Niets doen is geen optie
Handelen volgens de meldcode, handreiking voor gemeenten en wijkteams
Handelen volgens de meldcode, handreiking voor gemeenten en wijkteams Alle soorten Sociale Wijkteams en Jeugd (- en Gezins)teams horen te handelen volgens de Wet meldcode. Voor het gemak noemen we ze hier allemaal wijkteams. Ook de organisaties waaruit de wijkteams zijn samengesteld (zorg- en hulpverlening en breed welzijnswerk) vallen onder die wet. De ‘moederorganisaties’ dienen te zorgen voor scholing van hun medewerkers. De werkelijkheid van de moederorganisatie en het wijkteam kunnen nogal van elkaar verschillen. Al was het maar, omdat de collega’s in een wijkteam afkomstig zijn van verschillende organisaties en dus ook een ander protocol horen te hanteren. De wijkteams in Hollands Midden wordt daarom geadviseerd een wijkteam-specifiek meldcodeprotocol op te stellen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de handhaving van de Wet meldcode. Om de wijkteams op weg te helpen bij het op schrift stellen van de teamafspraken die in de meldcode horen, hebben we een hulpschema gemaakt. Hierin is per stap van de meldcode weergegeven wat er geregeld moet worden, welke vragen je jezelf kunt stellen en aan welke oplossingsrichtingen je daarbij kunt denken. De handreiking is een samenwerkingsproduct van JSO en Veilig Thuis Hollands Midden. De uitgangspunten zijn: • leden van het team hebben een eigen verantwoordelijkheid voor het zetten van de stappen van de meldcode en nemen daarin zelfstandig beslissingen; • Het wijkteam bepaalt wie binnen het team verantwoordelijk is voor advies en ondersteuning (stap 2); • Het wijkteam bepaalt wie er moet worden geraadpleegd voordat de beslissing van stap 5 wordt gezet; • Er is aandacht voor de kindcheck en specifieke vormen van geweld.
Stap 1 In kaart brengen van signalen: • • • • •
Observeer Ga in gesprek met cliënt/cliëntsysteem voor onderbouwing niet-pluisgevoelens Doe de Kindcheck Vastleggen van feiten/waarnemingen in dossier Vraag zo nodig anoniem advies bij het in kaart brengen van signalen aan teamgenoot of Veilig Thuis
Acuut gevaar voor de veiligheid: bel 112 Hulpvragen
Te regelen
Aandachtspunten/ oplossingsmogelijkheden
•Z ijn de diverse teamleden signaalgevoelig ? Welke afspraken maken we over het objectief vastleggen van signalen in het wijkteamdossier? • Zijn de medewerkers op de hoogte van de kindcheck? • Welke teamleden zijn relatief ervaren en kunnen ingezet worden als coach bij het signaleren? • Waar zijn er signaallijsten/ risicofactoren te vinden? • Wanneer beoordelen teamleden iets als acuut gevaar? • Is ieder teamlid zelf verantwoordelijk voor het doorlopen van de stappen van de meldcode
•S ignalenlijsten (inclusief risicofactoren) selecteren op het gebied van partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en loverboys en beschikbaar stellen aan het team. •B asisdeskundigheid voor alle leden van het wijkteam over signaleren van de diverse vormen van huiselijk geweld en het registreren ervan •B epaal hoe en waar er geregistreerd wordt •M aak voor het team een werkinstructie registreren van signalen, waar en hoe?
•T eamtraining signaleren organiseren •S ignalenlijsten van een van de moederorganisaties overnemen •S ignalenlijsten overnemen van www.veiligthuishollandsmidden.nl •T eamtraining/intervisie registreren •M aak gebruik van de gratis E-learning over de kindcheck van de Nextpage •C onform de Jeugdwet dient de gemeente te zorgen dat haar beleid mede is gericht op preventie en vroegsignalering. Er moet echter altijd een weging van belangen zijn tussen doeleinden van de gemeente om erger te voorkomen en de privacybelangen van de betrokken burgers. •M ovisie publiceert binnenkort een notitie over dossiervorming.
Stap 2 Onderbouw je zorgen door advies te vragen: • Overleggen met een collega. • Advies vragen bij Veilig Thuis • Vastleggen van feiten in dossier
Hulpvragen
Te regelen
Aandachtspunten/ oplossingsmogelijkheden
•M et wie kunnen we qua deskundigheid het beste overleggen binnen het team over welk soort geweld? • Hoe pas ik dat overleggen met collega praktisch het beste in? • Met welke privacy regels moet rekening gehouden worden? •W anneer schakelen we veilig Thuis hiervoor in? •H oe en waar leggen we vast met wie we overlegd hebben?
• Bepaal of en hoe gewerkt gaat worden met aandachts functionarissen binnen het team voor elk type geweld, denk aan relatiegeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld, loverboys • Als gekozen wordt voor (een) aandachtsfunctionaris(sen), leg dan de rolverdeling tussen signaleerder en aandachtsfunctionaris vast en zorg dat de aandachts functionaris regelmatig bijgeschoold wordt. • Maak kennis met de lokale contactpersonen van Veilig Thuis en zorg dat alle teamleden weten, hoe deze te bereiken zijn • Stel vast hoe en waar geregistreerd wordt aan wie advies is gevraagd en wat dat advies was • Stem stap 2 af op de werkprocessen van het wijkteam • Stem met de gemeente af over de beperkte groep van gezinnen met meervoudige problemen waar gegevensuitwisseling zonder toestemming kan plaatsvinden (convenant bemoeizorg) • Beschrijf de verantwoordelijkheden van het wijkteam versus de moederorganisaties bij de inzet van de meldcode
•A an te raden is om te werken met een of meerdere aandachtsfunctionarissen in het team voor de terreinen relatie-geweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en loverboys. Dit is een collega die op zijn/haar terrein(en) benaderd kan worden voor advies bij alle stappen van de meldcode. Het is een medewerker die meer kennis in huis heeft en dit op peil houdt, waarmee overleg kan plaatsvinden en die bij zorgwekkende situaties de casus kan overnemen. •R egel achtervang met een ander wijkteam Privacy •N eem als uitgangspunt dat je vermoedens anoniem bespreekt of dat je toestemming vraagt voor gegevensuitwisseling. •O penheid richting de burger bij het zetten van de stappen is uitgangspunt, de burger heeft daar recht op. Als er vooraf niet geïnformeerd is, informeer de cliënt/cliëntsysteem dan achteraf als dit redelijkerwijs haalbaar is en dit veilig is. •A lleen informatie die professioneel bijdraagt, wordt uitgewisseld •L et op: als openheid om redenen van veiligheid niet mogelijk is, heb je toch de mogelijkheid om privacygevoelige gegevens uit te wisselen. De informatie-uitwisseling moet uiteindelijk altijd wel in het belang van de burger zijn, weeg dit zorgvuldig af. De mogelijkheid tot uitwisseling is afhankelijk van de rechtspersoon van het wijkteam, en van het convenant en de privacyafspraken van de beroepsgroepen van de leden van het wijkteam. •B ij een conflict van plichten (recht op privacy versus zorgplicht) kunnen op basis van argumenten de privacy- regels worden geschonden; registreer de argumenten zorgvuldig. •V an de hand van meldcodespecialist Lydia Jansen is onlangs De kleine gids privacy en beroepsgeheim in het sociaal domein verschenen.
Stap 3 Gesprek met de betrokkene(n) •Z orgen worden met de cliënt/cliëntsysteem. besproken aan de hand van de feiten die zijn vastgesteld en de waarnemingen die gedaan zijn. • De cliënt/cliëntsysteem wordt uitgenodigd om hierop te reageren; zo mogelijk worden met de cliënt/ cliëntsysteem alle gezinsleden in kaart gebracht waarover zorgen zijn. De cliënt/cliëntsysteem wordt - zo nodig - gemotiveerd om hulp te accepteren. De uitkomsten van het gesprek worden geregistreerd in het dossier. • Voor jeugdigen: overweeg een registratie in de Verwijsindex
Hulpvragen
Te regelen
Aandachtspunten/ oplossingsmogelijkheden
•H oe kan ik het gesprek aan gaan? • Wie gaat het gesprek aan? • Hoe bereid ik het voor en zo nodig met wie? • Welke gesprekstips zijn er om het ijs te breken? • Wat leg ik vast in het wijkteamdossier en wat in dat van mijn eigen organisatie? • Hoe kan ik in dit stadium cliënt/cliëntsysteem motiveren tot hulp • Zijn de zaken die in het gesprek aan de orde zijn gekomen reden tot registratie in Verwijsindex (bij jeugd)?
• Stel vast welke medewerkers van het team het gesprek aangaan en welke na stap 2 deze taak overdragen aan een andere medewerker. • Maak een lijst van mogelijke geschikte locaties, denk daarbij ook aan veiligheidsaspecten • Omschrijf op welke manier verslag gedaan wordt over het gesprek in het wijkteamdossier. • Zorg dat alle wijkteamleden vaardig zijn in gespreksvoering over zorgwekkende situaties en taboeonderwerpen • Stel vast in welke situaties het aan te raden is het gesprek samen met een collega te voeren • Stel ook vast in welke omstandigheden stap 3 om veiligheidsredenen wordt overgeslagen.
•N et als de andere stappen van de meldcode, zal ook deze stap op een ander moment gedaan worden of meerdere malen worden herhaald. •T he Next Page heeft e-learningsaanbod communiceren over geweld •O efenen met een acteur in het praten over geweld is zeer leerzaam en kan handelingsverlegenheid tegengaan. •V raag bij een naar verwachting lastig gesprek Veilig Thuis om advies: bespreek het gesprek voor en/of vraag om gesprekstips • In deze stap wordt de situatie van (on) veiligheid en risico op basis van het gesprek met de cliënt/cliëntsysteem duidelijker. Mogelijk is er ook iets anders aan de hand. Onderkennen van de zorgen, bereidheid tot het accepteren van hulp, ontkennen of bagatelliseren zijn mogelijke reacties.
Stap 4 Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. • Wegen van veiligheid en risico • Bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen • Leg de weging vast in het wijkteamdossier Hulpvragen
Te regelen
Aandachtspunten/ oplossingsmogelijkheden
•Z ijn er in het teamleden die met een risicotaxatie-instrument werken en zo ja, is het zinvol die expertise in te zetten? • Hoe zwaar wegen gespecificeerde risico’s en is er dreiging van onveiligheid? • Wanneer benutten we advies van Veilig Thuis bij het wegen? • Zijn de risicofactoren in kaart? • Weegt iedereen of laten we het over aan specialisten?
•B epaal wie op welke manier weegt en leg dit vast. Het kan bijv. zijn dat dit een expertise wordt van enkele teamleden, maar ook kan ervoor gekozen worden om Veilig Thuis te vragen te adviseren over de weging. • Maak gebruik van risicotaxatie-instrumenten. • Schakel bij twijfel altijd de expertise van Veilig Thuis in.
•S ignalen worden aan de hand van de risicofactoren vertaald naar zorgen, mede over onveiligheid. Als er voldoende informatie is, wordt gewogen of er sprake is van kindermishandeling en/of huiselijk geweld of niet. •S chaal de onveiligheid in op basis van frequentie, ernst, duur, kwetsbaarheid slachtoffer, recidive
Stap 5 Beslissen over zelf hulp organiseren of melden Als uit stap vier de conclusie volgt dat er sprake is van vermoedens kindermishandeling of huiselijk geweld, zijn er twee mogelijkheden: 1) Zorg dat er passende hulp komt • Maak een veiligheidsplan • Maak een herstelplan Wijkteam doet dit zelf of draagt over aan specialistische hulpverlening) • Registreer of 2) Doet een melding bij Veilig Thuis • Informeer cliënt/cliëntsysteem over de melding”. • Registreer de beslissing en de uitwerking daarvan.
Hulpvragen
Te regelen
Aandachtspunten/ oplossingsmogelijkheden
•W at zijn de mogelijkheden binnen ons eigen team om passende hulp te bieden? • Wie kunnen we inschakelen in de tweede lijn om de zorg op zich te nemen • Welke casus kunnen we op voorhand niet aan en melden we bij Veilig Thuis? • Hoe monitoren we het verloop van onze hulpverlening? • Wanneer houdt onze verantwoordelijkheid op/kunnen we de casus afsluiten?
•B epaal wie van het team verantwoordelijk is voor (het doorgeleiden naar) de hulpverlening. • Beschrijf als werkproces hoe volgens het principe 1 G1P het veiligheidsplan en het herstelplan tot stand komen en hoe de voortgang en resultaten gemonitord worden. • Bepaal wie van het team (indien van toepassing) de melding bij Veilig Thuis doet, is dit eenieders verantwoordelijkheid of is het bijv. een taak van de aandachts functionaris? • Omschrijf criteria die bepalend zijn voor het al dan niet doen van een melding
• In een gezamenlijke inspanning vormen het wijkteam en Veilig Thuis samen een sluitende keten die borg staat voor veiligheid en start van de hulpverlening met heldere bepaling/overdracht van verantwoordelijkheden (1G1P). De samenwerking met Veilig Thuis is aanvullend en ondersteunend.
Notities
Voor advies of melding 088 – 3083636 www.veiligthuishollandsmidden.nl
[email protected] Postadres: postbus 121, 2300 AC Leiden Bezoekadres Leiden: Schuttersveld 32 2316 ZD Leiden werkdagen 8.30 tot 17.00 uur
Bezoekadres Gouda: Thorbeckelaan 5 2805 CA Gouda werkdagen 8.30 tot 17.00 uur
