BETER FOTOGRAFEREN U probeert een goede foto te maken? W AT IS EEN GOEDE FOTO ? Of men een be paalde fo to goed vindt o f j uist niet is ui teraard voor een gr oo t deel een kwes tie van smaak. Toch kan de kwaliteit van een fo to min of meer obje ctief omschr even worden aan de hand va n een aan tal waar neembare ke nmerken. Wanneer u uw fo to ’s bekijk t d an zou u ee ns kunnen probe ren te zien welke van de onders taande kenmerken in uw foto w ordt terug gevonden. Wat is he t d at hem in teressan t maak t.
Diepte Kader Kleur Ritme Herhaling Geometrie Contras t Symmetrie Beweging Licht
B EEL DCOMP OSITIE : D IE P TE Er zij n vers chillen tu ssen ’gewoo n’ en fotogr afisch kijken . Wat wij normaal zien is 3- dimensionaal, d e foto is e chte r 2 -dimensionaal wa t als gevolg heeft dat de a ch tergrond op he t zelfde vlak lijkt te liggen als de voorgro nd. Er zij n tr ucjes op ook die plat te fo to weer de illusie te doen geven va n een 3 - dimensionaal beeld Zo kan het in de fo to opnemen van een v oor grond de indr uk van diepte creëren. Ook het inkadere n d oor bijv oorbeeld bladeren of een do orkijkje d oor een poo rt onder steu nen dit effe ct.
HET
K ADE R
Een ander verschil is da t een fo to altijd een stukje uit een grotere werkelijkheid is. Het snijd t dus een deel uit die werkel ijkheid en plaatst da t in een ka der. Tijdens he t fo tografere n kun t u dat k ader a l bepalen en de f oto zo maken da t hij al gelijk goed in he t k ader staat. Bij bewegende objecten ben ik geneigd d at kader wat rui mer te nemen, en da t later o p de compute r z o n odig iets bij te s nijden. Niet zelden zal dan he t oo rspro nkelijke bee ldkader van zo’n rui mer genomen foto een h oop overbo dige informatie bevatten , maar bete r di t, dan da t belangrijke delen va n he t o nderwerp bui ten beeld vallen. Die overbo dige informa tie, bijvo orbeeld een stuk s traa t, of een s tuk luch t, kun nen als di t he t evenwicht in de foto niet verstoor t la ter weggesneden worde n. Let wel: Ook ee n s tuk lo ze r uimte kan een fo to ten goede k omen.
UW
ST AN DP U NT
Een f oto kan o p veel vers chillende m anieren genomen worde n. U kunt dich t bij gaan sta an, of juis t ver weg. o Wanneer u verder weg staa t kun t u er vo o r kiezen een deel van de omgeving mee te fo to graferen o of do or inz oomen he t onderwerp juist uit d e omge ving te halen en he t duidelijk als C OI (Center of I nterest) naar voren te late n komen Let op dichtbij s taan geeft niet de zelfde foto als veraf sta an me t een telelens! U kunt uw onderwer p pal v oren of van o pzij vas tleggen U kunt uw o nderwerp van boven of juist v anuit een laag standp unt fo tografe ren Een h oog s tand pun t (vogelperspe ctief) zorg t ervo or dat men sen in een groep elkaar niet a fdekken. Een laag sta ndpu nt (kikkerperspe ctief) kan s oms een heel vreemd effect opleveren da t op zijn b eurt o ok interessan t kan zijn.
Het zijn allemaal keuzes die een gro ot e ffe ct hebben op het uiteindelijke resultaat en zullen elk de fo to me er of minder in teressant make n. Daarbij moet je na tuurlijk ook letten o p hoe he t obje ct of de pe rsoon op de fo to komt te s taan. We ke nnen al lemaal het v oorbeeld van de pe rsoo n bij wie een lanta renpaal uit het hoo fd groei t, of bij wie er een tak ui t he t oor groeit.
Oefening o
o
o
B EEL DHOEK
Kies een o nderwerp da t niet gro ter is dan jez elf, maar ook niet te klein, en waa r je omheen k unt lo pen: ee n ba nk, een fiets , een … Maak er 5 fo to ’s van , Iedere foto met een verschillend beeldkad er (totaal, detail , enz.) Iedere fo to van uit een vers chillend s tan dpu nt (frontaal, van opzij , va n boven , van o ndere n , enz.) Bij elke opname moe t je jezelf dus verplaa tsen om - letterlijk en figuurlijk - een an d er standp unt in te nemen. Vergelijk je resulta ten.
EN SCHERPT EDIEP TE Een gro oth oeklens ’kijk t’ in een hoek die b reder is dan wat het menselijk oog kan zien, een telelens ziet een smaller deel en haalt een s tukje uit ons n ormale gezichtsveld n aar v oren. Daarnaas t heef t een telelens een geringe s cherp tediepte en maakt z o he t onderwer p los van de a ch tergr ond. Oefening Maak twee p ortre tte n van een per soon , telkens exact beeldvullend - de kin o p de o nderran d va n h et beeldka der, het h aar vlak tegen de b ovenrand. Zorg er d aarbij voo r da t de achtergro nd ach ter je ’model’ minstens op 5 m a fsta nd ligt. o
Voor de eers te opname stel je je camerale ns in op groothoek (Wide) en ga je zo dich t bij je on derwerp
o
staan als n odig is om he t hele beel d te vul len met enkel het gezich t Voor de tweede opname s tel je in op Te le en ga je net zo ver a ch teruit als nodig is om het gez icht van de pers oon het hele beeld te laten vullen. Vergelijk nu de resultaten : Wat is er in de a ch tergrond van beide fo to ’s gebeurd?
DE
GUL DEN SNED E De gulden snede is, hoewel de termen vaak d oor elkaar gebruikt worden, niet he t z alfde als de regel va n der d en
DE
GU L DE N SNE DE W ISK UN D IG BE K EK E N
Euclides heeft aangegeven hoe een lijnstuk verdeeld dien t te worden om de gulden s nede te verk rijgen. Die gulden sne de bij het p unt S in he t lijns tuk AB is z o dat:
Voor de lengte n a en b van de delen beteken t da t:
De verho uding heet het gulden getal en wor dt a angeduid me t
.
Daarvoor geldt dus : , wat leidt tot de vierkan tsvergelijking , ,
met de positieve oplossing
Opmerking: be halve oplossing
heeft de vergelijking oo k de negatieve
. Dit ’magische’ getal kan v ooreers t toegepas t worden op de beeldverhouding va n een fo to : he t klassieke 24 x 3 6 mm n ega tief heeft ee n verh ouding va n 1 ,5 tot 1 en komt z o aardig in de buur t van de Gulden Snede.
VEEL
SIMP E LE R W EE R GE GE VE N
Het makkelijkst de nk ik dit duidelijk te kunn en maken me t twee plaatjes die ik even van de website van Vink Academie geleend heb.
Dit ’magische’ getal kan v ooreers t toegepas t worden op de beeldverhouding va n een fo to : he t klassieke 24 x 3 6 mm n ega tief heeft ee n verh ouding va n 1 ,5 tot 1 en komt z o aardig in de buur t van de Gulden Snede. Maar ook v oor andere beeldfo rmaten is he t principe, mits e nige aanpassing, bruikba ar. In de p raktijk komt h et o p he t v olgende neer: als je je fo to ho rizon taal en v ertikaal i n drieën verdeelt krijg je vier snijp unte n. Da t zijn de ’sterke ’ p unten van het beeld, waarop of -ron d de belangrijkste informa tie zou moe ten te vi nden zijn. In de f otografische vormgeving bewij zen zow el de gulden snede als de regel van der den goe de diens ten bij h et bep alen van de ’juiste ’ plaatsing va n el ementen binne n he t beeldkader . Om een intere ssante r beeld te krijgen wor dt het on derwerp op het sni jpun t van twee lijnen geplaats t, e n wanneer dit niet kan (bijv. een lich tmast of een horizo n) op één v an de lijnen. Wanneer het onderwerp midde n in de foto geplaatst wor dt z orgt dit meestal vo or ee n s ta tisch en saai beeld. Als er gebruik g emaakt wor dt va n de regel van der den o f de gulden snede is he t resultaat meestal beter.
W AT VERTELT DE FOTO ? Een s telling is dat iedere fo to een ver haal ve rtelt . Een goed gekozen fo to ka n in één oogopslag de ke rn van dat verha al of b oodschap weergeven.
F OTOREPORTAGE In een f otorepor tage k omen alle elementen het d uidelijk weergeven van ee n i nh oud , een thema, een bood sch ap, ee n verh aal, dus alles wat hiervo or is genoemd bij elkaar. Het risico bes taat , da t d oorda t zi ch voo ral op de inho ud te richten, vergeten word t dat vormg eving en co mpositie nog steeds bepalend zijn voor de ma te waarin het ver haal o f boo dsch ap al dan nie t overk omt.
Oefening 1. Bekijk ter inspiratie ee rst eens ee n f otogra fisch es say op de website www.time.com. Kies een repo rtage die je interesseert en bean twoor d vo or je zelf de vo lgende vragen: a. Welke reactie r oept de reeks als geheel bi j jou op? b. Heeft de f otograa f geëns ceneerde f oto ’s g ebruikt, of enkel g eregistreer d, of beide? c. Kleur of zwar t/wit? Maak te he t ee n vers chil? Wat bepaalde de keuze voor he t ene of he t a nder e? d. Zoek voorbeelde n van een goede plaatsing in he t beeldkader en een goe de compositie. Wat maakt dat je je bij he t onderwer p be trokke n voel t? e. Zoek voorbeelden van goe d lich t- en kle urgebruik. Zie je tegenlicht? Werden de fo to ’s vroeg of laat o p de dag g emaak t? f. Hoe werd omgegaan met teks t e n comme ntaar om de repor tage te o nders teunen ? g. Staan de fo to ’s o p zichzelf o f moet je ze e erder als een geheel bekijken ? 2. Maak een repor tage van een vijftal f oto’s o ver een o nderwerp dat je zelf kies t. Zorg vo or voldoen de afwisseling: o overzich ts- e n de tailopnames o verschillende standp unte n o vormgeving: ritme, co ntras t, diep te…
B ESTANDSFORMATEN Tot slot n og iets over besta ndsfo rmaten Digitale afbeeldingen kan je in ver schillen de besta ndsfo rm aten opslaan. Vo or gebruik op het scherm (in tern et, p resent a ties e.d.) zijn JPEG , GIF en PNG het meest geschik t.
S CHERMWEERGAV E :
W EB , PRESENTATI ES …
JPG (JPEG) Met de afkor ting JPEG wo rdt een bes tan dsindeling aangeduid voor he t opslaan van afbeeldingen in digitale vorm. De naam staa t voor “Joint Photographic Exp erts G roup ”. Bij het opslaa n van een afbeelding in JPEG - formaat kan er geko zen wor den hoeveel compressie er toepas t m oet w orden. Hoe hoger de compressie des te kleiner h et bes tand , en des te geringer de beel dkwaliteit. Het kwaliteitsverlies van JPEG valt nie t veel op bij f oto ’s , maar wel b ij bijvoor beeld grafieken, lijnen of letter s. Vo or dit s oor t a fbeeldi ngen is de GIF- of PNG-compressie beter geschik t. Daarom word t JPEG vooral geb ruikt v oor foto’s , bi jvoor beeld gemaakt met digitale camera’s. Doord at de JPEG- compressie hetzelfde wer kt in ho rizon tale en verticale richting, is het mogelijk om een af beelding, die al is o pgeslagen als een j peg -bestand , verliesvrij 90 gra den te rote ren (en o ok 180° en 27 0°). Ook verliesvrij spie gelen (horizo ntaal en verticaal) is mogelijk.
GIF GIF is de afkor ting van G raphics Inter change For mat , een grafische be stan dsindeling met pixels. Het aan ta l kleuren in een GIF bestand is beperkt tot maximaal 2 56 , die elk wel uit 2 62.14 4 ve r schillende gekozen kun nen w orden. Indien de afbeelding weinig kleure n e n her halende p atr onen b evat, z oals ee n eenvoudig logo bijvoo rbeeld, dan is goe de kwalitei t mogelijk en de besta ndsgro otte erg klein. Zijn er veel kleuren d an loopt de bes tandsgr oo tte op en zijn b esta nd sformaten als JPEG of PNG een be tere optie.
GIF heef t de mogelijkheid om verschillende beelden a ch ter elkaar op te slaan in hetzelfde besta nd , wa ardo or er een animatie (een klein tekenfilmpje) kan wor den ver too nd. Transpa rantie is ook m ogelijk, wat i n teressa nt is om niet -vierkante of rechth oekige afbeeldingen te maken op een tra nsp ara nte achte rgrond.
PNG PNG is een bes tand sformaa t voor af beeldingen met verliesl oze compressie. De afko rting s taa t vo or Portab le Net work Graphic. Het PNG-formaat werd in he t leven geroep en om een pa ten tvri j alternatief te bieden vo or het pop ulaire GIF -formaat. Het GIFformaat maak t namelijk gebruik van de g epatenteer de LZWcompressie, waa rvoor so ftwaremakers mo e ten be talen om het in hun programma’s te mogen gebruiken. Dit is ook de reden waa r om het PNG-f ormaat vaak wor dt g ebr uikt in open- sour ce-pr ogramma’s. PNG-afbeeldingen nemen relatief weinig rui mte in , maa r bi eden een hoge kwaliteit. Andere vo ordelen va n het formaa t zijn de mogelijkheden to t gedeeltelijke transp aran tie en de on derste uning van ruim zes tie n miljoen kleuren , ter wijl het GIF -fo rmaat nog stee ds vas tzit aan 2 56 kleuren als maximum. Op de ze manier is PNG z owel voor het verliesloos opslaa n van a fbeeldingen als voor het besparen van gehe ugenruimte voor si mpele afbeeldi ngen zeer geschikt.
D RUKWERK JPG, GIF en PNG zijn ges chikt v oor gebr uik o p het beel dscherm : je kan ze opnemen in we bsites of prese nta ties of a fdr ukken met een gewone prin ter. Daarn aast bes taan er hee l wat ande re a fbee ldingsformaten die nie t geschikt zijn vo or het sche rm, maa r eerde r toegepast wor den bij drukw erk :
BMP BMP (een afk orting van bitmap) is een bes tandsindeling voo r a fbeeldingen die onder andere do or Mi cros o ft Windows g ebruikt wordt. Di t formaa t is te vergelijken met h et PI CT-formaat vo or Macintosh comp uters. Een BMP - of PICT-b estand is do orgaans
veel groter dan een overeenkoms tig JPG -bestand , omd at he t doorgaans niet gecomp rimeerd word t.
TIFF Tagged Image F ile For mat (TIFF) is een flexibele bestandsi ndeling voor opslag van beelden (o.a. fo to ’s) in h oge kwaliteit. Het wordt vaak gebruikt voor pr ofessioneel drukwerk.
EPS Een Encapsulated Post scr ipt-bestand (afgek ort: EPS) is een gra fisch besta nd in de taal Pos tScrip t. He t wor dt vaak toeg epas t bij professioneel drukwerk.
