082
48IWLQGG
$0
083
BETAAL U BLAUW Terwijl in Amerika, Duitsland, Frankrijk en Italië puissant rijke mensen bedelen of ze alsjeblieft wat meer belasting mogen betalen, is er in Nederland nog geen enkele miljonair opgestaan die graag een hogere aanslag zegt te willen ontvangen. Zijn ze dan werkelijk zo egoïstisch? Quote maakte een rondgang en trof enkele gefortuneerden met een groot hart. ‘Tien procent extra belasting? Ja hoor, dat vind ik zeer acceptabel.’
tekst Paul van Riessen, Nikki Sterkenburg beeld Brian Stauffer
48IWLQGG
$0
084
‘DEN HAAG IS EEN PEUTERSPEELZAAL WAAR PARTIJEN KIBBELEN EN DAAR MAG GEEN PIEK MEER NAARTOE’ ‘In het verleden heb ik weleens overwogen te emigreren naar een land met een fiscaal vriendelijker klimaat, maar ik woon hier graag. Toch denk ik Nederland nog wel een keer te verlaten. Vanwege de successierechten ja, de oneerlijkste belasting die er is’, zegt Michel Perridon. ‘Tot die tijd betaal ik wat ik moet betalen. Met tegenzin, want het is van de gekke hoeveel je moet aftikken. Ik ben van mening dat je mensen altijd moet stimuleren, maar in ons land word je juist gestraft voor succes.’ Verwacht van de Rotterdamse handelaar in computerspullen niet dat hij op de barricades klimt om de belastinginners van minister Jan Kees de Jager toe te roepen dat er bij hem voortaan wel wat meer te halen valt. Sowieso lijkt niemand van onze vermogende elite zich geroepen te voelen het door Warren Buffett verkondigde standpunt dat rijken zwaarder moeten worden belast, naar Nederland te halen. Of hebt u soms een ingezonden brief van Charlene de Carvalho gezien waarin staat dat er in deze tijden van crisis best wat procentjes van haar Heineken-vermogen mogen worden afgesnoept? Hebt u van Marcel Boekhoorn een strijdlustige petitie ontvangen of iets vernomen van Frits Goldschmeding? Precies. Zelfs ’s lands rijkste familie, de toch zo devote Brenninkmeijers, houdt zich stil. Het enige bericht dat de afgelopen maanden over hen naar buiten kwam, ging nota bene over het feit dat hun privébank Anthos volledige belastingvrijstelling had gevraagd én gekregen. Is er soms iets mis met Ons Soort Mensen? Er was verdorie ook al niemand die zich wilde committeren aan The Giving Pledge, de oproep van Bill Gates en Warren Buffett om de helft van je vermogen aan het goede doel te schenken.
MILJARDAIRSFANS
Het is natuurlijk een rare vraag waarmee we – lukraak – 25 extreem rijke Nederlanders benaderen: wilt u alstublieft wat meer belasting betalen? Ruim de helft schrikt zo dat ze zich verschuilt achter antwoordapparaten, secretaresses en muren van stilte. Het was te verwachten. In de polder heerst schaamte voor succes en vrijgevigheid etaleert men niet. Terwijl Amerikanen graag in filantropenlijstjes figureren, durft Joop van den Ende zijn eigen DeLaMar Theater niet eens naar zichzelf te vernoemen. Daar komt nog bij dat je in ons land vanaf een kleine 52 duizend euro 52 procent inkomstenbelasting begint te betalen, terwijl Buffett dankzij allerlei rijkenkortingen op zijn jaarinkomen van 39 miljoen dollar wegkomt met een heffing van 6,9 miljoen dollar: iets meer dan zeventien procent. We horen u denken: geen wonder dat de man tientallen miljarden wist te verzamelen. En ja, in zijn bevoorrechte positie is het makkelijk prediken dat je al genoeg vertroeteld bent door ‘miljardairsfans in het congres, die menen dat ze ons moeten beschermen alsof we een bedreigde diersoort zijn’.
48IWLQGG
Vlucht! Belastingverhoging voor de welgestelden leidt veelal tot een exodus van fiscaal vluchtelingen naar oorden met een gunstiger klimaat. Voor wie alvast wil inschepen, hier vijf veilige havens.
BELGIË Nog altijd het populairste toevluchtsoord voor welgestelde Nederlanders. Er is geen vermogensbelasting en geen vermogensrendementsheffing, wel zijn er goede regelingen om geld aan het kroost te schenken. Daarvoor moet u nog wel tien jaar leven, anders doet de fiscus op uw uitvaart alsnog een greep uit de collectezak.
CYPRUS De holdingparel van de EU. Door het lage tarief voor vennootschapsbelasting – tien procent – en het ontbreken van bronheffingen op dividenden, is dit volgens belastingadviseurs de ideale plek om met uw onderneming neer te strijken. Nadeel: de Nederlandse fiscus is erop gebrand dat de directie daadwerkelijk op Cyprus zetelt.
DUBAI In ’s werelds duurste zandbak geen belastingen op inkomsten, winst en nalatenschappen. En u kunt er ook nog taxfree winkelen. U moet er
wel een kantoor met personeel hebben en een ondernemersrisico lopen, want een brievenbus- of trustkantoor vindt de Dubaise belastingdienst niet voldoende. Minpunten: zakelijke conflicten worden niet in uw voordeel opgelost en het sociale leven is er niet heel gezellig.
MONACO Een flatje van veertig vierkante meter kost er zo een miljoen en u moet er overleven zonder te werken, want de fiscus accepteert niet dat het uw fictieve woonplaats is. Maar mocht u besluiten in het dichtstbevolkte land ter wereld te gaan zitten, dan hoeft u in elk geval geen inkomens- en vermogensbelasting meer te betalen. Ook staat het bankgeheim nog steeds hoog in het vaandel.
ZWITSERLAND U wilt frisse berglucht, volop skiën en uw spaarcenten veilig parkeren? Vraag dan een verblijfsvergunning aan in Zwitserland. U moet wel aannemelijk maken dat u geen gebruik zult maken van de sociale voorzieningen. Inkomsten in Nederland worden buiten beschouwing gelaten en ook uw pensioen is belastingvrij. Let wel op dat tarieven en regelingen per kanton verschillen.
30
085
48IWLQGG
$0
086
‘IK BEN GEEN BLIJE BELASTINGBETALER, MAAR IK WRING ME OOK NIET IN ALLERLEI BOCHTEN OM HET TE ONTLOPEN’ Aan de andere kant weten we dat het voor welvarend Nederland niet zozeer de inkomstenbelasting is die telt, maar de vermogensbelasting. En dan blijkt het bedrag dat de blauwe-enveloppenbrigade jaarlijks komt incasseren helemaal niet zo stief. Er zijn landen met een vergelijkbare belastingdruk waar Buffetts oproep wel navolging kreeg. Zo stonden in Duitsland vijftig ‘Rijken voor Kapitaalheffing’ op, smekend of ze alsjeblieft vijf procent extra vermogensbelasting mochten betalen. En in Italië begon Luca di Montezemolo te toeteren. Hoewel hij er als topman van Fiat alle belang bij heeft dat mensen een zo hoog mogelijk vrij besteedbaar inkomen hebben, zalfde hij dat ‘het betalen van extra belasting het enige goede is wat ik als rijke kan doen’. In Frankrijk, ten slotte, zei een groep van zestien rijken bij monde van de steenrijke erfgename van cosmeticaconcern L’Oréal Liliane Bettencourt, dat ze zich ten
48IWLQGG
volle bewust is van het feit dat ze geprofiteerd heeft van het Franse en Europese klimaat en dat het nu tijd is om in de vorm van een eenmalige crisistax wat terug te geven. Zou er dan in Nederland werkelijk niemand te vinden zijn die wel wat meer wil betalen, die vindt dat de bezuinigingen nu eens niet op de zwaksten maar op de rijksten moeten worden afgewend? De eerste reacties die we oogsten zijn weinig bemoedigend. ‘Dus die mijnheer Buffett klaagt dat ’ie maar zeventien procent belasting betaalt? Nou, laat hem gerust een paar miljard storten om de staat te helpen, maar laat mij erbuiten!’, bast investeerder Willem van Kooten (Quote 500 nr.306, € 99 miljoen). Sloopkoning Wim Beelen meldt dat hij uitsluitend betaalt wat moet. ‘En dat is meer dan genoeg.’ De gewezen platenbaas Herman Heinsbroek mailt dat hij het prima vindt om bankiers en andere ‘mensen in streepjespak-
$0
087
Lapt u mee? Voor dit verhaal hebben we 25 puissant rijken benaderd met de vraag of ze de invoering van een tijdelijke rijkentaks acceptabel vinden. Twaalf van hen durfden met de billen bloot en vier wilden best iets meer fourneren. Een bloemlezing uit de reacties.
RONALD VAN DE LAAR verzekeraar (Quote 500 nr.253, € 115 miljoen). ‘Naast een eenmalige verhoging van de omzetbelasting met twee procent stel ik voor de inkomstenbelasting voor mensen met een vermogen van twintig miljoen euro flink omhoog te gooien. Maar dat geld moet dan wel in Nederland terechtkomen en niet verdwijnen in de bodemloze put die Griekenland heet.’
GERARD VAN DEN TWEEL supermarktondernemer (Quote 500 nr.267, € 110 miljoen). ‘Ik denk dat de meesten hun kruit nog even droog houden, maar dat uiteindelijk een hoop collega’s net als ik bereid zijn een forse duit in de belastingzak te deponeren.’
GEORGE BANKEN it-detacheerder (Quote 500 nr.483, € 58 miljoen). ‘De overheid hamert er continu op dat de burger meer zelf moet doen. Je moet dus meer betalen en krijgt er minder voor terug. Daar houdt de tolerantie op.’
GERARD VAN DER HORST handelaar in vooral Duits vastgoed (Quote 500 nr.396, € 75 miljoen). ‘Je kunt de allerrijksten meer laten betalen, maar ik zie eerder een constructie voor me waarbij de overheid eens in het jaar bekijkt wat ze voor bepaalde zaken tekortkomt, zodat je eenmalig een
48IWLQGG
bedrag kunt schenken. O ja, en het lijkt me gezonder als het geld voor de gezondheidszorg wordt opgehoest door rokers, alcoholisten en al die anderen die ongezond leven.’
TON AAN DE STEGGE investeerder (Quote 500 nr.364, € 80 miljoen). ‘Hoeveel ik betaal? Oei, ik heb werkelijk geen idee. Mijn accountant stuurt me elke maand een overzichtje van mijn vermogen en dan kijk ik eigenlijk alleen naar het bedrag onder de streep. Dat klinkt zeker wel een beetje naïef, hè?’ MICHEL PERRIDON handelaar in computerrandapparatuur (Quote 500 nr.115, € 260 miljoen). ‘Ik zet mijn bijzondere auto’s als de Bugatti Veyron meestal op Nederlands kenteken. Dat is niet omdat ik zo graag belasting betaal, maar als er een buitenlandse plaat op zo’n wagen zit word je continu aangehouden. Nee echt, het wordt je hier niet makkelijk gemaakt.’ CHRIS LUKEN hotelbons die met een vermogen van ruim veertig miljoen euro aan de deur van de Quote 500 rammelt. ‘Moet ik als rijke nog meer belasting betalen? Dacht het niet. Dat is alleen maar windowdressing, een klein groepje rijken pesten. De grote massa, daar zit de kassa! Hoeveel belasting ik betaal? Laat ik het zo zeggen: als de andere zestien miljoen Nederlanders evenveel geven, is de oplossing bereikt.’
HERMAN HEINSBROEK ’s lands rijkste ex-minister (Quote 500 nr.160, € 190 miljoen). ‘Keynes heeft begrepen dat economie een gedragswetenschap is. Dan snap je dat als
je de belastingen verhoogt, nog meer rijken naar het buitenland verhuizen. En dat het juist in moeilijke tijden slim is om niet alleen veel overheidsopdrachten te verstrekken, maar ook een belasting als de btw juist te verlagen.’
BOB CRÉBAS brandnetelkweker (Quote 500 nr.394, € 75 miljoen). ‘Ik ga met tegenzin akkoord met het huidige belastingregime, want ik vind het een teken van armoe als je vanwege de belastingen naar het buitenland verhuist.’ WIM BEELEN eigenaar sloopbedrijf, goed voor vijftig miljoen euro. ‘Veel miljonairs en miljardairs die nu roepen om meer belasting hebben volgens mij allerlei belastingconstructies in het buitenland waar ze veel mee besparen. En als je veel bespaart kun je ook weleens wat weggeven. Voor mij geldt dat niet.’ MAARTEN VAN DER HEIJDEN vastgoedinvesteerder (Quote 500 nr.472, € 60 miljoen). ‘Ik woon in Monaco, maar over de panden die ik in Nederland heb moet ik gewoon 1,2 procent vermogenswinstbelasting betalen. Ook al staan ze door de crisis misschien wel leeg. Dat is toch ontzettend onredelijk?’
WILLEM BLIJDORP verdiende zijn vermogen nota bene met handel in taxfree goederen (Quote 500 nr.170, € 180 miljoen). ‘Ik heb geen hekel aan belastingen, vind het zelfs een voorrecht te mogen bijdragen aan elk van de 24 landen waarin ik actief ben. Verder doe ik aan fondsenwerving voor diverse hulporganisaties, dus maakt u zich geen zorgen.’
30
088
‘MOET IK MEER BETALEN VOOR DE LAKSE AANPAK VAN DE HUIZENMARKT, ARBEIDSMARKT EN HET PENSIOENSTELSEL?’ ken die gewichtig slechte zaken doen met het geld van de hardwerkende Nederlander’ harder aan te pakken, maar dat het onverstandig is om de belastingen voor gefortuneerden verder op te voeren. En hotelmiljonair Chris Luken laat weten dat het ook wat hem betreft vooral niet gekker moet worden. ‘Den Haag is een peuterspeelzaal waar de partijen aan het kibbelen zijn. Daar mag geen piek meer naartoe!’
SCHURFTIGE HONDEN
Toch gaan er ook in ons land stemmen op om de belastingen voor rijken te verhogen. Maar dan hebben we het vooral over types die zich thuisvoelen in de Occupy-beweging (u weet wel, die mensen met riekende dreadlocks, smoezelige truien, schurftige honden en een electorale voorkeur voor GroenLinks, of erger). Plus Frits Bolkestein, die plotseling ook vindt dat inkomens van meer dan een miljoen euro per jaar extra moeten worden belast. Bolkestein is een keurige man. Ons Soort Mensen. Maar behalve VVD’er is hij ook aow’er en met zo’n uitkerinkje is het makkelijk praten. Kortom: waar blijven zij die het vermogen hebben om met eigen portemonnee te spreken? Raakt er dan helemaal niemand geïnspireerd door Buffett, Montezemolo en Bettencourt? Of hebben we in Nederland dankzij onze ingebakken pak-de-zeis-want-er-steekt-weer-iemand-z’n-kop-boven-het-maaiveld-uit-mentaliteit soms een gevoelige neus voor hypocrisie ontwikkeld? Zou goed kunnen. Want wat zijn de woorden van Buffett eigenlijk waard als hij de fiscalisten van zijn Berkshire Hathaway opdracht geeft elke aanslag aan te vechten, zodanig dat de reservering voor die betwiste belastingen is opgelopen tot meer dan een miljard? En ja hoor, het is een aardige man, die Fiat-baas, maar hoe serieus kunnen we zijn opmerking nemen als we weten dat hij graag door de linkse kiezers de politiek in wordt gekatapulteerd? Staaltje goedkope demagogie? Dan Bettencourt: kwam die vorig jaar niet in opspraak toen bleek dat ze een deel van haar miljardenvermogen buiten het zicht van de Franse fiscus wilde houden? En is ze inmiddels niet ontoerekeningsvatbaar verklaard, omdat ze een bevriend fotograaf tweeënhalf miljard wilde schenken? Jazeker: haar vrijgevigheid is officieel ziekelijk verklaard. En inderdaad: dat maakt haar niet direct een boegbeeld waar je als nuchtere Hollander enthousiast achteraan wilt rennen.
BARMHARTIGHEID
Het is te kort door de bocht om te zeggen dat het rijk Nederland aan vrijgevigheid ontbreekt. Joop van den Ende laat dan wel weten geen trek te hebben in extra belastingen, ondertussen heeft hij voor
48IWLQGG
65 miljoen euro maar mooi een nieuw theater gebouwd in hartje Amsterdam. En, we noemen maar wat, Charlene de Carvalho steunt ruimhartig de vaderlandse wetenschap en koopt af en toe wat nieuwe stoeltjes voor het Concertgebouw. Dus nee hoor: onze rijken zijn niet per definitie op de penning. Het duurt even, maar uiteindelijk treffen we tijdens onze rondvraag toch een handvol mensen die in navolging van Buffett bereid zijn extra belasting af te dragen in crisistijd. Gerard van den Tweel laat weten dat het een nobel streven is om de zwaarste lasten door de sterkste schouders te laten dragen en dat hij er geen moeite mee heeft om uit solidariteit even wat meer te betalen. ‘Een belasting van 72 procent op de inkomsten, zoals destijds onder Den Uyl, is te gortig, maar zestig procent vind ik zeer acceptabel’, zegt de supermarktondernemer, die niettemin erkent zijn boekhouder altijd opdracht te geven alle denkbare fiscale regelingen en faciliteiten optimaal te benutten. ‘Want daar zijn ze voor bedoeld, hè?’ Hoewel Van den Tweel binnen de grenzen van de wet blijft, plaatst dit belastingontwijkend gedrag zijn goedertierenheid in een schimmig daglicht, vindt voormalig Telfort-topman en durfinvesteerder Ton aan de Stegge. ‘Als mijn buurman die – anders dan ik – allerlei slimme constructies bedenkt opeens roept dat we allemaal tien procent meer moeten betalen, denk ik: lekkere jongen ben jij. Laat iedereen gewoon belasting betalen zoals het is bedoeld; moet je kijken wat er dan binnenkomt. Ik kan niet zeggen dat ik een blije belastingbetaler ben en ik ben niet roomser dan de paus, maar ik wring me ook niet in allerlei bochten om zo min mogelijk te betalen. Natuurlijk kan ik mijn auto op buitenlands kenteken zetten, iets wat me bij de Ferrari FF die ik laatst kocht 110 duizend euro had gescheeld. Of ik zet hem op de zaak. Maar dan moet je opeens je ritten bijhouden en andere ingewikkelde dingen doen. Dat is aan mij niet besteed. Ik houd het liever eenvoudig.’
GEEN KNOFLOOK MAAR KAAS
Er zijn in Nederland ongeveer twintigduizend mensen die hun brood verdienen met fiscaal advies. Het was altijd eentonig werk, want steevast luidde de vraag hoe men de belastingaanslag zo laag mogelijk kon houden. Inmiddels is het iets veelzijdiger geworden en steeds vaker klinkt het verzoek om via de inkeerregeling een in het buitenland gestald vermogen naar Nederland te halen. Sinds de invoering van de regeling in 2001 zijn er ettelijke miljarden opgedoken, die eindelijk belast kunnen worden. Aan de Stegge heeft vast gelijk als hij zegt dat als iedereen betaalt zoals het hoort, we niet eens aan de discussie over hogere belastingen hoeven te beginnen. En al helemaal omdat het nauwelijks iets oplevert. Een overheidscommissie raamde de opbrengsten van een acht procent hogere in-
30
089 Meer belasting op Quotenet.nl/ belasting
komstenbelasting vorig jaar op 280 miljoen euro. Maximaal, want er zijn ongetwijfeld rijken die hun geld in geval van een verhoging subiet naar Zwitserland brengen. Hoe dan ook is een bedrag van 280 miljoen afgezet tegen de totale belastinginkomsten van 130 miljard euro drie keer niks. ‘Is geld eigenlijk wel het probleem?’, oppert de Barbantse it-detacheerder George Banken. ‘Welnee. Kijk eens naar Zwitserland: daar is de belastingdruk op inkomens lager, er wordt gemiddeld maar zes procent btw geheven en bpm kennen ze niet. Daarvoor terug krijg je betere wegen, een trein die ongeveer elk dorp aandoet en altijd op tijd rijdt en betere sociale voorzieningen, inclusief geweldige gezondheidszorg en scholen. Hoe dat allemaal betaald wordt? De grens dichthouden en zorgen dat er zo weinig mogelijk inactieven zijn, want dat is ons grootste probleem. Bovendien hoeft er geen contributie betaald te worden aan de Europese Unie, de volgende geldverslinder.’ Leve het kaasland, weg met het knoflookland. In bodemloze putten als Griekenland, Spanje en Portugal moeten we niets meer storten; daar zijn al onze gesprekspartners het over eens. Er is al te veel geld en energie heen gegaan. En ondertussen hebben de dames en heren in Den Haag andere belangwekkende zaken laten versloffen. ‘Waarom zou ik meer betalen?’, vraagt Marktplaats-oprichter Bob Crébas zich af. ‘Ter compen-
satie van de lakse aanpak van de huizenmarkt, de arbeidsmarkt en het pensioenstelsel?’ De belangrijkste conclusie die we na alle gesprekken kunnen trekken is hoopvol en bedroevend tegelijk. Het ontbreekt rijk Nederland niet aan de bereidheid om iets extra’s te geven, maar helaas is er nul vertrouwen in de overheid. ‘Dat is een onbetrouwbare partner, omdat je nooit weet waar geldstromen heen gaan’, vat verzekeraar Ronald van de Laar de teneur samen. ‘Het kan zomaar zijn dat iemand zegt: we hebben drie miljard, laten we even wat ontwikkelingshulp doen. Dan voel je je genaaid.’ ‘Eigenlijk moet er vooral wat beter worden nagedacht en slimmer gewerkt’, peinst Ton aan de Stegge. ‘Waarom leggen we als rijken niet allemaal wat in? En dan in een soort stimuleringsfonds, waaruit we een aantal gerichte projecten financieren. En laat ons dat maar zelf managen. Dan kunnen we laten zien dat wij het effectiever en beter doen.’ Het blijkt precies het idee waar Nederland op zit te wachten. Alle vier de rijken die wij bereid vinden wat extra’s te betalen, juichen het toe. Terwijl Buffett niet op applaus kan rekenen, krijgt Aan de Stegge de handen wel op elkaar. En de rest? Ach, die wil het liefst met rust gelaten worden en geeft in stilte. Luister maar naar Crébas: ‘Mensen zijn rijk als ze het vermogen hebben om te delen. Maar daar heeft een ondernemer de staat echt niet bij nodig, hoor.’
Toptax
56,6% Zweden
Hoeveel betalen de hoogste inkomens in Europa? In het rijtje ‘inkomensbelasting van de hoogste inkomens in Europa’ staat Nederland op de vierde plek. Overigens zijn deze tarieven zonder aftrekposten en andere fiscale voordelen. Hoewel België ons met vijftig procent op de hielen zit, betaalt men in het fiscale paradijs uiteindelijk veel minder. In sommige landen verschilt de inkomstenbelasting per provincie of stadsregio, daar is uitgegaan van de duurste regio.
54,3% Noorwegen
53% Finland
50%
Groot-Brittannië
52%
45%
Duitsland
Nederland
50% België
50%
45,5%
Oostenrijk
Zwitserland
46,5%
Portugal
45%
Griekenland
48IWLQGG
30
