek
[email protected]
www.melanchthon.nl
houding, personeels- en salarisadministratie en systeembeheer/ICT.
www.calvijn.nl
Missie Wij, de scholen van CVO, Comenius College
PENTA college CSG
Lijstersingel 10
J.A. Heijwegenlaan 4
Postbus 797
Postbus 220
2900 AT Capelle aan den IJssel
3200 AE Spijkenisse
Tel. (010) 450 18 66
Tel. (0181) 600 200
[email protected]
Fax (0181) 697 523
www.comenius.nl
[email protected]
• verzorgen en verstrekken inspirerend onderwijs en brede vorming aan jonge mensen; • dragen vanuit een open houding bij aan alle vormen van samenwerking die het onderwijs en het beleid voor jonge mensen ten goede komen; • presenteren en verantwoorden ons helder aan (alle belanghebbenden in) de samenleving.
www.penta.nl Wij doen dit vanuit de volgende grondhouding: • staand midden in de samenleving, geworteld in het Evangelie en handelend vanuit een christelijke inspiratie; Farelcollege Kastanjelaan 50 Postbus 163 2980 AD Ridderkerk
• met oog en respect voor de vele verschijningsvormen van deze inspiratie; • recht doend aan de individuele mogelijkheden van onze leerlingen en gericht op hun actieve deelname aan de gemeenschap.
Tel. (0180) 411 777 Fax (0180) 418 904
[email protected] www.farelcollege.nl
Alle auteursrechten en andere rechten van intellectuele eigendom op alle artikelen, teksten, foto’s, afbeeldingen en materialen die zijn opgenomen in CVOpen zijn eigendom van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO) of zijn opgenomen met toestemming van de eigenaar, tenzij uitdrukkelijk een andere bron wordt vermeld. Geen enkel artikel, tekst, foto, afbeelding mag worden veranderd of worden opgenomen in enig ander werk of andere publicatie, behoudens voor zover de overname geschiedt ten behoeve van persoonlijke en niet-commerciële doeleinden met vermelding van de bron.
CVO Henegouwerplein 14 3021 PM Rotterdam Postbus 2152 3000 CD Rotterdam T [010] 217 13 99 F [010] 411 42 78 www.cvo.nl
Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving
CVO. Meer dan het gewone.
‘ Christelijke scholen kunnen pesten beschouwen als pogingen om anderen op misplaatste gronden langere tijd als zondebok te bejegenen.’ Dirk Oosthoek, docent filosofie op Melanchthon Schiebroek, op pagina 15
