Betalingsverkeer op locatie

Betalingsverkeer op locatie

10 casestudies over het betalingsverkeer in detailhandel, horeca en tankstations

drs. Frans Pleijster

Zoetermeer, 21 augustus 2008

Dit onderzoek is gefinancierd door de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen.

De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden.

The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

Inhoudsopgave

1

Inleiding

5

2

Managementsamenvatting

7

3

Cluster 1: Grote bedragen, veel transacties

9

3.1

Omschrijving cluster

9

3.2

Het voorbeeldbedrijf

9

4

Cluster 2: Lage bedragen, beperkt aantal transacties

4.1


13

4.2


13

5

Cluster 3: Winkels non-food, laag transactiebedrag

17

5.1


17

5.2


17

6

Cluster 4: Winkels non-food, hoog transactiebedrag

21

6.1


21

6.2


21

7

Cluster 5: Winkels non-food, ook op bestelling

25

7.1


25

7.2


26

8

Cluster 6: Horeca, drankverstrekkers

29

8.1

Typering van het cluster

29

8.2


29

9

Cluster 7: Horeca, spijsverstrekkers

33

9.1


33

9.2


33

10

Cluster 8: Horeca, maaltijdverstrekkers

37

10.1


37

10.2


37

11

Cluster 9: Horeca, logies

41

11.1


41

11.2


41

12

Cluster 10: Benzineservicestations

45

12.1


Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Verwijderd: 45

12.2


Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Verwijderd: 45

13

3

Bijlagen

4

I

Kosten van betalingsverkeer

49

II

Uitgangspunten slim Pinverkeer

51

1

Inleiding

De consument kan op veel manieren betalen als hij iets koopt in winkels, bij de horeca of bij een pompstation: contant, met een Pinpas, met een creditcard, met een tankpas, met een klantenkaart, door bankoverschrijving etc. Niet alle vormen van betalen zijn echter altijd even efficiënt vanuit de ondernemer bezien. Kosten kunnen voor de ondernemer verschillen al naar gelang de aard en de hoogte van de betaling. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat ondernemers er goed aan doen hun kosten van betaling scherp in het oog te houden en om consumenten te stimuleren zo veel mogelijk te betalen met efficiënte betaalmiddelen en inefficiënte betaalmiddelen in de portemonnee te laten. Uit scenariostudies van EIM blijkt dat er door de sectoren detailhandel, horeca en tankstations zelfs miljoenen euro's bespaard kunnen worden. Maar dat zijn besparingen op macroniveau, gebaseerd op landelijke gemiddelden wat betreft kosten, tarieven en bonbedragen. Voor ondernemers is het veel interessanter om te weten hoe het zit met kosten en eventuele besparingen in hun eigen individuele situatie. Dat is het thema van de studie die u nu in handen hebt. U zult zien dat de besparingen kunnen oplopen tot soms vele duizenden euro's per jaar. Vooral het stimuleren van Pintransacties (Pinnen1) zet duidelijk zoden aan de dijk. Voor deze studie is het betalingspatroon van tien doorsnee detailhandels- en horecaondernemingen en tankshops vastgelegd en is voor elk van deze ondernemingen doorgerekend wat de voordelen zullen zijn van meer Pinnen. Het gaat om willekeurige bedrijven met karakteristieken waarin met name de MKBondernemers in de betreffende branches zich kunnen herkennen. Daarbij is niet alleen gekeken naar wat meer Pinnen oplevert, maar ook wat 'slimmer Pinnen' oplevert voor de ondernemer. Immers veel ondernemingen maken nu nog alleen gebruik van ISDN of een analoge lijn als het gaat om het Pinbetalingsverkeer, en dat terwijl een ADSL-aansluiting een grote besparing kan opleveren en veel sneller werkt. Meer informatie hierover vindt u op www.slimpinverkeer.nl2. In het navolgende worden tien cases besproken. Elke case staat als voorbeeld voor een bepaald standaardbetaalgedrag of een bepaalde betaalsituatie die typerend is voor een groot aantal sectoren. Onderscheiden worden de navolgende betaalsituaties: 1

detailhandel: heel veel transacties, grote bedragen

2

detailhandel: beperkt aantal transacties, beperkte bedragen

3

detailhandel: veel transacties, lage bedragen

4

detailhandel: beperkt aantal transacties, hoge bedragen

5

detailhandel: naast toonbanktransacties ook aankopen op bestelling

6

horeca: drankverstrekkers (cafés)

7

horeca: spijsverstrekkers (lunchrooms, cafetaria’s, fast-foodrestaurants)

1

Met de term pinnen worden elektronische betalingen aangeduid waarbij gebruik gemaakt wordt van een bankpas (een zogenaamde debetcard). De klant rekent af met deze bankpas (ook wel pinpas genoemd), het geld wordt direct afgeschreven van de rekening van de klant en direct, gegarandeerd bijgeschreven op de rekening van de ondernemer. De bank heeft een contract met de ondernemer en brengt een bedrag per transactie in rekening. In Nederland heet dit pinnen omdat het merk ‘PIN’ het meest gebruikt wordt.

2

Zie ook bijlage II Uitgangspunten slim pinverkeer.

5

8

horeca: maaltijdverstrekkers (restaurants)

9

horeca: logies (hotels)

10 tankstation: veel betalingen o.a. via uiteenlopende cardsystemen. Als u voor uw bedrijf wilt weten of meer Pinnen zinvol is, kijk dan vooral naar het voorbeeld dat model staat voor uw sector/branche en het betaalgedrag bij uw onderneming. Ook de andere cases zijn overigens zeer interessant om door te nemen om zo een goede indruk te krijgen wat u kunt verdienen als u nog meer met de Pinpas laat betalen. Het onderzoek is gedaan door EIM in opdracht van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. Voor de berekening van de besparingen is gebruik gemaakt van de rekenmethode die is ontwikkeld voor het onderzoeksrapport 'Toonbankinstellingsverkeer in Nederland'1. U kunt dit rapport downloaden via www.efficientbetalen.nl, bij het onderdeel Stichting/activiteiten. Wij wensen u veel leesplezier en vooral lage betaalkosten!

1

6

Zie ook Bijlage I Kosten van betalingsverkeer.

2

Managementsamenvatting

In 2006 heeft EIM in opdracht van de Nederlandsche Bank en de gezamenlijke toonbankinstellingen een onderzoek gedaan naar de kosten van het toonbankbetalingsverkeer. Daarbij is gebleken dat op macroniveau zeker kostenbesparingen mogelijk zijn als er door de consument substantieel meer elektronisch betaald wordt. In het bijzonder Pintransacties (Pinnen) kunnen voordelig zijn ten opzichte van contant betalen. Om ook aan individuele ondernemers duidelijk te kunnen maken dat er voordelen zijn gelegen in het Pinnen op microniveau (het niveau van de individuele winkel en het individuele etablissement) heeft EIM in opdracht van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen tien casestudies uitgevoerd. Elke case vormt een zo goed mogelijke afspiegeling van het doorsnee MKB-bedrijf in elk van de tien clusters die zijn onderscheiden op basis van de aard van het betalingsverkeer. Bij de tien bedrijven is gekeken naar de huidige kosten van het betalingsverkeer, naar de mogelijke effecten van een substantiële toename van het aantal Pintransacties op die kosten, en ten slotte naar de winst die op de langere termijn zou kunnen worden gerealiseerd als vrijwel alle of alle betalingen met de Pinpas worden gedaan. Tevens is gekeken naar het voordeel dat behaald kan worden als ondernemers hun analoge terminalverbinding (normale telefoonlijn of ISDNverbindingen) vervangen door een internetverbinding op basis van ADSL. De tien cases maken duidelijk dat nog aanmerkelijke bedragen kunnen worden bespaard op de kosten van het betalingsverkeer door omschakeling van contant betalen naar Pintransacties. Deze besparing wordt nog versterkt door omschakeling naar ADSL. De besparing loopt voor sommige voorbeeldbedrijven op tot enkele procenten van de omzet. Bij de nettowinstmarges die in de sectoren detailhandel, horeca en benzinestations gelden is dit zeker een niet te verwaarlozen voordeel.

7

3

Cluster 1: Grote bedragen, veel transacties

3.1


Het cluster 'grote bedragen, veel transacties' omvat de detailhandelsbranches warenhuizen, bouwmarkten en supermarkten. Zij hebben wat betreft het betalingsgedrag één ding met elkaar gemeen: het gaat gewoonlijk om zeer veel betalingen per dag en zowel om veel hoge als veel lage betalingen. Het zijn daarnaast veelal ook zeer grote ondernemingen die vaak meer dan één vestiging hebben of deel uitmaken van een samenwerkingsverband. Een volledig geautomatiseerde bedrijfsvoering is dan een must voor deze winkels. Uiteraard valt daar ook het betalingsverkeer onder. Deze bedrijven hebben normaal gesproken (Pin)betalingssystemen waarbij de terminals zijn geïntegreerd met de kassa en waarbij gebruik gemaakt wordt van breedbandverbinding (vaak een VPN oftewel een Virtual Private Netwerk) voor de nodige verbindingen en verwerking van transacties. In totaal gaat het hier om iets meer dan 4.000 ondernemingen met bijna 8.000 vestigingen.

3.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een grote supermarkt. De zaak is gevestigd in een groter dorp in het oosten van het land. De plaats heeft een duidelijk toeristische functie en is daarnaast belangrijk als koopcentrum voor de omliggende kleinere dorpen. De totale omzet bedraagt circa € 225.000 per week (een behoorlijke omzet in de supermarktwereld) en circa € 12.000.000 (incl. BTW) op jaarbasis. De supermarkt telt 10 terminals die alle geïntegreerd zijn met de kassa. De terminals zijn aangesloten op een breedbandverbinding (ADSL). Betalingen worden direct verwerkt met de centrale kasadministratie. Het beheer en onderhoud van de terminals wordt verzorgd door het samenwerkingsverband waarbij de ondernemer is aangesloten. Hierdoor is de ondernemer altijd verzekerd van de scherpste condities voor de datacommunicatie en verwerking van de betalingen. Hoewel al veel consumenten met Pin betalen, kan nog veel verdiend worden op de kosten van betalingsverkeer als alle contante transacties achterwege zouden blijven. De ondernemer is er dan ook groot voorstander van als de actie ’klein bedrag, Pinnen mag' zou worden uitgebreid tot ‘Pinnen? Altijd doen!'.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de supermarkt bijna 10.000 betalingen, waarvan 60% ligt tussen € 10 en 100. 3% van de betalingen betreft bedragen boven € 100. Betaald wordt contant, met de Pinpas of met de chipkaart. Deze laatste betalingsvorm is echter nauwelijks van belang. Van alle betalingen geschiedt 60% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt € 15 en voor de Pintransacties € 45. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 1. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek.

9

Tabel 1

Betalingen naar betaalwijze (in %)

contante transacties

Pintransacties

chipkaarttransacties

alle transacties

tot € 5

15,0

2,0

0,0

17,0

€ 5 tot 10

17,0

2,5

0,1

19,6

€ 10 tot 15

9,6

3,5

0,2

13,4

€ 15 tot 20

6,0

3,9

0,1

10,1

€ 20 tot 50

9,2

14,9

0,1

24,1

€ 50 tot 100

2,3

10,9

0,0

13,2

€ 100 of meer

0,4

2,2

0,0

2,6

59,6

39,9

0,5

100,0

Bron: EIM.

De huidige kosten van het betalingsverkeer staan weergegeven in tabel 2. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (tijd voor afrekeningen, kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld), de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 2

Huidige kosten betalingsverkeer in € (bij ADSL-gebruik)

omschrijving

contant

Pin

chip

totaal

vaste kosten

5.084

3.913

55

9.052

variabele kosten

63.310

20.613

278

84.201

totale kosten

68.393

24.526

333

93.252

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e De vele contante transacties doen vermoeden dat er nog heel wat bespaard kan worden op de kosten van betalen als omgeschakeld wordt van contante betaling naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als de ondernemer zijn klanten dusdanig weet te interesseren voor Pinbetaling dat in plaats van 40% nu ongeveer 50% van alle betalingen met de Pinpas wordt afgehandeld. We gaan er daarbij van uit dat de omschakeling vooral plaatsvindt doordat grotere kasbetalingen nu met de Pinpas worden gedaan (alle betalingen boven € 20). De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar € 9 en die van de Pintransacties bedraagt dan ruim € 43. De effecten van deze verandering op de betalingskosten zijn weergegeven in figuur 1. Door het geringere aantal contante transacties dalen de variabele betalingskosten voor de contante transacties van de supermarkt dusdanig sterk dat de totale betalingskosten uiteindelijk uitkomen op circa € 71.950, een besparing met € 21.300 oftewel een besparing met 23%!

10

Figuur 1

Betalingskosten huidige situatie en bij 50% Pintransacties

100.000 90.000 80.000 70.000 60.000

kosten chipkaart variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin

50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 huidige situatie

bij 50% pintransacties

Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hieronder zien voor de situaties 50%, 75% en 100% Pintransacties. Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. De uitwerking hiervan is opgenomen in tabel 3. Tabel 3

Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties ten opzichte van de huidige situatie

50% Pintransacties 75% Pintransacties 100% Pintransacties

(1) besparing

(2) besparing

(3) bespa-

(4) meer

op vaste kos-

variabele

ring kos-

variabele

totale be-

ten contant

kosten con-

ten chip-

kosten Pin-

sparing

betalen

tant betalen

kaart

transacties

(1+2+3-4)

0

26.449

0

5.153

21.296

0 5.084

50.127

0

18.186

31.941

63.310

333

30.920

37.807

Bron: EIM.

11

4

Cluster 2: Lage bedragen, beperkt aantal transacties

4.1


Winkels in food met een laag transactiebedrag zijn vooral de versspeciaalzaken. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS in detailhandels- en horecabranches, dan kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: − aardappelen, groenten en fruit − vis − dranken − vlees en vleeswaren − wild en gevogelte − brood en banket − chocolade en suikerwerk − kaas − natuurvoeding en reformartikelen − buitenlandse voedings- en genotmiddelen etc. In totaal gaat het om naar schatting 8.200 ondernemingen met circa 13.200 vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: − zij allemaal behoren tot de detailhandel in foodproducten; − zij met een behoorlijke regelmaat (veelal meer dan eens per week) bezocht worden door de consument; − consumenten er gewoonlijk voor relatief kleine bedragen producten aanschaffen. Bij uitzondering wordt in één keer voor meer dan € 100 aangeschaft.

4.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een voor branchebegrippen middelgrote slagerij. De zaak is gevestigd in een dorp met een duidelijk toeristische functie. Het verzorgingsgebied van de winkel betreft het dorp zelf evenals enkele kleinere kernen in de directe omgeving. De omzet van de zaak bedraagt op jaarbasis circa € 450.000 (incl. BTW).

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de slagerij 550 betalingen, die veelal tussen € 1 en € 50 liggen. Driekwart van alle betalingen betreft transacties met een totale waarde tussen € 5 en € 50. Van alle betalingen geschiedt meer dan 80% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna € 15 en voor de Pintransacties € 20. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 4. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek.

13

Tabel 4



Pintransacties

alle transacties

tot € 5

20,5

0,8

21,3

€ 5 tot 10

12,8

2,5

15,3

€ 10 tot 15

21,3

3,3

24,5

€ 15 tot 20

11,0

5,0

16,0

€ 20 tot 50

17,0

2,5

19,5

€ 50 tot 100

2,5

0,8

3,3

€ 100 of meer

0,0

0,3

0,3

85,0

15,0

100,0

totaal Bron: EIM.

De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 5. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 5

Huidige kosten betalingsverkeer in euro's

omschrijving

contant

Pin

totaal

vaste kosten

1.312

414

1.726

variabele kosten

4.119

585

4.704

totale kosten

5.432

999

6.430

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Het hoge aandeel contante transacties biedt mogelijkheden om te besparen op de betalingskosten als omgeschakeld wordt van contant betalen naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als 30% van alle betalingen met de Pinpas wordt gedaan. We gaan er daarbij van uit dat allereerst consumenten voor de grotere bedragen overgaan van contant op Pintransacties. Daarenboven is berekend wat de ondernemer kan besparen als hij zijn analoge lijn vervangt door een ADSL-aansluiting voor computer en terminal. Er worden dus twee besparingen berekend: 1

meer consumenten gaan met de Pinpas betalen.

2

de ondernemer schakelt over naar slim Pinverkeer (ADSL).

Als de ondernemer het betalingsverkeer weet te verleggen conform beide bespalingen, dan verdubbelt het aantal Pintransacties. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar € 11 en die van de Pintransacties bedraagt dan ruim € 27. De stijging van dit bedrag maakt wel duidelijk dat in de 'oude situatie' nog veel consumenten grote bedragen contant afrekenen. De nieuwe situatie maakt het dan mogelijk dat met een veel kleiner kasbedrag voor contante transacties kan worden volstaan (minder dan de helft!).

14

In figuur 2 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen met de Pinpas geschiedt, en vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken, is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis mogelijk zijn, zijn voor deze ondernemingen aanmerkelijk en liggen in de orde van grootte van € 1.100 oftewel 17% van de oorspronkelijke kosten. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 2

Kosten van betalingsverkeer in % voor huidige situatie en na besparingen

7.000

6.000

5.000

4.000

variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin

3.000

2.000

1.000

0 huidige situatie

bij 30% pintransacties bij 30% pintransacties en ADSL

Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties in zijn zaak. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hierna zien voor de situaties bij 30%, 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL voor alle varianten!). Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. Hierdoor kunnen ook bij volledige omschakeling grote besparingen worden gerealiseerd. Dit is uitgewerkt in tabel 6.

15

Tabel 6

Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties en ADSL-verbinding ten opzichte van de huidige situatie

(2) besparing

(3) meer vari-

op vaste kosten

variabele kosten

abele kosten

totale bespa-

contant

contant

Pintransacties

ring (1+2-3)

30% Pintransacties

0

1.297

213

1.084

50% Pintransacties

0

2.478

801

1.677

75% Pintransacties

0

3.481

1.536

1.945

1.312

4.119

2.235

3.196

100% Pintransacties Bron: EIM.

16

(1) besparing

5

Cluster 3: Winkels non-food, laag transactiebedrag

5.1


Winkels in non-food met een laag transactiebedrag zijn er in vele verschijningsvormen. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS voor detailhandels- en horecabranches, kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: − tabaksproducten − drogisterijartikelen − kledingstoffen − huishoudtextiel − breiwol, handwerken en fournituren − modeartikelen en bijouterieën − huishoudelijke artikelen algemeen assortiment − ijzerwaren en gereedschappen − boeken, tijdschriften en kranten − kantoor- en schoolbenodigdheden − bloemen en planten, zaden en tuinbenodigdheden − dierbenodigdheden en hengelsportartikelen − textiel en kleding bij textielsupermarkten − allerlei consumentenartikelen bij dorpswarenhuizen. In totaal gaat het om naar schatting 13.400 ondernemingen met circa 17.200 vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: − zij allemaal behoren tot de detailhandel in non-foodproducten; − zij met een behoorlijke regelmaat (eens per week tot eens per maand) bezocht worden door de consument; − de consument daar gewoonlijk voor relatief kleine bedragen producten aanschaft. Bij hoge uitzondering wordt in één keer voor meer dan € 50 of € 100 aangeschaft.

5.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een voor branchebegrippen wat grotere tabaks- en gemakszaak. De zaak is gevestigd onder de rook van Rotterdam in een snelgroeiende nieuwbouwwijk. Het verzorgingsgebied van de winkel betreft enkele grote wijken van de groeistad. Met een jaaromzet van circa € 900.000 (incl. BTW) is de zaak tamelijk groot in zijn soort te noemen. Dit komt ook tot uiting in het aantal transacties die wekelijks plaatsvinden (meer dan 1.400). De ondernemer staat aan de vooravond van een verandering die de efficiëntie van zijn zaak ten goede moet komen. Zo zullen zijn kassa en betalingsterminal met elkaar worden geïntegreerd en zal hij gebruik gaan maken van een ADSLverbinding om snel en accuraat Pintransacties uit te voeren en te verwerken in zijn kas- en voorraadadministratie. De ondernemer kan dan Pinnen voor elke betalingsgrootte accepteren. De tijd dat er een toeslag was voor betaling van kleine bedragen met Pin ligt dan achter hem.

17

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de tabaks- en gemakszaak ongeveer 1.400 betalingen, die veelal tussen € 1 en € 15 liggen. Bijna 70% van alle betalingen betreft transacties met een totale waarde van minder dan € 10. Van alle betalingen geschiedt nog meer dan 80% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna € 8,50 en voor de Pintransacties € 27. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 7. Deze tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. Tabel 7



Pintransacties

alle transacties

tot € 5

43,7

1,4

45,1

€ 5 tot 10

21,4

2,7

24,1

€ 10 tot 15

9,2

3,4

12,6

€ 15 tot 20

2,9

1,7

4,6

€ 20 tot 50

5,0

5,7

10,8

€ 50 tot 100

1,3

1,1

2,4

€ 100 of meer

0,0

0,4

0,4

83,6

16,4

100,0

Bron: EIM.

De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 8. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 8


omschrijving

contant

Pin

totaal

vaste kosten

2.080

414

2.493

variabele kosten

7.306

1.843

9.149

totale kosten

9.385

2.256

11.642

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e De vele contante transacties doen vermoeden dat er nog heel wat bespaard kan worden op de kosten van betalingen als omgeschakeld wordt van contant naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als de ondernemer zoals hij van plan is overschakelt op ADSL voor Pinnen en als dertig procent van alle betalingen met de Pinpas wordt verricht. We nemen daarbij aan dat het dan vooral gaat om bedragen die boven € 10 liggen. Er worden dus twee besparingen berekend:

18

1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen;

2

de ondernemer schakelt over naar slim Pinverkeer (ADSL).

Als de ondernemer het betalingsverkeer weet te verleggen conform beide besparingen wordt in de toekomst 30% van alle betalingen met de Pinpas verricht. Het aantal contante transacties loopt dan terug met een kwart en het aantal Pintransacties verdubbelt dan. Het overgrote deel van de betalingen boven € 10 wordt dan gedaan met de Pinpas. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar € 4 en die van de Pintransacties bedraagt dan € 25. De nieuwe situatie maakt het dan mogelijk dat met een veel kleiner kasbedrag voor contante transacties kan worden volstaan (minder dan de helft!). In figuur 3 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen met Pin wordt gedaan en vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken, is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis mogelijk zijn, zijn niet mis voor deze onderneming en lopen in de orde van grootte van € 1.600 oftewel 15% van de oorspronkelijke kosten. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 3

Kosten van betalingsverkeer in % voor en na besparingen

14.000

12.000

10.000

8.000

variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin

6.000

4.000

2.000

0 huidige situatie


Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties in zijn zaak. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hieronder zien voor de situaties bij 30%, 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL voor alle varianten!). Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten

19

die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. Hierdoor kunnen ook bij volledige omschakeling grote besparingen worden gerealiseerd (zie tabel 9). Tabel 9


(2) besparing

(3) meer va-

op vaste kosten

op variabele

riabele kosten

totale besparing

contant

kosten contant

Pintransacties

(1+2-3)

30% Pintransacties

0

2.347

739

1.608

50% Pintransacties

0

4.086

2.500

1.586

0

5.792

4.731

1.060

2.080

7.306

6.903

2.483

75% Pintransacties 100% Pintransacties Bron: EIM.

20

(1) besparing

6

Cluster 4: Winkels non-food, hoog transactiebedrag

6.1


Winkels in non-food met een hoog transactiebedrag zijn vooral terug te vinden in de modesector, in de bruin- en witgoedsector, en bij sport-, speelgoed- en hobbyartikelen. Consumenten kopen in deze winkels vaak voor grotere bedragen ineens. Bedragen boven € 100 per aankoop zijn voor enkele branches in dit cluster zeker geen uitzondering. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS voor detailhandelsbranches en horecabranches, kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: − parfums en cosmetica − herenbovenkleding − damesbovenkleding − baby- en kinderkleding − bovenkleding algemeen assortiment − ondermode, lingerie, foundations e.d. − schoeisel − lederwaren en reisartikelen − verlichtingsartikelen − artikelen voor woninginrichting algemeen assortiment (woonaccessoires) − glas-, porselein- en aardewerk − huishoudelijke artikelen n.e.g. − geluidsdragers − telecommunicatieapparaten − onderdelen voor elektrische huishoudelijke apparaten − fotografische artikelen − sportartikelen − kampeerartikelen − tuinartikelen − computers − speelgoed − e.d. In totaal gaat het om naar schatting 20.000 ondernemingen met circa 30.000 vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: − zij allemaal behoren tot de detailhandel in non-foodproducten; − de consument daar met een wat minder hoge frequentie koopt (een enkele keer per maand of minder frequent); − de consument daar gewoonlijk voor relatief grote bedragen producten aanschaft. Aankoopbedragen van boven € 100 zijn normaal.

6.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een zaak in jeans en vrijetijdsmode in een grotere plaats in het noorden van het land. Het directe verzorgingsgebied telt ongeveer 50.000 consumenten. De zaak is gevestigd in het winkelhart van de provin-

21

ciestad. Met een jaaromzet van circa € 1.300.000 (incl. BTW) is de zaak een goed voorbeeld van de wat grotere zaken van het MKB in deze branche. De ondernemer wil nog dit jaar een ADSL-aansluiting realiseren en de betaalterminal integreren met het geautomatiseerde kassasysteem. Hij is zeker nieuwsgierig wat hem dit uiteindelijk oplevert. In deze casebeschrijving zal daarom deze overstap ook in beeld worden gebracht, zodat het voordeel van de ADSLoverstap duidelijk kan worden.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de modezaak ongeveer 200 tot 250 betalingen, die veelal tussen € 20 en € 250 liggen. Bijna 90% van alle betalingen betreft transacties met een totale waarde van meer dan € 20. Van alle betalingen geschiedt meer dan 75% met de Pinpas. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna € 90 en voor de Pintransacties € 130. Incidenteel vindt ook op andere wijze betaling plaats (creditcard, overboeking), maar dit wordt door de ondernemer niet gepropageerd, onder meer vanwege de hogere kosten die, aldus de ondernemer, verbonden zijn aan het betalen met creditcards. Daarnaast vindt de ondernemer het administratief overzichtelijker als er uitsluitend met de Pinpas of contant betaald wordt. Voor de vergelijking is de enkele betaling op rekening buiten beschouwing gebleven. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 10. Deze tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. Tabel 10


contante transacties Pintransacties

creditcardtransacties

alle transacties

tot € 5

0,5

0,0

0,0

0,5

€ 5 tot 10

1,4

1,4

0,0

2,8

€ 10 tot 15

0,5

0,9

0,0

1,4

€ 15 tot 20

3,2

3,7

0,0

6,9

€ 20 tot 50

6,5

14,8

0,0

21,3

€ 50 tot 100

6,0

23,1

0,0

29,2

€ 100 tot 250

1,9

24,9

0,5

27,3

€ 250 tot 500

1,4

6,9

0,5

8,8

€ 500 tot 1000

0,5

0,5

0,0

1,0

21,8

78,2

1,0

100,0

Bron: EIM.

De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 11. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin).

22

Tabel 11


omschrijving

contant

Pin

creditcard

totaal

vaste kosten

1.308

398

30

1.736

variabele kosten

2.817

1.466

161

4.444

totale kosten

4.125

1.864

191

6.180

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Hoewel al veel met de Pin betaald wordt, is het natuurlijk de vraag of nog meer efficiëntieverbeteringen en kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL en door meer Pintransacties. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties: 1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 90% van alle betalingen wordt met de Pinpas gedaan;

2

de ondernemer schakelt over naar slim Pinverkeer en 90% wordt met de Pinpas betaald met gebruik van een ADSL-verbinding.

Als de ondernemer het betalingsverkeer weet te verleggen conform beide besparingen wordt in de toekomst 90% van alle betalingen met de Pinpas verricht. Vrijwel alle betalingen boven € 20 worden dan gePind. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar € 39 en die van de Pintransacties bedraagt dan € 127. In figuur 4 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 90% van alle betalingen met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken, is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar bijna € 2.500 oftewel 40% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen en de aanzienlijke kostenvermindering bij het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen!

23

Figuur 4


7.000

6.000

5.000

kosten creditcard variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten pin en contant

4.000

3.000

2.000

1.000

0 huidige situatie


Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r ag i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 12 is dit aangegeven. We laten dit hieronder zien voor de situaties bij 90% en 100% Pintransacties (Pintransacties via ADSL voor alle varianten!). De winst zit hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen. Opvallend is dat bij dit voorbeeldbedrijf de voordelen van de Pintransacties met inzet van een terminal met ADSL-verbinding zelfs zo groot zijn dat er geen extra Pinkosten resulteren bij veel meer Pintransacties ten opzichte van de huidige kosten voor het gebruik van de analoge verbinding! Tabel 12


(4) bespa-


24

(1) bespa-

(2) besparing

(3) bespa-

ring op va-

ring vaste

variabele

ring kos-

riabele

totale

kosten con-

kosten con-

ten cre-

kosten Pin-

besparing

tant betalen

tant betalen

ditcard

transacties

(= 1+2+3 + 4)

0

2.162

0

301

2.463

2.329

2.817

191

184

5.521

7

Cluster 5: Winkels non-food, ook op bestelling

7.1


Winkels in non-food met een aanmerkelijk aandeel bestellingen die bij aflevering, direct daarna of direct daaraan voorafgaand worden betaald, zijn terug te vinden in de branches 'meubelen en woninginrichting', 'bruin- en witgoed', 'keukens', 'badkamers', 'fietsen', 'caravans' etc. In deze winkels gaat het vaak om grote bedragen ineens en om artikelen die eerst besteld en/of geproduceerd c.q. geïmporteerd moeten worden (meubelen, caravans) voordat zij geleverd kunnen worden. Bedragen boven € 1.000 per aankoop zijn voor de branches in dit cluster zeker geen uitzondering. Voor sommige branches kan dit oplopen tot bedragen boven € 10.000 (caravans, keukens, complete woninginrichting, badkamers e.d.). Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS voor detailhandelsbranches en horecabranches, kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: − meubels − woningtextiel − tegels − keukens − parket-, laminaat- en kurkvloeren − witgoed − bruingoed − muziekinstrumenten − witgoed, bruingoed en geluidsdragers algemeen assortiment − verf, verfwaren en behang − juweliersartikelen en uurwerken − schilderijen, lijsten, prenten, kunstvoorwerpen en religieuze artikelen − fietsen − vloerbedekking − naai- en breimachines − detailhandel in caravans − houten bouw- en tuinmaterialen − overige bouwmaterialen − optische artikelen − watersportartikelen (geen hengelsportartikelen) − babyartikelen algemeen assortiment. In totaal gaat het om naar schatting 13.500 ondernemingen met circa 17.000 vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: − zij allemaal behoren tot de detailhandel in non-foodproducten; − zij met lage frequentie bezocht worden (soms maar één keer in de paar jaar); − de consument daar gewoonlijk voor relatief grote bedragen producten aanschaft. Aankoopbedragen van boven € 100 zijn normaal en voor de grotere aankopen zijn bedragen boven € 1.000 heel gebruikelijk.

25

7.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een zaak in hoogwaardige tuin-, serre- en loungemeubelen, aangevuld met woning- en tuinaccessoires en seizoenartikelen. De zaak is gevestigd in de provincie Utrecht. Het directe verzorgingsgebied telt ongeveer 50.000 consumenten. Met een jaaromzet van € 1.300.000 (incl. BTW) is de zaak een goed voorbeeld van de grotere zaken van het MKB in deze branche.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de zaak ongeveer 150 tot 180 betalingen. Een derde deel van alle betalingen is groter dan € 100. Deze grote betalingen zijn goed voor 91% van de totale bedrijfsomzet. Elf procent van de transacties vindt plaats door middel van girale overschrijven. Deze betalingen kennen een omvang van minimaal € 500 tot maximaal ongeveer € 4.000. Daarmee zijn deze betalingen goed voor bijna 50% van de totale bedrijfsomzet. Deze situatie is typerend voor bedrijven die veelal ook op bestelling leveren. Bij deze bongrootte blijven de contante en Pintransacties duidelijk achter. De contante transacties hebben een gemiddeld bonbedrag van € 45, bij de Pintransacties ligt het gemiddelde bonbedrag op bijna € 200. Van alle transacties gaat verder 44% contant en 45% per Pin. Voor de Pinbetaling maakt de ondernemer gebruik van een analoge lijn. Hij overweegt de aanschaf van een mobiele (gsm-)terminal voor de verwerking van de betalingen op het huisadres van de klant bij aflevering. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 13. Deze tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. Tabel 13


contante transacties tot € 5

Pintransacties

bank/girale betalingen

alle transacties

7,8

0,0

0,0

7,8

12,6

0,0

0,0

12,6

€ 10 tot 15

6,6

3,6

0,0

10,2

€ 15 tot 20

5,4

6,0

0,0

11,4

€ 20 tot 50

5,4

10,2

0,0

15,6

€ 50 tot 100

1,8

10,2

0,6

12,6

€ 5 tot 10

€ 100 tot 250

3,0

7,8

2,4

13,2

€ 250 tot 500

0,0

1,8

0,0

1,8

€ 500 tot 1000

1,2

3,6

2,4

7,2

€ 1000 of meer

0,0

1,8

6,0

7,8

43,7

44,9

11,4

100,0

Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is uitsluitend gekeken naar de contante en Pintransacties. De kosten van de betalingen via overschrijvingen zijn buiten beschouwing gelaten. Dit wil niet zeg-

26

gen dat er geen kosten aan overschrijvingen verbonden zijn (geen gekoppelde administratie, handmatige verwerking) of risico's worden gelopen (consumenten die bij eenmalige machtiging onvoldoende saldo hebben, consumenten die pas enkele dagen na levering en/of factuurontvangst betalen e.d.). Juist vanwege de betere beheersbaarheid van betalingen overweegt de ondernemer dan ook nadrukkelijk een mobiele Pin aan te schaffen. De investeringskosten van het apparaat en het mobiele abonnement zijn weliswaar niet te verwaarlozen, maar zekerheid en de grote efficiëntie vormen belangrijke pluspunten. De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 14. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 14


omschrijving

contant

Pin

totaal

vaste kosten

1.399

465

1.864

variabele kosten

3.255

582

3.837

totale kosten

4.654

1.047

5.701

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Hoewel al veel met de Pin betaald wordt, is het natuurlijk de vraag of nog meer efficiëntieverbeteringen en kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL en door meer Pintransacties. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties: 1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 75% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas gedaan (waarbij alle bedragen boven € 50 die oorspronkelijk contant werden betaald, nu met de Pinpas worden betaald);

2


In de nieuwe situatie wordt nog maar 1,4% van de totale omzet contant betaald. Het aandeel van de Pintransacties in de omzet groeit dan tot 48%. In figuur 5 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 75% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar ongeveer € 2.600 oftewel 46% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de

27

variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen en de kostenvermindering van het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 5


6.000

5.000

4.000 variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten pin en contant

3.000

2.000

1.000

0 huidige situatie


Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 15 is dit aangegeven. We laten dit hieronder zien voor de situaties bij 75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij beide varianten!). De winst zit hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen. Tabel 15



28

(1) besparing

(2) besparing

(3) meer variabele totale bespa-

vaste kosten

variabele kosten

kosten Pintransac- ring

contant betalen

contant betalen

ties

(= 1+2-3)

0

2.677

45

2.632

1.399

3.255

275

4.379

8

Cluster 6: Horeca, drankverstrekkers

8.1


Nederland telt ongeveer 11.000 cafés, die behoren tot ruim 9.600 ondernemingen. Kenmerkend voor de cafés is gewoonlijk de kleine schaal waarop ze opereren. De omzet ligt veelal duidelijk beneden € 500.000 en de personele bezetting wordt in veel gevallen gevormd door de ondernemer, zijn echtgenote en een of enkele personeelsleden. Kenmerkend voor het betalingsgedrag zijn de kleine bedragen waar het gewoonlijk om gaat en het feit dat heel veel contant wordt betaald. Menig café beschikt nog niet over een Pinapparaat. De investering wordt dan als hoog gezien, terwijl er juist zoveel te besparen valt als men overstapt op elektronisch betalen. Uiteraard heeft men te maken met investeringen (dus afschrijvingen op de apparatuur) en met abonnementen voor datacommunicatie en betalingsverkeer, maar deze investeringen verdienen zich snel terug, zeker als men in staat is een groot deel van de betalingen met de Pinpas te laten verlopen.

8.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een café dat gevestigd is in een horecastraat direct in het historische centrum van een provinciestad op de Zeeuwse eilanden. Het café trekt veel vast publiek aan uit de stad, maar ook veel dagjesmensen voelen zich thuis in dit typisch Hollandse bruine café. Het café heeft een jaaromzet van € 300.000 (incl. BTW). Drank, kleine maaltijden en snacks vormen de kern van de zaak.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de zaak ongeveer 300 tot 350 betalingen, die veelal niet uitkomen boven € 20. Klanten kunnen als zij dat willen met de Pinpas betalen en een enkele vaste klant betaalt op rekening. Het overgrote deel van de klanten betaalt echter direct contant. Van alle betalingen vindt ongeveer 85 procent contant plaats, 11% wordt gePind, nog eens 3 procent geschiedt met de creditcard en 1% betreft betalingen op rekening. De contante transacties zijn nu nog goed voor ongeveer 80% van de omzet. Het gemiddelde bonbedrag is € 13,50. Wat dit gemiddelde betreft verschillen Pin en contant niet al te sterk (€ 12 versus € 14). De betalingen op rekening en de creditcardbetalingen zijn wat groter van omvang. De ondernemer vraagt geen bijzondere vergoeding voor betalen per Pin, met de creditcard of op rekening. Voor de Pinbetaling maakt hij gebruik van een analoge lijn. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 16. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek.

29

Tabel 16


contante transacties Pintransacties tot € 5

creditcardtransacties

anderszins 0,0

totaal

7,8

0,8

0,0

€ 5 tot 10

31,3

2,6

0,0

0,0

33,9

€ 10 tot 15

26,1

5,2

0,0

0,0

31,3

€ 15 tot 20

14,4

1,3

1,3

0,0

17,0

€ 20 tot 50

5,2

1,3

1,3

1,3

9,1

€ 50 tot 100

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

€ 100 of meer

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

3

1

totaal

85

11

8,6

100

Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is uitsluitend gekeken naar de contante transacties, Pintransacties en creditcardbetalingen. De kosten van de betalingen via overschrijvingen (betalen op rekening) zijn buiten beschouwing gelaten. Dit wil niet zeggen dat er geen kosten aan overschrijvingen verbonden zijn (geen gekoppelde administratie, handmatige verwerking) of risico's worden gelopen (klanten die pas erg laat betalen). De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 17. Het gaat om forse bedragen, die vooral betrekking hebben op de kosten van het contant betalen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 17


contant

Pin

creditcard

totaal

vaste kosten

1.639

417

51

2.106

variabele kosten

4.142

511

259

4.912

totaal

5.780

928

310

7.018

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Nu wordt nog in beperkte mate met de Pinpas betaald. De vraag is natuurlijk hoeveel op de betalingskosten bespaard kan worden door meer Pintransacties of hoeveel efficiëntieverbetering nog kan worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties: 1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 30% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas gedaan (waarbij alle bedragen boven € 15 die oorspronkelijk contant werden betaald, nu met de Pinpas worden betaald);

30

2


In de nieuwe situatie wordt nog maar 45% van de totale omzet contant betaald. Het gaat dan om bedragen die kleiner zijn dan € 15. De gemiddelde waarde van de contante transacties bedraagt dan € 9 en die van Pintransacties € 18. Het aandeel van de Pintransacties in de omzet groeit dan tot 49%. In figuur 6 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar ongeveer € 1.100 oftewel 15% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen en de kostenvermindering van het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 6


8.000 7.000 6.000 5.000 kosten creditcard variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten pin en contant

4.000 3.000 2.000 1.000 0 huidige situatie


bij 30% pintransacties en ADSL

Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 18 is dit aangegeven. We laten dit hierna zien voor de situaties bij 30%, 50% 75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij alle varianten!). De winst zit

31

hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die dan niet meer gemaakt worden voor het contante betalen. Tabel 18


(2) besparing

(4) meer-

variabele kosten ring credit- kosten Pin- totaal (=

vaste kosten

contant betalen

cardkosten

transacties 1+2+3-4)

30% Pintransacties

0

1.292

0

175

1.117

50% Pintransacties

0

2.331

0

676

1.655


32

(3) bespa-

(1) besparing

0

3.524

0

1.300

2.224

1.639

4.142

310

1.876

4.214

9

Cluster 7: Horeca, spijsverstrekkers 9.1


Onder de verzamelnaam spijsverstrekkers valt een grotere variëteit aan horecabedrijven die zich richten op de snelle hap: de cafetaria's, de lunchrooms, de snackbars. Nederland telt ruim 9.800 van dergelijke etablissementen, die behoren tot ruim 7.900 ondernemingen. Kenmerkend voor de bedrijven is de gewoonlijk kleine schaal waarop ze opereren. De omzet ligt veelal duidelijk beneden € 500.000 (incl. BTW) en de personele bezetting wordt in veel gevallen gevormd door de ondernemer, zijn echtgenote en/of enkele personeelsleden. Ook voor deze bedrijven zijn de kleine bedragen kenmerken waarom het gewoonlijk gaat, en ook het feit dat heel veel contant wordt betaald. Hierbij gaat het heel vaak om zeer kleine bedragen (van minder dan € 1 of € 2) voor de kleine snack of de candybar of het blikje fris.

9.2


O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een lunchroom, die is gevestigd aan de rand van een nieuw groot dorpscentrum in een van de nieuwe woonlocaties in de regio Rotterdam - Den Haag. De zaak is al erg lang in de plaats gevestigd en staat dan ook als zeer goed bekend. De zaak heeft een grote klantenkring en kent een verzorgingsgebied dat zich duidelijk uitstrekt van de groeikern zelf tot in de randsteden. Het bedrijf heeft een jaaromzet van circa € 600.000 (incl. BTW), hetgeen betekent dat de lunchroom naar branchebegrippen redelijk aan de maat is. De ondernemer heeft de betalings- en kassaverwerking van zijn bedrijf recentelijk sterk geautomatiseerd. Sinds een jaar kunnen de klanten met de Pinpas betalen. De terminal is geïntegreerd met de kassa en een ADSL-verbinding is in voorbereiding. De ondernemer stimuleert nadrukkelijk het Pintransacties. Voor hem staat Pinnen voor gemak, voor veiligheid en voor zekerheid. 'Klein bedrag: Pinnen, ja graag!!'

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de zaak zo'n 1.500 tot 1.700 betalingen, die veelal niet uitkomen boven € 50. Van alle betalingen gaat nu nog 90% contant, maar de ondernemer constateert wel dat er sprake is van een snelle groei van het aantal Pintransacties. Een enkele betaling vindt plaats met de chipkaart, maar dan spreek je echt over een incident. Er is overigens weinig verschil tussen het gemiddelde bonbedrag voor de contante betaling en dat voor de Pinbetaling. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna € 8 en voor de betalingen met de Pinpas bijna € 14. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 19. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek.

33

Tabel 19



Pintransacties

totaal

tot € 5

43,8

1,8

45,6

€ 5 tot 10

22,9

2,2

25,1

€ 10 tot 15

11,6

2,9

14,5

€ 15 tot 20

5,9

1,9

7,8

€ 20 tot 50

5,1

1,6

6,8

€ 50 tot 100

0,2

0,0

0,2

€ 100 of meer

0,0

0,0

0,0

89,6

10,4

100,0

totaal Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is uitsluitend gekeken naar de contante transacties, de Pintransacties en de creditcardbetalingen (chipbetalingen zijn verwaarloosbaar). De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 20. Het gaat om forse bedragen, die vooral betrekking hebben op de kosten van het contante betalen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 20


contant

Pin

totaal

vaste kosten

1.117

428

1.546

variabele kosten

7.632

1.131

8.763

totaal

8.749

1.559

10.308

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Nu wordt nog in beperkte mate met de Pinpas betaald. De vraag is natuurlijk hoeveel op de betalingskosten bespaard kan worden door meer Pintransacties, en of er nog meer efficiëntieverbeteringen kunnen worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties: 1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 30% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas gedaan (waarbij vrijwel alle bedragen boven € 15 die oorspronkelijk contant werden betaald, nu met de Pinpas worden betaald);

2


34

In de nieuwe situatie wordt nog maar 40% van de totale omzet contant betaald. Het aandeel van de Pintransacties in de omzet groeit dan tot 60%. In figuur 7 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL, zoals de ondernemer in voorbereiding heeft. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar bijna € 1.650 oftewel 16% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen en de kostenvermindering van het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 7


12.000

10.000

8.000 variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten pin en contant

6.000

4.000

2.000

0 huidige situatie


Bron: EIM.

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 21 is dit aangegeven. We laten dit hierna zien voor de situaties bij 30%, 50% 75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij alle varianten!). De winst zit hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen.

35

Tabel 21


(3) meer vari-

variabele kosten

abele kosten

vaste kosten

contant betalen

Pintransacties

totaal (= 1+2-3)

30% Pintransacties

0

2.591

943

1.647

50% Pintransacties

0

4.349

2.374

1.975

75% Pintransacties

0

6.658

4.157

2.501

1.117

7.632

5.964

2.785


36

(2) besparing (1) besparing

10 Cluster 8: Horeca, maaltijdverstrekkers 10.1 Typering van het cluster Onder de verzamelnaam maaltijdverstrekkers vallen de restaurants in al hun uitingen: van eetcafé en fastfoodrestaurant tot het Michelin-toprestaurant. Nederland telt ruim 10.600 restaurants, die behoren tot 9.700 ondernemingen. Ook voor deze bedrijven is kenmerkend dat zij gewoonlijk op kleine schaal opereren. De omzet ligt vaak beneden € 500.000 en de personele bezetting wordt in veel gevallen gevormd door de ondernemer, zijn echtgenote en/of enkele personeelsleden. In vergelijking met de spijsverstrekkers en cafés kenmerkt het betalingsverkeer zich door het feit dat de gemiddelde bedragen groter zijn en dat er meer betaald wordt met Pin en creditcard, met name ook omdat consumenten meer gewend zijn grote bedragen op andere wijze dan contant te betalen.

10.2 Het voorbeeldbedrijf O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een bistro gevestigd in een dorp in het ZuidHollandse poldergebied. Het bedrijf richt zich vooral op tweeverdieners en de '50-plussers'. Klanten worden aangetrokken uit de brede omgeving, dusdanig breed dat eigenlijk niet kan worden gesproken van een verzorgingsgebied. Het bedrijf heeft een jaaromzet van circa € 400.000 (incl. BTW). De ondernemer accepteert naast Pinbetaling ook betaling met de creditcard. Voor het Pinnen maakt de ondernemer zowel gebruik van een vaste als een mobiele terminal. De ondernemer stimuleert nadrukkelijk het Pinnen. Voor hem staat Pinnen voor gemak, voor veiligheid en voor zekerheid. De ondernemer rekent geen toeslag voor betalen van kleine bedragen per Pin. De consument moet er gewoon aan wennen dat je kleine bedragen ook met de Pinpas mag betalen, aldus de ondernemer.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Wekelijks verwerkt de zaak ongeveer 200 tot 250 betalingen, die veelal liggen tussen 10 en 100 euro. Van alle betalingen gaat nu nog twee derde deel contant, maar de ondernemer constateert wel dat er sprake is van een snelle groei van het aantal Pintransacties. Daarnaast wordt ook geregeld met de creditcard betaald, maar de ondernemer stimuleert dit niet vanwege de daaraan verbonden kosten; 'Pinnen, ja graag!'. Incidenteel wordt op rekening betaald. Vooral bedrijven vragen hierom. Zij krijgen dan meteen de nota in de vorm van een factuur mee (bespaart verzenden etc.). Het gemiddelde bonbedrag bedraagt € 17. Het gemiddelde bedrag wordt gedrukt door het feit dat consumenten ook wel komen om alleen een drankje of een kleine lunch te gebruiken op het terras. Het gemiddelde van de contante transacties is ruim € 12, en voor de Pintransacties bijna € 24. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 22. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek.

37

Tabel 22


contante Pintransacties

transacties tot € 5

creditcard-

overige

transacties

transacties 0,0

totaal

4,4

0,0

0,0

4,4

€ 5 tot 10

11,1

2,2

0,0

0,0

13,3

€ 10 tot 15

17,8

2,2

0,0

0,0

20,0

€ 15 tot 20

13,3

4,4

1,3

0,0

19,1

€ 20 tot 50

11,1

6,7

2,2

0,0

20,0

€ 50 tot 100

6,7

6,7

2,7

0,9

16,9

€ 100 of meer

2,2

2,2

0,9

0,9

6,2

66,7

24,4

7,1

1,8

100,0

totaal Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is uitsluitend gekeken naar de contante transacties, de Pintransacties en de creditcardbetalingen. Betalingen op rekening zijn buiten beschouwing gelaten, vanwege de relatief geringe mate waarin dit voorkomt. Dit betekent evenwel niet dat hier geen kosten aan verbonden zijn (zoals opmaken factuur, inboeken etc.). Door de factuur direct op te maken en uit te reiken bespaart de ondernemer wel op enige administratieve handelingen, maar inboeken, controleren, verwerken en wellicht ook aanmanen blijven tijd vergen. De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 23. Het gaat om forse bedragen, die vooral betrekking hebben op de kosten van het contante betalen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 23


contant

Pin

creditcard

totaal

vaste kosten

1.116

368

97

1.581

variabele kosten

4.440

1.019

657

6.116

totaal

5.556

1.387

753

7.697

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Nu wordt nog in beperkte mate met de Pinpas betaald. De vraag is natuurlijk hoeveel op de betalingskosten bespaard kan worden door meer Pintransacties en of er nog meer efficiëntieverbeteringen kunnen worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties:

38

1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 50% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas gedaan (waarbij vrijwel alle bedragen boven € 20 die oorspronkelijk contant werden betaald, nu met de Pinpas worden betaald);

2


In de nieuwe situatie wordt nog maar 12% van de totale omzet contant betaald. Het aandeel van de Pintransacties in de omzet groeit dan tot 70%. Het gemiddelde bedrag van de contante transacties bedraagt dan € 5, dat van de betalingen met de Pinpas € 25. In figuur 8 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 50% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL, zoals de ondernemer in voorbereiding heeft. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar iets meer dan € 2.000 oftewel 26% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen en de kostenvermindering van het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 8


9.000 8.000 7.000 6.000 kosten creditcard variabele kosten pintransacties variabele kosten contant vaste kosten pin en contant

5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 huidige situatie


Bron: EIM.

39

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 24 is dit aangegeven. We laten dit zien voor de situaties bij 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij alle varianten!). De winst zit hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen. Tabel 24


(2) besparing

ring vaste

variabele

(3) besparing riabele kos-

kosten Pin

kosten con-

kosten cre-

ten Pintrans-

totaal

en contant

tant betalen

ditcard

acties

(= 1+2+3-4)

(4) meer va-

50% Pintransacties

0

2.758

0

737

2.020

75% Pintransacties

0

3.974

0

1.646

2.329

1.116

4.440

753

2.614

3.696


40

(1) bespa-

11 Cluster 9: Horeca, logies 11.1 Typering van het cluster Tot dit cluster behoren de hotel-restaurants en de hotels (hotels en pensions zonder vrij toegankelijk restaurant). Nederland telt zo'n 2.800 hotels en hotelrestaurants, behorende tot zo'n 2.300 ondernemingen. Veelal gaat het hierbij om familiehotels, maar er vallen ook enkele (inter)nationaal opererende ketens onder. De schaal van opereren varieert van klein (met enkele kamers en een omzet van enkele honderdduizenden euro's) tot zeer groot met 100 of meer kamers en omzetten in de miljoenen euro's. Naar de aard van het betalingsgedrag is er een zekere tweedeling aan te brengen. Bij de grotere hotels en de hotels zonder vrij toegankelijk restaurant overheersen de grote bedragen en de betalingen per Pin, creditcard of overboeking (online reserveren en online betalen). Bij de familiebedrijven met een duidelijke restaurantfunctie of terrasvoorziening (toerisme) worden veel van de kleine consumpties en maaltijden nog contant betaald.

11.2 Het voorbeeldbedrijf O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een hotel-restaurant dat gevestigd is in het centrum van een plaats in het zuiden van het land. De plaats trekt vooral zomers veel toeristen. Het hotel heeft dan ook een heerlijk zonnig terras waar veel dagjesmensen gebruik van maken. Het aantal kamers van dit hotel is beperkt tot 10. Daarmee is het hotel een duidelijk voorbeeld van een doorsnee kleinschalig familiebedrijf. De omzet van het bedrijf is op jaarbasis ongeveer € 550.000 (incl. BTW), waarvan ongeveer 25% is aan te merken als 'terrasomzet'.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Gemiddeld verwerkt de zaak zo'n 800 tot 1000 betalingen per maand. Over het jaar bezien varieert dit sterk vanwege het seizoenpatroon (drukke zomermaanden, rustige najaarsmaanden). Het gemiddelde bedrag per betaling is zo'n € 50. Dit gemiddelde ligt voor de hotelbetalingen uiteraard duidelijk hoger dan voor de terrasbetalingen. Klanten betalen contant, per Pin, met de creditcard of door middel van automatische overschrijving (op basis van factuur). Sinds de ondernemer de mogelijkheid van online reserveren voor de toeristen heeft gerealiseerd willen steeds meer gasten ook online betalen. Van alle betalingen vindt zo'n 65% contant plaats, 30% wordt gePind, 4% geschiedt met de creditcard en 1% betreft betalingen op rekening. De Pintransacties zijn nu goed voor 60% van de omzet. Het gemiddelde bedrag van de contante transacties is bijna € 13 en van de Pintransacties € 84. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 25. De tabel is gebaseerd op een doorsneemaand.

41

Tabel 25


contante transacties tot € 5

Pintransacties

credit

overig 0,0

totaal

7,5

0,0

0,0

€ 5 tot 10

20,0

2,0

0,0

0,0

22,0

€ 10 tot 15

25,0

5,0

0,0

0,0

30,0

€ 15 tot 20

8,0

6,0

0,5

0,0

14,5

€ 20 tot 50

3,0

6,0

0,5

0,0

9,5

€ 50 tot 100

1,0

3,0

1,0

0,0

5,0

€ 100 tot 250

0,0

6,0

1,0

1,0

8,0

€ 250 of meer

0,0

2,5

0,5

0,5

3,5

64,5

30,5

3,5

1,5

100,0

totaal

7,5

Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is uitsluitend gekeken naar de contante transacties, Pintransacties en creditcardbetalingen. De kosten van de betalingen via overschrijvingen (betalen op rekening) zijn buiten beschouwing gelaten. Dit wil niet zeggen dat er geen kosten aan overschrijvingen verbonden zijn (geen gekoppelde administratie, handmatige verwerking) of risico's worden gelopen (klanten die pas erg laat betalen). De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 26. Het gaat om forse bedragen, die vooral betrekking hebben op de kosten van het contant betalen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 26


contant

Pin

creditcard

totaal

vaste kosten

1.667

variabele kosten

2.818

335

79

2.081

678

747

4.243

totaal

4.485

1.013

826

6.324

Bron: EIM.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Nu wordt 30% van de transacties met de Pinpas betaald. De vraag is natuurlijk hoeveel op de betalingskosten bespaard kan worden door meer Pintransacties en of er nog meer efficiëntieverbeteringen kunnen worden gerealiseerd door over te schakelen op ADSL. In het navolgende wordt dit uitgerekend voor twee situaties: 1

meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen: 50% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas gedaan (waarbij alle bedragen boven

42

€ 15 die oorspronkelijk contant werden betaald, nu met de Pinpas worden betaald); 2


In de nieuwe situatie wordt nog maar 8% van de totale omzet contant betaald. Het aandeel van de Pintransacties in de omzet groeit dan tot 72%. In figuur 9 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 50% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. Vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op www.slimpinverkeer.nl. De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. Figuur 9


7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

kosten creditcard variabele kosten pintransacties variabele kosten contant vaste kosten pin en contant

2.000

1.000

0

Bron: EIM.

De totale besparingen die op jaarbasis door beide acties mogelijk zijn, zijn voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar bijna € 1.200 oftewel 20% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan contant betalen en de kostenvermindering van het gebruik van ADSL. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen!

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 27 is dit aangegeven. We laten dit hierna zien voor de situaties bij 50%,

43

75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij alle varianten!). De winst zit hem dan uiteraard vooral in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen. Tabel 27


50% Pintransacties 75% Pintransacties 100% Pintransacties Bron: EIM.

44

(4) meer va-

(1) bespa-

(2) besparing

ring vaste

variabele

(3) bespa-

kosten Pin

kosten con-

ring kosten ten Pintrans-

totaal

en contant

tant betalen

creditcard

(= 1+2+3-4)

0

1.210

0 1.667

riabele kosacties

0

33

1.177

2.289

0

424

1.864

2.818

826

804

4.507

12 Cluster 10: Benzineservicestations 12.1 Typering van het cluster Tot dit cluster behoren alle tankstations in Nederland met de daarbij behorende winkels (tankshop). Nederland telt circa 2.200 benzineservicestations, behorende tot 1.100 ondernemingen. Deze stations variëren van kleine servicestations in een dorp met een eenmansbezetting en een minishop tot de grote stations aan de snelwegen met grote winkels en bijbehorende faciliteiten (koffiecorners, toiletten, eigen afbak-bakkerij, lunchcounter etc.). De bijzondere aspecten van de benzineservicestations op betaalgebied betreffen de acceptatie van allerlei soorten creditcards, zowel de cards van de grote creditcardmaatschappijen als speciale tankpassen die worden uitgegeven door verschillende servicebedrijven. In geval van betaling met de tankpas zijn de overige shopaankopen gewoonlijk losgekoppeld van de betaling van de brandstof. Zeker voor de grotere tankstations geldt dat jaarlijks vele tienduizenden betalingen contant, met de Pinpas of met de tankpas worden gedaan. Een efficiënte organisatie van het betalingsverkeer is dan ook een eerste vereiste. Geïntegreerde terminals en ADSL-verbindingen moeten er dan voor zorgen dat dit verkeer snel en soepel verloopt.

12.2 Het voorbeeldbedrijf O m s c h r i jv i n g be d r i jf De voorbeeldzaak in dit cluster is een benzineservicestation (dealer-owned) in een van de grotere randsteden rond Rotterdam. Het tankstation ligt aan een doorgaande rijksweg richting de metropool. Het tankstation heeft een zeer groot lokaal verzorgingsgebied. Het is een duidelijk consumentenstation waar de consument niet alleen komt voor de benzine, maar ook opvallend vaak voor een snack, een candy of een blikje fris. Hierdoor is er sprake van een relatief groot aantal shoptransacties. Het bedrijf kent een omzet van circa € 6.000.000 (incl. BTW) op jaarbasis, waarvan ruim 20% betrekking heeft op shopverkopen. Ten opzichte van veel andere bedrijven in de branche kent dit benzineservicestation ook veel contante betalingen.

H e t b e t a l in g s be e ld a n n o 2 0 08 Gemiddeld verwerkt het tankstation in kwestie 25.000 betalingen per maand. Over het jaar bezien is dit beeld min of meer stabiel. Het gemiddelde bedrag per betaling is ongeveer € 20. Voor de shopverkoop ligt dit bedrag rond € 4 en voor de brandstofverkoop rond € 35. De zaak accepteert, zoals gebruikelijk is in de branche, alle betaalmiddelen. Wel wordt een toeslag gerekend van € 1 als de klant met een creditcard (niet zijnde een bankpas) wil betalen. Voor kleine bedragen (beneden € 10) wordt een kleine toeslag berekend. Van alle betalingen vindt nu 72% contant plaats, 22% wordt gePind, 7% vindt plaats met de tankpas en de creditcard, waarbij de creditcard nauwelijks goed is voor 0,3% van alle transacties. Het gemiddelde bedrag van de contante transacties is ruim € 10 en van de Pintransacties bijna € 41. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 28. De tabel is gebaseerd op een doorsneemaand.

45

Tabel 28



Pintransacties

creditcard

Tankpas 0,0

totaal

tot € 5

20,8

0,0

0,0

€ 5 tot 10

25,2

1,5

0,0

0,0

26,7

€ 10 tot 15

13,3

3,0

0,0

0,3

16,6

€ 15 tot 20

5,9

5,9

0,1

1,2

13,1

€ 20 tot 50

4,4

5,9

0,1

2,1

12,6

€ 50 tot 100

1,5

3,0

0,1

1,6

6,2

€ 100 of meer

-

3,0

0,1

1,0

4,1

22,2

0,3

6,2

100,0

totaal

71,2

20,8

Bron: EIM.

K o s t e n h u i di g e s i tu a t ie Om te beoordelen welke kosten de ondernemer nu maakt voor zijn betalingsverkeer is gekeken naar alle betaalvormen: contant, Pin, creditcard en tankpas. De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 29. Het gaat om forse bedragen, die vooral betrekking hebben op de kosten van het contant betalen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 29


contant vaste kosten

Pin

creditcard

tankpas

totaal

1.178

632

19

176

2.006

variabele kosten

22.732

3.045

764

9.244

35.786

totaal

23.911

3.677

784

9.420

37.791

Bron: EIM.

NB: Bij de berekening van de kosten en besparingsmogelijkheden is rekening gehouden met het feit dat de ondernemer gebruik maakt van een ADSLverbinding voor datacommunicatie en betalingsverwerking. Zonder deze verbinding zouden de huidige kosten al gauw € 4.000 hoger liggen.

B e s p ar i n g sm og e l i jk he d e n e n n i e u w e s i tu a t i e Nu wordt nog in beperkte mate met de Pinpas betaald (22%). De vraag is wat er met de kosten gebeurt als er meer gePINd zou worden. In figuur 10 wordt dit geïllustreerd voor de volgende situatie: meer consumenten gaan de grote bedragen elektronisch betalen: 50% van alle betalingen wordt dan met de Pinpas betaald (uitgangspunt: mensen die per tankpas of creditcard betalen blijven dit doen).

46

In figuur 10 zijn de besparingen weergegeven. Daarbij is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 50% van alle betalingen (exclusief overschrijvingen) met de Pinpas wordt gedaan. We gaan er daarbij van uit dat de omschakeling vooral plaatsvindt doordat grotere kasbetalingen nu met de Pinpas worden gedaan (nagenoeg alle betalingen boven € 10). Dat is voor de ondernemer het meest gunstig. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar € 5 en die van de Pintransacties bedraagt dan ruim € 29. De effecten van deze verandering op de betalingskosten zijn weergegeven in figuur 10. Figuur 10 Kosten van betalingsverkeer in % voor en na besparingen

40.000 35.000 30.000 25.000

kosten tankpas kosten creditcard variabele kosten pintransacties variabele kosten contant vaste kosten contant en pin

20.000 15.000 10.000 5.000 0 huidige situatie


De totale besparing die op jaarbasis gerealiseerd kan worden door alleen al 50% van alle betalingen elektronisch te laten verlopen is voor deze onderneming zeker substantieel: bij elkaar bijna € 7.800 oftewel 20% van de oorspronkelijke kosten. Dit komt vooral door de sterke besparing op de variabele kosten die verbonden zijn aan het contante betalen. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen!

W i j z ig i ng e n v a n he t be t a a l g e d r a g i n de v e r de r e t o e k om s t De grote vraag is nu: kan de ondernemer nog meer besparen op zijn kosten van betalen door geheel over te stappen op Pinnen en geen contante transacties meer te accepteren? Ook dan blijken aanmerkelijke besparingen nog mogelijk. In tabel 31 is dit aangegeven. We laten dit zien voor de situaties bij 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL bij alle varianten!). In de scenario’s met 75% en 100% Pintransacties worden ook kleine transacties met de Pinpas betaald. De winst bij meer Pinnen zit hem niet alleen in de vaste kosten die nu niet meer gemaakt worden voor het contante betalen, maar vooral ook in de besparingen op kosten van het betalen met tankpas en creditcard!

47

Tabel 30

Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties ten opzichte van de huidige situatie

(2) bespa(1) be-

ring varia-

(3) bespa-

(4) besparing

(5) meer-

sparing

bele kosten

ring varia-

variabele

kosten

vaste

contant be-

bele credit-

kosten tank-

Pintrans-

totaal

kosten

talen

cardkosten

pas

acties

(= 1+2+3+4-5)

50% Pintransacties 75% Pintransacties 100% Pintransacties

0

11.364

0

0

3.580

7.784

0

18.550

0

0

6.953

11.597

1.810

22.732

784

9.420

10.266

24.480

Bron: EIM.

Wijze van betaling in benzinekanaal vraagt kostentechnisch extra aandacht De tankstations kenmerken zich door het zeer omvangrijke aantal verschillende manieren waarop kan worden afgerekend. De soorten betaalmiddelen brengen verschillen in de kostenopbouw met zich mee waardoor het niet eenvoudig is om een scherp beeld te krijgen van de kosten per transactie en betaalmiddel. Tankstations hebben te maken met naar verhouding hoge betalingsverkeerkosten. Dit komt met name doordat de brutowinst op motorbrandstoffen zeer gering is. Verder hebben we in de specifieke situatie van het benzinekanaal te maken met veel dubbele betalingen: de klant betaalt eerst zijn brandstof met een zakelijke pas (bijvoorbeeld een Shell pas, een multitankcard of een travel card), om vervolgens voor 1 pakje rookwaren of een telefoonkaart, wederom te Pinnen. In deze branche worden dus erg veel losse aankopen met lage brutowinstmarges uitgevoerd. Dat is de reden dat sommige tankstationondernemers proberen het betaalgedrag van de klanten bij te sturen door het rekenen van kleine opslag ingeval van kleine transactiebedragen.

48

Met opmaak: opsommingstekens en nummering

BIJLAGE 1

Kosten van betalingsverkeer

Kosten van het betalingsverkeer Onder kosten van het betalingsverkeer bij toonbankinstellingen worden verstaan: de kosten van toonbankinstellingen die samenhangen met het gebruik van door hen geaccepteerde betaalmiddelen. In het kostenmodel zijn de kosten van het betalingsverkeer ook verdeeld naar vaste kosten, naar variabele, transactiegerelateerde kosten en naar variabele, omzetgerelateerde kosten. Vaste kosten In het kostenmodel worden onder vaste kosten die kosten verstaan die niet in omvang veranderen wanneer het aantal transacties of de omzet verandert. Het gaat hierbij om: het eigen geldtransport, abonnement telecommunicatie Pin, abonnement telecommunicatie chip, batchverwerking Chipkniptransacties en abonnement telecommunicatie creditcard. Verder gaat het om een deel van de afschrijvingskosten van de kassalade, afschrijvingskosten valsgelddetector, afschrijvingskosten kluis, betaalapparatuur Pin, abonnementskosten betaalapparatuur Pin, betaalapparatuur chip, abonnementskosten betaalapparatuur chip, betaalapparatuur creditcard, en de backoffice-kosten Variabele, transactiegerelateerde kosten Naast vaste kosten worden in het kostenmodel variabele, transactiegerelateerde kosten onderscheiden. Dit zijn kosten die per transactie vast zijn maar wel in omvang veranderen wanneer het aantal transacties dat met een bepaald betaalmiddel wordt betaald toe- of afneemt. Deze kosten zijn daarentegen niet afhankelijk van de hoogte van het bedrag dat wordt afgerekend. Het gaat hierbij om: frontoffice-kosten, kosten voor wisselgeld, tariefkosten Pin, tarief telecommunicatie Pin, tariefkosten Chipknip, tarief telecommunicatie chip en tarief telecommunicatie creditcard. Verder gaat het om een deel van de afschrijvingskosten kassa-lade, afschrijvingskosten valsgelddetector, afschrijvingskosten kluis, betaalapparatuur Pin, abonnementskosten betaalapparatuur Pin, betaalapparatuur chip, abonnementskosten betaalapparatuur chip, betaalapparatuur creditcard en backoffice-kosten. Variabele, omzetgerelateerde kosten Verder worden in het kostenmodel variabele, omzetgerelateerde kosten onderscheiden. Hierbij gaat het om kosten die afhankelijk zijn van de hoogte van het afgerekende bedrag. Als het af te rekenen bedrag wijzigt, veranderen deze kosten ook. Het gaat hierbij om: rentederving als gevolg van valutering, kosten ten gevolge van rentederving bij het afstorten van contant geld, geldderving, professioneel geldtransport, afstorten contant geld, verzekeringskosten, provisie creditcardmaatschappijen. Verder gaat het om een deel van de backoffice-kosten.

49

50

Met opmaak: opsommingstekens en nummering

BIJLAGE 2

Uitgangspunten slim Pinverkeer

Om de effecten op de kosten te berekenen van een omschakeling van de verbinding voor de betaalterminal van analoog of ISDN naar ADSL is gebruik gemaakt van de adviestool die is ontwikkeld onder auspiciën van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. Voor de berekening is de tool voor MKB-ondernemers gebruikt. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar www.slimpinverkeer.nl, alwaar iedere ondernemer voor elke betalingssituatie de voordelen van een ADSL-verbinding voor zijn bedrijf kan doorrekenen. Om uitsluitende de effecten van de omschakeling voor betalingskosten te kunnen vaststellen zijn de volgende aannames gedaan: − het bedrijf beschikt over een aparte analoge terminalverbinding; − deze analoge verbinding wordt uitsluitend gebruikt voor de verwerking van Pintransacties. Bij de berekening is derhalve geen rekening gehouden met een mogelijk gecombineerd gebruik van de telefoonlijn; − er is verder geen rekening gehouden met een groei van het aantal transacties in de komende jaren; − geabstraheerd is van mogelijke bijkomende ICT-gebruiksmogelijkheden als email, narrowcasting, en beveiligingssystemen en integratie van kassa en terminal. Bij de berekening is uitsluitend gekeken naar de variabele kosten van een ADSLverbinding. Hierbij wordt in de adviestool uitgegaan van een maandelijks bedrag van € 10 voor de ADSL-aansluiting. De eventuele investering in de hardware (modem, router) is buiten beschouwing gelaten, omdat deze bij veel providers om niet ter beschikking wordt gesteld. Ook is geen rekening gehouden met aansluitkosten omdat deze veelal niet in rekening worden gebracht of door zelfwerkzaamheid kunnen worden bespaard.

51

Betalingsverkeer op locatie

Recommend Documents