Beter Presenteren. Hoe kunnen beginnende ondernemers meetbaar hun presentatievaardigheden verbeteren door middel van gamification via een mobiele applicatie?
Naam: Jeroen Hoogenhout Studentnr: 500537914 E-mail:
[email protected] Afstudeerbegeleidster:
Mariska van Walsum
Datum: 17 augustus 2014 Versie: 3.0
2
Voorwoord Voor u ligt mijn scriptie, welke de afsluiting vormt van mijn opleiding Communication & Multimedia Design aan de Hogeschool van Amsterdam. Een onderzoek naar het leren van presentatievaardigheden op een digitale manier. Dit onderzoek is verricht in de periode maart tot en met augustus 2014. Mijn dank gaat uit naar mijn afstudeer- begeleidster Mariska van Walsum en mijn tweede lezer Maarten van der Burg. Natuurlijk dank ik ook iedereen die medewerking heeft verleend tijdens mijn onderzoek. Jonge ondernemers die ik heb mogen interviewen, presentatie-deskundigen die mij van informatie hebben voorzien en natuurlijk ook de vele test-personen. Daarnaast wil ik mijn vrienden, familie en klasgenoten bedanken voor hun adviezen, motiverende woorden en morele steun tijdens deze maanden. Jeroen Hoogenhout
3
Managementsamenvatting Het presenteren voor een groot publiek is één van de grootste angsten bij veel mensen. Door gebrekkige presentatievaardigheden komt een goede boodschap niet altijd goed over. Je kunt een goed idee hebben en een goed product. Je kunt geloven in wat je te bieden hebt. Helaas betekent dat nog niet automatisch dat je publiek er ook zo over denkt. Om goed te kunnen presenteren heb je meer nodig dan alleen vakinhoudelijke kennis, of een goed idee. Deze scriptie gaat over het leren van presentatievaardigheden via een mobiele applicatie. Om erachter te komen hoe beginnende ondernemers het beste kunnen leren presenteren ben ik dit gaan onderzoeken. Aan de hand van enquêtes en interviews ben ik meer te weten gekomen over de doelgroep. Door ze te observeren kreeg ik ook een beeld van de problemen die zij ondervinden tijdens het presenteren. Uit mijn onderzoek blijkt dat er verschillende oorzaken zijn voor het feit dat veel mensen een hekel hebben aan presenteren. Je hebt mensen met presentatieangst. Zij vinden het echt eng om te presenteren en vaak hebben ze dan ook last van zenuwen. Daarnaast heb je ook mensen die een gebrek aan kennis hebben. Zij weten niet hoe ze bepaalde technieken moeten inzetten om een goede, overtuigende presentatie neer te zetten. De problemen die de doelgroep ondervindt tijdens het presenteren zijn uiteenlopend. • Zenuwen (snelle hartslag, trillende stem, droge mond). • Het moeite hebben om de aandacht van het publiek vast te houden. • Onzekerheid (negatieve gedachtenpatroon). Door middel van deskresearch en het interviewen van een presentatiecoach heb ik mij verdiept in het presenteren. Een presentatie bestaat uit verschillende onderdelen. Om een effectieve presentatie te kunnen geven zul je alle facetten moeten beheersen. Het is uiteraard belangrijk om inhoudelijk goed voor de dag te komen, je moet weten waar je over praat. Maar daarnaast moet je ook letten op je stem, je houding, je taalgebruik en je attitude. Mensen luisteren liever naar iemand die eerlijk en enthousiast is en met plezier zijn of haar verhaal vertelt, dan naar iemand die zonder emotie wat zinnen opdreunt. Door vol enthousiasme iets te vertellen kun je mensen inspireren en motiveren. Er zijn verschillende manieren om te leren presenteren. Zo worden er talloze cursussen gegeven en staat het internet vol met tips en theorie. Er zijn cursussen waarbij men video inzet of waarbij men de kans krijgt om te presenteren voor een virtueel publiek. Daarnaast zijn er ook een aantal apps die je kunnen helpen bij het leren presenteren, waaronder het engelstalige Presenter Pro. Je kunt leren door theorie in te studeren, door anderen te observeren of door te reflecteren op jezelf. De meest effectieve manier om een vaardigheid te leren is echter “learning by doing”. Het voordeel van leren op een digitale manier is dat je leren volgens verschillende leerstijlen mogelijk kunt maken. De leerling is niet meer afhankelijk van een docent, maar kan zelf bepalen waar en wanneer hij of zij wilt leren. De leerling bepaalt zelf het leertempo. Het bespaart de doelgroep een hoop geld en tijd, wanneer zij kunnen leren presenteren via e-learning. Het leren presenteren zal in de eigen tijd moeten gebeuren. Niet iedereen heeft echter behoefte om na een lange dag werken nog te moeten leren. Om deze mensen te motiveren om te leren kun je gamification inzetten. Games spelen in op menselijke psychologische kenmerken. Zo willen mensen van nature uitgedaagd worden en hebben ze behoefte aan het ontdekken en verkennen van dingen. Het spelen van een spel is een leuke bezigheid. De iPad is een zeer geschikt medium om mee te leren en wordt bovendien vaak gebruikt voor het spelen van spelletjes. Naar aanleiding van de belangrijkste conclusies van het onderzoek is er een concept bedacht dat als oplossing kan worden gezien voor het probleem. Na veel brainstormen, ontwerpen en testen is er uiteindelijk een concept ontstaan, waarmee beginnende ondernemers kunnen oefenen met presenteren en op verschillende manieren kunnen leren; PitchCam. Met deze iPad-game kun je door te oefenen voor een virtueel publiek ervaren hoe het is om voor een publiek te moeten presenteren. Daarnaast kunnen beginnende ondernemers hun elevator pitch oefenen voor andere gebruikers en live feedback krijgen. Door middel van punten, prestaties en rapportcijfers krijgt de gebruiker de mogelijkheid om zijn of haar ontwikkeling bij te houden. Beter worden in het presenteren. Dat is uiteindelijk ook het doel van dit project; Beginnende ondernemers ontwikkelen zich op een leuke en speelse manier tot een goede presentator!
4
Inhoudsopgave Voorwoord Managementssamenvatting 1. Inleiding 1.1. Aanleiding 1.2. Onderzoeksmethodes 2. Probleemstelling 2.1. Onderzoeksvraag 2.2. Doel 2.3. Oplevering 3. Kennisgebieden 4. Doelgroep 4.1. Onderzoeksmethodes 4.2. Beschrijving van de doelgroep 4.3. Achtergrondinformatie 4.4. Voorbereiding 4.5. Hulpmiddelen 4.6. Problemen tijdens het presenteren 4.7. Probleemgroepen 4.8. Conclusie 4.9. Persona 5. De presentatie 5.1. Onderzoeksmethodes 5.2. Definitie 5.3. Acht stappen 5.4. Soorten presentaties 5.5. Onderdelen van een presentatie 5.6. Conclusie 6. Leren presenteren 6.1. Onderzoeksmethodes 6.2. Zelfstandig leren 6.3. Motivatie om te leren 6.4. Leerstijlen van Kolb 6.5. Manieren om te leren 6.6. Conclusie 7. Concurrentie 7.1. Onderzoeksmethodes 7.2. Presentatiecursussen 7.3. Online cursussen 7.4. Overzicht concurrenten 7.5. Conclusie 8. E-learning 8.1. Onderzoeksmethodes 8.2. Definitie 8.3. Inzet van e-learning 8.4. Voor- en nadelen van e-learning 8.5. Leren met tablet 8.6. Conclusie
2 3 5 5 5 6 6 6 6 7 8 8 8 8 9 9 9 10 11 11 12 12 12 13 14 14 15 16 16 16 16 17 17 18 18 18 18 18 19 19 20 20 20 20 21 22 22
9. Gamification 9.1. Onderzoeksmethodes 9.2. Definitie 9.3. Toepassen van gamification 9.4. Leren en gamen 9.5. Gamification & serious games 9.6. Conclusie 10. Concept 10.1. Onderzoeksmethodes 10.2. Kernidee 10.3. User Requirements 10.4. Spelregels 10.5. Schermontwerpen 10.6. Verantwoording keuzes 11. Conclusie 12. Kanttekeningen 13. Aanbevelingen 14. Bibliografie
23 23 23 23 24 24 24 25 25 25 25 26 26 29 30 31 31 32
Bijlagen 1. Dagboek 2. Observaties 2.1. Observatie #1 2.2. Observatie #2 3. Interviews 3.1. Interview ondernemer #1 3.2. Interview ondernemer #2 3.3. Interview ondernemer #3 3.4. Interview ondernemer #4 3.5. Interview ondernemer #5 3.6. Interview deskundige 4. Enquête 4.1. Vragenlijst enquête 4.2. Resultaten enquête 5. Moodboard 6. Scenario 7. Wireframes 8. Sitemap 9. Flowchart 10. Inspiratiebronnen 11. Testrapport
34 35 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 51 53 54 55 59 60 61 62
5
1.Inleiding Presenteren. Veel mensen hebben er een hekel aan. Ik hoorde ook bij die groep. De negatieve spanning zorgde er vaak voor dat mijn presentaties niet helemaal vlekkeloos verliepen. Ik vergat wel eens wat ik moest zeggen of ik kwam niet goed uit mijn woorden. Tijdens mijn opleiding heb ik gemerkt dat ik niet enige ben die moeite heeft met het geven van presentaties. Het is een probleem dat bij veel mensen speelt. 1.1. Aanleiding In het derde jaar van mijn studie heb ik workshops presenteren gevolgd. Hier heb ik vooral geleerd rust in mijn hoofd te creëeren tijdens presentaties, waardoor ik mijn zenuwen beter de baas kon zijn. Daarnaast heb ik ook veel geleerd over hoe je zowel de verbale als non-verbale communicatie kunt verbeteren. Dit alles heeft er voor gezorgd dat ik het nu veel leuker vind om een presentatie te geven. Nu wil ik er graag voor zorgen dat bij anderen ook de knop omgaat en dat ze het leuk gaan vinden en er minder moeite mee hebben om een presentatie te geven. Daarbij wil ik mij richten op beginnende ondernemers. Ik ben van mening dat presenteren een beroepscompetentie is die iedere ondernemer zou moeten beheersen. Om jezelf of je bedrijf goed op de kaart te zetten zul je jezelf namelijk zo goed mogelijk moeten presenteren. Toen ik aan dit project begon, had ik in eerste instantie het idee om iets te maken waarmee de doelgroep haar zenuwen onder controle kon krijgen. Met name op het moment vlak voor de presentatie, dan is namelijk de spanning vaak het hoogst. Maar tijdens mijn onderzoek kwam ik er al snel achter dat het hebben van zenuwen slechts één onderdeel is van een presentatie. Het is weliswaar één van de meest voorkomende problemen die mensen ondervinden tijdens het presenteren, maar je zenuwen in bedwang houden zegt in principe weinig over je presentatie-vaardigheden. De focus ging al snel naar het principe “leren door te doen”. Ik zou een product gaan maken, waarmee je ook daadwerkelijk je presentatie kunt oefenen. De onderdelen die in deze scriptie aan bod zullen komen zijn; • Het gedrag van de doelgroep tijdens presentaties • De criteria waar een goede presentatie aan moet voldoen • De methodes om te leren presenteren • De kracht van e-learning • Gamification en educatieve games • Het uiteindelijke concept 1.2. Onderzoeksmethodes Ik begin deze scriptie met een doelgroepsonderzoek. Door middel van observaties van presentaties, het houden van interviews met beginnende ondernemers en het bijhouden van een dagboek heb ik veel informatie weten te vergaren over de doelgroep. Welke problemen ondervinden zij tijdens het presenteren? En welke gedachten gaan er door hun heen? Hoe bereiden zij zich voor? En wat zijn hun motivaties om beter te worden? Vervolgens ga ik dieper in op het onderwerp presenteren. Door middel van desk-research, het observeren van presentaties en een interview met een presentatie-coach ben ik meer te weten gekomen over alles wat bij een presentatie komt kijken en waar een effectieve presentatie aan moet voldoen. Door middel van literair en online onderzoek zal ik uitleg geven over e-learning en gamification. Wat houdt het in en hoe kun je het effectief inzetten? Om tot een uiteindelijk product te komen, zijn er o.a. wireframes, scenario’s en een flowchart gemaakt. Tot slot eindig ik met een conclusie van het onderzoek, het uiteindelijke concept en de aanbevelingen. In de bijlage vind je al het onderzoek dat ik de afgelopen maanden heb verricht.
6
2. Probleemstelling Het valt mij op dat er veel mensen zijn die een hekel hebben aan het geven van presentaties. Zij vinden het vervelend en dat is ook best begrijpelijk, want spreken in het openbaar is spannend. Het vooruitzicht van een presentatie zorgt vaak voor onzekerheid, wat leidt tot uitstel, stress en falen op het moment suprême. Je zenuwen niet goed onder controle kunnen krijgen, je tekst vergeten, een monotoon stemgeluid hebben. Er zijn zoveel redenen, waarom een presentatie niet altijd vlekkeloos verloopt en waardoor je verhaal niet goed overkomt op het publiek. Dat is doodzonde, want het hebben van presentatieskills biedt je juist vele kansen. Een goede presentatie geeft met name ondernemers de kans om zichzelf of hun product op de kaart te zetten. Als je net bent begonnen met een eigen bedrijf dan is het belangrijk dat je jezelf weet te verkopen om nieuwe opdrachten binnen te slepen. Ik richt mij in dit onderzoek voornamelijk op beginnende ondernemers. Zij zijn net afgestudeerd, een eigen bedrijf begonnen en wellicht nog onzeker. Het is niet gemakkelijk om direct al opdrachten binnen te halen, daarvoor heb je presentatieskills nodig. Goed presenteren en pitchen is noodzaak voor zowel ondernemer als bedrijf. 2.1. Onderzoeksvraag Nu de context duidelijk in kaart is gebracht kan de volgende onderzoeksvraag geformuleerd worden: Hoe kunnen beginnende ondernemers meetbaar hun presentatievaardigheden verbeteren door middel van gamification via een mobiele applicatie? De hoofdvraag is te beantwoorden aan de hand van de volgende deelvragen: • Hoe is het gedrag van de doelgroep vóór en tijdens het geven van een presentatie? • Wat komt er allemaal bij kijken bij het geven van een presentatie? • Welke leermethodes zijn er om presentatievaardigheden te verbeteren? • Wat is de kracht van e-learning? • Wat is gamification en hoe kun je het inzetten als leermethode? • Waar moet de applicatie aan voldoen? 2.2. Doel Het antwoord op mijn hoofdvraag heeft als doel het in kaart brengen hoe je op een simpele en goedkope manier de presentatievaardigheden van beginnende ondernemers kunt verbeteren. Ik wil voor beginnende ondernemers een applicatie ontwikkelen waarmee zij hun presentatievaardigheden op een effectieve manier kunnen ontwikkelen. Goed presenteren en pitchen is een noodzaak voor een ondernemer en voor het bedrijf. Het uiteindelijke doel is dat zij zichzelf ontwikkelen tot een goede presentator. 2.3. Oplevering Naast deze scriptie is er ook nog een eindproduct gemaakt. Ik heb een concept bedacht voor een ipad-applicatie waarmee beginnende ondernemers kunnen oefenen met presenteren, zodat zij hun vaardigheden kunnen verbeteren. Het eindproduct is een klikbaar prototype van de door mij gebouwde iPad-app; PitchCam. Het prototype laat zien wat het concept inhoudt, wat je er mee kunt doen en welke functionaliteiten het heeft. In hoofdstuk 10 wordt hier verder op in gegaan.
7
3. Kennisgebieden Mijn onderzoek zal zich richten op drie verschillende kennisgebieden die in relatie staan met het CMD-vakgebied. In onderstaande afbeelding worden de drie kennisgebieden aangegeven in cirkels. Een combinatie van deze drie kennisgebieden zal leiden tot de oplossing. De oplossing ligt dan ook in het midden. Leren Op het gebied van leren zal ik verder ingaan op het begrip e-learning. Het komt steeds vaker voor dat mensen leren op een digitale manier. (Remon Hendriksen, 2013) Er zijn tegenwoordig zelfs de zogeheten Steve Jobs scholen, waarbij de iPad een prominente rol speelt in het onderwijs. E-learning is de toekomst. Maar hoe kun je het effectief inzetten om bijvoorbeeld te leren presenteren? Dat mensen hun presentatievaardigheden kunnen aanleren en verbeteren door bijvoorbeeld te oefenen op de tablet. Presenteren Het tweede kennisgebied is het begrip presenteren. Om een oplossing te bedenken voor het probleem zal er onderzoek gedaan moeten worden naar presentaties en presentatoren. Waarom vinden veel mensen het lastig om een goede presentatie te geven? Wat gaat er om in hun hoofd? En waar moet een goede presentatie eigenlijk aan voldoen? Gamen Tot slot zal er ook dieper worden ingegaan op het kennisgebied gamen. Volgens onderzoeksbureau Gartner was gamification in 2011 één van de trends die een sterke groei zouden doormaken. Gamification stond in de Gartner Hype Cycle van juli 2012 bijna op de top van de cyclus. (Marketingfacts. Rutger Teunissen, 2013) Gamification is een wereldwijde hype. (Frankwatching. Jeptha Peijs, 2014) Hoe kun je gamification inzetten om een bepaalde vaardigheid te leren? In dit geval het leren presenteren?
8
4. Doelgroep Om een oplossing te bedenken voor het probleem is er onderzoek gedaan naar de doelgroep. Met behulp van verschillende onderzoeksmethodes zal er een antwoord worden gegeven op de volgende deelvraag; Hoe is het gedrag van de doelgroep vóór en tijdens het geven van een presentatie? 4.1. Onderzoeksmethoden Er is onderzoek gedaan naar het gedrag van beginnende ondernemers vóór en tijdens het presenteren. Tegen welke problemen lopen zij aan wanneer zij een presentatie moeten houden? Om het gedrag van de doelgroep in kaart te brengen zijn er observaties gemaakt van presentaties (Zie bijlage 2), er zijn gesprekken gevoerd en vijf diepte-interviews (Zie bijlage 3) gehouden met een aantal ondernemers. Ook is er een dagboek (Zie bijlage 1) bijgehouden door een beginnende ondernemer om erachter te komen wat het denkbeeld is van een beginnende ondernemer vóór en tijdens het presenteren. Daarnaast is er een enquête (Zie bijlage 4) gehouden onder 50 beginnende ondernemers om het gedrag van de doelgroep in kaart te brengen. Er is gekozen voor ondernemers die tussen de 0 en 2 jaar geleden een eigen onderneming zijn begonnen. Door middel van deskresearch is er ook onderzoek gedaan naar wat mensen in het algemeen vinden van presenteren. Om een duidelijk profiel te kunnen schetsen van de doelgroep is er een persona (Zie hoofdstuk 4.9) gemaakt en een moodboard (Zie bijlage 5). 4.2. Beschrijving van de doelgroep De doelgroep bestaat uit beginnende ondernemers die 0 tot 2 jaar geleden een eigen bedrijf zijn gestart. Als ondernemer moet je jezelf altijd kunnen presenteren. Om ideeën te pitchen of om jezelf op de kaart te zetten. Ondernemers zijn ambitieus en houden van uitdaging. Ze zitten vol met goede ideeën, maar op de een of andere manier lukt het ze niet om een goede presentatie te houden. Er schuilt onzekerheid in de ondernemers. De onervarenheid is hiervan de reden. Ze weten niet wat ze kunnen verwachten en voelen zich enigzins onzeker ten opzichte van de meer ervaren concurrenten. Dit bleek onder meer uit gesprekken die zijn gevoerd met de doelgroep (Zie bijlage 3). Om een duidelijk profiel te schetsen van de doelgroep is er een persona gemaakt (Zie hoofdstuk 4.9). 4.3. Achtergrondinformatie Dat veel mensen een hekel hebben aan presenteren is bekend. Uit een onderzoek van De Presentatie Groep in samenwerking met 123test blijkt dat Nederlanders even bang zijn voor een terroristische aanslag als voor het ‘spreken voor een groep’. Naar verhouding vinden 750.000 Nederlanders spreken in het openbaar zelfs het engste dat er is. De top 5 van grootste angsten: 1. ongeluk van naasten 2. de dood 3. verlaten worden 4. spreken voor een groep 5. terrorisme Een veel voorkomende oorzaak van angsten is het feit dat men ergens geen controle over heeft. Denk hierbij aan angst voor spinnen of ziekte. Maar presenteren is juist iets dat je kunt leren. (123test) Wanneer er op Google gezocht wordt naar ‘presenteren’ treft men 2.070.000 resultaten. Men ziet al gauw opties als ‘’ presenteren is niet leuk”, “ik heb presenteerangst”, “hoe geef ik een goede presentatie”. Dit geeft al aan dat er door veel mensen gezocht wordt naar manieren om een goede presentatie te kunnen geven. Dat blijkt ook bij de resultaten op Google Trends. Er wordt veel gezocht naar tips om beter te kunnen presenteren.
9 4.4. Voorbereiding De ondernemers schenken gemiddeld zo’n 4 tot 6 uur aan het voorbereiden van een presentatie. Dat blijkt uit een enquête (Zie bijlage 4) gehouden onder 50 beginnende ondernemers uit verschillende delen van het land en werkzaam in verschillende soorten branches. Deze enquête is afgenomen om een realistisch beeld te schetsen van het gedrag van de doelgroep met betrekking tot het geven van presentaties. De voorbereiding vindt vaak thuis of op het werk plaats. Het oefenen gebeurt vaak door het verhaal in het hoofd door te nemen, voor de spiegel of voor bekenden. Hoeveel uur bereid je je gemiddeld voorop een presentatie?
Waar bereid je je voor op een presentatie?
Op welke manier oefen jij je presentatie? verhaal door in mijn hoofd
Het meerendeel van de ondervraagden vindt het wel leuk om te presenteren. De meeste ondernemers zijn van nature sociaalvaardig. Zij hebben vaak wel hun praatje klaar. Wat dat betreft valt het te verklaren waarom de meeste ondernemers het wel leuk vinden om te presenteren. Vind je het leuk om te presenteren?
4.5. Hulpmiddelen Uit de enquête kwam ook naar voren dat Powerpoint nog steeds vaak wordt gebruikt tijdens presentaties. Ook Prezi en Keynote zijn populair. Digitale presentaties hebben de voorkeur bij de ondernemers. De laptop wordt daarvoor het vaakst ingezet, maar ook de tablet wordt steeds vaker gebruikt. Van welk programma maak je gebruik om een presentatie te maken?
Welke hulpmiddelen gebruik je tijdens het presenteren?
4.6. Problemen tijdens het presenteren Op menig fora wordt er door scholieren, studenten , maar ook ondernemers (Forum KvK) om advies van anderen gevraagd als het aankomt op het gebied van presenteren. Hieruit blijkt dat er behoefte is om beter te worden in het presenteren. Uit observaties en gesprekken met een aantal beginnende ondernemers blijkt dat de problemen die zij ervaren tijdens het presenteren zeer uiteenlopend zijn. Angst, zenuwen, trillende stem, niet uit je woorden komen, zweethanden, blackouts, faalangst, een verveeld publiek en moeite om te overtuigen zijn enkele van de veel voorkomende problemen die worden genoemd.
10 Welke problemen heb jij wel eens ondervonden tijdens het presenteren? Ik heb last van zenuwen Ik heb last van fysieke ongemakken Ik vind het eng om voor veel mensen te spreken Ik weet niet hoe ik een goede presentatie moet geven. Mijn verhaal kwam niet goed over op het publiek. Anders
4.7. Probleemgroepen Ieder mens zit anders in elkaar en heeft zijn eigen problemen met presenteren. Volgens presentatiecoach Natasja van Schaik (zie bijlage 3.6) kun je de problemen onderscheiden in drie groepen; • • •
Mensen die te maken hebben met fysieke ongemakken, zoals kleuren van het gezicht en zweten. Mensen met een mentaal ongemak, waarbij het vooral tussen de oren zit. Bijvoorbeeld het krijgen van een blackout. Mensen met gebrek aan kennis over hoe je moet presenteren. Zij weten niet dat er technieken zijn waarmee je met meer gemak kunt presenteren.
Mensen die te maken hebben met presentatieangst vallen in de middelste groep. Zij hebben vooral een mentaal probleem. Presentatieangst hangt samen met: • Slechte ervaringen • Gebrek aan vaardigheden • Negatieve gedachten en denkpatronen Slechte ervaringen zorgen ervoor dat mensen denken dat het in het vervolg weer mis zal gaan. Mensen kunnen ook angstig worden, omdat ze geen idee hebben hoe ze moeten presenteren. Als je vantevoren de hele tijd denkt dat het mis zal gaan, dat mensen je gaan uitlachen of dat je de presentatie gaat verknallen dan zal dat ook angst veroorzaken. (Universiteit Leiden) Denkpatroon Wat opvalt is dat mensen die het niet leuk vinden om te presenteren vaak negatieve gedachten hebben wanneer zij moeten presenteren. Dit blijkt uit het experiment dat ik heb uitgevoerd. (Zie bijlage 1 voor de uitwerking van het experiment.) Door een beginnende ondernemer een dagboek bij te laten houden tijdens het proces van de presentatie, dus vanaf de voorbereiding tot aan de presentatie zelf, is er een opvallende uitkomst ontstaan. Mensen met een positieve gedachtengang stralen meer zelfverzekerdheid uit en hebben minder last van zenuwen. Dit blijkt ook uit twee observaties van presentaties. Iemand die het leuk vind om te presenteren heeft geen last van negatieve gedachten en komt zelfverzekerd over, terwijl iemand die een hekel heeft aan presenteren constant negatieve verwachtingen heeft en onzeker overkomt. Ondernemers die aangeven het leuk te vinden om te presenteren lopen tegen andere problemen aan dan diegene die het als niet leuk ervaren. Zij hebben meer moeite met “technische problemen”. Dus hoe zorg ik ervoor dat mijn publiek niet afhaakt of hoe open ik de presentatie. Terwijl de mensen die het niet leuk vinden om te presenteren meer last hebben van zenuwen, onzekerheid en negatieve denkpatronen.
11 4.8. Conclusie Beginnende ondernemers zijn ambitieus, maar tegelijkertijd ook onzeker. Die onzekerheid schuilt zich in de onervarenheid. Dit zien zij ook terug tijdens het presenteren. De problemen die zij ervaren zijn zeer uiteenlopend. Fysieke ongemakken, mentale ongemakken of een gebrek aan kennis. De doelgroep wil wel graag beter worden in het presenteren. Met al deze onderzoeksresultaten is er een persona gemaakt om een duidelijk en overzichtelijk beeld te geven van de doelgroep.
4.9. Persona Joost van Doorn Leeftijd: 23 jaar Beroep: Eigen mediabedrijf Jaren actief: 3 maanden Woonplaats:Amsterdam
“Het lukt me maar niet om anderen te overtuigen, dat is erg frustrerend.”
Joost is drie maanden geleden begonnen met zijn eigen bedrijf nadat hij is afgestudeerd. Hij is erg ambitieus en wil zich graag opwerken naar de top. Hij heeft echter moeite om opdrachten binnen te slepen. Dit komt doordat zijn presentaties niet altijd even vlekkeloos verlopen. En dat terwijl hij regelmatig moet pitchen. Joost wil graag van zijn onzekerheid af en wil leren om een goede presentatie te geven, waarmee hij al zijn klanten kan overtuigen. Hobby’s / computergebruik • Joost is in het bezit van een iPad. Deze gebruikt hij zowel voor zijn werk als privé. • Hij houdt er van om spelletjes te spelen op zijn tablet. Gedrag • Hij is onzeker over het feit dat hij een beginner is, dit uit zich tijdens het presenteren. • Hij heeft moeite om de aandacht van zijn publiek vast te houden tijdens het presenteren. • Hij is ambitieus en wil graag beter worden in de dingen die hij doet. Doelen • Leren om de aandacht van zijn publiek vast te houden • Zelfverzekerd overkomen tijdens het presenteren • Hij wil graag uitgedaagd worden
12
5. De presentatie We weten nu welke problemen de doelgroep ervaart tijdens het presenteren en hoe hun gedrag is. In dit hoofdstuk zal er uitgelegd worden waar een effectieve presentatie aan moet voldoen. Er zal een antwoord worden gegeven op de volgende deelvraag: Wat komt er allemaal bij kijken bij het geven van een effectieve presentatie? 5.1. Onderzoeksmethoden Om meer te weten te komen over presenteren is er op verschillende manieren onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Aan de hand van lesmateriaal van een cursus presenteren en met behulp van het boek “Spreken in het openbaar voor Dummies” van Malcolm Kushner wordt er beschreven waar een goede presentatie aan moet voldoen. Dit laatste boek staat vol met tips en oefeningen die je kunnen helpen bij het geven van een presentatie. Malcolm Kushner is een deskundige op het gebied van communicatie. Ook zijn er diverse sites bestudeerd die gespecialiseerd zijn in alles op het gebied van presentaties. Verder zijn er een aantal “colleges” bekeken op TedEX en YouTube van presentatie en communicatie deskundigen zoals, Amy Cuddy. Door twee presentaties te observeren is er ook met eigen ogen gekeken hoe het er aan toe gaat tijdens het presenteren. Door onderzoek te doen naar waar een goede presentatie aan moet voldoen is er rekening mee gehouden in het ontwerp van het eindproduct. Zo richt het eindproduct zich o.a. op het presenteren binnen een bepaalde tijd en op het interactie zoeken met het publiek. Hierover meer in hoofdstuk 10. 5.2. Definitie Presenteren: De eigen visie, ideeën of mening helder, duidelijk, en zonodig boeiend of enthousiasmerend overbrengen op anderen. (Encyclo, 2014) Presenteren is een output vaardigheid. De effectiviteit van een presentatie wordt bepaald door de mate waarin de zender van de informatie impact heeft op de ontvanger van de informatie. (Hogeschool van Amsterdam. Van Schaik, 2012) Presenteren is tevens een sociale activiteit. Het publiek speelt een cruciale rol in de productie van kennis. Dus presentaties enkel om informatie over te dragen zijn zinloos en maken geen gebruik van de potentie van presentaties. Een presentatie moet een goede balans creeren tussen spreken en luisteren en tussen de drie bouwstenen; Logos, ethos en pathos. Je argumenten (inhoud) kunnen nog zo goed zijn, maar als jouw lichaamstaal iets anders uitstraalt dan zal het moeilijker worden om je publiek te raken. (Excellentpresenteren, 2011)
13 5.3. De fases van het presenteren Presenteren is meer dan alleen maar je visie of je ideeën vertellen. Er komt veel meer bij kijken. Het gaat niet alleen om de inhoud, maar de manier waarop je iets vertelt is minstens zo belangrijk. Er moeten verschilllende fases doorlopen worden voordat je uiteindelijk een presentatie kunt geven. Volgens het boek “Spreken in het openbaar voor Dummies” van communicatie-deskundige Malcolm Kushner bestaat een presentatie uit onderstaande stappen. Stap 1: Allereerst bepaal je de doelstelling van de presentatie. Een presentatie kan verschillende doelen hebben. • Informatieoverdracht • Jezelf profileren • Stimuleren tot het maken van beslissingen • Je publiek verleiden • Vragen uitlokken • Je publiek provoceren tot debat • Poging tot leren • Inspireren van publiek om zich verder te verdiepen Voor startende ondernemers zal de presentatie vaak het doel hebben om zichzelf te profileren en anderen te stimuleren om beslissingen te maken. Dit bleek ook uit de gesprekken die ik heb gevoerd met een aantal beginnende ondernemers. Stap 2: De volgende stap is het brainstormen over de inhoud en de stijl. Wat ga je vertellen en op welke manier. Het is hierbij belangrijk om de behoeften van het publiek vast te stellen, de argumenten alvast te vormen en ervoor te zorgen dat je voldoende kennis hebt over het onderwerp. Voordat je gaat presenteren is het handig om jezelf de volgende vragen te stellen. • Hoeveel mensen zijn er? • Waarom zijn ze er? • Wat is de compositie van je publiek? • Wat is het begripsniveau van je publiek? • Wat is de status van je publiek? • Wat is jouw reputatie? • Vanuit welke positie ga je presenteren? Stap 3: Tijdens presentaties zullen er altijd mensen zijn die (kritische) vragen gaan stellen. Om te voorkomen dat je met je mond vol tanden staat is het handig om je hierop alvast voor te bereiden. Anticipeer op mogelijke vragen en bereid deze voor. Stap 4: De volgende stap is het schrijven van de speech en de visuele hulpmiddelen klaarmaken. Selecteer de bruikbare informatie die je hebt gevonden uit je onderzoek en deel je presentatie in. Elk verhaal heeft een kop en een staart. De romp verbindt de twee uiteinden. Stap 5: Tijdens het presenteren is het handig om een visueel hulpmiddel bij de hand te hebben. Powerpoint, Keypoint en Prezi zijn tools om je presentatie visueel aantrekkelijk mee te maken. Stap 6: Vervolgens ga je de presentatie oefenen. Dit kun je doen voor de spiegel of voor bekenden. Bepaal de lengte van de presentatie. En probeer de timing elke keer dat je oefent te verfijnen. Stap 7: Plankenkoorts aanpakken. Plankenkoorts is iets dat in je hoofd zit. Het heeft alles te maken met de manier waarop je tegen dingen aankijkt. Wanneer mensen alleen maar negatieve gedachtes hebben voordat zij moeten presenteren, dan zal dat ook zijn uitwerking hebben tijdens de presentatie. Stap 8: Na al deze stappen is het dan eindelijk het moment aangebroken; Je gaat de presentatie houden.
“I passionately believe that it is not just what you say that counts, it is also how you say it – that the success of your argument critically depends on your manner of presenting it.” Alain de Botton, writer.
14 5.4. Soorten presentaties We onderscheiden drie soorten presentaties. (leren.nl, 2014) • Overtuigingsgerichte presentaties • Kennisgeorienteerde presentaties • Gelegenheids presentaties Overtuigingsgerichte presentaties De overtuigingsgerichte presentatie is het meest van toepassing bij beginnende ondernemers. Zij zullen potentiële klanten willen overtuigen om met hen in zee te gaan. Het doel van deze presentaties is om anderen te overtuigen. Veel ondernemers hebben een verkooppraatje. Een verkooppresentatie heeft als doel het bedrijf zo goed mogelijk neer te zetten en de verkoop van producten en diensten te stimuleren. (leren.nl, 2014) Elevator Pitch Een veel voorkomende presentatie onder ondernemers is de Elevator Pitch. Vrij vertaald betekent ‘elevator pitch’ een verkooppraatje-in-de-lift. In de tijd van een ritje met de lift moet je jezelf presenteren als de ideale oplossing voor het probleem van je gesprekspartner. (Carrieretijger, 2013) Waarom is het geven van een Elevator Pitch zo belangrijk? Door het format, 60 tot 90 seconden, dwingt het je om je echt te beperken tot de kern. Welk probleem los je op? Voor welke klant? Waarom wil de klant juist jou hebben? Wat wil je dat ze over jou onthouden of wat wil je dat ze gaan doen? (Edo van Santen, 2014) 5.5. Onderdelen van een presentatie Tijdens het presenteren zijn er meerdere factoren waar rekening mee gehouden moet worden. Hieronder volgen de onderdelen van een presentatie: Omgaan met zenuwen De meeste mensen hebben last van zenuwen wanneer ze een publiek moeten toespreken. Ze krijgen last van natte handen, een onbestemd gevoel in de buik, of ze gaan trillen. Zelfs ervaren sprekers zijn nog regelmatig nerveus vlak voordat ze op gaan treden, en vinden het zelfs een slecht voorteken wanneer ze niet een lichte spanning voelen. Een zekere mate van nervositeit hoort dus bij het spreken in het openbaar. Zenuwen hebben niet altijd een slechte uitwerking. Ze helpen je op cruciale momenten beter te presteren en ze zorgen ervoor dat je je beter concentreert op de prestatie. Wanneer de zenuwen hoog gaan opspelen kan het echter een negatieve uitwerking hebben, zoals het krijgen van een black-out. (Marscha Furth, UVA) Een eerste indruk Wanneer je iemand voor het eerst ontmoet ben jij natuurlijk niet de enige die zich een indruk aan het vormen is: de ander is zich op het zelfde moment een indruk aan het vormen van jou! In het algemeen willen mensen graag goed voor de dag komen. Ook mensen die zeggen dat het ze niks kan schelen wat anderen denken. Een eerste indruk bepaald de verwachting die het publiek van je heeft. (Roos Vonk, Eersteindruk.nl) Houding Je houding vertelt het publiek al veel over jezelf. In je houding geef je non-verbale informatie over jezelf, informatie over wat voor een persoon je bent zonder dat je daarover iets hebt verteld. Een spreker die zijn schouders laat afhangen, alleen naar zijn aantekeningen of naar het plafond staart of die steeds op één been wiebelt, komt minder overtuigend over. (Marscha Furth, UVA) Lichaamstaal is van invloed op hoe anderen ons zien, maar het kan ook veranderen hoe we onszelf zien. Sociaal psycholoog Amy Cuddy toont in haar college op TEXex hoe “krachtposes”, een houding van zelfvertrouwen, zelfs wanneer wij ons onzeker voelen het testosteron- en cortisolniveaus in de hersenen kan beïnvloeden, en misschien zelfs een impact hebben op onze kans op succes. Als mensen meer zelfvertrouwen krijgen zullen zij ook beter worden in het geven van presentaties. (Amy Cuddy, 2012) Attitude Ook je attitude is belangrijk tijdens het presenteren. Mensen luisteren liever naar iemand die eerlijk en enthousiast is en met plezier zijn of haar verhaal vertelt, dan naar iemand die zonder emotie wat zinnen opdreunt. Door vol enthousiasme iets te vertellen kun je mensen inspireren en motiveren. De manier waarop je iets overbrengt kan het succes van je presentatie bepalen. Met een professionele attitude kom je bovendien een stuk geloofwaardiger over. (Karen de Vries, 2014)
15 Stemgebruik Stemgebruik is een belangrijk onderdeel van de presentatie. Luisteraars kunnen al veel horen aan de stem van een spreker: betrokkenheid, spanning, enthousiasme en mate van zelfvertrouwen. Mensen horen graag een duidelijk, natuurlijk stemgeluid. Tijdens een presentatie moet je letten op de volume, de intonatie, het spreektempo, de articulatie en de schrijftaal en spreektaal. (UVA, Mascha Furth) Interactie met het publiek Veel sprekers vergeten van de zenuwen tijdens de presentatie contact te leggen met het publiek. Ze klampen zich vast aan de tekst en hebben maar één doel voor ogen: zo gauw mogelijk het verhaal afdraaien, zodat het weer achter de rug is. Maar om overtuigend over te komen is het van groot belang dat het publiek zich persoonlijk aangesproken voelt. Een spreker kan contact met het publiek maken door de mensen in de zaal aan te kijken en door ze aan te spreken. Door oogcontact te maken, kun je het publiek aan je ‘binden’: wie luisteraars blijft aankijken, betrekt ze bij de inhoud van de presentatie. Je kunt het publiek ook bij de presentatie betrekken door het rechtstreeks aan te spreken. Zo kun je een open vraag stellen waar het publiek op kan antwoorden of tussendoor om bevestiging vragen met een gesloten vraag. (UVA, Mascha Furth) Inhoud De manier waarop je iets brengt is erg belangrijk, maar de inhoud uiteraard ook. Het publiek moet kunnen zien dat je weet waar je het over hebt. Kennis en deskundigheid worden vaak gewaardeerd door het publiek. Het is daarom ook erg belangrijk om je argumenten achter de hand te hebben, mochten er kritische vragen worden gesteld. (Kushner, 2004) 5.6. Conclusie Om een effectieve presentatie te kunnen geven is een goede voorbereiding belangrijk. De presentator moet weten wat hij wilt vertellen, een duidelijk doel hebben van zijn presentatie en kennis hebben over het onderwerp. Vooraf moet je duidelijk weten wie je publiek is en op welke manier je het verhaal gaat brengen. Tijdens het presenteren zijn er verschillende onderdelen waar men op moet letten. O.a. stemgebruik, taalgebruik, de inhoud van de presentatie, de houding en lichaamstaal, de attitude waarmee het verhaal wordt gebracht en het omgaan met de spanning. Wanneer kun je spreken van een effectieve presentatie? Om antwoord te geven op deze vraag heeft er een interview plaatsgevonden met een presentatiecoach (zie bijlage 4.6) en is er desk-research gedaan. Deskundigen op het gebied van presenteren weten waar een effectieve presentatie aan moet voldoen. Uiteindelijk is er een criterialijst ontstaan waar een effectieve presentatie en een effectieve presentator aan moet voldoen. Effectieve presentaties hebben: • Een heel duidelijke doelstelling. • Een goed doordacht argument om de doelstelling te ondersteunen. • Een duidelijk thema. • Visuele hulpmiddelen om de boodschap te versterken, in plaats van de aandacht er van af te leiden. • Inzicht in de behoeften van het publiek. • Een “hook” die het publiek trekt en hun motiveert om te luisteren. Effectieve presentator: • Enthousiasme en commitment aan het onderwerp. • Kennis van het onderwerp. • Zelfverzekerd gedrag (oogcontact, gebruik van stiltes, toon en spreektempo variëren, en open gebaren) • Overtuigende bewoordingen. • Taalgebruik dat past bij de stijl van het onderwerp van de presentatie. • Gepaste kleding. • Blijft dichtbij zichzelf. Wat wordt er meegenomen in het uiteindelijke product? Onzekerheid speelt een rol bij de doelgroep. Het concept zal er daarom op gericht zijn om de gebruiker te laten oefenen met presenteren, zodat zij zich op hun gemak gaan voelen voordat zij een echte presentatie moeten geven. De elevator pitch is een zeer korte presentatie die iedere ondernemer zou moeten beheersen. Vanwege de korte duur is het uitermate geschikt om te gebruiken in een spel. Een goede presentatie bestaat uit zowel techniek als attitude. De gebruiker zal zich daarom op beide gebieden kunnen verbeteren door het spelen van de game.
16
6. Leren presenteren Nu we weten waar de doelgroep moeite mee heeft en waar een effectieve presentatie aan moet voldoen gaan we in dit hoofdstuk achterhalen welke leermethodes geschikt zijn om te leren presenteren. Wat zijn effectieve leermethodes om presentatievaardigheden te verbeteren? 6.1. Onderzoeksmethodes Er is onderzoek gedaan naar de motivatie om te leren. Wat zorgt ervoor dat de beginnende ondernemers ook daadwerkelijk zullen gaan leren presenteren. Door boeken en artikelen te lezen ben ik hier meer te weten over gekomen. Ook is er onderzoek gedaan naar verschillende leerstijlen. Ieder mens zit anders in elkaar en leert op zijn eigen manier. Daarnaast is er door middel van desk-research gezocht naar oefeningen om presentaties te verbeteren en heeft er een gesprek plaatsgevonden met een presentatiecoach. 6.2. Zelfstandig leren Om zelfstandig te kunnen leren zijn allerlei vaardigheden nodig, zoals: jezelf motiveren, bepalen wat je leerdoel is, een aanpak kiezen, jezelf vragen stellen, eventueel hulp vragen, jezelf kunnen beoordelen, en dergelijke. (Janssen.T, 2002) 6.3. Motivatie om te leren Robbert van de Pluijm (IT-Works) schreef een whitepaper over gemotiveerd leren. Uit zijn onderzoek blijkt dat studenten die gemotiveerd zijn voor een leeractiviteit, meer tijd en moeite in het leren besteden. Ook gebruiken ze dat wat ze geleerd hebben vaker in de toekomst (Malone, 1980). Om het meest optimale leerresultaat te behalen, zullen gemotiveerde studenten ook enthousiast, gefocust en betrokken moeten zijn. Gemotiveerde studenten zijn geïnteresseerd in wat ze doen en hebben plezier in het leren. Ze doen hun uiterste best, en tonen groot doorzettingsvermogen. De studenten vertonen dan zelfgestuurd gedrag, meer gedreven door eigen wil dan door externe krachten (Ryan, 2006). Intrinsieke motivatie & extrinsieke motivatie Dit zelfgestuurd leergedrag kan voortkomen uit intrinsieke motivatie, waarbij de student betrokken is bij een activiteit vanuit eigen interesse of plezier, of bijvoorbeeld uit een vorm van extrinsieke motivatie. De student is dan gemotiveerd voor de activiteit, omdat de uitkomst van het leerproces door hem of haar belangrijk wordt gevonden. (Deci en Ryan, 1985). Intrinsieke motivatie is dus de motivatie die van binnenuit komt. Als we dit terugkoppelen naar het project, dan zou je kunnen zeggen dat de intrinsieke motivatie van de beginnende ondernemer bestaat uit de motivatie om vanuit zichzelf te willen leren presenteren. De behoefte om vanuit zichzelf beter te worden, oftewel zelfontplooiing. De extrinsieke motivatie is de beloning die vormt. Het feit dat je ziet dat je beter wordt in het presenteren. Dat je jezelf hebt ontwikkelt. Uit onderzoek van Deci en Ryan (1985) blijkt dat hoe groter de drang om ons gedrag zelf te mogen bepalen des te groter de motivatie tot leren zal zijn. Als activiteiten worden uitgevoerd uit interesse of persoonlijke betrokkenheid zal dat ook de motivatie tot leren verhogen. (Ryan, 2006). Het gevoel van competentie ontstaat als de leersituatie als uitdagend, maar niet te moeilijk, wordt ervaren. Als de uitdaging te klein is, treedt er verveling op en wordt er niet veel geleerd. Is de uitdaging te groot dan geeft men op en zal men weinig leren. Mensen zijn van nature gemotiveerd om vaardigheden te ontwikkelen en problemen op te lossen. Dit betreft de zogeheten “competentie-motivatie” (Bransford, 2000). Een leeruitdaging doet zich voor als er een groot verschil wordt ervaren tussen het begrip van de huidige situatie en al opgedane kennis of verwachting. Onderwijs dat als zinvol voor zichzelf wordt ervaren bevordert de motivatie. Ook als de activiteit veel inzet en/of tijd vraagt van de lerende.
17 6.4. Leerstijlen van Kolb Om iets te leren is het dus belangrijk om ook de motivatie te hebben om te leren. Leren kun je op verschillende manieren doen. In totaal zijn er 4 leerstijlen, dat wil zeggen 4 manieren waarop je dingen kunt leren. Afhankelijk van de leerstof en de situatie gebruik je een bepaalde leerstijl. Mensen hebben echter ook een favoriete manier van leren, oftewel een voorkeursleerstijl.
Leerpsycholoog Kolb was van mening dat een leerproces uit verschillende stappen bestaat. Hij noemde die stappen leerfasen en alle stappen samen een leercyclus. Een ‘leerervaring’ kan op iedere plaats in de cyclus starten, waarna je vervolgens de andere fasen, met de klok mee, doorloopt. Hij ontdekte ook dat ieder mens zijn eigen voorkeur heeft: de leerstijlen van Kolb. Die voorkeur wordt gevormd door een combinatie van twee leerfasen. Voor de dromer bijvoorbeeld zijn de concrete ervaring en de reflectie favoriet. Hij beheerst dat stukje van de cyclus het beste. (Bridge2learn, 2014) 6.5. Manieren om te leren Dukers & Baelemans heeft een lijst samengesteld met manieren om te leren die inspelen op de verschillende leerstijlen. Het zoveel mogelijk inspelen op de leervoorkeuren van mensen vergroot de effectiviteit van het leren, het verschaft meer grip op het leerproces, het vergroot de betrokkenheid, de acceptatie en het draagvlak, het geeft meer zelfvertrouwen en het leidt tot meer herkenbaarheid. Het ‘leren’ wordt plezieriger en minder belastend. (Dukers & Baelemans, 2012) • • • • • •
Observeren (leren door te kijken naar anderen, kunst afkijken) Participeren (leren door deel te nemen en te ‘sparren’ met anderen) Instuderen (leren door het verwerven van kennis) Uitproberen (leren door oefenen) Praktiseren (leren door te ontdekken) Reflecteren (leren door na te denken)
18 Als we kijken naar deze lijst dan valt op dat een aantal manieren ook ingezet kan worden voor het leren van presenteren. Leren door te observeren Je kunt leren door naar andere presentatoren te kijken. Menig presentatiecursussen laten deelnemers beelden zien van succesvolle presentaties en ook voorbeelden van slechte presentaties. Door het immiteren van andere presentatoren kun je tevens ontdekken welke presentatiestijl het beste bij je past. Het is goed om andere presentaties te beoordelen. Leg dit naast de manier waarop jij het zelf doet. Wat doe je anders, wat doe je niet, wat doe je juist wel? Wat kun jij hieruit leren? Welke fouten wil jij vermijden? (easy360 2011) Leren door instuderen Je kunt leren door middel van een theoretische benadering. Er zijn heel veel tips en oefeningen die je kunnen helpen bij het presenteren. Een gebrek aan kennis is een van de oorzaken van presentatieangst. Als de kennis er is zal dat een zorg minder zijn. Er is veel informatie beschikbaar over het onderwerp presentatievaardigheid in boeken, op internet of door middel van cursussen. Er is dus altijd wel iets te vinden dat qua toonzetting en inhoud aanspreekt.(easy360, 2011) Leren door praktiseren De cognitieve wetenschap noemt learning by doing, oftewel ervaringsleren, de effectiefste leermethode. Hoe realistischer en relevanter de ervaring, hoe groter het leereffect. (Ranj, 2014) Hoe vaker je het doet, des te beter het zal gaan. Oefening baart kunst. Probeer dingen uit en evalueer wat wel en wat niet goed en pas het toe in het vervolg. (easy360, 2011) Leren door reflecteren Wat ook vaak voorkomt tijdens presentatiecursussen is het inzetten van video. Als je jezelf terugziet op beeld, dan werkt dat confronterend. In de meeste gevallen zorgt het er ook voor dat het beeld dat een presentator van zichzelf heeft positief veranderd. Het is een goede manier van zelfreflectie, vindt ook presentatiecoach van Schaik. 6.6. Conclusie Er zijn verschillende effectieve manieren om te leren presenteren. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat de intrinsieke motivatie om beter te worden aanwezig is. Ieder mens heeft zijn eigen voorkeur voor een leerstijl. Je kunt leren presenteren door andere presentaties te observeren, door theoretische kennis in te studeren en vervolgens uit te voeren in de praktijk, of door te reflecteren. Om vooruitgang te boeken is het belangrijk om bewust te worden van wat je goed of fout doet en wat je hier aan kunt doen. Als de leersituatie als uitdagend wordt gezien, zal dat de kans op succesvol leren verhogen.
7.Concurrenten 7.1. Onderzoeksmethodes Door middel van desk-research is er gekeken naar verschillende aanbieders van presentatiecursussen, presentatie-apps en andere manieren waarmee men kan leren presenteren. Op welke facetten van het presenteren richten de verschillende cursussen zich en hoe zijn de recensies van cursisten? Daarnaast zijn er twee concurrerende presentatie-apps zelf gebruikt om te kunnen ervaren wat de sterke en zwakke punten zijn. Er is een overzicht gemaakt van een vijftal concurrenten om ze met elkaar te kunnen vergelijken. 7.2. Presentatiecursussen Er worden vele presentatiecursussen aangeboden op het internet. Wat opvalt is dat deze vrij prijzig zijn. Voor een goede presentatiecursus kun je al enkele honderden euro’s kwijt zijn. Tijdens deze cursussen worden alle facetten van presenteren behandeld. En dat gebeurt op diverse manieren. Er zijn trainingen die specifiek gericht zijn op één onderdeel zoals bijvoorbeeld stem- en klanktrainingen of een cursus over spreekangst, maar er zijn ook cursussen die alle facetten behandelen. 7.3. Online concurrenten Ook zijn er talloze websites en blogs met handige tips en adviezen om je presentatievaardigheden te verbeteren. Op het gebied van mobiele applicaties heb je de app Presenter Pro. Een engelstalige app waarin je wordt geinformeerd over alle onderdelen van een presentatie. Van je stem tot je houding. Het is echter alleen tekstuele informatie. Er is op dit moment nog geen applicatie op te markt waarmee je ook daadwerkelijk een presentatie kunt oefenen door het te doen.
19 7.4. Overzicht concurrenten
Naam
Type
Sterke punten
Zwakke punten
Prijs
Bridge2learn
Cursus
• •
Individuele oefeningen Persoonlijk begeleidingstraject Inzetten van video
• •
Prijzig Men oefent niet voor een publiek
395 euro
Veel tips en theoretische kennis Mogelijkheid om presentaties te beoordelen Gratis Veel theorie Hulp bij het neerzetten van een goede elevator pitch Presenteren voor medecursisten
• •
Weinig praktijk Alleen Engelstalig
gratis
• •
Prijzig Je bent een hele dag kwijt
380 euro
Oefenen voor een virtueel publiek Focus op zowel techniek als het mentale vlak Inzetten van video Voorbeeldmateriaal (video) Veel nuttige tips Tweetalig (NL en EN)
•
Wachtlijst
afhankelijk van doelen presentator
•
Geen praktijk
Gratis
bron: http://www.persoonlijke-leerstijl.com/begeleidingstraject_presentatievaardigheden.html
Presenter Pro bron: App Store
Speechen.nl
• App
Cursus
bron: http://speechen.nl/de-kernvan-presenteren/
Speaking Happens
• • • • • •
Coaching
•
bron: http://www.speakinghappens. nl/
•
Elevator Pitch App (Edo van Santen)
• • • •
bron: App Store
App
Bovenstaande apps en cursussen kunnen we zien als belangrijke concurrenten. Zij voorzien in dezelfde behoeften. Het uiteindelijke product zal een ipad-app worden, vandaar dat er ook gekeken is naar apps. De overige drie concurrenten zijn cursussen die redelijke bekendheid genieten of hoog zijn aangeschreven. 7.5. Conclusie Het voordeel van een presentatiecursus is dat men vaak goede persoonlijke begeleiding krijgt van een professionele presentatiecoach. Men krijgt veel individuele aandacht en ook de mogelijkheid om te oefen voor mede-cursisten. Vaak wordt ook video ingezet, waarbij de cursist een goed beeld krijgt van zijn of haar eigen sterktes en zwaktes. Tijdens de meeste cursussen is er aandacht voor alle facetten van het presenteren. Zowel het mentale gebeuren als de presentatietechnieken. Bij de presentatie-trainingen van Speaking Happens laten ze mensen oefenen met een virtueel publiek. Volgens Speaking Happens maken hersenen nauwelijks onderscheid tussen een gefilmd publiek dat je levensgroot vertoont en een echt publiek. Als spreker ervaar je dezelfde gevoelens. Speaking Happens werkt daarom met een virtueel publiek waarbij je op een veilige manier vertrouwd kan raken met spreken voor een groep. Bij deze methode kun je het virtuele publiek zich laten vervelen en op hun telefoon laten kijken, maar je kan ze ook geinteresseerd laten opleven als het spannend wordt. Deze methode werkt, omdat de spreker zo een positieve ervaring kan opdoen met presenteren voor publiek. (Speaking Happens) Het nadeel van deelnemen aan presentatiecursussen is vaak de hoge prijs die je ervoor moet betalen. Je kunt al gauw enkele honderden euro’s kwijt zijn. Ook moet men tijd vrij kunnen maken om een cursus te kunnen volgen. Op het gebied van apps, zijn er enkel concurrenten die zich richten op het leren via een theoretische benadering. Zo is er de Engelstalige app Presenter Pro. Deze app voorziet je van informatie over werkelijk alle onderdelen van het presenteren. Je kunt er echter niet mee in de praktijk oefenen. Er is nog niet echt een app op de markt, waarmee je ook daadwerkelijk zelf kunt oefenen. Daar ligt een gat in de markt, want zoals in een eerder hoofdstuk beschreven is het leren door te doen de meest effectieve leermethode om een vaardigheid te leren.
20
8. E-learning We weten inmiddels wat effectieve leermethodes zijn om te leren presenteren en welke concurrenten er op de markt zijn. Omdat de focus ligt op een digitale oplossing, zal er onderzoek gedaan worden naar e-learning: leren op een digitale manier. De volgende deelvraag zal hierbij worden beantwoord: Wat is de kracht van e-learning? 8.1. Onderzoeksmethodes Door middel van deskresearch en gesprekken met deskundigen is er achterhaald wat e-learning is en wat de voor en nadelen zijn. Hier is uiteindelijk een analyse en een conclusie van gemaakt. 8.2. Definitie E-learning is de toepassing van informatie en communicatietechnologie (ICT) op leerprocessen binnen een organisatie. (Van der Hoog en Fillipine, 2006) 8.3. Inzetten van e-learning ICT kan op verschillende manieren worden ingezet om leren vorm te geven. (e-learning.nl, 2013) Dit hangt af van de volgende factoren: • Formeel – informeel • Didactiek • Asynchroon – synchroon • Mate van technologie Formeel & informeel Van formeel leren is sprake als het leren doelbewust en systematisch plaatsvindt. Een organisatie (school of opleidingsinstituut) is initiatiefnemer van dit leren dat de vorm heeft van een cursus of opleiding. Van informeel leren is sprake als leren meer spontaan plaats vindt, op initiatief van de lerende zelf. In dit project gaan wij uit van het laatste. De beginnende ondernemers zullen zelfstandig moeten leren en ook uitzich zelf de motivatie moeten zoeken om beter te worden in het presenteren. Didactiek Er zijn verschillende theorieën over hoe jongeren en volwassenen leren. Deze theorieën zijn ook van invloed op e-learning. Sommigen vinden dat je het beste kunt leren bepaalde kennis op te nemen (bijvoorbeeld via een docent die de kennis overdraagt). Veel herhalen en positieve bekrachtiging zijn daarbij van belang. Doet de lerende iets goed, dan wordt hij beloond. Anders “gestraft”. Maar er zijn ook mensen die er vanuit gaan dat er niet zo iets is als “vast staande kennis”. Deze mensen willen afstappen van het systeem waarin een docent de leerstof instrueert aan een groep lerenden met verschillende leerbehoeften. In plaats daarvan richten ze zich op het versterken van eigen verantwoordelijkheid van de lerende, het creëren van samenwerkend leren, en het benutten van relevante werkomgevingen als leeromgeving (Rubens & Admiraal, 2003). Asynchroon – synchroon Bij het vormgeven van e-learning kun je kiezen voor synchroon of asynchroon leren. Bij asynchroon leren gaat het om een leersituatie waarin de interactie in tijd vertraagd is (Van der Pool & Smits, 2003). Lerenden kunnen onafhankelijk van tijd en plaats in hun eigen tijdschema en tempo leren. Bij synchroon e-learning bevinden de lerenden zich niet op dezelfde plaats, maar voeren zij wel leeractiviteiten op hetzelfde moment uit. Meestal gaat het daarbij om bijeenkomsten die begeleid worden door een moderator of om bijeenkomsten waar één persoon op afstand een inleiding verzorgd (waar anderen dan via hun computer op kunnen reageren). Voorbeelden zijn real-time chat en video of audio conferencing. Bij synchroon leren kan direct feedback gegeven worden en is de docent of begeleider in staat om de inhoud van de sessie indien nodig aan te passen. Synchrone vormen van e-learning vergen wel meer organisatie (denk aan de logistiek) en zijn minder flexibel (lerenden kunnen minder goed in eigen tijd en tempo leren). (e-learning.nl, 2013)
21 Mate van technologie Hoe e-learning wordt vormgegeven hangt ook af van het soort technologie dat wordt ingezet en vooral de mate waarin technologie wordt gebruikt. Aanvankelijk werd e-learning vooral gezien als volledig online leren. Deze manier van leren bleek in de praktijk lang niet altijd goed te werken. Veel lerenden stopten voortijdig met de cursus. Vervolgens is men beter gaan nadenken over een wenselijke mix tussen “face-to-face” leren en online leren. Dit wordt “blended learning” genoemd. Er wordt daarbij bijvoorbeeld gekeken naar hoe ICT de fysieke leeractiviteiten kan versterken (“technology enhanced learning”). Volledig online leren vindt meestal alleen plaats als de betrokkenen niet in staat zijn om elkaar persoonlijk te ontmoeten (bijvoorbeeld door grote afstanden). 8.4. Voor- en nadelen van e-learning Aan de hand van een lijst met voor- en nadelen van e-learning samengesteld door www.e-learning.nl analyseren we de kracht van e-learning. Deze lijst is samengesteld aan de hand van verschillende bronnen. De punten die van toepassing zijn voor dit project zijn hieronder samengesteld. Voordelen e-learning Flexibiliteit Lerenden hebben tot 24 uur en zeven dagen per week toegang tot de leeromgeving. Het leermateriaal kan gemakkelijk in ‘brokjes’ worden verdeeld, waardoor de cursist de stof beter naar eigen behoefte kan opnemen. Het is mogelijk dat lerenden plaats- en tijdonafhankelijk leren, en dat ze precies datgene leren wat ze nodig hebben, op het moment dat ze het nodig hebben. Besparing trainingstijd Bij e-learning kunnen lerenden beter in eigen tempo leren en net zo veel tijd aan de training besteden, als zij dat nodig hebben. Snelle lerenden zullen daardoor minder tijd besteden aan de training. Besparing reistijd en reis- en verblijfskosten Dankzij e-learning hoeven lerenden minder te reizen om deel te nemen aan cursussen of opleidingen. Ze geven ook minder geld uit aan reis- en verblijfskosten. Didactische voordelen Een belangrijke winst van e-learning, is het feit dat het mogelijk is met ICT een rijkere leeromgeving te maken. Daar zijn veel voorbeelden van te geven. Zo is het mogelijk om geautomatiseerd voortgangstoetsen af te nemen. Via simulaties en games kunnen lerenden in een veilige omgeving leren om gaan met complexe problemen, hun risico’s en onzekerheden. Door complexe vraagstukken te visualiseren, kunnen zij meer betekenis aan verbinden (wat een belangrijke voorwaarde voor leren is). Een laatste voorbeeld is dat je leren volgens verschillende leerstijlen via een elektronische leeromgeving mogelijk kun maken. Competentiegericht leren Cursisten kunnen met behulp van ICT ook competentiegericht leren. Ze doen eerst een test om te zien welke competenties ze kunnen verbeteren en op basis daarvan kan de e-learning cursus starten. Nadelen e-learning Vereiste houding en vaardigheden E-learning doet een fors beroep op de werkdiscipline van de cursist. Met andere woorden, het vraagt een hoge inzet en een goede motivatie. Ook behoort een cursist te beschikken over ICT-vaardigheden. Dit betekent dat hij in ieder geval goed overweg moet kunnen met internet. Voorkeur voor leren De meeste mensen leren het liefst via persoonlijke contacten. Diverse onderzoeken wijzen uit dat lerenden ICT vermijden, als het even kan. Dit nadeel wordt waarschijnlijk minder naarmate degenen die zijn opgegroeid met de computer en Internet deel nemen aan opleidingen (“net generation”). Maar ook dan is het de vraag of men ook graag via Internettechnologie wil leren. In de praktijk blijkt bijvoorbeeld dat ICT-ers ook het liefste face-to-face trainingen volgen, omdat men al de hele dag met ICT werkt.
22 Leren in eigen tijd Een werkgever vindt het ongetwijfeld prachtig dat zijn werknemers niet meer overdag naar een cursus moeten, maar de lerenden zelf zullen minder gemotiveerd zijn om in eigen tijd te gaan leren terwijl men nu in de tijd van de baas een cursus mag volgen. Niet altijd geschikt Het is niet mogelijk om alle leerdoelen te bereiken met e-learning. Wie durft bijvoorbeeld zijn blinde darm te laten verwijderen door een arts die online geleerd heeft te opereren? 8.5. Leren met tablet Er is een opkomst van mobiele apps waarbij je vaardigheden kunt ontwikkelen of persoonlijke doelen kunt bewerkstelligen. (FrankWatching, 2013) Enkele voorbeelden zijn RunKeeper (hardlopen), SuperBetter (motiveren), Stress Check (minder stress) en Headspace (ontspannen). Mensen zijn ambitieus en willen vaak beter worden in dingen. Er zijn tegenwoordig vele apps waarbij je jezelf kunt ontwikkelen. Wat hierbij opvalt is dat bij deze apps ook gamification is toegepast om een vaardigheid te leren of om een bepaald doel te bereiken. Beter worden in presenteren is natuurlijk ook een persoonlijk doel wat ondernemers willen bewerkstelligen. Vanwege de handzaamheid is de tablet een ideaal apparaat om content op te bekijken. Het apparaat kan helpen onderwijs te ondersteunen omdat het ideaal is voor het consumeren van content. Het vergaren van kennis kan voor leerlingen een stuk aantrekkelijker worden gemaakt en iedere leerling kan eenvoudiger in zijn eigen tempo werken. Met de tablet en internet binnen handbereik wordt het voor de leerling laagdrempelig om informatie op te gaan zoeken. Door het toevoegen van video’s, simulaties, spelletjes en opdrachten aan de theorie zal de leerling met meer plezier kennis opdoen op de tablet. (Technologie-onderwijs, 2014) Leren op een iPad blijkt tevens ook zeer effectief te zijn. Op een school in Californië werd een experiment gehouden met leerlingen die leerden via een iPad-app en leerlingen die leerden op de ouderwetse manier; met een boek. En wat bleek: de scholieren met de beste score leerden door middel van de iPad-app HMH Fuse: Algebra I. 78 procent van de scholieren die de iPad-app gebruikten wist een ‘goed cijfer’ te halen, terwijl het bij de studenten die uit een boek leerden 59 procent was. (Jolien Ruiten, 2013) Uit onderzoek van Flurry blijkt dat we de meeste tijd op onze mobiele apparaten besteden aan spelletjes. (Tabletmagazine, 2014) Flurry heeft de gegevens van 400.000 applicaties op 1,3 miljard iOS en Android tablets en smartphones verzameld, en aan de hand hiervan uiteen gezet welke toepassingen het meest gebruikt worden. Volgens het onderzoeksbureau spenderen we gemiddeld 2 uur en 42 minuten per dag op de mobiele apparaten, 2,5 procent langer dan een jaar eerder. Een onderscheid tussen tablets en smartphones wordt niet gemaakt. Van de tijd die we op onze tablets en smartphone spenderen wordt 14 procent ingezet voor het surfen op het internet. De apps waar de meeste tijd aan besteed wordt zijn de spelletjes. Games zijn verantwoordelijk voor 32 procent van de tijd die we op iOS en Android apparaten besteden. 8.6. Conclusie De kracht van e-learning is dat de leerling, in dit geval de beginnende ondernemer, zelf kan bepalen waar en wanneer hij wilt leren. De leerling bepaalt het leertempo. Het bespaart de doelgroep een hoop geld en tijd, wanneer zij kunnen leren presenteren op een digitale manier. Met e-learning kun je leren volgens verschillende leerstijlen mogelijk maken. Je bent niet meer afhankelijk van een docent. Het is echter wel belangrijk dat de gebruiker zelfstandig kan leren. Het zal tenslotte ook in zijn eigen tijd moeten gebeuren. Er moet dus een manier gevonden worden om de gebruiker hiervoor te motiveren. Dat zou kunnen door middel van een game op de tablet. De iPad is een zeer geschikt medium om mee te leren.
23
9. Gamification Leren op een digitale manier kan dus erg effectief zijn. In dit hoofdstuk gaan we verder in op het onderwerp Gamification. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de doelgroep het leuk gaat vinden om de applicatie te gebruiken. Kunnen we ze motiveren om te gaan leren door middel van het spelen van een game? Wat is gamification en hoe kun je het inzetten als leermethode? 9.1. Onderzoeksmethodes Om deze vraag te beantwoorden is er deskresearch gedaan naar gamification en e-learning. Er zijn artikelen gelezen zoals die van The Fun Theory over hoe je activiteiten leuker kunt maken en het leerrendement kunt verhogen door er een spelelement aan toe te voegen. Ook zijn er voorbeeldcases bekeken van onder ander Ijsfontein en Ranj-games, zij zijn gespecialiseerd in serious games. Er is onderzocht wat nou het verschil is tussen gamification, games en serious gaming. En hoe kan gamification er voor zorgen dat er deep learning wordt bereikt? 9.2. Definitie Gamification is het toepassen van gamedenken en gametechnieken in niet-game omgevingen. Bij gamification gebruik je spelelementen om gebruikers te motiveren en hun ervaring te verrijken. Het principe van gamification is niet nieuw, we spelen al eeuwen spelletjes. 72% van de huishoudens speelt inmiddels video games. Daarin ervaren we hoe effectief games zijn in het verleiden, vastgrijpen, motiveren en binden van hun spelers. Die technieken toepassen in de echte wereld is waar gamification over gaat. Bij gamification staat centraal dat je gedrag wilt stimuleren. Dit doe je door in te spelen op de intrinsieke motivatie. Dit is de motivatie die uit een persoon zelf komt. De achterliggende redenen die mensen hebben om bepaalde dingen te doen. Bijvoorbeeld leren, status of erkenning. (Marketingfacts, 2013) 9.3. Toepassen van gamification De gamification methode die nu veel wordt toegepast is veelal gebaseerd op extrinsieke vormen van motivatie. Om een voorbeeld te geven: “Als je voor ons deze saaie enquête doorloopt, dan krijg je daarvoor een beloning in de vorm van korting, punten of credits.” Deze vorm van motiveren werkt maar tijdelijk, spreekt niet een dieper liggende behoefte of bevrediging aan en is daardoor niet effectief op de langere termijn. (FrankWatching, 2012) Gamification gebaseerd op intrinsieke motivatie werkt daarentegen veel krachtiger en ook voor een langere periode. (FrankWatching. Christiaan Kromme, 2012) Je gaat hier niet alleen mensen belonen als zij door een saai proces heen zijn gelopen, maar je gaat het proces zelf ook aanpassen om ervoor te zorgen dat het proces doorlopen op zich al leuk is. In de gamewereld zien we precies hetzelfde: je hebt games die men speelt om een bepaalde highscore te halen en je hebt games die men eenvoudigweg blijft spelen omdat het spel leuk is. Als we wat beter naar de menselijke psychologie gaan kijken, dan zien we dat mensen bepaalde universele psychologische kenmerken hebben waarop ons gedrag is gebaseerd. En als we dieper in deze universele kenmerken duiken, dan zien we al snel dat we helemaal niet zoveel van elkaar verschillen als dat we zelf denken. Enkele menselijke psychologische kenmerken toegelicht: (Hunicke, R.) Uitdaging en competitie: mensen worden graag uitgedaagd; mensen willen zich van nature bewijzen. Maar is de uitdaging te groot, dan durven we hem niet aan te gaan; is de uitdaging te klein, dan beginnen we er niet eens aan. Vriendschappen: sociale relaties zijn erg belangrijk voor mensen, dit geeft ons het gevoel dat we onderdeel zijn van iets groters dan onszelf. Ontdekken en verkennen: iedereen heeft een zekere mate van nieuwsgierigheid, we willen van nature allemaal weten wat het onbekende ons te bieden heeft. Dankzij deze natuurlijke eigenschap ontwikkelen wij ons namelijk als mens, nieuwsgierigheid verleid ons tot het we verkennen nieuwe plekken en het uitvinden nieuwe manieren om iets te doen. Expressie: identiteit, zelfexpressie en erkenning is voor iedereen erg belangrijk, dit bevestigt namelijk wie we zijn. Rangorde: reputatie en status geven ons meer zelfvertrouwen en aanzien binnen een sociale groep. De achterliggende psychologische principes motiveren mensen vanuit natuurlijke drivers tot het veranderen van gedrag. Ook al zijn we als mens allemaal anders, we worden veelal gedreven door dezelfde psychologische principes. (FrankWatching, 2012)
24 9.4. Leren en gamen Bij traditionelere manieren van leren wordt aan het begin de theorie uiteengezet. Vervolgens wordt die theorie geoefend en toegepast om tot slot te worden getoetst. Een groot nadeel van deze methode is dat pas aan het einde van het traject de relevantie duidelijk wordt. In een spel is dat precies andersom. De speler krijgt direct alle verantwoordelijkheid en het vertrouwen. Dit vertrouwen geeft de speler meer energie en doorzettingsvermogen om zijn taak uit te voeren, dan wanneer hij zijn geschiktheid eerst via een lange en moeizame weg moet bewijzen. Het spelen van een game is eigenlijk een opeenstapeling van het maken van fouten. Beschikt de game over een goed feedbacksysteem, dan past de speler zijn fouten aan en leert proefondervindelijk. (Ijsfontein, 2014) Bij traditionele vormen van leren weet je eigenlijk pas waar je staat nadat je een toets hebt gedaan. Nog los van de lage effectiviteit van dit systeem, houdt het geen rekening met de verschillen in leervermogen van de studenten. In een game wordt de speler geconfronteerd met een opeenvolging van korte feedbackloops, waarbij het systeem zich continu aanpast aan het specifieke niveau van elke speler. De leerstof wordt traag aangereikt op het moment dat iemand het moeilijk vindt en snel wanneer de speler het uitstekend begrijpt. Dankzij de korte feedbackloops vindt een speler vanzelf zijn eigen tempo en doorloopt hij een veel natuurlijker leercurve. (Ijsfontein, 2014) 9.5. Verschil gamification & serious games Als je een onderscheid tussen serious games en gamification wilt maken, dan zou je kunnen zeggen dat serious games tijdelijke, afgebakende omgevingen zijn waarin elementen uit de werkelijkheid worden nagebootst, terwijl het bij gamification juist andersom is. Daar worden principes vanuit de gamewereld in de werkelijkheid geïmplementeerd. Serious games zijn niet puur voor het vermaak ontwikkeld. Gamification projecten spelen zich af “in de werkelijkheid”, terwijl serious games zich afspelen in een fictieve game omgeving. Dit levert een verschil op voor de speler. Wanneer iemand een spel speelt weet hij dat er in dat spel andere regels gelden dan in werkelijkheid, en de speler committeert zich daaraan. De speler weet dat het niet echt is maar doet alsof. Hierdoor wint het spel aan realisme, maar dit principe levert voor de speler ook een veilige omgeving op waarin hij vrij kan experimenteren, zonder het risico op ernstige consequenties. (Ranj, 2014) 9.6. Conclusie Gamification is het toepassen van gamedenken en gametechnieken in niet-game omgevingen. Bij gamification staat centraal dat je gedrag wilt stimuleren. Dit doe je door in te spelen op de intrinsieke motivatie. Dit kan door in te spelen op de menselijke psychologische kenmerken. Zo willen mensen zich van nature bewijzen en houden ze van uitdagingen. Hier kun je op inspelen door een spel te maken waar een uitdaging in zit voor de gebruiker. Het verdienen van punten of het krijgen van kortingen zorgen voor extrinsieke motivatie. Deze werken echter vooral op de kortere termijn. Het voordeel van het leren via een game is dat de leerling continue feedback krijgt. Tijdens het spelen van een game weet de gebruiker waar hij staat en waar hij aan moet werken.
25
10. Concept In dit hoofdstuk volgt het concept dat is bedacht om een antwoord te geven op de hoofdvraag. Naar aanleiding van het onderzoek naar de doelgroep, het presenteren, het leren van vaardigheden, e-learning en gamification is er na diverse brainstormsessies een concept ontstaan dat als oplossing gezien kan worden voor het probleem. Dit hoofdstuk geeft antwoord op de volgende deelvraag? Waar moet de applicatie aan voldoen? 10.1. Onderzoeksmethodes Door middel van een brainstormsessie is er een gameconcept bedacht waarmee ondernemers hun presentatieskills kunnen verbeteren. Tijdens het bedenken van het concept heb ik mij laten inspireren door te kijken naar andere apps (bijlage 10). Een game heeft een verhaal, een flow en gameplay. Er is een user scenario (bijlage 6) gemaakt, zodat duidelijk wordt hoe de game gespeeld moet worden. Ook is er een sitemap (bijlage 8) en een flowchart (bijlage 9) gemaakt. Voor de gameplay is er onderzoek gedaan doen naar verschillende game-elementen. Het concept is getest bij de doelgroep door middel van interviews en door middel van een paper prototype test (bijlage 11). De keuzes die zijn gemaakt bij het bedenken van het concept en het ontwerpen van het product zijn gebasseerd op de belangrijkste uitkomsten van mijn onderzoek. 10.2. Kernidee PitchCam is een iPad-game, waarmee beginnende ondernemers pitches kunnen geven en pitches kunnen beoordelen door middel van videochat. Voordat het spel begint kan de gebruiker aangeven welke rol hij of zij wilt aannemen; Presentator of beoordelaar. De gebruiker wordt automatisch gekoppeld aan een willekeurig persoon. De uitdaging voor de presentator is om binnen 1 minuut een pitch te houden en de beoordelaar te overtuigen. De beoordelaar geeft rapportcijfers en krijgt daarnaast ook de mogelijkheid om weg te klikken. Omdat het voor de gebruikers eng kan zijn om direct een pitch te geven tegenover een onbekend persoon is er ook de mogelijkheid om eerst te oefenen voor een virtueel publiek. Door middel van een interactieve video, waarbij de gebruiker een publiek ziet zitten, kan de gebruiker een pitch geven en deze ervaart dan direct het gevoel van een echt publiek. Het publiek reageert op beweging en geluid. Wanneer er niks gebeurt, dan raakt het publiek afgeleid en verveeld. Aan de gebruiker de taak om door middel van opdrachten de aandacht van het publiek vast te houden. Door middel van een aandachtsmeter kan de gebruiker zien of hij de aandacht van het publiek heeft of juist niet. De gebruiker kan zijn of haar ontwikkeling terugzien bij de statistieken. Hier kunnen ook eerdere pitches teruggekeken worden. Om een duidelijk beeld te geven over de werking van het concept is er een scenario (bijlage 6) geschreven. 10.3. User requirements Naar aanleiding van gesprekken met de doelgroep is er een user requirements list samengesteld, dit is gedaan met behulp van de onderstaande MoSCoW-methode. De hierin genoemde functionaliteiten moeten aanwezig zijn in het product. Must have De gebruiker moet een eigen profiel aanmaken. De gebruiker moet zijn camera kunnen aanzetten. De gebruiker moet feedback krijgen op zijn presentatie. De gebruiker moet andere presentaties kunnen bekijken. De gebruiker moet zijn eigen pitches terug kunnen kijken. De gebruiker moet inzicht krijgen in zijn ontwikkeling. Should have De gebruiker moet kunnen oefenen voordat zij het spel gaan spelen. De beoordelaar moet de mogelijkheid krijgen om de pitch te stoppen. De gebruiker kan punten verdienen, zowel als presentator als beoordelaar. De beoordelaar moet de mogelijkheid krijgen om naast cijfers ook commentaar te kunnen geven. Could have De gebruiker kan de scores van anderen zien. De gebruiker kan de scores van zijn eigen vrienden zien.
26 10.4. Spelregels Om de spelers te motiveren om zo vaak mogelijk te oefenen met presenteren kunnen er punten en prestaties verdiend worden. Om te voorkomen dat gebruikers met opzet iemand gaan wegklikken worden er ook straffen uitgedeeld. • Voor elke geslaagde pitch krijgt de pitcher één punt toegekend. • De speler kan prestaties behalen met het spelen van de game. Zo kan hij of zij bijvoorbeeld een prestatie behalen, wanneer de speler 50 keer een presentatie heeft beoordeeld, of wanneer de speler 3 keer achter elkaar een geslaagde pitch geeft. • De pitcher krijgt altijd feedback, ook wanneer er voortijdig is weggeklikt. • Iemand wegklikken binnen 10 seconden levert een punt in mindering op. • Stoppen met spelen tijdens een presentatie levert een punt in mindering op.
10.5. Schermontwerpen Om duidelijk aan te geven hoe het product er uit komt te zien volgen nu de schermontwerpen. Door middel van een korte uitleg wordt aangegeven wat je op de pagina kunt doen.
Op het homescherm heeft de gebruiker een aantal opties. De gebruiker kan inloggen via facebook en op deze manier zijn eigen ontwikkeling bij houden op een persoonlijke pagina. Om de app zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken is er een speluitleg toegevoegd, waarbij duidelijk wordt uitgelegd wat de bedoeling is van het spel en wat de gebruiker allemaal kan doen.
Op de persoonlijke pagina kan de gebruiker zijn of haar ontwikkeling zien. Er is de mogelijkheid om eigen pitches terug te kijken en je kunt zien welke prestaties je al hebt behaald.
27
Alle statistieken worden bijgehouden. Hoevaak je de game speelt, hoeveel succesvolle pitches je geeft en wat je gemiddelde cijfer is. Leuke feiten om bij te houden. Het behalen van deze prestaties moet de gebruiker tevens motiveren om vaker te spelen. Op de rankingpagina kan de gebruiker zien welke spelers de meeste succesvolle pitches hebben gegeven en welke spelers de hoogste beoordelingen hebben gekeregen.
In de oefenmodus krijg je de kans om te presenteren voor een virtueel publiek. Je kunt zelf aangeven hoe groot het publiek is en in wat voor stemming zij zijn. Ook de lengte van de presentatie kun je aangeven. Aan de linkerkant is een aandachtsmeter te zien. De bedoeling is dat deze groen wordt. Terwijl de gebruiker een presentatie geeft, reageert het publiek op wat er gebeurd. Dit gebeurt door middel van geluid en beweging. Wanneer de gebruiker bijvoorbeeld zacht praat, valt het publiek in slaap en krijg je de opdracht om wat harder te praten. Of wanneer de gebruiker monotoon spreekt, krijgt hij de tip op wat meer met verschillende toonhoogtes te variëren. Het publiek leeft vervolgens op en de aandachtsmeter wordt groen. Met tekstwolken komen er tips in beeld waarmee je de aandacht van het publiek kunt trekken.
Wanneer de gebruiker voldoende heeft geoefend en zelfvertrouwen heeft gekweekt voor een virtueel publiek, kan hij of zij gaan pitchen voor een echt persoon. De gebruiker kan kiezen tussen twee rollen: Pitcher of beoordelaar.
28
Wanneer de gebruiker kiest voor de rol van beoordelaar is het de bedoeling om naar de presentatie van de pitcher te kijken en deze te beoordelen op de punten die in beeld staan. Tijdens de presentatie (die 60 seconden mag duren) krijgt de gebruiker de kans om de ander weg te klikken als hij of zij niet overtuigd. Stoppen met het spel, tijdens een pitch wordt bestraft met punten in mindering. De pitcher ziet in beeld wat de opdracht is en moet de ander zien te overtuigen binnen 1 minuut. De gebruiker kan tijdens zijn pitch stoppen met het spel, dit zal wel punten in mindering opleveren.
Je kunt feedback geven door cijfers te geven voor diverse onderdelen van de presentatie. Ook is er de mogelijkheid om open feedback te versturen. Na afloop van de presentatie, of wanneer je wordt weggeklikt, krijgt de pitcher de feedback op zijn of haar presentatie.
Vervolgens komt de beloning in beeld. Dit kan positief of negatief uitvallen. Bij een geslaagde pitch (zonder weggeklikt te worden) wordt er een punt toegekent aan de pitcher. Lukt het de pitcher niet om te overtuigen dan zal hij geen punten krijgen.
29 10.6. Verantwoording keuzes Interactieve video In de oefenmodus wordt gebruik gemaakt van interactieve video. Interactieve video’s zijn erg interessant. Je kunt de loop van het verhaal bepalen. Er is voor deze methode gekozen, omdat je op deze manier de gebruiker aan de hand kan nemen tijdens het leren. Je geeft de gebruiker het gevoel alsof hij voor een echt publiek presenteert. Het kan voor de doelgroep eng zijn om direct voor een echt persoon te moeten presenteren. Dan is het beter om eerst te oefenen voor een virtueel publiek, waardoor de gebruiker zich sneller op zijn of haar gemak voelt. Live feedback geven en ontvangen Door de gebruiker de keuze te geven om twee verschillende rollen in te vullen, die van presentator en die van beoordelaar, kan er op verschillende manieren geleerd worden. Leren door zelf te presenteren en feedback te ontvangen op jouw presentatie. En leren door te kijken naar andere presentaties. De negatieve gedachtengang die mensen met presentatieangst hebben zijn vaak gedachtes over hoe andere naar jou kijken. Mensen hechten dus waarde aan de mening van anderen. Het is ook een goede manier om te peilen of jouw verhaal goed overkomt en of een leek het verhaal begrijpt. Door rapportcijfers te ontvangen kun je over een langere periode je ontwikkeling bijhouden. De onderdelen waarop cijfers gegeven kunnen worden zijn gebasseerd op beoordelingscriteria van presentaties van o.a. de HvA en de UvA, en op de onderdelen uit het boek “Spreken in het openbaar voor Dummies” van Malcolm Kushner. Koppelen aan willekeurig persoon Presenteren voor een onbekend persoon kan een veilig gevoel creëren. Deze persoon weet nog niet wie je bent en is nog niet bevooroordeeld. Ze weten niet wat ze kunnen verwachten en daardoor is de kans groter dat ze oprecht naar het verhaal van de presentator zullen luisteren. Verder doen ondernemers in het echte leven niet alleen maar zaken met mensen die zij al kennen. Ondernemers moeten zich altijd en overal kunnen presenteren. Verder verhoogt het ook de funfactor. Dat blijkt ook uit het succes van bijvoorbeeld chatsite Chatroulette en dating-app Tinder. Wegklikken Er is voor gekozen om de beoordelaar de mogelijkheid te geven om de pitch af te kappen als hij de presentatie niet goed vind. Dit kan hard aankomen bij de presentator, maar hij weet dan wel direct waar hij aan toe is. De presentatie is nog niet goed genoeg, er moet doorgeoefend worden. Ondernemers zijn bovendien ambitieus ingesteld en houden van uitdagingen. Om binnen een minuut een persoon te overtuigen door middel van een pitch kan zeker gezien worden als een interessante uitdaging. Bovendien wordt je direct weer gekoppeld aan de volgende gebruiker, waardoor je dus direct de kans krijgt om je te revancheren als je een slechte pitch hebt gegeven. Het feit dat je punten kunt verdienen als je niet wordt weggeklikt, zal de gebruiker ook motiveren om vaker te oefenen. Het kan ook voorkomen dat de beoordelaar geen zin meer heeft om te spelen en het spel wilt stoppen en daardoor wegklikt. Hierdoor kan het voor de pitcher voelen als een afwijzing, terwijl de beoordelaar het misschien niet eens zo’n slechte presentatie vond. Om te voorkomen dat mensen zomaar wegklikken zal de gebruiker getriggerd moeten worden om het spel af te maken. De gebruiker krijgt na elk spel de keuze om door te gaan naar de volgende pitch of om te stoppen. De beoordelaar kan bovendien punten in mindering krijgen als hij binnen 10 seconden wegklikt. Punten en prestaties Gamification kan de motivatie om te leren verhogen. Door het verdienen van punten, wordt de uitdaging om een goede pitch te geven nog groter. Tijdens het spelen van het spel kun je een aantal prestaties behalen. Zo kun je bijvoorbeeld een een prestatie behalen wanneer je 50 keer iemand hebt beoordeeld. Op deze manier verhoog je ook de motivatie om deel te nemen aan het spel als beoordelaar. Account aan maken Door een persoonlijk profiel in de applicatie is het makkelijker om je ontwikkeling bij te houden. Je houdt een rapportcijfer bij en kunt eerdere resultaten terugzien. Aanmelden via facebook zal er voor zorgen dat er geen “ramptoeristen” gebruik zullen maken van de app. Een van de grootste kritiekpunten van een programma als chatroulette is dat je zomaar gekoppeld kan worden aan bijvoorbeeld naakte mensen. Door aan te melden met een facebook-account zijn deze personen niet meer anoniem. We leven tenslotte in een tijdperk waarbij het heel makkelijk is om anoniem mensen af te kraken. Door het persoonlijk te maken zal dit minder snel voorkomen. Look & feel De applicatie heeft een zakelijke, maar tegelijkertijd ook speelse uitstraling. In het ontwerp komt het gezicht van Steve Jobs voor. Hij stond bekend om zijn uitmuntende en inspirerende presentaties. De kracht van een goed spel zit hem vaak in de simpelheid. Er is dan ook voor gekozen om alle functionaliteiten zo duidelijk mogelijk naar voren te laten komen. De kleur turquoise heeft de symbolische waarde van tevredenheid, rust, bescherming, geluk en sympatie. (Tom Westeneng, 2013) Een rustgevende omgeving zal een positieve werking hebben op de presentatie.
30
11. Conclusie Hoe kunnen beginnende ondernemers meetbaar hun presentatievaardigheden verbeteren door middel van gamification via een mobiele applicatie? Beginnende ondernemers zijn ambitieus, maar tegelijkertijd ook onzeker. Die onzekerheid schuilt zich in de onervarenheid. Dit zien zij ook terug tijdens het presenteren. De problemen die zij ervaren zijn zeer uiteenlopend. Fysieke ongemakken, mentale ongemakken of een gebrek aan kennis. De doelgroep wil wel graag beter worden in het presenteren. Om een effectieve presentatie te kunnen geven is een goede voorbereiding belangrijk. De presentator moet weten wat hij wilt vertellen, een duidelijk doel hebben van zijn presentatie en kennis hebben over het onderwerp. Vooraf moet je duidelijk weten wie je publiek is en op welke manier je het verhaal gaat brengen. Tijdens het presenteren zijn er verschillende onderdelen waar men op moet letten. O.a. stemgebruik, taalgebruik, de inhoud van de presentatie, de houding en lichaamstaal, de attitude waarmee het verhaal wordt gebracht en het omgaan met de spanning. Er zijn verschillende effectieve manieren om te leren presenteren. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat de intrinsieke motivatie om beter te worden aanwezig is. Ieder mens heeft zijn eigen voorkeur voor een leerstijl. Je kunt leren presenteren door andere presentaties te observeren, door theoretische kennis in te studeren en vervolgens uit te voeren in de praktijk, of door te reflecteren op je eigen presentatie. Om vooruitgang te boeken is het belangrijk om bewust te worden van wat je goed of fout doet en wat je hier aan kunt doen. Als de leersituatie als uitdagend wordt gezien, zal dat de kans op succesvol leren verhogen. De meest effectieve manier om te leren presenteren is door het te doen. Oefening baart kunst. Het is dan ook belangrijk dat de gebruiker met de applicatie ook daadwerkelijk zijn of haar presentatie kan oefenen. Een andere goede manier om te leren is door het kijken naar hoe anderen het doen. Door naar andere presentaties te kijken en deze te beoordelen kun je leren wat je zelf beter zou kunnen doen. De kracht van e-learning is dat de leerling, in dit geval de beginnende ondernemer, zelf kan bepalen waar en wanneer hij wilt leren. De leerling bepaalt het leertempo. Het bespaart de doelgroep een hoop geld en tijd, wanneer zij kunnen leren presenteren op een digitale manier. Met e-learning kun je leren volgens verschillende leerstijlen mogelijk maken. Je bent niet meer afhankelijk van een docent. Het is echter wel belangrijk dat de gebruiker zelfstandig kan leren. Het zal tenslotte ook in zijn eigen tijd moeten gebeuren. Er moet dus een manier gevonden worden om de gebruiker hiervoor te motiveren. Dat zou kunnen door middel van een game op de tablet. De iPad is een zeer geschikt medium om mee te leren. Gamification is het toepassen van gamedenken en gametechnieken in niet-game omgevingen. Bij gamification staat centraal dat je gedrag wilt stimuleren. Dit doe je door in te spelen op de intrinsieke motivatie. Dit kan door in te spelen op de menselijke psychologische kenmerken. Zo willen mensen zich van nature bewijzen en houden ze van uitdagingen. De oplossing voor het probleem is een iPad-game, waarmee de gebruiker op verschillende manieren kan oefenen met presenteren. En dat kan met PitchCam. Je kunt leren presenteren door feedback te krijgen op jouw presentatie, je kunt leren door andere presentaties te observeren en te beoordelen, je kunt leren door je eigen presentaties te bekijken en je kunt leren door de tips en opdrachten in de oefenmodus te volgen. Door punten te verdienen en een rapportcijfer bij te houden motiveer je de gebruiker om vaker te spelen. En hoe vaker iemand het spel speelt, des te beter hij of zij zal worden. Uit interviews blijkt dat de doelgroep gebruik zou willen maken van een app waarmee je kunt leren presenteren door het ook daadwerkelijk te doen. De test met de doelgroep heeft bovendien aangetoond dat de doelgroep het een leuke manier vind om te leren presenteren en zij zijn ook van mening dat het effectief is. Zij hoeven geen geld meer te besteden aan een dure cursus, maar kunnen thuis op de bank hun presentatie oefenen en feedback ontvangen van anderen. Bovendien is het niet alleen leerzaam, maar ook nog eens leuk om te doen. De doelgroep houdt wel van een uitdaging. Het doel van dit project was het in kaart brengen hoe je op een simpele en goedkope manier de presentatievaardigheden van beginnende ondernemers kunt verbeteren. Met PitchCam kunnen zij zichzelf ontwikkelen tot een goede presentator.
31
12. Kanttekeningen Dit onderzoek is vooral gericht op de ontwikkeling van het concept. Hoe kunnen we het probleem oplossen door middel van een mobiele applicatie? Er is vooral onderzocht welke functionaliteiten er in moeten zitten, hoe het product er uit zal moeten komen te zien en op welke manier we de gebruikers kunnen leren presenteren. Er is verder niet echt ingegaan op het technische aspect. Hoe het product gemaakt moet worden en welke software hier voor nodig is. In principe maakt PitchCam geen gebruik van nieuwe ingewikkelde technieken. Alle functies van de app zijn waarschijnlijk ook te vinden in bestaande apps. Maar wellicht is het toch interessant voor vervolgonderzoek om meer onderzoek te doen naar de technische haalbaarheid.
13. Aanbevelingen Voor vervolgonderzoek zal ik aanbevelen om ook onderzoek te doen naar andere doelgroepen. Ik heb mij specifiek gericht op beginnende ondernemers, maar ik merkte al gauw dat er veel meer mensen zijn die moeite hebben met presenteren. Mocht het product gerealiseerd worden, dan zou ik kijken of er ook vraag naar is bij andere doelgroepen. Studenten en scholieren moeten ook regelmatig presentaties geven en hoe vroeger zij er mee beginnen om het probleem aan te pakken, des te meer baat zij er bij zullen hebben. Het principe van live pitchen zou ook ingezet kunnen worden als een manier van solliciteren bij bedrijven. Dat sollicitanten een pitch houden en de onderneming de rol van beoordelaar op zich neemt. Wellicht interessant voor bedrijven om hier onderzoek naar te doen. Ik heb dit onderzoek niet gedaan in opdracht van een opdrachtgever, maar omdat ik het zelf een interessant onderwerp vond. Toch denk ik dat dit onderzoek ook handig is voor scholen en organisaties die presentatiecursussen geven. Het op de markt brengen van een app, waar vraag naar is, zal een goed middel zijn om in te zetten als leermethode. Deze bedrijven moeten mee gaan met de tijd. Op een gegeven moment komt er een tijd dat mensen geen geld of tijd hebben om een cursus te volgen en alles digitaal willen doen. Organisaties zouden hierop in kunnen spelen door een app als PitchCam te ontwikkelen.
32
14. Bibliografie Literatuur Janssen T. (2002). Vaardigheden voor zelfstandig leren. Gorcum b.v. 12/05/2014 Kushner, Malcolm (2004). Spreken in het openbaar voor Dummies. Indianapolis, Indiana: Uitgeverij Addison Wesley Longman, 2014. Malone, T. W. (1980). Toward a Theory of Intrinsically Motivating Instruction. Cognitive Science, 5, nr. 4, pp. 333369. 19/04/2014 Ryan, R. M., Rigby, C. S., & Przybylski, A. K. (2006). Motivational Pull of Video Games: A Self-determination Theory Approach. Motivation and Emotion, 30, pp. 347-365. 19/04/2014 Deci, E. L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic Motivation and Self-determination in Human Behavior. New York: Plenum. 19/04/2014 Bransford, J. D., Brown, A. L., & Cocking, R. R. (2000). How People Learn: Brain, Mind, Experience, and School. Washington, D.C.: National Academy Press. 19/04/2014 Hoog, C. van der & Filippini, B. (2006). E-learning voor beslissers, Het management van E-learning. Den Haag: Deltahage. 14/05/2014 Rubens, W. en Admiraal, W. (2003). Samenwerkend leren met behulp van ICT binnen het Europese onderwijs: ervaringen met Synergeia in vier landen. Kerkrade. 12/04/2014 Pool, H, van der en Smits, J. (2003). Synchroon en asynchroon (e-)leren in bedrijf. Praktijkvoorbeelden en succesvoorwaarden. In: Rubens, W. en Tjepkema, S. (2002). 12/04/2014 Hunicke, R.: MDA: A Formal Approach to Game Design and Game Research. 25/05/2014 Whitepaper IT-Workz (2013) Gamification & gemotiveerd leren. Pluijm, Robbert, van der. Juni 2013.http://www.it-workz.nl/ media/47383/whitepaper-gamification-en-gemotiveerd-leren_v2.pdf. 12/04/2014 Lesmateriaal Hogeschool van Amsterdam (2012) Lesmateriaal SRP Skillslab. Natasja van Schaik. 15/05/2014 Websites 123test (2005) Terrorisme en speech even grote angst onder Nederlanders. Bloemendaal. http://www.123test.nl/over-123test-onderzoek-spreekangst/. 23/04/2014 Scholieren.com (2008) Forum. http://forum.scholieren.com/showthread.php?t=1707604. 10/04/2014 Hallo! Community (2014) Forum. http://hallo.kvk.nl/hallo/marketing/klanten_werven/f/144055/t/30099.aspx. 10/04/2014 Girlscene (2011) Forum. http://forum.girlscene.nl/forum/school/presentatieangst.-208680.0.html. 10/04/2014 Universiteit Leiden (2014) Overzicht ‘Spreken in (werk)groepen. http://www.studietips.leidenuniv.nl/spreekin. htm. 12/05/2014
33 Encyclo (2014) Nederlandse Encyclopedie. http://www.encyclo.nl/begrip/Presenteren. 12/05/2014 Excellentpresenteren (2011) Overtuigen doe je niet alleen op ratio. Arthur Sevenstern. http://www.excellentpresenteren.nl/een-presentatie-moet-op-3-vlakken-overtuigen/. 14/05/2014 Leren.nl (2014) Soorten presentaties. http://www.leren.nl/cursus/professionele-vaardigheden/presentatie/ soorten-presentaties.html. 14/05/2014 Carrieretijger (2014) Elevator pitch. http://www.carrieretijger.nl/carriere/zelfmarketing/elevator-pitch. 13/05/2014 UvA (2014) Presentatievaardigheden. Marscha Furth. http://cf.hum.uva.nl/nhl/academische%20vaardigheden/ presentatievaardigheden.htm. 14/05/2014 Eerste Indruk (2014) Artikelen. http://eersteindruk.nl/artikelen. 14/05/2014 TED (2012) Your bodylanguage shapes who you are. Amy Cuddy. http://www.ted.com/talks/amy_cuddy_your_ body_language_shapes_who_you_are. 13/04/2014 123test (2014) De leerstijltest. http://www.123test.nl/leerstijl/. 13/05/2014 Bridge2learn (2014) De leerstijlen van Kolb. http://www.persoonlijke-leerstijl.com/leerstijlen-van-kolb.html. 13/05/2014 Dukers & Baelemans (2014) Visie op leren. http://www.dukers-baelemans.nl/~/media/Files/Artikelen/Visie%20 op%20leren%202012.ashx. 24/04/2014 Easy360 (2014) Presentatievaardigheid. http://www.easy360.nl/expertise/ontwikkeltips/communicatief-vermogen/ presentatievaardigheid/. 24/04/2014 Speaking Happens (2013) Presenteren, dat kun jij ook!. http://www.speakinghappens.nl/RED.pdf. 14/04/2014 Youtube (2009) Presenter Pro. https://www.youtube.com/watch?v=ttFUSaaqs7w. 23/05/2014 E-learning.nl (2014) Vormen van e-learning. http://www.e-learning.nl/Elearning/Vormenvanelearning.aspx. 12/04/2014 Ranj (2014) Gamification. http://www.ranj.com/nl/content/standaard/gamification#.U5Lt6_l_uSo. 13/05/2014 Tabletmagazine (2014) Meeste tijd op tablets en smartphones wordt besteed aan games. http://www.tabletsmagazine.nl/2014/04/meeste-tijd-op-tablets-en-smartphones-wordt-besteed-aan-games/) 02/06/2014 B2B Contact (2013) De snelle revolutie van e-learning in cijfers. Remon Hendriksen. http://www.b2bcontact.nl/ magazine/de-snelle-revolutie-van-e-learning-in-cijfers/. 03/07/2014 Frankwatching (2014) De spelregels van gamification. Jeptha Peijs. http://www.frankwatching.com/archive/2014/01/14/de-spelregels-van-gamification/. 04/07/2014 Frankwatching (2012) Gamification: Hoe maak je het effectief voor jouw organisatie?. Christiaan Kromme. http:// www.frankwatching.com/archive/2012/03/16/gamification-hoe-maak-je-het-effectief-voor-jouw-organisatie// 01/06/2014
34 Karen de Vries (2014) Versterk je professionele attitude. http://www.communicatie-presentatie.nl/pages/professioneleattitude.html. 14/07/2014 Ereaders (2014) Effectief leren op de iPad. Jolien Ruiten, januari 2013. http://www.ereaders.nl/23011203_effectief_leren_op_de_ipad 16/07/2014 Tom Westeneng (2014) De symboliek van kleuren. http://tomwesteneng.nl/kleuren.html. 06/07/2014 BNN (2014) The Pitch. http://programma.bnn.nl/60/the-pitch/home. 03/05/2014 Chatroulette (2014). https://www.chatroulette.com/. 04/05/2014 Marketingfacts (2013) Wat is gamification nou eigenlijk. Rutger Teunissen. http://www.marketingfacts.nl/berichten/wat-is-gamification-nou-eigenlijk. 03/07/2014 Marketingfacts (2012) Gamification in het onderwijs. Rutger Teunissen. http://www.marketingfacts.nl/berichten/ gamification-in-het-onderwijs. 03/07/2014 Marketingfacts (2013) De toekomst van gamification in Nederland. Rutger Teunissen. http://www.marketingfacts. nl/berichten/de-toekomst-van-gamification-in-nederland. 04/07/2014 Edo van Santen (2014) Podium trainingen. http://www.edovansanten.nl/page/31/nl/PodiumTrainingen. 14/07/2014
Bijlage
35
36
Bijlage 1: Dagboek Door middel van Diary Studies wilde ik meer te weten te komen over het gedrag van de doelgroep. Waarom zijn ze zenuwachtig, welke gedachtes gaan er in hun hoofd om vlak voor een belangrijke presentatie? Door middel van dit experiment, waarbij ik een beginnende ondernemer tijdens het hele proces van de presentatie liet opschrijven wat er in haar om ging, kreeg ik belangrijke inzichten over de doelgroep.
37 Naam: Lindsey Griffioen Bedrijf: Griffioen Sports Lindsey is een ZZP’er die sportclinics verzorgt voor diverse doelgroepen. Presenteren is niet echt haar “ding”. Ze ziet er vaak tegenop als ze een presentatie moet houden. Ik heb haar de opdracht gegeven om haar gedachten op te schrijven gedurende het proces van de presentatie die zij moet geven. Op deze manier zal ik inzicht krijgen in wat er in haar hoofd omgaat voor en tijdens het presenteren Woensdag 2 april Ik organiseer sportclinics voor kinderen en senioren. Ik heb een afspraak gemaakt met de gemeente Amsterdam Noord om een voorstel te doen voor een sportprogramma voor kinderen uit Amsterdam Noord de komende zomer. Ik zal volgende week woensdag een presentatie geven. Spannend!! Maar ik heb er wel zin in! Donderdag 3 april Ik heb alvast een powerpoint gemaakt. Hierin heb ik alle belangrijke punten gezet die ik wil vertellen. Wat ik wil gaan doen, wat er aan budget nodig zal zijn, etc. Ik zal eindigen met een conclusie. Ik heb denk ik aan 8 slides genoeg. Niet te veel tekst en ik probeer mijn verhaal zo visueel mogelijk duidelijk te maken. Vrijdag 4 april Ik twijfel of ik wel genoeg heb om te laten zien. Wat verwachten ze van mij? Maar te veel tekst is ook niet goed..Ik ga de powerpoint nog even aanpassen. Maandag 7 april Ik heb nog niet echt kunnen oefenen. Ik probeer het wel in mijn kop te stampen, maar het lukt nog niet helemaal. Wat nou als ik iets vergeten ben? Ik begin wel een beetje te twijfelen aan mijzelf. Zitten ze wel op mij te wachten? Op zo’n onervaren iemand. Ik probeer er maar niet aan te denken. Dinsdag 8 april Ik voel me vrij rustig op dit moment. Morgen is het zover. Vandaag het verhaal nog een paar keer doorgenomen en volgens mij zit er wel goed in. Ik heb het alleen niet getest. Had ik dat wel moeten doen? Had ik iemand als proefpersoon moeten gebruiken zodat ik zeker weet dat alles goed gaat komen? Ik begin nu toch wel wat te twijfelen. Woensdag 9 april 08.45 uur Ik ben vroeg opgestaan en heb net heerlijk gedouched. Ik zat nog even te twijfelen wat ik aan zou gaan doen. Niet te formeel, ik trek iets aan waarbij ik mijzelf kan zijn. Straks de deur uit en dan op naar Amsterdam - Noord! Ik ben al best zenuwachtig op dit moment. Ik weet niet echt wat ik er van kan verwachten en dat maakt me toch best wel een beetje angstig. 10.50 uur Ik ben aangekomen bij het stadsdeel. Mijn afspraak is over 10 minuten, dus ik ben mooi op tijd. Ik ben vrij gespannen. Mijn hartslag gaat al wat sneller kloppen. Ik probeer het verhaal nog een keer door te nemen in mijn hoofd. 11.00 uur De presentatie vond plaats in een vergaderzaal. Er waren 8 mensen aanwezig en ik kreeg de tijd om mijn presentatie klaar te maken en aan te sluiten op de aanwezige beamer. Het waren stuk voor stuk vriendelijke mensen die zich eerst aan mij hebben voorgesteld. Ondanks dat was ik toch wel nerveus. Het was tijd voor mijn presentatie. Ik voelde de zenuwen door mijn lijf gieren. Ik nam een diepe zucht en begon mijn verhaal. Tijdens het presenteren voelde ik in het begin wel een lichte trilling in mijn stem. Maar na de tweede sheet ging het eigenlijk vrij goed. De ambtenaren luisterden aandachtig en ze toonden zich erg geinteresseerd. Ze bleken ook erg enthousiast over mijn ideeën. 11.30 uur De presentatie zit er op. Ik ben opgelucht! Het ging echt zo goed! Ik had het niet verwacht. Ik vraag me echt af waarom ik mijzelf altijd zo druk maak om niks. Maar goed, ik heb er van geleerd en hoop dat het de volgende keer makkelijker gaat.
38
Bijlage 2: Observaties Er zijn twee presentaties geobserveerd. Een presentatie van een persoon die het leuk vind om te presenteren en een presentatie van iemand die er een hekel aan heeft om te pitchen. Hier is voor gekozen, om het verschil in kaart te kunnen brengen. Iemand met een negatieve gedachtengang komt onzeker over, terwijl iemand die geen moeite heeft met het spreken voor groepen mensen juist heel sterk en zelfverzekerd overkomt. Tijdens het observeren kreeg ik een goed beeld van het gedrag van de doelgroep.
39
2.1. Observatie #1 Woensdag 9 april, Stadsdeelhuis Amsterdam - Noord Presentator: Lindsey Griffioen Lindsey vindt het niet leuk om te presenteren. Naast de dagboek-opdracht die ik haar heb laten uitvoeren heb ik diezelfde presentatie geobserveerd. Interview vooraf: Geef je vaak presentaties? Niet zo zeer officiële presentaties, maar ik heb wel vaak van die momenten dat ik mijzelf moet verkopen als het ware. Tijdens het netwerken. Heb je een hekel aan presenteren? Hekel is een groot woord. Maar ik zie er wel altijd tegenop. Het is niet mijn ding. Ik vind het ook best moeilijk om anderen te overtuigen en ik weet niet of ik dat wel kan. Ben je zenuwachtig? Ja behoorlijk. Ik voel mijn hart steeds sneller kloppen. Ik hoop maar dat alles goed gaat komen. Wat is het doel van jouw presentatie? Het stadsdeel heeft mij via via benaderd om deze zomer een sportprogramma samen te stellen voor kinderen uit Noord. Nu moet ik mijn voorstel presenteren en ze daarmee overtuigen. Wat is je verwachting? Ik hoop dat ze enthousiast raken over mijn plannen, maar ik heb eerlijk gezegd geen idee wat ik kan verwachten. Observatie: Lindsey oogt vrij nerveus. Ze heeft sportieve kleding aan, maar dat past wel bij deze setting. Het is niet heel erg formeel. Ze laat wel zien hoe zij zelf is. Je kunt zien dat ze best wel zenuwachtig is. Met name in het begin, praat ze een beetje gehaast en ze weet niet echt wat ze met haar handen aanmoet. Ze friemelt een beetje aan haar kleding. Naarmate ze langer bezig is, merk je wel dat ze wat meer op haar gemak is. De presentatie ziet er visueel goed uit en je kunt wel zien dat ze er aandacht aan heeft besteed. Ook inhoudelijk komt ze goed over, hoewel ze soms een beetje aan het zoeken is naar de juiste woorden. De acht aanwezigen zijn erg enthousiast over haar voorstel. Dat doet haar goed, want ze kreeg een glimlach op haar gezicht na het ontvangen van enkele complimenten.
40
2.2. Observatie #2 Vrijdag 11 april, Stadsdeelhuis Amsterdam - Noord Presentator: Sabrine de Klerk, medewerker Gemeente Amsterdam Stadsdeel-Noord Sabrine vind het leuk om te presenteren en daarom leek het mij interessant om haar presentatie te observeren. Hoe uit zich het verschil tussen mensen die het leuk vinden en mensen die het niet leuk vinden om te presenteren? Interview vooraf: Geef je vaak presentaties? Nee, eigenlijk niet zo vaak. Ik doe dit eigenlijk in verband met een cursus over LEAN die ik heb gevolgd. Heb je een hekel aan presenteren? Nee hoor, ik vind het helemaal niet erg om te doen. Ik vind het zelfs wel leuk als iedereen naar mij luistert. Ben je zenuwachtig? Nee, daar heb ik geen last van. Ik heb niks te verliezen, er kan me niks gebeuren als ik het verpest. Het is alleen maar mooi meegenomen als ze iets gaan doen met hetgeen ik ze ga vertellen. Wat is je doel van jouw presentatie? Ik wil de anderen informeren over de filosofie lean werken en ik hoop ze te overtuigen om het ook in te zetten hier op kantoor. Wat is je verwachting? Ik hoop dat ze allemaal geinteresseerd zijn en naar mijn verhaal gaan luisteren. En ik heb daar eigenlijk wel vertrouwen in. Observatie: Sabrine staat naast de beamer en begint haar presentatie. Ze staat stevig in haar schoenen en oogt heel zelfverzekerd. Wat gelijk opvalt is dat ze haar presentatie begint met een vraag. Hierdoor legt ze eigenlijk de druk bij het publiek, zij zijn nu in ieder geval actief. Ik krijg als kijker en luisteraar het gevoel dat ze weet waar ze het over heeft. Tijdens de presentatie zoekt ze interactie door tussendoor een aantal vragen te stellen of om bevestiging te vragen. Op een gegeven moment zegt ze bijvoorbeeld “Dat doen we allemaal, toch?”, waarop de andere mensen in de vergaderzaal reageren. Het publiek is gedurende de presentatie oprecht geinteresseerd en zit aandachtig te luisteren. Ze laat het publiek meedoen door dingen op een groot vel papier op te schrijven. Doordat Sabrine interactie zoekt merk je ook dat ze blijven opletten. Iedereen lijkt enthousiast over wat Sabrine heeft verteld en ze lijkt daarmee haar doel bereikt te hebben.
41
Bijlage 3: Interviews De afgelopen maanden hebben er diverse interviews plaatsgevonden. Om meer te weten te komen over de doelgroep en hun ervaringen met presenteren heb ik vijf verschillende beginnende ondernemers geinterviewd. Daarnaast heeft er ook een interview plaatsgevonden met een presentatie-coach om ook de ervaringen vanuit de ogen van een deskundige te onderzoeken.
42
3.1. Interview ondernemer #1 Datum: 12 april Naam: Jeroen Ben Smith Leeftijd: 18 jaar Onderneming: G.Y.P.O. (Give Young People Opportunities) Actief sinds: februari 2014 Hoe bereid jij je voor op een presentatie? Ik begin meestal wel ruim op tijd, dus op z’n minst een week van te voren. En dan maak ik meestal een Powerpoint-presentatie. Ik bedenk wat ik wil gaan vertellen en zet het in de slides. Daarbij probeer ik zo min mogelijk tekst erin te zetten, want dat leidt af. Dus je oefent niet? Nee, eigenlijk niet echt. Ik zorg wel ervoor dat ik het verhaal dat ik wil vertellen in mijn hoofd heb. Dus ik neem het in mijn hoofd door. Maar echt oefenen voor de spiegel doe ik niet. Vind je het leuk om te presenteren? Ja ik vind het wel leuk om te doen. Ik ben een makkelijke prater en niet zo snel nerveus voor dingen. Het geeft me juist een goed gevoel als anderen naar mij luisteren. Wat vind je er zo leuk aan? Dat anderen naar mij luisteren en het is ook een kans om jezelf te laten zien. Te vertellen waar je mee bezig bent en jezelf zo goed mogelijk verkopen. Wat voor soort presentaties geef je? In principe moet ik mijzelf altijd kunnen verkopen. Ondernemer ben je altijd en overal. Dus ook als je op vakantie bent of op een verjaardag en je raakt toevallig met iemand in gesprek dan moet je kunnen vertellen wie je bent en wat je doet. Dus ja vaak zijn het presentaties waarbij ik mijzelf moet verkopen. Ben je nooit zenuwachtig voor een presentatie? Oh jawel. Vaak als het gaat over onderwerpen waar ik niet veel over weet of als ik mij niet goed genoeg heb voorbereid dan wordt ik best wel een beetje onzeker. Of toen ik mijn ondernemingsplan moest presenteren. Op dat moment moest ik toch wel presteren onder grote druk, want er hing wel wat van af. Wat gebeurt er dan? Dan spoken er allemaal dingen door mijn hoofd. Dat het afgang wordt, dat het gaat mislukken, dat ze me niet serieus nemen. Dan laat ik mezelf helemaal gek maken dat ik best wel zenuwachtig wordt. En als ik zenuwachtig ben dan merk je dat wel. Dan ben ik best wel druk en kan ik niet niet stilstaan en beweeg ik veel met mijn handen. Ook ga ik dan sneller praten, waarschijnlijk omdat ik er van af wil zijn. Gelukkig ging die presentatie toen wel goed, maar ik maakte mij best wel druk over wat ze er van zouden vinden. Of ze wel wilden luisteren naar een jongen van 18 jaar die net komt kijken. Heb je wel eens slechte ervaringen gehad met presenteren? Ja ik heb wel eens een black-out gekregen. Gelukkig was dat slechts op de middelbare school. Daar kun je nog fouten maken, voor een echte klant is dat toch wel anders. Maar toen moest ik dus een presentatie geven en op een gegeven moment wist ik niet meer wat ik moest zeggen en viel het stil. Ik probeerde heel hard te denken wat ik ook alweer wou vertellen, maar ik kwam er niet op. Een halve minuut later ging ik maar naar de volgende slide. Dat gaf me wel een ongemakkelijk gevoel, want iedereen begon mij aan te kijken. Ik voelde mij best wel voor schut staan, ook al weet ik dat het iedereen kan gebeuren. En heb je ook wel eens een presentatie gegeven die heel succesvol was? Ja toevallig deze week nog. Ik had een afspraak met een potentiele investeerder en moest hem overtuigen. En dat is mij gelukt, hij werd erg enthousiast over mijn verhaal. Hij vond dat ik het enthousiast vertelde en het feit dat ik zo jong ben vond hij inspirerend en ook wel aandoenlijk. Dus op de een of andere manier wist ik hem wel te raken tijdens mijn presentatie.
43 Zoek jij wel eens naar tips om beter te presenteren? Nee ik zoek niet echt naar tips. Wat ik wel soms doe is kijken naar hoe anderen presenteren. Als iemand mij bijvoorbeeld weet te overtuigen met een presentatie, dan probeer ik bepaalde maniertjes van diegene ook over te nemen zodat ik het zelf kan toepassen in mijn presentatie. Dus je hebt wel de behoefte om beter te worden in het presenteren? Het kan altijd beter en ik probeer mijzelf wel te ontwikkelen. Hoe beter je wordt, des te meer je kunt bereiken. En hoe zou jij jezelf willen verbeteren? Zou je bijvoorbeeld een presentatiecursus willen volgen? Nee, ik zou er geen geld of moeite in stoppen om een cursus te gaan volgen. Ik denk dat naarmate je meer ervaring hebt dat het dan vanzelf steeds beter gaat. Elke keer dat je presenteert en je merkt dat iets goed of slecht gaat, dan kun je dat meenemen naar de volgende keer. Dus ik denk dat ik gewoon elke mogelijkheid moet aanpakken om te presenteren en op die manier ontwikkel ik mij wel. En stel er zou een app op de markt komen, waarmee je je presentatieskills kan verbeteren. Zou jij daar gebruik van maken? Ik denk dat een app op mijn mobiel of tablet wel makkelijker zou zijn, want dan kun je gewoon thuis oefenen of ergens anders. Bij een presentatiecursus moet je echt tijd vrij maken om daar naar toe te gaan. Een app is ook veel goedkoper, dus dat zou wel meespelen. Wat voor app zou het moeten worden? Een app met tips hoe je een perfecte presentatie kunt geven. Dus tips hoe je alle onderdelen dus je stem, je houding, etc. kunt verbeteren. Maar alleen maar teksten lezen is saai. Dus misschien iets met opdrachten dat je iets moet doen.
3.2. Interview ondernemer #2 Datum: 19 april Naam: Mariët Huitema Leeftijd: 38 jaar Onderneming: MD Sports Actief sinds: januari 2014 Geef je vaak presentaties en zo ja, wat voor presentaties? Nou ik geef niet zo zeer presentaties voor grote groepen mensen, maar wel af en toe voor klanten. Het zijn eigenlijk meer gesprekken waarin ik mijzelf moet promoten, ervoor zorgen dat ze verder willen met mij. Vind je het leuk om presentaties te geven? Nee niet echt. Dat komt, omdat ik er gewoon niet zo goed in ben. Ik ben inmiddels 38 jaar, maar ik vind het nog steeds niet leuk om te doen. Vroeger deden mijn collega’s altijd de presentaties, maar sinds ik begin dit jaar voor mijzelf ben begonnen ontkom ik er niet aan. Maar wat vind je er niet leuk aan? Alles. De spanning die er bij komt kijken. Ik heb altijd last van zenuwen op dat soort momenten. Wat gebeurt er dan? Dan begin ik het benauwd te krijgen en wordt het heel druk in mijn hoofd. Ik probeer dan mijn presentatie door te nemen, maar dat lukt natuurlijk nooit en dan schiet ik lichtelijk in de stress. Waar denk je dan aan op dat moment? Ja of alles wel goed gaat komen. Weet ik mijn tekst nog, ben ik niks belangrijks vergeten. Maar ik heb soms ook wel een beetje last van faalangst. Heb je nooit iets tegen die angst gedaan? Jawel, dat is een grappig verhaal. Ik heb een keer een training gevolgd om mijn zenuwen onder controle te krijgen. Tijdens die training zouden ze wel even zorgen dat ik “mijn hoofd leeg zou maken”. Bleek het een of ander yogamens te zijn. Ik moest ademhalingsoefeningen doen, maar ik vond het veel te zweverig. Nee dat was niets voor mij. Ik werd er eigenlijk juist onrustig van.
44 Dus je geeft het op om beter te worden in presenteren? Een training of cursus is niet aan mij besteed. Maar opzich gaat het nu wel aardig hoor. Als je het vaker doet, dan merk je vanzelf wel dat het gemakkelijker aanvoelt. Oefening baart kunst? Ja ik denk het wel. Dat is bij wel meer dingen zo. Autorijden leer je ook niet door alleen maar de verkeersregels te lezen, je moet het uiteindelijk ook zelf ervaren, zelf kunnen inschatten welke beslissingen je moet nemen. Ik denk dat het met presenteren net zo is. Heb je een tablet? Ja ik heb een iPad. Waarvoor gebruik je de iPad? Ik gebruik hem voornamelijk prive. Om muziek te luisteren, een spelletje te spelen of te facebooken. Voor werk gebruik ik hem alleen om mijn mails te lezen of als ik bijvoorbeeld een skype-afspraak heb, dan vind ik de iPad toch wel makkelijk. Als er een app op de markt komt waarmee je je presentatieskills kunt verbeteren. Zou je deze dan gebruiken? Ligt eraan of het een leuke app is. Je hebt tegenwoordig zoveel van die nutteloze apps. Het moet wel iets zijn wat de moeite waard is om te bekijken of te gebruiken. En wat vind jij de moeite waard? Als het iets is, waar ik vaker dan 1 keer gebruik van zal maken. En als het over presentatieskills gaat, dan moet het wel iets zijn waarvan ik echt beter zal worden. Dat ik zelf kan zien dat ik beter wordt.
3.3. Interview ondernemer #3 Datum: 20 april Naam: Sjors Goes Leeftijd: 25 jaar Onderneming: Golden Team Builders Actief sinds: januari 2013 Vind je het leuk om te presenteren? Ja, opzich wel. Ik vind het altijd wel leuk om te doen. Mijn twee collega’s wat minder, daarom doe ik meestal het woord. Wat vind je er zo leuk aan? Ik zie het als een kans om jezelf zo goed mogelijk naar voren te laten komen. Om indruk te maken op anderen. Vind je dat belangrijk? Ja ik denk dat het als ondernemer wel belangrijk is om te laten zien dat je er bent en er voor te zorgen dat iedereen je kent. Het is toch belangrijk om een klussen binnen te halen en daarvoor moet je vaak netwerken. Maar dat is wel de manier hoe het vaak gaat. Elke mogelijkheid aan kunnen grijpen om jezelf of je bedrijf te promoten. Je vind het leuk om te presenteren, maar ben je er ook goed in? Stom om van jezelf te zeggen dat je ergens heel goed in bent, maar ik heb nooit klachten gehad. Ik heb zelf vaak wel het gevoel dat het goed gaat. Ik heb er ook altijd wel vertrouwen in dat het goed komt tijdens het presenteren. Nooit last gehad van slechte ervaringen? Nee niet echt. Ik heb wel soms achteraf dat ik van mijzelf weet dat ik het beter had kunnen doen, maar echt een mislukte presentatie heb ik volgens mij nog nooit gehad. Wat voor gevoel geeft het jou als je een goede presentatie hebt gegeven? Een heerlijk gevoel. Laatst hadden we bijvoorbeeld een best wel grote naam binnen gehaald. Toen was er wel een gevoel alsof ik iets gewonnen had, zo’n euforisch gevoel. En tevredenheid. Vaak zijn we ook met z’n drieen (zijn collega’s) en dan hebben we vaak ook zo’n groepsgevoel, dat we samen iets moois hebben bereikt.
45 Zijn er nog dingen die je zou willen verbeteren aan jouw presentaties? Ik heb soms de neiging om te veel te praten. Dat krijg ik ook wel eens te horen als feedback. Dat ik soms wat eerder concreet moet worden en niet te veel moet praten. Dan merk ik soms ook wel dat mensen afhaken. Ze hebben het ook een keer opgenomen op video. Toen heb ik het terug gekeken en toen snapte ik wat ze bedoelden met te veel praten. Oefen je als je moet presenteren? Ik bereid me altijd wel goed voor. We zorgen er altijd voor dat we sterke visuals in de presentatie hebben en dat alles er gewoon goed uitziet. Ik oefen niet voor de spiegel, maar wel gewoon in mezelf en soms voor mijn collega’s. Soms presenteren we ook samen en dan is het wel handig om samen alvast te oefenen. Hoe sta jij tegenover het leren van presenteren door middel van een mobiele applicatie? Ik zelf heb het niet echt nodig, maar ik denk dat er wel behoefte is aan zoiets. Ik ken heel veel mensen die het moeilijk vinden om te presenteren. Als je dan in je eigen tijd kunt oefenen zal dat denk ik wel een handig hulpmiddel zijn.
3.4. Interview ondernemer #4 Datum: 9 april Naam: Lindsey Griffioen Leeftijd: 26 jaar Onderneming: Griffioen Sports Actief sinds: januari 2014 Je hebt een hekel aan presenteren? Waarom? Omdat ik altijd zenuwachtig ben voor presentaties. Ik ben altijd bang voor wat anderen van mij vinden. Dus als alle ogen op mij zijn gericht dan voel ik mij niet echt op mijn gemak. Meestal wordt ik vlak voor een presentatie altijd erg zenuwachtig. Wat doe je tegen de spanning? Ik probeer altijd rustig te blijven, soms lukt het en soms niet. Ik heb er niet echt trucjes voor. Ik probeer altijd maar zo positief mogelijk er in te staan. Heb je wel eens slechte ervaringen gehad met presenteren? Ja, dat ik zo zenuwachtig was dat ik op een gegeven moment een black-out kreeg. Ik wist gewoon niks meer te vertellen. Ik sloeg volledig dicht. Heb je daar nog steeds wel eens last van? Nee nu niet meer. Ik heb nog wel last van zenuwen, maar over het algemeen weet ik ze wel onder controle te houden. Ik heb inmiddels best wel veel presentaties gegeven en nu voelt het een stuk vertrouwder. Wat zou je willen verbeteren aan jouw presentaties? Ik zou wel wat krachtiger over willen komen. Soms heb ik er wel moeite mee om overtuigend over te komen. Hoe komt dat denk je? Ik denk door de zenuwen ook wel en misschien een klein beetje onzekerheid. Ik bedoel ik ben ook maar net begonnen. En naar mijn gevoel straal ik dat ook een beetje uit tijdens het presenteren. Op welke manier oefen jij voor een presentatie? Ik schrijf eerst de tekst uit op een vel papier en dat neem ik dan meerdere keren door. Eigenlijk net zo lang tot dat ik weet wat ik moet vertellen. En soms oefen ik ook wel eens voor de spiegel. Helpt het je als je ziet hoe je presenteert? Ja ik vind van wel. In de spiegel kun je ook een beetje letten op je houding enzo. En op je gezichtsuitdrukking. Als er een app zou zijn waarmee je kunt leren presenteren, zou je er dan gebruik van maken? Dat zou voor mij persoonlijk wel nuttig zijn. Ik denk dat ik er wel gebruik van zou maken, want ik zou er wel beter in willen worden.
46 Waarom wil je er beter in worden? Omdat ik mijzelf wil blijven ontwikkelen. En ik weet dat als ik mijzelf beter kan presenteren, dat het mij ook zal helpen om te groeien met mijn bedrijf. Het zal makkelijker worden om op mensen af te stappen en als je goed kunt presenteren dan kun je ook mensen makkelijker overtuigen. Maak je wel eens gebruik van apps waarmee je iets kunt leren? Volgens mij niet echt. De apps die ik gebruik zijn voornamelijk Facebook, WhatsApp en nieuwsapps. Instagram en spelletjes, maar volgens mij heb ik niet echt apps om iets te leren.
3.5. Interview ondernemer #5 Datum: 7 april Naam: Adinda Berghuis Leeftijd: 30 jaar Onderneming: With Heart Actief sinds: 2010 Vind je het leuk om te presenteren? Jawel, ik vind het helemaal niet erg om te doen. Wat vind je er zo leuk aan? Ik houd er wel van om in het middelpunt te staan. Heb je wel eens problemen met presenteren? Nee het gaat meestal wel goed. Soms merk ik wel dat mensen weinig interesse tonen als ik iets vertel. Maar dan vind ik het juist een uitdaging om ervoor te zorgen dat ze wel gaan luisteren. Dat is denk ik de ondernemer in mij. Ik ben altijd bezig met doelen behalen. Doelen behalen? Ja ik hou wel van uitdagingen. Goed is voor mij nooit genoeg, ik wil altijd meer en beter. Je merkt dat mensen soms weinig interesse tonen. Waar ligt dat dan aan? Misschien hebben ze geen affiniteit met hetgeen ik ze vertel. Of misschien vertelde ik het niet op een boeiende manier. Wie zal het zeggen? Zijn er geen dingen die beter kunnen aan jouw presentaties? Nou dat dus, dat mensen niet afhaken als ik iets aan het vertellen ben. Dat ze van begin tot eind geboeid zijn. Hoe denk je dat je dat kunt bereiken? Oefenen, heel veel oefenen. Ik denk door het vaak te doen, dat je dan steeds beter wordt in het presenteren. Merk je dat zelf ook? Jazeker. Als er iets niet lukt tijdens een presentatie dan probeer ik daar in de volgende presentatie op te letten, zodat het niet weer gebeurt. Zou jij beter willen worden in het presenteren? Ja. Zoals ik net al zei; ik wil altijd meer en beter. Het is nooit goed. Alles kan altijd beter. Ik ben iemand die altijd wel iets moet hebben om naar toe te streven. Zou een app waarmee je kunt leren presenteren je daarbij helpen? Als je echt kunt leren presenteren en ook feedback kunt krijgen op je presentatie dan zou ik daar wel open voor staan. Voor tips hoef je alleen maar te googlen en je hebt 1000 mogelijkheden, dus daar heb je geen app voor nodig.
47
3.6. Interview deskundige Interview met Natasja van Schaik op 02-06-2014 Docent opleiding CMD, Hogeschool van Amsterdam Natasja geeft workshops Presenteren aan studenten CMD. Ze heeft daarnaast als docent ook te maken met het geven en bekijken van presentaties. Wat voor soort problemen kom jij vaak tegen bij presentaties? Dat kun je onderverdelen in drie lagen. Kleuren van het gezicht, het blozen, het zweten, vervolgens verstijven, dus niet meer bewegen. Dus de fysieke ongemak. Wat mensen fysiek als een probleem ervaren. De tweede is meer een mentale kwestie. Stotteren, ook redelijk fysiek. Dat heeft met name met ademhaling te maken. Dat ze op een andere manier gaan ademhalen, waardoor de zenuwen blijven hangen. Maar ook wel de black-outs of het niet meer weten. Tussen je oren jezelf dusdanig gek zitten maken, dat je vergeet waarom het ging. En het derde is het probleem van het niet voldoende weten wat de technische foefjes zijn om met meer gemak specifiek op de toehoorder je presentatie op te bouwen. Dus gebrek aan kennis. Op die drie lagen zitten de meestvoorkomende problemen. Heel veel mensen hebben ook last van presentatieangst. Waar komt dat dan vandaan? Door slechte ervaringen? Nee, ik denk dat dat de middelste groep is, het tussen de oren-probleem. Het heeft veel met beeld en verwachtingen te maken. Het beeld hebben van dat mensen naar je zitten te kijken en daar vanalles bij denken. Daar maken ze van “oh ze vinden dat ik het niet goed doe” “Oh ze vinden het slecht” en dat denken ze dan terwijl ze aan het presenteren zijn. Dat is vrij ongemakkelijk. Dus ik denk dat daar de presentatieangst in zit, dat ze denken van ik ben ineens zichtbaar. In een groep ben je vrij onzichtbaar en kun je schuilen, maar bij een presentatie moet je ineens een stap naar voren en ben je voor iedereen zichtbaar en dat is niet voor iedereen gemakkelijk. Wat zijn volgens jou goeie leermethodes om te leren presenteren? Ik geloof wel in de aanpak om op die drie niveau’s (fysiek, mentaal, techniek) proberen te veranderen. Het geeft je sowieso veel meer zekerheid als je verstand hebt van de kennis van presenteren. Dat geeft je houvast. Hoe bouw ik het op, hoe doe ik het zakelijk, netjes en breng ik in ieder geval de boodschap over. Daar zijn natuurlijk best wel veel foefjes voor. De tijd die je opbouwt vanaf het beginstuk, doe je wel of niet humor, een anekdote, maak het persoonlijk, hoe let ik op spanningsbogen, hoe kijk ik naar mijn publiek. Met al deze technische trucjes kun je de druk er al wat af halen. Dat zijn allemaal technieken. Als je die eenmaal hebt, dan kun je daar in ieder geval een bepaalde zekerheid aan ontlenen en dan ga je volgens mij daarnaast leren om meer authenticiteit te ontwikkelen. Die authenticiteit leer je niet door de theorie, maar door te doen. Hoe kun je nou of je voor 1 of 100 mensen presenteert blijven bij wie je bent. Het is wetenschappelijk bewezen dat leren door te doen de meest effectieve manier is. Ik vind het een makkelijke uitspraak “leren door te doen”. Piano spelen leer je ook niet door alleen maar te doen, daarvoor moet je ook leren noten lezen. Volgens mij is een combinatie van theorie en praktijk het beste. En hoe kijk je aan tegen het inzetten van video? Volgens mij is dat een bijzonder bruikbaar instrument, omdat je de reflectie terplekke toont. Dus als jij voor een publiek hebt gestaan en je hebt met allerlei beelden daar gestaan over hoe ze naar jou kijken en je ziet daarna het beeld zelf terug dan zie je iets anders dan je al die tijd hebt gedacht. Die accute reflectie is wel een heel handig instrument om het tussen je oren beter te krijgen. En daarmee vooral te richten op de positieve feedback, want degene die presenteert is vooral op zoek naar de bevestiging waarom hij of zij het niet kan. We zoeken naar onze bevestiging waarom onze angst gegrond is. En als je daartegen over gaat staan en ziet wat je allemaal goed hebt gedaan, dan is dat in eerst instantie een schok. Want we hebben het beeld dat we helemaal niet kunnen presenteren. Maar je ziet dat iedereen in zijn stijl iets heeft dat prettig kan zijn. Het is ook belangrijk om een eigen stijl te ontwikkelen. Door jezelf terug te zien of juist door het kijken naar andere presentaties kun je ontdekken welke manier van presenteren jou het beste ligt. Hoe ziet volgens jou de “perfecte” presentatie eruit? Ik vind de meest perfecte presentatie als iemand iets van zichzelf laat zien. En dat kan zijn in de manier waarop hij het doet. Ik zou het niet geloofwaardig vinden als een rustig iemand een presentatie houd met veel armgebaren of veel bombarie. Want dan denk je al gauw van er klopt iets niet. Dicht bij jezelf blijven. Durf er te staan zoals je bent en neem wel de technieken mee en dan vind ik wel dat je bezig bent met perfectie. Het blijft natuurlijk een communicatiespel. In hoeverre het je lukt om dat wat je van te voren hebt bedacht te bereiken en als dat dan ook lukt is dat extra knap. Of juist door je kwetsbaar op te stellen. Mensen gaan met je meeleven en zijn oprecht geinteresseerd in wat je te vertellen hebt. Ik vind onzekerheid in presentaties ook niet altijd storend. Soms is dat juist hetgene waarom iemand blijft kijken en luisteren. Het kan ook een soort van symphatie opwekken. Zolang de onzekerheid niet doorslaat, want dan wordt het voor iedereen ongemakkelijk.
48
Bijlage 4: Enquete Er is een digitale enquête uitgevoerd onder 50 beginnende ondernemers. De ondernemers zijn benaderd op verschillende manieren. Ik heb een aantal studenten van de minor Ondernemerschap de enquete laten invullen. Daarnaast ben ik naar een bijeenkomst voor beginnende ondernemers geweest, georganiseerd door de Kamer van Koophandel. Daar heb ik de enquete laten invullen door een aantal deelnemers. Tot slot is de enquete doorgestuurd naar beginnende ondernemers uit mijn eigen kenniskring. Alle deelnemers hebben binnen nu en 3 jaar geleden een eigen onderneming gestart. De ondervraagden komen uit verschillende delen van het land en zijn werkzaam in verschillende soorten branches. Het doel van de enquete was om erachter te komen hoe het gedrag van de doelgroep voor en tijdens een presentatie is.
49
4.1. Vragenlijst enquete
50
51
52
4.2. Resultaten enquete
53
Wat vind je niet leuk aan presenteren? Hou er niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan. Als je het gevoel hebt dat het wel goed gaat en dat de mensen in het publiek dan ineens zeer kritische vragen gaan stellen. Ik vind het lastig om mensen te overtuigen. De zenuwen last hebben van zenuwen zenuwen zenuwen hebben, niet uit mijn woorden komen, black out krijgen zenuwen niet onder controle hebben De spanning die er bij komt kijken. De mensen die je aankijken. De zenuwen die door je lijf gieren. Ik ben vaak nerveus voor dat soort momenten. Krijg het al benauwd als ik er aan denk. zenuwen de baas zijn Het is soms lastig om een overtuigende presentatie te houden. De negatieve spanning De zenuwen toch wel de zenuwen. Lastig om daar mee om te gaan! Als het voor een grote groep is Ik loop me altijd helemaal druk te maken, waardoor ik er vaak wel tegenop zie. Ik vind het wel leuk. als het niet zo verloopt als dat ik zou willen. de zenuwen vlak voor de presentatie Als het niet lukt dan vind ik het minder leuk of als ik zenuwachtig ben. het hebben van zenuwen de spanning die er bij komt kijken Alle ogen op mij gericht De spanning vlak van te voren, dat je helemaal gek wordt van de gedachten dat het niet goed zal gaan. voorbereiden neemt veel tijd in beslag Als het mij niet lukt om te vertellen wat ik van plan was om te vertellen de angst om het fout te doen. De druk om het goed te willen doen Het feit dat iedereen naar mij kijkt Ik vind het eng om voor grote groepen mensen te moeten praten.
54
Bijlage 5: Moodboard doelgroep Om een goed beeld te krijgen van de doelgroep is er een moodboard gemaakt. Na aanleiding van de resultaten uit de enquete en de interviews is er een sfeerbeeld gecreeerd. Hierin komen de karaktereigenschappen (ambitieus, onzeker) en problemen tijdens het presenteren (angst, zenuwen, moeite om aandacht van het publiek vast te houden) terug in de moodboard.
55
Bijlage 6: Scenario Om te weten hoe de game gebruikt zal worden, is er een scenario geschreven. Aan de hand van de doelen en het gedrag van de persona laat ik in het scenario zien hoe de doelgroep gebruik zal gaan maken van de app. Joost heeft een afspraak gemaakt om volgende week zijn idee te pitchen voor een externe klant. Hoewel hij erg ambitieus is vindt hij het toch behoorlijk spannend. Hij twijfelt of zijn verhaal wel overtuigend genoeg is. Brengt hij het wel goed over? Om goed voor de dag te komen wil hij zich goed voorbereiden. Hij pakt zijn iPad erbij en opent de app PitchCam. Hij logt in met zijn facebookaccount. Joost vindt het best eng om direct tegenover een onbekend persoon te moeten pitchen. Daarom kiest hij er voor om eerst de oefenmodus te spelen. Aan de hand van de interactieve video ziet hij hoe het publiek reageert op zijn presentatie en door middel van opdrachten weet hij hoe hij de aandacht van zijn publiek vast kan houden. Nu hij de nodige kennis heeft opgedaan en weet hoe een publiek kan reageren is hij klaar voor de volgende stap. Joost heeft voldoende geoefend en is klaar om tegenover een echt persoon zijn verhaal te vertellen. Hij heeft 1 minuut de tijd om de ander te overtuigen. Het lukt hem niet om de pitch vol te maken, en hij krijgt slechts een 6 als rapportcijfer. De beoordelaar vindt dat Joost nog wel kan werken aan zijn lichaamstaal. Joost bekijkt de feedback en ziet wat er niet goed ging. Hij wordt vervolgens gekoppeld aan een volgende beoordelaar. Hij krijgt direct de kans om zich te revancheren voor zijn matige pitch en om de feedback te verwerken. Joost merkt dat naarmate hij het spel vaker speelt hij een steeds hoger rapportcijfer krijgt en dat het hem steeds vaker lukt om de minuut vol te maken. Het feit dat je ook verschillende prestaties kunt behalen en punten kunt verdienen stimuleert hem om te blijven oefenen. Hij wil tenslotte beter worden! Joost heeft het verhaal nu goed in zijn hoofd zitten en weet door de gekregen feedback waar hij op moet letten tijdens het presenteren. Joost is helemaal klaar om zijn idee te pitchen voor de klant!
56
Bijlage 7: Wireframes Om een goed beeld te krijgen van de navigatie, de inhoud en de indeling van de applicatie zijn er wireframes gemaakt van de belangrijkste schermen. Home
Profiel
57 Oefenmodus, beginscherm
Oefenmodus, speelscherm
58 Speelscherm Pitcher
Speelscherm Beoordelaar
59 Scherm Beoordelaar, feedback
Bijlage 8: Sitemap Door middel van een sitemap wordt duidelijk welke pagina’s de applicatie bevat en wat voor soort pagina’s het zijn.
61
Bijlage 9: Flowchart Er is een flowchart gemaakt om duidelijk in kaart te brengen hoe alle pagina’s met elkaar zijn verbonden.
Bijlage 10: Inspiratiebronnen Bij het bedenken van het concept heb ik mij laten inspireren door onderstaande voorbeelden.
BNN-programma The Pitch Een televisieprogramma waarin 3 studenten de strijd met elkaar aangaan om met de beste oplossing te komen voor een willekeurig probleem. Bijvoorbeeld hoe lossen we de crisis op of wat is de beste manier om Nederland wereldkampioen voetbal te maken? Iedere student moet aan het einde van de aflevering een pitch geven. Diegene met de beste pitch wint het programma. KRO-programma Dragons’ Den In het programma krijgen beginnende ondernemers de mogelijkheid hun droom waar te maken door aan een jury hun plannen uiteen te zetten. In de beste ideeën zal geld worden geïnvesteerd.
Tinder Een dating-app waarmee je gemakkelijk met mensen uit jouw buurt in contact kunt komen. Met de app kun je mensen bekijken en kun je aangeven of je iemand leuk vindt. Als die persoon dit ook bij jou aangeeft dan is er een match. Hierna kun je met elkaar gaan chatten om elkaar beter te leren kennen. Je kunt ook mensen wegklikken, als deze persoon niet jouw type is. Chat Roulette De gedachte achter het idee chatroulette is om met iedereen in de wereld (met behulp van de webcam) contact te kunnen maken. De gebruiker wordt telkens gekoppeld aan een willekeurig persoon en kan met deze persoon chatten. Er is ook de mogelijkheid om personen weg te kliken en dan komt er een volgend persoon in beeld.
63
Bijlage 11: Testrapport Het concept is diverse keren getest bij de doelgroep. Aan de hand van een paper prototype is getest of het concept een goede oplossing is voor het probleem.
64
Testrapport Inleiding In dit testrapport bespreek ik de resultaten van de tests die ik heb uitgevoerd voor mijn afstudeerproject. Aan de hand van een paper prototype heb ik het concept getest bij de doelgroep. De test is afgenomen bij drie testpersonen. Bij het uitvoeren van de test is gebruik gemaakt van het boek “Rocket Surgery Made Easy” van Steve Krug. Tijdens het testen is de Think Aloud methode gebruikt. Doordat de testpersonen hardop uitspraken wat ze deden en dachten kreeg ik een goed beeld van de gebruiker. Doelgroep De doelgroep bestaat uit beginnende ondernemers. Ondernemers die binnen nu en 3 jaar geleden een eigen bedrijf zijn gestart en regelmatig presentaties moeten geven. Drie beginnende ondernemers hebben de paper prototype-test uitgevoerd. Hoofddoelen van de applicatie • Oefenen voor een virtueel publiek. • Live pitchen en feedback geven en ontvangen. • Ontwikkelen van de presentatievaardigheden d.m.v. het bijhouden van een rapportcijfer en het verdienen van punten. Doel van de test De belangrijkste taken van de applicatie zijn het presenteren voor een virtueel publiek, het presenteren voor een webcam en presentaties beoordelen. Door middel van testen wil ik onderzoeken of deze taken gemakkelijk zijn uit te voeren door de gebruiker. Daarnaast wil ik testen of de doelgroep het concept zou gebruiken. Verder wil ik de navigatie en de gebruiksvriendelijkheid van de applicatie testen. Testopdrachten Instructie: Ik wil je vragen deze instructie en de opdracht hardop voor te lezen om te oefenen met hardop denken. Ik wil je vragen om je gedachten ook tijdens de opdrachten hardop uit te spreken. Op die manier kan ik je nog beter begrijpen. Taak 1: Kijk naar het scherm. Wat is je eerste indruk? Geef aan wat je allemaal kunt doen met deze app. Taak 2: Je hebt binnenkort een belangrijke presentatie. Om goed voorbereid voor de dag te komen wil je graag je pitch oefenen. Oefen je pitch! Scenario: Je hebt meerdere keren geoefend voor een virtueel publiek. Je denkt dat je nu er nu wel klaar voor bent om voor echte personen te presenteren. Om inspiratie op te doen wil je graag eerst andere presentaties bekijken. Taak 3: Speel pitchcam en beoordeel een presentatie. Taak 4: Je bent niet onder de indruk van de presentatie, wat doe je? Taak 5: Geef nu zelf een presentatie! Taak 6: Scenario: Na 10 seconden wordt je weggeklikt. Geef aan wat voor gevoel er in je op komt. Wat doe je als je wordt weggeklikt? Taak 7: Je hebt een aantal goede presentaties gegeven en nu wil je graag je gemiddelde rapportcijfer bekijken. Waar ga je naar toe? Pre-test interview: Voordat het testen begint, wordt kort uitgelegd wat de bedoeling is en worden er een aantal vragen gesteld. Wat vind je van het idee? Wat verwacht je dat je kunt doen? Hoe denk je dat het er uit ziet?
65 Post-test interview: Wat vond je ervan? Zou je er gebruik van maken? Wat zou beter kunnen? Testresultaten Drie beginnende ondernemers hebben het concept getest door middel van een paper prototype. Aan de hand van de wireframes (zie bijlage) hebben zij diverse opdrachten moeten doen, zodat getest kon worden of de doelgroep begreep hoe de applicatie werkt. Door de testpersonen hardop te laten nadenken kon ik hun gedachten horen en door te observeren kon ik opmaken of ze het concept leuk vonden en of ze het begrepen. Door de testpersonen zowel vooraf als achteraf te interviewen ben ik ook te weten gekomen wat hun verwachtingen waren en of ze het product zouden gebruiken als het op de markt zou komen. Testpersoon 1 Pre-test interview Wat vind je van het idee? Leuk! Ik ken zelf ook veel mensen in mijn omgeving die het moeilijk vinden om te presenteren. Wat verwacht je dat je kunt doen? Je presentatie oefenen en waarschijnlijk aan de hand van tips ook leren hoe je moet presenteren. Hoe denk je dat het er uit ziet? Ik denk heel speels, maar niet te kinderlijk. Post-test interview Wat vond je ervan? Erg leuk idee! Ik denk ook zeker dat hier wel een markt voor is. Er zijn veel mensen die moeite hebben met presenteren voor een publiek. Ik vind het spelelement ook erg leuk. Het doet mij denken aan Chatroulette, daar wordt je ook gekoppeld aan een persoon die je niet kent en kun je mensen ook wegklikken. Zou je er gebruik van maken? Ik zou het wel kunnen spelen. Nu ben ik ook wel iemand die van uitdagingen houdt. Binnen een minuut iemand moeten overtuigen vind ik dan ook een leuke uitdaging. En ik denk ook dat als je elke keer weer opnieuw de kans krijgt om te presenteren, dat je dan ook beter wordt. Wat zou beter kunnen? Ik vind het persoonlijk niet echt handig om tijdens de presentatie te moeten beoordelen. Daarnaast mis ik de mogelijkheid voor optionele feedback. Observatie De testpersoon voelt zich op haar gemak en leest rustig de opdrachten door. Het navigeren door de app gaat zonder problemen. Ze weet alles te vinden en voert de opdrachten goed uit. Ze moet regelmatig lachen. Als ze ziet dat ze iemand kan wegklikken komt er een glimlach op haar gezicht. Opdrachten Taak 1 De testpersoon kijkt met een blij gezicht naar het scherm. Ze geeft aan dat het er leuk en fris uitziet en dat je met deze app kunt oefenen met presenteren. Taak 2 Ze klikt op de oefenmodus. Vervolgens leest ze voor wat er op het scherm staat. Ze ziet een publiek voor zich, maar weet niet direct wat de bedoeling is. Gewoon een presentatie geven en het publiek die reageert op wat je zegt? Maar wanneer is het afgelopen? Taak 3 De testpersoon klikt op spelen en kiest voor de rol van beoordelaar. Dit verloopt allemaal heel soepel.
66 Ze kijkt naar het scherm en weet wat ze moet doen. Ze wijst naar de klok. Ze merkt op dat ze het wel leuk vind om een presentatie te moeten geven of beoordelen binnen 1 minuut. Door de tijdsdruk zit er ook een beetje uitdaging in het spel. Taak 4 Ze klikt op “volgende”. En vervolgens ziet ze een andere persoon voor zich. Er verschijnt een glimlach op haar gezicht wanneer zij dit doet. Taak 5 Ze gaat terug naar home en klikt vervolgens weer op “spelen”. Dit keer kiest ze de rol van pitcher. Ze kijkt naar het scherm en vertelt een verhaal. Tijdens haar verhaal komt er een scherm in beeld met feedback. Taak 6 Ze is binnen 20 seconden weggeklikt. De testpersoon moet lachen en bekijkt de feedback. Ze beschrijft het gevoel als “niet leuk”, maar nu weet ik wel waarom mijn presentatie niet goed was. Het feit dat ze direct weer gekoppeld wordt aan een andere persoon geeft haar een goed gevoel. “Tijd voor revanche!” Taak 7 De testpersoon keert terug naar home en klikt vervolgens op de profielfoto. Het vinden van de statistieken is geen probleem. Ze vind het erg leuk idee om te kunnen zien welke cijfers je hebt behaald en voor welke onderdelen. Ook geeft ze aan het fijn te vinden om eigen presentaties terug te kunnen kijken. Zo kun je op een later moment nog even kijken wat er goed en fout ging. Dit kun je vervolgens weer meenemen tijdens nieuwe presentaties. Testpersoon 2 Pre-test interview Wat vind je van het idee? Klinkt wel interessant. Presenteren is volgens mij ook wel iets dat je alleen kunt leren door het zovaak mogelijk te doen. Hoe vaker je het doet, des te beter je er in wordt. Wat verwacht je dat je kunt doen? Ik verwacht dat je kunt presenteren en dat anderen jouw gaan beoordelen. En aangezien het een spel is zul je wel punten kunnen verdienen om uiteindelijk de beste presentator te worden. Hoe denk je dat het er uit ziet? Waarschijnlijk zul je je camera moeten gebruiken, zodat je jezelf kunt zien op het beeld. En verder denk ik dat het er een beetje uitziet als al die andere populaire spelletjes als Wordfeud, Rumble, 1248, etc. Simpel, maar wel leuk. Post-test interview: Wat vond je ervan? Erg leuk! Ik vind het echt een super leuk idee en ook wel een goede manier om te leren presenteren. Want je krijgt feedback van anderen die eigenlijk hetzelfde probleem hebben. Dus die mensen begrijpen elkaar goed. Ook vind ik het leuk om binnen zo’n korte tijd iemand te moeten overtuigen, dat is wel een leuke challenge. Zou je er gebruik van maken? Ja ik denk het wel. Normaal zou ik niet zo snel iets willen leren in mijn vrije tijd, maar dit is in de vorm van een spelletje en dat maakt het stukken leuker. Volgens mij wordt je er nog echt beter door ook. Ik merk zelf altijd als ik een presentatie heb gehouden en feedback krijg, dat ik daar de volgende keer alleen maar profijt van heb. De goede dingen neem ik mee en de fouten dingen probeer ik in het vervolg beter te doen. Wat zou beter kunnen? Het lijkt mij beter om ook opbouwende kritieken te krijgen in plaats van alleen maar cijfers. Dan weet je tenminste echt waar je aan moet werken. Ook vind ik het onhandig om tijdens het presenteren te moeten beoordelen, dan ben je niet helemaal gefocused op de presentatie, omdat je tegelijkertijd aan het typen bent. Observatie De testpersoon voelt zich op zijn gemak en voert de opdrachten rustig uit. Hij lijkt het allemaal wel te snappen, alsof het hem bekend voorkomt. Hij komt heel ontspannen over.
67 Opdrachten Taak 1 De testpersoon kijkt ontspannen en verwacht dat je kunt leren presenteren door te oefenen voor de camera. Hij vindt het er leuk uitzien, wel wat simpel. Maar dat vindt hij geen probleem, omdat het er volgens hem wel overzichtelijk uitziet. Taak 2 De testpersoon gaat naar de oefenmodus. Hij heeft door dat het publiek dat hij voor zich ziet zijn publiek is. Het is gefilmd vanuit zijn perspectief. Hij verwacht dat hij een presentatie moet geven en dat het publiek dat hij ziet dan naar hem gaat luisteren. Hij heeft geen idee wanneer de oefenmodus afgelopen is. Taak 3 Het vinden van het juiste scherm, namelijk het speelscherm voor de beoordelaar, wordt gemakkelijk gevonden door de testpersoon. De gebruiker snapt wat de bedoeling is. “Ik zie een klok en een ander persoon voor mij. Zij moet waarschijnlijk binnen 1 minuut een presentatie houden en ik moet haar dan beoordelen.” Hij kijkt naar de onderdelen en geeft alvast cijfers. Hij let niet meer op de presentatie, maar zijn blik gaat naar het beoordelingsschema. Taak 4 De testpersoon klikt met een glimlach op zijn gezicht op “volgende”. “Je kunt dus mensen die je niet goed genoeg vindt wegdrukken, handig”. Taak 5 De testpersoon kiest voor de rol van pitcher. Hier heeft hij geen problemen mee. Taak 6 Terwijl de testpersoon vertelt wie hij is, wordt hij binnen een paar seconden afgekapt en ziet een feedbackformulier op het scherm. Hij lacht en leest de feedback door. Hij beschrijft het gevoel van weggeklikt worden als “zonde dat ik mijn verhaal niet af kan maken, maar voor mij wordt op deze manier wel (pijnlijk) duidelijk dat ik iets niet goed doe tijdens het presenteren.” Taak 7 De testpersoon weet de statistieken snel te vinden door op de profielfoto te klikken. Hij bekijkt de pagina en zegt dat hij het er goed vind uitzien. Door deze pagina kun je gelijk zien wat je sterke en minder sterke punten zijn en waar je op moet letten bij het presenteren. Ook leuk dat je je eigen pitches terug kunt zien. Het is verschrikkelijk om naar je zelf te kijken, maar je leert er wel heel veel van! Testpersoon 3 Pre-test interview Wat vind je van het idee? Goed idee! Ik heb echt een hekel aan presenteren, dus ik kan het wel gebruiken! Wat verwacht je dat je kunt doen? Je kunt je presentatie oefenen en je krijgt er feedback op. Verder denk ik dat je tips zult krijgen van hoe het beter kan en waar je op moet letten tijdens het presenteren. Hoe denk je dat het er uit ziet? Als het voor ondernemers is bedoelt denk ik dat het heel zakelijk eruit ziet. Post-test interview: Wat vond je ervan? Ik vond het een leuk spel en een goede manier om te leren presenteren met name dat je kunt oefenen voor een publiek. Als je het gevoel krijgt dat je voor een zaal met 100 mensen staat en via een app een presentatie kunt geven denk ik dat je daar veel van kunt leren.
68 Zou je er gebruik van maken? Ik zou het wel willen spelen. Het lijkt me aan de ene kant wel een beetje eng om voor een wildvreemde te moeten presenteren, maar aan de andere kant heb je niks te verliezen want je ziet die persoon waarschijnlijk nooit meer terug. Ook leuk dat je maar weinig tijd hebt. Daardoor leer je om binnen een tijdsdruk te moeten presteren. Ik hou wel van een uitdaging. Wat zou beter kunnen? Het verschil tussen oefenen en dat gedeelte dat je moet pitchen voor de camera is mij niet helemaal duidelijk als ik bij het beginscherm ben. Verder heb je maar 1 minuut de tijd om een presentatie te geven. Zo’n tikkende klok werkt dan behoorlijk op mijn zenuwen, misschien dat je dat anders zou kunnen doen. Observatie Tijdens het testen had de testpersoon weinig moeite met de opdrachten. Hij leek zich bovendien wel te vermaken met het spelen van de app. Regelmatig moest hij lachen. Opdrachten Taak 1 Ik zie een aantal knoppen. Je kunt je aanmelden via Facebook. Bij ranking staan de spelers met de meeste punten. Je kunt oefenen en PitchCam spelen. De navigatie is wel duidelijk, het is duidelijk wat je waar moet doen. Taak 2 De testpersoon klikt op oefenen. Hij ziet een afbeelding van een publiek. Hij heeft door dat het een video is van een publiek waar hij voor moet presenteren. De testpersoon heeft verder niet echt een idee wat je kunt doen. Taak 3 De testpersoon gaat naar “spelen” en kiest vervolgens voor de rol van beoordelaar. Hij observeert het scherm en vertelt wat hij ziet. Een klok, een videochatscherm en onderdelen waar je cijfers voor kunt geven. Het is hem duidelijk wat de bedoeling is en hij vult de cijfer in en klikt op versturen. Tijdens het geven van de cijfers is hij niet meer gefocused op de presentatie. Taak 4 De testpersoon klikt de andere persoon weg en ziet dat er vervolgens een ander persoon op het scherm verschijnt. Hier verschijnt een kleine glimlach op zijn gezicht. Taak 5 Zonder enige moeite weet de testpersoon de opdracht uit te voeren. Taak 6 De testpersoon begint te vertellen wat hij voor werk doet. Na een paar seconden verschijnt er feedback in beeld. Hij is weggeklikt. Hij vind het jammer dat hij zijn verhaal niet kon afmaken. Als er vervolgens een nieuw persoon in beeld verschijnt begint hij weer opnieuw. Het feit dat je direct een nieuwe kans krijgt doet hem goed. Taak 7 De testpersoon heeft geen moeite met het vinden van de statistieken. Hij bekijkt de pagina en zegt dat hij het interessant vind om deze gegevens te kunnen zien. “Op deze manier kun je zien of je beter bent geworden.”
69 Conclusie Eén van de punten die naar voren kwam uit de paper prototype-test was dat er geen mogelijkheid was om open feedback te geven. Er kon alleen op de verschillende onderdelen (stemgebruik, houding, etc) feedback gegeven worden aan de hand van cijfers. De doelgroep heeft echter ook behoefte aan opmerkingen van de beoordelaar. Ook kwam naar voren dat het onhandig is om feedback te geven terwijl je naar de presentatie aan het kijken bent. Beter zou zijn om de feedback achteraf te geven, zodat de beoordelaar 100% gefocused is op de presentatie. Bij de oefenmodus was niet direct duidelijk wat de bedoeling was. Dat je moet presenteren voor een publiek en dat het publiek reageert op wat je doet begrepen ze wel, maar ze wisten niet wat het doel of de uitdaging van de oefenmodus was. Door opdrachten en tips in beeld te laten komen en een aandachtsmeter te plaatsen wordt het doel van de oefenmodus duidelijker. De klok werkt op zenuwen. Wellicht werkt dit beter met een tijdsbalk. Er is een verschil tussen het presenteren voor een virtueel publiek en presenteren voor de cam. Dit is nog niet duidelijk genoeg aangegeven voor de doelgroep. Hier kan op ingespeeld worden door een speluitleg toe te voegen. De mogelijkheid om uit te loggen ontbreekt nog. De testpersonen vonden het spel wel leuk om te spelen. Alle testpersonen gaven aan dat ze de app zouden gebruiken als hij op de markt zou komen. De funfactor is zeker aanwezig, het deed ze ook denken aan Tinder en Chatroulette.
