Sanctiebeschikking Kenmerk: Betreft:
22009/2010015347 sanctiebeschikking inzake actie Leeuwarder Courant (handelsnaam van NDC Mediagroep B.V.)
Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp) door de NDC Mediagroep B.V. (hierna: NDC Mediagroep). _________________________________________________________________________________
a. Verloop van de procedure 1.
Bij brieven en e-mails van 20 juli (kenmerk: 18809/2009011480), 28 juli, 13 augustus (kenmerk: 18809/2009012150), 18 september (kenmerk: 18809/2009013526), 3 november 2009 (kenmerk: 18809/2009016454) heeft het Commissariaat voor de Media NDC Mediagroep verzocht informatie te verstrekken over de actie die gepubliceerd is in de Leeuwarder Courant van 27 juni 2009.
2.
Bij brieven van 27 augustus, 5 oktober en 23 november 2009 en bij e-mails van 27 juli, 30 juli en 11 december 2009 heeft NDC Mediagroep het Commissariaat de gevraagde informatie verstrekt.
3.
Bij brieven van 18 augustus (kenmerk: 18809/2009012442), 4 september (kenmerk: 18809/ 2009013532) en 28 september 2009 (kenmerk: 18809/2009014536) heeft het Commissariaat de leverancier van de door NDC Mediagroep aangeboden boeken, groothandel Tialda, verzocht aanvullende informatie over voormelde actie te verstrekken.
4.
Bij brieven van 27 augustus, 14 september, 29 september en 2 oktober 2009 heeft Tialda het Commissariaat de gevraagde informatie verstrekt.
5.
Bij brieven van 7 mei (kenmerk: 22009/201006026) en 27 mei 2010 (kenmerk: 22009/201007592) heeft het Commissariaat NDC Mediagroep de mogelijkheid geboden nadere informatie te verstrekken.
6.
Bij brief van 26 augustus 2010 (kenmerk: 22009/2010012323) heeft het Commissariaat NDC Mediagroep op de hoogte gesteld van het voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete van € 2500,- wegens overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp en is NDC Mediagroep uitgenodigd voor een hoorzitting.
7.
Bij brief van 14 september 2010 heeft NDC Mediagroep het Commissariaat een schriftelijke uiteenzetting van haar zienswijze toegezonden.
8.
Bij brief van 20 september 2010 (kenmerk: 22009/2010014430) heeft het Commissariaat een kopie van de brieven van het Commissariaat van 7 mei (kenmerk: 22009/201006026) en 27 mei 2010 (kenmerk: 22009/201007592) aan NDC Mediagroep toegezonden.
9.
Op 23 september 2010 heeft een hoorzitting plaatsgevonden, waarin NDC Mediagroep haar zienswijze mondeling naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is als bijlage bij deze sanctiebeschikking gevoegd.
10. Op 27 september 2010 heeft NDC Mediagroep per e-mail nadere informatie verstrekt.
11. Bij e-mail van 1 oktober 2010 heeft het Commissariaat NDC Mediagroep de mogelijkheid geboden voor 8 oktober 2010 nadere informatie te verstrekken. 12. Bij e-mail van 7 oktober 2010 heeft NDC Mediagroep het Commissariaat nadere informatie verstrekt.
b. Feiten 13. Op 27 juni 2009 is door NDC Mediagroep, handelend onder de naam Leeuwarder Courant, een advertentie geplaatst waarin 37 titels met korting werden aangeboden. Van negen van deze titels kwam de aangeboden prijs niet overeen met de bij het Commissariaat bekende prijs. Daarbij gaat het om de volgende titels: Boek
ISBN
Vaste prijs 9789020944419 € 24,95
LC Uitgever 1 prijs € 12,50 (gemeld door) Terra Lannoo
Larousse Gezondheidsencyclopedie Nieuw wandelboekje, G.J. 9789045011103 € 17,50 € 6,90 Amstel Uitgevers B.V. Zwiers 2 De gezongen aarde, B. 9789057138225 € 12,50 € 5,00 Prometheus/Bert Bakker Chatwin uitgeverij De familie Schreeuwstra, 9789000035984 € 13,50 € 5,00 Unieboek D. Verroen Het vreugdevuur der 9789044604580 € 15,00 € 5,00 Prometheus/Bert Bakker ijdelheden, T. Wolfe uitgeverij Zwarte seconden, K. 9789022320532 € 12,50 € 6,90 Uitgeverij Standaard - Belgie Fossum De zelfmoord van Che, P. 9789077276130 € 19,90 € 6,90 Gianotten Markàris Alle verhalen, J. Wolkers 9789045008806 € 24,902 € 5,00 Amstel uitgevers B.V. War of the worlds, H.G. 9789044606355 € 12,50 € 5,00 Prometheus/Bert Bakker Wells uitgeverij 1 LC prijs = prijs Leeuwarder Courant 2 Tialda heeft bij brief van 14 september 2009 informatie overgelegd waaruit blijkt dat de vaste prijs van deze titels ten tijde van de actie was opgeheven. 14. De Leeuwarder Courant heeft een nader genoemd aantal exemplaren van de genoemde titels verkocht.
c. Relevante artikelen 15. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp bepaalt dat de verkoper gehouden is bij verkoop van boeken in de Nederlandse of Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld. 16. Artikel 13 Wvbp bepaalt dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels kunnen worden gesteld omtrent het toepassen door een verkoper van kortingen op de vaste prijs. In hoofdstuk 1 van het Besluit vaste boekenprijs (hierna: Bvbp) wordt vervolgens nadere invulling gegeven aan het begrip kortingen in de zin van artikel 13 Wvbp. 17. Op grond van artikel 17 Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde bij of krachtens de artikelen 2 tot en met 14 Wvbp een bestuurlijke boete opleggen.
d. Standpunt NDC Mediagroep 18. De Leeuwarder Courant biedt uitsluitend ‘ramsj titels’ aan, die niet onder de Wvbp vallen. Met de leverancier van deze titels, Tialda, is dan ook afgesproken dat alleen boeken worden geleverd waarvan de vaste prijs is opgeheven. De overeenkomst tot levering van de titels en toezegging dat de titels bij het Commissariaat waren afgemeld, is helaas niet schriftelijk vastgelegd. 19. NDC Mediagroep heeft voldaan aan artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp door alleen korting aan te bieden op boeken waarvan door haar leverancier Tialda was aangegeven dat de uitgever de vaste prijs had opgeheven. Gezien het feit dat Tialda de grootste aanbieder is van ramsjboeken, is NDC Mediagroep afgegaan op diens bevestiging dat de vaste prijs van de boeken was opgeheven. Uiteindelijk is ook komen vast te staan dat voor alle titels de vaste prijs is opgeheven. 20. Uit het feit dat – zij het in een aantal gevallen helaas achteraf – de vaste boekenprijzen inderdaad conform de toezeggingen aan NDC Mediagroep zijn opgeheven, blijkt dat NDC Mediagroep nooit de bedoeling heeft gehad de Wvbp te overtreden. Zowel Tialda als NDC Mediagroep heeft inmiddels maatregelen genomen om herhaling te voorkomen. Bestuurlijke boete 21. De stelling van het Commissariaat dat sprake zou zijn geweest van een verstoring van de concurrentie, wordt niet met feiten onderbouwd. Gelet op het feit dat het boeken betrof die ook bij de verkoop voor de normale prijs niet in grote hoeveelheden zijn verkocht en het feit dat de Leeuwarder Courant slechts in een beperkte regio van Nederland wordt verspreid, is het niet aannemelijk dat sprake is geweest van een verstoring van concurrentieverhoudingen. 22. Tialda koopt de volledige voorraden van restpartijen op en wijst uitgevers op de verplichting deze boeken deugdelijk af te melden bij het Commissariaat. Aangezien de boeken niet meer verkrijgbaar waren bij het Centraal Boekhuis en andere verkopers de boeken ook bij Tialda konden bestellen, heeft de actie van Leeuwarder Courant niet geleid tot een verstoring van de concurrentieverhoudingen. 23. Het besluit heeft betrekking op een aanbod in de Leeuwarder Courant van 27 juni 2009. NDC Mediagroep en Tialda hebben in augustus en september 2009 relevante informatie aan het Commissariaat verstrekt. Meer dan een jaar nadat het Commissariaat de overtreding heeft waargenomen, maakt het Commissariaat zijn sanctievoornemen kenbaar. Het Commissariaat houdt ten onrechte geen rekening met deze onredelijk lange termijn. 24. In een eerdere overweging in een besluit over een actie van C1000 in Kampen heeft het Commissariaat besloten dat in geval van onbekendheid met de Wvbp er geen boete verschuldigd is, ondanks dat de overtreding betrekking had op een op dat moment zeer populair boek. In die zaak hecht het Commissariaat veel belang aan de bij de verkoper aanwezige kennis en diens goede trouw. NDC Mediagroep is van mening dat in de voorliggende zaak sprake is van een vergelijkbare situatie aangezien NDC Mediagroep slechts verzuimd heeft te controleren of de door de uitgevers toegezegde opheffingen van de vaste boekenprijs daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. 25. Gezien de reputatie van de Leeuwarder Courant is zowel een boete als een waarschuwing, gelet op de publicatie daarvan, een aantasting van de goede naam. Gelet hierop is het opleggen van een boete een veel te zware sanctie die ook niet past bij het doel van een sanctie.
e. Informatie Tialda 26. Tialda is marktleider op het gebied van ramsj. Zij koopt bij uitgevers restpartijen boeken op die door de uitgever uit het fonds worden geschrapt. Bij de aankoop van de restpartijen wordt met de uitgever afgesproken dat het boek uit de handel gaat. Tialda neemt altijd de totale voorraad over, zodat de boeken niet via een ander kanaal op de markt kunnen komen. Deze verramsjte boeken worden door Tialda voor een nieuwe prijs op de markt gebracht. Het is aan de uitgevers om de vaste prijs van de boeken op te heffen. Dit blijkt in het verleden niet altijd te zijn gebeurd. Daarom heeft Tialda inmiddels in haar inkoopvoorwaarden nauwkeurig omschreven dat prijsopheffing via de website van het Commissariaat dient plaats te vinden. 27. De aanbiedingen van Tialda zorgen niet voor valse concurrentie. Het boek is immers niet meer tegen de oude prijs verkrijgbaar en iedere boekhandel kan het boek via Tialda geleverd krijgen. 28. Ten aanzien van de titels die beneden de vaste prijs zijn verkocht heeft Tialda nog de volgende informatie verstrekt: - Zwarte seconden: Tialda heeft deze titel als restpartij gekocht in België; - De zelfmoord van Ché: Tialda heeft deze titel gekocht van een uitgever in Nederland die inmiddels zijn activiteiten heeft beëindigd; - Nieuw wandelboekje en Alle verhalen: de uitgever heeft de prijs opgeheven per 1 mei 2007; - De gezongen aarde: in prijs opgeheven per 18 september 2009. De uitgever heeft een verklaring overgelegd dat de titel per abuis niet eerder in prijs is opgeheven; - De familie Schreeuwstra en Larousse Gezondheidsencyclopedie: de boeken zijn in Nederland al geruime tijd uit de handel; - Het vreugdevuur der ijdelheden en War of the Worlds: de uitgever heeft nagelaten de prijsopheffing door te geven aan het Commissariaat.
f.
Overwegingen Commissariaat Korting
29. Ingevolge de Wvbp is de verkoper gehouden bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld. In bepaalde in de Wvbp geregelde gevallen is de verkoper niet gehouden de vaste prijs toe te passen. Daarnaast kan in bepaalde in het Bvbp geregelde gevallen op de vastgestelde prijs korting worden gegeven. 30. Ingevolge artikel 2 en artikel 3 Wvbp stelt de uitgever respectievelijk de importeur de vaste prijs vast voor boeken die door hen in het handelsverkeer worden gebracht. Op grond van artikel 7 Wvbp kunnen de uitgever en importeur de vaste prijs opheffen indien ten minste een jaar is verstreken nadat het boek is verschenen. Artikel 4 Wvbp bepaalt dat de uitgever respectievelijk de importeur de vaste prijs en de opheffing daarvan moeten mededelen aan het Commissariaat. Artikel 1 van de Regeling vaste boekenprijs verlangt dat deze melding ten minste een week van tevoren plaatsvindt. Deze meldingen stellen het Commissariaat in staat landelijke bekendheid te geven van het bestaan van de vaste prijs en de hoogte daarvan. 31. Het bovenstaande brengt mee dat zolang een bij het Commissariaat gemelde vaste prijs niet is opgeheven en de uitgever of importeur evenmin melding van een prijsopheffing heeft gedaan, de verkoper gehouden is bij verkoop van de betreffende boeken de gemelde prijs toe te passen. 32. Bij brieven van 7 mei en 27 mei 2010 heeft het Commissariaat NDC Mediagroep de mogelijkheid geboden informatie aan te dragen waaruit blijkt dat, anders dan de informatie waarover het Commissariaat beschikt, de vaste prijzen van de in de Leeuwarder Courant aangeboden titels op die datum daadwerkelijk door de uitgever respectievelijk importeur waren opgeheven. Het Commissariaat heeft van NDC Mediagroep geen informatie ontvangen waaruit zulks
onomstotelijk blijkt. Wel zijn eerder door Tialda, bij brief van 14 september 2009, gegevens over de boeken De gezongen aarde en Alle verhalen overgelegd waaruit blijkt dat de vaste prijs van deze titels op het moment van de actie inderdaad was opgeheven. Het Commissariaat laat deze titels derhalve buiten beschouwing, nu de verplichting om prijsopheffingen door te geven aan het Commissariaat zich richt tot de uitgever en niet tot de verkoper. Het feit dat de opheffing van de prijs niet bij het Commissariaat was gemeld, kan NDC Mediagroep derhalve niet als verkoper aangerekend worden. 33. Ten aanzien van de overige zeven titels had NDC Mediagroep echter als verkoper de verplichting om de door de uitgever respectievelijk importeur vastgestelde vast prijs toe te passen. Door dit na te laten heeft zij artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp overtreden. 34. NDC Mediagroep heeft aangevoerd dat zij bij haar boekenleverancier Tialda slechts titels zou aanvragen waarvan de vaste prijs is opgeheven. Dit ontslaat NDC Mediagroep echter niet van haar verantwoordelijkheid om na te gaan of bij verkoop van de geleverde boeken al dan niet de vaste prijs moet worden toegepast. Dat de leverancier van NDC Mediagroep zou hebben aangegeven dat voor de boeken geen vaste prijs meer van toepassing was, doet derhalve niet af aan het feit dat NDC Mediagroep boeken ten onrechte beneden de vaste prijs heeft aangeboden. Indien NDC Mediagroep als verkoper van de boeken op dergelijke mededelingen vertrouwt en niet zelf nagaat of er inderdaad geen vaste prijs meer voor deze boeken van toepassing is, komen eventuele overtredingen die daar het gevolg van zijn voor rekening en risico van NDC Mediagroep. 35. De stelling van NDC Mediagroep dat de uitgevers van de betreffende boeken de vaste prijs daarvan op een later moment alsnog hebben opgeheven, doet evenmin af aan het feit dat ten tijde van de actie nog steeds een vaste prijs voor deze boeken gold. Doordat de vaste prijs van de titels ten tijde van de actie van de Leeuwarder Courant (nog) niet was opgeheven, waren (andere) verkopers die exemplaren van deze boeken nog op voorraad hadden bij verkoop daarvan gehouden de vaste prijs toe te passen. Dat volgens NDC Mediagroep andere verkopers eveneens de mogelijkheid hadden de boeken bij Tialda in te kopen en deze voor een lagere prijs te verkopen, doet evenmin af aan het feit dat de boeken ten tijde van de actie alleen voor de vaste prijs mochten worden verkocht. Bestuurlijke boete 36. Op grond van artikel 17 Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. 37. Voor de vaststelling van de hoogte van de bestuurlijke boetes hanteert het Commissariaat, met inachtneming van het in artikel 18 Wvbp neergelegde boetemaximum en op grond van de Beleidslijn sanctiemaatregelen vaste boekenprijs 2009 (hierna: Beleidslijn), drie boetecategorieën met bijbehorende bandbreedtes. De plaatsing van een overtreding in een boetecategorie is afhankelijk van de aard, ernst en voor zover relevant de duur van de overtreding. 38. Gelet op de door NDC Mediagroep en Tialda verstrekte informatie over het beperkte aantal exemplaren van de zeven titels die voor een afwijkende prijs zijn verkocht en het feit dat sprake is van minder courante uitgaven, is in de onderhavige kwestie sprake van een lichte overtreding als bedoeld in artikel 1.6 van de Beleidslijn. Bij een lichte overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp geldt op grond van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp in samenhang met de artikelen 1.5 en 1.6 van de Beleidslijn voor de te hanteren boete een bandbreedte van € 0,- tot € 5000,-. 39. Bij de vaststelling van de hoogte van de boete wordt in beginsel uitgegaan van het midden van die bandbreedte. Daarna wordt de hoogte van de boete binnen de bandbreedte van deze boetecategorie aan de hand van de in 1.6 en 1.10 genoemde omstandigheden verhoogd of verlaagd.
40. Enerzijds overweegt het Commissariaat dat de overtreding betrekking heeft op zeven titels, dat bij verkoop van deze titels een hoge korting – uiteenlopend van € 5,40 tot € 13,00 – is toegepast en dat aan de actie op grote schaal bekendheid is gegeven door een paginagrote advertentie in de Leeuwarder Courant met een oplage van ruim 91.000 exemplaren. Anderzijds overweegt het Commissariaat dat de ongeoorloofde korting bij verkoop van een beperkt aantal exemplaren van de betreffende titels is toegepast en dat sprake is van minder courante uitgaven. Al deze omstandigheden in aanmerking nemende, ziet het Commissariaat geen aanleiding tot het verhogen of het verlagen van de boete. Evenmin is gebleken van feiten of omstandigheden die het zouden rechtvaardigen van de toepassing van de bestuurlijke boete in dit geval af te zien. 41. Het Commissariaat besluit derhalve NDC Mediagroep voor de overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp door bij de verkoop van genoemde zeven titels een prijs toe te passen die afwijkt van de door de uitgever vastgestelde vaste prijs, een bestuurlijke boete van € 2500,- op te leggen. 42. Doordat de vaste prijs van een aantal titels ten tijde van de actie van de Leeuwarder Courant (nog) niet was opgeheven, waren (andere) verkopers die exemplaren van deze boeken nog op voorraad hadden bij verkoop van deze titels dus gehouden de vaste prijs toe te passen. Dat de Leeuwarder Courant bij verkoop van deze titels niet de vaste prijs heeft toegepast, heeft dan ook geleid tot een verstoring van de concurrentie tussen verkopers van deze boeken. 43. NDC Mediagroep heeft nog aangevoerd dat het Commissariaat ten onrechte geen rekening houdt met het feit dat er een jaar is verstreken tussen het moment waarop de overtreding werd waargenomen en het moment waarop het sanctievoornemen werd kenbaar gemaakt. Het Commissariaat overweegt dat het tijdsverloop onder meer is veroorzaakt doordat er meerdere brieven aan NDC Mediagroep nodig waren om de door het Commissariaat benodigde informatie te verkrijgen. Daarnaast heeft NDC Mediagroep niet direct de gevraagde informatie verstrekt. Omwille van de zorgvuldigheid moest bovendien bij meerdere partijen (nadere) informatie worden opgevraagd. Daarbij is door deze partijen niet altijd meteen de juiste informatie toegezonden hetgeen tot nadere correspondentie leidde. Tot slot heeft het Commissariaat omwille van de zorgvuldigheid ervoor gekozen om vóór het uitbrengen van het sanctievoornemen NDC Mediagroep de mogelijkheid te bieden om informatie aan te dragen waaruit blijkt dat de uitgevers van de betreffende boeken de vaste prijs daarvan hadden opgeheven voordat de boeken door NDC Mediagroep met korting werden verkocht en waaruit blijkt dat alleen de melding van de prijsopheffing bij het Commissariaat pas na deze actie had plaatsgevonden. 44. NDC Mediagroep heeft nog gewezen op de beslissing van het Commissariaat inzake de verkoop van het boek Het verloren symbool door C1000 in Kampen. Anders dan NDC Mediagroep stelt, heeft het Commissariaat in laatstgenoemde zaak niet met een waarschuwing volstaan omdat C1000 niet bekend was met de regelgeving. In tegendeel, in de beslissing is expliciet aangegeven dat bekendheid met de regelgeving tot de eigen verantwoordelijkheid van de betreffende verkoper behoort en dat overtreding van de Wvbp door onbekendheid met de regelgeving voor rekening en risico van de verkoper komt. De reden om in die zaak te volstaan met het geven van een waarschuwing was uitsluitend gelegen in het feit dat slechts een zeer beperkt aantal exemplaren van het boek van Dan Brown beneden de vaste prijs waren verkocht en het feit dat het bestreden aanbod niet met reclame-uitingen in de publiciteit was gebracht. Om die reden had de actie van C1000 de concurrentie slechts in zeer beperkte mate verstoord.
g. Besluit 45. Voor het Commissariaat staat vast dat NDC Mediagroep, artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft overtreden door een zevental titels te verkopen voor een lagere prijs dan de vaste prijs die ten tijde van de actie van toepassing was. Het Commissariaat legt NDC Mediagroep in verband met deze overtreding een bestuurlijke boete op van € 2500,-. Hilversum, 2 november 2010 Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA,
prof. dr. Tineke Bahlmann voorzitter
prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris
Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift indienen bij het Commissariaat voor de Media.
